strong zhōu xiāng wáng bì luàn jū zhèng jìn wén gōng shǒu xìn jiàng yuán strong
周襄王避亂居鄭 晉文公守信降原
huà shuō zhōu xiāng wáng wén gōng rén xiǎo dōng zhī yǔ, xīn tóu yī shí huǒ qǐ, jí qǔ chuáng tóu bǎo jiàn, qū zhì zhōng gōng, lái shā tài shū. cái xíng shù bù, hū rán zhuǎn niàn: tài shū nǎi tài hòu suǒ ài, wǒ ruò shā zhī, wài rén bù zhī qí zuì, bì yǐ wǒ wèi bù xiào yǐ. kuàng tài shū wǔ yì gāo qiáng, tǎng rán bù xùn, tǐng jiàn xiāng chí, fǎn wèi bù měi. bù rú zàn shí yǐn rěn, qí míng rì xún yǒu shí jī, jiāng kuí hòu biǎn tuì, liàng tài shū yì wú yán fù liú, bì rán chū bēn wài jìng, qǐ bù wěn biàn. tàn le yī kǒu qì, zhì jiàn yú dì, fù huí qǐn gōng, shǐ suí shēn nèi shì, dǎ tàn tài shū xiāo xī.
話說周襄王聞宮人小東之語,心頭一時火起,急取床頭寶劍,趨至中宮,來殺太叔。才行數步,忽然轉念:「太叔乃太后所愛,我若殺之,外人不知其罪,必以我為不孝矣。況太叔武藝高強,倘然不遜,挺劍相持,反為不美。不如暫時隱忍,俟明日詢有實跡,將隗後貶退,諒太叔亦無顏復留,必然出奔外境,豈不穩便。」嘆了一口氣,擲劍於地,復回寢宮,使隨身內侍,打探太叔消息。
huí bào: tài shū zhī xiǎo dōng lái sù wǒ wáng, yǐ tuō shēn chū gōng qù yǐ.
回報:「太叔知小東來訴我王,已脫身出宮去矣。」
xiāng wáng yuē: gōng mén chū rù, rú hé bù bǐng mìng yú zhèn? yì zhèn zhī shū yú fáng fàn yě! cì zǎo, xiāng wáng mìng jū zhōng gōng shì qiè shěn wèn, chū shí dǐ lài, huàn chū xiǎo dōng miàn zhèng, suì bù néng yǐn, jiāng qián hòu chǒu qíng, yī yī zhāo chū. xiāng wáng jiāng kuí hòu biǎn rù lěng gōng, fēng suǒ qí mén, xué qiáng yǐ tōng yǐn shí, tài shū dài zì zhī yǒu zuì, táo bèn dí guó qù le. huì tài hòu jīng chéng xīn jí, zì cǐ bào bìng bù qǐ.
襄王曰:「宮門出入,如何不稟命於朕?亦朕之疏於防範也!」次早,襄王命拘中宮侍妾審問,初時抵賴,喚出小東面證,遂不能隱,將前後丑情,一一招出。襄王將隗後貶入冷宮,封鎖其門,穴牆以通飲食,太叔帶自知有罪,逃奔翟國去了。惠太后驚成心疾,自此抱病不起。
què shuō tuí shū táo zi wén kuí hòu bèi biǎn, dà jīng yuē: dāng chū qǐng bīng fá zhèng, shì wǒ èr rén qǐng hūn kuí shì, yòu shì wǒ èr rén. jīn hū rán bèi chì, dí jūn bì rán jiàn guài. tài shū jīn chū bēn zài dí, dìng yǒu yī fān jiǎ huà, hòng dòng dí jūn. tǎng rán dí bīng dào lái wèn zuì, wǒ děng hé yǐ zì jiě? jí rì chéng qīng chē jí chí, gǎn shàng tài shū, zuò yí lù shāng liáng: ruò jiàn dí jūn, xū dé rú cǐ rú cǐ.
卻說頹叔、桃子聞隗後被貶,大驚曰:「當初請兵伐鄭,是我二人;請婚隗氏,又是我二人。今忽然被斥,翟君必然見怪。太叔今出奔在翟,定有一番假話,鬨動翟君。倘然翟兵到來問罪,我等何以自解?」即日乘輕車疾馳,趕上太叔,做一路商量:「若見翟君,須得如此如此。」
bù yī rì, xíng dào dí guó, tài shū tíng jià yú jiāo wài, tuí shū táo zi xiān rù chéng jiàn le dí jūn, gào sù dào: dāng chū wǒ děng yuán wèi tài shū qǐng hūn, zhōu wáng wén zhī měi sè, nǎi zì qǔ zhī, lì wèi zhèng gōng. zhǐ wèi wǎng tài hòu chù wèn ān, yǔ tài shū xiāng yù, ǒu rán tài shū xù qǐ qián yīn, shuō huà liáng jiǔ, bèi gōng rén yán yǔ wū bàng, zhōu wáng qīng xìn, bù niàn guì guó fá zhèng zhī láo, suì jiāng wáng hòu biǎn rù lěng gōng, tài shū zhú chū jìng wài. wàng qīn bèi dé, wú yì wú ēn, qǐ jiǎ yī lǚ zhī shī, shā rù wáng chéng, fú lì tài shū wèi wáng, jiù chū wáng hòu, réng wèi guó mǔ, chéng guì guó zhī yì jǔ yě.
不一日,行到翟國,太叔停駕於郊外,頹叔、桃子先入城見了翟君,告訴道:「當初我等原為太叔請婚,周王聞知美色,乃自取之,立為正宮。只為往太后處問安,與太叔相遇,偶然太叔敘起前因,說話良久,被宮人言語誣謗,周王輕信,不念貴國伐鄭之勞,遂將王后貶入冷宮,太叔逐出境外。忘親背德,無義無恩,乞假一旅之師,殺入王城,扶立太叔為王,救出王后,仍為國母,誠貴國之義舉也。」
dí jūn xìn qí yán, wèn: tài shū hé zài?
翟君信其言,問:「太叔何在?」
tuí shū táo zǐ yuē: xiàn zài jiāo wài hòu mìng.
頹叔、桃子曰:「現在郊外候命。」
dí jūn suì yíng tài shū rù chéng. tài shū qǐng yǐ shēng jiù zhī lǐ xiāng jiàn, dí jūn dà xǐ, suì bō bù qí wǔ qiān, shǐ dà jiāng chì dīng tóng tuí shū táo zi, fèng tài shū yǐ fá zhōu.
翟君遂迎太叔入城。太叔請以甥舅之禮相見,翟君大喜,遂撥步騎五千,使大將赤丁同頹叔、桃子,奉太叔以伐周。
zhōu xiāng wáng wén dí bīng lín jìng, qiǎn dài fū tán bó wèi shǐ, zhì dí jūn zhōng, yù yǐ tài shū nèi luàn zhī zuì. chì dīng shā zhī, qū bīng zhí bī wáng chéng zhī xià. xiāng wáng dà nù, nǎi bài qīng shì yuán bó guàn wèi jiāng, máo wèi fù zhī, lǜ chē sān bǎi chéng, chū chéng yù dí.
周襄王聞翟兵臨境,遣大夫譚伯為使,至翟軍中,諭以太叔內亂之罪。赤丁殺之,驅兵直逼王城之下。襄王大怒,乃拜卿士原伯貫為將,毛衛副之,率車三百乘,出城禦敵。
bó guàn zhī dí bīng yǒng měng, jiāng chē tún chē lián luò wèi yíng, rú jiān chéng yì bān, chì dīng chōng tū shù cì, jù bù néng rù, lián rì nuò zhàn, yì bù chū yīng.
伯貫知翟兵勇猛,將車屯車聯絡為營,如堅城一般,赤丁衝突數次,俱不能入,連日搦戰,亦不出應。
chì dīng fèn shén, nǎi dìng xià jì cè, yú cuì yún shān dā qǐ gāo tái, shàng jiàn tiān zǐ jīng qí, shǐ jūn shì jiǎ bàn tài shū, zài tái shàng yǐn yàn gē wǔ wèi lè, què jiào tuí shū, táo zi gè lǐng yī qiān qí bīng, fú yú shān zhī zuǒ yòu, zhǐ děng zhōu bīng dào shí, tái shàng fàng pào wèi hào, yī qí lǒng shā jiāng lái. yòu jiào qīn ér chì fēng zi yǐn qí bīng wǔ bǎi, zhí bī qí yíng rǔ mà, yǐ jī qí nù, ruò bǐ kāi yíng chū zhàn, yáng shū zhà bài, yǐn tā zǒu cuì yún shān yí lù, biàn suàn gōng láo. chì dīng yǔ tài shū yǐn dà duì zài hòu zhǔn bèi jiē yīng, fēn bō tíng dāng.
赤丁憤甚,乃定下計策,於翠雲山搭起高台,上建天子旌旗,使軍士假扮太叔,在台上飲宴歌舞為樂,卻教頹叔,桃子各領一千騎兵,伏於山之左右,只等周兵到時,台上放炮為號,一齊攏殺將來。又教親兒赤風子引騎兵五百,直逼其營辱罵,以激其怒,若彼開營出戰,佯輸詐敗,引他走翠雲山一路,便算功勞。赤丁與太叔引大隊在後準備接應,分撥停當。
què shuō chì fēng zi yǐn wǔ bǎi qí bīng nuò zhàn, yuán bó guàn dēng lěi wàng zhī, qī qí guǎ shǎo, biàn yù chū zhàn. máo wèi jiàn yuē: dí rén guǐ zhà duō duān, zhǐ yí chí zhòng, qí qí xiè dài, fāng kě jī yě. āi zhì wǔ pái shí fēn, dí jūn jiē xià mǎ zuò dì, kǒu zhōng dà mà: zhōu wáng wú dào zhī jūn, yòng zhè bān wú néng zhī jiāng, jiàng yòu bù jiàng, zhàn yòu bù zhàn, dài yào hé rú? yì yǒu wò dì ér mà zhě.
卻說赤風子引五百騎兵搦戰,原伯貫登壘望之,欺其寡少,便欲出戰。毛衛諫曰:「翟人詭詐多端,只宜持重,俟其懈怠,方可擊也。」挨至午牌時分,翟軍皆下馬坐地,口中大罵:「周王無道之君,用這般無能之將,降又不降,戰又不戰,待要何如?」亦有臥地而罵者。
yuán bó guàn rěn nài bú zhù, hē jiào kāi yíng, yíng mén kāi chù, yǒng chū chē chéng bǎi yú, chē shàng lì zhe yī yuán dà jiāng, jīn kuī xiù ǎo, shǒu zhí dà gān dāo, nǎi yuán bó guàn yě. chì fēng zi máng jiào: hái ér men kuài shàng mǎ. zì tǐng tiě shuò lái yíng zhàn, bù shàng shí hé, bō mǎ wǎng xī ér zǒu. jūn shì duō yǒu shàng mǎ bù jí zhě, zhōu jūn luàn qiǎng mǎ pǐ, quán wú háng liè. chì fēng zi huí mǎ, yòu zhàn shù hé, jiàn jiàn yǐn zhì cuì yún shān xiāng jìn, chì fēng zi wěi qì mǎ pǐ, qì xiè dài jǐn, yǐn shù qí bēn shān hòu qù le.
原伯貫忍耐不住,喝教開營,營門開處,湧出車乘百餘,車上立著一員大將,金盔繡襖,手執大杆刀,乃原伯貫也。赤風子忙叫:「孩兒們快上馬。」自挺鐵搠來迎戰,不上十合,撥馬往西而走。軍士多有上馬不及者,周軍亂搶馬匹,全無行列。赤風子回馬,又戰數合,漸漸引至翠雲山相近,赤風子委棄馬匹,器械殆盡,引數騎奔山後去了。
yuán bó guàn tái tóu yī wàng, jiàn shān shàng fēi lóng chì qí piāo zhǎn, xiù sǎn zhī xià, gài zhe tài shū, dà chuī dà léi yǐn jiǔ. yuán bó guàn yuē: cǐ zéi mìng hé jǐn yú wú shǒu. nǎi jiǎn píng tǎn chù qū chē yù shàng, shān shàng lèi mù, pào shí dǎ jiāng xià lái, yuán bó zhèng méi jì jiào, hū wén shān ào zhōng lián zhū pào xiǎng, zuǒ yǒu tuí shū, yòu yǒu táo zi, liǎng lù tiě qí, rú kuáng fēng zhòu yǔ, wéi guǒ jiāng lái. yuán bó xīn zhī zhōng jì, jí jiào huí chē, lái lù shàng yǐ bèi dí jūn kǎn xià luàn mù, zòng héng dào lù, chē bù néng xíng.
原伯貫抬頭一望,見山上飛龍赤旗飄颭,繡傘之下,蓋著太叔,大吹大擂飲酒。原伯貫曰:「此賊命合盡於吾手。」乃揀平坦處驅車欲上,山上檑木,炮石打將下來,原伯正沒計較,忽聞山坳中連珠炮響,左有頹叔,右有桃子,兩路鐵騎,如狂風驟雨,圍裹將來。原伯心知中計,急教回車,來路上已被翟軍砍下亂木,縱橫道路,車不能行。
yuán bó hè lìng bù zú kāi lù, jūn shì dōu xīn huāng dǎn luò, bù zhàn ér kuì.
原伯喝令步卒開路,軍士都心慌膽落,不戰而潰。
yuán bó wú jì kě shī. xiè xià xiù páo, yù zá yú zhòng zhōng táo mìng. yǒu xiǎo jūn jiào yuē: jiāng jūn dào zhè lǐ lái. tuí shū tīng dé jiào shēng, yí wèi yuán bó, zhǐ huī dí qí zhuī zhī, qín huò èr shí yú rén, yuán bó guǒ zài qí nèi. bǐ jí chì dīng dà jūn dào shí, yǐ dà huò quán shèng, chē mǎ qì xiè, xī wèi suǒ fú. yǒu táo tuō de jūn shì, huí yíng bào zhī máo wèi, máo wèi zhǐ jiào jiān shǒu, yī miàn qiǎn rén chí zòu zhōu wáng, qiú qí tiān bīng zhù jiāng, bù zài huà xià.
原伯無計可施。卸下繡袍,欲雜於眾中逃命。有小軍叫曰:「將軍到這裡來。」頹叔聽得叫聲,疑為原伯,指揮翟騎追之,擒獲二十餘人,原伯果在其內。比及赤丁大軍到時,已大獲全勝,車馬器械,悉為所俘。有逃脫的軍士,回營報知毛衛,毛衛只教堅守,一面遣人馳奏周王,求其添兵助將,不在話下。
tuí shū jiāng yuán bó guàn bǎng fù xiàn gōng yú tài shū, tài shū mìng qiú zhī yú yíng.
頹叔將原伯貫綁縛獻功於太叔,太叔命囚之於營。
tuí shū yuē: jīn bó guàn bèi qín, máo wèi bì rán sàng dǎn, ruò yè bàn wǎng jié qí yíng, yǐ huǒ gōng zhī, wèi kě qín yě. tài shū yǐ wèi rán, yán yú chì dīng. chì dīng yòng qí cè, àn chuán hào lìng, shì yè sān gǔ zhī hòu, chì dīng zì yǐn bù jūn qiān yú, jù yòng lì fǔ, pī kāi suǒ liàn, jié rù dà yíng, jiù gè chē shàng, jiāng lú wěi fàng qǐ huǒ lái. qǐng kè yán shāo, biàn yíng zhōng huǒ qiú luàn gǔn, jūn shì dà luàn. tuí shū, táo zi gè yǐn jīng qí, chéng shì shā rù, ruì bù kě dāng.
頹叔曰:「今伯貫被擒,毛衛必然喪膽,若夜半往劫其營,以火攻之,衛可擒也。」太叔以為然,言於赤丁。赤丁用其策,暗傳號令,是夜三鼓之後,赤丁自引步軍千餘,俱用利斧,劈開索鏈,劫入大營,就各車上,將蘆葦放起火來。頃刻延燒,遍營中火球亂滾,軍士大亂。頹叔,桃子各引精騎,乘勢殺入,銳不可當。
máo wèi jí chéng xiǎo chē, cóng yíng hòu ér dùn, zhèng yù zhe bù zú yī duì, wèi shǒu nǎi shì tài shū dài, dà hē: máo wèi nà lǐ zǒu? máo wèi zhe máng, bèi tài shū yī qiāng cì yú chē xià, dí jūn dà huò quán shèng, suì wéi wáng chéng.
毛衛急乘小車,從營後而遁,正遇著步卒一隊,為首乃是太叔帶,大喝:「毛衛那裡走?」毛衛著忙,被太叔一槍刺於車下,翟軍大獲全勝,遂圍王城。
zhōu xiāng wáng wén èr jiāng bèi qín, wèi fù chén yuē: zǎo bù cóng qīng yán, zhì yǒu cǐ huò.
周襄王聞二將被擒,謂富辰曰:「早不從卿言,致有此禍。」
fù chén yuē: dí shì shén kuáng, wú wáng zàn ěr chū xún, zhū hóu bì yǒu chàng yì nà wáng zhě.
富辰曰:「翟勢甚狂,吾王暫爾出巡,諸侯必有倡義納王者。」
zhōu gōng kǒng zòu yuē: wáng shī suī bài, ruò xī qǐ bǎi guān jiā shǔ, shàng kě bèi chéng yī zhàn. nài hé qīng qì shè jì, wěi mìng yú zhū hóu hū?
周公孔奏曰:「王師雖敗,若悉起百官家屬,尚可背城一戰。奈何輕棄社稷,委命於諸侯乎?」
zhào gōng guò zòu yuē: yán zhàn zhě, nǎi wēi jì yě. yǐ chén yú jiàn, cǐ huò jiē běn yú shū kuí, wú wáng xiān zhèng qí zhū, rán hòu jiān shǒu yǐ dài zhū hóu zhī jiù, kě yǐ wàn quán.
召公過奏曰:「言戰者,乃危計也。以臣愚見,此禍皆本於叔隗,吾王先正其誅,然後堅守以待諸侯之救,可以萬全。」
xiāng wáng tàn yuē: zhèn zhī bù míng, zì qǔ qí huò. jīn tài hòu bìng wēi, zhèn zàn dāng bì wèi, yǐ wèi qí yì. ruò rén xīn bù wàng zhèn, tīng zhū hóu zì tú zhī kě yě. yīn wèi zhōu zhào èr gōng yuē: tài shū cǐ lái, wèi kuí hòu ěr. ruò qǔ kuí shì, bì jù guó rén zhī bàng, bù gǎn jū yú wáng chéng, èr qīng wèi zhèn shàn bīng gù shǒu, yǐ dài zhèn zhī guī kě yě. zhōu zhào èr gōng dùn shǒu shòu mìng.
襄王嘆曰:「朕之不明,自取其禍。今太后病危,朕暫當避位,以慰其意。若人心不忘朕,聽諸侯自圖之可也。」因謂周、召二公曰:「太叔此來,為隗後耳。若取隗氏,必懼國人之謗,不敢居於王城,二卿為朕繕兵固守,以待朕之歸可也。」周、召二公頓首受命。
xiāng wáng wèn yú fù chén yuē: zhōu zhī jiē rǎng, wéi zhèng wèi chén sān guó, zhèn jiāng ān shì?
襄王問於富辰曰:「周之接壤,惟鄭、衛、陳三國,朕將安適?」
fù chén duì yuē: chén, wèi ruò, bù rú shì zhèng.
富辰對曰:「陳,衛弱,不如適鄭。」
xiāng wáng yuē: zhèn céng yòng dí fá zhèng, zhèng dé wú yuàn hū?
襄王曰:「朕曾用翟伐鄭,鄭得無怨乎?」
fù chén yuē: chén zhī quàn wáng shì zhèng zhě, zhèng wèi cǐ yě. zhèng zhī xiān shì, yǒu gōng yú zhōu, qí sì bì bù wàng. wáng yǐ dí fá zhèng, zhèng xīn bù píng, gù rì yè wàng dí zhī bèi zhōu, yǐ zì míng qí shùn yě. jīn wáng shì zhèng, bǐ bì xǐ yú fèng yíng, yòu hé yuàn yān?
富辰曰:「臣之勸王適鄭者,正為此也。鄭之先世,有功於周,其嗣必不忘。王以翟伐鄭,鄭心不平,固日夜望翟之背周,以自明其順也。今王適鄭,彼必喜於奉迎,又何怨焉?」
xiāng wáng yì nǎi jué. fù chén yòu qǐng yuē: wáng fàn dí fēng ér chū, kǒng dí rén xī zhòng yǔ wáng wèi nán, nài hé? chén yuàn lǜ jiā shǔ yǔ dí jué zhàn, wáng chéng jī chū bì kě yě. nǎi jǐn zhào zǐ dì qīn dǎng, yuē shù bǎi rén, miǎn yǐ zhōng yì, kāi mén zhí fàn dí yíng, qiān zhù dí bīng. xiāng wáng tóng jiǎn shī fù, zuǒ yān fù děng shí yú rén, chū chéng wàng zhèng guó ér qù.
襄王意乃決。富辰又請曰:「王犯翟鋒而出,恐翟人悉眾與王為難,奈何?臣願率家屬與翟決戰,王乘機出避可也。」乃盡召子弟親黨,約數百人,勉以忠義,開門直犯翟營,牽住翟兵。襄王同簡師父,左鄢父等十餘人,出城望鄭國而去。
fù chén yǔ chì dīng dà zhàn, suǒ shā shāng dí bīng shén zhòng, chén yì shēn bèi zhòng shāng, yù tuí shū táo zi wèi zhī yuē: zi zhī zhōng jiàn, tiān xià suǒ zhī yě, jīn rì kě yǐ wú sǐ.
富辰與赤丁大戰,所殺傷翟兵甚眾,辰亦身被重傷,遇頹叔、桃子、慰之曰:「子之忠諫,天下所知也,今日可以無死。」
fù chén yuē: xī wú lǚ jiàn wáng, wáng bù tīng, yǐ jí cǐ. ruò wǒ bù sǐ zhàn, wáng bì yǐ wǒ wèi duì yǐ. fù lì zhàn duō shí, lì jǐn ér sǐ. zǐ dì qīn dǎng, tóng sǐ zhě sān bǎi yú rén. shǐ guān yǒu shī zàn yuē:
富辰曰:「昔吾屢諫王,王不聽,以及此。若我不死戰,王必以我為懟矣。」復力戰多時,力盡而死。子弟親黨,同死者三百餘人。史官有詩讚曰:
yòng yí líng xià qǐ liáng móu nà nǚ xuān yín huò zì qiú.
用夷凌夏豈良謀;納女宣淫禍自求。
zhòu jiàn bù cóng réng sǐ zhàn, fù chén zhōng yì bō chūn qiū.
驟諫不從仍死戰,富辰忠義播春秋。
fù chén sǐ hòu, dí rén fāng zhī xiāng wáng yǐ chū wáng chéng, shí chéng mén fù bì, tài shū mìng shì yuán bó guàn zhī qiú, shǐ yú mén wài hū zhī. zhōu zhào èr gōng lì yú chéng lóu zhī shàng, wèi tài shū yuē: běn yù kāi mén fèng yíng, kǒng dí bīng rù chéng piāo lüè, shì yǐ bù gǎn.
富辰死後,翟人方知襄王已出王城,時城門復閉,太叔命釋原伯貫之囚,使於門外呼之。周、召二公立於城樓之上,謂太叔曰:「本欲開門奉迎,恐翟兵入城剽掠,是以不敢。」
tài shū qǐng yú chì dīng, qiú qí tún bīng chéng wài, dāng chū fǔ kù zhī cáng wèi kào, chì dīng xǔ zhī.
太叔請於赤丁,求其屯兵城外,當出府庫之藏為犒,赤丁許之。
tài shū suì rù wáng chéng, xiān zhì lěng gōng, fàng chū kuí hòu, rán hòu wǎng yè huì tài hòu. tài hòu jiàn le tài shū, xǐ zhī bù shèng, yī xiào ér jué. tài shū qiě bù zhì sàng, xiān yǔ kuí hòu gōng zhōng jù kuò. yù xún xiǎo dōng shā zhī, xiǎo dōng jù zuì, xiān yǐ tóu jǐng zì jǐn yǐ. wū hū āi zāi!
太叔遂入王城,先至冷宮,放出隗後,然後往謁惠太后。太后見了太叔,喜之不勝,一笑而絕。太叔且不治喪,先與隗後宮中聚闊。欲尋小東殺之,小東懼罪,先已投井自盡矣。嗚呼哀哉!
cì rì, tài shū jiǎ chuán tài hòu yí mìng, zì lì wèi wáng, yǐ shū kuí wèi wáng hòu, lín cháo shòu hè. fā fǔ cáng dà kào dí jūn, rán hòu wèi tài hòu fā sàng. guó rén wèi zhī gē yuē:
次日,太叔假傳太后遺命,自立為王,以叔隗為王后,臨朝受賀。發府藏大犒翟軍,然後為太后發喪。國人為之歌曰:
mù sàng mǔ, dàn qǔ fù,
暮喪母,旦娶婦,
fù dé sǎo, chén qǔ hòu.
婦得嫂,臣娶後。
wèi bù cán, yán kě chǒu,
為不慚,言可丑,
shuí qí zhú zhī, wǒ yǔ ěr zuǒ yòu.
誰其逐之,我與爾左右。
tài shū wén guó rén zhī gē, zì zhī zhòng lùn bù fú, kǒng shēng tā biàn, nǎi yǔ kuí shì yí zhù yú wēn, dà zhì gōng shì, rì yè qǔ lè. wáng chéng nèi guó shì, xī wěi zhōu zhào èr gōng liào lǐ, míng suī wèi wáng, shí wèi cháng yǔ chén mín xiāng jiē yě. yuán bó guàn táo wǎng yuán chéng qù le. cǐ duàn huà qiě gē guò bù tí.
太叔聞國人之歌,自知眾論不服,恐生他變,乃與隗氏移駐於溫,大治宮室,日夜取樂。王城內國事,悉委周、召二公料理,名雖為王,實未嘗與臣民相接也。原伯貫逃往原城去了。此段話且擱過不提。
qiě shuō zhōu xiāng wáng bì chū wáng chéng, suī rán wàng zhèng guó ér xíng, xīn zhōng wèi zhī zhèng yì hǎo dǎi. xíng zhì fàn dì, qí dì duō zhú ér wú gōng guǎn, yī míng zhú chuān. xiāng wáng xún tǔ rén, zhī rù zhèng jiè, jí mìng tíng chē, jiè sù yú nóng mín fēng shì cǎo táng zhī nèi.
且說周襄王避出王城,雖然望鄭國而行,心中未知鄭意好歹。行至氾地,其地多竹而無公館,一名竹川。襄王詢土人,知入鄭界,即命停車,借宿於農民封氏草堂之內。
fēng shì wèn: guān jū hé zhí?
封氏問:「官居何職?」
xiāng wáng yán yuē: wǒ zhōu tiān zǐ yě. wèi guó zhōng yǒu nán, bì ér dào cǐ.
襄王言曰:「我周天子也。為國中有難,避而到此。」
fēng shì dà jīng, kòu tóu xiè zuì yuē: wú jiā èr láng, yè lái mèng hóng rì zhào yú cǎo táng, guǒ yǒu guì rén xià jiàng. jí mìng èr láng shā jī wèi shǔ.
封氏大驚,叩頭謝罪曰:「吾家二郎,夜來夢紅日照於草堂,果有貴人下降。」即命二郎殺雞為黍。
xiāng wáng wèn: èr láng hé rén?
襄王問:「二郎何人?」
duì yuē: mín zhī hòu mǔ dì yě. yǔ mín tóng jū yú cǐ, gòng cuàn tóng gēng, yǐ fèng yǎng hòu mǔ.
對曰:「民之後母弟也。與民同居於此,共爨同耕,以奉養後母。」
xiāng wáng tàn yuē: rǔ nóng jiā xiōng dì, rú cǐ hé mù zhèn guì wèi tiān zǐ, fǎn shòu mǔ dì zhī hài. zhèn bù rú cǐ nóng mín duō yǐ. yīn qī rán lèi xià.
襄王嘆曰:「汝農家兄弟,如此和睦;朕貴為天子,反受母弟之害。朕不如此農民多矣。」因悽然淚下。
dài fū zuǒ yān fù jìn yuē: zhōu gōng dà shèng, shàng yǒu gǔ ròu zhī biàn. wú zhǔ bù bì zì shāng, zuò sù gào nán yú zhū hóu, liào zhū hóu bì bù zuò shì.
大夫左鄢父進曰:「周公大聖,尚有骨肉之變。吾主不必自傷,作速告難於諸侯,料諸侯必不坐視。」
xiāng wáng nǎi qīn zuò shū gǎo, shǐ rén fēn gào qí sòng chén zhèng wèi zhū guó. lüè yuē: bù gǔ bù dé, dé zuì yú mǔ zhī chǒng zǐ dì dài, yuè zài zhèng dì fàn. gǎn gào.
襄王乃親作書稿,使人分告齊、宋、陳、鄭、衛諸國。略曰:「不穀不德,得罪於母之寵子弟帶,越在鄭地氾。敢告。」
jiǎn shī fù zòu yuē: jīn rì zhū hóu yǒu zhì tú bó zhě, wéi qín yǔ jìn. qín yǒu jiǎn shū bǎi lǐ xī gōng sūn zhī zhū xián wèi zhèng, jìn yǒu zhào shuāi hú yǎn xū chén zhū xián wèi zhèng, bì néng quàn qí jūn yǐ qín wáng zhī yì, tā guó fēi suǒ wàng yě. xiāng wáng nǎi mìng jiǎn shī fù gào yú jìn, shǐ zuǒ yān fù gào yú qín.
簡師父奏曰:「今日諸侯有志圖伯者,惟秦與晉。秦有蹇叔、百里奚、公孫枝諸賢為政,晉有趙衰、狐偃、胥臣諸賢為政,必能勸其君以勤王之義,他國非所望也。」襄王乃命簡師父告於晉,使左鄢父告於秦。
qiě shuō zhèng wén gōng wén xiāng wáng jū fàn, xiào yuē: tiān zǐ jīn rì fāng zhī dí zhī bù rú zhèng yě. jí rì shǐ gōng shī wǎng fàn dì chuàng lì lú shě, qīn wǎng qǐ jū, shěng shì qì jù, yī qiè gōng yīng, bù gǎn fěi bó. xiāng wáng jiàn zhèng wén gōng, pō yǒu cán sè. lǔ sòng zhū guó, yì qiǎn shǐ wèn ān, gè yǒu kuì xiàn, wéi wèi wén gōng bù zhì.
且說鄭文公聞襄王居氾,笑曰:「天子今日方知翟之不如鄭也。」即日使工師往氾地創立廬舍,親往起居,省視器具,一切供應,不敢菲薄。襄王見鄭文公,頗有慚色。魯、宋諸國,亦遣使問安,各有饋獻,惟衛文公不至。
lǔ dài fū zāng sūn chén zì wén zhòng wén zhī, tàn yuē: wèi hóu jiāng sǐ yǐ. zhū hóu zhī yǒu wáng, yóu mù zhī yǒu běn, shuǐ zhī yǒu yuán yě. mù wú běn bì kū, shuǐ wú yuán bì jié, bù sǐ hé wèi? shí xiāng wáng shí bā nián zhī dōng shí yuè yě.
魯大夫臧孫辰、字文仲聞之,嘆曰:「衛侯將死矣。諸侯之有王,猶木之有本,水之有源也。木無本必枯,水無源必竭,不死何為?」時襄王十八年之冬十月也。
zhì míng nián chūn, wèi wén gōng hōng, shì zǐ zhèng lì, shì wèi chéng gōng, guǒ yīng zāng wén zhòng zhī yán. cǐ shì hòu huà.
至明年春,衛文公薨,世子鄭立,是為成公,果應臧文仲之言。此是後話。
zài shuō jiǎn shī fù fèng mìng gào jìn.
再說簡師父奉命告晉。
jìn wén gōng xún yú hú yǎn, yǎn duì yuē: xī qí huán zhī néng hé zhū hóu, wéi zūn wáng yě. kuàng jìn shù yì qí jūn, mín yǐ wèi cháng, bù zhī yǒu jūn chén zhī dà yì. jūn hé nà wáng ér tǎo tài shū zhī zuì, shǐ mín zhī jūn zhī bù kě èr hū? jì wén hóu fǔ zhōu zhī xūn, guāng wǔ gōng qǐ jìn zhī liè, jiē zài yú cǐ. ruò jìn bù nà, qín bì nà zhī, zé bó yè dú guī yú qín yǐ.
晉文公詢於狐偃,偃對曰:「昔齊桓之能合諸侯,惟尊王也。況晉數易其君,民以為常,不知有君臣之大義。君盍納王而討太叔之罪,使民知君之不可貳乎?繼文侯輔周之勛,光武公啟晉之烈,皆在於此。若晉不納,秦必納之,則伯業獨歸於秦矣。」
wén gōng shǐ tài shǐ guō yǎn bo zhī. yǎn yuē: dà jí. cǐ huáng dì zhàn yú bǎn quán zhī zhào.
文公使太史郭偃卜之。偃曰:「大吉。此黃帝戰於阪泉之兆。」
wén gōng yuē: guǎ rén hé gǎn dāng cǐ?
文公曰:「寡人何敢當此?」
yǎn duì yuē: zhōu shì suī shuāi, tiān mìng wèi gǎi. jīn zhī wáng, gǔ zhī dì yě. qí kè shū dài bì yǐ.
偃對曰:「周室雖衰,天命未改。今之王,古之帝也。其克叔帶必矣。」
wén gōng yuē: gèng wèi wǒ shì zhī.
文公曰:「更為我筮之。」
dé gān xià lí shàng, dà yǒu zhī guà, dì sān yáo dòng, biàn wèi duì xià lí shàng kuí guà. yǎn duàn zhī yuē: dà yǒu zhī jiǔ sān yún: gōng yòng xiǎng yú tiān zǐ'. zhàn kè ér wáng xiǎng, jí mò dà yān. gān wèi tiān, lí wèi rì, rì lì yú tiān, zhāo míng zhī xiàng. gān biàn ér duì, duì wèi zé, zé zài xià, yǐ dāng lí rì zhī zhào, shì tiān zǐ zhī ēn guāng zhào lín jìn guó. yòu hé yí yān?
得《乾》下《離》上,《大有》之卦,第三爻動,變為《兌》下《離》上《睽》卦。偃斷之曰:「《大有》之九三云:『公用享於天子'。戰克而王享,吉莫大焉。《乾》為天,《離》為日,日麗於天,昭明之象。《乾》變而《兌》,《兌》為《澤》,《澤》在下,以當《離》日之照,是天子之恩光照臨晉國。又何疑焉?」
wén gōng dà yuè, nǎi dà yuè chē tú, fēn zuǒ yòu èr jūn, shǐ zhào shuāi jiāng zuǒ jūn, wèi chōu zuǒ zhī, xì qín jiāng yòu jūn, diān xié zuǒ zhī, wén gōng yǐn hú yǎn luán zhī děng, zuǒ yòu cè yīng.
文公大悅,乃大閱車徒,分左右二軍,使趙衰將左軍,魏犨佐之,郤溱將右軍,顛頡佐之,文公引狐偃、欒枝等,左右策應。
lín fā shí, hé dōng shǒu chén bào chēng: qín bó qīn tǒng dà bīng qín wáng, yǐ zài hé shàng, bù rì dù hé yǐ.
臨發時,河東守臣報稱:「秦伯親統大兵勤王,已在河上,不日渡河矣。」
hú yǎn jìn yuē: qín gōng zhì zài qín wáng, suǒ yǐ dùn bīng hé shàng zhě, wèi dōng dào zhī bù tōng gù yě, rú cǎo zhōng zhī róng, lì tǔ zhī dí, jiē chē mǎ bì yóu zhī lù, qín sù wèi yǔ tōng, kǒng qí bù shùn, shì yǐ huái yí bù jìn, jūn chéng xíng lù yú èr yí, yù
狐偃進曰:「秦公志在勤王,所以頓兵河上者,為東道之不通故也,如草中之戎,麗土之狄,皆車馬必由之路,秦素未與通,恐其不順,是以懷疑不進,君誠行賂於二夷,諭
yǐ jiǎ dào qín wáng zhī yì, èr yí bì tīng, gèng shǐ rén xiè qín jūn, yán jìn shī yǐ fā, qín bì tuì yǐ.
以假道勤王之意,二夷必聽,更使人謝秦君,言晉師已發,秦必退矣。」
wén gōng rán qí yán, yī miàn shǐ hú yǎn zhī zǐ hú shè gū, jī jīn bó zhī lèi, xíng lù yú róng dí, yī miàn shǐ xū chén wǎng hé shàng cí qín, xū chén yè jiàn mù gōng, zhì jìn hóu zhī mìng yuē: tiān zǐ méng chén zài wài, jūn zhī yōu, jí guǎ jūn zhī yōu yě, guǎ jūn yǐ sǎo jìng nèi xìng shī, dài jūn zhī láo, yǐ yǒu chéng suàn, wú gǎn fán dà jūn yuǎn shè.
文公然其言,一面使狐偃之子狐射姑,齎金帛之類,行賂於戎、狄,一面使胥臣往河上辭秦,胥臣謁見穆公,致晉侯之命曰:「天子蒙塵在外,君之憂,即寡君之憂也,寡君已掃境內興師,代君之勞,已有成算,毋敢煩大軍遠涉。」
mù gōng yuē: guǎ rén kǒng jìn jūn xīn lì, jūn shī wèi jí, shì yǐ bēn zǒu zài cǐ, yǐ yù tiān zǐ zhī nán, jì jìn jūn kè jǔ dà yì, guǎ rén dāng jìng tīng jié yīn.
穆公曰:「寡人恐晉君新立,軍師未集,是以奔走在此,以御天子之難,既晉君克舉大義,寡人當靜聽捷音。」
jiǎn shū bǎi lǐ xī jiē yuē: jìn hóu yù zhuān dà yì, yǐ fú zhū hóu, kǒng zhǔ gōng fēn qí gōng yè, gù qiǎn rén zhǐ wǒ zhī shī, bù rú chéng shì ér xià, gòng yíng tiān zǐ, qǐ bù měi zāi?
蹇叔、百里奚皆曰:「晉侯欲專大義,以服諸侯,恐主公分其功業,故遣人止我之師,不如乘勢而下,共迎天子,豈不美哉?」
mù gōng yuē: guǎ rén fēi bù zhī qín wáng měi shì, dàn dōng dào wèi tōng, kǒng róng dí wèi gěng, jìn chū wèi zhèng, wú dà gōng hé yǐ dìng guó, bù rú ràng zhī.
穆公曰:「寡人非不知勤王美事,但東道未通,恐戎、狄為梗,晉初為政,無大功何以定國,不如讓之。」
nǎi qiǎn gōng zǐ zhí suí zuǒ yān fù zhì fàn, wèn láo xiāng wáng, mù gōng bān shī ér huí.
乃遣公子縶隨左鄢父至氾,問勞襄王,穆公班師而回。
què shuō xū chén yǐ qín jūn tuì shī huí bào, jìn bīng suì jìn tún yáng fán, shǒu chén cāng gé chū jiāo wài láo jūn, wén gōng shǐ yòu jūn jiāng jūn xì qín děng wéi wēn, zuǒ jūn jiāng jūn zhào shuāi děng yíng xiāng wáng yú fàn, xiāng wáng yǐ xià sì yuè dīng sì rì fù zhì wáng chéng, zhōu zhào èr gōng yíng zhī rù cháo, bù zài huà xià.
卻說胥臣以秦君退師回報,晉兵遂進屯陽樊,守臣蒼葛出郊外勞軍,文公使右軍將軍郤溱等圍溫,左軍將軍趙衰等迎襄王於氾,襄王以夏四月丁巳日復至王城,周、召二公迎之入朝,不在話下。
wēn rén wén zhōu wáng fù wèi, nǎi qún jù gōng tuí shū táo zi, shā zhī, dà kāi chéng mén yǐ nà jìn shī, tài shū dài máng xié kuí hòu dēng chē, yù duó mén chū zǒu dí guó, shǒu mén jūn shì bì mén bù róng qí qù, tài shū zhàng jiàn kǎn dào shù rén, què dé wèi chōu zhuī dào, dà hē: nì zéi zǒu nà lǐ qù?
溫人聞周王復位,乃群聚攻頹叔、桃子,殺之,大開城門以納晉師,太叔帶忙攜隗後登車,欲奪門出走翟國,守門軍士閉門不容其去,太叔仗劍砍倒數人,卻得魏犨追到,大喝:「逆賊走那裡去?」
tài shū yuē: rǔ fàng gū chū chéng, yì rì hòu bào.
太叔曰:「汝放孤出城,異日厚報。」
wèi chōu yuē: wèn tiān zǐ kěn fàng nǐ shí, wèi chōu jiù zuò rén qíng.
魏犨曰:「問天子肯放你時,魏犨就做人情。」
tài shū dà nù, tǐng jiàn cì lái, bèi wèi chōu yuè shàng qí chē, yī dāo zhǎn zhī.
太叔大怒,挺劍刺來,被魏犨躍上其車,一刀斬之。
jūn shì qín kuí shì lái jiàn, chōu yuē: cǐ yín fù liú tā hé yòng?
軍士擒隗氏來見,犨曰:「此淫婦留他何用?」
mìng zhòng jūn luàn jiàn zǎn shè, kě lián rú huā yí nǚ, yǔ tài shū dài bàn zài huān yú, jīn rì sǐ yú wàn jiàn zhī xià. hú céng xiān shēng yǒng shǐ shī yún:
命眾軍亂箭攢射,可憐如花夷女,與太叔帶半載歡娛,今日死於萬箭之下。胡曾先生詠史詩云:
zhú xiōng dào sǎo jù nán yáng, bàn zài huān yú bìng lí yāng.
逐兄盜嫂據南陽,半載歡娛並罹殃。
yín nì tǎng rán wú sù bào, shì jiān bù fù yǒu gāng cháng.
淫逆倘然無速報,世間不復有綱常。
wèi chōu dài èr shī yǐ bào xì qín, qín yuē: hé bù kǎn sòng tiān zǐ, míng zhèng qí lù?
魏犨帶二屍以報郤溱,溱曰:「何不檻送天子,明正其戮?」
wèi chōu yuē: tiān zǐ bì shā dì zhī míng, jiǎ shǒu yú jìn, bù rú sù zhū zhī wèi kuài yě!
魏犨曰:「天子避殺弟之名,假手於晉,不如速誅之為快也!」
xì qín tàn xī bù yǐ, nǎi lǐ èr shī yú shén nóng jiàn zhī cè, yī miàn ān fǔ wēn mín, yī miàn shǐ rén bào jié yú yáng fán. jìn wén gōng wén tài shū hé kuí shì jù yǐ fú zhū, nǎi mìng jià qīn zhì wáng chéng, cháo jiàn xiāng wáng zòu jié, xiāng wáng shè lǐ jiǔ yǐ xiǎng zhī, fù dà chū jīn bó xiāng zèng. wén gōng zài bài xiè yuē: chén zhòng ěr bù gǎn shòu cì, dàn sǐ hòu de yòng suì zàng, chén mù ēn yú dì xià wú qióng yǐ!
郤溱嘆息不已,乃理二屍於神農澗之側,一面安撫溫民,一面使人報捷於陽樊。晉文公聞太叔和隗氏俱已伏誅,乃命駕親至王城,朝見襄王奏捷,襄王設醴酒以饗之,復大出金帛相贈。文公再拜謝曰:「臣重耳不敢受賜,但死後得用隧葬,臣沐恩於地下無窮矣!」
xiāng wáng yuē: xiān wáng zhì lǐ, yǐ xiàn gé shàng xià, zhǐ yǒu cǐ shēng sǐ zhī wén, zhèn bù gǎn yǐ sī láo ér luàn dà diǎn, shū fù dà gōng, zhèn bù gǎn wàng. nǎi gē jī nèi wēn yuán yáng fán zǎn máo sì yì, yǐ yì qí fēng, wén gōng xiè ēn ér tuì, bǎi xìng xié lǎo fú yòu, tián sāi jiē shì, zhēng lái shí rèn jìn hóu, tàn yuē: qí huán gōng jīn fù chū yě!
襄王曰:「先王制禮,以限隔上下,止有此生死之文,朕不敢以私勞而亂大典,叔父大功,朕不敢忘。」乃割畿內溫、原、陽樊、攢茅四邑,以益其封,文公謝恩而退,百姓攜老扶幼,填塞街市,爭來識認晉侯,嘆曰:「齊桓公今復出也!」
jìn wén gōng xià lìng liǎng lù jù bān shī, dà jūn tún yú tài háng shān zhī nán, shǐ wèi chōu dìng yáng fán zhī tián, diān xié dìng zǎn máo zhī tián, luán zhī dìng wēn zhī tián, jìn hóu qīn lǜ zhào shuāi dìng yuán zhī tián. wèi hé dìng yuán zhī tián, wén gōng qīn wǎng? nà yuán nǎi zhōu qīng shì yuán bó guàn zhī fēng yì, yuán bó guàn bīng bài wú gōng, xiāng wáng duó qí yì yǐ yǔ jìn. bó guàn jiàn zài yuán chéng, kǒng qí bù fú, suǒ yǐ bì xū qīn wǎng.
晉文公下令兩路俱班師,大軍屯於太行山之南,使魏犨定陽樊之田,顛頡定攢茅之田,欒枝定溫之田,晉侯親率趙衰定原之田。為何定原之田,文公親往?那原乃周卿士原伯貫之封邑,原伯貫兵敗無功,襄王奪其邑以與晉。伯貫見在原城,恐其不服,所以必須親往。
diān xié zhì zǎn máo, luán zhī zhì wēn, shǒu chén jù xié jiǔ shí chū yíng.
顛頡至攢茅,欒枝至溫,守臣俱攜酒食出迎。
què shuō wèi chōu zhì yáng fán, shǒu chén cāng gé wèi qí xià yuē: zhōu qì qí fēng, yú dì jǐ hé ér jìn fù shòu sì yì yé? wǒ yǔ jìn tóng shì wáng chén, qǐ kě fú zhī. suì lǜ bǎi xìng chí xiè dēng chéng, wèi chōu dà nù, yǐn bīng wéi zhī, dà jiào: zǎo zǎo jiàng shùn, wàn shì jù xiū, ruò dǎ pò chéng chí, jǐn jiē tú lù!
卻說魏犨至陽樊,守臣蒼葛謂其下曰:「周棄岐、豐,餘地幾何;而晉復受四邑耶?我與晉同是王臣,豈可服之。」遂率百姓持械登城,魏犨大怒,引兵圍之,大叫:「早早降順,萬事俱休,若打破城池,盡皆屠戮!」
cāng gé zài chéng shàng dá yuē: wú wén: dé yǐ róu zhōng guó, xíng yǐ wēi sì yí', jīn cǐ nǎi wáng jī zhī dì, jī nèi bǎi xìng, fēi wáng zhī zōng zú, jí wáng zhī qīn qī. jìn yì zhōu zhī chén zǐ, rěn yǐ bīng wēi xiāng jié yé?
蒼葛在城上答曰:「吾聞:『德以柔中國,刑以威四夷',今此乃王畿之地,畿內百姓,非王之宗族,即王之親戚。晉亦周之臣子,忍以兵威相劫耶?」
wèi chōu gǎn qí yán, qiǎn rén chí bào wén gōng, wén gōng zhì shū yú cāng gé, lüè yuē: sì yì zhī dì, nǎi tiān zǐ zhī cì, guǎ rén bù gǎn wéi mìng, jiāng jūn ruò niàn tiān zǐ zhī yīn qīn, lǜ yǐ guī guó, yì wéi jiāng jūn zhī mìng shì tīng. yīn yù wèi chōu huǎn qí gōng, tīng yáng mín qiān xǐ.
魏犨感其言,遣人馳報文公,文公致書於蒼葛,略曰:「四邑之地,乃天子之賜,寡人不敢違命,將軍若念天子之姻親,率以歸國,亦惟將軍之命是聽。」因諭魏犨緩其攻,聽陽民遷徙。
cāng gé dé shū, mìng chéng zhōng bǎi xìng: yuàn guī zhōu zhě qù, yuàn cóng jìn zhě liú. bǎi xìng yuàn qù zhě dà bàn, cāng gé jǐn lǜ zhī, qiān yú zhǐ cūn, wèi chōu dìng qí jiāng jiè ér hái.
蒼葛得書,命城中百姓:「願歸周者去,願從晉者留。」百姓願去者大半,蒼葛盡率之,遷於軹村,魏犨定其疆界而還。
zài shuō wén gōng tóng zhào shuāi lüè dì zhì yuán, yuán bó guàn dài qí xià yuē: jìn bīng wéi yáng fán, jǐn tú qí mín yǐ.
再說文公同趙衰略地至原,原伯貫紿其下曰:「晉兵圍陽樊,盡屠其民矣。」
yuán rén kǒng jù, gòng shì sǐ shǒu, jìn bīng wéi zhī.
原人恐懼,共誓死守,晉兵圍之。
zhào shuāi yuē: mín suǒ yǐ bù fú jìn zhě, bù xìn gù yě, jūn shì zhī yǐ xìn, jiāng bù gōng ér xià yǐ!
趙衰曰:「民所以不服晉者,不信故也,君示之以信,將不攻而下矣!」
wén gōng yuē: shì xìn ruò hé?
文公曰:「示信若何?」
zhào shuāi duì yuē: qǐng xià lìng, jūn shì gè chí sān rì zhī liáng, ruò sān rì gōng yuán bù xià, jí dāng jiě wéi ér qù.
趙衰對曰:「請下令,軍士各持三日之糧,若三日攻原不下,即當解圍而去。」
wén gōng yī qí yán, dào dì sān rì, jūn lì gào bǐng: jūn zhōng zhǐ yǒu jīn rì zhī liáng le.
文公依其言,到第三日,軍吏告稟:「軍中只有今日之糧了。」
wén gōng bù dá, shì rì yè bàn, yǒu yuán mín zhuì chéng ér xià, yán: chéng zhōng yǐ tàn zhī yáng fán zhī mín wèi cháng zāo lù, xiāng yuē yú míng wǎn xiàn mén.
文公不答,是日夜半,有原民縋城而下,言:「城中已探知陽樊之民未嘗遭戮,相約於明晚獻門。」
wén gōng yuē: guǎ rén yuán yuē gōng chéng yǐ sān rì wèi qī, sān rì bù xià, jiě wéi qù zhī. jīn mǎn sān rì yǐ, guǎ rén míng zǎo tuì shī, ěr bǎi xìng zì jǐn shǒu chéng zhī shì, bù bì yòu huái èr niàn.
文公曰:「寡人原約攻城以三日為期,三日不下,解圍去之。今滿三日矣,寡人明早退師,爾百姓自盡守城之事,不必又懷二念。」
jūn lì qǐng yuē: yuán mín yuē míng wǎn xiàn mén, zhǔ gōng hé bù zàn liú yī rì, bá yī chéng ér guī? jí shǐ liáng jǐn, yáng fán qù cǐ bù yuǎn, kě chí qǔ yě.
軍吏請曰:「原民約明晚獻門,主公何不暫留一日,拔一城而歸?即使糧盡,陽樊去此不遠,可馳取也。」
wén gōng yuē: xìn, guó zhī bǎo yě, mín zhī suǒ píng yě. sān rì zhī lìng, shuí bù wén zhī? ruò fù liú yī rì, shì shī xìn yǐ. dé yuán ér shī xìn, mín shàng hé píng yú guǎ rén?
文公曰:「信,國之寶也,民之所憑也。三日之令,誰不聞之?若復留一日,是失信矣。得原而失信,民尚何憑於寡人?」
lí míng, jí jiě yuán wéi, yuán mín xiāng gù yuē: jìn hóu níng shī chéng, bù shī xìn, cǐ yǒu dào zhī jūn. nǎi zhēng jiàn jiàng qí yú chéng lóu, zhuì chéng yǐ zhuī wén gōng zhī jūn zhě, fēn fēn bù jué, yuán bó guàn bù néng jìn zhǐ, zhǐ de kāi chéng chū jiàng. rán xiān yǒu shī yún:
黎明,即解原圍,原民相顧曰:「晉侯寧失城,不失信,此有道之君。」乃爭建降旗於城樓,縋城以追文公之軍者,紛紛不絕,原伯貫不能禁止,只得開城出降。髯仙有詩云:
kǒu xuè yóu hán qǐ zhàn gē, shuí jiāng piàn yǔ zuò shān hé?
口血猶含起戰戈,誰將片語作山河?
qù yuán bì jìng yuán lái fú, jué zhà hé rú xìn yì duō.
去原畢竟原來服,譎詐何如信義多。
jìn jūn xíng sān shí lǐ, yuán mín zhuī zhì, yuán bó guàn jiàng shū yì dào. wén gōng mìng zhā zhù chē mǎ, yǐ dān chē zhí rù yuán chéng, bǎi xìng gǔ wǔ chēng qìng. yuán bó guàn lái jiàn, wén gōng dài yǐ wáng cháo qīng shì zhī lǐ, qiān qí jiā yú hé běi.
晉軍行三十里,原民追至,原伯貫降書亦到。文公命扎住車馬,以單車直入原城,百姓鼓舞稱慶。原伯貫來見,文公待以王朝卿士之禮,遷其家於河北。
wén gōng zé sì yì zhī shǒu yuē: xī zi yú yǐ hú sūn cóng guǎ rén yú wèi, rěn jī bù shí, cǐ xìn shì yě. guǎ rén yǐ xìn dé yuán, hái yǐ xìn shǒu zhī. shǐ zhào shuāi wèi yuán dài fū, jiān lǐng yáng fán. yòu wèi xì qín yuē: zi bù sī qí zú, shǒu tóng luán shì tōng kuǎn yú guǎ rén, guǎ rén bù gǎn wàng. nǎi yǐ xì qín wèi wēn dài fū, jiān shǒu zǎn máo. gè liú bīng èr qiān shù qí dì ér hái.
文公擇四邑之守曰:「昔子余以壺飧從寡人於衛,忍飢不食,此信士也。寡人以信得原,還以信守之。」使趙衰為原大夫,兼領陽樊。又謂郤溱曰:「子不私其族,首同欒氏通款於寡人,寡人不敢忘。」乃以郤溱為溫大夫,兼守攢茅。各留兵二千戍其地而還。
hòu rén lùn wén gōng nà wáng shì yì, fá yuán shì xìn, nǎi tú bó zhī shǒu shì yě.
後人論文公納王示義,伐原示信,乃圖伯之首事也。
bì jìng hé shí chēng bó, qiě kàn xià huí fēn jiě.
畢竟何時稱伯,且看下回分解。