strong zhū mǐ shèng yè gōng dìng chǔ miè fū chāi yuè wáng chēng bà strong
誅羋勝葉公定楚 滅夫差越王稱霸
huà shuō wèi zhuāng gōng kuǎi guì yīn fǔ cáng bǎo huò jù bèi chū gōng zhé qǔ qù, móu yú hún liáng fū, liáng fū yuē: tài zǐ jí yǔ wáng jūn, jiē jūn zhī zǐ, jūn hé bù yǐ zé sì zhào zhī, wáng jūn ruò guī, qì kě de yě.:
話說衛莊公蒯瞶因府藏寶貨俱被出公輒取去,謀於渾良夫,良夫曰:「太子疾與亡君,皆君之子,君何不以擇嗣召之,亡君若歸,器可得也。:「
yǒu xiǎo shù wén qí yǔ, sī gào yú tài zǐ jí, jí shǐ zhuàng shì shù rén, zài jiā cóng jǐ, chéng jiān jié zhuāng gōng, shǐ shà xuè lì shì, wù zhào wáng jūn, qiě bì shā hún liáng fū. zhuāng gōng yuē: wù zhào zhé yì ěr, yè yǔ liáng fū yǒu méng zài qián, miǎn qí sān sǐ, nài hé?: tài zǐ jí yuē: qǐng qí sì zuì, rán hòu shā zhī! zhuāng gōng xǔ nuò.
有小豎聞其語,私告於太子疾,疾使壯士數人,載豭從己,乘間劫莊公,使歃血立誓,勿召亡君,且必殺渾良夫。莊公曰:「勿召輒易耳,業與良夫有盟在前,免其三死,奈何?:「太子疾曰:「請俟四罪,然後殺之!」莊公許諾。
wèi jǐ, zhuāng gōng xīn zào hǔ mù, zhào zhū dài fū luò chéng. hún liáng fū zǐ yī hú qiú ér zhì, tǎn qiú bù shì jiàn ér shí. tài zǐ jí shǐ lì shì qiān liáng fū yǐ tuì, liáng fū yuē: chén hé zuì?: tài zǐ jí shù zhī yuē: chén jiàn jūn yǒu cháng fú, shì shí bì shì jiàn. ěr zǐ yī, yī zuì yě hú qiú, èr zuì yě bù shì jiàn, sān zuì yě.: liáng fū hū yuē: yǒu méng miǎn sān sǐ. jí yuē: wáng jūn yǐ zi jù fù, dà nì bù xiào, rǔ yù zhào zhī, fēi sì zuì hū?: liáng fū bù néng dá, fǔ shǒu shòu xíng.
未幾,莊公新造虎幕,召諸大夫落成。渾良夫紫衣狐裘而至,袒裘不釋劍而食。太子疾使力士牽良夫以退,良夫曰:「臣何罪?:「太子疾數之曰:「臣見君有常服,侍食必釋劍。爾紫衣,一罪也;狐裘,二罪也;不釋劍,三罪也。:「良夫呼曰:「有盟免三死。」疾曰:「亡君以子拒父,大逆不孝,汝欲召之,非四罪乎?:「良夫不能答,俯首受刑。
tā rì, zhuāng gōng mèng lì guǐ bèi fā běi miàn ér zào yuē: yú wèi hún liáng fū, jiào tiān wú gū! zhuāng gōng jué, shǐ bo dài fū xū mí shè zhàn zhī, yuē: bù hài yě.: jì cí chū, wèi rén yuē: yuān guǐ wèi lì, shēn sǐ guó wēi, zhào yǐ jiàn yǐ.: suì táo bèn sòng.
他日,莊公夢厲鬼被發北面而噪曰:「余為渾良夫,叫天無辜!」莊公覺,使卜大夫胥彌赦占之,曰:「不害也。:「既辭出,謂人曰:「冤鬼為厲,身死國危,兆已見矣。:「遂逃奔宋。
kuǎi guì lì èr nián, jìn nù qí bù cháo, shàng qīng zhào yāng shuài shī fá wèi, wèi rén zhú zhuāng gōng, zhuāng gōng bēn róng guó, róng rén shā zhī, bìng shā tài zǐ jí, guó rén lì gōng zǐ bān shī. qí chén héng shuài shī jiù wèi, zhí bān shī lì gōng zǐ qǐ. wèi dài fū shí pǔ zhú qǐ, fù yíng chū gōng zhé wèi jūn. zhé jì fù guó, zhú shí pǔ, zhū dài fū bù mù yú zhé, zhú zhé bēn yuè. guó rén lì gōng zǐ mò, shì wèi dào gōng. zì shì wèi chén fú yú jìn, guó yì wēi ruò, yī zhào shì, cǐ duàn huà gē guò bù tí.
蒯瞶立二年,晉怒其不朝,上卿趙鞅帥師伐衛,衛人逐莊公,莊公奔戎國,戎人殺之,並殺太子疾,國人立公子般師。齊陳恆帥師救衛,執般師立公子起。衛大夫石圃逐起,復迎出公輒為君。輒既復國,逐石圃,諸大夫不睦於輒,逐輒奔越。國人立公子默,是為悼公。自是衛臣服於晉,國益微弱,依趙氏,此段話擱過不提。
zài shuō bái gōng shèng zì guī chǔ guó, měi niàn zhèng rén shā fù zhī chóu, sī yǐ bào zhī. zhǐ wèi wǔ zǐ xū shì bái gōng shèng de ēn rén, zi xū qián yǐ shè zhèng, kuàng zhèng fú shi zhāo wáng, bù gǎn shī lǐ, gù shèng hán rěn bù yán. jí zhāo wáng yǐ hōng, lìng yǐn zi xī sī mǎ zǐ qī fèng yuè nǚ zhī zǐ zhāng jí wèi, shì wèi huì wáng. bái gōng shèng zì yǐ gù tài zǐ zhī hòu, jì zi xī zhào jǐ, tóng bǐng chǔ zhèng. zi xī jìng bù zhào, yòu bù jiā lù, xīn huái yàng yàng.
再說白公勝自歸楚國,每念鄭人殺父之仇,思以報之。只為伍子胥是白公勝的恩人,子胥前已赦鄭,況鄭服事昭王,不敢失禮,故勝含忍不言。及昭王已薨,令尹子西、司馬子期奉越女之子章即位,是為惠王。白公勝自以故太子之後,冀子西召己,同秉楚政。子西竟不召,又不加祿,心懷怏怏。
jí wén zi xū yǐ sǐ, yuē: bào zhèng cǐ qí shí yǐ! shǐ rén qǐng yú zi xī yuē: zhèng rén sì dú yú xiān tài zǐ, lìng yǐn suǒ zhī yě. fù chóu bù bào, wú yǐ wèi rén, lìng yǐn tǎng āi xiān tài zǐ zhī wú gū, fā yī lǚ yǐ shēng zhèng zuì, shèng yuàn wèi qián qū, sǐ wú suǒ hèn.: zi xī cí yuē: xīn wáng fāng lì, chǔ guó wèi dìng, zi gū dài wǒ.:
及聞子胥已死,曰:「報鄭此其時矣!」使人請於子西曰:「鄭人肆毒於先太子,令尹所知也。父仇不報,無以為人,令尹倘哀先太子之無辜,發一旅以聲鄭罪,勝願為前驅,死無所恨。:「子西辭曰:「新王方立,楚國未定,子姑待我。:「
bái gōng shèng nǎi tuō yán bèi wú, shǐ xīn fù jiā chén shí qǐ zhú chéng liàn bīng, shèng wèi zhàn jù. fù qǐng yú zi xī, yuàn yǐ sī zú wèi xiān fēng fá zhèng, zi xī xǔ zhī.
白公勝乃託言備吳,使心腹家臣石乞築城練兵,盛為戰具。復請於子西,願以私卒為先鋒伐鄭,子西許之。
shàng wèi chū shī, jìn zhào yāng yǐ bīng fá zhèng, zhèng qǐng jiù yú chǔ, zi xī shuài shī jiù zhèng, jìn bīng nǎi tuì. zi xī yǔ zhèng dìng méng bān shī, bái gōng nù yuē: bù fá zhèng ér jiù zhèng, lìng yǐn qī wǒ shén yǐ, dāng xiān shā lìng yǐn, rán hòu fá zhèng.:
尚未出師,晉趙鞅以兵伐鄭,鄭請救於楚,子西帥師救鄭,晉兵乃退。子西與鄭定盟班師,白公怒曰:「不伐鄭而救鄭,令尹欺我甚矣,當先殺令尹,然後伐鄭。:「
zhào qí zōng rén bái shàn yú lǐ yáng, shàn yuē: cóng zi ér luàn qí guó, zé bù zhōng yú jūn bēi zi ér fā qí sī, zé bù rén yú zú.: suì qì lù, zhú pǔ guàn yuán zhōng qí shēn, chǔ rén yīn míng qí pǔ yuē bái shàn jiāng jūn yào pǔ:.
召其宗人白善於澧陽,善曰:「從子而亂其國,則不忠於君;背子而發其私,則不仁於族。:「遂棄祿,築圃灌園終其身,楚人因名其圃曰「白善將軍藥圃:「。
bái gōng wén bái shàn bù lái, nù yuē: wǒ wú bái shàn, suì bù néng shā lìng yǐn yé? jí zhào shí qǐ yì yuē: lìng yǐn yǔ sī mǎ gè yòng wǔ bǎi rén, zú yǐ dāng zhī fǒu? shí qǐ yuē: wèi zú yě, shì nán yǒu yǒng shì xióng yí liáo zhě, ruò dé cǐ rén, kě dāng wǔ bǎi rén zhī yòng.:
白公聞白善不來,怒曰:「我無白善,遂不能殺令尹耶?」即召石乞議曰:「令尹與司馬各用五百人,足以當之否?」石乞曰:「未足也,市南有勇士熊宜僚者,若得此人,可當五百人之用。:「
bái gōng nǎi tóng shí qǐ zào yú shì nán, jiàn xióng yí liáo, yí liáo dà jīng yuē: wáng sūn guì rén, nài hé qū shēn zhì cǐ?: bái gōng yuē: mǒu yǒu shì, yù yǔ zi móu zhī.: suì gào yǐ shā zi xī zhī shì, yí liáo yáo shǒu yuē: lìng yǐn yǒu gōng yú guó ér wú chóu yú liáo, liáo bù gǎn fèng mìng,: bái gōng nù, bá jiàn zhǐ qí hóu yuē: bù cóng, xiān shā rǔ,: yí liáo miàn bù gǎi sè, cóng róng duì yuē: shā yī yí liáo, rú qù lóu yǐ, hé yǐ nù wèi?:
白公乃同石乞造於市南,見熊宜僚,宜僚大驚曰:「王孫貴人,奈何屈身至此?:「白公曰:「某有事,欲與子謀之。:「遂告以殺子西之事,宜僚搖首曰:「令尹有功於國而無仇於僚,僚不敢奉命,:「白公怒,拔劍指其喉曰:「不從,先殺汝,:「宜僚面不改色,從容對曰:「殺一宜僚,如去螻蟻,何以怒為?:「
bái gōng nǎi tóu jiàn yú dì, tàn yuē: zǐ zhēn yǒng shì, wú liáo shì zi ěr,: jí yǐ chē zài huí, lǐ wèi shàng bīn, yǐn shí bì gòng, chū rù bì jù, yí liáo gǎn qí ēn, suì yǐ shēn xǔ bái gōng.
白公乃投劍於地,嘆曰:「子真勇士,吾聊試子耳,:「即以車載回,禮為上賓,飲食必共,出入必俱,宜僚感其恩,遂以身許白公。
jí wú wáng fū chāi huì huáng chí shí, chǔ guó wèi wú zhī qiáng, jiè chì biān rén, shǐ xiū jǐng bèi, bái gōng shèng tuō yán wú bīng jiāng móu xí chǔ, nǎi fǎn yǐ bīng xí wú biān jìng, pō yǒu suǒ lüè, suì zhāng dà qí gōng, zhǐ shuō: dà bài wú shī, dé qí kǎi zhàng bīng qì ruò gān, yù qīn zhì chǔ tíng xiàn jié, yǐ zhāng guó wēi.: zi xī bù zhī qí jì, xǔ zhī. bái gōng xī chū zì jǐ jiǎ bīng, zhuāng zuò lǔ huò bǎi yú chéng, qīn lǜ zhuàng shì qiān rén, yā jiè rù cháo xiàn gōng.
及吳王夫差會黃池時,楚國畏吳之強,戒飭邊人,使修儆備,白公勝託言吳兵將謀襲楚,乃反以兵襲吳邊境,頗有所掠,遂張大其功,只說:「大敗吳師,得其鎧仗兵器若干,欲親至楚庭獻捷,以張國威。:「子西不知其計,許之。白公悉出自己甲兵,裝作鹵獲百餘乘,親率壯士千人,押解入朝獻功。
huì wáng dēng diàn shòu jié, zi xī zǐ qī shì lì yú páng, bái gōng shèng cān jiàn yǐ bì, huì wáng jiàn jiē xià lì zhe liǎng chóu hǎo hàn, quán shēn pī guà, wèn: shì hé rén?: shèng dá yuē: cǐ nǎi chén bù xià jiāng shì shí qǐ xióng yí liáo, fá wú yǒu gōng zhě.: suì yǐ shǒu zhāo èr rén. èr rén jǔ bù, fāng yù shēng jiē, zǐ qī hē yuē: wú wáng yù diàn, biān chén zhǐ xǔ zài xià kòu tóu, bù dé shēng jiē!: shí qǐ xióng yí liáo nà kěn tīng cóng, dà tà bù dēng jiē, zǐ qī shǐ shì wèi zǔ zhī, xióng yí liáo yòng shǒu yī lā, shì wèi dōng dào xī wāi, èr rén jìng rù diàn zhōng, shí qǐ bá jiàn lái kǎn zi xī, xióng yí liáo bá jiàn lái kǎn zǐ qī. bái gōng dà hē,: zhòng rén hé bù qí shàng,: zhuàng shì qiān rén, qí zhí bīng qì, fēng yōng ér dēng, bái gōng bǎng zhù huì wáng, bù xǔ zhuǎn dòng, shí qǐ shēng fù zi xī, bǎi guān jiē jīng sàn.
惠王登殿受捷,子西、子期侍立於旁,白公勝參見已畢,惠王見階下立著兩籌好漢,全身披掛,問:「是何人?:「勝答曰:「此乃臣部下將士石乞、熊宜僚,伐吳有功者。:「遂以手招二人。二人舉步,方欲升階,子期喝曰:「吾王御殿,邊臣只許在下叩頭,不得升階!:「石乞、熊宜僚那肯聽從,大踏步登階,子期使侍衛阻之,熊宜僚用手一拉,侍衛東倒西歪,二人徑入殿中,石乞拔劍來砍子西,熊宜僚拔劍來砍子期。白公大喝,:「眾人何不齊上,:「壯士千人,齊執兵器,蜂擁而登,白公綁住惠王,不許轉動,石乞生縛子西,百官皆驚散。
zǐ qī sù yǒu yǒng lì, suì bá diàn jǐ, yǔ yí liáo jiāo zhàn, yí liáo qì jiàn, qián duó zǐ qī zhī jǐ, zǐ qī shí jiàn, yǐ pī yí liáo, zhōng qí zuǒ jiān, yí liáo yì cì zhòng zǐ qī zhī fù, èr rén wū zì xiāng chí bù shě, jiǎo zuò yī tuán, sǐ yú diàn tíng. zi xī wèi shèng yuē: rǔ hú kǒu wú bāng, wǒ niàn gǔ ròu zhī qīn, zhào rǔ hái guó, fēng wèi gōng jué, hé fù yú rǔ ér fǎn yé?: shèng yuē: zhèng shā wú fù, rǔ yǔ zhèng jiǎng hé, rǔ jí zhèng yě, wú wèi fù bào chóu, qǐ gù sī ēn zāi?: zi xī tàn yuē: huǐ bù tīng shěn zhū liáng zhī yán yě,: bái gōng shèng shǒu jiàn zhǎn zi xī zhī tóu, chén qí shī yú cháo.
子期素有勇力,遂拔殿戟,與宜僚交戰,宜僚棄劍,前奪子期之戟,子期拾劍,以劈宜僚,中其左肩,宜僚亦刺中子期之腹,二人兀自相持不舍,攪做一團,死於殿庭。子西謂勝曰:「汝糊口吳邦,我念骨肉之親,召汝還國,封為公爵,何負於汝而反耶?:「勝曰:「鄭殺吾父,汝與鄭講和,汝即鄭也,吾為父報仇,豈顧私恩哉?:「子西嘆曰:「悔不聽沈諸梁之言也,:「白公勝手劍斬子西之頭,陳其屍於朝。
shí qǐ yuē: bù shì wáng, shì zhōng bù jì.: shèng yuē: rú zǐ zhě hé zuì? fèi zhī kě yě.: nǎi jū huì wáng yú gāo fǔ, yù lì wáng zǐ qǐ wèi wáng, qǐ gù cí, suì shā zhī. shí qǐ yòu quàn shèng zì lì, shèng yuē: xiàn gōng shàng zhòng, dāng xī zhào zhī,: nǎi tún bīng yú tài miào.
石乞曰:「不弒王,事終不濟。:「勝曰:「孺子者何罪?廢之可也。:「乃拘惠王於高府,欲立王子啟為王,啟固辭,遂殺之。石乞又勸勝自立,勝曰:「縣公尚眾,當悉召之,:「乃屯兵於太廟。
dài fū guǎn xiū lǜ jiā jiǎ wǎng gōng bái gōng, zhàn sān rì, xiū zhòng bài bèi shā yǔ gōng yáng chéng jiān shǐ rén jué gāo fǔ zhī qiáng wèi xiǎo xué, yè qián rù, fù huì wáng yǐ chū, nì yú zhāo fū rén zhī gōng.
大夫管修率家甲往攻白公,戰三日,修眾敗被殺;圉公陽乘間使人掘高府之牆為小穴,夜潛入,負惠王以出,匿於昭夫人之宮。
yè gōng shěn zhū liáng wén biàn, xī qǐ yè zhòng, xīng yè zhì chǔ.
葉公沈諸梁聞變,悉起葉眾,星夜至楚。
jí jiāo, bǎi xìng zhē dào yíng zhī, jiàn yè gōng wèi zēng jiǎ zhòu, yà yuē: gōng hú bù zhòu? guó rén wàng gōng zhī lái, rú chì zǐ zhī wàng fù mǔ, wàn yī dào zéi zhī shǐ, shāng hài yú gōng, mín hé wàng yān?: yè gōng nǎi pī guà dài zhòu ér jìn. jiāng jìn dū chéng, yòu yù yī qún bǎi xìng, qián lái yíng jiē, jiàn yè gōng dài zhòu, yòu yà yuē: gōng hú zhòu, guó rén wàng gōng zhī lái, rú xiōng nián zhī wàng gǔ mǐ, ruò dé jiàn gōng zhī miàn, yóu sǐ ér dé shēng yě, suī lǎo zhì, shuí bù wèi gōng zhì sǐ lì zhě? nài hé yǎn bì qí miàn, shǐ rén huái yí, wú suǒ yòng lì hū? yè gōng nǎi jiě zhòu ér jìn.
及郊,百姓遮道迎之,見葉公未曾甲冑,訝曰:「公胡不胄?國人望公之來,如赤子之望父母,萬一盜賊之矢,傷害於公,民何望焉?:「葉公乃披掛戴胄而進。將近都城,又遇一群百姓,前來迎接,見葉公戴胄,又訝曰:「公胡胄,國人望公之來,如凶年之望穀米,若得見公之面,猶死而得生也,雖老稚,誰不為公致死力者?奈何掩蔽其面,使人懷疑,無所用力乎?」葉公乃解胄而進。
yè gōng zhī mín xīn fù jǐ, nǎi jiàn dà pèi yú chē, zhēn yǐn gù yīn bái gōng zhī zhào, yù lǜ sī shǔ rù chéng, jì jiàn dà qí shàng yè zì, suì cóng yè gōng shǒu chéng. bīng mín wàng jiàn yè gōng lái dào, dà kāi chéng mén, yǐ nà qí zhòng. yè gōng lǜ guó rén gōng bái gōng shèng yú tài miào, shí qǐ bīng bài, fú shèng dēng chē, táo wǎng lóng shān, yù shì tā guó.
葉公知民心附己,乃建大旆於車,箴尹固因白公之召,欲率私屬入城,既見大旗上「葉」字,遂從葉公守城。兵民望見葉公來到,大開城門,以納其眾。葉公率國人攻白公勝於太廟,石乞兵敗,扶勝登車,逃往龍山,欲適他國。
wèi dìng, yè gōng yǐn bīng zhuī zhì, shèng zì yì ér sǐ, shí qǐ mái shī yú shān hòu, yè gōng bīng zhì, shēng qín shí qǐ, wèn: bái gōng hé zài?: duì yuē: yǐ zì jǐn yǐ!: yòu wèn: shī zài hé chù?: shí qǐ jiān bù kěn yán, yè gōng mìng qǔ dǐng huò, yáng huǒ fèi tāng, zhì yú qǐ qián, wèi yuē: zài bù yán, dāng pēng rǔ!: shí qǐ zì jiě qí yī, xiào yuē: shì chéng guì wèi shàng qīng, shì bù chéng zé jiù pēng, cǐ nǎi lǐ zhī dāng rán yě, wú qǐ kěn mài sǐ gǔ yǐ zì miǎn hū? suì tiào rù huò zhōng, xū yú mí làn, shèng shī jìng bù zhī suǒ zài.
未定,葉公引兵追至,勝自縊而死,石乞埋屍於山後,葉公兵至,生擒石乞,問:「白公何在?:「對曰:「已自盡矣!:「又問:「屍在何處?:「石乞堅不肯言,葉公命取鼎鑊,揚火沸湯,置於乞前,謂曰:「再不言,當烹汝!:「石乞自解其衣,笑曰:「事成貴為上卿,事不成則就烹,此乃理之當然也,吾豈肯賣死骨以自免乎?」遂跳入鑊中,須臾糜爛,勝屍竟不知所在。
shí qǐ suī suǒ cóng bù zhèng, yì hǎo hàn yě.
石乞雖所從不正,亦好漢也。
yè gōng yíng huì wáng fù wèi.
葉公迎惠王復位。
shí chén guó chéng chǔ luàn, yǐ bīng qīn chǔ, yè gōng qǐng yú huì wáng, shuài shī fá chén, miè zhī. yǐ zi xī zhī zǐ níng sì wèi lìng yǐn, zǐ qī zhī zǐ kuān sì wèi sī mǎ, zì jǐ gào lǎo guī yè, zì cǐ chǔ guó wēi ér fù ān, cǐ zhōu jìng wáng sì shí èr nián shì yě.
時陳國乘楚亂,以兵侵楚,葉公請於惠王,帥師伐陳,滅之。以子西之子寧嗣為令尹,子期之子寬嗣為司馬,自己告老歸葉,自此楚國危而復安,此周敬王四十二年事也。
shì nián, yuè wáng gōu jiàn tàn tīng dé wú wáng zì yuè bīng tuì hòu, huāng yú jiǔ sè, bù lǐ cháo zhèng, kuàng lián suì xiōng huāng, mín xīn chóu yuàn, nǎi fù xī qǐ jìng nèi shì zú, dà jǔ fá wú.
是年,越王勾踐探聽得吳王自越兵退後,荒於酒色,不理朝政,況連歲凶荒,民心愁怨,乃復悉起境內士卒,大舉伐吳。
fāng chū jiāo, yú lù shàng jiàn yī dà wā, mù zhēng fù zhǎng shì yǒu nù qì, gōu jiàn sù rán, píng shì ér qǐ, zuǒ yòu wèn yuē: jūn hé jìng?: gōu jiàn yuē: wú jiàn nù wā rú yù dòu zhī shì, shì yǐ jìng zhī.: jūn zhōng jiē yuē: wú wáng jìng jí nù wā, wú děng shòu shù nián jiào xùn, qǐ fǎn bù rú wā hū? yú shì jiāo xiāng quàn miǎn, yǐ bì sǐ wèi zhì.
方出郊,於路上見一大蛙,目睜腹漲似有怒氣,勾踐肅然,憑軾而起,左右問曰:「君何敬?:「勾踐曰:「吾見怒蛙如欲斗之士,是以敬之。:「軍中皆曰:「吾王敬及怒蛙,吾等受數年教訓,豈反不如蛙乎?」於是交相勸勉,以必死為志。
guó rén gè sòng qí zǐ dì yú jiāo jìng zhī shàng, jiē qì tì jué bié xiāng yǔ yuē: cǐ xíng bù miè wú, bù fù xiāng jiàn!: gōu jiàn fù zhào yú jūn yuē: fù zǐ jù zài jūn zhōng zhě, fù guī xiōng dì jù zài jūn zhōng zhě, xiōng guī yǒu fù mǔ wú kūn dì zhě, guī yǎng yǒu jí bìng bù néng shèng bīng zhě, yǐ gào, gěi yī yào mí zhōu.: jūn zhōng gǎn yuè wáng ài cái zhī dé, huān shēng rú léi.
國人各送其子弟於郊境之上,皆泣涕訣別相語曰:「此行不滅吳,不復相見!:「勾踐復詔於軍曰:「父子俱在軍中者,父歸;兄弟俱在軍中者,兄歸;有父母無昆弟者,歸養;有疾病不能勝兵者,以告,給醫藥糜粥。:「軍中感越王愛才之德,歡聲如雷。
xíng jí jiāng kǒu, zhǎn yǒu zuì zhě yǐ shēn jūn fǎ, jūn xīn sù rán.
行及江口,斬有罪者以申軍法,軍心肅然。
wú wáng fū chāi wén yuè bīng zài zhì, yì xī qǐ shì zú, yíng dí yú jiāng shàng. yuè bīng tún yú jiāng nán, wú bīng tún yú jiāng běi.
吳王夫差聞越兵再至,亦悉起士卒,迎敵於江上。越兵屯於江南,吳兵屯於江北。
yuè wáng jiāng dà jūn fēn wèi zuǒ yòu èr zhèn, fàn lǐ lǜ yòu jūn, wén zhǒng lǜ zuǒ jūn, jūn zǐ zhī zú liù qiān rén, cóng yuè wáng wèi zhōng zhèn. míng rì, jiāng zhàn yú jiāng zhōng, nǎi yú huáng hūn zuǒ cè, lìng zuǒ jūn xián méi, sù jiāng ér shàng wǔ lǐ, yǐ dài wú bīng, jiè yǐ yè bàn míng gǔ ér jìn fù lìng yòu jūn xián méi, yú jiāng shí lǐ, zhǐ děng zuǒ jūn jiē zhàn, yòu jūn shàng qián jiā gōng, gè yòng dà gǔ, wù shǐ gǔ shēng zhèn wén yuǎn jìn.
越王將大軍分為左右二陣,范蠡率右軍,文種率左軍,君子之卒六千人,從越王為中陣。明日,將戰於江中,乃於黃昏左側,令左軍銜枚,溯江而上五里,以待吳兵,戒以夜半鳴鼓而進;復令右軍銜枚,逾江十里,只等左軍接戰,右軍上前夾攻,各用大鼓,務使鼓聲震聞遠近。
wú bīng zhì yè bàn, hū wén gǔ shēng zhèn tiān, zhī shì yuè jūn lái xí, cāng huáng jǔ huǒ, shàng wèi kàn de míng bái, yuǎn yuǎn de gǔ shēng yòu qǐ, liǎng jūn xiāng yīng, hé wéi lǒng lái, fū chāi dà jīng, jí chuán lìng fēn jūn yíng zhàn, bù qī yuè wáng qián yǐn sī zú liù qiān, jīn gǔ bù míng, yú hēi àn zhōng jìng chōng wú zhōng jūn. cǐ shí tiān sè shàng wèi míng, dàn jué qián hòu zuǒ yòu zhōng yāng jǐn shì yuè jūn, wú bīng bù néng dǐ dāng, dà bài ér zǒu.
吳兵至夜半,忽聞鼓聲震天,知是越軍來襲,倉皇舉火,尚未看得明白,遠遠的鼓聲又起,兩軍相應,合圍攏來,夫差大驚,急傳令分軍迎戰,不期越王潛引私卒六千,金鼓不鳴,於黑暗中徑沖吳中軍。此時天色尚未明,但覺前後左右中央儘是越軍,吳兵不能抵當,大敗而走。
gōu jiàn lǜ sān jūn jǐn jǐn zhuī zhī, jí yú lì zé, fù zhàn, wú shī yòu bài, yī lián sān zhàn sān běi, míng jiāng wáng zǐ gū cáo xū mén cháo děng jù sǐ, fū chāi lián yè dùn huí, bì mén zì shǒu.
勾踐率三軍緊緊追之,及於笠澤,復戰,吳師又敗,一連三戰三北,名將王子姑曹、胥門巢等俱死,夫差連夜遁回,閉門自守。
gōu jiàn cóng héng shān jìn bīng, jí jīn yuè lái xī shì yě, zhú yī chéng yú xū mén zhī wài, wèi zhī yuè chéng, yù yǐ kùn wú.
勾踐從橫山進兵,即今越來溪是也,築一城於胥門之外,謂之越城,欲以困吳。
yuè wáng wéi wú duō shí, wú rén dà kùn, bó pǐ tuō jí bù chū, fū chāi nǎi shǐ wáng sūn luò ròu tǎn xī xíng ér qián, qǐng chéng yú yuè wáng, yuē: gū chén fū chāi yì rì dé zuì yú huì jī, fū chāi bù gǎn nì mìng, dé yǔ jūn wáng jié chéng yǐ guī, jīn jūn wáng jǔ bīng ér zhū gū chén, gū chén yì zhě yì wàng jūn wáng rú huì jī zhī shè zuì.: gōu jiàn bù rěn qí yán, yì yù xǔ zhī, fàn lǐ yuē: jūn wáng zǎo cháo yàn bà, móu zhī èr shí nián, nài hé chuí chéng ér qì zhī!: suì bù zhǔn qí xíng chéng. wú shǐ wǎng fǎn qī cì, zhǒng lí jiān zhí bù kěn.
越王圍吳多時,吳人大困,伯嚭託疾不出,夫差乃使王孫駱肉袒膝行而前,請成于越王,曰:「孤臣夫差異日得罪於會稽,夫差不敢逆命,得與君王結成以歸,今君王舉兵而誅孤臣,孤臣意者亦望君王如會稽之赦罪。:「勾踐不忍其言,意欲許之,范蠡曰:「君王早朝晏罷,謀之二十年,奈何垂成而棄之!:「遂不准其行成。吳使往返七次,種、蠡堅執不肯。
suì míng gǔ gōng chéng, wú rén bù néng fù zhàn.
遂鳴鼓攻城,吳人不能復戰。
zhǒng lí shāng yì yù huǐ xū mén ér rù, qí yè wàng jiàn wú nán chéng shàng yǒu wǔ zǐ xū tóu, jù ruò chē lún, mù ruò yào diàn, xū fà sì zhāng, guāng shè shí lǐ, yuè jiāng shì wú bù wèi jù, zàn qiě tún bīng. zhì yè bàn, bào fēng cóng nán mén ér qǐ, jí yǔ rú zhù, léi hōng diàn chè, fēi shí yáng shā, jí yú gōng nǔ, yuè bīng zāo zhě bù sǐ jí shāng, chuán suǒ jù jiě, bù néng lián shǔ. fàn lǐ wén zhǒng qíng jí, nǎi ròu tǎn mào yǔ, yáo wàng nán mén, jī sǎng xiè zuì. liáng jiǔ, fēng xī yǔ zhǐ, zhǒng lí zuò ér jiǎ mèi, yǐ dài tiān míng.
種、蠡商議欲毀胥門而入,其夜望見吳南城上有伍子胥頭,巨若車輪,目若耀電,鬚髮四張,光射十里,越將士無不畏懼,暫且屯兵。至夜半,暴風從南門而起,疾雨如注,雷轟電掣,飛石揚沙,疾於弓弩,越兵遭者不死即傷,船索俱解,不能連屬。范蠡、文種情急,乃肉袒冒雨,遙望南門,稽顙謝罪。良久,風息雨止,種、蠡坐而假寐,以待天明。
mèng jiàn zi xū chéng bái mǎ sù chē ér zhì, yì guān shén wěi, yǎn rú shēng shí, kāi yán yuē: wú qián zhī yuè bīng bì zhì, gù qiú zhì wú tóu yú dōng mén, yǐ guān rǔ zhī rù wú, wú wáng zhì wú tóu yú nán mén, wú zhōng xīn wèi jué, bù rěn rǔ cóng wú tóu xià ér rù, gù wèi fēng yǔ, yǐ tuì rǔ jūn, rán yuè zhī yǒu wú, cǐ nǎi tiān dìng, wú ān néng zhǐ zāi? rǔ rú yù rù, gèng cóng dōng mén, wǒ dāng wèi rǔ kāi dào, guàn chéng yǐ tōng rǔ lù.: èr rén suǒ mèng jiē tóng, nǎi gào yú yuè wáng, shǐ shì zú kāi qú, zì nán ér dōng, jiāng jí shé jiàng èr mén zhī jiān, hū rán tài hú shuǐ fā, zì xū mén xiōng yǒng ér lái, bō tāo chōng jī, jìng jiāng luó chéng dàng kāi yī dà xué, yǒu zhuān něi wú shù, suí tāo ér rù, fàn lǐ yuē: cǐ zi xū wèi wǒ kāi dào yě! suì qū bīng rù chéng, qí hòu yīn xué wèi mén, míng yuē zhuān něi mén. yīn shuǐ duō fēng cǎo, yòu míng fēng mén, qí shuǐ míng fēng xī, cǐ nǎi zi xū xiǎn líng gǔ jī yě.
夢見子胥乘白馬素車而至,衣冠甚偉,儼如生時,開言曰:「吾前知越兵必至,故求置吾頭於東門,以觀汝之入吳,吳王置吾頭於南門,吾忠心未絕,不忍汝從吾頭下而入,故為風雨,以退汝軍,然越之有吳,此乃天定,吾安能止哉?汝如欲入,更從東門,我當為汝開道,貫城以通汝路。:「二人所夢皆同,乃告于越王,使士卒開渠,自南而東,將及蛇匠二門之間,忽然太湖水發,自胥門洶湧而來,波濤衝擊,竟將羅城盪開一大穴,有鱄鮾無數,隨濤而入,范蠡曰:「此子胥為我開道也!」遂驅兵入城,其後因穴為門,名曰「鱄鮾門」。因水多葑草,又名葑門,其水名葑溪,此乃子胥顯靈古蹟也。
fū chāi wén yuè bīng rù chéng, bó pǐ yǐ jiàng, suì tóng wáng sūn luò jí qí sān zi, bēn yú yáng shān, zhòu chí yè zǒu, fù něi kǒu jī, mù shì hūn xuàn, zuǒ yòu ruá dé shēng dào, bō zhī yǐ jìn, wú wáng jué zhī, fú dì jū yǐn gōu zhōng zhī shuǐ, wèn zuǒ yòu yuē: suǒ shí zhě, hé wù yě?: zuǒ yòu duì yuē: shēng dào.: fū chāi yuē: cǐ gōng sūn shèng suǒ yán, bù dé huǒ shí zǒu zhāng huáng' yě.: wáng sūn luò yuē: bǎo shí ér qù, qián yǒu shēn gǔ, kě yǐ zàn bì.: fū chāi yuē: yāo mèng yǐ zhǔn, sǐ zài dàn xī, zàn bì hé wèi?: nǎi zhǐ yú yáng shān, wèi wáng sūn luò yuē: wú qián lù gōng sūn shèng, tóu yú cǐ shān zhī diān, bù zhī shàng yǒu líng xiǎng fǒu?: luò yuē: wáng shì hū zhī.: fū chāi nǎi dà hū yuē: gōng sūn shèng!: shān zhōng yì yīng yuē: gōng sūn shèng!: sān hū ér sān yīng, fū chāi xīn zhōng kǒng jù, nǎi qiān yú gàn suì.
夫差聞越兵入城,伯嚭已降,遂同王孫駱及其三子,奔於陽山,晝馳夜走,腹餒口飢,目視昏眩,左右挼得生稻,剝之以進,吳王嚼之,伏地掬飲溝中之水,問左右曰:「所食者,何物也?:「左右對曰:「生稻。:「夫差曰:「此公孫聖所言,『不得火食走章皇'也。:「王孫駱曰:「飽食而去,前有深谷,可以暫避。:「夫差曰:「妖夢已准,死在旦夕,暫避何為?:「乃止於陽山,謂王孫駱曰:「吾前戮公孫聖,投於此山之巔,不知尚有靈響否?:「駱曰:「王試呼之。:「夫差乃大呼曰:「公孫聖!:「山中亦應曰:「公孫聖!:「三呼而三應,夫差心中恐懼,乃遷於干隧。
gōu jiàn lǜ qiān rén zhuī zhì, wéi zhī shù zhòng, fū chāi zuò shū, xì yú shǐ shàng, shè rù yuè jūn, jūn rén shí qǔ chéng shàng, zhǒng lí èr rén tóng qǐ, shì qí cí yuē: wú wén jiǎo tù sǐ ér liáng quǎn pēng', dí guó rú miè, móu chén bì wáng, dài fū hé bù cún wú yī xiàn, yǐ zì wèi yú dì?:
勾踐率千人追至,圍之數重,夫差作書,繫於矢上,射入越軍,軍人拾取呈上,種、蠡二人同啟,視其詞曰:「吾聞『狡兔死而良犬烹',敵國如滅,謀臣必亡,大夫何不存吳一線,以自為餘地?:「
wén zhǒng yì zuò shū xì shǐ ér dá zhī yuē: wú yǒu dà guò zhě liù, lù zhōng chén wǔ zǐ xū, dà guò yī yě yǐ zhí yán shā gōng sūn shèng, dà guò èr yě tài zǎi chán nìng, ér tīng yòng zhī, dà guò sān yě qí jìn wú zuì, shù fá qí guó, dà guò sì yě wú yuè tóng rǎng ér qīn fá, dà guò wǔ yě yuè qīn qiāng wú zhī qián wáng, bù zhī bào chóu, ér zòng dí yí huàn, dà guò liù yě. yǒu cǐ liù dà guò, yù miǎn yú wáng, dé hū? xī tiān yǐ yuè cì wú, wú bù kěn shòu jīn tiān yǐ wú cì yuè, yuè qí gǎn wéi tiān zhī mìng?:
文種亦作書系矢而答之曰:「吳有大過者六,戮忠臣伍子胥,大過一也;以直言殺公孫聖,大過二也;太宰讒佞,而聽用之,大過三也;齊、晉無罪,數伐其國,大過四也;吳、越同壤而侵伐,大過五也;越親戕吳之前王,不知報仇,而縱敵貽患,大過六也。有此六大過,欲免於亡,得乎?昔天以越賜吳,吳不肯受;今天以吳賜越,越其敢違天之命?:「
fū chāi dé shū, dú zhì dì liù kuǎn dà guò, chuí lèi yuē: guǎ rén bù zhū gōu jiàn, wàng xiān wáng zhī chóu, wèi bù xiào zhī zǐ, cǐ tiān zhī suǒ yǐ qì wú yě!: wáng sūn luò yuē: chén qǐng zài jiàn yuè wáng ér āi kěn zhī!: fū chāi yuē: guǎ rén bù yuàn fù guó, ruò xǔ wèi fù yōng, shì shì shì yuè, gù suǒ yuàn yǐ!:
夫差得書,讀至第六款大過,垂淚曰:「寡人不誅勾踐,忘先王之仇,為不孝之子,此天之所以棄吳也!:「王孫駱曰:「臣請再見越王而哀懇之!:「夫差曰:「寡人不願復國,若許為附庸,世世事越,固所願矣!:「
luò zhì yuè jūn, zhǒng lí jù zhī bù dé rù. gōu jiàn wàng jiàn wú shǐ zhě qì tì ér qù, yì pō lián zhī, shǐ rén wèi wú wáng yuē: guǎ rén niàn jūn xī rì zhī qíng, qǐng zhì jūn yú yǒng dōng, gěi fū fù wǔ bǎi jiā, yǐ zhōng wáng zhī shì.: fū chāi hán lèi ér duì yuē: jūn wáng xìng shè wú, wú yì jūn zhī wài fǔ yě. ruò fù shè jì, fèi zōng miào, ér yǐ wǔ bǎi jiā wèi? chén, gū lǎo yǐ, bù néng cóng biān máng zhī liè, gū yǒu sǐ ěr!:
駱至越軍,種、蠡拒之不得入。勾踐望見吳使者泣涕而去,意頗憐之,使人謂吳王曰:「寡人念君昔日之情,請置君於甬東,給夫婦五百家,以終王之世。:「夫差含淚而對曰:「君王幸赦吳,吳亦君之外府也。若覆社稷,廢宗廟,而以五百家為?臣,孤老矣,不能從編氓之列,孤有死耳!:「
yuè shǐ zhě qù, fū chāi yóu wèi kěn zì cái, gōu jiàn wèi zhǒng lí yuē: èr zi hé bù zhí ér zhū zhī,: zhǒng lí duì yuē: rén chén bù gǎn jiā zhū yú jūn, yuàn zhǔ gōng zì mìng zhī. tiān zhū dāng xíng, bù kě jiǔ jī!: gōu jiàn nǎi zhàng bù guāng zhī jiàn, lì yú jūn qián, shǐ rén gào wú wáng yuē: shì wú wàn suì zhī jūn, zǒng zhī yī sǐ, hé bì shǐ wú shī jiā rèn yú wáng yé?:
越使者去,夫差猶未肯自裁,勾踐謂種、蠡曰:「二子何不執而誅之,:「種、蠡對曰:「人臣不敢加誅於君,願主公自命之。天誅當行,不可久稽!:「勾踐乃仗「步光」之劍,立於軍前,使人告吳王曰:「世無萬歲之君,總之一死,何必使吾師加刃於王耶?:「
fū chāi nǎi tài xī shù shēng, sì gù ér wàng, qì yuē: wú shā zhōng chén zǐ xū gōng sūn shèng, jīn zì shā wǎn yǐ!: wèi zuǒ yòu yuē: shǐ sǐ zhě yǒu zhī, wú miàn mù jiàn zi xū gōng sūn shèng yú dì xià, bì zhòng luó sān fú, yǐ yǎn wú miàn!: yán bà, bá pèi jiàn zì wěn. wáng sūn luò jiě yī yǐ fù wú wáng zhī shī, jí yǐ zǔ dài zì yì yú bàng.
夫差乃太息數聲,四顧而望,泣曰:「吾殺忠臣子胥、公孫聖,今自殺晚矣!:「謂左右曰:「使死者有知,無面目見子胥、公孫聖於地下,必重羅三幅,以掩吾面!:「言罷,拔佩劍自刎。王孫駱解衣以覆吳王之屍,即以組帶自縊於傍。
gōu jiàn mìng yǐ hóu lǐ zàng yú yáng shān, shǐ jūn shì měi rén fù tǔ yī léi, xū yú, suì chéng dà zhǒng, liú qí sān zi yú lóng wěi shān, hòu rén míng qí lǐ wèi wú shān lǐ. shī rén zhāng yǔ yǒu shī tàn yuē:
勾踐命以侯禮葬於陽山,使軍士每人負土一虆,須臾,遂成大冢,流其三子於龍尾山,後人名其里為吳山里。詩人張羽有詩嘆曰:
huāng tái dú shàng gù chéng xī, niǎn lù qī liáng cǎo mù bēi.
荒台獨上故城西,輦路淒涼草木悲。
fèi mù yǐ wú jīn hǔ wò, huài qiáng shí yǒu yè wū tí.
廢墓已無金虎臥,壞牆時有夜烏啼。
cǎi xiāng jìng duàn lái mí lù, xiǎng xiè láng kōng biàn shǔ lí.
采香徑斷來麋鹿,響屧廊空變黍離。
yù diào wǔ yuán hé chù suǒ? dàn yān xié yuè bù kān tí!
欲吊伍員何處所?淡煙斜月不堪題!
yáng chéng zhāi sū tái diào gǔ shī yún:
楊誠齋《蘇台弔古》詩云:
chā tiān sì tǎ yún zhōng chū, gé shuǐ zhū fēng xuě hòu xīn.
插天四塔雲中出,隔水諸峰雪後新。
dào shì yuǎn zhān sān bǎi lǐ, rú hé bù jiàn liù qiān rén?
道是遠瞻三百里,如何不見六千人?
hú céng xiān shēng yǒng shǐ shī yún:
胡曾先生詠史詩云:
wú wáng shì bà chěng xióng cái, tān xiàng gū sū zuì lǜ pēi.
吳王恃霸逞雄才,貪向姑蘇醉綠醅。
bù jué qián táng jiāng shàng yuè, yī xiāo xī sòng yuè bīng lái.
不覺錢塘江上月,一宵西送越兵來。
yuán rén sà dōu lá shī yún:
元人薩都剌詩云:
chāng mén yáng liǔ zì chūn fēng, shuǐ diàn yōu huā qì lù hóng.
閶門楊柳自春風,水殿幽花泣露紅。
fēi xù nián nián mǎn chéng guō, xíng rén bù jiàn guǎn wá gōng.
飛絮年年滿城郭,行人不見館娃宮。
táng rén lù guī méng yǒng xī shī yún:
唐人陸龜蒙詠西施云:
bàn yè wá gōng zuò zhàn chǎng, xuè xīng yóu zá yàn shí xiāng.
半夜娃宮作戰場,血腥猶雜宴時香。
xī shī bù jí shāo cán là, yóu wèi jūn wáng qì shù xíng.
西施不及燒殘蠟,猶為君王泣數行。
zài shuō yuè wáng rù gū sū chéng, jù wú wáng zhī gōng, bǎi guān chēng hè, bó pǐ yì zài qí liè, shì qí jiù rì zhōu xuán zhī ēn, miàn yǒu dé sè, gōu jiàn wèi yuē: zi, wú tài zǎi yě, guǎ rén gǎn xiāng qū hū, rǔ jūn zài yáng shān, hé bù cóng zhī! bó pǐ cán ér tuì, gōu jiàn shǐ lì shì zhí ér shā zhī, miè qí jiā, yuē: wú yǐ bào zi xū zhī zhōng yě!
再說越王入姑蘇城,據吳王之宮,百官稱賀,伯嚭亦在其列,恃其舊日周旋之恩,面有德色,勾踐謂曰:「子,吳太宰也,寡人敢相屈乎,汝君在陽山,何不從之!」伯嚭慚而退,勾踐使力士執而殺之,滅其家,曰:「吾以報子胥之忠也!」
gōu jiàn fǔ dìng wú mín, nǎi yǐ bīng běi dù jiāng huái, yǔ qí jìn sòng lǔ zhū hóu, huì yú shū zhōu, shǐ rén zhì gòng yú zhōu.
勾踐撫定吳民,乃以兵北渡江淮,與齊、晉、宋、魯諸侯,會於舒州,使人致貢於周。
shí zhōu jìng wáng yǐ bēng, tài zǐ míng rén sì wèi, shì wèi yuán wáng. yuán wáng shǐ rén cì gōu jiàn gǔn miǎn guī bì tóng gōng hú shǐ, mìng wèi dōng fāng zhī bó. gōu jiàn shòu mìng, zhū hóu xī qiǎn rén zhì hè.
時周敬王已崩,太子名仁嗣位,是為元王。元王使人賜勾踐袞冕、圭璧、彤弓、弧矢,命為東方之伯。勾踐受命,諸侯悉遣人致賀。
qí shí chǔ miè chén guó, jù yuè bīng wēi, yì qiǎn shǐ xiū pìn. gōu jiàn gē huái shàng zhī dì yǐ yǔ chǔ, gē sì shuǐ zhī dōng dì fāng bǎi lǐ yǐ yǔ lǔ, yǐ wú suǒ qīn sòng dì guī sòng. zhū hóu yuè fú, zūn yuè wèi bà.
其時楚滅陳國,懼越兵威,亦遣使修聘。勾踐割淮上之地以與楚,割泗水之東、地方百里以與魯,以吳所侵宋地歸宋。諸侯悅服,尊越為霸。
yuè wáng hái wú guó, qiǎn rén zhú hè tái yú huì jī, yǐ gài xī rì bèi qī zhī chǐ, zhì jiǔ wú gōng wén tái zhī shàng, yǔ qún chén wèi lè. mìng lè gōng zuò fá wú zhī qū, lè shī yǐn qín ér gǔ zhī, qí cí yuē: wú wáng shén wǔ xù bīng wēi, yù zhū wú dào dāng hé shí? dài fū zhǒng lí qián zhì cí: wú shā zhōng chén wǔ zǐ xū, jīn bù fá wú yòu hé xū? liáng chén jí móu yíng tiān xǐ, yī zhàn kāi jiāng qiān lǐ yú. huī huī gōng yè lēi cháng yí, shǎng wú suǒ lìn fá bù wéi. jūn chén tóng lè jiǔ yíng zhī.: tái shàng qún chén dà yuè ér xiào. wéi gōu jiàn miàn wú xǐ sè.
越王還吳國,遣人築賀台於會稽,以蓋昔日被棲之恥,置酒吳宮文台之上,與群臣為樂。命樂工作《伐吳》之曲,樂師引琴而鼓之,其詞曰:「吾王神武蓄兵威,欲誅無道當何時?大夫種蠡前致詞:吳殺忠臣伍子胥,今不伐吳又何須?良臣集謀迎天禧,一戰開疆千里余。恢恢功業勒常彝,賞無所吝罰不違。君臣同樂酒盈卮。:「台上群臣大悅而笑。惟勾踐面無喜色。
fàn lǐ sī tàn yuē: yuè wáng bù yù gōng guī chén xià, yí jì zhī duān yǐ jiàn yǐ!:
范蠡私嘆曰:「越王不欲功歸臣下,疑忌之端已見矣!:「
cì rì, rù cí yuè wáng yuē: chén wén zhǔ rǔ chén sǐ'. xiàng zhě, dài wáng rǔ yú huì jī, chén suǒ yǐ bù sǐ zhě, yù yǐn rěn chéng yuè zhī gōng yě. jīn wú yǐ miè yǐ, dài wáng tǎng miǎn chén huì jī zhī zhū, yuàn qǐ hái gǔ, lǎo yú jiāng hú.: yuè wáng cè rán, qì xià zhān yī, yán yuē: guǎ rén lài zi zhī lì, yǐ yǒu jīn rì, fāng sī tú bào, nài hé qì guǎ rén ér qù hū? liú zé yǔ zi gòng guó, qù zé qī zǐ wèi lù!: lí yuē: chén zé yí sǐ, qī zǐ hé zuì, sǐ shēng wéi wáng, chén bù gù yǐ! shì yè, chéng piān zhōu chū qí nǚ mén, shè sān jiāng, rù wǔ hú, zhì jīn qí mén wài yǒu dì míng lí kǒu, jí fàn lǐ shè sān jiāng zhī dào yě.
次日,入辭越王曰:「臣聞『主辱臣死'。向者,大王辱於會稽,臣所以不死者,欲隱忍成越之功也。今吳已滅矣,大王倘免臣會稽之誅,願乞骸骨,老於江湖。:「越王惻然,泣下沾衣,言曰:「寡人賴子之力,以有今日,方思圖報,奈何棄寡人而去乎?留則與子共國,去則妻子為戮!:「蠡曰:「臣則宜死,妻子何罪,死生惟王,臣不顧矣!」是夜,乘扁舟出齊女門,涉三江,入五湖,至今齊門外有地名蠡口,即范蠡涉三江之道也。
cì rì, yuè wáng shǐ rén zhào fàn lǐ, lí yǐ xíng yǐ, yuè wáng qiǎo rán biàn sè, wèi wén zhǒng yuē: lí kě zhuī hū? wén zhǒng yuē: lí yǒu guǐ shén bù cè zhī jī, bù kě zhuī yě.:
次日,越王使人召范蠡,蠡已行矣,越王愀然變色,謂文種曰:「蠡可追乎?」文種曰:「蠡有鬼神不測之機,不可追也。:「
zhǒng jì chū, yǒu rén chí shū yī fēng tóu zhī, zhǒng qǐ shì, nǎi fàn lǐ qīn bǐ, qí shū yuē:
種既出,有人持書一封投之,種啟視,乃范蠡親筆,其書曰:
zi bù jì wú wáng zhī yán hū? jiǎo tù sǐ, zǒu gǒu pēng dí guó pò, móu chén wáng.: yuè wáng wèi rén, zhǎng jǐng niǎo huì, rěn rǔ dù gōng, kě yǔ gòng huàn nán, bù kě yǔ gòng ān lè. zi jīn bù qù, huò bì bù miǎn.
子不記吳王之言乎?「狡兔死,走狗烹;敵國破,謀臣亡。:「越王為人,長頸鳥喙,忍辱妒功,可與共患難,不可與共安樂。子今不去,禍必不免。
wén zhǒng kàn bà, yù zhào sòng shū zhī rén, yǐ bù zhī hé wǎng yǐ. zhǒng yàng yàng bù lè, rán yóu wèi shēn xìn qí yán, tàn yuē: shǎo bó hé lǜ zhī guò hū? guò shù rì, gōu jiàn bān shī huí yuè, xié xī shī yǐ guī. yuè fū rén qián shǐ rén yǐn chū, fù yǐ dà shí, chén yú jiāng zhōng, yuē: cǐ wáng guó zhī wù, liú zhī hé wèi?: hòu rén bù zhī qí shì, é chuán fàn lǐ zài rù wǔ hú, suì yǒu zài qù xī shī qǐ wú yì, kǒng liú qīng guó wù jūn wáng zhī jù, àn fàn lǐ piān zhōu dú wǎng, qī zǐ qiě qì zhī, kuàng wú gōng chǒng fēi, hé gǎn sī zài hū? yòu yǒu yán fàn lǐ kǒng yuè wáng fù mí qí sè, nǎi yǐ jì chén zhī yú jiāng, cǐ yì miù yě. luó yǐn yǒu shī biàn xī shī zhī yuān yún:
文種看罷,欲召送書之人,已不知何往矣。種怏怏不樂,然猶未深信其言,嘆曰:「少伯何慮之過乎?」過數日,勾踐班師回越,攜西施以歸。越夫人潛使人引出,負以大石,沉於江中,曰:「此亡國之物,留之何為?:「後人不知其事,訛傳范蠡載入五湖,遂有「載去西施豈無意,恐留傾國誤君王」之句,按范蠡扁舟獨往,妻子且棄之,況吳宮寵妃,何敢私載乎?又有言范蠡恐越王復迷其色,乃以計沉之於江,此亦謬也。羅隱有詩辨西施之冤云:
jiā guó xìng wáng zì yǒu shí, shí rén hé kǔ jiù xī shī?
家國興亡自有時,時人何苦咎西施?
xī shī ruò jiě wáng wú guó, yuè guó wáng lái yòu shì shuí?
西施若解亡吳國,越國亡來又是誰?
zài shuō yuè wáng niàn fàn lǐ zhī gōng, shōu qí qī zǐ, fēng yǐ bǎi lǐ zhī dì, fù shǐ liáng gōng zhù jīn, xiàng fàn lǐ zhī xíng, zhì zhī zuò cè, rú lí zhī shēng yě.
再說越王念范蠡之功,收其妻子,封以百里之地,復使良工鑄金,象范蠡之形,置之座側,如蠡之生也。
què shuō fàn lǐ zì wǔ hú rù hǎi, hū yī rì, shǐ rén qǔ qī zǐ qù, suì rù qí, gǎi míng yuē chī yí zi pí, shì qí wèi shàng qīng. wèi jǐ, qì guān yǐn yú táo shān, chù wǔ pìn, shēng xī huò lì qiān jīn, zì hào yuē táo zhū gōng, hòu rén suǒ chuán zhì fù qí shū, yún shì táo zhū gōng zhī yí shù yě. qí hòu wú rén sì fàn lǐ yú wú jiāng, yǔ jìn zhāng hàn táng lù guī méng wèi sān gāo cí, sòng rén liú yín yǒu shī yún:
卻說范蠡自五湖入海,忽一日,使人取妻子去,遂入齊,改名曰鴟夷子皮,仕齊為上卿。未幾,棄官隱於陶山,畜五牝,生息獲利千金,自號曰陶朱公,後人所傳《致富奇書》,雲是陶朱公之遺術也。其後吳人祀范蠡於吳江,與晉張翰、唐陸龜蒙為「三高祠」,宋人劉寅有詩云:
rén wèi wú chī xìn bù xū, jiàn chóng yuè xiāng guǒ hé rú?
人謂吳痴信不虛,建崇越相果何如?
qiān nián wáng guó wú qióng hèn, zhǐ hé jiāng biān sì zi xū.
千年亡國無窮恨,只合江邊祀子胥。
gōu jiàn bù xíng miè wú zhī shǎng, wú chǐ tǔ cùn dì fēn shòu, yǔ jiù chén shū yuǎn, xiāng jiàn yì xī. jì ní yáng kuáng cí zhí, yè yōng děng yì duō gào lǎo, wén zhǒng xīn niàn fàn lǐ zhī yán, chēng jí bù cháo. yuè wáng zuǒ yòu yǒu bù yuè wén zhǒng zhě, zèn yú wáng yuē: zhǒng zì yǐ gōng dà shǎng báo, xīn huái yuàn wàng, gù bù cháo ěr. yuè wáng sù zhī wén zhǒng zhī cái néng, yǐ wèi miè wú zhī hòu, wú suǒ yòng zhī, kǒng qí yī dàn wèi luàn, wú rén kě zhì, yù chú zhī, yòu wú qí míng.
勾踐不行滅吳之賞,無尺土寸地分授,與舊臣疏遠,相見益稀。計倪佯狂辭職,曳庸等亦多告老,文種心念范蠡之言,稱疾不朝。越王左右有不悅文種者,譖於王曰:「種自以功大賞薄,心懷怨望,故不朝耳。」越王素知文種之才能,以為滅吳之後,無所用之,恐其一旦為亂,無人可制,欲除之,又無其名。
qí shí lǔ āi gōng yǔ jì mèng zhòng sān jiā yǒu xì, yù jiè yuè bīng fá lǔ, yǐ chú qù sān jiā, nǎi jiè cháo yuè wèi míng, lái zhì yuè guó, gōu jiàn xīn yú wén zhǒng, gù bù wèi fā bīng, āi gōng suì sǐ yú yuè.
其時魯哀公與季、孟、仲三家有隙,欲借越兵伐魯,以除去三家,乃借朝越為名,來至越國,勾踐心虞文種,故不為發兵,哀公遂死于越。
zài shuō yuè wáng hū yī rì wǎng shì wén zhǒng zhī jí, zhǒng wèi bìng zhuàng, qiáng yíng wáng rù, wáng nǎi jiě jiàn ér zuò, wèi yuē: guǎ rén wén zhī, zhì shì bù yōu qí shēn zhī sǐ, ér yōu qí dào zhī bù xíng.' zi yǒu qī shù, guǎ rén xíng qí sān, ér wú yǐ pò miè, shàng yǒu sì shù, ān suǒ yòng zhī? zhǒng duì yuē: chén bù zhī suǒ yòng yě. yuè wáng yuē: yuàn yǐ sì shù, wèi wǒ móu wú zhī qián rén yú dì xià kě hū? yán bì, jí shēng yú ér qù, yí xià pèi jiàn yú zuò, zhǒng qǔ shì zhī, jiàn xiá yǒu shǔ lòu èr zì, jí fū chāi cì zi xū zì jǐng zhī jiàn yě.
再說越王忽一日往視文種之疾,種為病狀,強迎王入,王乃解劍而坐,謂曰:「寡人聞之,『志士不憂其身之死,而憂其道之不行。'子有七術,寡人行其三,而吳已破滅,尚有四術,安所用之?」種對曰:「臣不知所用也。」越王曰:「願以四術,為我謀吳之前人於地下可乎?」言畢,即升輿而去,遺下佩劍於座,種取視之,劍匣有「屬鏤」二字,即夫差賜子胥自剄之劍也。
zhǒng yǎng tiān tàn yuē: gǔ rén yún: dà dé bù bào', wú bù tīng fàn shǎo bó zhī yán, nǎi wèi yuè wáng suǒ lù, qǐ fēi yú zāi?: fù zì xiào yuē: bǎi shì ér xià, lùn zhě bì yǐ wú pèi zǐ xū, yì fù hé hèn?: suì fú jiàn ér sǐ, yuè wáng zhī zhǒng sǐ, nǎi dà xǐ, zàng zhǒng yú wò lóng shān, hòu rén yīn míng qí shān yuē zhǒng shān.
種仰天嘆曰:「古人云:『大德不報',吾不聽范少伯之言,乃為越王所戮,豈非愚哉?:「復自笑曰:「百世而下,論者必以吾配子胥,亦復何恨?:「遂伏劍而死,越王知種死,乃大喜,葬種於臥龍山,後人因名其山曰種山。
zàng yī nián, hǎi shuǐ dà fā, chuān shān xié, zhǒng hū bēng liè, yǒu rén jiàn zi xū tóng wén zhǒng qián hòu zhú làng ér qù, jīn qián táng jiāng shàng, hǎi cháo zhòng dié, qián wèi zi xū, hòu nǎi wén zhǒng yě, rán wēng yǒu wén zhǒng zàn yuē:
葬一年,海水大發,穿山脅,冢忽崩裂,有人見子胥同文種前後逐浪而去,今錢塘江上,海潮重疊,前為子胥,後乃文種也,髯翁有《文種贊》曰:
zhōng zāi wén zhǒng, zhì guó zhī jié!
忠哉文種,治國之傑!
sān shù wáng wú, yī shēn xùn yuè.
三術亡吳,一身殉越。
bù gòng lí xíng, níng tóng xū miè.
不共蠡行,寧同胥滅。
qiān zài shēng qì, hǎi cháo dié dié.
千載生氣,海潮疊疊。
gōu jiàn zài wèi èr shí qī nián ér hōng, zhōu yuán wáng zhī qī nián yě.
勾踐在位二十七年而薨,周元王之七年也。
qí hòu zi sūn, shì chēng wèi bà.
其後子孫,世稱為霸。
huà fēn liǎng tóu, què shuō jìn guó liù qīng, zì fàn zhōng xíng èr shì miè hòu, zhǐ cún zhì zhào wèi hán sì qīng. zhì shì xún shì yīn yǔ fàn shì tóng chū yú xún sī, yù bié qí zú, nǎi xún zhì sī zhī jiù, gǎi chēng zhì shì.
話分兩頭,卻說晉國六卿,自范、中行二氏滅後,止存智、趙、魏、韓四卿。智氏、荀氏因與范氏同出於荀虒,欲別其族,乃循智虒之舊,改稱智氏。
shí zhì yáo wèi zhèng, hào wèi zhì bó. sì jiā wén tián shì shì jūn zhuān guó, zhū hóu mò tǎo, yú shì sī zì lì yì, gè zé biàn jù dì, yǐ wèi fēng yì. jìn chū gōng zhī yì fǎn shǎo yú sì qīng, wú kě nài hé.
時智瑤為政,號為智伯。四家聞田氏弒君專國,諸侯莫討,於是私自立議,各擇便據地,以為封邑。晉出公之邑反少於四卿,無可奈何。
jiù zhōng dān biǎo zhào jiǎn zi míng yāng, yǒu zi shù rén, zhǎng zi míng bó lǔ, qí zuì yòu zhě, míng wú xù, nǎi jiàn bì suǒ shēng, yǒu shàn xiāng rén zhě, xìng gū bù míng zǐ qīng, zhì yú jìn, yāng zhào zhū zi shǐ xiāng zhī, zi qīng yuē: wú wèi jiāng jūn zhě.: yāng tàn yuē: zhào shì qí miè yǐ!: zi qīng yuē: wú lái shí yù yī shào nián zài tú, xiāng cóng zhě jiē jūn fǔ zhōng rén, cǐ dé fēi jūn zhī zǐ yé?: yāng yuē: cǐ wú yòu zǐ wú xù, suǒ chū shén jiàn, qǐ zú dào zāi?: zi qīng yuē: tiān zhī suǒ fèi, suī guì bì jiàn tiān zhī suǒ xìng, suī jiàn bì guì, cǐ zi gǔ xiāng. shì yì zhū gōng zǐ, wú wèi dé xiáng shì zhī, jūn kě zhào zhī.: yāng shǐ rén zhào wú xù zhì, zi qīng wàng jiàn, jù qǐ gǒng lì yuē: cǐ zhēn jiāng jūn yǐ!: yāng xiào ér bù dá.
就中單表趙簡子名鞅,有子數人,長子名伯魯,其最幼者,名無恤,乃賤婢所生,有善相人者,姓姑布名子卿,至於晉,鞅召諸子使相之,子卿曰:「無為將軍者。:「鞅嘆曰:「趙氏其滅矣!:「子卿曰:「吾來時遇一少年在途,相從者皆君府中人,此得非君之子耶?:「鞅曰:「此吾幼子無恤,所出甚賤,豈足道哉?:「子卿曰:「天之所廢,雖貴必賤;天之所興,雖賤必貴,此子骨相。似異諸公子,吾未得詳視之,君可召之。:「鞅使人召無恤至,子卿望見,遽起拱立曰:「此真將軍矣!:「鞅笑而不答。
tā rì xī zhào zhū zi, kòu qí xué wèn, wú xù yǒu wèn bì dá, tiáo lǐ fēn míng, yāng shǐ zhī qí xián. nǎi fèi bó lǔ ér lì wú xù wèi shì zi.
他日悉召諸子,叩其學問,無恤有問必答,條理分明,鞅始知其賢。乃廢伯魯而立無恤為適子。
yī rì, zhì bó nù zhèng zhī bù cháo, yù tóng zhào yāng fá zhèng, yāng ǒu huàn jí, shǐ wú xù dài jiāng yǐ wǎng, zhì bó yǐ jiǔ guàn wú xù, wú xù bù néng yǐn, zhì bó zuì ér nù, yǐ jiǔ jiǎ tóu wú xù zhī miàn, miàn shāng chū xuè, zhào shì jiāng shì jù nù, yù gōng zhì bó, wú xù yuē: cǐ xiǎo chǐ, wú gū rěn zhī.: zhì bó bān shī huí jìn, fǎn yán wú xù zhī guò, yù yāng fèi zhī, yāng bù cóng. wú xù zì cǐ yǔ zhì bó yǒu xì.
一日,智伯怒鄭之不朝,欲同趙鞅伐鄭,鞅偶患疾,使無恤代將以往,智伯以酒灌無恤,無恤不能飲,智伯醉而怒,以酒斝投無恤之面,面傷出血,趙氏將士俱怒,欲攻智伯,無恤曰:「此小恥,吾姑忍之。:「智伯班師回晉,反言無恤之過,欲鞅廢之,鞅不從。無恤自此與智伯有隙。
zhào yāng bìng dǔ, wèi wú xù yuē: yì rì jìn guó yǒu nán, wéi jìn yáng kě shì, rǔ kě shí zhī.: yán bì, suì zú, wú xù dài lì, shì wèi zhào xiāng zi, cǐ nǎi zhōu zhēn dìng wáng shí yī nián zhī shì.
趙鞅病篤,謂無恤曰:「異日晉國有難,惟晉陽可恃,汝可識之。:「言畢,遂卒,無恤代立,是為趙襄子,此乃周貞定王十一年之事。
shí jìn chū gōng fèn sì qīng zhī zhuān, mì shǐ rén qǐ bīng yú qí lǔ, qǐng fá sì qīng. qí tián shì lǔ sān jiā fǎn yǐ qí móu gào yú zhì bó, zhì bó dà nù, tóng hán kāng zi hǔ, wèi huán zi jū, zhào xiāng zi wú xù, hé sì jiā zhī zhòng, fǎn fá chū gōng, chū gōng chū bēn yú qí. zhì bó lì zhāo gōng zhī céng sūn jiāo wèi jìn jūn, shì wèi āi gōng. zì cǐ jìn zhī dà quán, jǐn guī yú zhì bó yáo. yáo suì yǒu dài jìn zhī zhì, zhào jí jiā chén shāng yì. bì jìng zhì bó chéng bài rú hé? qiě kàn xià huí fēn jiě.
時晉出公憤四卿之專,密使人乞兵於齊、魯,請伐四卿。齊田氏、魯三家反以其謀告於智伯,智伯大怒,同韓康子虎,魏桓子駒,趙襄子無恤,合四家之眾,反伐出公,出公出奔於齊。智伯立昭公之曾孫驕為晉君,是為哀公。自此晉之大權,盡歸於智伯瑤。瑤遂有代晉之志,召集家臣商議。畢竟智伯成敗如何?且看下回分解。