bào piáo zǐ yuē: shén xiān jīng huáng bái zhī fāng èr shí wǔ juǎn, qiān yǒu yú shǒu. huáng zhě, jīn yě. bái zhě, yín yě. gǔ rén mì zhòng qí dào, bù yù zhǐ chì, gù yǐn zhī yún ěr. huò tí piān yún gēng xīn, gēng xīn yì jīn yě. rán lǜ duō shēn wēi nán zhī, qí kě jiě fēn míng zhě shǎo xǔ ěr. shì rén duō yí cǐ shì wèi xū dàn, yǔ bù xìn shén xiān zhě zhèng tóng yě. yú xī cóng zhèng gōng shòu jiǔ dān jí jīn yín yè jīng, yīn fù qiú shòu huáng bái zhōng jīng wǔ juǎn. zhèng jūn yán, céng yǔ zuǒ jūn yú lú jiāng tóng shān zhōng shì zuò, jiē chéng yě. rán ér zhāi jié jìn jì zhī qín kǔ, yǔ jīn dān shén xiān yào wú yì yě. sú rén duō jī yú hǎo gōng yì duān, wèi yǔ wèi qù yù qiáng tōng tiān xià zhī bù kě tōng zhě. yú yì hé wèi rán zāi! yú ruò yù yǐ cǐ bèi shì, chěng cí zhāng yú lái shì, zé yú suǒ zhe wài piān jí zá wén èr bǎi yú juǎn, zú yǐ jì yì yú hòu dài, bù fù xū cǐ. qiě cǐ nèi piān, jiē zhí yǔ ěr, wú zǎo shì yě. yú yòu zhī lùn cǐ cáo shì, shì rén mò bù hū wèi yū kuò bù jí, wèi ruò lùn sú jiān qiè jìn zhī lǐ, kě yǐ hé zhòng xīn yě. rán yú suǒ yǐ bù néng yǐ yú sī shì, zhī qí bù rù shì rén zhī tīng, ér yóu lùn zhe zhī zhě, chéng jiàn qí xiào yàn, yòu suǒ chéng shòu zhī shī fēi wàng yán zhě. ér yú pín kǔ wú cái lì, yòu zāo duō nán zhī yùn, yǒu bù yǐ zhī wú lài, jiān yǐ dào lù gěng sè, yào wù bù kě dé, jìng bù huáng hé zuò zhī. yú jīn gào rén yán, wǒ xiǎo zuò jīn yín, ér gōng zì jī hán, hé yì zì bù néng xíng, ér mài zhì bì zhī yào, qiú rén xìn zhī, chéng bù kě dé. rán lǐ yǒu bù rú yì, yì bù kě yǐ yī gài duàn yě. suǒ yǐ qín qín zhuì zhī yú hàn mò zhě, yù lìng jiāng lái hào qí shǎng zhēn zhī shì, jiàn yú shū ér jù lùn dào zhī yì ěr. fū biàn huà zhī shù, hé suǒ bù wèi. gài rén shēn běn jiàn, ér yǒu yǐn zhī zhī fǎ. guǐ shén běn yǐn, ér yǒu jiàn zhī zhī fāng. néng wèi zhī zhě wǎng wǎng duō yān. shuǐ huǒ zài tiān, ér qǔ zhī yǐ zhū suì. qiān xìng bái yě, ér chì zhī yǐ wèi dān. dān xìng chì yě, ér bái zhī ér wèi qiān. yún yǔ shuāng xuě, jiē tiān dì zhī qì yě, ér yǐ yào zuò zhī, yǔ zhēn wú yì yě. zhì yú fēi zǒu zhī shǔ, rú dòng zhī lèi, bǐng xíng zào huà, jì yǒu dìng yǐ. jí qí shū hū ér yì jiù tǐ, gǎi gèng ér wèi yì wù zhě, qiān duān wàn pǐn, bù kě shèng lùn. rén zhī wèi wù, guì xìng zuì líng, ér nán nǚ yì xíng, wèi hè wèi shí, wèi hǔ wèi yuán, wèi shā wèi yuán, yòu bù shǎo yān. zhì yú gāo shān wèi yuān, shēn gǔ wèi líng, cǐ yì dà wù zhī biàn huà. biàn huà zhě, nǎi tiān dì zhī zì rán, hé wèi xián jīn yín zhī bù kě yǐ yì wù zuò hū? pì zhū yáng suì suǒ de zhī huǒ, fāng zhū suǒ de zhī shuǐ, yǔ cháng shuǐ huǒ, qǐ yǒu bié zāi? shé zhī chéng lóng, máo sǎn wèi gāo, yì yǔ zì shēng zhě wú yì yě. rán qí gēn yuán zhī suǒ yuán yóu, jiē zì rán zhī gǎn zhì, fēi qióng lǐ jǐn xìng zhě, bù néng zhī qí zhǐ guī, fēi yuán shǐ jiàn zhōng zhě, bù néng dé qí qíng zhuàng yě. xiá guān jìn shí, zhì gù cháo xué, chuāi yuān miào yú bù cè, tuī shén huà yú xū dàn, yǐ zhōu kǒng bù shuō, fén jí bù zài, yī qiè wèi wèi bù rán, bù yì lòu zāi? yòu sú rén yǐ liú xiàng zuò jīn bù chéng, biàn yún tiān xià guǒ wú cǐ dào, shì jiàn tián jiā huò zāo shuǐ hàn bù shōu, biàn wèi wǔ gǔ bù kě bō zhí de yě. chéng dū nèi shǐ wú dà wén, bó dá duō zhī, yì zì shuō xī shì dào shì lǐ gēn, jiàn gēn jiān qiān xī, yǐ shǎo xǔ yào rú dà dòu zhě tóu dǐng zhōng, yǐ tiě shi jiǎo zhī, lěng jí chéng yín. dà wén dé qí mì fāng, dàn yù zì zuò, bǎi rì zhāi biàn wèi zhī, ér liú lián zài guān, jìng bù néng dé, héng tàn xī yán rén xián bù zú chù yě. yòu huán jūn shān yán hàn huáng mén láng chéng wěi, hǎo huáng bái shù, qǔ qī dé zhī fāng jiā nǚ. wěi cháng cóng jià chū ér wú shí yī, shén yōu. qī yuē, qǐng zhì liǎng duān jiān. jiān jí wú gù ér zhì qián. wěi àn zhěn zhōng hóng bǎo, zuò jīn bù chéng. qī nǎi wǎng shì wěi, wěi fāng shàn tàn shāo tóng, tóng zhōng yǒu shuǐ yín. qī yuē, wú yù shì xiāng shì yī shì. nǎi chū qí náng zhōng yào, shǎo shǎo tóu zhī, shí qǐng fā zhī, yǐ chéng yín. wěi dà jīng yuē, dào jìn zài rǔ chù, ér bù zǎo gào wǒ, hé yě? qī yuē, dé zhī xū yǒu mìng zhě. yú shì wěi rì yè shuō yòu zhī, mài tián zhái yǐ gōng měi shí yī fú, yóu bù kěn gào wěi. wěi nǎi yǔ bàn móu wō chī fú zhī. qī zhé zhī zhī, gào wěi yán, dào bì dāng chuán qí rén, dé qí rén, dào lù xiāng yù zhé jiào zhī rú fēi qí rén, kǒu shì ér xīn fēi zhě, suī cùn duàn zhī jiě, ér dào yóu bù chū yě. wěi bī zhī bù zhǐ, qī nǎi fā kuáng, luǒ ér zǒu, yǐ ní zì tú, suì zú. jìn zhě qián lú jiāng tài shǒu huá lìng sī, gāo cái dá xué, qià wén zhī shì yě, ér shì zhī bù jīng zhě, duō suǒ bù xìn. hòu yǒu dào shì shuō huáng bái zhī fāng, nǎi shì lìng zuò zhī, yún yǐ tiě qì xiāo qiān, yǐ sàn yào tóu zhòng, jí chéng yín. yòu xiāo cǐ yín, yǐ tā yào tóu zhī, nǎi zuò huáng jīn. yòu cóng cǐ dào shì xué chè shì zhī fāng, xíng zhī wèi bǎi rì, yè wò jí biàn jiàn tiān wén jí sì lín liǎo liǎo, bù jué fù yǒu wū shè lí zhàng. yòu qiè míng yáo huá zhě yǐ sǐ, nǎi jiàn xíng, yǔ zhī yán yǔ rú píng shēng. yòu jì miào, wén miào shén dá qí bài, chuáng shì dòng yǒu shēng. lìng sī nǎi tàn yuē, shì xián nǎi dìng wú suǒ bù yǒu, wǔ jīng suī bù zài, bù kě biàn yǐ yì duàn yě. rán bù wén fāng jì zhě, zú wén cǐ, yì yān néng bù jīng guài xié? yòu huáng bái shù yì rú hé shén dān, jiē xū zhāi jié bǎi rì yǐ shàng, yòu dāng dé xián jiě fāng shū, yì hé zhě nǎi kě wèi zhī, fēi zhuó huì zhī rén, jí bù cōng míng rén, xī shè shù shù zhě suǒ biàn zuò yě. qí zhōng huò yǒu xū kǒu jué zhě, jiē yí shī shòu. yòu yí rù yú shēn shān zhī zhōng, qīng jié zhī dì, bù yù lìng fán sú yú rén zhī zhī. ér liú xiàng zhǐ gōng zhōng zuò zhī, shǐ gōng rén gōng gěi qí shì, bì fēi zhāi jié zhě, yòu bù néng duàn jué rén shì, shǐ bù lái wǎng yě, rú cǐ ān kě dé chéng zāi? huán tán xīn lùn yuē: shǐ zi xīn jiàn shǔ wèi chéng xiàng shǐ, guān jià wū, fā lì zú jí guān nú bì yǐ gěi zhī, zuò jīn bù chéng. chéng xiàng zì yǐ lì bù zú, yòu bái fù tài hòu. tài hòu bù fù lì yú jīn yě, wén jīn chéng kě yǐ zuò yán nián yào, yòu gān xīn yān, nǎi chú zhī wèi láng, shě zhī běi gōng zhōng, shǐ zhě dài yù. níng yǒu zuò cǐ shén fāng kě yú gōng zhōng, ér lìng fán rén zá cuò gòng wèi zhī zhě zāi? sú xián rǎn zēng liàn, shàng bù yù shǐ zá rén jiàn zhī, jiàn zhī jí huài, kuàng huáng bái zhī biàn huà hū? fán shì wú jù xì, jiē yí de yào. ruò bù dé qí fǎ, wàng zuò jiǔ jiàng cù gēng huò yóu bù chéng, kuàng dà shì hū? yú céng zī yú zhèng jūn yuē: lǎo jūn yún, bù guì nán dé zhī huò. ér zhì zhì zhī shì, jiē tóu jīn yú shān, juān yù yú gǔ, bù shěn gǔ rén hé yòng jīn yín wèi guì ér yí qí fāng yě? zhèng jūn dá yú yuē: lǎo jūn suǒ yún, wèi fū pī shā pōu shí, qīng shān lù yuān, bù yuǎn wàn lǐ, bù lǜ yā nì, yǐ qiú zhēn wán, yǐ fáng mín shí, bù zhī zhǐ zú, yǐ shì wú yòng. jí yù wèi dào, zhì qiú zhǎng shēng zhě, fù jiān shāng jiǎ, bù dūn xìn ràng, fú shēn yuè xiǎn, gān méi zhú lì, bù lìn qū mìng, bù xiū guǎ yù zhě ěr. zhì yú zhēn rén zuò jīn, zì yù ěr fú zhī zhì shén xiān, bù yǐ zhì fù yě. gù jīng yuē, jīn kě zuò yě, shì kě dù yě, yín yì kě ěr fú, dàn bù jí jīn ěr. yú nán yuē: hé bù ěr shì xián jīn yín ér huà zuò zhī, zuò zhī zé fēi zhēn, fēi zhēn zé zhà wěi yě. zhèng jūn dá yú yuē: shì xián jīn yín jiē shàn, rán dào shì lǜ jiē pín. gù yàn yún, wú yǒu féi xiān rén fù dào shì yě. shī tú huò shí rén huò wǔ rén, yì ān dé jīn yín yǐ gōng zhī hū? yòu bù néng yuǎn xíng cǎi qǔ, gù yí zuò yě. yòu huà zuò zhī jīn, nǎi shì zhū yào zhī jīng, shèng yú zì rán zhě yě. xiān jīng yún, dān jīng shēng jīn. cǐ shì yǐ dān zuò jīn zhī shuō yě. gù shān zhōng yǒu dān shā, qí xià duō yǒu jīn. qiě fú zuò jīn chéng zé wèi zhēn wù, zhōng biǎo rú yī, bǎi liàn bù jiǎn. gù qí fāng yuē, kě yǐ wèi dīng. míng qí jiān jìn yě. cǐ zé dé fū zì rán zhī dào yě. gù qí néng zhī, hé wèi zhà hū? zhà zhě wèi yǐ céng qīng tú tiě, tiě chì sè rú tóng yǐ jī zi bái huà yín, yín huáng rú jīn, ér jiē wài biàn ér nèi bù huà yě. fū zhī jūn zhě, zì rán ér shēng, ér xiān jīng yǒu yǐ wǔ shí wǔ mù zhǒng zhī, zhī shēng, qǔ ér fú zhī, yì yǔ zì rán zhī wú yì, jù lìng rén zhǎng shēng, cǐ yì zuò jīn zhī lèi yě. zhì huà wèi shèn, què huà wèi há, yǔ zì rán zhě zhèng tóng. gù xiān jīng yuē, liú zhū jiǔ zhuǎn, fù bù yǔ zi, huà wèi huáng bái, zì rán xiāng shǐ. yòu yuē, zhū shā wèi jīn, fú zhī shēng xiān zhě, shàng shì yě rú zhī dǎo yǐn, yàn qì zhǎng shēng zhě, zhōng shì yě cān shí cǎo mù, qiān suì yǐ hái zhě, xià shì yě. yòu yuē, jīn yín kě zì zuò, zì rán zhī xìng yě, zhǎng shēng kě xué dé zhě yě. yù dié jì yún: tiān xià yōu yōu, jiē kě zhǎng shēng yě, huàn yú yóu yù, gù bù chéng ěr. níng shuǐ yín wèi jīn, kě zhōng dīng yě. tóng zhù jīng yuē: dān shā kě wèi jīn, hé chē kě zuò yín, lì zé kě chéng, chéng zé wèi zhēn, zi dé qí dào, kě yǐ xiān shēn. huáng shān zǐ yuē: tiān dì yǒu jīn, wǒ néng zuò zhī, èr huáng yī chì, lì chéng bù yí. guī jiǎ wén yuē: wǒ mìng zài wǒ bù zài tiān, hái dān chéng jīn yì wàn nián. gǔ rén qǐ qī wǒ zāi? dàn huàn zhī cǐ dào zhě duō pín, ér yào huò zhì jiàn ér shēng yuǎn fāng, fēi luàn shì suǒ de yě. ruò róng yán lǔ xián jiē jiàn wù, qīng píng shí liǎo bù zhí qián, jīn shí bù xiàn jià zhí ér mǎi zhī wú yě. qiāng lǐ shí dǎn, qiān wàn qiú yī jīn, yì bù kě dé. tú zhī qí fāng, ér yǔ bù zhī zhě zhèng tóng, kě wèi zhǎng tàn zhě yě. yǒu qí fǎ zhě, zé huò jī hán wú yǐ hé zhī, ér fù guì zhě fù bù zhī qí fǎ yě. jiù lìng zhī zhī, yì wú yī xìn zhě. jiǎ lìng pō xìn zhī, yì yǐ zì duō jīn yín, qǐ kěn fèi jiàn cái yǐ shì qí yào wù, kǒng yǒu qì xì zhú fēi zhī huǐ, gù mò kěn wèi yě. yòu jì mǎi yào zhī jià, yǐ chéng suǒ de zhī wù, yóu yǒu dà lì, ér gèng dāng zhāi jiè xīn kǔ, gù mò kè wèi yě. qiě fú bù dé míng shī kǒu jué, chéng bù kě qīng zuò yě. fū yī jiā zhī yào, qiǎn lù zhī shén, ér qí cháng yòng xiào fāng, biàn fù mì zhī. gù fāng yǒu yòng hòu gōng yóu nǚ, pì cè zhī jiāo, fēng jūn ní wán, mù guǐ zi, jīn shāng zhī, fēi jūn gēn, fú lóng gān, bái mǎ hàn, fú yún zǐ, lóng zi dān yī, yè guāng gǔ, bǎi huā lǐ, dōng zōu zhāi zhī shǔ, jiē jìn wù ěr, ér bù dé kǒu jué, yóu bù kě zhī, kuàng yú huáng bái zhī shù hū? jīn néng wèi zhī zhě, fēi tú yǐ qí jià guì ér mì zhī yǐ, cǐ dào yī chéng, zé kě yǐ zhǎng shēng. zhǎng shēng zhī dào, dào zhī zhì yě, gù gǔ rén zhòng zhī yě. fán fāng shū suǒ míng yào wù, yòu huò yǔ cháng yào wù tóng ér shí fēi zhě, rú hé shàng chà nǚ, fēi fù rén yě líng yáng zǐ míng, fēi nán zǐ yě yǔ yú liáng, fēi mǐ yě yáo jiāng, fēi shuǐ yě. ér sú rén jiàn fāng yòng lóng dǎn hǔ zhǎng jī tóu yā zhí mǎ tí quǎn xuè shǔ wěi niú xī, jiē wèi zhī xuè qì zhī wù yě jiàn yòng quē pén fù pén fǔ jīn lì dà jǐ guǐ jiàn tiān gōu, zé wèi zhī tiě wǎ zhī qì yě jiàn yòng hú wáng shǐ zhě yǐ gū xīn fù yě zhàng rén shǒu tián gōng dài wén yù xú zhǎng qīng, zé wèi rén zhī xìng míng yě. jìn yì zhī cǎo, huò yǒu bù zhī, xuán mì zhī fāng, shú néng xī jiě? liú xiàng zuò jīn bù chéng, wú kě guài zhī yě. jí dé qí yào, zé fù bù fán shèng xián dà cái ér hòu zuò yě, fán rén kě wèi ěr. liú xiàng qǐ wán rén zāi, zhí zuò bù dé kǒu jué ěr. jīn jiāng zài qí yuē ér xiào zhī zhě, yǐ yí jiāng lái zhī tóng zhì yān. dāng xiān qǔ wǔ dū xióng huáng, dān sè rú jī guān, ér guāng míng wú jiā shí zhě, duō shǎo rèn yì, bù kě lìng jiǎn wǔ jīn yě. dǎo zhī rú fěn, yǐ niú dǎn hé zhī, zhǔ zhī lìng zào. yǐ chì tǔ fǔ róng yī dòu zhě, xiān yǐ róng yán shí dǎn mò jiàn fǔ zhōng, lìng hòu sān fēn, nǎi nèi xióng huáng mò, lìng hòu wǔ fēn, fù jiā róng yán yú shàng. rú cǐ, xiāng sì zhì jǐn. yòu jiā suì tàn huǒ rú zǎo hé zhě, lìng hòu èr cùn. yǐ yǐn lóu tǔ jí róng yán wèi ní, ní fǔ wài, yǐ yī fǔ fù zhī, jiē ní lìng hòu sān cùn, wù xiè. yīn gān yī yuè, nǎi yǐ mǎ fèn huǒ yùn zhī, sān rì sān yè, hán, fā chū, gǔ xià qí tóng, tóng liú rú yě tóng tiě yě. nǎi lìng zhù cǐ tóng yǐ wèi tóng, tóng chéng yǐ shèng dān shā shuǐ. yòu yǐ mǎ shǐ huǒ yùn zhī, sān shí rì fā lú, gǔ zhī dé qí jīn, jí yǐ wèi tóng, yòu yǐ shèng dān shā shuǐ. yòu yǐ mǎ tōng huǒ yùn sān shí rì, fā qǔ dǎo zhì zhī. qǔ qí èr fēn shēng dān shā, yī fēn bìng gǒng, gǒng zhě, shuǐ yín yě, lì níng chéng huáng jīn yǐ. guāng míng měi sè, kě zhōng dīng yě.
抱朴子曰:神仙經黃白之方二十五卷,千有餘首。黃者,金也。白者,銀也。古人秘重其道,不欲指斥,故隱之云爾。或題篇雲庚辛,庚辛亦金也。然率多深微難知,其可解分明者少許爾。世人多疑此事為虛誕,與不信神仙者正同也。余昔從鄭公受九丹及金銀液經,因復求受黃白中經五卷。鄭君言,曾與左君於廬江銅山中試作,皆成也。然而齋潔禁忌之勤苦,與金丹神仙藥無異也。俗人多譏余好攻異端,謂予為趣欲強通天下之不可通者。余亦何為然哉!余若欲以此輩事,騁辭章於來世,則余所著外篇及雜文二百餘卷,足以寄意於後代,不復須此。且此內篇,皆直語耳,無藻飾也。余又知論此曹事,世人莫不呼為迂闊不急,未若論俗間切近之理,可以合眾心也。然余所以不能已於斯事,知其不入世人之聽,而猶論著之者,誠見其效驗,又所承授之師非妄言者。而余貧苦無財力,又遭多難之運,有不已之無賴,兼以道路梗塞,藥物不可得,竟不遑合作之。余今告人言,我曉作金銀,而躬自饑寒,何異自不能行,而賣治躄之藥,求人信之,誠不可得。然理有不如意,亦不可以一概斷也。所以勤勤綴之於翰墨者,欲令將來好奇賞真之士,見余書而具論道之意耳。夫變化之術,何所不為。蓋人身本見,而有隱之之法。鬼神本隱,而有見之之方。能為之者往往多焉。水火在天,而取之以諸燧。鉛性白也,而赤之以為丹。丹性赤也,而白之而為鉛。雲雨霜雪,皆天地之氣也,而以藥作之,與真無異也。至於飛走之屬,蠕動之類,稟形造化,既有定矣。及其倏忽而易舊體,改更而為異物者,千端萬品,不可勝論。人之為物,貴性最靈,而男女易形,為鶴為石,為虎為猿,為沙為黿,又不少焉。至於高山為淵,深谷為陵,此亦大物之變化。變化者,乃天地之自然,何為嫌金銀之不可以異物作乎?譬諸陽燧所得之火,方諸所得之水,與常水火,豈有別哉?蛇之成龍,茅糝為膏,亦與自生者無異也。然其根源之所緣由,皆自然之感致,非窮理盡性者,不能知其指歸,非原始見終者,不能得其情狀也。狹觀近識,桎梏巢穴,揣淵妙於不測,推神化於虛誕,以周孔不說,墳籍不載,一切謂為不然,不亦陋哉?又俗人以劉向作金不成,便雲天下果無此道,是見田家或遭水旱不收,便謂五穀不可播殖得也。成都內史吳大文,博達多知,亦自說昔事道士李根,見根煎鉛錫,以少許藥如大豆者投鼎中,以鐵匙攪之,冷即成銀。大文得其秘方,但欲自作,百日齋便為之,而留連在官,竟不能得,恆嘆息言人閒不足處也。又桓君山言漢黃門郎程偉,好黃白術,娶妻得知方家女。偉常從駕出而無時衣,甚憂。妻曰,請致兩端縑。縑即無故而至前。偉按枕中鴻寶,作金不成。妻乃往視偉,偉方扇炭燒筩,筩中有水銀。妻曰,吾欲試相視一事。乃出其囊中藥,少少投之,食頃發之,已成銀。偉大驚曰,道近在汝處,而不早告我,何也?妻曰,得之須有命者。於是偉日夜說誘之,賣田宅以供美食衣服,猶不肯告偉。偉乃與伴謀撾笞伏之。妻輒知之,告偉言,道必當傳其人,得其人,道路相遇輒教之;如非其人,口是而心非者,雖寸斷支解,而道猶不出也。偉逼之不止,妻乃發狂,裸而走,以泥自塗,遂卒。近者前廬江太守華令思,高才達學,洽聞之士也,而事之不經者,多所不信。後有道士說黃白之方,乃試令作之,雲以鐵器銷鉛,以散藥投中,即成銀。又銷此銀,以他藥投之,乃作黃金。又從此道士學徹視之方,行之未百日,夜臥即便見天文及四鄰了了,不覺復有屋舍籬障。又妾名瑤華者已死,乃見形,與之言語如平生。又祭廟,聞廟神答其拜,床似動有聲。令思乃嘆曰,世閒乃定無所不有,五經雖不載,不可便以意斷也。然不聞方伎者,卒聞此,亦焉能不驚怪邪?又黃白術亦如合神丹,皆須齋潔百日已上,又當得閒解方書,意合者乃可為之,非濁穢之人,及不聰明人,希涉術數者所辨作也。其中或有須口訣者,皆宜師授。又宜入於深山之中,清潔之地,不欲令凡俗愚人知之。而劉向止宮中作之,使宮人供給其事,必非齋潔者,又不能斷絕人事,使不來往也,如此安可得成哉?桓譚新論曰:史子心見署為丞相史,官架屋,發吏卒及官奴婢以給之,作金不成。丞相自以力不足,又白傅太后。太后不複利於金也,聞金成可以作延年藥,又甘心焉,乃除之為郎,舍之北宮中,使者待遇。寧有作此神方可於宮中,而令凡人雜錯共為之者哉?俗閒染繒練,尚不欲使雜人見之,見之即壞,況黃白之變化乎?凡事無巨細,皆宜得要。若不得其法,妄作酒醬醋羹臛猶不成,況大事乎?余曾諮於鄭君曰:「老君雲,不貴難得之貨。而至治之世,皆投金於山,捐玉於谷,不審古人何用金銀為貴而遺其方也?」鄭君答余曰:「老君所云,謂夫披沙剖石,傾山漉淵,不遠萬里,不慮壓溺,以求珍玩,以妨民時,不知止足,以飾無用。及欲為道,志求長生者,復兼商賈,不敦信讓,浮深越險,乾沒逐利,不吝軀命,不修寡慾者耳。至於真人作金,自欲餌服之致神仙,不以致富也。故經曰,金可作也,世可度也,銀亦可餌服,但不及金耳。」余難曰:「何不餌世閒金銀而化作之,作之則非真,非真則詐偽也。」鄭君答余曰:「世閒金銀皆善,然道士率皆貧。故諺雲,無有肥仙人富道士也。師徒或十人或五人,亦安得金銀以供之乎?又不能遠行採取,故宜作也。又化作之金,乃是諸藥之精,勝於自然者也。仙經雲,丹精生金。此是以丹作金之說也。故山中有丹砂,其下多有金。且夫作金成則為真物,中表如一,百鍊不減。故其方曰,可以為釘。明其堅勁也。此則得夫自然之道也。故其能之,何謂詐乎?詐者謂以曾青塗鐵,鐵赤色如銅;以雞子白化銀,銀黃如金,而皆外變而內不化也。夫芝菌者,自然而生,而仙經有以五石五木種芝,芝生,取而服之,亦與自然芝無異,俱令人長生,此亦作金之類也。雉化為蜃,雀化為蛤,與自然者正同。故仙經曰,流珠九轉,父不語子,化為黃白,自然相使。又曰,硃砂為金,服之昇仙者,上士也;茹芝導引,咽氣長生者,中士也;餐食草木,千歲以還者,下士也。又曰,金銀可自作,自然之性也,長生可學得者也。玉牒記云:天下悠悠,皆可長生也,患於猶豫,故不成耳。凝水銀為金,可中釘也。銅柱經曰:丹沙可為金,河車可作銀,立則可成,成則為真,子得其道,可以仙身。黃山子曰:天地有金,我能作之,二黃一赤,立成不疑。龜甲文曰:我命在我不在天,還丹成金億萬年。古人豈欺我哉?但患知此道者多貧,而藥或至賤而生遠方,非亂世所得也。若戎鹽滷咸皆賤物,清平時了不直錢,今時不限價直而買之無也。羌里石膽,千萬求一斤,亦不可得。徒知其方,而與不知者正同,可為長嘆者也。有其法者,則或饑寒無以合之,而富貴者復不知其法也。就令知之,亦無一信者。假令頗信之,亦已自多金銀,豈肯費見財以市其藥物,恐有棄系逐飛之悔,故莫肯為也。又計買藥之價,以成所得之物,尤有大利,而更當齋戒辛苦,故莫克為也。且夫不得明師口訣,誠不可輕作也。」夫醫家之藥,淺露之甚,而其常用效方,便復秘之。故方有用後宮游女,僻側之膠,封君泥丸,木鬼子,金商芝,飛君根,伏龍肝,白馬汗,浮雲滓,龍子丹衣,夜光骨,百花醴,冬鄒齋之屬,皆近物耳,而不得口訣,猶不可知,況於黃白之術乎?今能為之者,非徒以其價貴而秘之矣,此道一成,則可以長生。長生之道,道之至也,故古人重之也。凡方書所名藥物,又或與常藥物同而實非者,如河上奼女,非婦人也;陵陽子明,非男子也;禹餘糧,非米也;堯漿,非水也。而俗人見方用龍膽虎掌、雞頭鴨蹠、馬蹄犬血、鼠尾牛膝,皆謂之血氣之物也;見用缺盆覆盆、釜釒歷大戟、鬼箭天鈎,則謂之鐵瓦之器也;見用胡王使者、倚姑新婦、野丈人、守田公、戴文浴、徐長卿,則謂人之姓名也。近易之草,或有不知,玄秘之方,孰能悉解?劉向作金不成,無可怪之也。及得其要,則復不煩聖賢大才而後作也,凡人可為耳。劉向豈頑人哉,直坐不得口訣耳。今將載其約而效之者,以貽將來之同志焉。當先取武都雄黃,丹色如雞冠,而光明無夾石者,多少任意,不可令減五斤也。搗之如粉,以牛膽和之,煮之令燥。以赤土釜容一斗者,先以戎鹽石膽末薦釜中,令厚三分,乃內雄黃末,令厚五分,復加戎鹽於上。如此,相似至盡。又加碎炭火如棗核者,令厚二寸。以蚓螻土及戎鹽為泥,泥釜外,以一釜覆之,皆泥令厚三寸,勿泄。陰乾一月,乃以馬糞火熅之,三日三夜,寒,發出,鼓下其銅,銅流如冶銅鐵也。乃令鑄此銅以為筩,筩成以盛丹砂水。又以馬屎火熅之,三十日發爐,鼓之得其金,即以為筩,又以盛丹砂水。又以馬通火熅三十日,發取搗治之。取其二分生丹砂,一分並汞,汞者,水銀也,立凝成黃金矣。光明美色,可中釘也。
zuò dān shā shuǐ fǎ
△作丹砂水法
zhì dān shā yī jīn, nèi shēng zhú tóng zhōng, jiā shí dǎn xiāo shí gè èr liǎng, fù jiàn shàng xià, bì sāi tóng kǒu, yǐ qī gǔ wán fēng zhī, xū gān, yǐ nèi chún kǔ jiǔ zhōng, mái zhī dì zhōng, shēn sān chǐ, sān shí rì chéng shuǐ, sè chì wèi kǔ yě.
治丹砂一斤,內生竹筩中,加石膽消石各二兩,覆薦上下,閉塞筩口,以漆骨丸封之,須乾,以內醇苦酒中,埋之地中,深三尺,三十日成水,色赤味苦也。
jīn lóu xiān shēng suǒ cóng qīng lín zi shòu zuò huáng jīn fǎ
△金樓先生所從青林子受作黃金法
xiān duàn xī, fāng guǎng liù cùn, hòu yī cùn èr fēn, yǐ chì yán hé huī zhī, lìng rú ní, yǐ tú xī shàng, lìng tōng hòu yī fēn, lèi zhì yú chì tǔ fǔ zhōng. lǜ xī shí jīn, yòng chì yán sì jīn, hé fēng gù qí jì, yǐ mǎ tōng huǒ yùn zhī, sān shí rì, fā huǒ shì zhī, xī zhōng xī rú huī zhuàng, zhōng yǒu lěi lěi rú dòu zhě, jí huáng jīn yě. hé zhì nèi tǔ ōu zhōng, yǐ tàn gǔ zhī, shí liàn zhī bìng chéng yě. lǜ shí jīn xī, dé jīn èr shí liǎng. wéi zhǎng shā guì yáng yù zhāng nán hǎi tǔ fǔ kě yòng ěr. bǐ xiāng tǔ zhī rén, zuò tǔ fǔ yǐ chuī shí, zì duō yě.
先鍛錫,方廣六寸,厚一寸二分,以赤鹽和灰汁,令如泥,以塗錫上,令通厚一分,累置於赤土釜中。率錫十斤,用赤鹽四斤,合封固其際,以馬通火熅之,三十日,發火視之,錫中悉如灰狀,中有累累如豆者,即黃金也。合治內土甌中,以炭鼓之,十煉之並成也。率十斤錫,得金二十兩。唯長沙桂陽豫章南海土釜可用耳。彼鄉土之人,作土釜以炊食,自多也。
zhì zuò chì yán fǎ
△治作赤鹽法
yòng hán yán yī jīn, yòu zuò hán shuǐ shí yī jīn, yòu zuò hán yǔ niè yī jīn, yòu zuò bái fán yī jīn, hé nèi tiě qì zhōng, yǐ tàn huǒ huǒ zhī, jiē xiāo ér sè chì, nǎi chū zhī kě yòng yě.
用寒鹽一斤,又作寒水石一斤,又作寒羽涅一斤,又作白礬一斤,合內鐵器中,以炭火火之,皆消而色赤,乃出之可用也。
jiǎo lǐ xiān shēng cóng jì qiū zi suǒ shòu huà huáng jīn fǎ
△角里先生從稷丘子所授化黃金法
xiān yǐ fán shuǐ shí èr fēn, nèi tiě qì zhōng, jiā tàn huǒ lìng fèi, nǎi nèi gǒng duō shǎo zì zài, jiǎo lìng xiāng de, liù qī fèi, zhù dì shàng chéng bái yín. nǎi qǔ dān shā shuǐ céng qīng shuǐ gè yī fēn, xióng huáng shuǐ èr fēn, yú jīn lì zhōng jiā wēi huǒ shàng lìng fèi, shù jiǎo zhī, lìng xiāng de, fù jiā tàn huǒ shàng lìng fèi, yǐ cǐ bái yín nèi qí zhōng, duō shǎo zì zài, kě liù qī fèi, zhù dì shàng níng, zé chéng shàng sè zǐ mó jīn yě.
先以礬水石二分,內鐵器中,加炭火令沸,乃內汞多少自在,攪令相得,六七沸,注地上成白銀。乃取丹砂水曾青水各一分,雄黃水二分,於釒歷中加微火上令沸,數攪之,令相得,復加炭火上令沸,以此白銀內其中,多少自在,可六七沸,注地上凝,則成上色紫磨金也。
zhì zuò xióng huáng shuǐ fǎ
△治作雄黃水法
zhì xióng huáng nèi shēng zhú tóng zhōng yī jīn, zhé jiā xiāo shí èr liǎng, fù jiàn shàng xià, fēng yǐ qī gǔ wán, nèi chún dà cù zhōng, mái zhī shēn sān chǐ, èr shí rì jí huà wèi shuǐ yě. zuò céng qīng shuǐ fāng, jí fán shí shuǐ tóng fǎ, dàn gè yì tóng zhōng ěr.
治雄黃內生竹筩中一斤,輒加消石二兩,覆薦上下,封以漆骨丸,內醇大醋中,埋之深三尺,二十日即化為水也。作曾青水方,及礬石水同法,但各異筩中耳。
xiǎo ér zuò huáng jīn fǎ
△小兒作黃金法
zuò dà tiě tóng chéng, zhōng yī chǐ èr cùn, gāo yī chǐ èr cùn. zuò xiǎo tiě tóng chéng, zhōng liù cùn, yíng mó zhī. chì shí zhī yī jīn, xiāo shí yī jīn, yún mǔ yī jīn, dài zhě yī jīn, liú huáng bàn jīn, kōng qīng sì liǎng, níng shuǐ shí yī jīn, jiē hé dǎo xì shāi, yǐ xī hé, tú zhī xiǎo tóng zhōng, hòu èr fēn. gǒng yī jīn, dān shā bàn jīn, liáng fēi bàn jīn. qǔ liáng fēi fǎ yòng qiān shí jīn nèi tiě fǔ zhōng, jū lú shàng lù zhuó zhī, qiān xiāo, nèi gǒng sān liǎng, zǎo chū zhě yǐ tiě shi chāo qǔ zhī, míng yuē liáng fēi yě. jiǎo lìng xiāng de, yǐ gǒng bù jiàn wèi hòu, zhì xiǎo tóng zhōng, yún mǔ fù qí shàng, tiě gài zhèn zhī. qǔ dà tóng jū lú shàng, xiāo qiān zhù dà tóng zhōng, méi xiǎo tóng zhōng, qù shàng bàn cùn, qǔ xiāo qiān wèi hòu, měng huǒ chuī zhī, sān rì sān yè chéng, míng yuē zǐ fěn. qǔ qiān shí jīn yú tiě qì zhōng xiāo zhī, èr shí rì shàng xià, gèng nèi tóng qì zhōng, xū qiān xiāo, nèi zǐ fěn qī fāng cùn bǐ, jiǎo zhī, jí chéng huáng jīn yě. yù zuò bái yín zhě, qǔ gǒng zhì tiě qì zhōng, nèi zǐ fěn sān cùn yǐ shàng, huǒ lìng xiāng de, zhù shuǐ zhōng, jí chéng yín yě.
作大鐵筩成,中一尺二寸,高一尺二寸。作小鐵筩成,中六寸,瑩磨之。赤石脂一斤,消石一斤,雲母一斤,代赭一斤,流黃半斤,空青四兩,凝水石一斤,皆合搗細篩,以醯和,塗之小筩中,厚二分。汞一斤,丹砂半斤,良非半斤。取良非法用鉛十斤內鐵釜中,居爐上露灼之,鉛銷,內汞三兩,早出者以鐵匙抄取之,名曰良非也。攪令相得,以汞不見為候,置小筩中,雲母覆其上,鐵蓋鎮之。取大筩居爐上,銷鉛注大筩中,沒小筩中,去上半寸,取銷鉛為候,猛火炊之,三日三夜成,名曰紫粉。取鉛十斤於鐵器中銷之,二十日上下,更內銅器中,須鉛銷,內紫粉七方寸匕,攪之,即成黃金也。欲作白銀者,取汞置鐵器中,內紫粉三寸已上,火令相得,注水中,即成銀也。
wù chéng zi fǎ
△務成子法
zuò tiě tóng zhǎng jiǔ cùn, jìng wǔ cùn, dǎo xióng huáng sān jīn, yǐn lóu rǎng děng fēn, zuò hé yǐ wèi ní, tú guǒ shǐ jìng sān cùn, guì kǒu sì cùn, jiā dān shā shuǐ èr hé, fù mǎ tōng huǒ shàng, lìng jí gān, nèi tóng tóng zhōng, sāi yǐ tóng hé gài jiān, yǐ huáng shā zhú shàng, fù yǐ yǐn rǎng zhòng ní, shàng wú lìng xiè, zhì lú tàn zhōng, lìng yǒu sān cùn tàn, tóng kǒu chì, kě hán fā zhī, xióng huáng jiē rù zhe tóng tóng, fù chū rù rú qián fǎ. sān jīn xióng huáng jīng, jiē xià rù zhe tóng zhōng, xià tí qǔ yǔ huáng shā děng fēn, hé zuò yǐ wèi lú, lú dà xiǎo zì zài yě. yù yòng zhī, zhì lú yú tàn huǒ zhōng, lú chì, nèi shuǐ yín, yín dòng zé nèi qiān qí zhōng, huáng cóng bàng qǐ jiāo zhōng yāng, zhù zhī yú dì, jí chéng jīn. fán zuò yī qiān wǔ bǎi jīn, lú lì jí jǐn yǐ. cǐ jīn qǔ mǔ jīng chì shǔ jiǔ zì zhī, bǎi rì, jí róu kě hé yě. rú xiǎo dòu, fú yī wán, rì sān fú, jǐn yī jīn, sān chóng fú shī, bǎi bìng jiē qù, máng zhě shì, lóng zhě wén, lǎo zhě jí hái nián rú sān shí shí, rù huǒ bù zhuó, bǎi xié zhòng dú lěng fēng shǔ shī bù néng qīn rù jǐn sān jīn, zé bù xíng shuǐ shàng, shān chuān bǎi shén, jiē lái shì wèi, shòu yǔ tiān dì xiāng bì. yǐ zhù xuè zhū cǎo zhǔ yī wán, yǐ shì mù zì, jí jiàn guǐ jí dì zhōng wù, néng yè shū yǐ bái yáng xuè tú yī wán, tóu shuǐ zhōng, yú lóng lì chū, kě yǐ qǔ yě yǐ qīng yáng xuè dān jī xuè tú yī wán, xuán dōu mén shàng, yī lǐ bù yì yǐ tú niú yáng liù chù é shàng, jiē bù yì bìng, hǔ bào bù fàn yě yǐ hǔ dǎn shé fáng tú yī wán, cóng yuè jiàn shàng yǐ zhì dí rén zhī jūn, jūn jí biàn wú gù zì luàn, xiāng shāng shā ér zǒu yǐ yǐ niú xuè tú yī wán yǐ tóu jǐng zhōng, jǐng zhōng jí fèi, yǐ tóu liú shuǐ, liú shuǐ zé nì liú bǎi bù yǐ bái quǎn xuè tú yī wán, tóu shè miào shě zhōng, qí guǐ shén jí jiàn, kě yǐ yì shǐ yǐ tù xuè tú yī wán, zhì liù yīn zhī dì, xíng chú yù nǚ lì zhì, kě qí liù qī shí rén yě yǐ lǐ yú dǎn tú yī wán, chí rù shuǐ, shuǐ wèi zhī kāi yī zhàng, kě dé qì xī shuǐ zhōng yǐ xíng, mào yǔ yī bù zhān yě yǐ zǐ xiàn zhǔ yī wán, hán yàn qí zhī, kě bǎi rì bù jī yǐ cí shí zhǔ yī wán, nèi jì zhōng, yǐ jī zéi, bái rèn liú shǐ bù zhōng zhī, yǒu shè zhī zhě, shǐ jiē zì xiàng yě yǐ liù dīng liù rén shàng tǔ bìng yī wán, yǐ bì rén zhōng zé yǐn xíng, hán yī wán, běi xiàng yǐ pēn huǒ, huǒ zé miè yǐ gēng xīn rì shēn yǒu shí, xiàng xī dì yǐ yī wán zhì shù, shù mù jí rì biàn kū yòu yǐ yī wán, yǔ bù zhì hǔ láng shé fù, jiē jí sǐ yán yī wán yǐ shū shí jí rù shí, shū jīn jí rù jīn, shū mù rù mù, suǒ shū jiē chè qí jī lǐ, xuē zhì bù kě qù yě. zú sǐ wèi jīng sù, yǐ yuè jiàn shàng shuǐ xià yī wán, lìng rù yān hóu, bìng hán shuǐ pēn sǐ rén miàn, jí huó. yǐ hú xuè hè xuè tú yī wán, nèi zhǎo zhōng, yǐ zhǐ wàn wù, suí kǒu biàn huà, jí shān xíng mù xǐ, rén jiē jiàn zhī, rán ér shí bù dòng yě. fán zuò huáng bái, jiē lì tài yǐ xuán nǚ lǎo zi zuò jiào jì, rú zuò jiǔ dān fǎ, cháng shāo wǔ xiāng, xiāng bù jué. yòu jīn chéng, xiān yǐ sān jīn tóu shēn shuǐ zhōng, yī jīn tóu shì zhōng, rán hòu fāng dé zì qí yì yòng zhī ěr.
作鐵筩長九寸,徑五寸,搗雄黃三斤,蚓螻壤等分,作合以為泥,塗裹使徑三寸,匱口四寸,加丹砂水二合,覆馬通火上,令極乾,內銅筩中,塞以銅合蓋堅,以黃沙築上,覆以蚓壤重泥,上無令泄,置爐炭中,令有三寸炭,筩口赤,可寒發之,雄黃皆入著銅筩,復出入如前法。三斤雄黃精,皆下入著筩中,下提取與黃沙等分,合作以為爐,爐大小自在也。欲用之,置爐於炭火中,爐赤,內水銀,銀動則內鉛其中,黃從傍起交中央,注之於地,即成金。凡作一千五百斤,爐力即盡矣。此金取牡荊赤黍酒漬之,百日,即柔可和也。如小豆,服一丸,日三服,盡一斤,三蟲伏屍,百病皆去,盲者視,聾者聞,老者即還年如三十時,入火不灼,百邪眾毒、冷風暑濕、不能侵入;盡三斤,則步行水上,山川百神,皆來侍衛,壽與天地相畢。以杼血朱草煮一丸,以拭目眥,即見鬼及地中物,能夜書;以白羊血塗一丸,投水中,魚龍立出,可以取也;以青羊血丹雞血塗一丸,懸都門上,一里不疫;以塗牛羊六畜額上,皆不疫病,虎豹不犯也;以虎膽蛇肪塗一丸,從月建上以擲敵人之軍,軍即便無故自亂,相傷殺而走矣;以牛血塗一丸以投井中,井中即沸,以投流水,流水則逆流百步;以白犬血塗一丸,投社廟舍中,其鬼神即見,可以役使;以兔血塗一丸,置六陰之地,行廚玉女立至,可俟六七十人也;以鯉魚膽塗一丸,持入水,水為之開一丈,可得氣息水中以行,冒雨衣不霑也;以紫莧煮一丸,含咽其汁,可百日不飢;以慈石煮一丸,內髻中,以擊賊,白刃流矢不中之,有射之者,矢皆自向也;以六丁六壬上土並一丸,以蔽人中則隱形,含一丸,北向以噴火,火則滅;以庚辛日申酉時,向西地以一丸擲樹,樹木即日便枯;又以一丸,禹步擲虎狼蛇蝮,皆即死;研一丸以書石即入石,書金即入金,書木入木,所書皆徹其肌理,削治不可去也。卒死未經宿,以月建上水下一丸,令入咽喉,並含水噴死人面,即活。以狐血鶴血塗一丸,內爪中,以指萬物,隨口變化,即山行木徙,人皆見之,然而實不動也。凡作黃白,皆立太乙、玄女、老子坐醮祭,如作九丹法,常燒五香,香不絕。又金成,先以三斤投深水中,一斤投市中,然後方得恣其意用之耳。