yí fèng zhōng, yǒu rú shēng liǔ yì zhě, yìng jǔ xià dì, jiāng hái xiāng bīn. niàn xiāng rén yǒu kè yú jīng yáng zhě, suì wǎng gào bié. zhì liù qī lǐ, niǎo qǐ mǎ jīng, jí yì dào zuǒ. yòu liù qī lǐ, nǎi zhǐ. jiàn yǒu fù rén, mù yáng yú dào pàn. yì guài shì zhī, nǎi shū sè yě. rán ér é liǎn bù shū, jīn xiù wú guāng, níng tīng xiáng lì, ruò yǒu suǒ cì. yì jí zhī yuē:" zi hé kǔ ér zì rǔ rú shì?" fù shǐ chǔ ér xiè, zhōng qì ér duì yuē:" jiàn qiè bù xìng, jīn rì jiàn rǔ wèn yú zhǎng zhě. rán ér hèn guàn jī gǔ, yì hé néng kuì bì? xìng yī wén yān. qiè, dòng tíng lóng jūn xiǎo nǚ yě. fù mǔ pèi jià jīng chuān cì zǐ, ér fū xù lè yì, wèi bì pú suǒ huò, rì yǐ yàn bó. jì ér jiāng sù yú jiù gū, jiù gū ài qí zi, bù néng yù. dài sù pín qiè, yòu dé zuì jiù gū. jiù gū huǐ chù yǐ zhì cǐ." yán qì, xū xī liú tì, bēi bù zì shèng. yòu yuē:" dòng tíng yú zī, xiāng yuǎn bù zhī qí jǐ duō yě? cháng tiān máng máng, xìn hào mò tōng. xīn mù duàn jǐn, wú suǒ zhī āi. wén jūn jiāng hái wú, mì tōng dòng tíng. huò yǐ chǐ shū jì tuō shì zhě, wèi bǔ jiāng yǐ wéi kě hū?" yì yuē:" wú yì fū yě. wén zi zhī shuō, qì xuè jù dòng, hèn wú máo yǔ, bù néng fèn fēi, shì hé kě fǒu zhī wèi hū! rán ér dòng tíng shēn shuǐ yě. wú xíng chén jiān, nìng kě zhì yì yé? wéi kǒng dào tú xiǎn huì, bù xiāng tōng dá, zhì fù chéng tuō, yòu guāi kěn yuàn. zi yǒu hé shù kě dǎo wǒ xié?" nǚ bēi qì qiě xiè, yuē:" fù zài zhēn zhòng, bù fù yán yǐ. tuō huò huí hào, suī sǐ bì xiè. jūn bù xǔ, hé gǎn yán. jì xǔ ér wèn, zé dòng tíng zhī yǔ jīng yì, bù zú wèi yì yě." yì qǐng wén zhī. nǚ yuē:" dòng tíng zhī yīn, yǒu dà jú shù yān, xiāng rén wèi zhī' shè jú'. jūn dāng jiě qù zī dài, shù yǐ tā wù. rán hòu kòu shù sān fā, dāng yǒu yīng zhě. yīn ér suí zhī, wú yǒu ài yǐ. xìng jūn zǐ shū xù zhī wài, xī yǐ xīn chéng zhī huà yǐ tuō, qiān wàn wú yú!" yì yuē:" jìng wén mìng yǐ." nǚ suì yú rú jiān jiě shū, zài bài yǐ jìn. dōng wàng chóu qì, ruò bù zì shèng. yì shēn wèi zhī qī, nǎi zhì shū náng zhōng, yīn fù wèi yuē:" wú bù zhī zi zhī mù yáng, hé suǒ yòng zāi? shén qǐ zǎi shā hū?" nǚ yuē:" fēi yáng yě, yǔ gōng yě."" hé wéi yǔ gōng?" yuē:" léi tíng zhī lèi yě." yì gù shì zhī, zé jiē jiǎo gù nù bù, yǐn hé shén yì, ér dà xiǎo máo jiǎo, zé wú bié yáng yān. yì yòu yuē:" wú wèi shǐ zhě, tā rì guī dòng tíng, xìng wù xiāng bì." nǚ yuē:" níng zhǐ bù bì, dāng rú qīn qī ěr." yǔ jìng, yǐn bié dōng qù. bù shù shí bù, huí wàng nǚ yǔ yáng, jù wáng suǒ jiàn yǐ.
　　儀鳳中，有儒生柳毅者，應舉下第，將還湘濱。念鄉人有客於涇陽者，遂往告別。至六七里，鳥起馬驚，疾逸道左。又六七里，乃止。見有婦人，牧羊於道畔。毅怪視之，乃殊色也。然而蛾臉不舒，巾袖無光，凝聽翔立，若有所伺。毅詰之曰：「子何苦而自辱如是？」婦始楚而謝，終泣而對曰：「賤妾不幸，今日見辱問於長者。然而恨貫肌骨，亦何能愧避？幸一聞焉。妾，洞庭龍君小女也。父母配嫁涇川次子，而夫婿樂逸，為婢僕所惑，日以厭薄。既而將訴於舅姑，舅姑愛其子，不能御。迨訴頻切，又得罪舅姑。舅姑毀黜以至此。」言訖，歔欷流涕，悲不自勝。又曰：「洞庭於茲，相遠不知其幾多也？長天茫茫，信耗莫通。心目斷盡，無所知哀。聞君將還吳，密通洞庭。或以尺書寄託侍者，未卜將以為可乎？」毅曰：「吾義夫也。聞子之說，氣血俱動，恨無毛羽，不能奮飛，是何可否之謂乎！然而洞庭深水也。吾行塵間，寧可致意耶？惟恐道途顯晦，不相通達，致負誠托，又乖懇願。子有何術可導我邪？」女悲泣且謝，曰：「負載珍重，不復言矣。脫獲回耗，雖死必謝。君不許，何敢言。既許而問，則洞庭之與京邑，不足為異也。」毅請聞之。女曰：「洞庭之陰，有大橘樹焉，鄉人謂之『社橘』。君當解去茲帶，束以他物。然後叩樹三發，當有應者。因而隨之，無有礙矣。幸君子書敘之外，悉以心誠之話倚托，千萬無渝！」毅曰：「敬聞命矣。」女遂於襦間解書，再拜以進。東望愁泣，若不自勝。毅深為之戚，乃致書囊中，因復謂曰：「吾不知子之牧羊，何所用哉？神豈宰殺乎？」女曰：「非羊也，雨工也。」「何為雨工？」曰：「雷霆之類也。」毅顧視之，則皆矯顧怒步，飲齕甚異，而大小毛角，則無別羊焉。毅又曰：「吾為使者，他日歸洞庭，幸勿相避。」女曰：「寧止不避，當如親戚耳。」語竟，引別東去。不數十步，回望女與羊，俱亡所見矣。

qí xī, zhì yì ér bié qí yǒu, yuè yú dào xiāng, huán jiā, nǎi fǎng yǒu yú dòng tíng. dòng tíng zhī yīn, guǒ yǒu shè jú. suì yì dài xiàng shù, sān jī ér zhǐ. é yǒu wǔ fū chū yú bō wèn, zài bài qǐng yuē:" guì kè jiāng zì hé suǒ zhì yě?" yì bù gào qí shí, yuē:" zǒu yè dài wáng ěr." wǔ fū jiē shuǐ zhǐ lù, yǐn yì yǐ jìn. wèi yì yuē:" dāng bì mù, shù xī kě dá yǐ." yì rú qí yán, suì zhì qí gōng. shǐ jiàn tái gé xiāng xiàng, mén hù qiān wàn, qí cǎo zhēn mù, wú suǒ bù yǒu. fū nǎi zhǐ yì, tíng yú dà shì zhī yú, yuē:" kè dāng jū cǐ yǐ qí yān." yì yuē:" cǐ hé suǒ yě?" fū yuē:" cǐ líng xū diàn yě." dì shì zhī, zé rén jiān zhēn bǎo bì jǐn yú cǐ. zhù yǐ bái bì, qì yǐ qīng yù, chuáng yǐ shān hú, lián yǐ shuǐ jīng, diāo liú lí yú cuì méi, shì hǔ pò yú hóng dòng. qí xiù shēn yǎo, bù kě dān yán. rán ér wáng jiǔ bù zhì. yì wèi fū yuē:" dòng tíng jūn ān zài zāi?" yuē:" wú jūn fāng xìng xuán zhū gé, yǔ tài yáng dào shì jiǎng huǒ jīng, shǎo xuǎn dāng bì." yì yuē:" hé wèi huǒ jīng?" fū yuē:" wú jūn, lóng yě. lóng yǐ shuǐ wèi shén, jǔ yī dī kě bāo líng gǔ. dào shì, nǎi rén yě. rén yǐ huǒ wèi shén shèng, fā yī dēng kě liáo ē páng. rán ér líng yòng bù tóng, xuán huà gè yì. tài yáng dào shì jīng yú rén lǐ, wú jūn yāo yǐ tīng yān." yǔ bì ér gōng mén pì, jǐng cóng yún hé, ér jiàn yī rén, pī zǐ yī, zhí qīng yù. fū yuè yuē:" cǐ wú jūn yě!" nǎi zhì qián yǐ gào zhī.
　　其夕，至邑而別其友，月余到鄉，還家，乃訪友於洞庭。洞庭之陰，果有社橘。遂易帶向樹，三擊而止。俄有武夫出于波問，再拜請曰：「貴客將自何所至也？」毅不告其實，曰：「走謁大王耳。」武夫揭水止路，引毅以進。謂毅曰：「當閉目，數息可達矣。」毅如其言，遂至其宮。始見台閣相向，門戶千萬，奇草珍木，無所不有.夫乃止毅，停於大室之隅，曰：「客當居此以俟焉。」毅曰：「此何所也？」夫曰：「此靈虛殿也。」諦視之，則人間珍寶畢盡於此。柱以白璧，砌以青玉，床以珊瑚，簾以水精，雕琉璃於翠楣，飾琥珀於虹棟。奇秀深杳，不可殫言。然而王久不至。毅謂夫曰：「洞庭君安在哉？」曰：「吾君方幸玄珠閣，與太陽道士講《火經》，少選當畢。」毅曰：「何謂《火經》？」夫曰：「吾君，龍也。龍以水為神，舉一滴可包陵谷。道士，乃人也。人以火為神聖，發一燈可燎阿房。然而靈用不同，玄化各異。太陽道士精於人理，吾君邀以聽焉。」語畢而宮門辟，景從雲合，而見一人，披紫衣，執青玉。夫躍曰：「此吾君也！」乃至前以告之。

jūn wàng yì ér wèn yuē:" qǐ fēi rén jiān zhī rén hū?" duì yuē:" rán." yì ér shè bài, jūn yì bài, mìng zuò yú líng xū zhī xià. wèi yì yuē:" shuǐ fǔ yōu shēn, guǎ rén àn mèi, fū zǐ bù yuǎn qiān lǐ, jiāng yǒu wéi hū?" yì yuē:" yì, dài wáng zhī xiāng rén yě. cháng yú chǔ, yóu xué yú qín. zuó xià dì, xián qū jīng shuǐ yòu sì, jiàn dài wáng ài nǚ mù yáng yú yě, fēng huán yǔ bìn, suǒ bù rěn dǔ. yì yīn jí zhī, wèi yì yuē:' wèi fū xù suǒ báo, jiù gū bù niàn, yǐ zhì yú cǐ'. bēi sì lín lí, chéng dá rén xīn. suì tuō shū yú yì. yì xǔ zhī, jīn yǐ zhì cǐ." yīn qǔ shū jìn zhī. dòng tíng jūn lǎn bì, yǐ xiù yǎn miàn ér qì yuē:" lǎo fù zhī zuì, bù néng jiàn tīng, zuò yí lóng gǔ, shǐ guī chuāng rú ruò, yuǎn lí gòu hài. gōng, nǎi mò shàng rén yě, ér néng jí zhī. xìng bèi chǐ fā, hé gǎn fù dé!" cí bì, yòu āi zhà liáng jiǔ. zuǒ yòu jiē liú tì. shí yǒu huàn rén mì shì jūn zhě, jūn yǐ shū shòu zhī, lìng dá gōng zhōng. xū yú, gōng zhōng jiē tòng kū. jūn jīng, wèi zuǒ yòu yuē:" jí gào gōng zhōng, wú shǐ yǒu shēng, kǒng qián táng suǒ zhī." yì yuē:" qián táng, hé rén yě?" yuē:" guǎ rén zhī ài dì, xī wèi qián táng zhǎng, jīn zé zhì zhèng yǐ." yì yuē:" hé gù bù shǐ zhī?" yuē:" yǐ qí yǒng guò rén ěr. xī yáo zāo hóng shuǐ jiǔ nián zhě, nǎi cǐ zi yī nù yě. jìn yǔ tiān jiàng shī yì, sāi qí wǔ shān. shàng dì yǐ guǎ rén yǒu báo dé yú gǔ jīn, suì kuān qí tóng qì zhī zuì. rán yóu mí xì yú cǐ, gù qián táng zhī rén rì rì hòu yān." yǔ wèi bì, ér dà shēng hū fā, tiān chāi dì liè. gōng diàn bǎi bǒ, yún yān fèi yǒng. é yǒu chì lóng zhǎng qiān yú chǐ, diàn mù xuè shé, zhū lín huǒ liè, xiàng chè jīn suǒ, suǒ qiān yù zhù. qiān léi wàn tíng, jī rào qí shēn, sǎn xuě yǔ báo, yī shí jiē xià. nǎi bāi qīng tiān ér fēi qù. yì kǒng jué pū dì. jūn qīn qǐ chí zhī yuē:" wú jù, gù wú hài." yì liáng jiǔ shāo ān, nǎi huò zì dìng. yīn gào cí yuē:" yuàn dé shēng guī, yǐ bì fù lái." jūn yuē:" bì bù rú cǐ. qí qù zé rán, qí lái zé bù rán, xìng wèi shǎo jǐn qiǎn quǎn." yīn mìng zhuó hù jǔ, yǐ kuǎn rén shì.
　　君望毅而問曰：「豈非人間之人乎？」對曰：「然。」毅而設拜，君亦拜，命坐於靈虛之下。謂毅曰：「水府幽深，寡人暗昧，夫子不遠千里，將有為乎？」毅曰：「毅，大王之鄉人也。長於楚，遊學於秦。昨下第，閒驅涇水右涘，見大王愛女牧羊於野，風鬟雨鬢，所不忍睹。毅因詰之，謂毅曰：『為夫婿所薄，舅姑不念，以至於此』。悲泗淋漓，誠怛人心。遂托書於毅。毅許之，今以至此。」因取書進之。洞庭君覽畢，以袖掩面而泣曰：「老父之罪，不能鑒聽，坐貽聾瞽，使閨窗孺弱，遠罹構害。公，乃陌上人也，而能急之。幸被齒發，何敢負德！」詞畢，又哀咤良久。左右皆流涕。時有宦人密侍君者，君以書授之，令達宮中。須臾，宮中皆慟哭。君驚，謂左右曰：「疾告宮中，無使有聲，恐錢塘所知。」毅曰：「錢塘，何人也？」曰：「寡人之愛弟，昔為錢塘長，今則致政矣。」毅曰：「何故不使知？」曰：「以其勇過人耳。昔堯遭洪水九年者，乃此子一怒也。近與天將失意，塞其五山。上帝以寡人有薄德於古今，遂寬其同氣之罪。然猶縻繫於此，故錢塘之人日日候焉。」語未畢，而大聲忽發，天拆地裂。宮殿擺簸，雲煙沸涌。俄有赤龍長千餘尺，電目血舌，朱鱗火鬣，項掣金鎖，鎖牽玉柱。千雷萬霆，激繞其身，霰雪雨雹，一時皆下。乃擘青天而飛去。毅恐蹶仆地。君親起持之曰：「無懼，固無害。」毅良久稍安，乃獲自定。因告辭曰：「願得生歸，以避復來。」君曰：「必不如此。其去則然，其來則不然，幸為少盡繾綣。」因命酌互舉，以款人事。

é ér xiáng fēng qìng yún, róng róng qià yí, chuáng jié líng lóng, xiāo sháo yǐ suí. hóng zhuāng qiān wàn, xiào yǔ xī xī. zhōng yǒu yī rén, zì rán é méi, míng dāng mǎn shēn, xiāo hú cēn cī. pò ér shì zhī, nǎi qián jì cí zhě. rán ruò xǐ ruò bēi, líng lèi rú sī. xū yú, hóng yān bì qí zuǒ, zǐ qì shū qí yòu, xiāng qì huán xuán, rù yú gōng zhōng. jūn xiào wèi yì yuē:" jīng shuǐ zhī qiú rén zhì yǐ." jūn nǎi cí guī gōng zhōng. xū yú, yòu wén yuàn kǔ, jiǔ ér bù yǐ. yǒu qǐng, jūn fù chū, yǔ yì yǐn shí. yòu yǒu yī rén, pī zǐ shang, zhí qīng yù, mào sǒng shén yì, lì yú jūn zuǒ. jūn wèi yì yuē:" cǐ qián táng yě." yì qǐ, qū bài zhī. qián táng yì jǐn lǐ xiāng jiē, wèi yì yuē:" nǚ zhí bù xìng, wèi wán tóng suǒ rǔ. lài míng jūn zǐ xìn yì zhāo zhāng, zhì dá yuǎn yuān. bù rán zhě, shì wèi jīng líng zhī tǔ yǐ. xiǎng dé huái ēn, cí bù xī xīn." yì huī tuì cí xiè, fǔ yǎng wěi wěi. rán hòu huí gào xiōng yuē:" xiàng zhě chén fā líng xū, sì zhì jīng yáng, wǔ zhàn yú bǐ, wèi hái yú cǐ. zhōng jiān chí zhì jiǔ tiān, yǐ gào shàng dì. dì zhī qí yuān, ér yòu qí shī. qián suǒ qiǎn zé, yīn ér huò miǎn. rán ér gāng cháng jī fā, bù huáng cí hòu, jīng rǎo gōng zhōng, fù wǔ bīn kè. kuì tì cán jù, bù zhī suǒ shī." yīn tuì ér zài bài. jūn yuē:" suǒ shā jǐ hé?" yuē:" liù shí wàn."" shāng jià hū?" yuē:" bā bǎi lǐ." wú qíng láng ān zài?" yuē:" shí zhī yǐ." jūn wǔ rán yuē:" wán tóng zhī wéi shì xīn yě, chéng bù kě rěn, rán rǔ yì tài cǎo cǎo. lài shàng dì xiǎn shèng, liàng qí zhì yuān. bù rán zhě, wú hé cí yān? cóng cǐ yǐ qù, wù fù rú shì." qián táng jūn fù zài bài. shì xī, suì sù yì yú níng guāng diàn.
　　俄而祥風慶雲，融融恰怡，幢節玲瓏，簫韶以隨。紅妝千萬，笑語熙熙。中有一人，自然蛾眉，明璫滿身，綃縠參差。迫而視之，乃前寄辭者。然若喜若悲，零淚如絲。須臾，紅煙蔽其左，紫氣舒其右，香氣環旋，入於宮中。君笑謂毅曰：「涇水之囚人至矣。」君乃辭歸宮中。須臾，又聞怨苦，久而不已。有頃，君復出，與毅飲食。又有一人，披紫裳，執青玉，貌聳神溢，立於君左。君謂毅曰：「此錢塘也。」毅起，趨拜之。錢塘亦盡禮相接，謂毅曰：「女侄不幸，為頑童所辱。賴明君子信義昭彰，致達遠冤。不然者，是為涇陵之土矣。饗德懷恩，詞不悉心。」毅撝退辭謝，俯仰唯唯。然後回告兄曰：「向者辰發靈虛，巳至涇陽，午戰於彼，未還於此。中間馳至九天，以告上帝。帝知其冤，而宥其失。前所譴責，因而獲免。然而剛腸激發，不遑辭候，驚擾宮中，復忤賓客。愧惕慚懼，不知所失。」因退而再拜。君曰：「所殺幾何？」曰：「六十萬。」「傷稼乎？」曰：「八百里。」無情郎安在？」曰：「食之矣。」君憮然曰：「頑童之為是心也，誠不可忍，然汝亦太草草。賴上帝顯聖，諒其至冤。不然者，吾何辭焉？從此以去，勿復如是。」錢塘君復再拜。是夕，遂宿毅於凝光殿。

míng rì, yòu yàn yì yú níng bì gōng. huì yǒu qī, zhāng guǎng yuè, jù yǐ láo lǐ, luó yǐ gān jié. chū, jiā jiǎo pí gǔ, jīng qí jiàn jǐ, wǔ wàn fū yú qí yòu. zhōng yǒu yī fū qián yuē:" cǐ qián táng pò zhèn lè." jīng jié qì, gù zhòu hàn lì. zuò kè shì zhī, máo fà jiē shù. fù yǒu jīn shí sī zhú, luó qǐ zhū cuì, wǔ qiān nǚ yú qí zuǒ, zhōng yǒu yī nǚ qián jìn yuē:" cǐ guì zhǔ hái gōng lè." qīng yīn wǎn zhuǎn, rú sù rú mù, zuò kè tīng xià, bù jué lèi xià. èr wǔ jì bì, lóng jūn dà yuè. xī yǐ wán qǐ, bān yú wǔ rén, rán hòu mì xí guàn zuò, zòng jiǔ jí yú. jiǔ hān, dòng tíng jūn nǎi jī xí ér gē yuē:" dà tiān cāng cāng xī, dà dì máng máng, rén gè yǒu zhì xī, hé kě sī liang, hú shén shǔ shèng xī, báo shè yī qiáng. léi tíng yī fà xī, qí shú gǎn dāng? hé zhēn rén xī xìn yì zhǎng, lìng gǔ ròu xī hái gù xiāng, qí yán cán kuì xī hé shí wàng!" dòng tíng jūn gē bà, qián táng jūn zài bài ér gē yuē:" shàng tiān pèi hé xī, shēng sǐ yǒu tú. cǐ bù dàng fù xī, bǐ bù dàng fū. fù xīn xīn kǔ xī, jīng shuǐ zhī yú. fēng shuāng mǎn bìn xī, yǔ xuě luó rú. lài míng gōng xī yǐn sù shū, lìng gǔ ròu xī jiā rú chū. yǒng yán zhēn zhòng xī wú shí wú." qián táng jūn gē què, dòng tíng jūn jù qǐ, fèng shāng yú yì. yì cù jí ér shòu jué, yǐn qì, fù yǐ èr shāng fèng èr jūn, nǎi gē yuē:" bì yún yōu yōu xī, jīng shuǐ dōng liú. shāng měi rén xī, yǔ qì huā chóu. chǐ shū yuǎn dá xī, yǐ jiě jūn yōu. āi yuān guǒ xuě xī, hái chù qí xiū. hé hé yǎ xī gǎn gān xiū. shān jiā jì mò xī nán jiǔ liú. yù jiāng cí qù xī bēi chóu móu." gē bà, jiē hū wàn suì. dòng tíng jūn yīn chū bì yù xiāng, zhù yǐ kāi shuǐ xī qián táng jūn fù chū hóng pò pán, zhù yǐ zhào yè jī: jiē qǐ jìn yì, yì cí xiè ér shòu. rán hòu gōng zhōng zhī rén, xián yǐ xiāo cǎi zhū bì, tóu yú yì cè. chóng dié huàn hè, xū yú mái mò qián hòu. yì xiào yǔ sì gù, kuì xiè bù xiá. jì jiǔ lán huān jí, yì cí qǐ, fù sù yú níng guāng diàn.
　　明日，又宴毅於凝碧宮。會友戚，張廣樂，具以醪醴，羅以甘潔。初，笳角鼙鼓，旌旗劍戟，舞萬夫於其右。中有一夫前曰：「此《錢塘破陣樂》。」旌傑氣，顧驟悍栗。座客視之，毛髮皆豎。復有金石絲竹，羅綺珠翠，舞千女於其左，中有一女前進曰：「此《貴主還宮樂》。」清音宛轉，如訴如慕，坐客聽下，不覺淚下。二舞既畢，龍君大悅。錫以紈綺，頒於舞人，然後密席貫坐，縱酒極娛。酒酣，洞庭君乃擊席而歌曰：「大天蒼蒼兮，大地茫茫，人各有志兮，何可思量，狐神鼠聖兮，薄社依牆。雷霆一發兮，其孰敢當？荷貞人兮信義長，令骨肉兮還故鄉，齊言慚愧兮何時忘！」洞庭君歌罷，錢塘君再拜而歌曰：「上天配合兮，生死有途。此不當婦兮，彼不當夫。腹心辛苦兮，涇水之隅。風霜滿鬢兮，雨雪羅襦。賴明公兮引素書，令骨肉兮家如初。永言珍重兮無時無。」錢塘君歌闋，洞庭君俱起，奉觴於毅。毅踧踖而受爵，飲訖，復以二觴奉二君，乃歌曰：「碧雲悠悠兮，涇水東流。傷美人兮，雨泣花愁。尺書遠達兮，以解君憂。哀冤果雪兮，還處其休。荷和雅兮感甘羞。山家寂寞兮難久留。欲將辭去兮悲綢繆。」歌罷，皆呼萬歲。洞庭君因出碧玉箱，貯以開水犀；錢塘君復出紅珀盤，貯以照夜璣：皆起進毅，毅辭謝而受。然後宮中之人，咸以綃彩珠璧，投於毅側。重疊煥赫，須臾埋沒前後。毅笑語四顧，愧謝不暇。洎酒闌歡極，毅辭起，復宿於凝光殿。

yì rì, yòu yàn yì yú qīng guāng gé. qián táng yīn jiǔ zuò sè, jù wèi yì yuē:" bù wén měng shí kě liè bù kě juǎn, yì shì kě shā bù kě xiū yé? yú yǒu zhōng qǔ, yù yī chén yú gōng. rú kě, zé jù zài yún xiāo rú bù kě, zé jiē yí fèn rǎng. zú xià yǐ wéi hé rú zāi?" yì yuē:" qǐng wén zhī." qián táng yuē:" jīng yáng zhī qī, zé dòng tíng jūn zhī ài nǚ yě. shū xìng mào zhì, wèi jiǔ yīn suǒ zhòng. bù xìng jiàn rǔ yú fěi rén, jīn zé jué yǐ. jiāng yù qiú tuō gāo yì, shì wèi qīn qī, shǐ shòu ēn zhě zhī qí suǒ guī, huái ài zhě zhī qí suǒ fù, qǐ bù wéi jūn zǐ shǐ zhōng zhī dào zhě?" yì sù rán ér zuò, chuā rán ér xiào yuē:" chéng bù zhī qián táng jūn càn kùn rú shì! yì shǐ wén kuà jiǔ zhōu, huái wǔ yuè, xiè qí fèn nù fù jiàn duàn jīn suǒ, chè yù zhù, fù qí jí nàn. yì yǐ wéi gāng jué míng zhí, wú rú jūn zhě. gài fàn zhī zhě bù bì qí sǐ, gǎn zhī zhě bù ài qí shēng, cǐ zhēn zhàng fū zhī zhì. nài hé xiāo guǎn fāng qià, qīn bīn zhèng hé, bù gù qí dào, yǐ wēi jiā rén? qǐ pú rén sù wàng zāi! ruò yù gōng yú hóng bō zhī zhōng, xuán shān zhī jiān, gǔ yǐ lín xū, bèi yǐ yún yǔ, jiāng pò yì yǐ sǐ, yì zé yǐ qín shòu shì zhī, yì hé hèn zāi! jīn tǐ bèi yì guān, zuò tán lǐ yì, jǐn wǔ cháng zhī zhì xìng, fù bǎi xíng bù zhī wēi zhǐ, suī rén shì xián jié, yǒu bù rú zhě, kuàng jiāng hé líng lèi hū? ér yù yǐ chǔn rán zhī qū, hàn rán zhī xìng, chéng jiǔ jiǎ qì, jiāng pò yú rén, qǐ jìn zhí zāi! qiě yì zhī zhì, bù zú yǐ cáng wáng yī jiǎ zhī jiān. rán ér gǎn yǐ bù fú zhī xīn, shèng wáng bù dào zhī qì. wéi wáng chóu zhī!" qián táng nǎi qūn xún zhì xiè yuē:" guǎ rén shēng zhǎng gōng fáng, bù wén zhèng lùn. xiàng zhě cí shù shū kuáng, wàng tū gāo míng. tuì zì xún gù, lì bù róng zé. xìng jūn zǐ bù wéi cǐ guāi wèn kě yě." qí xī, fù yǐn yàn, qí lè rú jiù. yì yǔ qián táng suì wèi zhī xīn yǒu.
　　翌日，又宴毅於清光閣。錢塘因酒作色，踞謂毅曰：「不聞猛石可裂不可卷，義士可殺不可羞耶？愚有衷曲，欲一陳於公。如可，則俱在雲霄；如不可，則皆夷糞壤。足下以為何如哉？」毅曰：「請聞之。」錢塘曰：「涇陽之妻，則洞庭君之愛女也。淑性茂質，為九姻所重。不幸見辱於匪人，今則絕矣。將欲求托高義，世為親戚，使受恩者知其所歸，懷愛者知其所付，豈不為君子始終之道者？」毅肅然而作，欻然而笑曰：「誠不知錢塘君孱困如是！毅始聞跨九州，懷五嶽，泄其憤怒；復見斷金鎖，掣玉柱，赴其急難。毅以為剛決明直，無如君者。蓋犯之者不避其死，感之者不愛其生，此真丈夫之志。奈何蕭管方洽，親賓正和，不顧其道，以威加人？豈僕人素望哉！若遇公於洪波之中，玄山之間，鼓以鱗須，被以雲雨，將迫毅以死，毅則以禽獸視之，亦何恨哉！今體被衣冠，坐談禮義，盡五常之志性，負百行怖之微旨，雖人世賢傑，有不如者，況江河靈類乎？而欲以蠢然之軀，悍然之性，乘酒假氣，將迫於人，豈近直哉！且毅之質，不足以藏王一甲之間。然而敢以不伏之心，勝王不道之氣。惟王籌之！」錢塘乃逡巡致謝曰：「寡人生長宮房，不聞正論。向者詞述疏狂，妄突高明。退自循顧，戾不容責。幸君子不為此乖問可也。」其夕，復飲宴，其樂如舊。毅與錢塘遂為知心友。

míng rì, yì cí guī. dòng tíng jūn fū rén bié yàn yì yú qián jǐng diàn, nán nǚ pú qiè děng xī chū yù huì. fū rén qì wèi yì yuē:" gǔ ròu shòu jūn zǐ shēn ēn, hèn bù dé zhǎn kuì dài, suì zhì kuí bié." shǐ qián jīng yáng nǚ dāng xí bài yì yǐ zhì xiè. fū rén yòu yuē:" cǐ bié qǐ yǒu fù xiāng yù zhī rì hū?" yì qí shǐ suī bù nuò qián táng zhī qíng, rán dāng cǐ xí, shū yǒu tàn hèn zhī sè. yàn bà, cí bié, mǎn gōng qī rán. zèng yí zhēn bǎo, guài bù kě shù. yì yú shì fù xún tú chū jiāng àn, jiàn cóng zhě shí yú rén, dān náng yǐ suí, zhì qí jiā ér cí qù. yì yīn shì guǎng líng bǎo sì, yù qí suǒ de. bǎi wèi fā yī, cái yǐ yíng zhào. gù huái yòu fù zú, xián yǐ wéi mò rú. suì qǔ yú zhāng shì, wáng. yòu qǔ hán shì. shù yuè, hán shì yòu wáng. xǐ jiā jīn líng. cháng yǐ guān kuàng duō gǎn, huò móu xīn pǐ. yǒu méi shì gào zhī yuē:" yǒu lú shì nǚ, fàn yáng rén yě. fù míng yuē hào, cháng wèi qīng liú zǎi. wǎn suì hǎo dào, dú yóu yún quán, jīn zé bù zhī suǒ zài yǐ. mǔ yuē zhèng shì. qián nián shì qīng hé zhāng shì, bù xìng ér zhāng fū zǎo wáng. mǔ lián qí shǎo, xī qí huì měi, yù zé dé yǐ pèi yān. bù shí hé rú?" yì nǎi bo rì jiù lǐ. jì ér nán nǚ èr xìng jù wèi háo zú, fǎ yòng lǐ wù, jǐn qí fēng shèng. jīn líng zhī shì, mò bù jiàn yǎng. jū yuè yú, yì yīn wǎn rù hù, shì qí qī, shēn jué lèi yú lóng nǚ, ér yàn yì fēng hòu, zé yòu guò zhī. yīn yǔ huà xī shì. qī wèi yì yuē:" rén shì qǐ yǒu rú shì zhī lǐ hū?"
　　明日，毅辭歸。洞庭君夫人別宴毅於潛景殿，男女僕妾等悉出預會。夫人泣謂毅曰：「骨肉受君子深恩，恨不得展愧戴，遂至睽別。」使前涇陽女當席拜毅以致謝。夫人又曰：「此別豈有復相遇之日乎？」毅其始雖不諾錢塘之情，然當此席，殊有嘆恨之色。宴罷，辭別，滿宮悽然。贈遺珍寶，怪不可述。毅於是復循途出江岸，見從者十餘人，擔囊以隨，至其家而辭去。毅因適廣陵寶肆，鬻其所得。百未發一，財已盈兆。故淮右富族，咸以為莫如。遂娶於張氏，亡。又娶韓氏。數月，韓氏又亡。徙家金陵。常以鰥曠多感，或謀新匹。有媒氏告之曰：「有盧氏女，范陽人也。父名曰浩，嘗為清流宰。晚歲好道，獨游雲泉，今則不知所在矣。母曰鄭氏。前年適清河張氏，不幸而張夫早亡。母憐其少，惜其慧美，欲擇德以配焉。不識何如？」毅乃卜日就禮。既而男女二姓俱為豪族，法用禮物，盡其豐盛。金陵之士，莫不健仰。居月余，毅因晚入戶，視其妻，深覺類於龍女，而艷逸豐厚，則又過之。因與話昔事。妻謂毅曰：「人世豈有如是之理乎？」

jīng suì yú, yǒu yī zi. yì yì zhòng zhī. jì chǎn, yú yuè, nǎi nóng shì huàn fú, zhào yì yú lián shì zhī jiān, xiào wèi yì yuē:" jūn bù yì yú zhī yú xī yě?" yì yuē:" sù wèi yīn hǎo, hé yǐ wéi yì?" qī yuē:" yú jí dòng tíng jūn zhī nǚ yě. jīng chuān zhī yuān, jūn shǐ de bái. xián jūn zhī ēn, shì xīn qiú bào. jì qián táng jì fù lùn qīn bù cóng, suì zhì kuí wéi. tiān gè yī fāng, bù néng xiāng wèn. fù mǔ yù pèi jià yú zhuó jǐn xiǎo ér mǒu. suì bì hù jiǎn fà, yǐ míng wú yì. suī wèi jūn zǐ qì jué, fēn jiàn wú qī. ér dāng chū zhī xīn, sǐ bù zì tì. tā rì fù mǔ lián qí zhì, fù yù chí bái yú jūn zǐ. zhí jūn zǐ lèi qǔ, dāng qǔ yú zhāng, yǐ ér yòu qǔ yú hán. dài zhāng hán jì zú, jūn bǔ jū yú zī, gù yú zhī fù mǔ nǎi xǐ yú dé suì bào jūn zhī yì. jīn rì huò fèng jūn zǐ, xián shàn zhōng shì, sǐ wú hèn yǐ." yīn wū yè, qì tì jiāo xià. duì yì yuē:" shǐ bù yán zhě, zhī jūn wú zhòng sè zhī xīn. jīn nǎi yán zhě, zhī jūn yǒu gǎn yú zhī yì. fù rén fěi báo, bù zú yǐ què hòu yǒng xīn, gù yīn jūn ài zǐ, yǐ tuō xiāng shēng. wèi zhī jūn yì rú hé? chóu jù jiān xīn, bù néng zì jiě. jūn fù shū zhī rì, xiào wèi qiè yuē:' tā rì guī dòng tíng, shèn wú xiāng bì.' chéng bù zhī dāng cǐ zhī jì, jūn qǐ yǒu yì yú jīn rì zhī shì hū? qí hòu jì fù qǐng yú jūn, jūn gù bù xǔ. jūn nǎi chéng jiāng bù kě xié, yì fèn rán xié? jūn qí huà zhī." yì yuē:" shì yǒu mìng zhě. pū shǐ jiàn jūn zǐ, zhǎng jīng zhī yú, wǎng yì qiáo cuì, chéng yǒu bù píng zhī zhì. rán zì yuē qí xīn zhě, dá jūn zhī yuān, yú wú jí yě. yǐ yán' shèn wú xiāng bì' zhě, ǒu rán ěr, qǐ yǒu yì zāi. jì qián táng bī pò zhī jì, wéi lǐ yǒu bù kě zhí, nǎi jī rén zhī nù ěr. fū shǐ yǐ yì xíng wéi zhī zhì, níng yǒu shā qí xù ér nà qí qī zhě xié? yī bù kě yě. mǒu sù yǐ cāo zhēn wèi zhì shàng, níng yǒu qū yú jǐ ér fú yú xīn zhě hū? èr bù kě yě. qiě yǐ lǜ sì xiōng yì, chóu zuò fēn lún, wéi zhí shì tú, bù huáng bì hài. rán ér jiāng bié zhī rì. jiàn jūn yǒu yī rán zhī róng, xīn shén hèn zhī. zhōng yǐ rén shì è shù, wú yóu bào xiè. xū, jīn rì, jūn, lú shì yě, yòu jiā yú rén jiān. zé wú shǐ xīn wèi wèi huò yǐ. cóng cǐ yǐ wǎng, yǒng fèng huān hǎo, xīn wú xiān lǜ yě." qī yīn shēn gǎn jiāo qì, liáng jiǔ bù yǐ. yǒu qǐng, wèi yì yuē:" wù yǐ tā lèi, suì wèi wú xīn, gù dāng zhī bào ěr. fū lóng shòu wàn suì, jīn yǔ jūn tóng zhī. shuǐ lù wú wǎng bù shì. jūn bù yǐ wéi wàng yě." yì jiā zhī yuē:" wú bù zhī guó kè nǎi fù wèi shén xiān zhī ěr!". nǎi xiāng yǔ jìn dòng tíng. jì zhì, ér bīn zhǔ shèng lǐ, bù kě jù jì.
　　經歲余，有一子。毅益重之。既產，逾月，乃穠飾換服，召毅於簾室之間，笑謂毅曰：「君不憶余之於昔也？」毅曰：「夙為姻好，何以為憶？」妻曰：「余即洞庭君之女也。涇川之冤，君使得白。銜君之恩，誓心求報。洎錢塘季父論親不從，遂至睽違。天各一方，不能相問。父母欲配嫁於濯錦小兒某。遂閉戶剪髮，以明無意。雖為君子棄絕，分見無期。而當初之心，死不自替。他日父母憐其志，復欲馳白於君子。值君子累娶，當娶於張，已而又娶於韓。迨張、韓繼卒，君卜居於茲，故余之父母乃喜余得遂報君之意。今日獲奉君子，咸善終世，死無恨矣。」因嗚咽，泣涕交下。對毅曰：「始不言者，知君無重色之心。今乃言者，知君有感余之意。婦人匪薄，不足以確厚永心，故因君愛子，以托相生。未知君意如何？愁懼兼心，不能自解。君附書之日，笑謂妾曰：『他日歸洞庭，慎無相避。』誠不知當此之際，君豈有意於今日之事乎？其後季父請於君，君固不許。君乃誠將不可邪，抑忿然邪？君其話之。」毅曰：「似有命者。仆始見君子，長涇之隅，枉抑憔悴，誠有不平之志。然自約其心者，達君之冤，余無及也。以言『慎無相避』者，偶然耳，豈有意哉。洎錢塘逼迫之際，唯理有不可直，乃激人之怒耳。夫始以義行為之志，寧有殺其婿而納其妻者邪？一不可也。某素以操真為志尚，寧有屈於己而伏於心者乎？二不可也。且以率肆胸臆，酬酢紛綸，唯直是圖，不遑避害。然而將別之日。見君有依然之容，心甚恨之。終以人事扼束，無由報謝。吁，今日，君，盧氏也，又家於人間。則吾始心未為惑矣。從此以往，永奉歡好，心無纖慮也。」妻因深感嬌泣，良久不已。有頃，謂毅曰：「勿以他類，遂為無心，固當知報耳。夫龍壽萬歲，今與君同之。水陸無往不適。君不以為妄也。」毅嘉之曰：「吾不知國客乃復為神仙之餌！」。乃相與覲洞庭。既至，而賓主盛禮，不可具紀。

hòu jū nán hǎi jǐn sì shí nián, qí dǐ dì yú mǎ zhēn xiān fú wán, suī hóu bó zhī shì, wú yǐ jiā yě. yì zhī zú xián suì rú zé. yǐ qí chūn qiū jī xù, róng zhuàng bù shuāi. nán hǎi zhī rén, mí bù jīng yì.
　　後居南海僅四十年，其邸第、輿馬、珍鮮、服玩，雖侯伯之室，無以加也。毅之族咸遂濡澤。以其春秋積序，容狀不衰。南海之人，靡不驚異。

jì kāi yuán zhōng, shàng fāng zhǔ yì yú shén xiān zhī shì, jīng suǒ dào shù. yì bù dé ān, suì xiāng yǔ guī dòng tíng. fán shí yú suì, mò zhī qí jī.
　　洎開元中，上方屬意於神仙之事，精索道術。毅不得安，遂相與歸洞庭。凡十餘歲，莫知其跡。

zhì kāi yuán mò, yì zhī biǎo dì xuē gǔ wèi jīng jī lìng, zhé guān dōng nán. jīng dòng tíng, qíng zhòu zhǎng wàng, é jiàn bì shān chū yú yuǎn bō. zhōu rén jiē cè lì, yuē:" cǐ běn wú shān, kǒng shuǐ guài ěr." zhǐ gù zhī jì, shān yǔ zhōu xiāng bī, nǎi yǒu cǎi chuán zì shān chí lái, yíng wèn yú gǔ. qí zhōng yǒu yī rén hū zhī yuē:" liǔ gōng lái hòu ěr." gǔ shěng rán jì zhī, nǎi cù zhì shān xià, shè yī jí shàng. shān yǒu gōng què rú rén shì, jiàn yì lì yú gōng shì zhī zhōng, qián liè sī zhú, hòu luó zhū cuì, wù wán zhī shèng, shū bèi rén jiān. yì cí lǐ yì xuán, róng yán yì shǎo. chū yíng gǔ yú qì, chí gǔ shǒu yuē:" bié lái shùn xī, ér fā máo yǐ huáng." gǔ xiào yuē:" xiōng wèi shén xiān, dì wèi kū gǔ, mìng yě." yì yīn chū yào wǔ shí wán yí gǔ, yuē:" cǐ yào yī wán, kě zēng yī suì ěr. suì mǎn fù lái, wú jiǔ jū rén shì yǐ zì kǔ yě." huān yàn bì, gǔ nǎi cí xíng. zì shì yǐ hòu, suì jué yǐng xiǎng. gǔ cháng yǐ shì shì gào yú rén shì. dài sì jì, gǔ yì bù zhī suǒ zài.
　　至開元末，毅之表弟薛嘏為京畿令，謫官東南。經洞庭，晴晝長望，俄見碧山出於遠波。舟人皆側立，曰：「此本無山，恐水怪耳。」指顧之際，山與舟相逼，乃有彩船自山馳來，迎問於嘏。其中有一人呼之曰：「柳公來候耳。」嘏省然記之，乃促至山下，攝衣疾上。山有宮闕如人世，見毅立於宮室之中，前列絲竹，後羅珠翠，物玩之盛，殊倍人間。毅詞理益玄，容顏益少。初迎嘏於砌，持嘏手曰：「別來瞬息，而發毛已黃。」嘏笑曰：「兄為神仙，弟為枯骨，命也。」毅因出藥五十丸遺嘏，曰：「此藥一丸，可增一歲耳。歲滿復來，無久居人世以自苦也。」歡宴畢，嘏乃辭行。自是已後，遂絕影響。嘏常以是事告於人世。殆四紀，嘏亦不知所在。

lǒng xī lǐ cháo wēi xù ér tàn yuē:" wǔ chóng zhī zhǎng, bì yǐ líng zhě, bié sī jiàn yǐ. rén, luǒ yě, yí xìn lín chóng. dòng tíng hán nà dà zhí, qián táng xùn jí lěi luò, yí yǒu chéng yān. gǔ yǒng ér bù zài, dú kě lín qí jìng. yú yì zhī, wèi sī wén."
　　隴西李朝威敘而嘆曰：「五蟲之長，必以靈者，別斯見矣。人，裸也，移信鱗蟲。洞庭含納大直，錢塘迅疾磊落，宜有承焉。嘏詠而不載，獨可鄰其境。愚義之，為斯文。」