shé nián jiàn wǔ yuè, wǒ zì liáng hái qín
蛇年建午月,我自梁還秦。
nán xià dà sàn guān, běi jì wèi zhī bīn
南下大散關,北濟渭之濱。
cǎo mù bàn shū chè, bù lèi bīng xuě chén
草木半舒坼,不類冰雪晨。
yòu ruò xià kǔ rè, jiāo juǎn wú fāng jīn
又若夏苦熱,燋卷無芳津。
gāo tián zhǎng jiě lì, xià tián zhǎng jīng zhēn
高田長檞櫪,下田長荊榛。
nóng jù qì dào páng, jī niú sǐ kōng dūn
農具棄道旁,飢牛死空墩。
yī yī guò cūn luò, shí shì wú yī cún
依依過村落,十室無一存。
cún zhě jiē miàn tí, wú yī kě yíng bīn
存者皆面啼,無衣可迎賓。
shǐ ruò wèi rén wèn, jí mén hái jù chén
始若畏人問,及門還具陳。
yòu fǔ tián chóu báo, sī mín cháng kǔ pín
右輔田疇薄,斯民常苦貧。
yī xī chēng lè tǔ, suǒ lài mù bó rén
伊昔稱樂土,所賴牧伯仁。
guān qīng ruò bīng yù, lì shàn rú liù qīn
官清若冰玉,吏善如六親。
shēng ér bù yuǎn zhēng, shēng nǚ shì sì lín
生兒不遠征,生女事四鄰。
zhuó jiǔ yíng wǎ fǒu, làn gǔ duī jīng qūn
濁酒盈瓦缶,爛谷堆荊囷。
jiàn ér bì páng fù, shuāi wēng shì tóng sūn
健兒庇旁婦,衰翁舐童孫。
kuàng zì zhēn guān hòu, mìng guān duō rú chén
況自貞觀後,命官多儒臣。
lì yǐ xián mù bó, zhēng rù sī táo jūn
例以賢牧伯,徵入司陶鈞。
jiàng jí kāi yuán zhōng, jiān xié náo jīng lún
降及開元中,奸邪撓經綸。
jìn gōng jì cǐ shì, duō lù biān jiāng xūn
晉公忌此事,多錄邊將勛。
yīn lìng měng yì bèi, zá mù shēng píng mín
因令猛毅輩,雜牧昇平民。
zhōng yuán suì duō gù, chú shòu fēi zhì zūn
中原遂多故,除授非至尊。
huò chū xìng chén bèi, huò yóu dì qī ēn
或出幸臣輩,或由帝戚恩。
zhōng yuán kùn tú jiě, nú lì yàn féi tún
中原困屠解,奴隸厭肥豚。
huáng zǐ qì bù rǔ, jiāo fáng bào qiāng hún
皇子棄不乳,椒房抱羌渾。
zhòng cì jié zhōng guó, qiáng bīng lín běi biān
重賜竭中國,強兵臨北邊。
kòng xián èr shí wàn, zhǎng bì jiē rú yuán
控弦二十萬,長臂皆如猿。
huáng dōu sān qiān lǐ, lái wǎng tóng diāo yuān
皇都三千里,來往同雕鳶。
wǔ lǐ yī huàn mǎ, shí lǐ yī kāi yán
五里一換馬,十里一開筵。
zhǐ gù dòng bái rì, nuǎn rè huí cāng mín. gōng qīng rǔ cháo chì, tuò qì rú fèn wán
指顧動白日,暖熱回蒼旻.公卿辱嘲叱,唾棄如糞丸。
dà cháo huì wàn fāng, tiān zǐ zhèng lín xuān
大朝會萬方,天子正臨軒。
cǎi qí zhuǎn chū xù, yù zuò dāng xiáng yān
采旂轉初旭,玉座當祥煙。
jīn zhàng jì tè shè, zhū lián yì gāo qiān
金障既特設,珠簾亦高褰。
lǚ xū jiǎn bù gù, zuò zài yù tà qián
捋須蹇不顧,坐在御榻前。
wǔ zhě sǐ jiān jù, fù zhī shēng dǐng diān
忤者死艱屨,附之升頂顛。
huá chǐ jīn dì xuàn, háo jùn xiāng bìng tūn
華侈矜遞衒,豪俊相併吞。
yīn shī shēng huì yǎng, jiàn jiàn zhēng qiú pín
因失生惠養,漸見徵求頻。
xī kòu xī běi lái, huī huò rú tiān fān
奚寇西北來,揮霍如天翻。
shì shí zhèng wàng zhàn, zhòng bīng duō zài biān
是時正忘戰,重兵多在邊。
liè chéng rào cháng hé, píng míng chā qí fān
列城繞長河,平明插旗幡。
dàn wén lǔ qí rù, bú jiàn hàn bīng tún
但聞虜騎入,不見漢兵屯。
dà fù bào ér kū, xiǎo fù pān chē fān. shēng xiǎo tài píng nián, bù shí yè bì mén
大婦抱兒哭,小婦攀車轓.生小太平年,不識夜閉門。
shào zhuàng jǐn diǎn xíng, pí lǎo shǒu kōng cūn
少壯盡點行,疲老守空村。
shēng fēn zuō sǐ shì, huī lèi lián qiū yún
生分作死誓,揮淚連秋雲。
tíng chén lì zhāng qiè, zhū jiàng rú léi bēn
廷臣例獐怯,諸將如羸奔。
wèi zéi sǎo shàng yáng, zhuō rén sòng tóng guān
為賊掃上陽,捉人送潼關。
yù niǎn wàng nán dòu, wèi zhī hé rì xuán
玉輦望南斗,未知何日旋。
chéng zhī kāi pì jiǔ, gòu cǐ yún léi tún
誠知開闢久,遘此雲雷屯。
sòng zhě wèn dǐng dà, cún zhě yào gāo guān
送者問鼎大,存者要高官。
qiǎng rǎng hù jiàn dié, shú biàn xiāo yǔ luán
搶攘互間諜,孰辨梟與鸞。
qiān mǎ wú fǎn pèi, wàn chē wú hái yuán
千馬無返轡,萬車無還轅。
chéng kōng shǔ què sǐ, rén qù chái láng xuān
城空鼠雀死,人去豺狼喧。
nán zī jié wú yuè, xī fèi shī hé yuán
南資竭吳越,西費失河源。
yīn jīn zuǒ cáng kù, cuī huǐ wéi kōng yuán
因今左藏庫,摧毀惟空垣。
rú rén dāng yī shēn, yǒu zuǒ wú yòu biān
如人當一身,有左無右邊。
jīn tǐ bàn wěi bì, zhǒu yè shēng sāo shān
筋體半痿痺,肘腋生臊膻。
liè shèng méng cǐ chǐ, hán huái bù néng xuān
列聖蒙此恥,含懷不能宣。
móu chén gǒng shǒu lì, xiāng jiè wú gǎn xiān
謀臣拱手立,相戒無敢先。
wàn guó kùn zhù zhóu, nèi kù wú jīn qián
萬國困杼軸,內庫無金錢。
jiàn ér lì shuāng xuě, fù qiàn yī shang dān
健兒立霜雪,腹歉衣裳單。
kuì xiǎng duō guò shí, gāo gū tóng yǔ qiān
饋餉多過時,高估銅與鉛。
shān dōng wàng hé běi, cuàn yān yóu xiāng lián
山東望河北,爨煙猶相聯。
cháo tíng bù xiá gěi, xīn kǔ wú bàn nián
朝廷不暇給,辛苦無半年。
xíng rén què xíng zī, jū zhě shuì wū chuán
行人搉行資,居者稅屋椽。
zhōng jiān suì zuò gěng, láng jí yòng gē chán. lín mén sòng jié zhì, yǐ xī tōng tiān bān
中間遂作梗,狼藉用戈鋋.臨門送節制,以錫通天班。
pò zhě yǐ zú miè, cún zhě shàng qiān yán
破者以族滅,存者尚遷延。
lǐ shù yì jūn fù, jī mí rú qiāng líng
禮數異君父,羈縻如羌零。
zhí qiú shū chì chéng, suǒ wàng dà tǐ quán
直求輸赤誠,所望大體全。
wēi wēi zhèng shì táng, zǎi xiàng yàn bā zhēn
巍巍政事堂,宰相厭八珍。
gǎn wèn xià zhí shì, jīn shuí zhǎng qí quán
敢問下執事,今誰掌其權。
chuāng jū jǐ shí zài, bù gǎn fú qí gēn
瘡疽幾十載,不敢扶其根。
guó cù fù gèng zhòng, rén xī yì mí fán
國蹙賦更重,人稀役彌繁。
jìn nián niú yī ér, chéng shè gèng bān yuán
近年牛醫兒,城社更扳援。
máng mù bǎ dà pèi, chù cǐ jīng xī fān
盲目把大旆,處此京西藩。
lè huò wàng yuàn dí, shù dǎng duō kuáng juàn
樂禍忘怨敵,樹黨多狂狷。
shēng wéi rén suǒ dàn, sǐ fēi rén suǒ lián
生為人所憚,死非人所憐。
kuài dāo duàn qí tóu, liè ruò zhū niú xuán
快刀斷其頭,列若豬牛懸。
fèng xiáng sān bǎi lǐ, bīng mǎ rú huáng jīn
鳳翔三百里,兵馬如黃巾。
yè bàn jūn dié lái, tún bīng wàn wǔ qiān
夜半軍牒來,屯兵萬五千。
xiāng lǐ hài gōng yì, lǎo shào xiāng bān qiān
鄉里駭供億,老少相扳牽。
ér sūn shēng wèi hái, qì zhī wú cǎn yán
兒孫生未孩,棄之無慘顏。
bù fù yì suǒ shì, dàn yù sǐ shān jiān
不複議所適,但欲死山間。
ěr lái yòu sān suì, gān zé bù jí chūn
爾來又三歲,甘澤不及春。
dào zéi tíng wǔ qǐ, wèn shuí duō qióng mín
盜賊亭午起,問誰多窮民。
jié shǐ shā tíng lì, bǔ zhī kǒng wú yīn
節使殺亭吏,捕之恐無因。
zhǐ chǐ bù xiāng jiàn, hàn jiǔ duō huáng chén
咫尺不相見,旱久多黃塵。
guān jiàn yāo pèi gōng, zì yán wèi guān xún
官健腰佩弓,自言為官巡。
cháng kǒng zhí huāng jiǒng, cǐ bèi hái shè rén
常恐值荒迥,此輩還射人。
kuì kè wèn běn mò, yuàn kè wú yīn xún
愧客問本末,願客無因循。
méi wù dǐ chén cāng, cǐ dì jì huáng hūn
郿塢抵陳倉,此地忌黃昏。
wǒ tīng cǐ yán bà, yuān fèn rú xiāng fén
我聽此言罷,冤憤如相焚。
xī wén jǔ yī huì, qún dào wèi zhī bēn
昔聞舉一會,群盜為之奔。
yòu wén lǐ yǔ luàn, zài rén bù zài tiān
又聞理與亂,在人不在天。
wǒ yuàn wèi cǐ shì, jūn qián pōu xīn gān
我願為此事,君前剖心肝。
kòu tóu chū xiān xuè, pāng tuó wū zǐ chén
叩頭出鮮血,滂沱污紫宸。
jiǔ zhòng àn yǐ gé, tì sì kōng zhān chún
九重黯已隔,涕泗空沾唇。
shǐ diǎn zuò shàng shū, sī yǎng wèi jiāng jūn
使典作尚書,廝養為將軍。
shèn wù dào cǐ yán, cǐ yán wèi rěn wén
慎勿道此言,此言未忍聞。