xiào zǐ huáng dì yuán zhāng jǐn shù: hóng wǔ shí yī nián xià sì yuè, mìng jiāng yīn hóu wú liáng dū gōng xīn zào huáng táng. yǔ shí bǐng jiàn kuī xíng, dàn jiàn cāng yán hào shǒu, hū sī wǎng rì zhī jiān xīn. kuàng huáng líng bēi jì jiē rú chén fěn shì zhī wén, kǒng bù zú wèi hòu shì zǐ sūn jiè, tè shù jiān nán míng chāng yùn, bǐ shì dài jiàn zhī. qí cí yuē:
　　孝子皇帝元璋謹述：洪武十一年夏四月，命江陰侯吳良督工新造皇堂。予時秉鑒窺形，但見蒼顏皓首，忽思往日之艱辛。況皇陵碑記皆儒（臣）粉餙之文，恐不足為後世子孫戒，特述艱難、明昌運，俾世代見之。其辭曰：

xī wǒ fù huáng, yù jū shì fāng, nóng yè jiān xīn, zhāo xī páng huáng, é ěr tiān zāi liú xíng, juàn shǔ lí yāng: huáng kǎo zhōng yú liù shí yǒu sì, huáng bǐ wǔ shí yǒu jiǔ ér wáng, mèng xiōng xiān sǐ, hé jiā shǒu sāng.
　　昔我父皇，寓居是方，農業艱辛，朝夕旁徨，俄爾天災流行，眷屬罹殃：皇考終於六十有四，皇妣五十有九而亡，孟兄先死，合家守喪。

tián zhǔ dé bù wǒ gù, hū chì áng áng, jì bù yǔ dì, lín lǐ chóu chàng. hū yī xiōng zhī kāng kǎi, huì cǐ huáng rǎng, bìn wú guān guǒ, bèi tǐ è shang, fú yǎn sān chǐ, diàn hé yáo jiāng.
　　田主德不我顧，呼叱昂昂，既不與地，鄰里惆悵。忽伊兄之慷慨，惠此黃壤，殯無棺槨，被體惡裳，浮掩三尺，奠何餚漿。

jì zàng zhī hòu, jiā dào huáng huáng, zhòng xiōng shǎo ruò, shēng jì bù zhāng, mèng sǎo xié yòu, dōng guī gù xiāng. zhí tiān wú yǔ, yí huáng téng xiáng, lǐ rén quē shí, cǎo mù wèi liáng.
　　既葬之後，家道惶惶，仲兄少弱，生計不張，孟嫂攜幼，東歸故鄉。值天無雨，遺蝗騰翔，里人缺食，草木為糧。

yǔ yì hé yǒu, xīn jīng ruò kuáng, nǎi yǔ xiōng jì, rú hé shì cháng? xiōng yún qù cǐ, gè dù xiōng huāng. xiōng wèi wǒ kū, wǒ wèi xiōng shāng, huáng tiān bái rì, qì duàn xīn cháng, xiōng dì yì lù, āi tòng yáo cāng.
　　予亦何有，心驚若狂，乃與兄計，如何是常？兄雲去此，各度凶荒。兄為我哭，我為兄傷，皇天白日，泣斷心腸，兄弟異路，哀慟遙蒼。

wāng shì lǎo mǔ, wèi wǒ chóu liàng, qiǎn zi xiāng sòng, bèi lǐ xīn xiāng, kōng mén lǐ fó, chū rù sēng fáng. jū wèi liǎng yuè, sì zhǔ fēng cāng, zhòng gè wèi jì, yún shuǐ piāo yáng.
　　汪氏老母，為我籌量，遣子相送，備醴馨香，空門禮佛，出入僧房。居未兩月，寺主封倉，眾各為計，雲水飄颺。

wǒ hé zuò wéi, bǎi wú suǒ zhǎng, yī qīn zì rǔ, yǎng tiān máng máng, jì fēi kě yǐ, lǚ yǐng xiāng jiāng, cháo tū chuī yān ér jí jìn, mù tóu gǔ sì yǐ chí qiāng, yǎng qióng yá cuī wéi ér yǐ bì, tīng yuán tí yè yuè ér qī liáng, hún yōu yōu ér mì fù mǔ wú yǒu, zhì luò tuò ér yǎng yáng.
　　我何作為，百無所長，依親自辱，仰天茫茫，既非可倚，侶影相將，朝突炊煙而急進，暮投古寺以趍蹌，仰窮崖崔嵬而倚碧，聽猿啼夜月而淒涼，魂悠悠而覓父母無有，志落魄而佒佯。

xī fēng hè lì, é xī lì yǐ fēi shuāng, shēn rú piāo péng zhú fēng ér bù zhǐ, xīn gǔn gǔn hū fèi tāng, yī fú yún hū sān zài, nián fāng èr shí ér qiáng.
　　西風鶴唳，俄淅瀝以飛霜，身如飄蓬逐風而不止，心滾滾乎沸湯，一浮云乎三載，年方二十而強。

shí nǎi zhǎng huái dào qǐ, mín shēng rǎng rǎng, yú shì sī qīn zhī xīn zhāo zhù, rì yáo xì hū jiā bāng.
　　時乃長淮盜起，民生攘攘，於是思親之心昭著，日遙盻乎家邦。

yǐ ér jì guī, réng fù yè yú jué huáng, zhù fāng sān zài ér yòu xióng zhě tiào liáng. chū qǐ rǔ yǐng, cì jí fèng yáng zhī nán xiāng. wèi jǐ xiàn chéng, shēn gāo chéng huáng, jù shǒu bù qù, hào lìng zhāng zhāng.
　　已而既歸，仍復業於覺皇，住方三載而又雄者跳梁。初起汝穎，次及鳳陽之南廂。未幾陷城，深高城隍，拒守不去，號令彰彰 。

yǒu rén jì shū, yún jí qū jiàng, jì yōu qiě jù, wú kě chóu xiáng, bàng yǒu jué zhě, jiāng yù shēng yáng.
　　友人寄書，雲及趨降，既憂且懼，無可籌詳，傍有覺者，將欲聲揚。

dāng cǐ zhī jì, bī pò ér wú yǐ, shì yǔ zhī zhě xiāng shāng, nǎi gào zhī yuē: guǒ shù shǒu yǐ dài zuì, yì fèn bì ér xiāng qiāng? zhī zhě wèi wǒ huà jì, qiě dǎo yīn yǐ mò xiāng, rú qí yán wǎng bo qù, shǒu zhī hé xiáng.
　　當此之際，逼迫而無已，試與知者相商，乃告之曰：果束手以待罪，亦奮臂而相戕？知者為我畫計，且禱陰以默相，如其言往卜去，守之何詳。

shén nǎi yīn yīn hū yǒu jǐng, qí qì yù yù hū yáng yáng, bo táo bo shǒu zé bù jí, jiāng jiù xiōng ér bù fáng, jí qǐ qū jiàng ér fù chéng, jǐ bèi wú zhī ér chuàng.
　　神乃陰陰乎有警，其氣鬱郁乎洋洋，卜逃卜守則不吉，將就凶而不妨，即起趨降而附城，幾被無知而創。

shǎo qǐng huò shì, shēn tǐ ān kāng, cóng yú zhāo mù, rì rì róng háng, yuán bīng tǎo zuì, jiàng shì shāng shāng, yī jué bù dé, zài jué zài xiāng, yí yíng yì lěi, jīng qí xiāng wàng.
　　少頃獲釋，身體安康，從愚朝暮，日日戎行，元兵討罪，將士湯湯，一攫不得，再攫再驤，移營易壘，旌旗相望。

yǐ ér jiě qù, qì gē yǔ qiāng, yǔ tuō lǚ duì, yù mǎ kòng jiāng, chū yóu nán tǔ, qì shū ér guāng.
　　已而解去，棄戈與槍，予脫旅隊，馭馬控韁，出遊南土，氣舒而光。

chàng nóng fū yǐ rù wǔ, shì yè shì kuāng, bù yú yuè ér zhòng jí, chì zhì bì yě ér yíng gāng, lǜ dù qīng liú, shù shǒu chú yáng.
　　倡農夫以入伍，事業是匡，不逾月而眾集，赤幟蔽野而盈岡，率度清流，戍守滁陽。

sī qīn xún jiù, zhōng rì kǎi kāng, zhī zhòng zǐ yǐ shì, dú cún fù mǎ yǔ shēng shuāng. fù mǎ yǐn ér lái wǒ qī, wài shēng jiàn jiù rú jiàn niáng. cǐ shí mèng sǎo yì yǒu zhī, xié ér qiè nǚ jiē cóng bàng, cì xiōng yǐ mò yòu shù zài, dú yí guǎ fù yě chí kuāng: yīn bīng nán běi, shēng jì máng máng, yī shí huì jù rú zài shēng, qiān yī sù xī yǐ nán dāng.
　　思親詢舊，終日慨慷，知仲姊已逝，獨存駙馬與甥雙。駙馬引兒來我棲，外甥見舅如見娘。此時孟嫂亦有知，攜兒挈女皆從傍，次兄已歿又數載，獨遺寡婦野持筐：因兵南北，生計忙忙，一時會聚如再生，牽衣訴昔以難當。

yú shì jiā yǒu juàn shǔ, wài liàn bīng gāng, qún xióng bìng qū, yǐn shí bù huáng. zàn shù hé zhōu, dōng dù dà jiāng, shǒu fǔ gū shú, lǐ yí shì shàng. suì dìng jiàn yè, sì shǒu guān fáng, lì bīng mò mǎ, jìng kàn xié háng.
　　於是家有眷屬，外練兵鋼，羣雄並驅，飲食不遑。暫戍和州，東渡大江，首撫姑熟，禮儀是尚。遂定建業，四守關防，礪兵秣馬，靜看頡頏。

qún xióng zì wèi hū shēng jiào, gē máo tiān xià kēng qiāng yuán gāng bù zhèn hū bǐ shì zǔ zhī fǎ, háo jié hé yǒu hū rén liáng. yǔ nǎi zhāng huáng liù shī, fēi qí jiǎo kàng, yǒng zhě xiào lì, zhì zhě zàn xiāng.
　　羣雄自為乎聲教，戈矛天下鏗鏘；元綱不振乎彼世祖之法，豪傑何有乎仁良。予乃張皇六師，飛旗角亢，勇者效力，智者贊襄。

qīn zhēng jīng chǔ, jiāng píng hú xiāng, sān miáo jǐn fú, guǎng hǎi rù jiāng. mìng dà jiàng jūn, dōng píng hū wú yuè, qí lǔ yào hū jīng chuáng, xī yǒu hū yī luò xiáo hán, dì xiǎn hé huáng, rù hú dōu ér shì bù yì, sì hǔ chén lù fēng rèn ér càn ruò xīng máng.
　　親征荊楚，將平湖湘，三苗盡服，廣海入疆。命大將軍，東平乎吳越，齊魯耀乎旌幢，西有乎伊洛崤函，地險河湟，入胡都而市不易，肆虎臣露鋒刃而燦若星鋩。

yǐ ér cháng qū hū jǐng xíng, hé shān zhī nèi wài mín shù xián yǎng. guān zhōng jí dìng, shì xiàng shēng huáng, xuán tú lè làng, yǐ guī bǎn jí, nán fān shí yǒu sān guó ér lái wáng. yǐ jīn líng ér dìng dǐng, tuō hǔ jù ér yí fèng huáng, tiān qiàn xīng gāo ér yuè huī cāng hǎi, zhōng shān zhèn yuè ér luán jiē hū yín huáng.
　　已而長驅乎井陘，河山之內外民庶咸仰。關中即定，市巷笙簧，玄菟樂浪，以歸版籍，南藩十有三國而來王。倚金陵而定鼎，托虎踞而儀鳳凰，天塹星高而月輝滄海，鐘山鎮岳而巒接乎銀潢。

yù hòu líng zhī wēi zàng, bo zhě nǎi yuē bù kě, ér dì qiě cáng. yú shì sì shì zhī lǐ yǐ dìng, měi jīng jié hū zhēng cháng, wéi qú láo wǎng jí zhī ēn nán bào, lè shí míng yú huáng táng, shì shì chéng yùn ér wù dé, bì fǎng fú yú yīn shāng. lèi bǐ yǐ shù, nán yù sì yǐ fǔ chāng, qǐ shǒu zài bài, yuàn shí shí ér lái xiǎng.
　　欲厚陵之微葬，卜者乃曰不可，而地且藏。於是祀事之禮已定，每精潔乎蒸嘗，惟劬勞罔極之恩難報，勒石銘於皇堂，世世承運而務德，必彷佛於殷商。淚筆以述，難諭嗣以撫昌，稽首再拜，願時時而來饗 。

hóng wǔ shí yī nián, suì cì wù wǔ, qī yuè jí rì jiàn.
　　洪武十一年，歲次戊午，七月吉日建。