strong sūn bìn yáng kuáng tuō huò páng juān bīng bài guì líng strong
孫臏佯狂脫禍 龐涓兵敗桂陵
huà shuō sūn bìn xíng zhì wèi guó, jí yù yú páng juān fǔ zhōng, bìn xiè juān jǔ jiàn zhī ēn. juān yǒu dé sè, bìn yòu shù guǐ gǔ xiān shēng gǎi bīn wèi bìn zhī shì. juān jīng yuē: bìn fēi jiā yǔ, hé yǐ gǎi yì? bìn yuē: xiān shēng zhī mìng, bù gǎn wéi yě!
話說孫臏行至魏國,即寓於龐涓府中,臏謝涓舉薦之恩。涓有德色,臏又述鬼谷先生改賓為臏之事。涓驚曰:「臏非佳語,何以改易?」臏曰:「先生之命,不敢違也!」
cì rì, tóng rù cháo zhōng, yè jiàn huì wáng, huì wáng jiàng jiē yíng jiē, qí lǐ shén gōng, bìn zài bài zòu yuē: chén nǎi cūn yě pǐ fū, guò méng dài wáng pìn lǐ, bù shèng cán kuì! huì wáng yuē: mò zǐ shèng chēng xiān shēng dú dé sūn wǔ mì chuán, guǎ rén wàng xiān shēng zhī lái, rú kě sī yǐn, jīn méng jiàng zhòng, dà wèi píng shēng! suì wèn páng juān yuē: guǎ rén yù fēng sūn xiān shēng wèi fù jūn shī zhī zhí, yǔ qīng tóng zhǎng bīng quán, qīng yì rú hé? páng juān duì yuē: chén yǔ sūn bìn tóng chuāng jié yì, bìn nǎi chén zhī xiōng yě, qǐ kě yǐ xiōng wèi fù, bù ruò quán bài kè qīng, hòu yǒu gōng jī, chén dāng ràng jué, gān jū qí xià. huì wáng zhǔn zòu, jí bài bìn wèi kè qīng, cì dì yī qū, yà yú páng juān. kè qīng zhě, bàn wèi bīn kè, bù yǐ chén lǐ jiā zhī, wài shì yōu chóng, bù yù fēn bīng quán yú bìn yě.
次日,同入朝中,謁見惠王,惠王降階迎接,其禮甚恭,臏再拜奏曰:「臣乃村野匹夫,過蒙大王聘禮,不勝慚愧!」惠王曰:「墨子盛稱先生獨得孫武秘傳,寡人望先生之來,如渴思飲,今蒙降重,大慰平生!」遂問龐涓曰:「寡人慾封孫先生為副軍師之職,與卿同掌兵權,卿意如何?」龐涓對曰:「臣與孫臏同窗結義,臏乃臣之兄也,豈可以兄為副,不若權拜客卿,候有功績,臣當讓爵,甘居其下。」惠王准奏,即拜臏為客卿,賜第一區,亞於龐涓。客卿者,半為賓客,不以臣禮加之,外示優崇,不欲分兵權於臏也。
zì cǐ sūn páng pín xiāng wǎng lái. páng juān xiǎng dào: sūn zi jì yǒu mì shòu, wèi jiàn tǔ lù, bì xū yòng yì tàn zhī. suì shè xí qǐng jiǔ, jiǔ zhōng yīn tán jí bīng jī, sūn zi duì dá rú liú, jí sūn zi wèn jí páng juān shù jié, juān bù zhī suǒ chū, nǎi yáng wèn yuē: cǐ fēi sūn wǔ zi bīng fǎ suǒ zài hū? bìn quán bù yí lǜ, duì yuē: rán yě. juān yuē: yú dì xī rì yì méng xiān shēng chuán shòu, zì bù yòng xīn, suì zhì yí wàng, jīn rì jiè guān, bù gǎn wàng bào. bìn yuē: cǐ shū jīng xiān shēng zhù jiě xiáng míng, yǔ yuán běn bù tóng, xiān shēng zhǐ fù kàn sān rì, biàn jí qǔ qù, yì wú lù běn. juān yuē: wú xiōng hái jì dé fǒu? bìn yuē: yī xī shàng cún jì yì. juān xīn zhōng bā bù dé biàn qiú chuán shòu, zhǐ shì yī shí nán yǐ zhòu bī.
自此孫、龐頻相往來。龐涓想道:「孫子既有秘授,未見吐露,必須用意探之。」遂設席請酒,酒中因談及兵機,孫子對答如流,及孫子問及龐涓數節,涓不知所出,乃佯問曰:「此非孫武子《兵法》所載乎?」臏全不疑慮,對曰:「然也。」涓曰:「愚弟昔日亦蒙先生傳授,自不用心,遂至遺忘,今日借觀,不敢忘報。」臏曰:「此書經先生註解詳明,與原本不同,先生止付看三日,便即取去,亦無錄本。」涓曰:「吾兄還記得否?」臏曰:「依稀尚存記憶。」涓心中巴不得便求傳授,只是一時難以驟逼。
guò shù rì, huì wáng yù shì sūn bìn zhī néng, nǎi yuè wǔ yú jiào chǎng, shǐ sūn páng èr rén gè yǎn zhèn fǎ. páng juān bù de zhèn fǎ, sūn bìn yī jiàn, jí néng fēn shuō cǐ wèi mǒu zhèn, yòng mǒu fǎ pò zhī sūn bìn pái chéng yī zhèn, páng juān máng rán bù shí, sī wèn yú sūn bìn, bìn yuē: cǐ jí diān dào bā mén zhèn' yě. juān yuē: yǒu biàn hū? bìn yuē: gōng zhī zé biàn wèi zhǎng shé zhèn' yǐ! páng juān tàn le sūn bìn shuō huà, xiān bào huì wáng yuē: sūn zi suǒ bù, nǎi diān dào bā mén zhèn', kě biàn zhǎng shé'. yǐ ér, huì wáng wèn yú sūn bìn, suǒ duì xiāng tóng, huì wáng yǐ páng juān zhī cái, bù ruò yú sūn bìn, xīn zhōng yù xǐ.
過數日,惠王欲試孫臏之能,乃閱武於教場,使孫、龐二人各演陣法。龐涓布的陣法,孫臏一見,即能分說此為某陣,用某法破之;孫臏排成一陣,龐涓茫然不識,私問於孫臏,臏曰:「此即『顛倒八門陣'也。」涓曰:「有變乎?」臏曰:「攻之則變為『長蛇陣'矣!」龐涓探了孫臏說話,先報惠王曰:「孫子所布,乃『顛倒八門陣',可變『長蛇'。」已而,惠王問於孫臏,所對相同,惠王以龐涓之才,不弱於孫臏,心中愈喜。
zhǐ yǒu páng juān huí fǔ, sī xiǎng: sūn zi zhī cái dà shèng yú wú, ruò bù chú zhī, yì rì bì wèi qī yā. xīn shēng yī jì, yú xiāng huì zhōng jiān, sī kòu sūn zǐ yuē: wú xiōng zōng zú jù zài qí bāng, jīn xiōng yǐ shì wèi guó, hé bù qiǎn rén yíng zhì cǐ jiān, tóng xiǎng fù guì?
只有龐涓回府,思想:「孫子之才大勝於吾,若不除之,異日必為欺壓。」心生一計,於相會中間,私叩孫子曰:「吾兄宗族俱在齊邦,今兄已仕魏國,何不遣人迎至此間,同享富貴?」
sūn bìn chuí lèi yán yuē: zi suī yǔ wú tóng xué, wèi xī wú jiā mén zhī shì yě. wú sì suì sàng mǔ, jiǔ suì sàng fù, yù yú shū fù sūn qiáo shēn pàn, shū fù shì yú qí kāng gōng wèi dài fū, jí tián tài gōng qiān kāng gōng yú hǎi shàng, jǐn zhú qí gù chén, duō suǒ zhū lù, wú zōng zú lí sàn, shū yǔ cóng xiōng sūn píng sūn zhuō qiè wú bì nán bēn zhōu, yīn yù huāng suì, fù jiāng wú yōng yú zhōu běi mén zhī wài, fù zǐ bù zhī suǒ wǎng. wú hòu lái nián zhǎng, wén lín rén yán guǐ gǔ xiān shēng dào gāo, ér xīn mù zhī, shì yǐ dān shēn wǎng xué, yòu fù shù nián, jiā xiāng yǎo wú yīn xìn, qǐ yǒu zōng zú kě wèn zāi?
孫臏垂淚言曰:「子雖與吾同學,未悉吾家門之事也。吾四歲喪母,九歲喪父,育於叔父孫喬身畔,叔父仕於齊康公為大夫,及田太公遷康公於海上,盡逐其故臣,多所誅戮,吾宗族離散,叔與從兄孫平、孫卓挈吾避難奔周,因遇荒歲,復將吾傭於周北門之外,父子不知所往。吾後來年長,聞鄰人言鬼谷先生道高,而心慕之,是以單身往學,又複數年,家鄉杳無音信,豈有宗族可問哉?」
páng juān fù wèn yuē: rán zé xiōng zhǎng yì hái yì gù xiāng fén mù fǒu?
龐涓復問曰:「然則兄長亦還憶故鄉墳墓否?」
bìn yuē: rén fēi cǎo mù, néng wàng běn yuán? xiān shēng yú wú lín xíng, yì yán gōng míng zhōng zài gù tǔ', jīn yǐ zuò wèi chén, cǐ huà bù xū tí qǐ yǐ.
臏曰:「人非草木,能忘本原?先生於吾臨行,亦言『功名終在故土',今已作魏臣,此話不須提起矣。」
páng juān tàn le kǒu qì, yáng yīng yuē: xiōng zhǎng zhī yán shén dāng, dà zhàng fū suí dì lì gōng, hé bì gù xiāng yě?
龐涓探了口氣,佯應曰:「兄長之言甚當,大丈夫隨地立功,何必故鄉也?」
yuē guò bàn nián, sūn bìn suǒ yán, dōu yǐ wàng huái le.
約過半年,孫臏所言,都已忘懷了。
yī rì, cháo bà fāng huí, hū yǒu hàn zi shì shān dōng rén yǔ yīn, wèn rén yuē: cǐ wèi shì sūn kè qīng fǒu. bìn suí huàn rù fǔ, kòu qí lái lì, nà rén yuē: xiǎo zi xìng dīng míng yǐ, lín zī rén shì, zài zhōu kè fàn, lìng xiōng yǒu shū tuō mǒu sòng dào guǐ gǔ, wén guì rén yǐ dé shì wèi bāng, yū lù lái cǐ. shuō bà, jiāng shū chéng shàng.
一日,朝罷方回,忽有漢子似山東人語音,問人曰:「此位是孫客卿否。」臏隨喚入府,叩其來歷,那人曰:「小子姓丁名乙,臨淄人氏,在周客販,令兄有書托某送到鬼谷,聞貴人已得仕魏邦,迂路來此。」說罷,將書呈上。
sūn bìn jiē shū zài shǒu, chāi ér guān zhī lüè yún:
孫臏接書在手,拆而觀之略云:
yú xiōng píng zhuō zì dá xián dì bīn qīn lǎn, wú zì jiā mén bù xìng, zōng zú dàng sàn, bù jué yǐ sān nián yǐ. xiàng zài sòng guó wèi rén gēng mù, rǔ shū yī bìng jí shì, yì xiāng líng luò, kǔ bù kě yán, jīn xìng wú wáng jǐn shì qián xián, zhāo hái gù lǐ, zhèng yù fèng yíng wú dì, zhòng lì jiā mén, wén wú dì jiù xué guǐ gǔ, liáng yù shòu zuó, dìng chéng wěi qì, zī yīn mǒu kè zhī biàn, zuò shū bào wén, xìng zǎo wèi guī jì, xiōng dì fù dé xiāng jiàn.
愚兄平、卓字達賢弟賓親覽,吾自家門不幸,宗族盪散,不覺已三年矣。向在宋國為人耕牧,汝叔一病即世,異鄉零落,苦不可言,今幸吾王盡釋前嫌,招還故里,正欲奉迎吾弟,重立家門,聞吾弟就學鬼谷,良玉受琢,定成偉器,茲因某客之便,作書報聞,幸早為歸計,兄弟復得相見。
sūn bìn dé shū rèn yǐ wèi zhēn, bù jué dà kū. dīng yǐ yuē: chéng xián xiōng fēn fù, quàn guì rén zǎo zǎo hái xiāng, gǔ ròu xiāng jù.
孫臏得書認以為真,不覺大哭。丁乙曰:「承賢兄吩咐,勸貴人早早還鄉,骨肉相聚。」
sūn bìn yuē: wú yǐ shì yú wèi, cǐ shì bù kě zào cì. nǎi kuǎn dài dīng yǐ jiǔ fàn, fù yǐ huí shū, qián miàn yì xù sī xiāng zhī yǔ, hòu yún: dì yǐ shì wèi, wèi kě biàn guī, qí shāo yǒu jiàn lì, rán hòu xú wèi shǒu qiū zhī jì. sòng dīng yǐ huáng jīn yī dìng wèi lù fèi, dīng yǐ jiē le huí shū, dāng xià cí qù.
孫臏曰:「吾已仕於魏,此事不可造次。」乃款待丁乙酒飯,付以回書,前面亦敘思鄉之語,後云:「弟已仕魏,未可便歸,俟稍有建立,然後徐為首邱之計。」送丁乙黃金一錠為路費,丁乙接了回書,當下辭去。
shuí zhī lái rén bú shì shén me dīng yǐ, nǎi shì páng juān shǒu xià xīn fù xú jiǎ yě. páng juān tào chū sūn bìn lái lì xìng míng, suì wěi zuò sūn píng sūn zhuō shǒu shū, jiào xú jiǎ jiǎ chēng qí shāng dīng yǐ, tóu jiàn sūn zi sūn zi xiōng dì zì shǎo fēn bié, lián shǒu jī dōu bù fēn míng, suì rèn yǐ wèi zhēn le. páng juān kuāng dé huí shū, suì fǎng qí bǐ jī, gǎi hòu shù jù yún: dì jīn shēn shì wèi guó, xīn xuán gù tǔ, bù rì dāng tú guī jì, tǎng qí wáng bù qì wēi zhǎng, zì dāng jǐn lì.
誰知來人不是什麼丁乙,乃是龐涓手下心腹徐甲也。龐涓套出孫臏來歷姓名,遂偽作孫平、孫卓手書,教徐甲假稱齊商丁乙,投見孫子;孫子兄弟自少分別,連手跡都不分明,遂認以為真了。龐涓誆得回書,遂仿其筆跡,改後數句云:「弟今身仕魏國,心懸故土,不日當圖歸計,倘齊王不棄微長,自當盡力。」
yú shì rù cháo sī jiàn huì wáng, píng qù zuǒ yòu, jiāng wěi shū chéng shàng, yán: sūn bìn guǒ yǒu bèi wèi xiàng qí zhī xīn, jìn rì sī tōng qí shǐ, qǔ yǒu huí shū, chén qiǎn rén yāo jié yú jiāo wài, sōu dé zài cǐ.
於是入朝私見惠王,屏去左右,將偽書呈上,言:「孫臏果有背魏向齊之心,近日私通齊使,取有回書,臣遣人邀截於郊外,搜得在此。」
huì wáng kàn bì yuē: sūn bìn xīn xuán gù tǔ, qǐ yǐ guǎ rén wèi néng zhòng yòng, bù jǐn qí cái yé?
惠王看畢曰:「孫臏心懸故土,豈以寡人未能重用,不盡其才耶?」
juān duì yuē: bìn zǔ sūn wǔ zi wèi wú wáng dà jiāng, hòu lái réng jiù guī qí. fù mǔ zhī bāng shuí néng wàng qíng, dài wáng suī zhòng yòng bìn, bìn xīn yǐ liàn qí, bì bù néng wèi wèi jǐn lì, qiě bìn cái bù xià yú chén, ruò qí yòng wèi jiāng bì rán yǔ wèi zhēng xióng, cǐ dài wáng yì rì zhī huàn yě, bù rú shā zhī.
涓對曰:「臏祖孫武子為吳王大將,後來仍舊歸齊。父母之邦誰能忘情,大王雖重用臏,臏心已戀齊,必不能為魏盡力,且臏才不下於臣,若齊用為將必然與魏爭雄,此大王異日之患也,不如殺之。」
huì wáng yuē: sūn bìn yīng zhào ér lái, jīn zuì zhuàng wèi míng, jù rán shā zhī, kǒng tiān xià yì guǎ rén zhī qīng shì yě.
惠王曰:「孫臏應召而來,今罪狀未明,遽然殺之,恐天下議寡人之輕士也。」
juān duì yuē: dài wáng zhī yán shén shàn, chén dāng quàn yù sūn bìn, tǎng kěn liú wèi guó, dài wáng zhòng jiā guān jué, ruò qí bù rán, dài wáng fā dào wēi chén chù yì zuì, wēi chén zì yǒu qū chù.
涓對曰:「大王之言甚善,臣當勸諭孫臏,倘肯留魏國,大王重加官爵,若其不然,大王發到微臣處議罪,微臣自有區處。」
páng juān cí le huì wáng, wǎng jiàn sūn zi, wèn yuē: wén xiōng yǐ dé qiān jīn jiā bào, yǒu zhī hū. bìn shì zhōng zhí zhī rén, quán bù yí lǜ, suì yīng yuē: guǒ rán. yīn bèi shù shū zhōng yào tā hái xiāng zhī yì, páng juān yuē: dì xiōng jiǔ bié sī guī, rén zhī zhì qíng, xiōng zhǎng hé bù yú wèi wáng qián zàn gěi yī èr yuè zhī jiǎ, guī shěng fén mù, rán hòu zài lái.
龐涓辭了惠王,往見孫子,問曰:「聞兄已得千金家報,有之乎。」臏是忠直之人,全不疑慮,遂應曰:「果然。」因備述書中要他還鄉之意,龐涓曰:「弟兄久別思歸,人之至情,兄長何不於魏王前暫給一二月之假,歸省墳墓,然後再來。」
bìn yuē: kǒng zhǔ gōng jiàn yí, bù yǔn suǒ qǐng.
臏曰:「恐主公見疑,不允所請。」
juān yuē: xiōng shì qǐng zhī, dì dāng cóng páng lì zàn.
涓曰:「兄試請之,弟當從旁力贊。」
bìn yuē: quán zhàng xián dì yù chéng.
臏曰:「全仗賢弟玉成。」
shì yè, páng juān yòu rù jiàn huì wáng, zòu yuē: chén fèng dài wáng zhī mìng, wǎng yù sūn bìn, bìn yì bì bù yuàn liú, qiě yǒu yuàn wàng zhī yǔ, ruò mù xià yǒu biǎo zhāng qǐng jiǎ, zhǔ gōng biàn fā qí sī tōng qí shǐ zhī zuì. huì wáng diǎn tóu.
是夜,龐涓又入見惠王,奏曰:「臣奉大王之命,往諭孫臏,臏意必不願留,且有怨望之語,若目下有表章請假,主公便發其私通齊使之罪。」惠王點頭。
cì rì, sūn bìn guǒ rán jìn shàng yī tòng biǎo zhāng, qǐ jiǎ yuè yú, hái qí shěng mù, huì wáng jiàn biǎo dà nù, pī biǎo wěi yún: sūn bìn sī tōng qí shǐ, jīn yòu gào guī, xiǎn yǒu bèi wèi zhī xīn, yǒu fù guǎ rén wěi rèn zhī yì, kě xuē qí guān zhì, fā jūn shī fǔ wèn zuì.
次日,孫臏果然進上一通表章,乞假月余,還齊省墓,惠王見表大怒,批表尾云:「孫臏私通齊使,今又告歸,顯有背魏之心,有負寡人委任之意,可削其官秩,發軍師府問罪。」
jūn zhèng sī fèng zhǐ, jiāng sūn bìn ná dào jūn shī fǔ lái jiàn páng juān, juān yī jiàn yáng jīng yuē: xiōng zhǎng hé wèi zhì cǐ! jūn zhèng sī xuān huì wáng zhī mìng, páng juān lǐng zhǐ qì, wèn bìn yuē: wú xiōng shòu cǐ qí yuān, yú dì dāng yú wáng qián lì bǎo. yán bà, mìng yú rén jià chē, lái jiàn huì wáng, zòu yuē: sūn bìn suī yǒu sī tōng qí shǐ zhī zuì, rán zuì bù zhì sǐ, yǐ chén yú jiàn, bù ruò yuè ér qíng zhī, shǐ wèi fèi rén, zhōng shēn bù néng tuì guī gù tǔ, jì quán qí mìng, yòu wú hòu huàn, qǐ bù liǎng quán? wēi chén bù gǎn zì zhuān, tè lái qǐng zhǐ!
軍政司奉旨,將孫臏拿到軍師府來見龐涓,涓一見佯驚曰:「兄長何為至此!」軍政司宣惠王之命,龐涓領旨訖,問臏曰:「吾兄受此奇冤,愚弟當於王前力保。」言罷,命輿人駕車,來見惠王,奏曰:「孫臏雖有私通齊使之罪,然罪不至死,以臣愚見,不若刖而黥之,使為廢人,終身不能退歸故土,既全其命,又無後患,豈不兩全?微臣不敢自專,特來請旨!」
huì wáng yuē: qīng chù fēn zuì shàn.
惠王曰:「卿處分最善。」
páng juān cí huí běn fǔ, wèi sūn bìn yuē: wèi wáng shí fēn nǎo nù, yù jiā xiōng jí xíng, yú dì zài sān bǎo zòu, gōng xǐ de quán xìng mìng, dàn xū yuè zú qíng miàn, cǐ nǎi wèi guó fǎ dù, fēi yú dì bù jǐn lì yě.
龐涓辭回本府,謂孫臏曰:「魏王十分惱怒,欲加兄極刑,愚弟再三保奏,恭喜得全性命,但須刖足黥面,此乃魏國法度,非愚弟不盡力也。」
sūn bìn tàn yuē: wú shī yún, suī yǒu cán hài, bù wèi dà xiōng.' jīn dé bǎo shǒu lǐng, cǐ nǎi xián dì zhī lì, bù gǎn wàng bào!
孫臏嘆曰:「吾師雲,『雖有殘害,不為大凶。'今得保首領,此乃賢弟之力,不敢忘報!」
páng juān suì huàn dāo fǔ shǒu, jiāng sūn bìn bǎng zhù, tī qù shuāng xī gài gǔ, bìn dà jiào yī shēng, hūn jué dǎo dì, bàn shǎng fāng sū, yòu yòng zhēn cì miàn, chéng sī tōng wài guó sì zì, yǐ mò tú zhī. páng juān jiǎ yì tí kū, yǐ dāo chuāng yào fū bìn zhī xī, yòng bó chán guǒ, shǐ rén tái zhì shū guǎn, hǎo yán fǔ wèi, hǎo shí jiāng xī. yuē guò yuè yú, sūn bìn chuāng kǒu yǐ hé, zhǐ shì xī gài jì qù, liǎng tuǐ wú lì, bù néng xíng dòng, zhǐ hǎo pán zú ér zuò. rán wēng yǒu shī yún:
龐涓遂喚刀斧手,將孫臏綁住,剔去雙膝蓋骨,臏大叫一聲,昏絕倒地,半晌方蘇,又用針刺面,成「私通外國」四字,以墨塗之。龐涓假意啼哭,以刀瘡藥敷臏之膝,用帛纏裹,使人抬至書館,好言撫慰,好食將息。約過月余,孫臏瘡口已合,只是膝蓋既去,兩腿無力,不能行動,只好盤足而坐。髯翁有詩云:
yì míng bìn zì huò xiān zhī, hé dài páng juān yòng jì shí?
易名臏字禍先知,何待龐涓用計時?
kān xiào sūn jūn tài zhōng zhí, shàng yīn quán mìng gǎn ēn sī!
堪笑孫君太忠直,尚因全命感恩私!
sūn bìn yǐ chéng fèi rén, zhōng rì shòu páng juān sān cān gōng yǎng, shén bù guò yì. páng juān nǎi qiú bìn chuán shì guǐ gǔ zi zhù jiě sūn wǔ bīng shū, bìn kǎi rán yīng yǔn, juān gěi yǐ mù jiǎn, yào tā shàn xiě. bìn xiě wèi jí shí fēn zhī yī, yǒu cāng tóu míng huàn chéng ér, páng juān shǐ fú shì sūn bìn.
孫臏已成廢人,終日受龐涓三餐供養,甚不過意。龐涓乃求臏傳示鬼谷子註解孫武兵書,臏慨然應允,涓給以木簡,要他繕寫。臏寫未及十分之一,有蒼頭名喚誠兒,龐涓使伏侍孫臏。
chéng ér jiàn sūn zi wú gū shòu wǎng, fǎn yǒu lián mǐn zhī yì, hū páng juān zhào chéng ér zhì qián, wèn sūn bìn shàn xiě rì dé jǐ hé, chéng ér yuē: sūn jiāng jūn wèi liǎng zú bù biàn, zhǎng mián duǎn zuò, měi rì zhǐ xiě dé èr sān cè. páng juān nù yuē: rú cǐ chí màn, hé rì xiě wán, rǔ kě yǔ wǒ shàng jǐn cuī cù. chéng ér tuì wèn juān jìn shì yuē: jūn shī yāng sūn jūn shàn xiě, hé bì rú cǐ cuī pò.
誠兒見孫子無辜受枉,反有憐憫之意,忽龐涓召誠兒至前,問孫臏繕寫日得幾何,誠兒曰:「孫將軍為兩足不便,長眠短坐,每日只寫得二三策。」龐涓怒曰:「如此遲慢,何日寫完,汝可與我上緊催促。」誠兒退問涓近侍曰:「軍師央孫君繕寫,何必如此催迫。」
jìn dài yuē: rǔ yǒu suǒ bù zhī, jūn shī yǔ sūn jūn wài suī xiāng xù, nèi shí xiāng jì, suǒ yǐ quán qí xìng mìng, dān wèi yù de bīng shū ěr, shàn xiě yī wán, biàn dāng jué qí yǐn shí, rǔ qiè bù kě xiè lòu!
近待曰:「汝有所不知,軍師與孫君外雖相恤,內實相忌,所以全其性命,單為欲得兵書耳,繕寫一完,便當絕其飲食,汝切不可泄漏!」
chéng ér wén zhī cǐ xìn, mì gào sūn zi. sūn zi dà jīng: yuán lái páng juān rú cǐ wú yì, qǐ kě chuán yǐ bīng fǎ? yòu xiǎng: ruò bù shàn xiě, tā bì rán fā nù, wú mìng dàn xī xiū yǐ! zuǒ sī yòu xiǎng, yù qiú zì tuō zhī jì, hū rán xiǎng zhe: guǐ gǔ xiān shēng lín xíng shí, fù wǒ jǐn náng yī gè, zhǔ yún: dào zhì jí shí, fāng kě kāi kàn.' jīn qí shí yǐ. suì jiāng jǐn náng qǐ shì, nǎi huáng juàn yī fú, zhōng jiān xiě zhe zhà fēng mó sān zì. bìn yuē: yuán lái rú cǐ.
誠兒聞知此信,密告孫子。孫子大驚:「原來龐涓如此無義,豈可傳以《兵法》?」又想:「若不繕寫,他必然發怒,吾命旦夕休矣!」左思右想,欲求自脫之計,忽然想著:「鬼谷先生臨行時,付我錦囊一個,囑云:『到至急時,方可開看。'今其時矣。」遂將錦囊啟視,乃黃絹一幅,中間寫著「詐瘋魔」三字。臏曰:「原來如此。」
dāng rì wǎn cān fāng shè, bìn zhèng yù jǔ zhù, hū rán hūn kuì, zuò ǒu tǔ zhī zhuàng, liáng jiǔ fā nù, zhāng mù dà jiào yuē: rǔ hé yǐ dú yào hài wǒ? jiāng píng ōu xī lā yú dì, qǔ xiě guò mù jiǎn, xiàng huǒ fén shāo, pū shēn dǎo dì, kǒu zhōng hán hu mà lì bù jué. chéng ér bù zhī shì zhà, huāng máng bēn gào páng juān. juān cì rì qīn zì lái kàn, bìn tán xián mǎn miàn, fú dì hē hē dà xiào, hū rán dà kū. páng juān wèn yuē: xiōng zhǎng wèi hé ér xiào, wèi hé ér kū? bìn yuē: wú xiào zhě xiào wèi wáng yù hài wǒ mìng, wú yǒu shí wàn tiān bīng xiāng zhù, néng nài wǒ hé? wú kū zhě kū wèi bāng méi yǒu sūn bìn, wú rén zuò dà jiāng yě!
當日晚餐方設,臏正欲舉箸,忽然昏憒,作嘔吐之狀,良久發怒,張目大叫曰:「汝何以毒藥害我?」將瓶甌悉拉於地,取寫過木簡,向火焚燒,撲身倒地,口中含糊罵詈不絕。誠兒不知是詐,慌忙奔告龐涓。涓次日親自來看,臏痰涎滿面,伏地呵呵大笑,忽然大哭。龐涓問曰:「兄長為何而笑,為何而哭?」臏曰:「吾笑者笑魏王欲害我命,吾有十萬天兵相助,能奈我何?吾哭者哭魏邦沒有孫臏,無人作大將也!」
shuō bà, fù zhēng mù shì juān, kē tóu bù yǐ, kǒu zhōng jiào: guǐ gǔ xiān shēng, qǐ jiù wǒ sūn bìn yī mìng!
說罷,復睜目視涓,磕頭不已,口中叫:「鬼谷先生,乞救我孫臏一命!」
páng juān yuē: wǒ shì páng mǒu, xiū de cuò rèn le.
龐涓曰:「我是龐某,休得錯認了。」
bìn qiān zhù páng juān zhī páo, bù kěn fàng shǒu, luàn jiào: xiān shēng jiù mìng!
臏牽住龐涓之袍,不肯放手,亂叫:「先生救命!」
páng juān mìng zuǒ yòu chě tuō, sī wèn chéng ér yuē: sūn zi bìng zhèng shì jǐ shí fā de?
龐涓命左右扯脫,私問誠兒曰:「孫子病症是幾時發的?」
chéng ér yuē: shì yè lái fā de.
誠兒曰:「是夜來發的。」
juān shàng chē ér qù, xīn zhōng yí huò bù yǐ. kǒng qí yáng kuáng, yù shì qí zhēn wěi, mìng zuǒ yòu tuō rù zhū quān zhōng, fèn huì láng jí, bìn bèi fā fù miàn, dào shēn ér wò. zài shǐ rén sòng jiǔ shí yǔ zhī, zhà yún: wú xiǎo rén āi lián xiān shēng bèi yuè, liáo biǎo jìng yì, yuán shuài bù zhī yě. sūn zi yǐ zhī shì páng juān zhī jì, nù mù zhēng níng, mà yuē: rǔ yòu lái dú wǒ yé? jiāng jiǔ shí qīng fān dì xià.
涓上車而去,心中疑惑不已。恐其佯狂,欲試其真偽,命左右拖入豬圈中,糞穢狼藉,臏被發覆面,倒身而臥。再使人送酒食與之,詐云:「吾小人哀憐先生被刖,聊表敬意,元帥不知也。」孫子已知是龐涓之計,怒目猙獰,罵曰:「汝又來毒我耶?」將酒食傾翻地下。
shǐ zhě nǎi shí gǒu shǐ jí ní kuài yǐ jìn, bìn qǔ ér dàn zhī. yú shì hái bào páng juān, juān yuē: cǐ zhēn zhōng kuáng jí, bù zú wèi lǜ yǐ.
使者乃拾狗矢及泥塊以進,臏取而啖之。於是還報龐涓,涓曰:「此真中狂疾,不足為慮矣。」
zì cǐ zòng fàng sūn bìn, rèn qí chū rù. bìn huò cháo chū wǎn guī, réng wò zhū quān zhī nèi, huò chū ér bù fǎn, hùn sù shì jǐng zhī jiān. huò tán xiào zì ruò, huò bēi hào bù yǐ. shì rén rèn dé shì sūn kè qīng, lián qí bìng fèi, duō yǐ yǐn shí yí zhī. bìn huò shí huò bù shí, kuáng yán dàn yǔ, bù jué yú kǒu, wú yǒu zhī qí wèi jiǎ fēng mó zhě.
自此縱放孫臏,任其出入。臏或朝出晚歸,仍臥豬圈之內,或出而不返,混宿市井之間。或談笑自若,或悲號不已。市人認得是孫客卿,憐其病廢,多以飲食遺之。臏或食或不食,狂言誕語,不絕於口,無有知其為假瘋魔者。
páng juān què fēn fù dì fāng, měi rì qīn chén jù bào sūn bìn suǒ zài, shàng bù néng zhì zhī dù wài yě. rán wēng yǒu shī tàn yún:
龐涓卻吩咐地方,每日侵晨具報孫臏所在,尚不能置之度外也。髯翁有詩嘆云:
fēn fēn qī guó dòu gān gē, jùn jié chéng shí guī wǎng luó.
紛紛七國斗干戈,俊傑乘時歸網羅。
kān hèn jiān chén huái jí jì, zhì lìng liáng yǒu zhà fēng mó.
堪恨奸臣懷嫉忌,致令良友詐瘋魔。
shí mò dí yún yóu zhì qí, kè yú tián jì zhī jiā. qí dì zǐ qín huá cóng wèi ér zhì, mò dí wèn: sūn bìn zài wèi dé yì hé rú? qín huá qīn jiāng sūn zi bèi yuè zhī shì, shù yú mò dí. dí tàn yuē: wú běn yù jiàn bìn, fǎn hài zhī yǐ! nǎi jiāng sūn bìn zhī cái jí páng juān dù jì zhī shì, zhuǎn shù yú tián jì.
時墨翟雲遊至齊,客于田忌之家。其弟子禽滑從魏而至,墨翟問:「孫臏在魏得意何如?」禽滑親將孫子被刖之事,述於墨翟。翟嘆曰:「吾本欲薦臏,反害之矣!」乃將孫臏之才及龐涓妒忌之事,轉述于田忌。
tián jì yán yú wēi wáng yuē: guó yǒu xián chén, ér lìng jiàn rǔ yú yì guó, dà bù kě yě!
田忌言於威王曰:「國有賢臣,而令見辱於異國,大不可也!」
wēi wáng yuē: guǎ rén fā bīng yǐ yíng sūn zi rú hé?
威王曰:「寡人發兵以迎孫子如何?」
tián jì yuē: páng juān bù róng bìn shì yú běn guó, kěn róng shì yú qí guó hū? yù yíng sūn zi, xū shì rú cǐ nèn bān, mì zài yǐ guī, kě bǎo wàn quán.
田忌曰:「龐涓不容臏仕於本國,肯容仕於齊國乎?欲迎孫子,須是如此恁般,密載以歸,可保萬全。」
wēi wáng yòng qí móu, jí lìng kè qīng chún yú kūn jiǎ yǐ jìn chá wèi míng, zhì wèi yù jiàn sūn zi. chún yú kūn lǐng zhǐ, yā le chá chē, pěng le guó shū, jìng zhì wèi guó. qín huá zhuāng zuò cóng zhě suí xíng. dào wèi dū jiàn le wèi huì wáng, zhì qí hóu zhī mìng. huì wáng dà xǐ, sòng chún yú kūn yú guǎn yì. qín huá jiàn bìn fā kuáng, bù yǔ jiāo yán, bàn yè sī wǎng hòu zhī.
威王用其謀,即令客卿淳于髡假以進茶為名,至魏欲見孫子。淳于髡領旨,押了茶車,捧了國書,竟至魏國。禽滑裝做從者隨行。到魏都見了魏惠王,致齊侯之命。惠王大喜,送淳于髡於館驛。禽滑見臏發狂,不與交言,半夜私往候之。
bìn bèi kào jǐng lán ér zuò, jiàn qín huá zhāng mù bù yǔ, huá chuí tì yuē: sūn qīng kùn zhì cǐ hū, wú nǎi mò zǐ zhī dì zǐ qín huá yě. wú shī yán sūn qīng zhī yuān yú qí wáng, qí wáng shén xiāng qīng mù, chún yú gōng cǐ lái, fēi wèi gòng chá, shí yù zài sūn qīng rù qí, wèi qīng bào yuè zú zhī chóu ěr.
臏背靠井欄而坐,見禽滑張目不語,滑垂涕曰:「孫卿困至此乎,吾乃墨子之弟子禽滑也。吾師言孫卿之冤於齊王,齊王甚相傾慕,淳于公此來,非為貢茶,實欲載孫卿入齊,為卿報刖足之仇耳。」
sūn bìn lèi liú rú yǔ, liáng jiǔ yán yuē: mǒu yǐ fēn sǐ yú gōu qú, bù qī jīn rì yǒu cǐ jī huì, dàn páng juān yí lǜ dà shén, kǒng bù biàn qiè dài, rú hé? qín huá yuē: wú yǐ dìng xià jì cè, sūn qīng bù xū guò lǜ, qí yǒu xíng qī, jí dāng xiāng yíng. yuē dìng zhī zài cǐ chù xiāng huì, wàn wù yí dòng.
孫臏淚流如雨,良久言曰:「某已分死於溝渠,不期今日有此機會,但龐涓疑慮大甚,恐不便挈帶,如何?」禽滑曰:「吾已定下計策,孫卿不須過慮,俟有行期,即當相迎。」約定只在此處相會,萬勿移動。
cì rì, wèi wáng kuǎn dài chún yú kūn, zhī qí shàn biàn zhī shì, hòu zèng jīn bó, kūn cí le wèi wáng yù xíng. páng juān fù zhì jiǔ zhǎng tíng jiàn xíng, qín huá xiān yú shì yè jiāng wēn chē cáng le sūn bìn, què jiāng sūn bìn yī fú yǔ sī yǎng wáng yì chuān zhe, pī tóu sàn fà, yǐ ní tǔ tú miàn, zhuāng zuò sūn bìn mó yàng, dì fāng yǐ jīng jù bào, páng juān yǐ cǐ bù yí.
次日,魏王款待淳于髡,知其善辯之士,厚贈金帛,髡辭了魏王欲行。龐涓復置酒長亭餞行,禽滑先於是夜將溫車藏了孫臏,卻將孫臏衣服與廝養王義穿著,披頭散髮,以泥土塗面,裝作孫臏模樣,地方已經具報,龐涓以此不疑。
chún yú kūn jì chū zhǎng tíng, yǔ páng juān huān yǐn ér bié, xiān shǐ qín huá qū chē sù xíng, qīn zì yā hòu.
淳于髡既出長亭,與龐涓歡飲而別,先使禽滑驅車速行,親自押後。
guò shù rì, wáng yì yì tuō shēn ér lái. dì fāng dàn jiàn āng zāng yī fú, sā zuò yī dì, yǐ bù jiàn sūn bìn yǐ, jí shí bào zhī páng juān, juān yí qí tóu jǐng ér sǐ, shǐ rén dǎ lāo shī shǒu bù dé, lián lián āi fǎng, bìng wú yǐng xiǎng, fǎn kǒng wèi wáng jiàn zé, jiè zuǒ yòu zhǐ jiāng sūn bìn nì sǐ shēn bào, yì bù yí qí tóu qí yě.
過數日,王義亦脫身而來。地方但見骯髒衣服,撒做一地,已不見孫臏矣,即時報知龐涓,涓疑其投井而死,使人打撈屍首不得,連連挨訪,並無影響,反恐魏王見責,戒左右只將孫臏溺死申報,亦不疑其投齊也。
zài shuō chún yú kūn zài sūn bìn lí le wèi jìng, fāng yǔ mù yù, jì rù lín zī, tián jì qīn yíng yú shí lǐ zhī wài, yán yú wēi wáng, shǐ chéng pú chē rù cháo, wēi wáng kòu yǐ bīng fǎ, jí yù bài guān, sūn bìn cí yuē: chén wèi yǒu cùn gōng, bù gǎn shòu jué, páng juān ruò wén chén yòng yú qí, yòu qǐ dù jí zhī duān, bù ruò gū yǐn qí shì, qí yǒu yòng chén zhī chù, rán hòu xiào lì hé rú? wēi wáng cóng zhī, nǎi shǐ jū tián jì zhī jiā, jì zūn wèi shàng kè.
再說淳于髡載孫臏離了魏境,方與沐浴,既入臨淄,田忌親迎於十里之外,言於威王,使乘蒲車入朝,威王叩以兵法,即欲拜官,孫臏辭曰:「臣未有寸功,不敢受爵,龐涓若聞臣用於齊,又起妒嫉之端,不若姑隱其事,俟有用臣之處,然後效力何如?」威王從之,乃使居田忌之家,忌尊為上客。
bìn yù xié qín huá wǎng xiè mò dí, tā shī dì èr rén yǐ bù bié ér xíng le. bìn tàn xī bù yǐ, zài shǐ rén fǎng sūn píng sūn zhuō xìn xī, yǎo rán wú wén, fāng zhī páng juān zhī zhà.
臏欲偕禽滑往謝墨翟,他師弟二人已不別而行了。臏嘆息不已,再使人訪孫平、孫卓信息,杳然無聞,方知龐涓之詐。
qí wēi wáng xiá shí, cháng yǔ zōng zú zhū gōng zǐ chí shè dǔ shèng wèi lè, tián jì mǎ lì bù jí, lǚ cì shī jīn. yī rì, tián jì yǐn sūn bìn tóng zhì shè pǔ guān shè, bìn jiàn mǎ lì bù shèn xiāng yuǎn, ér tián jì sān péng jiē fù, nǎi sī wèi jì yuē: jūn míng rì fù shè, chén néng lìng jūn bì shèng. tián jì yuē: xiān shēng guǒ néng shǐ mǒu bì shèng, mǒu dāng qǐng yú wáng, yǐ qiān jīn jué dǔ. bìn yuē: jūn dàn qǐng zhī. tián jì qǐng yú wēi wáng yuē: chén zhī chí shè lǚ fù yǐ, lái rì yuàn qīng jiā cái, yī jué shū yíng, měi péng yǐ qiān jīn wèi cǎi. wēi wáng xiào ér cóng zhī.
齊威王暇時,常與宗族諸公子馳射賭勝為樂,田忌馬力不及,屢次失金。一日,田忌引孫臏同至射圃觀射,臏見馬力不甚相遠,而田忌三棚皆負,乃私謂忌曰:「君明日復射,臣能令君必勝。」田忌曰:「先生果能使某必勝,某當請於王,以千金決賭。」臏曰:「君但請之。」田忌請於威王曰:「臣之馳射屢負矣,來日願傾家財,一決輸贏,每棚以千金為采。」威王笑而從之。
shì rì, zhū gōng zǐ jiē shèng shì chē mǎ, qí zhì chǎng pǔ, bǎi xìng jù guān zhě shù qiān rén, tián jì wèn sūn zǐ yuē: xiān shēng bì shèng zhī shù ān zài. qiān jīn yī péng, bù kě xì yě. sūn bìn yuē: qí zhī liáng mǎ jù yú wáng jiù, ér jūn yù yǔ cì dì jiǎo shèng, nán yǐ. rán chén néng yǐ shù dé zhī, fū sān péng yǒu shàng zhōng xià zhī bié, shì yǐ jūn zhī xià sì, dāng bǐ shàng sì, ér qǔ jūn zhī shàng sì, yǔ bǐ zhōng sì jiǎo, qǔ jūn zhī zhōng sì, yǔ bǐ xià sì jiǎo. jūn suī yī bài, bì yǒu èr shèng. tián jì yuē: miào zāi.
是日,諸公子皆盛飾車馬,齊至場圃,百姓聚觀者數千人,田忌問孫子曰:「先生必勝之術安在。千金一棚,不可戲也。」孫臏曰:「齊之良馬聚於王廄,而君欲與次第角勝,難矣。然臣能以術得之,夫三棚有上中下之別,試以君之下駟,當彼上駟,而取君之上駟,與彼中駟角,取君之中駟,與彼下駟角。君雖一敗,必有二勝。」田忌曰:「妙哉。」
nǎi yǐ jīn ān jǐn jiān, shì qí xià děng zhī mǎ, wěi wèi shàng sì, xiān yǔ wēi wáng dǔ dì yī péng, mǎ zú xiāng qù shén yuǎn, tián jì fù shī qiān jīn, wēi wáng dà xiào, tián jì yuē: shàng yǒu èr péng, chén ruò quán shū, xiào chén wèi wǎn. jí èr péng sān péng, tián jì zhī mǎ guǒ jiē shèng, duō de cǎi wù qiān jīn., tián jì zòu yuē: jīn rì zhī shèng, fēi chén mǎ zhī lì, nǎi sūn zi suǒ jiào yě. yīn shù qí gù. wēi wáng tàn yuē: jí cǐ xiǎo shì, yǐ jiàn sūn xiān shēng zhī zhì yǐ. yóu shì yì jiā jìng zhòng, shǎng cì wú suàn, bù zài huà xià.
乃以金鞍錦韉,飾其下等之馬,偽為上駟,先與威王賭第一棚,馬足相去甚遠,田忌復失千金,威王大笑,田忌曰:「尚有二棚,臣若全輸,笑臣未晚。」及二棚三棚,田忌之馬果皆勝,多得采物千金。,田忌奏曰:「今日之勝,非臣馬之力,乃孫子所教也。」因述其故。威王嘆曰:「即此小事,已見孫先生之智矣。」由是益加敬重,賞賜無算,不在話下。
zài shuō wèi huì wáng jì fèi sūn bìn, zé chéng páng juān huī fù zhōng shān zhī shì, páng juān zòu yuē: zhōng shān yuǎn yú wèi ér jìn yú zhào, yǔ qí yuǎn zhēng, bù rú jìn gē, chén qǐng wèi jūn zhí dǎo hán dān, yǐ bào zhōng shān zhī hèn. huì wáng xǔ zhī.
再說魏惠王既廢孫臏,責成龐涓恢復中山之事,龐涓奏曰:「中山遠於魏而近於趙,與其遠爭,不如近割,臣請為君直搗邯鄲,以報中山之恨。」惠王許之。
páng juān suì chū chē wǔ bǎi chéng fá zhào, wéi hán dān, hán dān shǒu chén pī xuǎn lián zhàn jù bài, shàng biǎo zhào chéng hóu. chéng hóu shǐ rén yǐ zhōng shān lù qí qiú jiù, qí wēi wáng yǐ zhī sūn zi zhī néng, bài wèi dà jiāng, bìn cí yuē: chén xíng yú zhī rén, ér shǐ zhǔ bīng, xiǎn qí guó bié wú rén cái, wèi dí suǒ xiào, qǐng yǐ tián jì wèi jiāng. wēi wáng nǎi yòng tián jì wèi jiāng, sūn bìn wèi jūn shī, cháng jū zī chē zhī zhōng, yīn wèi huà cè, bù xiǎn qí míng.
龐涓遂出車五百乘伐趙,圍邯鄲,邯鄲守臣丕選連戰俱敗,上表趙成侯。成侯使人以中山賂齊求救,齊威王已知孫子之能,拜為大將,臏辭曰:「臣刑餘之人,而使主兵,顯齊國別無人才,為敵所笑,請以田忌為將。」威王乃用田忌為將,孫臏為軍師,常居輜車之中,陰為畫策,不顯其名。
tián jì yù yǐn bīng jiù hán dān, bìn zhǐ zhī yuē: zhào jiāng fēi páng juān zhī dí, bǐ wǒ zhì hán dān, qí chéng yǐ xià yǐ, bù rú zhù bīng yú zhōng dào, yáng yán yù fá xiāng líng, páng juān bì hái, hái ér jī zhī, wú bù shèng yě! jì yòng gòng móu.
田忌欲引兵救邯鄲,臏止之曰:「趙將非龐涓之敵,比我至邯鄲,其城已下矣,不如駐兵於中道,揚言欲伐襄陵,龐涓必還,還而擊之,無不勝也!」忌用共謀。
shí hán dān hòu jiù bù zhì, pī xuǎn yǐ chéng jiàng juān, juān qiǎn rén bào jié yú wèi wáng, zhèng yù jìn bīng, hū wén qí qiǎn tián jì chéng xū lái xí xiāng líng, páng juān jīng yuē: xiāng líng yǒu shī, ān yì zhèn dòng, wú dāng hái jiù gēn běn. nǎi bān shī.
時邯鄲候救不至,丕選以城降涓,涓遣人報捷於魏王,正欲進兵,忽聞齊遣田忌乘虛來襲襄陵,龐涓驚曰:「襄陵有失,安邑震動,吾當還救根本。」乃班師。
lí guì líng èr shí lǐ, biàn yù qí bīng, yuán lái sūn bìn zǎo yǐ dǎ tīng wèi bīng dào lái, yù zuò zhǔn bèi, xiān shǐ yá jiāng yuán dá yǐn sān qiān rén jié lù nuò zhàn, páng juān zú zi páng cōng qián duì xiān dào, yíng zhù sī shā, yuē zhàn èr shí yú hé, yuán dá zhà bài ér zǒu, páng cōng kǒng yǒu jì cè, bù gǎn zhuī gǎn, què lái bǐng zhī páng juān. juān chì yuē: liàng piān jiāng shàng bù néng qín qǔ, ān néng qín tián jì hū. jí yǐn dà jūn zhuī zhī, jiāng jí guì líng, zhǐ jiàn qián miàn qí bīng pái chéng zhèn shì.
離桂陵二十里,便遇齊兵,原來孫臏早已打聽魏兵到來,預作準備,先使牙將袁達引三千人截路搦戰,龐涓族子龐蔥前隊先到,迎住廝殺,約戰二十餘合,袁達詐敗而走,龐蔥恐有計策,不敢追趕,卻來稟知龐涓。涓叱曰:「諒偏將尚不能擒取,安能擒田忌乎。」即引大軍追之,將及桂陵,只見前面齊兵排成陣勢。
páng juān chéng chē guān kàn, zhèng shì sūn bìn chū dào wèi guó shí bǎi de diān dào bā mén zhèn. páng juān xīn yí, xiǎng dào: nà tián jì rú hé yě xiǎo cǐ zhèn fǎ, mò fēi sūn bìn yǐ guī qí guó hū? dāng xià yì bù duì chéng liè, zhǐ jiàn qí jūn zhōng shǎn chū dà jiāng tián qí hào, tuī chū yī liàng róng chē, tián jì quán zhuāng pī guà, shǒu zhí huà jǐ, lì yú chē zhōng, tián yīng tǐng gē lì yú chē yòu, tián jì kǒu hū: wèi jiāng néng shì zhě, shàng qián dǎ huà.
龐涓乘車觀看,正是孫臏初到魏國時擺的「顛倒八門陣」。龐涓心疑,想道:「那田忌如何也曉此陣法,莫非孫臏已歸齊國乎?」當下亦布隊成列,只見齊軍中閃出大將田旗號,推出一輛戎車,田忌全裝披掛,手執畫戟,立於車中,田嬰挺戈立於車右,田忌口呼:「魏將能事者,上前打話。」
páng juān qīn zì chū chē, wèi tián jì yuē: qí wèi yī xiàng hé hǎo, wèi zhào yǒu yuàn, hé yǔ qí shì, jiāng jūn qì hǎo xún chóu, shí wèi shī jì! tián jì yuē: zhào yǐ zhōng shān zhī dì xiàn yú wú zhǔ, wú zhǔ mìng wú shuài shī jiù zhī, ruò wèi yì gē shù jùn zhī dì, fù yú wú shǒu, wú dāng jí tuì. páng juān dà nù yuē: rǔ yǒu hé běn shì, gǎn yǔ mǒu duì zhèn. tián jì yuē: nǐ jì yǒu běn shì, néng shí wǒ zhèn fǒu.
龐涓親自出車,謂田忌曰:「齊、魏一向和好,魏、趙有怨,何與齊事,將軍棄好尋仇,實為失計!」田忌曰:「趙以中山之地獻於吾主,吾主命吾帥師救之,若魏亦割數郡之地,付於吾手,吾當即退。」龐涓大怒曰:「汝有何本事,敢與某對陣。」田忌曰:「你既有本事,能識我陣否。」
páng juān yuē: cǐ nǎi diān dào bā mén zhèn', wú shòu zhī guǐ gǔ zi, rǔ hé chù qiè qǔ yī èr, fǎn lái wèn wǒ, wǒ guó zhōng sān suì hái tóng, jiē néng shí zhī.
龐涓曰:「此乃『顛倒八門陣',吾受之鬼谷子,汝何處竊取一二,反來問我,我國中三歲孩童,皆能識之。」
tián jì yuē: rǔ jì néng shí, gǎn dǎ cǐ zhèn fǒu.
田忌曰:「汝既能識,敢打此陣否。」
páng juān xīn xià chóu chú, ruò shuō bù dǎ, sàng le zhì qì, suì lì shēng yīng yuē: jì néng shí, rú hé bù néng dǎ?
龐涓心下躊躇,若說不打,喪了志氣,遂厲聲應曰:「既能識,如何不能打?」
páng juān fēn fù páng yīng páng cōng páng máo yuē: jì dé sūn bìn céng jiǎng cǐ zhèn, lüè zhī gōng dǎ zhī fǎ, dàn cǐ zhèn néng biàn zhǎng shé, jī shǒu zé wěi yīng, jī wěi zé shǒu yīng, jī zhōng zé shǒu wěi jiē yīng, gōng zhě zhé wèi suǒ kùn, wǒ jīn qù dǎ cǐ zhèn, rǔ sān rén gè lǐng yī jūn, zhǐ kàn cǐ zhèn yī biàn, sān duì qí jìn, shǐ shǒu wěi bù néng xiāng gù, zé zhèn kě pò yǐ!
龐涓吩咐龐英、龐蔥、龐茅曰:「記得孫臏曾講此陣,略知攻打之法,但此陣能變長蛇,擊首則尾應,擊尾則首應,擊中則首尾皆應,攻者輒為所困,我今去打此陣,汝三人各領一軍,只看此陣一變,三隊齊進,使首尾不能相顧,則陣可破矣!」
páng juān fēn fù yǐ bì, zì shuài xuǎn fēng wǔ qiān rén, shàng qián dǎ zhèn. cái rù zhèn zhōng, zhǐ jiàn bā fāng qí sè, fēn fēn zhuǎn huàn, rèn bù chū nà yī mén shì xiū shēng shāng dù jǐng sǐ jīng kāi le, dōng chōng xī zhuàng, gē jiǎ rú lín, bìng wú chū lù, zhǐ wén dé jīn gǔ luàn míng, sì xià nà hǎn, shù de qí shàng, jù yǒu jūn shī sūn zì, páng juān dà hài yuē: yuè fū guǒ zài qí guó, wú duò qí jì yǐ!
龐涓吩咐已畢,自帥選鋒五千人,上前打陣。才入陣中,只見八方旗色,紛紛轉換,認不出那一門是休、生、傷、杜、景、死、驚、開了,東沖西撞,戈甲如林,並無出路,只聞得金鼓亂鳴,四下吶喊,豎的旗上,俱有軍師「孫」字,龐涓大駭曰:「刖夫果在齊國,吾墮其計矣!」
zhèng zài wēi jí, què dé páng yīng páng cōng liǎng lù bīng shā jìn, dān dān jiù chū páng juān, nà wǔ qiān xuǎn fēng, bù shèng yī rén. wèn páng máo shí, yǐ bèi tián yīng suǒ shā. gòng sǔn jūn èr wàn yú rén, páng juān shèn shì shāng gǎn.
正在危急,卻得龐英、龐蔥兩路兵殺進,單單救出龐涓,那五千選鋒,不剩一人。問龐茅時,已被田嬰所殺。共損軍二萬餘人,龐涓甚是傷感。
yuán lái bā guà zhèn běn àn bā fāng, lián zhōng yāng wù jǐ, gòng shì jiǔ duì chē mǎ, qí xíng zhèng fāng, bǐ jí páng juān rù lái dǎ zhèn, chōu qù shǒu wěi èr jūn wèi èr jiǎo, yǐ è wài jiù, zhǐ liú qī duì chē mǎ, biàn wèi yuán zhèn, yǐ cǐ páng juān mí huò. hòu lái táng cháo wèi guó gōng lǐ jìng, yīn cǐ zuò liù huā zhèn, jí cóng cǐ yuán zhèn bù chū. yǒu shī wèi zhèng:
原來八卦陣本按八方,連中央戊己,共是九隊車馬,其形正方,比及龐涓入來打陣,抽去首尾二軍為二角,以遏外救,止留七隊車馬,變為圓陣,以此龐涓迷惑。後來唐朝衛國公李靖,因此作六花陣,即從此圓陣布出。有詩為證:
bā zhèn zhōng cáng bù cè jī, chuán lái guǐ gǔ shǎo rén zhī.
八陣中藏不測機,傳來鬼谷少人知。
páng juān zhǐ xiǎo zhǎng shé shì, nà shí fāng yuán biàn huà qí.
龐涓只曉長蛇勢,那識方圓變化奇。
àn jīn táng yì xiàn dōng nán yǒu dì míng gǔ zhàn chǎng, nǎi xī rì sūn páng jiāo bīng zhī chù yě.
按今堂邑縣東南有地名古戰場,乃昔日孫、龐交兵之處也。
què shuō páng juān zhī sūn bìn zài jūn zhōng, xīn zhōng jù pà, yǔ páng yīng páng cōng shāng yì, qì yíng ér dùn, lián yè huí wèi guó qù le. tián jì yǔ sūn bìn tàn zhī kōng yíng, zòu kǎi huí qí. cǐ zhōu xiǎn wáng shí qī nián zhī shì.
卻說龐涓知孫臏在軍中,心中懼怕,與龐英、龐蔥商議,棄營而遁,連夜回魏國去了。田忌與孫臏探知空營,奏凱回齊。此周顯王十七年之事。
wèi huì wáng yǐ páng juān yǒu qǔ hán dān zhī gōng, suī rán guì líng sàng bài, jiāng gōng zhǔn zuì.
魏惠王以龐涓有取邯鄲之功,雖然桂陵喪敗,將功准罪。
qí wēi wáng suì chǒng rèn tián jì sūn bìn, zhuān yǐ bīng quán wěi zhī. zōu jì kǒng qí jiāng lái dài jǐ wèi xiāng, mì yǔ mén kè gōng sūn yuè shāng liáng, yù yào duó tián jì sūn bìn zhī chǒng. qià hǎo páng juān shǐ rén yǐ qiān jīn xíng lù yú zōu jì zhī mén, yào de tuì qù sūn bìn.
齊威王遂寵任田忌、孫臏,專以兵權委之。騶忌恐其將來代己為相,密與門客公孫閱商量,欲要奪田忌、孫臏之寵。恰好龐涓使人以千金行賂於騶忌之門,要得退去孫臏。
zōu jì zhèng zhōng qí huái, nǎi shǐ gōng sūn yuè jiǎ zuò tián jì jiā rén, chí shí jīn, yú wǔ gǔ kòu bo zhě zhī mén, yuē: wǒ fèng tián jì jiāng jūn zhī chà, yù qiú zhān guà. guà chéng, bo zhě wèn: hé yòng? yuè yuē: wǒ jiāng jūn, tián shì zhī zōng yě, bīng quán zài wò, wēi zhèn lín guó, jīn yù móu dà shì, fán wèi duàn qí jí xiōng. bo zhě dà jīng yuē: cǐ bèi nì zhī shì, wú bù gǎn yǔ wén! gōng sūn yuè zhǔ yuē: xiān shēng jí bù kěn duàn, xìng wù xiè!
騶忌正中其懷,乃使公孫閱假作田忌家人,持十金,於五鼓叩卜者之門,曰:「我奉田忌將軍之差,欲求占卦。」卦成,卜者問:「何用?」閱曰:「我將軍,田氏之宗也,兵權在握,威震鄰國,今欲謀大事,煩為斷其吉凶。」卜者大驚曰:「此悖逆之事,吾不敢與聞!」公孫閱囑曰:「先生即不肯斷,幸勿泄!」
gōng sūn yuè fāng cái chū mén, zōu jì chāi rén yǐ zhì, jiāng bo zhě ná zhù, shuō tā tì pàn chén tián jì zhān guà. bo zhě yuē: suī yǒu rén lái xiǎo diàn, shí bù céng zhàn. zōu jì suì rù cháo, yǐ tián jì suǒ zhàn zhī yǔ, gào yú wēi wáng, jí yǐn bo zhě wèi zhèng, wēi wáng guǒ yí, měi rì shǐ rén cì tián jì zhī jǔ dòng. tián jì wén qí gù, suì tuō bìng cí le bīng zhèng, yǐ shì qí wáng zhī yí, sūn bìn yì xiè qù jūn shī zhī zhí.
公孫閱方才出門,騶忌差人已至,將卜者拿住,說他替叛臣田忌占卦。卜者曰:「雖有人來小店,實不曾占。」騶忌遂入朝,以田忌所占之語,告於威王,即引卜者為證,威王果疑,每日使人伺田忌之舉動。田忌聞其故,遂託病辭了兵政,以釋齊王之疑,孫臏亦謝去軍師之職。
míng nián, qí wēi wáng hōng, zi pì jiāng jí wèi, shì wèi xuān wáng, xuān wáng sù zhī tián jì zhī yuān yǔ sūn bìn zhī néng, jù zhào fù gù wèi.
明年,齊威王薨,子辟疆即位,是為宣王,宣王素知田忌之冤與孫臏之能,俱召復故位。
zài shuō páng juān chū shí wén qí guó tuì le tián jì, sūn bìn bù yòng, dà xǐ yuē: wú jīn rì nǎi kě héng xíng tiān xià yě!
再說龐涓初時聞齊國退了田忌,孫臏不用,大喜曰:「吾今日乃可橫行天下也!」
shì shí hán zhāo hóu miè zhèng guó ér dōu zhī, zhào xiāng guó gōng zhòng chǐ rú hán chēng hè, yīn qǐng tóng qǐ bīng fá wèi, yuē yǐ miè wèi zhī rì, tóng fēn wèi dì, zhāo hóu yīng yǔn, huí yán: ǒu zhí huāng jǐn, qí lái nián dāng cóng bīng jìn tǎo. páng juān fǎng zhī cǐ xìn, yán yú huì wáng yuē: wén hán móu zhù zhào gōng wèi, jīn chéng qí wèi hé, yí xiān fá hán, yǐ jǔ qí móu. huì wáng xǔ zhī, shǐ tài zǐ shēn wèi shàng jiāng jūn, páng juān wèi dà jiāng, qǐ qīng guó zhī bīng, xiàng hán guó jìn fā. bù zhī shèng fù rú hé? qiě kàn xià huí fēn jiě.
是時韓昭侯滅鄭國而都之,趙相國公仲侈如韓稱賀,因請同起兵伐魏,約以滅魏之日,同分魏地,昭侯應允,回言:「偶值荒饉,俟來年當從兵進討。」龐涓訪知此信,言於惠王曰:「聞韓謀助趙攻魏,今乘其未合,宜先伐韓,以沮其謀。」惠王許之,使太子申為上將軍,龐涓為大將,起傾國之兵,向韓國進發。不知勝負如何?且看下回分解。