chén wén zhōu yǒu tiān xià, qí lǐ sān bǎi yú nián. chéng kāng zhī lóng yě, xíng cuò sì shí yú nián ér bù yòng jí qí shuāi yě, yì sān bǎi yú nián. tài gōng shuō wén wáng yuē: suī qū yú yī rén zhī xià, zé shēn yú wàn rén zhī shàng, wéi xián rén ér hòu néng wèi zhī. yú shì wén wáng suǒ jiù ér jiàn zhě liù rén, qiú ér jiàn zhě shí rén, suǒ hū ér yǒu zhě qiān rén, yǒu zhī yǒu wèi zhī péng, péng zhī péng zhī dǎng, dǎng zhī dǎng wèi zhī qún, yǐ cǐ yǒu tiān xià xián rén zhě, èr rén ér guī zhī, gù yuē: sān fēn tiān xià yǒu qí èr, yǐ fú shi yīn. cǐ zhī wèi yě. gù wǔ bó yīn bà gèng qǐ. bó zhě cháng zuǒ tiān zǐ, xìng lì chú hài, zhū bào jìn xié, kuāng zhèng hǎi nèi, yǐ zūn tiān zǐ. wǔ bó jì méi, xián shèng mò xù, tiān zǐ gū ruò, hào lìng bù xíng, zhū hóu zì xíng, qiáng líng ruò, zhòng bào guǎ.
臣聞周有天下，其理三百餘年。成康之隆也，刑措四十餘年而不用；及其衰也，亦三百餘年。(太公說文王曰：「雖屈於一人之下，則申於萬人之上，唯賢人而後能為之。」於是文王所就而見者六人，求而見者十人，所呼而友者千人，友之友謂之朋，朋之朋之黨，黨之黨謂之群，以此友天下賢人者，二人而歸之，故曰：「三分天下有其二，以服事殷。」此之謂也。)故五伯(音霸)更起。伯者常佐天子，興利除害，誅暴禁邪，匡正海內，以尊天子。五伯既沒，賢聖莫續，天子孤弱，號令不行，諸侯恣行，強凌弱，眾暴寡。

wú wáng wèn wǔ xū yuē: fá chǔ rú hé? duì yuē: chǔ zhí zhèng zhòng ér guāi, mò shì rèn huàn. ruò wèi sān shī yǐ yì zhī, yī shī zhì, bǐ bì jiē chū, bǐ chū jí guī, bǐ guī jí chū, chǔ bì dào bì, jí yì yǐ pí zhī, duō fāng yǐ wù zhī. jì pí, ér hòu yǐ sān jūn jì zhī, bì dà kè. hé lǘ cóng zhī. chǔ yú shì hū shǐ bìng. yuè wáng gōu jiàn wèn yú dài fū zhǒng yuē: fá wú hé rú? duì yuē: fá wú yǒu qī shù, qí lüè yún: zūn tiān shì guǐ, yǐ jǔ qí xié yí zhī hǎo měi, yǐ yíng qí zhì yí zhī qiǎo gōng, shǐ qǐ gōng shì, yǐ jǐn qí cái yí zhī yú chén, shǐ zhī yì fá qiáng qí jiàn chén, shǐ zhī zì shā jiān jiǎ lì bīng, yǐ chéng qí bì. yuè wáng yú shì shì měi nǚ xī shī, xiàn zhī wú wáng. wú wáng yuè zhī. zi xū jiàn, bù shòu. wú wáng zhū zi xū. yuè yòu wèi róng méi, lòu yǐ huáng jīn, xiàn zhī wú wáng. wú wáng shòu zhī, ér qǐ gū sū zhī tái, wǔ nián nǎi néng chéng, bǎi xìng dào sǐ. yuè yòu zhēng sù zhǒng yí wú wáng, wú wáng fù rén zhǒng zhī, bù shēng, wú dà jī. qí huán gōng yù ruò chǔ, nǎi zhù qián, shì shēng lù yú chǔ. chǔ wén zhī, xǐ, fèi gēng ér chù lù, huán gōng cáng sù wǔ bèi. chǔ zú qián ér fá sù. huán gōng nǎi bì guān, chǔ jiàng zhě shí sì wǔ. jí kē zhī méng, huán gōng yù bèi cáo mò zhī yuē, guǎn zhòng yīn ér xìn zhī, zhū hóu yóu shì guī qí. gù qí chēng yuē: zhī yǔ zhī wèi qǔ, zhèng zhī bǎo yě. zhèng huán gōng yù xí kuài, xiān wèn kuài zhī háo jié liáng chén biàn shì, shū qí míng xìng, zé kuài zhī liáng tián yí zhī, wèi guān jué zhī míng ér shū zhī, yīn wèi jiāng yì kuò mén zhī wài ér mái zhī, xìn yǐ jī jiā zhī xuè. kuài jūn yǐ wèi nèi nán yě, jǐn shā zhī. huán gōng yīn xí kuài. cǐ jiē zhū hóu zì xíng, tiān zǐ zhī lìng bù xíng yě.
(吳王問伍胥曰：「伐楚如何？」對曰：「楚執政眾而乖，莫適任患。若為三師以肄之，一師至，彼必皆出，彼出即歸，彼歸即出，楚必道弊，亟肄以疲之，多方以誤之。既疲，而後以三軍繼之，必大克。」闔閭從之。楚於是乎始病。越王勾踐問於大夫種曰：「伐吳何如？」對曰：「伐吳有七術，其略云：尊天事鬼，以舉其邪；遺之好美，以熒其志；遺之巧工，使起宮室，以盡其財；遺之諛臣，使之易伐；強其諫臣，使之自殺；堅甲利兵，以承其弊。」越王於是飾美女西施，獻之吳王。吳王悅之。子胥諫，不受。吳王誅子胥。越又為榮楣，鏤以黃金，獻之吳王。吳王受之，而起姑蘇之台，五年乃能成，百姓道死。越又蒸粟種遺吳王，吳王付人種之，不生，吳大飢。齊桓公欲弱楚，乃鑄錢，市生鹿於楚。楚聞之，喜，廢耕而畜鹿，桓公藏粟五倍。楚足錢而乏粟。桓公乃閉關，楚降者十四五。及柯之盟，桓公欲倍曹沫之約，管仲因而信之，諸侯由是歸齊。故其稱曰：「知與之為取，政之寶也。鄭桓公欲襲鄶，先問鄶之豪傑、良臣、辨士，書其名姓，擇鄶之良田貽之，為官爵之名而書之，因為疆埸廓門之外而埋之，釁以雞猳之血。鄶君以為內難也，盡殺之。桓公因襲鄶。此皆諸侯恣行，天子之令不行也。)

tián cháng cuàn qí, liù qīng fēn jìn, bìng wèi zhàn guó. cǐ rén zhī shǐ kǔ yě. qí hóu yǔ yàn zǐ zuò yú lù qǐn, gōng tàn yuē: měi zāi zī shì! qí shuí yǒu cǐ hū! yàn zǐ yuē: rú jūn zhī yán, qí chén shì hū? chén shì suī wú dà dé, ér yǒu shī yú rén, dòu qū fǔ zhōng zhī shù, qí qǔ zhī gōng yě báo, qí shī zhī rén yě hòu. gōng hòu liǎn yān, chén shì hòu shī yān, rén guī zhī yǐ. shī yún: suī wú dé yǔ rǔ, shì gē qiě wǔ. chén shì zhī shī, rén gē wǔ zhī yǐ. hòu shì ruò shǎo duò, chén shì ér bù wáng, zé guó qí guó yě yǐ. hòu guǒ cuàn qí. zhì bó cóng hán wèi zhī jūn fá zhào, hán wèi yīn móu pàn. zhì guǒ yuē: èr wáng dài jiāng yǒu biàn, bù rú shā zhī bù shā, zé suì qīn zhī. zhì bó yuē: qīn zhī nài hé? zhì guǒ yuē: wèi xuān zi zhī móu chén zhào jiā, hán kāng zi zhī móu chén duàn guī, shì chén néng yí qí jūn zhī jì. jūn yǔ èr jūn yuē pò zhào, zé fēng èr zi wàn jiā zhī xiàn gè yī. rú shì, zé èr zhǔ zhī xīn kě yǐ wú biàn. zhì bó bù cóng. hán wèi guǒ fǎn, shā zhì bó. yú shì qiáng guó wù gōng, ruò guó wù shǒu, hé zòng lián héng, chí chē gǔ jī, jiè zhòu shēng jǐ shī, rén wú suǒ gào sù.
田常篡齊，六卿分晉，並為戰國。此人之始苦也。(齊侯與晏子坐於露寢，公嘆曰：「美哉茲室！其誰有此乎！」晏子曰：「如君之言，其陳氏乎？陳氏雖無大德，而有施於人，豆區釜鍾之數，其取之公也薄，其施之人也厚。公厚斂焉，陳氏厚施焉，人歸之矣。《詩》云：『雖無德與汝，式歌且舞。』陳氏之施，人歌舞之矣。後世若少惰，陳氏而不亡，則國其國也已。」後果篡齊。智伯從韓魏之君伐趙，韓魏陰謀叛。智果曰：「二王殆將有變，不如殺之；不殺，則遂親之。」智伯曰：「親之奈何？」智果曰：「魏宣子之謀臣趙葭，韓康子之謀臣段規，是臣能移其君之計。君與二君約破趙，則封二子萬家之縣各一。如是，則二主之心可以無變。」智伯不從。韓魏果反，殺智伯。)於是強國務功，弱國務守，合縱連橫，馳車轂擊，介冑生蟣虱，人無所告訴。

jí zhì qín cán shí tiān xià, bìng tūn zhàn guó, yī hǎi nèi zhī zhèng, huài zhū hóu zhī chéng, fǎ yán zhèng jùn, chǎn yú zhě zhòng. shǐ méng tián jiāng bīng běi gōng hú, wèi tuó jiāng zú yǐ shù yuè, sù bīng wú yòng zhī dì, rén bù liáo shēng. shǐ huáng bēng, tiān xià dà pàn, chén shèng wú guǎng jǔ yú chén chén shè wú guǎng shù yú yáng, tún dà zé. huì tiān yù, dào bù tōng, dù yǐ shī qī, shī qī dāng zhǎn. èr rén nǎi móu yuē: jīn yǐ shī qī, dāng zhǎn. jīn jǔ dà jì yì sǐ, děng sǐ, wèi guó kě hū? nǎi xiān yǐ guǐ shén wēi zhòng, yīn zhǎn wèi. zhào lìng tú shǔ yuē: gōng děng yù yǔ, jiē yǐ shī qī, shī qī dāng zhǎn. jí dì lìng wú zhǎn ér shù, sǐ zhě gù shí liù qī ěr. zhuàng shì bù sǐ zé yǐ, sǐ zé jǔ dà míng. hóu wáng jiāng xiāng, níng yǒu zhǒng hū? tú shǔ jiē yuē: jìng shòu mìng. suì fēn jiāng xùn dì, zì lì wèi chén wáng., wǔ chén zhāng ěr jǔ yú zhào wǔ chén lüè dìng zhào dì, hào wǔ xìn jūn. kuǎi tōng shuō fàn yáng lìng xú gōng yuē: fàn yáng bǎi xìng, kuǎi tōng yě. qiè mǐn gōng zhī jiāng sǐ, gù diào. suī rán, hè gōng dé tōng ér shēng yě. xú gōng zài bài yuē: hé yǐ diào zhī? tōng yuē: zú xià wèi lìng shí nián yǐ, shā rén zhī fù, gū rén zhī zǐ, duàn rén zhī zú, qíng rén zhī shǒu, shén zhòng. rán ér cí fù xiào zǐ suǒ yǐ bù gǎn zì rèn gōng zhī fù zhōng zhě, wèi qín fǎ yě. jīn tiān xià dà luàn, qín zhèng bù shī, rán ér cí fù xiào zǐ jiāng zhēng jiē rèn gōng zhī fù, yǐ fù qí yuàn, ér chéng qí míng, cǐ tōng zhī suǒ yǐ diào yě. yuē: hé yǐ hè dé zi ér shēng yě? tōng yuē: zhào wǔ xìn jūn bù zhī tōng bù xiào, shǐ rén hòu tōng, wèn qí sǐ shēng, tōng jiàn wǔ xìn jūn ér shuō zhī yuē: bì jiāng zhàn shèng ér hòu lüè dì, gōng dé ér hòu qǔ tiān xià chéng, chén qiè yǐ wèi dài yǐ. yòng chén zhī jì, wú zhàn ér lüè dì, bù gōng ér xià chéng, chuán xí ér qiān lǐ kě dìng, kě hū! bǐ jiāng yuē: hé wèi yě? chén yīn shuō yuē: fàn yáng lìng yí zhěng dùn qí shì zú, yǐ shǒu zhàn zhě yě. qiè ér wèi sǐ, tān ér hǎo fù guì, gù yù yǐ qí chéng xiān xià jūn, xiān xià jūn ér bù lì, zé biān dì zhī chéng jiē jiāng xiāng gào yuē: fàn yáng lìng xiān jiàng ér shēn sǐ. bì jiāng yīng chéng gù shǒu, jiē ruò jīn chéng tāng chí, bù kě gōng yǐ. wèi jūn jì zhě, mò rú yǐ huáng wū zhū lún yíng fàn yáng lìng, shǐ chí wù yú yàn zhào zhī jiāo, zé biān chéng jiē jiāng xiāng gào yuē: fàn yáng lìng xiān xià ér shēn fù guì yǐ. bì xiāng shuài ér jiàng, yóu rú bǎn shàng zǒu wán yě. cǐ chén zhī suǒ wèi chuán xí ér qiān lǐ dìng zhě yě. xú gōng zài bài, jù chē mǎ qiǎn tōng. tōng suì yǐ cǐ shuō wǔ chén. wǔ chén yǐ chē bǎi chéng qí èr bǎi hóu yìn, yíng xú gōng. yàn zhào wén zhī, jiàng zhě sān shí yú chéng, rú kuǎi tōng cè yě., xiàng liáng jǔ wú liáng lìng xiàng yǔ shā jiǎ shǒu tōng, biàn jǔ bīng qǐ wú. wú, jīn sū zhōu yě., tián dān jǔ qí dān cóng shào nián, fù nú yù shā zhī, yǐ jiàn dí lìng, yīn shā lìng jǔ bīng yě., jǐng jū jǔ yǐng, zhōu shì jǔ wèi, hán guǎng jǔ yàn. qióng shān tōng gǔ, háo jié bìng qǐ, ér wáng qín zú yǐ.
及至秦蠶食天下，併吞戰國，一海內之政，壞諸侯之城，法嚴政峻，諂諛者眾。使蒙恬將兵北攻胡，尉佗將卒以戍粵，宿兵無用之地，人不聊生。始皇崩，天下大叛，陳勝、吳廣舉於陳(陳涉、吳廣戍漁陽，屯大澤。會天雨，道不通，度已失期，失期當斬。二人乃謀曰：「今已失期，當斬。今舉大計亦死，等死，為國可乎？」乃先以鬼神威眾，因斬尉。召令徒屬曰：「公等遇雨，皆已失期，失期當斬。藉第令毋斬而戍，死者固十六七耳。壯士不死則已，死則舉大名。侯王將相，寧有種乎？」徒屬皆曰：「敬受命。」遂分將徇地，自立為陳王。)，武臣張耳舉於趙(武臣略定趙地，號武信君。蒯通說范陽令徐公曰：「范陽百姓，蒯通也。竊憫公之將死，故吊。雖然，賀公得通而生也。」徐公再拜曰：「何以吊之？」通曰：「足下為令十年矣，殺人之父，孤人之子，斷人之足，黥人之首，甚眾。然而慈父孝子所以不敢倳刃公之腹中者，畏秦法也。今天下大亂，秦政不施，然而慈父孝子將爭接刃公之腹，以復其怨，而成其名，此通之所以吊也。」曰：「何以賀得子而生也？」通曰：「趙武信君不知通不肖，使人候通，問其死生，通見武信君而說之曰：『必將戰勝而後略地，攻得而後取天下城，臣竊以為殆矣。用臣之計，無戰而略地，不攻而下城，傳檄而千里可定，可乎！』彼將曰：『何謂也？』臣因說曰：『范陽令宜整頓其士卒，以守戰者也。怯而畏死，貪而好富貴，故欲以其城先下君，先下君而不利，則邊地之城皆將相告曰：范陽令先降而身死。必將嬰城固守，皆若金城湯池，不可攻矣。為君計者，莫如以黃屋朱輪迎范陽令，使馳騖於燕趙之郊，則邊城皆將相告曰：范陽令先下而身富貴矣。必相率而降，猶如阪上走丸也。』此臣之所謂傳檄而千里定者也。」徐公再拜，具車馬遣通。通遂以此說武臣。武臣以車百乘、騎二百、侯印，迎徐公。燕趙聞之，降者三十餘城，如蒯通策也。)，項梁舉吳(梁令項羽殺假守通，便舉兵起吳。吳，今蘇州也。)，田儋舉齊(儋從少年，縛奴欲殺之，以見狄令，因殺令舉兵也。)，景駒舉郢，周市舉魏，韓廣舉燕。窮山通谷，豪傑並起，而亡秦族矣。

hàn gāo zǔ míng bāng, zì jì, xìng liú shì, pèi guó fēng yì rén, wèi sì shàng zhī tíng zhǎng. qín èr shì yuán nián, chén shèng děng qǐ, shèng zì lì wèi chǔ wáng. zhāng ěr chén yú jiàn yuē: jiāng jūn chū wàn sǐ zhī jì, wèi tiān xià chú hài, jīn shǐ zhì chén, ér zì lì wèi wáng, shì shì tiān xià zhī sī yě. bù rú lì liù guó hòu, zì wèi shù dǎng, jìn shī ér xī, zé yě wú jiāo bīng chéng wú shǒu qiáng. zhū bào qín, jù xián yáng, yǐ lìng zhū hóu, tiān xià kě tú yě. shèng bù tīng. pèi rén shā qí lìng, lì gāo zǔ wèi pèi gōng. shí xiàng liáng zhǐ xuē, pèi gōng wǎng cóng zhī, gòng lì yì dì. fàn zēng shuō xiàng liáng yuē: qín miè liù guó, chǔ zuì wú zuì. zì huái wáng rù qín bù fǎn, chǔ rén lián zhī. gù yǔ yuē: chǔ suī sān hù, wáng qín bì chǔ. jīn chén shèng shǒu shì, bù lì chǔ hòu ér zì lì, qí shì bù zhǎng. jīn jūn qǐ jiāng dōng, chǔ fēng qǐ zhī jiāng, jiē zhēng fù jūn zhě, yǐ jūn dài dài chǔ jiāng, wèi néng fù lì chǔ hòu yě. liáng yīn qiú huái wáng sūn xīn lì yě. yuē yuē: xiān rù xián yáng zhě wáng zhī.
漢高祖名邦，字季，姓劉氏，沛國豐邑人，為泗上之亭長。秦二世元年，陳勝等起，勝自立為楚王。(張耳、陳余諫曰：「將軍出萬死之計，為天下除害，今始至陳，而自立為王，是示天下之私也。不如立六國後，自為樹黨，進師而西，則野無交兵、城無守牆。誅暴秦，據咸陽，以令諸侯，天下可圖也。」勝不聽。)沛人殺其令，立高祖為沛公。時項梁止薛，沛公往從之，共立義帝。(范增說項梁曰：「秦滅六國，楚最無罪。自懷王入秦不反，楚人憐之。故語曰：『楚雖三戶，亡秦必楚。』今陳勝首事，不立楚後而自立，其勢不長。今君起江東，楚鋒起之將，皆爭附君者，以君代代楚將，為能復立楚後也。」梁因求懷王孫心立也。)約曰：先入咸陽者王之。

qín jiāng zhāng hán, dà bài xiàng liáng yú dìng táo. liáng sǐ, zhāng hán yǐ wèi chǔ bù zú yōu, nǎi běi fá zhào. chǔ shǐ xiàng yǔ děng jiù zhào, qiǎn pèi gōng bié jiāng xī rù guān. pèi gōng suì gōng wǎn, jiàng zhī. pèi gōng gōng wǎn, nán yáng tài shǒu lǚ yǐ bǎo chéng bù xià. pèi gōng yù suì xī, zhāng liáng yuē: qiáng qín zài qián, wǎn bīng zài hòu, cǐ wēi dào yě. nǎi wéi wǎn. wǎn jí, yǐ yù zì shā, qí shè rén chén huī yú chéng jiàn pèi gōng, yuē: wǎn lì rén jù sǐ jiān shǒu, zú xià jǐn rì gōng zhī, sǐ yǔn zhě bì zhòng, yǐn bīng ér qù, wǎn bì suí zhī. zú xià qián shī xián yáng zhī yuē, hòu yǒu qiáng wǎn zhī huàn. bù rú yuē jiàng, fēng qí shǒu, yǐn qí jiǎ zú ér xī, zhū chéng wèi xià zhě, bì kāi mén ér dài zú xià. pèi gōng yuē: shàn. fēng lǚ yǐ wèi yīn hóu. gōng wǔ guān, dà pò qín jūn. zhào gāo shā èr shì, lì zi yīng, qiǎn bīng jù guān. zhāng liáng yuē: qín bīng shàng qiáng, wèi kě qīng yě. yuàn yì zhāng qí zhì zhū shān shàng, wèi yí bīng. lìng lì shí qí chí zhòng bǎo dàn qín jiāng. qín jiāng guǒ yù lián hé jù xī. pèi gōng yù tīng zhī. liáng yuē: cǐ dú qí jiāng yù pàn, kǒng shì zú bù cóng. shì zú bù cóng, bì wēi. bù rú yīn qí xiè ér jī zhī. nǎi jī qín jūn, pò zhī. rù xián yáng, yǔ qín rén yuē fǎ sān zhāng. qín rén xiàn niú jiǔ. pèi gōng ràng bù shòu. yú shì rén zhī dé yǐ. qiǎn bīng jù guān, yù wáng guān zhōng. shì shí, xiàng yǔ pò qín jūn yú hé běi, lǜ zhū hóu bīng sì shí wàn zhì hóng mén, yù jī pèi gōng, pèi gōng yīn xiàng bó zì jiě yú yǔ.
秦將章邯，大敗項梁於定陶。梁死，章邯以為楚不足憂，乃北伐趙。楚使項羽等救趙，遣沛公別將西入關。沛公遂攻宛，降之。(沛公攻宛，南陽太守呂齮保城不下。沛公欲遂西，張良曰：「強秦在前，宛兵在後，此危道也。」乃圍宛。宛急，齮欲自殺，其舍人陳恢逾城見沛公，曰：「宛吏人懼死堅守，足下盡日攻之，死殞者必眾，引兵而去，宛必隨之。足下前失咸陽之約，後有強宛之患。不如約降，封其守，引其甲卒而西，諸城未下者，必開門而待足下。」沛公曰：「善。」封呂齮為殷侯。)攻武關，大破秦軍。(趙高殺二世，立子嬰，遣兵拒關。張良曰：「秦兵尚強，未可輕也。願益張旗幟諸山上，為疑兵。令酈食其持重寶啖秦將。」秦將果欲連和俱西。沛公欲聽之。良曰：「此獨其將欲叛，恐士卒不從。士卒不從，必危。不如因其懈而擊之。乃擊秦軍，破之。)入咸陽，與秦人約法三章。(秦人獻牛、酒。沛公讓不受。於是人知德矣。)遣兵拒關，欲王關中。是時，項羽破秦軍於河北，率諸侯兵四十萬至鴻門，欲擊沛公，沛公因項伯自解於羽。

yǔ suì shā zi yīng ér dōng dōu péng chéng. lì pèi gōng wèi hàn wáng, wáng bā hàn. hàn wáng bù kěn jiù guó, yù gōng chǔ. xiāo hé yuē: wáng suī wáng hàn zhī è, bù yóu yù yú sǐ hū? qiě shī yuē: tiān hàn, qí chēng shén měi. fū néng qū yú yī rén zhī xià, ér shēn yú wàn rén zhī shàng, tāng wǔ shì yě. yuàn dài wáng wáng hàn zhōng, fǔ qí shì rén, yǐ zhì xián rén, shōu yòng bā shǔ, hái dìng sān qín, tiān xià kě tú. yú shì yòng hán xìn cè, nǎi dōng fá, hái dìng sān qín. hàn wáng zhī guó yě. hán xìn wáng chǔ, cóng rù shǔ, wú suǒ zhī míng. shù yǔ xiāo hé yǔ, hé qí zhī, jiàn wèi dà jiāng jūn. xìn bài lǐ bì, wáng yuē: chéng xiàng shù yán jiāng jūn, jiāng jūn hé yǐ jiào guǎ rén jì cè? xìn xiè, yīn wèn wáng yuē: jīn dōng xiàng zhēng quán tiān xià zhě, qǐ fēi xiàng wáng yé? yuē: rán. xìn yuē: dài wáng zì liào yǒng hàn rén qiáng shú yǔ xiàng wáng bǐ? hàn wáng mò rán liáng jiǔ, yuē: bù rú yě. xìn zài bài hè yuē: suī xìn yì yǐ wèi dài wáng bù rú yě. rán chén cháng shì zhī, qǐng yán xiàng wáng zhī wèi rén yě. xiàng wáng yīn yǎ chì zhà, qiān rén jiē fèi, rán bù néng rèn shǔ xián jiāng, cǐ tè pǐ fū zhī yǒng yě. xiàng wáng jiàn rén gōng jìng cí ài, yán yǔ ǒu xǔ, rén yǒu jí bìng, tì qì fēn shí yǐn. zhì shǐ rén yǒu gōng dāng fēng jué zhě, xiāo yìn wān liè bì, rěn bù néng yǔ, cǐ suǒ wèi fù rén zhī rén yě. xiàng wáng suī bà zhōng guó ér chén zhū hóu, bù jū guān zhōng ér dōu péng chéng, yǒu bèi yì dì zhī yuē, ér yǐ qīn ài wáng zhū hóu, bù píng. zhū hóu zhī jiàn xiàng wáng qiān zhú yì dì zhì jiāng nán, yì jiē guī zhú qí zhǔ ér zì wáng shàn dì. xiàng wáng suǒ guò, wú bù cán miè zhě, tiān xià duō yuàn, bǎi xìng bù qīn fù, tè jié yú wēi qiáng fú ěr. míng suī wèi bà, shí shī tiān xià xīn. gù yuē: qí qiáng yì ruò.
羽遂殺子嬰而東都彭城。立沛公為漢王，王巴、漢。(漢王不肯就國，欲攻楚。蕭何曰：「王雖王漢之惡，不猶愈於死乎？且《詩》曰：『天漢』，其稱甚美。夫能屈於一人之下，而申於萬人之上，湯武是也。願大王王漢中，撫其士人，以致賢人，收用巴蜀，還定三秦，天下可圖。」)於是用韓信策，乃東伐，還定三秦。(漢王之國也。韓信亡楚，從入蜀，無所知名。數與蕭何語，何奇之，薦為大將軍。信拜禮畢，王曰：「丞相數言將軍，將軍何以教寡人計策？」信謝，因問王曰：「今東向爭權天下者，豈非項王耶？」曰：「然。」信曰：「大王自料勇悍仁強孰與項王比？」漢王默然良久，曰：「不如也。」信再拜賀曰：「雖信亦以為大王不如也。然臣嘗事之，請言項王之為人也。項王喑啞叱咤，千人皆廢，然不能任屬賢將，此特匹夫之勇也。項王見人恭敬慈愛，言語嘔呴，人有疾病，涕泣分食飲。至使人有功當封爵者，銷印剜列幣，忍不能與，此所謂婦人之仁也。項王雖霸中國而臣諸侯，不居關中而都彭城，有背義帝之約，而以親愛王諸侯，不平。諸侯之見項王遷逐義帝置江南，亦皆歸逐其主而自王善地。項王所過，無不殘滅者，天下多怨，百姓不親附，特劫於威強服耳。名雖為霸，實失天下心。故曰：其強易弱。

jīn dài wáng chéng néng fǎn qí dào, rèn tiān xià wǔ yǒng, hé suǒ bù zhū! yǐ tiān xià chéng yì fēng gōng chén, hé suǒ bù fú! yǐ yì bīng cóng sī dōng guī zhī shì, hé suǒ bù sàn! qiě sān qín wáng wèi qín jiāng, jiāng qín zǐ dì shù suì yǐ, shā wáng bù kě shèng jì, yòu qī qí zhòng jiàng zhū hóu, zhì xīn ān, xiàng wáng zhà kēng qín jiàng zú èr shí yú wàn, wéi dú hán xīn yì dé tuō, qín rén fù xiōng yuàn cǐ sān rén, tòng rù gǔ suǐ. jīn chǔ qiáng yǐ wēi ér wáng cǐ sān rén, qín rén mò ài yě. dài wáng zhī rù wǔ guān, qiū háo wú suǒ hài, chú qín kē fǎ, yǔ mín yuē fǎ sān zhāng ěr. qín mín wú bù yù de dài wáng wáng qín zhě. yú zhū hóu zhī yuē, dài wáng dāng wáng guān zhōng, guān zhōng rén hù xián zhī zhī. dài wáng shī zhí rù hàn zhōng, qín rén wú bù hèn zhě. jīn dài wáng jǔ ér dōng, sān qín kě chuán xí ér dìng yě. yú shì hàn wáng dà xǐ, suì tīng xìn jì. chū, hàn wáng zhī guó yě. zhāng liáng sòng zhì bāo zhōng, shuō hàn wáng yuē: wáng hé bù shāo jué suǒ guò zhàn dào, shì tiān xià wú hái xīn, yǐ gù xiàng wáng yì. hàn wáng nǎi shǐ zhāng liáng hái, yīn shāo zhī. chǔ yǐ cǐ wú yōu hàn wáng zhī xīn yě. tián róng yuàn xiàng wáng zhī bù jǐ lì, shā tián shì, zì lì wèi qí wáng. yǔ běi jī miè qí, xiàng yǔ yǐ wú lìng zhèng chāng wèi hán wáng jù hàn. zhāng liáng yí xiàng yǔ shū yuē: hàn wáng shī zhí zhī shǔ, yù de wáng guān zhōng, rú yuē jí zhǐ, bù gǎn fǎn. yòu yǐ qí fǎn shū yí yǔ yuē: qí yù miè chǔ. yǔ yǐ gù bù xī xíng, ér běi jī qí. ér shǐ jiǔ jiāng wáng shā yì dì yú chēn. hàn wáng wèi zhī gǎo sù fà sàng, lín sān rì, yǐ gào zhū hóu. dǒng gōng shuō hàn wáng yuē: chén wén: shùn dé zhě chāng, shī dé zhě wáng bīng chū wú míng, shì gù bù chéng. gù yuē: míng qí wèi zéi, dí nǎi kě fú. xiàng wáng wèi wú dào, fàng shā qí zhǔ, tiān xià zhī zéi yě. fū rén bù yǐ yǒng, yì bù yǐ lì, sān jūn zhī zhòng wèi zhī sù fú, yǐ gào zhū hóu, wèi zhī dōng fá, sì hǎi zhī nèi, mò bù yǎng dé. cǐ sān wáng zhī jǔ yě. hàn wáng yuē: shàn.
今大王誠能反其道，任天下武勇，何所不誅！以天下城邑封功臣，何所不服！以義兵從思東歸之士，何所不散！且三秦王為秦將，將秦子弟數歲矣，殺亡不可勝計，又欺其眾降諸侯，至新安，項王詐坑秦降卒二十餘萬，唯獨邯、欣、翳得脫，秦人父兄怨此三人，痛入骨髓。今楚強以威而王此三人，秦人莫愛也。大王之入武關，秋毫無所害，除秦苛法，與民約法三章耳。秦民無不欲得大王王秦者。於諸侯之約，大王當王關中，關中人戶咸知之。大王失職入漢中，秦人無不恨者。今大王舉而東，三秦可傳檄而定也。」於是漢王大喜，遂聽信計。初，漢王之國也。張良送至褒中，說漢王曰：「王何不燒絕所過棧道，示天下無還心，以固項王意。」漢王乃使張良還，因燒之。楚以此無憂漢王之心也。)田榮怨項王之不己立，殺田市，自立為齊王。羽北擊滅齊，(項羽以吳令鄭昌為韓王拒漢。張良遺項羽書曰：「漢王失職之蜀，欲得王關中，如約即止，不敢反。」又以齊反書遺羽曰：「齊欲滅楚。」羽以故不西行，而北擊齊。)而使九江王殺義帝於郴。漢王為之縞素髮喪，臨三日，以告諸侯。(董公說漢王曰：「臣聞：順德者昌，失德者亡；兵出無名，事故不成。故曰：明其為賊，敵乃可服。項王為無道，放殺其主，天下之賊也。夫仁不以勇，義不以力，三軍之眾為之素服，以告諸侯，為之東伐，四海之內，莫不仰德。此三王之舉也。」漢王曰：「善。」)

hàn wáng yīn xiàng yǔ zhī jī qí, lǜ zhū hóu zhī shī wǔ shí liù wàn, dōng xí chǔ, pò péng chéng. yǔ wén zhī, liú qí jiāng jī qí, zì yǐ jīng bīng sān wàn guī jī hàn. hàn wáng yǔ yǔ dà zhàn péng chéng xià. hàn wáng bù lì, chū liáng dì, zhì yú, wèi zuǒ yòu yuē: shú néng wèi shǐ huái nán wáng qíng bù, lìng fā bīng bèi chǔ, liú xiàng wáng yú qí shù yuè, wǒ zhī qǔ tiān xià, kě yǐ wàn quán. suí hé nǎi shǐ huái nán, shuō bù bèi chǔ.
漢王因項羽之擊齊，率諸侯之師五十六萬，東襲楚，破彭城。羽聞之，留其將擊齊，自以精兵三萬歸擊漢。漢王與羽大戰彭城下。漢王不利，出梁地，至虞，謂左右曰：「孰能為使淮南王黥布，令發兵背楚，留項王於齊數月，我之取天下，可以萬全。」隨何乃使淮南，說布背楚。

suí hé shuō huái nán wáng yuē: hàn wáng shǐ chén jìng jìn shū yǔ dài wáng yù zhě, qiè guài dài wáng yǔ chǔ hé qīn yě? huái nán wáng yuē: guǎ rén běi miàn ér chén shì zhī. suí hé yuē: dài wáng yǔ xiàng wáng jù liè wèi zhū hóu, běi miàn ér chén shì zhī, bì yǐ chǔ wèi qiáng, kě yǐ tuō guó yě. xiàng wáng fá qí, shēn zì fù bǎn zhú, yǐ wèi shì zú xiān. dài wáng yí xī fā huái nán zhī zhòng, shēn zì jiāng zhī, wèi chǔ jūn qián fēng. jīn nǎi fā sì qiān rén yǐ zhù chǔ, běi miàn ér chén shì rén zhě, gù ruò shì hū? fū hàn wáng zhàn yú péng chéng, xiàng wáng wèi chū qí yě, dài wáng yí sǎo huái nán zhī bīng dù huái, rì yè huì zhàn péng chéng xià. dài wáng fǔ wàn rén zhī zhòng, wú dù huái zhě, chuí gǒng ér guān shú shèng? fū tuō guó yú rén zhě, gù ruò shì hū? dài wáng tí kōng míng yǐ xiàng chǔ, ér yù hòu zì tuō, chén qiè wèi dài wáng bù qǔ yě. rán dài wáng bù bèi chǔ zhě, yǐ hàn wèi ruò yě. fū chǔ bīng suī qiáng, tiān xià fù zhī yǐ bù yì zhī míng, yǐ qí bèi yuē ér shā yì dì yě. rán ér chǔ wáng shì zhàn shèng zì qiáng, hàn wáng shōu zhū hóu, hái shǒu xíng yáng, xià shǔ hàn zhī sù, shēn gōu gāo lěi, fēn zú shǒu jiǎo chéng sāi. chǔ rén hái bīng, jiān yǐ liáng dì, shēn rù dí guó bā jiǔ bǎi lǐ, yù zhàn zé bù dé, gōng chéng zé lì bù néng, lǎo ruò zhuǎn liáng qiān lǐ zhī wài chǔ bīng zhì xíng yáng chéng gāo, hàn jiān shǒu ér bù dòng, jìn zé bù dé gōng, tuì zé bù dé jiě. gù yuē: chǔ bù zú shì yě. shǐ chǔ shèng, zé zhū hóu zì wēi jù ér xiāng jiù. fū chǔ zhī qiáng, shì zú yǐ zhì tiān xià zhī bīng ěr. gù chǔ bù rú hàn, qí shì yì jiàn yě. jīn dài wáng bù yǔ wàn quán zhī hàn, ér zì tuō yú wēi wáng zhī chǔ, chén qiè wèi dài wáng huò zhī. chén fēi yǐ huái nán zhī bīng zú yǐ wáng chǔ yě. dài wáng fā bīng ér bèi chǔ, xiàng wáng bì liú qí shù yuè, hàn zhī qǔ tiān xià, kě yǐ wàn quán. chén qǐng yǔ dài wáng tí jiàn ér guī hàn, hàn wáng bì liè dì ér fēn dài wáng, yòu kuàng huái nán? bì dài wáng yǒu yě. gù shǐ chén jìn yú jì, yuàn dài wáng liú yì yě. huái nán wáng yuē: qǐng fèng mìng. yīn xǔ pàn chǔ yǔ hàn, wèi gǎn xiè. chǔ shǐ zhě zài huái nán, fāng jí zé yīng bù fā bīng, shě chuán shě, suí hé zhí rù, zuò chǔ shǐ zhě shàng zuò, yuē: jiǔ jiāng wáng yǐ guī hàn, chǔ hé yǐ de lìng fā bīng? bù è rán. chǔ shǐ zhě qǐ. hé yīn shuō bù yuē: shì yǐ gòu yǐ. dú shā chǔ shǐ zhě, wú shǐ guī, ér jí zǒu hàn bìng lì. nǎi rú hàn shǐ zhě jiào. yú shì shā chǔ shǐ zhě, yīn qǐ bīng gōng chǔ yě.
(隨何說淮南王曰：「漢王使臣敬進書與大王御者，竊怪大王與楚何親也？」淮南王曰：「寡人北面而臣事之。」隨何曰：「大王與項王俱列為諸侯，北面而臣事之，必以楚為強，可以托國也。項王伐齊，身自負版築，以為士卒先。大王宜悉發淮南之眾，身自將之，為楚軍前鋒。今乃發四千人以助楚，北面而臣事人者，固若是乎？夫漢王戰於彭城，項王未出齊也，大王宜掃淮南之兵渡淮，日夜會戰彭城下。大王撫萬人之眾，無渡淮者，垂拱而觀孰勝？夫托國於人者，固若是乎？大王提空名以向楚，而欲厚自托，臣竊為大王不取也。然大王不背楚者，以漢為弱也。夫楚兵雖強，天下負之以不義之名，以其背約而殺義帝也。然而楚王恃戰勝自強，漢王收諸侯，還守滎陽，下蜀漢之粟，深溝高壘，分卒守徼乘塞。楚人還兵，間以梁地，深入敵國八九百里，欲戰則不得，攻城則力不能，老弱轉糧千里之外；楚兵至滎陽、成皋，漢堅守而不動，進則不得攻，退則不得解。故曰：楚不足恃也。使楚勝，則諸侯自危懼而相救。夫楚之強，適足以致天下之兵耳。故楚不如漢，其勢易見也。今大王不與萬全之漢，而自托於危亡之楚，臣竊為大王惑之。臣非以淮南之兵足以亡楚也。大王發兵而背楚，項王必留齊數月，漢之取天下，可以萬全。臣請與大王提劍而歸漢，漢王必裂地而分大王，又況淮南？必大王有也。故使臣進愚計，願大王留意也。」淮南王曰：「請奉命。」陰許叛楚與漢，未敢泄。楚使者在淮南，方急責英布發兵，舍傳舍，隨何直入，坐楚使者上坐，曰：「九江王已歸漢，楚何以得令發兵？」布愕然。楚使者起。何因說布曰：「事已構矣。獨殺楚使者，無使歸，而疾走漢併力。」乃如漢使者教。於是殺楚使者，因起兵攻楚也。)

hàn wáng rú xíng yáng, shǐ hán xìn jī wèi wáng bào, lǔ zhī. hàn wáng wèn lì shēng yuē: wèi wáng dà jiāng shuí yě? yuē: mù bǎi zhí. wáng yuē: cǐ qí kǒu shàng rǔ xiù, bù néng dāng hán xìn qí jiāng féng jìng. wáng yuē: bù néng dāng guàn yīng bù jiāng xiàng tā. wáng yuē: bù néng dāng cáo cān. zài, wú wú huàn yǐ. wáng nǎi yǐ xìn wèi zuǒ chéng xiàng jī wèi. xìn jìn bīng, wèi chén chuán yù dù lín jìn, wèi jù bīng jù zhī. xìn nǎi fú bīng cóng xià yáng yǐ mù yīng dù jūn, xí ān yì, lǔ wèi wáng bào, biàn jìn bīng fá zhào yě.
漢王如滎陽，使韓信擊魏王豹，虜之。(漢王問酈生曰：「魏王大將誰也？」曰：「[木百]直。」王曰：「此其口尚乳臭，不能當韓信騎將馮敬。」王曰：「不能當灌嬰部將項他。」王曰：「不能當曹參。在，吾無患矣。」王乃以信為左丞相擊魏。信進兵，為陳船欲渡臨晉，魏聚兵距之。信乃伏兵從夏陽以木罌度軍，襲安邑，虜魏王豹，便進兵伐趙也。)

hàn suì yú chǔ xiāng jù yú xíng yáng, chǔ wéi hàn wáng, yòng chén píng jì, jiān dé chū. hàn wáng jí wèn chén píng: cè ān chū? chén píng yuē: bǐ xiàng wáng gǔ gěng zhī chén yà fù zhōng lí mò zhī shǔ, bù guò shù rén. dài wáng néng chū juān shù wàn jīn, xíng fǎn jiān, jiān qí jūn chén, yǐ yí qí xīn, xiàng wáng wèi rén, yì jì xìn chán, bì nèi xiāng zhū. hàn yīn jǔ gōng zhī, pò chǔ bì yǐ. hàn wáng nǎi yǐ sì wàn jīn jīn yǔ píng, zì qí suǒ wèi, bù wèn chū rù. píng jì duō yǐ jīn zòng fǎn jiān yú chǔ jūn, xuān yán zhū jiāng zhōng lí mò děng wèi xiàng wáng jiāng gōng duō yǐ, rán zhōng bù néng liè dì ér fēng: yù yǔ hàn wèi yī, yǐ miè xiàng shì, fēn wáng qí dì. xiàng wáng guǒ yí. shǐ shǐ zhì hàn. hàn wèi tài láo zhī jù, jǔ jìn jiàn chǔ shǐ, jí yáng jīng yuē: wú yǐ wèi yà fù shǐ, nǎi xiàng wáng shǐ yě. fù chí qù, yǐ è jù jìn chǔ shǐ. shǐ guī, jù bào xiàng wáng. xiàng wáng dà yí yà fù. yà fù yù zhēng jī hàn wáng, xiàng wáng bù xìn yà fù. yà fù wén xiàng wáng yí, nǎi yuē: tiān xià shì dà dìng yǐ! jūn wáng zì wèi zhī. yuàn cì hái gǔ. xiàng wáng cóng zhī. rù guān shōu bīng, yù fù dōng. yuán shēng shuō hàn wáng: chū jūn wǎn yè, yǐn xiàng wáng nán dù, shǐ hán xìn děng de jí hé běi. yǔ jūn yǐn bīng nán dù, rú qí cè.
漢遂於楚相距於滎陽，楚圍漢王，用陳平計，間得出。(漢王急問陳平：「策安出？」陳平曰：「彼項王骨鯁之臣亞父、鍾離末之屬，不過數人。大王能出捐數萬金，行反間，間其君臣，以疑其心，項王為人，意忌信讒，必內相誅。漢因舉攻之，破楚必矣。」漢王乃以四萬斤金與平，恣其所為，不問出入。平既多以金縱反間於楚軍，宣言諸將鍾離末等為項王將功多矣，然終不能裂地而封：「欲與漢為一，以滅項氏，分王其地。」項王果疑。使使至漢。漢為太牢之具，舉進見楚使，即佯驚曰：「吾以為亞父使，乃項王使也。」復持去，以惡具進楚使。使歸，具報項王。項王大疑亞父。亞父欲爭擊漢王，項王不信亞父。亞父聞項王疑，乃曰：「天下事大定矣！君王自為之。願賜骸骨。」項王從之。)入關收兵，欲復東。轅生說漢王：「出軍宛、葉，引項王南渡，使韓信等得集河北。」羽軍引兵南渡，如其策。

yuán shēng shuō yuē: hàn yǔ chǔ xiāng jù yú xíng yáng chéng gāo shù yuè, hàn cháng kùn. yuàn wáng chū wǔ guān, xiàng wáng bì yǐn bīng nán zǒu, wáng shēn bì, lìng xíng yáng chéng gāo jiān qiě dé xiū xī. shǐ hán xìn děng jí yú hé běi zhào dì, jūn wáng nǎi fù zǒu xíng yáng. rú cǐ, zé chǔ bèi zhě duō, lì fēn, hàn dé xiū xī, fù yǔ zhī zhàn, pò chǔ bì yǐ. hàn wáng cóng cǐ jì, chū jūn wǎn yè jiān. xiàng wáng wén hàn wáng zài wǎn, guǒ yǐn bīng nán dù, rú yuán shēng zhī cè.
(轅生說曰：「漢與楚相拒於滎陽、成皋數月，漢嘗困。願王出武關，項王必引兵南走，王深壁，令滎陽、成皋間且得休息。使韓信等集於河北趙地，君王乃復走滎陽。如此，則楚備者多，力分，漢得休息，復與之戰，破楚必矣。」漢王從此計，出軍宛、葉間。項王聞漢王在宛，果引兵南渡，如轅生之策。)

hán xìn yǔ zhāng ěr, yǐ bīng shù wàn, dōng xià jǐng xíng jī zhào, pò zhī. nǎi bào hàn, yīn qǐng lì zhāng ěr wèi zhào wáng, yǐ zhèn fǔ qí guó. hàn wáng cóng zhī. chū, zhào wáng yǔ chéng ān jūn chén yú wén hàn qiě xí zhī, jù bīng jǐng xíng kǒu. guǎng wǔ jūn lǐ zuǒ chē shuō yuē: wén hàn jiāng hán xìn shè xī hé, lǔ wèi wáng, qín xià shuō, xīn dié xuè è yǔ. jīn nǎi fǔ yǐ zhāng ěr, yì yù xià zhào, cǐ chéng shèng ér qù guó yuǎn dòu, qí fēng bù kě dǎng. chén wén: qiān lǐ kuì liáng, shì yǒu jī sè qiáo sū hòu cuàn, shī bù sù bǎo. jīn jǐng xíng zhī dào, chē bù dé fāng guǐ, qí bù dé chéng liè, xíng shù bǎi lǐ, qí shì liáng shí bì zài hòu. yuàn zú xià jiǎ chén qí bīng sān wàn rén, cóng jiān dào chū, jué qí zī zhòng. zú xià shēn gōu gāo lěi, jiān yíng wù yǔ zhàn, shǐ qián bù dé dòu, tuì bù dé hái. wú qí bīng jué qí hòu, yě wú suǒ lüè lǔ. bù zhì shí rì, ér liǎng jiāng zhī shǒu, kě zhì yú xì xià. yuàn zú xià liú yì chén zhī jì. fǒu, bì wèi èr zi suǒ qín. chéng ān jūn bù tīng guǎng wǔ jūn. guǎng wǔ jūn cè bù yòng. xìn wén zhī zhī, dà xǐ, nǎi jìn jūn jī zhào, pò zhī.
韓信與張耳，以兵數萬，東下井陘擊趙，破之。乃報漢，因請立張耳為趙王，以鎮撫其國。漢王從之。(初，趙王與成安君陳余聞漢且襲之，聚兵井陘口。廣武君李左車說曰：「聞漢將韓信涉西河，虜魏王，擒夏說，新喋血閼與。今乃輔以張耳，議欲下趙，此乘勝而去國遠斗，其鋒不可擋。臣聞：千里饋糧，士有飢色；樵蘇後爨，師不宿飽。今井陘之道，車不得方軌，騎不得成列，行數百里，其勢糧食必在後。願足下假臣奇兵三萬人，從間道出，絕其輜重。足下深溝高壘，堅營勿與戰，使前不得斗，退不得還。吾奇兵絕其後，野無所掠鹵。不至十日，而兩將之首，可致於戲下。願足下留意臣之計。否，必為二子所擒。」成安君不聽廣武君。廣武君策不用。信聞知之，大喜，乃進軍擊趙，破之。

zhào zhī pò yě, hán xìn lìng jūn zhōng wú shā guǎng wǔ jūn, yǒu néng shēng de zhě, gòu qiān jīn. yú shì yǒu fù guǎng wǔ jūn ér zhì xì xià zhě. xìn nǎi jiě qí fù, shī shì zhī. wèn yuē: pū yù běi gōng yàn, dōng fá qí, hé ruò ér yǒu gōng? guǎng wǔ jūn cí xiè yuē: chén wén: bài jūn zhī jiāng, bù kě yǔ yán yǒng wáng guó zhī dài fū, bù kě yǔ tú cún. jīn chén bài wáng zhī lǔ, hé zú yǐ quán dà shì hū! xìn yuē: pū wén: bǎi lǐ xī jū yú ér yú wáng, zài qín ér qín bà. fēi yú yú yú ér zhì yú qín, yòng tīng yǔ bù yòng tīng yě. shì lìng chéng ān jūn tīng zú xià jì, ruò xìn zhě yì wèi qín yǐ. pū wěi xīn guī jì, yuàn zú xià wù cí. guǎng wǔ jūn yuē: chén wén: zhì zhě qiān lǜ, bì yǒu yī shī yú zhě qiān lǜ, bì yǒu yī de. gù yuē: kuáng fū zhī yán, shèng rén zé yān. gù kǒng chén jì wèi bì zú yòng, yuàn xiào yú zhōng. fū chéng ān jūn yǒu bǎi zhàn bǎi shèng zhī jì, yī dàn ér shī zhī, jūn pò hào xià, shēn sǐ zhī shàng. jīn jiāng jūn shè xī hé, lǔ wèi wáng, qín xià shuō è yǔ, yī jǔ ér xià jǐng xíng, bù zhōng cháo pò zhào èr shí wàn zhòng, zhū chéng ān jūn, míng wén hǎi nèi, wēi zhèn tiān xià, nóng fū mò bù chuò gēng shì lěi, gōng nǚ xià jī, yú yī gān shí, qīng ěr yǐ dài mìng. ruò cǐ zhě, jiāng jūn zhī suǒ zhǎng yě. rán ér zhòng láo zú pí, qí shí nán yòng. jīn jiāng jūn yù jǔ juàn bì zhī bīng, dùn zhī yàn jiān chéng zhī xià, yù zhàn kǒng bù dé, gōng chéng bù néng bá, qíng jiàn shì qū, kuàng rì liáng jié. ér ruò yàn bù fú, qí bì jù jìng yǐ zì qiáng yě. yàn qí xiāng chí ér bù kě xià, liú xiàng zhī quán wèi yǒu suǒ fēn yě. ruò cǐ zhě, jiāng jūn zhī duǎn yě. chén yú, qiè yǐ wèi guò yǐ. gù shàn yòng bīng zhě, bù yǐ duǎn jī zhǎng, ér yǐ zhǎng jī duǎn. hán xìn yuē: rán zé hé yóu? guǎng wǔ jūn yuē: fāng jīn wèi jiāng jūn jì, mò rú àn jiǎ xiū bīng, yǐ zhèn zhào, fǔ qí gū ruò, bǎi lǐ zhī nèi, niú jiǔ rì zhì, yǐ xiǎng shì dài fū, yì bīng, běi shǒu yàn lù, ér hòu qiǎn biàn shì fèng zhǐ chǐ zhī shū, bào suǒ zhǎng yú yàn, yàn bì bù gǎn bù tīng. yàn yǐ cóng, shǐ xuān gào zhě dōng gào qí, qí bì cóng fēng ér fú, suī yǒu zhì zhě, yì bù zhī wèi qí jì yǐ. rú shì, zé tiān xià shì kě tú yě. bīng gù yǒu xiān shēng ér hòu shí zhě, cǐ zhī wèi yǐ. hán xìn yuē: shàn. cóng qí cè, fā shǐ yàn qí, cóng fēng ér mí yě.
趙之破也，韓信令軍中無殺廣武君，有能生得者，購千金。於是有縛廣武君而致戲下者。信乃解其縛，師事之。問曰：「仆欲北攻燕，東伐齊，何若而有功？」廣武君辭謝曰：「臣聞：敗軍之將，不可與言勇；亡國之大夫，不可與圖存。今臣敗亡之虜，何足以權大事乎！」信曰：「仆聞：百里奚居虞而虞亡，在秦而秦霸。非愚於虞而智於秦，用聽與不用聽也。試令成安君聽足下計，若信者亦為擒矣。仆委心歸計，願足下勿辭。」廣武君曰：「臣聞：智者千慮，必有一失；愚者千慮，必有一得。故曰：『狂夫之言，聖人擇焉。』顧恐臣計未必足用，願效愚忠。夫成安君有百戰百勝之計，一旦而失之，軍破鄗下，身死泜上。今將軍涉西河，虜魏王，擒夏說閼與，一舉而下井陘，不終朝破趙二十萬眾，誅成安君，名聞海內，威震天下，農夫莫不輟耕釋耒，工女下機，褕衣甘食，傾耳以待命。若此者，將軍之所長也。然而眾勞卒疲，其實難用。今將軍欲舉倦弊之兵，頓之燕堅城之下，欲戰恐不得，攻城不能拔，情見勢屈，曠日糧竭。而弱燕不服，齊必距境以自強也。燕、齊相持而不可下，劉、項之權未有所分也。若此者，將軍之短也。臣愚，竊以為過矣。故善用兵者，不以短擊長，而以長擊短。」韓信曰：「然則何由？」廣武君曰：「方今為將軍計，莫如按甲休兵，以鎮趙，撫其孤弱，百里之內，牛酒日至，以饗士大夫，醳兵，北首燕路，而後遣辯士奉咫尺之書，暴所長於燕，燕必不敢不聽。燕已從，使喧告者東告齊，齊必從風而服，雖有智者，亦不知為齊計矣。如是，則天下事可圖也。兵固有先聲而後實者，此之謂矣。」韓信曰：「善。」從其策，發使燕、齊，從風而靡也。)

shí èr yuè, hàn wáng jù chǔ yú chéng gāo, xiǎng shī yù fù zhàn. láng zhōng zhèng zhōng shuō yuē: wáng gāo lěi shēn bì, wù yǔ zhàn, shǐ liú jiǎ zuǒ péng yuè rù chǔ dì, fén qí jī jù, pò chǔ shī bì yǐ. xiàng yǔ nǎi dōng jī péng yuè, liú cáo jiù shǒu chéng gāo. shí hàn shù kùn xíng yáng chéng gāo, jì yù juān chéng gāo yǐ dōng, tún gǒng luò yǐ jù chǔ, yòng lì shēng jì, fù shǒu chéng gāo. lì shēng shuō yuē: chén wén: zhī rén zhī tiān zhě, wáng shì kě chéng bù zhī rén zhī tiān zhě, wáng shì bù kě chéng. wáng zhě yǐ rén wèi tiān, ér rén yǐ shí wèi tiān. fū áo cāng, tiān xià zhuǎn shū jiǔ yǐ, chén wén qí xià yǒu cáng sù shén duō. chǔ rén bá xíng yáng, bù jiān shǒu áo cāng, nǎi yǐn ér dōng, lìng shì zú fēn shǒu chéng gāo, cǐ nǎi tiān suǒ yǐ zī hàn yě. fāng jīn chǔ yì qǔ ér hàn fǎn què, zì duó qí biàn, chén yǐ wèi guò yǐ. qiě liǎng xióng bù jù lì, chǔ hàn jiǔ xiāng chí bù jué, bǎi xìng sāo dòng, hǎi nèi dàng yáo, nóng fū shì lěi, gōng nǚ xià jī, tiān xià zhī xīn wèi yǒu suǒ dìng. yuàn zú xià jí fù jìn bīng, shōu xíng yáng, jù áo cāng zhī sù, sāi chéng gāo zhī xiǎn, dù tài xíng zhī lù, jù fēi hú zhī kǒu, shǒu bái mǎ zhī jīn, yǐ shì zhū hóu xiào shí xíng zhì zhī shì, zé tiān xià zhī suǒ guī yǐ. jīn yàn zhào yǐ dìng, wéi qí wèi xià. jīn tián guǎng jù qiān lǐ zhī qí, tián xián jiāng èr shí wàn zhī zhòng, jūn yú lì chéng, zhū tián zōng qiáng, fù hǎi zǔ hé, jì nán jìn chǔ, rén duō biàn zhà. zú xià suī qiǎn shù shí wàn shī, wèi kě yǐ suì yuè pò yě. chén qǐng dé fèng míng zhào shuō qí wáng, shǐ wèi hàn ér chēng dōng fān.
十二月，漢王拒楚於成皋，饗師欲復戰。郎中鄭忠說曰：「王高壘深壁，勿與戰，使劉賈佐彭越入楚地，焚其積聚，破楚師必矣。」項羽乃東擊彭越，留曹咎守成皋。時漢數困滎陽、成皋，計欲捐成皋以東，屯鞏洛以距楚，用酈生計，復守成皋。(酈生說曰：「臣聞：知人之天者，王事可成；不知人之天者，王事不可成。王者以人為天，而人以食為天。夫敖倉，天下轉輸久矣，臣聞其下有藏粟甚多。楚人拔滎陽，不堅守敖倉，乃引而東，令適卒分守成皋，此乃天所以資漢也。方今楚易取而漢反卻，自奪其便，臣以為過矣。且兩雄不俱立，楚漢久相持不決，百姓騷動，海內盪搖，農夫釋耒，工女下機，天下之心未有所定。願足下急復進兵，收滎陽，據敖倉之粟，塞成皋之險，杜太行之路，拒飛狐之口，守白馬之津，以示諸侯效實形制之勢，則天下知所歸矣。今燕、趙已定，唯齊未下。今田廣據千里之齊，田閒將二十萬之眾，軍於歷城，諸田宗強，負海阻河，濟南近楚，人多變詐。足下雖遣數十萬師，未可以歲月破也。臣請得奉明詔說齊王，使為漢而稱東藩。」

wáng yuē: shàn. jí qí cóng qí huà, fù shǒu áo cāng. ér shǐ lì shēng shuō qí wáng yuē: wáng zhī tiān xià zhī suǒ guī hū? wáng yuē: bù zhī yě. yuē: wáng zhī tiān xià zhī guī, zé qí kě dé ér yǒu yě. ruò wáng bù zhī tiān xià zhī suǒ guī, jí qí guó wèi kě dé bǎo yě. qí wáng yuē: tiān xià hé guī? lì shēng yuē: tiān xià guī hàn. wáng yuē: xiān shēng hé yǐ zhī zhī? lì shēng yuē: hàn wáng yǔ xiàng yǔ lù lì xī xiàng jī qín, yuē xiān rù xián yáng zhě, wáng zhī. hàn wáng xiān rù xián yáng, xiàng wáng fù yuē bù yǔ, ér wáng zhī hàn zhōng. xiàng yǔ qiān shā yì dì, hàn wáng wén zhī, qǐ shǔ hàn zhī bīng, jī sān qín, chū wǔ guān, ér zé yì dì zhī chù, shōu tiān xià zhī bīng, lì zhū hóu zhī hòu. jiàng chéng jí yǐ hóu qí jiāng, dé lù jí yǐ fēn qí shì, yǔ tiān xià tóng qí lì, yīng háo xián shì jiē lè wèi zhī yòng. zhū hóu zhī bīng, sì miàn ér zhì shǔ hàn zhī sù, wàn chuán ér xià. xiàng wáng yǒu bèi yuē zhī míng, shā yì dì zhī fù yú rén zhī gōng wú suǒ jì, yú rén zhī zuì xīn bù wàng zhàn shèng ér bù dé qí shǎng, bá chéng ér bù dé qí fēng fēi xiàng shì, mò de néng yòng shì wèi rén kè yìn, wán ér bù néng shòu gōng chéng dé lù, jī cái ér bù néng shǎng tiān xià pàn zhī, xián cái yuàn zhī, ér mò wèi yòng. gù tiān xià zhī shì guī yú hàn wáng, kě zuò ér cè yě. fū hàn wáng fā shǔ hàn, dìng sān qín shè xī hé zhī shuǐ, shòu shàng dǎng zhī bīng xià jǐng xíng zhī lù, zhū chéng ān zhī zuì běi pò zhào, jǔ sān shí èr chéng cǐ chī yóu zhī bīng, fēi rén lì yě, tiān zhī fú yě. jīn yǐ jù áo cāng zhī sù, sāi chéng gāo zhī xiǎn, shǒu bái mǎ zhī jīn, dù tài xíng zhī lù, jù fēi hú zhī kǒu, ér tiān xià hòu fú zhě xiān wáng yǐ. wáng jí xiān xià hàn wáng, qí guó shè jì kě dé ér bǎo yě bù xià hàn wáng, wēi wáng lì kě dài yě.
王曰：「善。」及其從其畫，復守敖倉。而使酈生說齊王曰：「王知天下之所歸乎？」王曰：「不知也。」曰：「王知天下之歸，則齊可得而有也。若王不知天下之所歸，即齊國未可得保也。」齊王曰：「天下何歸？」酈生曰：「天下歸漢。」王曰：「先生何以知之？」酈生曰：「漢王與項羽戮力西向擊秦，約先入咸陽者，王之。漢王先入咸陽，項王負約不與，而王之漢中。項羽遷殺義帝，漢王聞之，起蜀漢之兵，擊三秦，出武關，而責義帝之處，收天下之兵，立諸侯之後。降城即以侯其將，得賂即以分其士，與天下同其利，英豪賢士皆樂為之用。諸侯之兵，四面而至；蜀漢之粟，萬船而下。項王有背約之名，殺義帝之負；於人之功無所記，於人之罪心不忘；戰勝而不得其賞，拔城而不得其封；非項氏，莫得能用事；為人刻印，刓而不能授；攻城得賂，積財而不能賞；天下叛之，賢才怨之，而莫為用。故天下之士歸於漢王，可坐而策也。夫漢王發蜀漢，定三秦；涉西河之水，授上黨之兵；下井陘之路，誅成安之罪；北破趙，舉三十二城；此蚩尤之兵，非人力也，天之福也。今已據敖倉之粟，塞成皋之險，守白馬之津，杜太行之路，拒飛狐之口，而天下後服者先亡矣。王疾先下漢王，齊國社稷可得而保也；不下漢王，危亡立可待也。」

tián qí yǐ wèi rán, nǎi tīng lì shēng shuō, bà lì xià bīng shǒu. huái yīn hóu nǎi yè dù bīng píng yuán xí qí. qí wáng pēng lì shēng, yǐn bīng dōng zǒu. chū, lì shēng jiàn pèi gōng, pèi gōng fāng jù chuáng, shǐ liǎng nǚ zǐ xǐ zú, ér jiàn lì shēng. lì shēng rù zé zhǎng yī bù bài, yuē: zú xià yù zhù qín gōng zhū hóu yé? qiě yù lǜ zhū hóu pò qín yé? pèi gōng mà yuē: shù rú! tiān xià tóng kǔ qín jiǔ yǐ, gù zhū hóu xiāng shuài ér gōng qín, hé wèi zhù qín gōng zhū hóu hū? lì shēng yuē: bì yù jù tú hé yì bīng, zhū wú dào zhī qín, bù yí jù jiàn zhǎng zhě. yú shì pèi gōng chuò xǐ zú, qǐ ér xiè zhī. yǔ chū dōng, zhǔ cáo jiù yuē: hàn tiāo zhàn, shèn wù yǔ zhàn, wù lìng hàn dé dōng ér yǐ. jiù nǎi chū zhàn, sǐ, hàn wáng suì jìn bīng qǔ chéng gāo. hàn tiāo cáo jiù zhàn, chǔ jūn bù chū. shǐ rén rǔ zhī, shù rì, jiù nù, dù bīng sì shuǐ shàng. shì zú bàn dù, jī pò zhī, jǐn dé chǔ guó bǎo huò. yǔ wén jiù pò, nǎi hái jūn guǎng wǔ jiān, wèi gāo tán, zhì tài gōng yú qí shàng. hàn wáng qiǎn hóu gōng shuō yǔ, qiú tài gōng. yǔ nǎi yǔ hàn yuē: zhōng fēn tiān xià, gē hóng gōu yǐ xī wèi hàn yǐ dōng wèi chǔ. guī hàn wáng fù mǔ jí lǚ shì.
田齊以為然，乃聽酈生說，罷歷下兵守。淮陰侯乃夜渡兵平原襲齊。齊王烹酈生，引兵東走。初，酈生見沛公，沛公方倨床，使兩女子洗足，而見酈生。酈生入則長揖不拜，曰：「足下欲助秦攻諸侯耶？且欲率諸侯破秦耶？」沛公罵曰：「豎儒！天下同苦秦久矣，故諸侯相率而攻秦，何謂助秦攻諸侯乎？」酈生曰：「必欲聚徒、合義兵，誅無道之秦，不宜倨見長者。」於是沛公輟洗足，起而謝之。)羽初東，囑曹咎曰：「漢挑戰，慎勿與戰，勿令漢得東而已。」咎乃出戰，死，漢王遂進兵取成皋。(漢挑曹咎戰，楚軍不出。使人辱之，數日，咎怒，渡兵汜水上。士卒半渡，擊破之，盡得楚國寶貨。)羽聞咎破，乃還軍廣武間，為高壇，置太公於其上。漢王遣侯公說羽，求太公。羽乃與漢約：中分天下，割鴻溝以西為漢、以東為楚。歸漢王父母及呂氏。

xiàng wáng jiě ér dōng, hàn wáng yù xī, zhāng liáng yuē: jīn hàn yǒu tiān xià dà bàn, ér zhū hóu jiē fù, chǔ bīng pí, shí jǐn, cǐ tiān wáng chǔ zhī shí, bù rú yīn qí dōng ér qǔ zhī. hàn wáng nǎi zhuī yǔ. yǔ qí wáng hán xìn wèi xiāng péng yuè, qī huì jī chǔ, jiē bù huì. yòng zhāng liáng jì, xìn děng jiē yǐn bīng wéi yǔ gāi xià, suì miè xiàng shì. hàn wáng wèn zhāng liáng yuē: zhū hóu bù cóng, nài hé? liáng yuē: chǔ bīng qiě pò, wèi yǒu fèn dì, qí bù zhì gù yí, jūn wáng néng yǔ gòng fēn tiān xià, kě lì zhì yě. qí wáng xìn zhī lì, fēi jūn wáng yì, xìn yì bù zì jiān. péng yuè běn dìng liáng dì, shǐ jūn yǐ wèi bào gù, yuè dé bài wèi xiāng guó. jīn bào sǐ, yuè yì wàng wáng, ér jūn wáng bù zǎo dìng. jīn néng qǔ suī yáng yǐ běi zhì gǔ chéng, yǐ wáng péng yuè cóng chén yǐ dōng fù hǎi, yǔ qí wáng xìn. xìn jiā zài chǔ, qí yì yù fù dé gù yì. néng chū juān cǐ dì, yǐ xǔ liǎng rén, shǐ gè zì wèi zhàn, zé chǔ yì bài. yú shì hàn wáng fā shǐ, shǐ hán xìn péng yuè liú jiǎ děng jiē yǐn bīng wéi yǔ gāi xià.
項王解而東，漢王欲西，張良曰：「今漢有天下大半，而諸侯皆附，楚兵疲，食盡，此天亡楚之時，不如因其東而取之。」漢王乃追羽。與齊王韓信、魏相彭越，期會擊楚，皆不會。用張良計，信等皆引兵圍羽垓下，遂滅項氏。(漢王問張良曰：「諸侯不從，奈何？」良曰：「楚兵且破，未有分地，其不至固宜，君王能與共分天下，可立致也。齊王信之立，非君王意，信亦不自堅。彭越本定梁地，始君以魏豹故，越得拜為相國。今豹死，越亦望王，而君王不早定。今能取睢陽以北至谷城，以王彭越；從陳以東傅海，與齊王信。信家在楚，其意欲復得故邑。能出捐此地，以許兩人，使各自為戰，則楚易敗。」於是漢王發使，使韓信、彭越、劉賈等皆引兵圍羽垓下。)

dōu luò yáng. yòng lóu jìng cè, xǐ dōu zhǎng ān.
都洛陽。用婁敬策，徙都長安。

lóu jìng shuō shàng yuē: bì xià dū luò, qǐ yù yǔ zhōu shì bìng lóng zāi? shàng yuē: rán. jìng yuē: bì xià qǔ tiān xià yǔ zhōu shì yì, zhōu zhī xiān zì hòu jì, yáo fēng zhī yú tái, jī dé lèi shàn, shí yǒu yú shì. gōng liú bì jié jū bīn, tài wáng yǐ róng dí gù, qù bīn, zhàng mǎ chuí, jū qí, guó rén zhēng guī zhī. jí zhì wén wáng, wèi xī bó, duàn yú ruì zhī sòng, shǐ shòu mìng, lǚ wàng bó yí zì hǎi bīn lái guī zhī. wǔ wáng fá zhòu, bù qī ér huì mèng jīn zhī shàng zhě bā bǎi zhū hóu, jiē yuē: zhòu kě fá yǐ. suì miè yīn. chéng wáng jí wèi, zhōu gōng zhī shǔ fù xiāng yān, nǎi yíng chéng zhōu luò yì, yǐ cǐ wèi tiān xià zhī zhōng yě. zhū hóu sì fāng xián nà zhí gòng, dào lǐ jūn yǐ! yǒu dé zé yì yǐ wáng, wú dé zé yì yǐ wáng. fán jū cǐ zhě, yù lìng zhōu wù yǐ dé zhì rén, bù yù yī zǔ xiǎn, lìng hòu shì jiāo shē yǐ nüè rén yě.
(婁敬說上曰：「陛下都洛，豈欲與周室並隆哉？」上曰：「然。」敬曰：「陛下取天下與周室異，周之先自后稷，堯封之於邰，積德累善，十有餘世。公劉避桀居邠，太王以戎狄故，去邠，扙馬棰，居岐，國人爭歸之。及至文王，為西伯，斷虞、芮之訟，始受命，呂望、伯夷自海濱來歸之。武王伐紂，不期而會孟津之上者八百諸侯，皆曰：「紂可伐矣。」遂滅殷。成王即位，周公之屬傅相焉，乃營成周洛邑，以此為天下之中也。諸侯四方咸納職貢，道理均矣！有德則易以王，無德則易以亡。凡居此者，欲令周務以德致人，不欲依阻險，令後世驕奢以虐人也。

jí zhōu zhī shèng shí, tiān xià hé qià, sì yí xiàng fēng, mù yì huái dé, fù lí ér bìng shì. tiān xià bù tún yī zú, bù zhàn yī shì, sì yí dà guó zhī mín mò bù bīn fú, xiào qí gòng zhí. jí zhōu zhī shuāi yě, fēn ér wèi liǎng, tiān xià mò cháo, zhōu bù néng zhì. fēi qí dé báo, xíng shì ruò yě. jīn bì xià qǐ fēng pèi, shōu zú sān qiān rén, yǐ zhī jìng wǎng ér juǎn shǔ hàn, dìng sān qín, yǔ xiàng jí zhàn yú xíng yáng, zhēng chéng gāo zhī kǒu, dà zhàn qī shí, xiǎo zhàn sì shí, shǐ tiān xià zhī mín gān nǎo tú dì, fù zǐ bào gǔ yú zhōng yě, bù kě shèng shù, kū qì zhī shēng wèi jué, shāng yí zhī zú wèi qǐ, ér yù bǐ lóng yú chéng zhōu zhī shí, chén qiè yǐ wèi bù móu yǐ.
及周之盛時，天下和洽，四夷向風，慕義懷德，附離而並事。天下不屯一卒，不戰一士，四夷大國之民莫不賓服，效其貢職。及周之衰也，分而為兩，天下莫朝，周不能制。非其德薄，形勢弱也。今陛下起豐沛，收卒三千人，以之徑往而卷蜀漢，定三秦，與項籍戰於滎陽，爭成皋之口，大戰七十，小戰四十，使天下之民肝腦塗地，父子暴骨於中野，不可勝數，哭泣之聲未絕，傷夷之卒未起，而欲比隆於成周之時，臣竊以為不侔矣。

qiě fú qín dì bèi shān dài hé, sì sāi yǐ wèi gù, zú rán yǒu jí, bǎi wàn zhī zhòng kě jù, cǐ suǒ wèi tiān fǔ yě. bì xià rù guān ér dōu zhī, shān dōng suī luàn, qín zhī gù dì kě quán ér yǒu. fū yǔ rén dòu, bù è qí hóu ér fǔ qí bèi, wèi néng quán shèng yě. jīn bì xià rù guān ér dōu zhǎng ān, yè qín zhī gù dì, cǐ yì è tiān xià zhī hóu ér fǔ qí bèi. gāo zǔ yǐ wèn qún chén. qún chén jiē shān dōng rén, zhēng yuē zhōu wáng qī bǎi nián, qín èr shì jí miè, bù rú dōu luò yáng. luò yáng dōng yǒu chéng gāo, xī yǒu xiáo miǎn, bèi hé xiàng yī luò, qí gù yì zú shì yě. liú hóu yuē: luò yáng suī yǒu cǐ gù, qí zhōng xiǎo, bù guò shù bǎi lǐ, dì báo, sì miàn shòu dí, cǐ fēi yòng wǔ zhī guó yě. fū hàn zhōng zuǒ xiáo hán, yòu lǒng shǔ, wò yě qiān lǐ, nán yǒu bā shǔ zhī ráo, běi yǒu hú wǎn zhī lì, zǔ sān miàn ér dú shǒu yī miàn, dōng zhì zhū hóu. zhū hóu ān dìng, hé wèi cáo wǎn, tiān xià zú yǐ xī gěi jīng shī zhū hóu yǒu biàn, shùn liú ér xià, zú yǐ wěi shū. cǐ suǒ wèi jīn chéng qiān lǐ, tiān fǔ zhī guó, lóu jìng shuō shì yě. yú shì gāo zǔ jí rì jià xī, dōu guān zhōng.
且夫秦地被山帶河，四塞以為固，卒然有急，百萬之眾可具，此所謂天府也。陛下入關而都之，山東雖亂，秦之故地可全而有。夫與人斗，不扼其喉而拊其背，未能全勝也。今陛下入關而都長安，業秦之故地，此亦扼天下之喉而拊其背。」高祖以問群臣。群臣皆山東人，爭曰周王七百年，秦二世即滅，不如都洛陽。洛陽東有成皋，西有崤、澠，背河向伊、洛，其固亦足恃也。留侯曰：「洛陽雖有此固，其中小，不過數百里，地薄，四面受敵，此非用武之國也。夫漢中左崤、函，右隴、蜀，沃野千里，南有巴蜀之饒，北有胡宛之利，阻三面而獨守一面，東制諸侯。諸侯安定，河、渭漕輓，天下足以西給京師；諸侯有變，順流而下，足以委輸。此所謂金城千里，天府之國，婁敬說是也。」於是高祖即日駕西，都關中。)

yǒu gào chǔ wáng hán xìn fǎn, yòng chén píng jì qín zhī, fèi wèi huái yīn hóu. gāo dì wèn zhū jiāng, zhū jiāng yuē: jí fā bīng kēng shù zi ěr. gāo dì mò rán. wèn chén píng, píng yuē: rén zhī shàng shū yán xìn fǎn, rén yǒu wén zhī zhě hū? yuē: wèi yǒu. yuē: xìn zhī zhī hū? yuē: bù zhī. píng yuē: bì xià jīng bīng shú yǔ chǔ? yuē: bù néng guò. píng yuē: bì xià jiāng yòng bīng, yǒu néng dí hán xìn hū? shàng yuē: mò jí yě. píng yuē: jīn bīng bù rú chǔ jīng, jiāng yòu bù jí, ér jǔ bīng jī zhī, shì qù zhàn yě, qiè wèi bì xià wēi zhī. shàng yuē: wèi zhī nài hé? píng yuē: gǔ zhě tiān zǐ xún shòu, huì zhū hóu. nán fāng yǒu yún mèng, bì xià dì chū wěi yóu yún mèng, huì zhū hóu yú chén. chén, chǔ zhī xī jiè. xìn wén tiān zǐ yǐ hǎo chū yóu, qí shì bì jiāo yíng, yè ér bì xià yīn qín zhī, cǐ tè yī lì shì zhī shì. gāo zǔ yǐ wèi rán, fā shǐ zhě gào zhū hóu. shàng yīn suì xíng, xìn guǒ yíng dào zhōng. dì yù jù wǔ shì, jiàn xìn, jí zhí fù zhī. tián xū hè shàng yuē: shén shàn. bì xià de hán xìn, yòu zhì qín zhōng. qín, xíng shì zhī guó, dài hé zǔ shān, xuán gé qiān lǐ, zhí jǐ bǎi wàn, qín dé bǎi èr yān. dì shì biàn lì, qí yǐ xià bīng yú zhū hóu, pì yóu jū tái zhī shàng jiàn líng shuǐ yě. fū qí, dōng yǒu láng yá jí mò zhī ráo, nán yǒu tài shān zhī gù, xī yǒu zhuó hé zhī xiàn, běi yǒu bó hǎi zhī lì, dì fāng èr qiān lǐ, chí jǐ bǎi wàn, xuán gé qiān lǐ zhī wài, qí dé shí èr yān. cǐ dōng xī qín yě, fēi qīn zǐ dì, mò kě shǐ wáng qí zhě. shàng yuē: shàn. cì jīn wǔ bǎi jīn.
有告楚王韓信反，用陳平計擒之，廢為淮陰侯。(高帝問諸將，諸將曰：「亟發兵坑豎子耳。」高帝默然。問陳平，平曰：「人之上書言信反，人有聞知者乎？」曰：「未有。」曰：「信知之乎？」曰：「不知。」平曰：「陛下精兵孰與楚？」曰：「不能過。」平曰：「陛下將用兵，有能敵韓信乎？」上曰：「莫及也。」平曰：「今兵不如楚精，將又不及，而舉兵擊之，是趣戰也，竊為陛下危之。」上曰：「為之奈何？」平曰：「古者天子巡狩，會諸侯。南方有雲夢，陛下第出偽游雲夢，會諸侯於陳。陳，楚之西界。信聞天子以好出遊，其勢必郊迎，謁而陛下因擒之，此特一力士之事。」高祖以為然，發使者告諸侯。上因遂行，信果迎道中。帝預具武士，見信，即執縛之。田胥賀上曰：「甚善。陛下得韓信，又治秦中。秦，形勢之國，帶河阻山，懸隔千里，執戟百萬，秦得百二焉。地勢便利，其以下兵於諸侯，譬猶居台之上建瓴水也。夫齊，東有琅邪、即墨之饒，南有泰山之固，西有濁河之限，北有渤海之利，地方二千里，持戟百萬，懸隔千里之外，齊得十二焉。此東西秦也，非親子弟，莫可使王齊者。」上曰：「善。」賜金五百斤。)

chén xī wèi dài xiāng, yǔ hán xìn wáng huáng děng fǎn, xī zì lì wèi dài wáng, shàng zì wǎng pò zhī. gāo zǔ shè zhào dài lì rén wèi xī suǒ guà wù zhě, zhào xiāng zòu zhǎn cháng shān shǒu wèi, yuē: cháng shān èr shí wǔ chéng, xī fǎn, wáng qí èr shí chéng. shàng wèn yuē: shǒu wèi fǎn hū? duì yuē: bù fǎn. shàng yuē: shì lì bù zú yě. shè zhī, fù yǐ wèi shǒu wèi. shàng jì zhì hán dān, xǐ yuē: xī bù nán jù zhāng shuǐ, běi shǒu hán dān, wú zhī qí wú néng wèi yě. wèn zhōu chāng yuē: zhào yì yǒu zhuàng shì kě lìng jiāng zhě hū? duì yuē: jiàn yǒu sì rén. sì rén jiàn, shàng mán mà yuē: shù zi néng wèi jiāng hū? gè fēng zhī qiān hù, yǐ wèi jiāng. zuǒ yòu jiàn yuē: cóng rù shǔ hàn fá chǔ, gōng wèi biàn xíng, jīn cǐ hé gōng ér fēng? shàng yuē: fēi ěr suǒ zhī yě. chén xī fǎn, hán dān yǐ běi jiē xī yǒu yě, wú yǐ yǔ xí zhēng tiān xià bīng, wèi yǒu zhì zhě, jīn wéi dú hán dān zhōng bīng ěr. wú hé ài sì qiān hù bù fēng cǐ sì rén yǐ wèi zhào zǐ dì xīn! jiē yuē: shàn. yú shì shàng yuē: chén xī jiāng shuí yě? yuē: wáng huáng màn qiū chén, jiē gù jiǎ rén. shàng yuē: wú zhī zhī yǐ. nǎi gè yǐ qiān jīn gòu huáng chén děng. qí huáng chén děng huī xià shòu gòu shǎng, jiē shēng de. yǐ gù, chén xī jūn suì bài. chū, hán xìn zhī hàn wèi è qí néng. yǔ chén xī móu fǎn, gāo dì zì jiāng jī xī, xìn chēng jí bù cóng xíng, yù cóng zhōng qǐ. xìn shè rén dé zuì, xìn qiú zhī, yù shā shè rén. dì gào xìn fǎn zhuàng yú lǚ hòu. lǚ hòu yù zhào, kǒng qí dǎng bù jiù, nǎi yǔ xiāo xiāng guó móu, zhà lìng rén cóng shàng suǒ lái, yán xī yǐ sǐ yǐ, liè hóu qún chén jiē hè. xiāng guó zhà xìn yuē: suī bìng, qiáng rù hè. xìn rù, lǚ hòu shǐ wǔ shì fù xìn, zhǎn zhī zhǎng lè gōng.
陳豨為代相，與韓信、王黃等反，豨自立為代王，上自往破之。(高祖赦趙代吏人為豨所詿誤者，趙相奏斬常山守、尉，曰：「常山二十五城，豨反，亡其二十城。」上問曰：「守、尉反乎？」對曰：「不反。」上曰：「是力不足也。」赦之，復以為守、尉。上既至邯鄲，喜曰：「豨不南據漳水，北守邯鄲，吾知其無能為也。」問周昌曰：「趙亦有壯士可令將者乎？」對曰：「見有四人。」四人見，上謾罵曰：「豎子能為將乎？」各封之千戶，以為將。左右諫曰：「從入蜀漢伐楚，功未遍行，今此何功而封？」上曰：「非爾所知也。陳豨反，邯鄲以北皆豨有也，吾以羽檄征天下兵，未有至者，今惟獨邯鄲中兵耳。吾何愛四千戶不封此四人以慰趙子弟心！」皆曰：「善。」於是上曰：「陳豨將誰也？」曰：「王黃、曼丘臣，皆故賈人。」上曰：「吾知之矣。」乃各以千金購黃、臣等。其黃、臣等麾下受購賞，皆生得。以故，陳豨軍遂敗。初，韓信知漢畏惡其能。與陳豨謀反，高帝自將擊豨，信稱疾不從行，欲從中起。信舍人得罪，信囚之，欲殺舍人。弟告信反狀於呂后。呂后欲召，恐其黨不就，乃與蕭相國謀，詐令人從上所來，言豨已死矣，列侯群臣皆賀。相國詐信曰：「雖病，強入賀。」信入，呂后使武士縛信，斬之長樂宮。)

wèi tuó wáng nán yuè, fǎn, gāo zǔ shǐ lù jiǎ cì wèi tuó yìn shòu, wèi nán yuè wáng, lìng chēng chén, fèng hàn yuē. lù shēng zhì nán yuè, wèi tuó chuí jì jī jù jiàn lù shēng. lù shēng yīn jìn shuō yuē: zú xià zhōng guó rén, qīn qī kūn dì fén mù zài zhēn dìng. jīn zú xià fǎn tiān xìng, qì guān dài, yù yǐ qū qū zhī yuè yǔ tiān zǐ kàng héng wèi dí guó, huò qiě jí shēn yǐ. qiě fú qín shī qí zhèng, zhū hóu háo jié bìng qǐ, wéi hàn wáng xiān rù guān, jù xián yáng. xiàng wáng bèi yuē, zì lì wèi xī chǔ bà wáng, zhū hóu jiē shǔ, kě wèi zhì qiáng. rán hàn wáng qǐ bā shǔ, biān chī tiān xià, zhì zhū hóu, suì zhū xiàng yǔ, miè zhī. wǔ nián jiān, hǎi nèi píng dìng, cǐ fēi rén lì, tiān zhī suǒ jiàn yě. tiān zǐ wén jūn wáng nán yuè, bù zhù tiān xià zhū bào nì, jiāng yù yí bīng ér zhū wáng, tiān zǐ lián bǎi xìng xīn láo kǔ, qiě xiū zhī, qiǎn chén shòu jūn wáng yìn shòu, pōu fú tōng shǐ, jūn wáng yí jiāo yíng, běi miàn chēng chén, nǎi yù yǐ xīn zào wèi jí zhī yuè, qū qiáng yú cǐ. hàn chéng wén zhī, jué wáng xiān rén zhǒng, yí miè wáng zōng zú, shǐ yī piān jiāng jiāng shí wàn zhòng yǐ lín yuè, yuè zé shā wáng yǐ jiàng, rú fǎn fù shǒu ěr. yú shì wèi tuó jué rán qǐ, xiè lù shēng. zú bài wèi tuó ér hái. chū, nán hǎi wèi rèn xiāo bìng, qiě sǐ, zhào lóng chuān lìng zhào tuó wèi yuē: wén chén shèng zuò luàn, háo jié pàn qín xiāng lì, pān yú fù shān xiǎn, zǔ nán hǎi, dōng xī shù qiān lǐ, pō yǒu zhōng guó rén xiāng fǔ, cǐ yī zhōu zhī wáng yě, kě yǐ lì guó. jí yǐ tuó xíng nán hǎi wèi shì. xiāo sǐ, tuó yí xí gào zhū jùn yuē: dào bīng jí zhì, jí jué xīn dào, jù bīng zì shǒu, yīn shāo yǐ fǎ zhū qín suǒ zhì zhǎng lì, yǐ qí dǎng wèi jiǎ shǒu, zì lì wèi nán yuè wǔ wáng.
尉佗王南越，反，高祖使陸賈賜尉佗印綬，為南越王，令稱臣，奉漢約。(陸生至南越，尉佗椎髻箕踞見陸生。陸生因進說曰：「足下中國人，親戚、昆弟、墳墓在真定。今足下反天性，棄冠帶，欲以區區之越與天子抗衡為敵國，禍且及身矣。且夫秦失其政，諸侯豪傑並起，唯漢王先入關，據咸陽。項王背約，自立為西楚霸王，諸侯皆屬，可謂至強。然漢王起巴蜀，鞭笞天下，制諸侯，遂誅項羽，滅之。五年間，海內平定，此非人力，天之所建也。天子聞君王南越，不助天下誅暴逆，將欲移兵而誅王，天子憐百姓新勞苦，且休之，遣臣授君王印綬，剖符通使，君王宜郊迎，北面稱臣，乃欲以新造未集之越，屈強於此。漢誠聞之，掘王先人冢，夷滅王宗族，使一偏將將十萬眾以臨越，越則殺王以降，如反覆手耳。」於是尉佗蹶然起，謝陸生。卒拜尉佗而還。初，南海尉任囂病，且死，召龍川令趙佗謂曰：「聞陳勝作亂，豪傑叛秦相立，番禺負山險，阻南海，東西數千里，頗有中國人相輔，此一州之王也，可以立國。」即以佗行南海尉事。囂死，佗移檄告諸郡曰：「盜兵即至，急絕新道，聚兵自守，因稍以法誅秦所置長吏，以其黨為假守，自立為南越武王。)

gāo zǔ zài wèi shí èr nián, bēng, nián liù shí èr. huì dì lì, lǚ hòu lín zhèng. lǚ hòu shí, chén píng yàn jū shēn niàn. lù shēng yuē: hé niàn zhī shēn yě? píng yuē: shēng chuāi wú hé niàn? lù shēng yuē: zú xià wèi wèi shàng xiàng, shí sān wàn hù hóu, kě wèi jí fù wú yù yǐ. rán yǒu yōu niàn, bù guò huàn zhū lǚ shǎo zhǔ ěr. píng yuē: rán. wèi zhī nài hé? lù shēng yuē: tiān xià ān, zhù yì yú xiāng tiān xià wēi, zhù yì yú jiāng. jiāng xiāng hè, zé shì yù fù shì yù fù, tiān xià suī yǒu biàn, zé quán bù fēn quán bù fēn, zé shè jì jì zài liǎng jūn zhǎng wò ěr. hé bù jiāo huān tài wèi, shēn xiāng jiāo jié? píng yòng qí jì, jìng zhū zhū lǚ. chū, lǚ hòu zhī bēng yě, dà chén zhū zhū lǚ. lǚ lù wèi jiāng běi jūn, tài wèi bó bù dé rù běi jūn. shí lì shāng zi jì yǔ lǚ lù shàn. yú shì nǎi shǐ rén jié lì shāng, qí zi wǎng dài shuō lǚ lù. lǚ lù xìn zhī, gù yǔ chū yóu, ér tài wèi nǎi dé rù běi jūn zhū lǚ shì yě.
高祖在位十二年，崩，年六十二。惠帝立，呂后臨政。(呂后時，陳平燕居深念。陸生曰：「何念之深也？」平曰：「生揣吾何念？」陸生曰：「足下位為上相，食三萬戶侯，可謂極富無欲矣。然有憂念，不過患諸呂、少主耳。」平曰：「然。為之奈何？」陸生曰：「天下安，注意於相；天下危，注意於將。將相和，則士豫附；士豫附，天下雖有變，則權不分；權不分，則社稷計在兩君掌握耳。何不交歡太尉，深相交結？」平用其計，竟誅諸呂。初，呂后之崩也，大臣誅諸呂。呂祿為將北軍，太尉勃不得入北軍。時酈商子寄與呂祿善。於是乃使人劫酈商，其子往紿說呂祿。呂祿信之，故與出遊，而太尉乃得入北軍誅呂氏也。)

jǐng dì shí, wú chǔ fǎn, zhēng píng zhī. dì shǐ tài wèi zhōu yà fū dōng jī wú chǔ, yà fū wèn fù kè dèng dū wèi yuē: cè jiāng ān chū? kè yuē: wú bīng ruì shén, nán zhēng fēng chǔ bīng qīng, bù néng chí jiǔ. fāng jīn wèi jiāng jūn jì, mò ruò yǐn bīng dōng bì chāng yì, yǐ liáng wèi wú, wú bì jǐn ruì gōng zhī. jiāng jūn shēn gōu gāo lěi, shǐ qīng bīng jué zhǔn sì kǒu, wú liáng dào jué, shǐ wú liáng xiāng bì, ér liáng shí jié, nǎi yǐ quán zhì qí jí, pò wú bì yǐ. tiáo hóu yuē: shàn. yīn qǐng shàng yuē: chǔ bīng piāo qīng, nán yǔ zhēng fēng, yuàn yǐ liáng wèi zhī, jué qí liáng dào, nǎi kě zhì yě. shàng xǔ zhī. yà fū zhì xíng yáng, wú fāng jí gōng liáng, liáng jí, qǐng jiù. yà fū yǐn bīng dōng běi zǒu chāng yì, shēn bì ér shǒu. liáng wáng shǐ shǐ qǐng yà fū, yà fū shǒu pián yí, bù wǎng, jiān bì bù chū, ér shǐ gōng gāo hóu děng tún wú chǔ bīng hòu, jué qí xiǎng dào. wú chǔ bīng fá liáng, jī, yù tuì, shù tiāo zhàn, zhōng bù chū. wú chǔ jì è, nǎi yǐn bīng ér qù. yà fū chū jīng bīng zhuī jī, dà pò wú yě. bēng, tài zǐ chè lì. shì wèi wǔ dì. bēng, zi fú líng lì. shì wèi zhāo dì. huò guāng fǔ zhèng, shàng guān jié hài guāng chǒng, zhà wèi dì xiōng yàn wáng dàn shàng shū, chēng guāng xíng shàng lín chēng bì, yòu sī diào xiào wèi. dì bù xìn, ér shàng guān jié zuò wěi shì guǒ fā, fú zhū. bēng, lì wǔ dì sūn chāng yì wáng hè. hè, chāng yì āi wáng bó zhī zǐ. jí wèi èr shí qī rì, shì yǒu qiān yī bǎi èr shí qī tiáo, huò guāng fèi hè wèi hǎi hūn hóu yě. fèi, lì wǔ dì céng sūn xún shì wèi xuān dì. dì wèi tài zǐ zhī sūn.. bēng, lì tài zǐ shì shì wèi yuán dì.. bēng, lì tài zǐ ào. shì wèi chéng dì. wěi zhèng zhū jiù wáng fèng děng, tóng rì bài fèng xiōng dì wǔ rén wèi hóu, hào yuē: wǔ hóu. wǔ hóu jiē zhuān zhèng yě. bēng, lì xuān dì sūn dìng táo gōng wáng zǐ xīn shì wèi āi dì. jí wèi liù nián bēng, wú sì.. bēng, lì dì dì zhōng shān xiào wáng kàn. shì wèi píng dì. dì nián yòu, wèi wáng mǎng suǒ zhèn. bēng, lì xuān dì xuán sūn yīng. shì wèi rú zǐ, mǎng fèi yīng zì lì.
景帝時，吳楚反，征平之。(帝使太尉周亞夫東擊吳楚，亞夫問父客鄧都尉曰：「策將安出？」客曰：「吳兵銳甚，難爭鋒；楚兵輕，不能持久。方今為將軍計，莫若引兵東壁昌邑，以梁餵吳，吳必盡銳攻之。將軍深溝高壘，使輕兵絕准泗口，吳糧道絕，使吳梁相弊，而糧食竭，乃以全制其極，破吳必矣。」條侯曰：「善。」因請上曰：「楚兵剽輕，難與爭鋒，願以梁餵之，絕其糧道，乃可制也。」上許之。亞夫至滎陽，吳方急攻梁，梁急，請救。亞夫引兵東北走昌邑，深壁而守。梁王使使請亞夫，亞夫守便宜，不往，堅壁不出，而使弓高侯等屯吳、楚兵後，絕其餉道。吳、楚兵乏糧，飢，欲退，數挑戰，終不出。吳、楚既餓，乃引兵而去。亞夫出精兵追擊，大破吳也。)崩，太子徹立。(是為武帝。)崩，子弗陵立。(是為昭帝。霍光輔政，上官桀害光寵，詐為帝兄燕王旦上書，稱光行上林稱蹕，又私調校尉。帝不信，而上官桀作偽事果發，伏誅。)崩，立武帝孫昌邑王賀。(賀，昌邑哀王髆之子。即位二十七日，事有千一百二十七條，霍光廢賀為海昏侯也。)廢，立武帝曾孫詢(是為宣帝。帝衛太子之孫。)。崩，立太子奭(是為元帝。)。崩，立太子驁。(是為成帝。委政諸舅王鳳等，同日拜鳳兄弟五人為侯，號曰：「五侯。」五侯皆專政也。)崩，立宣帝孫定陶恭王子欣(是為哀帝。即位六年崩，無嗣。)。崩，立帝弟中山孝王衎。(是為平帝。帝年幼，為王莽所鴆。崩，立宣帝玄孫嬰。是為孺子，莽廢嬰自立。)

wěi xīn shì wáng mǎng zhě, chéng dì jiù wáng màn zhī zǐ, yuán dì wáng huáng hòu zhī zhí yě. yuán dì bēng, chéng dì jí wèi, yǐ yuán jiù fèng wèi dà sī mǎ, xiōng dì wǔ rén jiē wèi hóu. yuán dì huáng hòu, wèi jùn wáng jìn zhī nǚ. shēng chéng dì shí, fèng bǐng zhèng. tóng rì fēng xiōng dì wǔ rén wèi wǔ hóu. màn zǎo zú, fèng jiāng hōng, yǐ mǎng tuō tài hòu tài hòu, mǎng zhī gū yě., fēng wèi xīn dū hóu. wǔ hóu jìng wèi jiàn, qǐ zhì dì shě, mǎng yòu gū pín, dú zhé jié gōng jǐn. dāng shì míng shì, duō wèi mǎng yán, shàng yóu shì xián zhī, bài wèi shì zhōng. mǎng jiāo jié jiāng xiāng, shōu shàn míng shì, zhèn shī bīn kè, gù xū yù lóng qià, qīng chì qí zhū fù yǐ. shí, chéng dì fèi xǔ hòu, lì zhào fēi yàn, fēi yàn nǚ dì wèi zhāo yí. zhāo yí hài hòu gōng huáng tài zǐ, dì wú sì, nǎi lì dìng táo wáng xīn wèi huáng tài zǐ. xīn zhě, xuān dì sūn, chéng dì dì zhī zǐ. chū, wáng zǔ mǔ fù tài hòu yīn wèi wáng qiú wèi hàn sì, sī shì zhào huáng hòu zhāo yí jí dì jiù wáng fèng, gù quàn lì zhī.
偽新室王莽者，成帝舅王曼之子，元帝王皇后之侄也。元帝崩，成帝即位，以元舅鳳為大司馬，兄弟五人皆為侯。(元帝皇后，魏郡王禁之女。生成帝時，鳳秉政。同日封兄弟五人為五侯。)曼早卒，鳳將薨，以莽托太后(太后，莽之姑也。)，封為新都侯。五侯競為僭，起治第舍，莽幼孤貧，獨折節恭謹。當世名士，多為莽言，上由是賢之，拜為侍中。(莽交結將相，收贍名士，賑施賓客，故虛譽隆洽，傾熾其諸父矣。)時，成帝廢許後，立趙飛燕，飛燕女弟為昭儀。昭儀害後宮皇太子，帝無嗣，乃立定陶王欣為皇太子。(欣者，宣帝孫，成帝弟之子。初，王祖母傅太后陰為王求為漢嗣，私事趙皇后、昭儀及帝舅王鳳，故勸立之。)

mǎng yǐ fā dìng líng hóu chún yú zhǎng dà jiān, bài wèi dà sī mǎ, chū, zhǎng yǔ xǔ huáng hòu zǐ nǚ mí sī tōng, yīn nǚ mí lù yí zhǎng. zhǎng xǔ, yù bái shàng wèi zuǒ huáng hòu. shí wáng gēn fǔ zhèng, jiǔ bìng. zhǎng cháng dài gēn. mǎng xīn hài zhǎng chǒng, bái gēn yuē: zhǎng yǔ xǔ guì rén sī jiāo tōng, jiàn jiāng jūn jiǔ bìng, sī xǐ. gēn nù, lìng mǎng bái zhǎng, zhǎng xià yù sǐ. shí nián sān shí bā. chéng dì bēng, āi dì jí wèi. lì huáng hòu fù hòu. hòu jí dì zǔ mǔ, dìng táo gōng tài hòu cóng nǚ dì yě. fēng hòu fù bó yàn wèi kǒng xiāng hóu. dì mǔ dīng hòu yuē gōng hòu fù hòu. hòu jí dì zǔ mǔ, dìng táo gōng tài hòu cóng nǚ dì yě. fēng hòu fù fù yàn wèi kǒng xiāng hóu. dì mǔ dīng hòu yuē gōng huáng tài hòu, jiù dīng míng wèi ān yáng hóu. mǎng qǐ hái gǔ, bì dīng fù yě. āi dì bēng, shí mǎng yǐ hóu zài dì. tài huáng tài hòu lìng mǎng bèi zuǒ sàng shì tài huáng tài hòu, yuán dì huáng hòu yě., fù wèi dà sī mǎ. zhēng lì zhōng shān wáng wèi dì jí píng dì, dì míng kàn, wèi zhōng shān wáng, jí xiào wáng zǐ yě., tài huáng tài hòu lín cháo, mǎng bǐng zhèng, bǎi guān zǒng jǐ, yǐ tīng yú mǎng. fù shùn zhě bá zhuó, wǔ hèn zhě zhū miè, yǐ wáng xún wáng yì wèi fù xīn, zhēn fēng zhēn hán zhǔ jī duàn, píng yàn diǎn shū jī, liú xīn diǎn wén zhāng, sūn jiàn wèi zhǎo yá, jiē yǐ cái néng bìng rèn xiǎn zhí. mǎng sè lì ér yán fāng, yù yǒu suǒ wèi, zhēng jiàn fēng cǎi, dǎng yǔ chéng qí zhǐ yì ér xiǎn zòu zhī. mǎng yīn gù ràng, shì bù dé yǐ, shàng yǐ huò tài hòu, xià yǐ shì xìn yú zhòng shù. yuè cháng shì zhòng yì xiàn bái zhì yī, hēi zhì èr. mǎng lìng yì zhōu fěng qún chén, zòu yán mǎng gōng dé bǐ zhōu gōng, yí cì hào ān hàn gōng. píng dì bēng, mǎng zhēng xuān dì xuán sūn guǎng chéng hóu zi yīng lì zhī, nián sān suì. suì móu jū shè, rú zhōu gōng gù shì. shí yuán dì tǒng jué. xuān dì céng sūn wǔ rén, mǎng è qí zhǎng zhě, tuō yǐ bo xiāng yí jí, nǎi lì yīng yě.
莽以發定陵侯淳于長大奸，拜為大司馬，(初，長與許皇后姊[女靡]私通，因[女靡]賂遺長。長許，欲白上為左皇后。時王根輔政，久病。長嘗代根。莽心害長寵，白根曰：「長與許貴人私交通，見將軍久病，私喜。」根怒，令莽白長，長下獄死。)時年三十八。成帝崩，哀帝即位。立皇后傅後。(後即帝祖母，定陶恭太后從女弟也。)封后父博晏為孔鄉侯。帝母丁後曰恭後傅後。(後即帝祖母，定陶恭太后從女弟也。)封后父傅晏為孔鄉侯。帝母丁後曰恭皇太后，舅丁明為安陽侯。莽乞骸骨，避丁、傅也。哀帝崩，時莽以侯在第。太皇太后令莽備佐喪事(太皇太后，元帝皇后也。)，復為大司馬。征立中山王為帝(即平帝，帝名衎，為中山王，即孝王子也。)，太皇太后臨朝，莽秉政，百官總己，以聽於莽。(附順者拔擢，忤恨者誅滅，以王尋、王邑為腹心，甄豐、甄邯主擊斷，平晏典樞機，劉歆典文章，孫建為爪牙，皆以才能並任顯職。莽色厲而言方，欲有所為，征見風采，黨與承其旨意而顯奏之。莽因固讓，示不得已，上以惑太后，下以示信於眾庶。越常氏重譯獻白雉一，黑雉二。莽令益州諷群臣，奏言莽功德比周公，宜賜號「安漢公」。)平帝崩，莽征宣帝玄孫廣成侯子嬰立之，年三歲。遂謀居攝，如周公故事。(時元帝統絕。宣帝曾孫五人，莽惡其長者，托以卜相宜吉，乃立嬰也。)

dōng dōu tài shǒu dí yì fǎn, bài sǐ yì chéng xiàng fāng jìn zi yě, lì liú xìn wèi tiān zǐ yě.. mǎng zì wèi wēi dé suì shèng, huò tiān rén zhī zhù, yòng tóng guì fú mìng, suì jí zhēn zǐ tóng rén yuán shì zhāng shàng tóng guì fú mìng.. qí jiǔ nián, chì méi zéi qǐ láng yá nǚ zǐ, lǚ mǔ wèi zi bào chóu, dǎng zhòng fù jìn duō, hào chì méi zéi.. shí sì nián, shì zǔ qǐ bīng, yǔ wáng kuāng děng gòng lì liú shèng gōng wèi gēng shǐ huáng dì. gēng shǐ, jí shì zǔ zú xiōng. shì zǔ jí xiōng bó shēng yǔ xīn shì píng lín bīng shì wáng kuāng děng, hé jūn gōng jí yáng. mǎng qiǎn wáng xún wáng yì jī gēng shǐ. èr rén bīng bài yú kūn yáng, hàn bīng suì rù chéng zhōng, rén jiē jiàng. mǎng zǒu jiàn tái, cáng yú shì zhōng běi yú, jiān xiào wèi gōng sūn bīn jiù zhǎn mǎng, suì chuán shǒu yì gēng shǐ yú wǎn.
東都太守翟義反，敗死(義丞相方進子也，立劉信為天子也。)。莽自謂威德遂盛，獲天人之助，用銅匱符命，遂即真(梓橦人袁世章上銅匱符命。)。其九年，赤眉賊起(琅琊女子，呂母為子報仇，黨眾復浸多，號「赤眉賊」。)。十四年，世祖起兵，與王匡等共立劉聖公為更始皇帝。(更始，即世祖族兄。世祖及兄伯升與新市平林兵士王匡等，合軍攻棘陽。)莽遣王尋、王邑擊更始。二人兵敗於昆陽，漢兵遂入城中，人皆降。莽走漸台，藏於室中北隅，間校尉公孫賓就斬莽，遂傳首詣更始於宛。

shì zǔ guāng wǔ huáng dì huì xiù, zì wén shū, nán yáng cài yáng rén. gāo huáng dì zhī jiǔ dài sūn yě. wáng mǎng mò, tiān xià lián suì zāi huáng, kòu dào fēng qǐ. mǎng mò, nán fāng jī jǐn, rén mín qún rù yě zé, jué fú cí shí, gèng xiāng qīn duó. xīn shì rén wáng kuāng wèi píng lǐ zhēng sòng, suì tuī wèi qú shuài. shí liú xuán bì lì píng lín. shí shì zǔ bì lì xīn yě, yīn mài gǔ wǎn, wǎn rén lǐ tōng yǐ tú chèn shuō shì zǔ. tōng fù shǒu, hǎo chèn jì. tōng sù wén shǒu shuō yún: liú shì fù xìng, lǐ shì wèi fǔ. sī cháng huái zhī. jí xià jiāng, xīn shì bīng qǐ, tōng dì yì nǎi gòng jì yì yuē: jīn sì fāng rǎo luàn, xīn shì qiě wáng, hàn dāng gèng xìng. nán yáng zōng shì, dú liú bó shēng xiōng dì fàn ài róng zhòng, kě yǔ móu dà shì. tōng xiào yuē: wú yì yě. huì shì zǔ bì shì zài wǎn, tōng wén zhī, jí qiǎn yì yíng shì zǔ, suì xiāng yuē jié. wèi jǐ, shì zǔ yǔ bó shēng dèng chén jù zhī wǎn, yǔ ráng rén cài shǎo gōng děng yàn yǔ. shǎo gōng pō xué tú chèn, yán liú xiù wèi tiān zǐ. huò yuē: shì guó shī liú xiù hū? shì zǔ xiào yuē: hé yòng zhī fēi pū yé? zuò zhě jiē dà xiào, chén xīn dú xǐ. hòu yīn wèi shì zǔ yuē: wáng mǎng cán bào, shèng xià zhǎn rén, cǐ tiān wáng zhī shí. wǎng shí zhī huì wǎn yǔ, dú dāng yīng yé! shì zǔ xiào. jí hàn bīng qǐ, dèng chén suì wǎng cóng zhī. shì zǔ yú shì yǔ tōng dì lǐ yì qǐ yú wǎn, xiōng bó shēng qǐ yú chōng líng, dèng chén qǐ xīn yě, huì zhòng bīng jī zhǎng jù.
世祖光武皇帝諱秀，字文叔，南陽蔡陽人。高皇帝之九代孫也。王莽末，天下連歲災蝗，寇盜蜂起。(莽末，南方饑饉，人民群入野澤，掘鳧茈食，更相侵奪。新市人王匡為平理爭訟，遂推為渠帥。時劉玄避吏平林。)時世祖避吏新野，因賣谷宛，宛人李通以圖讖說世祖。(通父守，好讖記。通素聞守說云：「劉氏復興，李氏為輔。」私嘗懷之。及下江，新市兵起，通弟軼乃共計議曰：「今四方擾亂，新室且亡，漢當更興。南陽宗室，獨劉伯升兄弟泛愛容眾，可與謀大事。」通笑曰：「吾意也。」會世祖避事在宛，通聞之，即遣軼迎世祖，遂相約結。未幾，世祖與伯升、鄧晨俱之宛，與穰人蔡少公等燕語。少公頗學圖讖，言劉秀為天子。或曰：「是國師劉秀乎？」世祖笑曰：「何用知非仆耶？」坐者皆大笑，晨心獨喜。後因謂世祖曰：「王莽殘暴，盛夏斬人，此天亡之時。往時之會宛語，獨當應耶！」世祖笑。及漢兵起，鄧晨遂往從之。)世祖於是與通弟李軼起於宛，兄伯升起於舂陵，鄧晨起新野，會眾兵擊長聚。

xīn shì rén wáng kuāng děng lì liú shèng gōng wèi tiān zǐ, ér hài bó shēng, liú xuán, zì shèng gōng, shì zǔ zú xiōng yě. bì lì yú píng lín, wáng kuāng děng lì zhī. chū, bó shēng zì wáng mǎng cuàn hàn dì, fèn fèn huái kuāng fù shè jì zhī lǜ. bù shì jiā rén zhī jū yè, qīng cái pò chǎn, jiāo jié tiān xià xióng jùn. wáng mǎng mò, dào zéi qún qǐ. bó shēng zhào zhū háo jié jì yì, yú shì shǐ bīn kè dèng chén qǐ xīn yě, shì zǔ lǐ yì qǐ yú wǎn, bó shēng fā chōng líng, zǐ dì qī bā qiān rén, bù shǔ bīn kè, zì chēng zhù tiān dū bù, shǐ liú jiā yòu xīn shì píng lín bīng wáng kuāng chén mù děng hé jūn ér jìn, tú zhǎng jù. zhū jiāng yì lì liú shì, yǐ cóng rén wàng, háo jié xián yù guī bó shēng. ér xīn shì píng lín jiāng shuài lè fàng zòng, dàn bó shēng wēi míng, tān shèng gōng nuò ruò, xiān dìng cè lì zhī, rán hòu zhào bó shēng shì qí yì. bó shēng yuē: zhū jiāng jūn yù zūn lì zōng shì, dé qí hòu yān, yú bǐ zhī jiàn, qiè wèi yǒu tóng. jīn chì méi qǐ qīng xú, zhòng shù shí wàn, wén nán yáng lì zōng shì, kǒng chì méi fù yǒu suǒ lì, rú cǐ, jiāng nèi zì zhēng. jīn wáng mǎng wèi miè, ér zōng shì xiāng gōng, shì yí tiān xià ér zì sǔn quán, fēi suǒ yǐ pò mǎng yě. qiě shǒu bīng chàng hào, xiān yǒu néng suì, chén shèng xiàng yǔ jí qí shì yě, chōng líng qù wǎn sān bǎi lǐ ěr, wèi zú wèi gōng ér jù zì zūn lì, wèi tiān xià zhǔn de, shǐ hòu rén chéng wú bì, fēi jì zhī shàn zhě yě. jīn qiě chēng wáng yǐ hào lìng, ruò chì méi suǒ lì zhě xián, zé xiāng shuài ér wǎng cóng zhī ruò wú suǒ lì, pò mǎng, chú chì méi, rán hòu jǔ zūn hào, yì wèi wǎn yě, yuàn shàn xiáng sī zhī. zhū jiāng bù cóng, suì lì shèng gōng. yóu shì, háo jié shī wàng.
新市人王匡等立劉聖公為天子，而害伯升，(劉玄，字聖公，世祖族兄也。避吏於平林，王匡等立之。初，伯升自王莽篡漢帝，憤憤懷匡復社稷之慮。不事家人之居業，傾財破產，交結天下雄俊。王莽末，盜賊群起。伯升召諸豪傑計議，於是使賓客鄧晨起新野，世祖、李軼起於宛，伯升發舂陵，子弟七八千人，部署賓客，自稱「柱天都部」，使劉嘉誘新市、平林兵王匡、陳牧等合軍而進，屠長聚。諸將議立劉氏，以從人望，豪傑咸欲歸伯升。而新市、平林將帥樂放縱，憚伯升威明，貪聖公懦弱，先定策立之，然後召伯升示其議。伯升曰：「諸將軍欲尊立宗室，德其厚焉，愚鄙之見，竊未有同。今赤眉起青徐，眾數十萬，聞南陽立宗室，恐赤眉復有所立，如此，將內自爭。今王莽未滅，而宗室相攻，是疑天下而自損權，非所以破莽也。且首兵唱號，鮮有能遂，陳勝、項羽即其事也，舂陵去宛三百里耳，未足為功而遽自尊立，為天下準的，使後人承吾弊，非計之善者也。今且稱王以號令，若赤眉所立者賢，則相率而往從之；若無所立，破莽，除赤眉，然後舉尊號，亦未晚也，願善詳思之。」諸將不從，遂立聖公。由是，豪傑失望。

bó shēng dōu bù jiāng liú jì, yǒng guān sān jūn, wén gēng shǐ lì, nù yuē: běn qǐ bīng tú dà shì zhě, liú bó shēng xiōng dì yě. gēng shǐ hé zhě yé? gēng shǐ jūn chén wén ér xīn jì zhī. nǎi chén bīng shù qiān shōu jì, jiāng zhū zhī, bó shēng gù zhēng. lǐ yì zhū wěi yīn quàn gēng shǐ bìng zhí bó shēng, jí rì hài zhī. lǐ yì yǔ shì zǔ jì xì, hòu yīn féng gōng sūn zhì mì shū, qiú xiào chéng jié, xián quàn mì zhī. shì zǔ nǎi bān lù yì shū yuē: lǐ jì wén duō zhà, bù xìn rén yě. jīn yí qí shū gào shǒu wèi. shū jì xuān lù, zhū wěi shǐ rén shā yì yě. hào gēng shǐ yuán nián. gēng shǐ shǐ shì zǔ wèi piān jiāng jūn, xùn kūn yáng. wáng mǎng wén hàn dì lì, dà jù. qiǎn dà sī tú wáng xún dà sī kōng wáng yì, jiāng bīng bǎi wàn, jī shì zǔ yú kūn yáng. shì zǔ pò zhī. chū, bó shēng bá wǎn yǐ sān rì, ér shì zǔ shàng wèi zhī, nǎi wěi shǐ rén chí shū bào chéng zhōng, yún wǎn xià bīng dào, ér yáng duò xià qí shū, xún yì dé zhī, bù xǐ. zhū jiāng jì jīng lǚ jié, dǎn qì yì zhuàng, wú bù yī dāng bǎi, shì zǔ nǎi yǔ gǎn sǐ zhě sān qiān rén, cóng chéng xī chū, chōng zhōng jiān. xún yì zhèn luàn, chéng ruì bēng zhī, suì shā wáng xún. mǎng bīng dà kuì, zǒu zhě zì xiāng téng jiàn, bēn yì bǎi yú lǐ, jiān huì dà léi fēng, yǔ fēi rú zhù, zhì shuǐ shèng yì, hǔ bào jiē zhàn lì, nì sǐ zhě yǐ wàn shù, shuǐ wèi zhī bù liú.
伯升都部將劉稷，勇冠三軍，聞更始立，怒曰：「本起兵圖大事者，劉伯升兄弟也。更始何者耶？」更始君臣聞而心忌之。乃陳兵數千收稷，將誅之，伯升固爭。李軼、朱鮪因勸更始並執伯升，即日害之。李軼與世祖既隙，後因馮公孫緻密書，求效誠節，咸勸秘之。世祖乃班露軼書曰：「李季文多詐，不信人也。」今移其書告守、尉。書既宣露，朱鮪使人殺軼也。)號更始元年。更始使世祖為偏將軍，徇昆陽。王莽聞漢帝立，大懼。遣大司徒王尋、大司空王邑，將兵百萬，擊世祖於昆陽。世祖破之。(初，伯升拔宛已三日，而世祖尚未知，乃偽使人持書報城中，雲「宛下兵到」，而佯墮下其書，尋、邑得之，不喜。諸將既經屢捷，膽氣益壯，無不一當百，世祖乃與敢死者三千人，從城西出，沖中堅。尋、邑陣亂，乘銳崩之，遂殺王尋。莽兵大潰，走者自相騰踐，奔殪百餘里，間會大雷風，雨飛如注，滍水盛溢，虎豹皆戰慄，溺死者以萬數，水為之不流。)

sān fǔ háo jié, gòng zhū wáng mǎng, chuán shǒu yì wǎn. gēng shǐ yǐ shì zǔ xíng dà sī mǎ shì, chí jié běi dù hé, zhèn wèi zhōu jùn. dèng yǔ zhàng cè běi dù hé, zhuī shì zǔ. shì zǔ jiàn yǔ shén huān, wèi yuē: wǒ dé zhuān fēng bài, xiān shēng yuǎn lái, níng yù shì hū? yǔ yuē: bù yuàn yě. míng gōng wēi dé jiā yú sì hǎi, yǔ dé xiào qí chǐ cùn, chuí gōng míng yú zhú bó ěr. shì zǔ xiào, yīn liú sù yǔ. jìn shuō yuē: gēng shǐ suī dōu guān xī, jīn shān dōng wèi ān, chì méi qīng dú zhī shǔ, dòng yǐ wàn shù, sān fǔ jiǎ hào, wǎng wǎng qún jù. gēng shǐ jì wèi yǒu suǒ cuò, ér bù zì tīng duàn. zhū jiāng jiē yōng rén jué qǐ, zhì zài cái bó, zhēng yòng wēi lì, zhāo xī zì kuài ér yǐ. fēi yǒu zhōng liáng míng zhì shēn lǜ yuǎn tú yù zūn zhǔ ān mín zhě yě. sì fāng fēn bēng lí xī, xíng shì kě jiàn. míng gōng suī jiàn fān fǔ zhī gōng, yóu kǒng wèi kě chéng lì. yú jīn zhī jì, mò rú yán lǎn yīng xióng, wù yuè rén xīn, lì gāo zǔ zhī yè, jiù wàn rén zhī mìng, yǐ gōng ér lǜ zhī, tiān xià bù zú dìng yě. shì zǔ dà yuè, jí cóng zhì guǎng ā, pī yú dì tú zhǐ shì yǔ yuē: tiān xià jùn guó rú shì, jīn shǐ dé qí yī. zi qián yán yǐ wú lǜ zhī, tiān xià bù zú dìng, hé yě? yǔ yuē: jīn hǎi nèi sàn luàn, rén sī míng jūn, yóu chì zǐ zhī mù cí mǔ yě. gǔ zhī xìng zhě, zài dé hòu bó, bù yǐ xiǎo dà. shì zǔ xiào yuè, yòu féng yì shuō shì zǔ yuē: rén sī hàn jiǔ yǐ. jīn gēng shǐ zhū jiāng, zòng héng bào nüè, suǒ zhì lǔ lüè, bǎi xìng shī wàng, wú suǒ yī dài, jīn gōng zhuān mìng fāng miàn, shī xíng ēn dé. fū yǒu jié zhòu zhī luàn, nǎi jiàn tāng wǔ zhī gōng. rén jiǔ jī kě, yì wèi chōng bǎo, yí jí fēn qiǎn guān shǔ, xún xíng jùn xiàn lǐ yuān, jié bù huì zé. shì zǔ nà zhī yě.
三輔豪傑，共誅王莽，傳首詣宛。更始以世祖行大司馬事，持節北渡河，鎮慰州郡。(鄧禹杖策北渡河，追世祖。世祖見禹甚歡，謂曰：「我得專封拜，先生遠來，寧欲仕乎？」禹曰：「不願也。明公威德加於四海，禹得效其尺寸，垂功名於竹帛耳。」世祖笑，因留宿禹。進說曰：「更始雖都關西，今山東未安，赤眉、青犢之屬，動以萬數，三輔假號，往往群聚。更始既未有所挫，而不自聽斷。諸將皆庸人崛起，志在財帛，爭用威力，朝夕自快而已。非有忠良明智、深慮遠圖、欲尊主安民者也。四方分崩離析，形勢可見。明公雖建蕃輔之功，猶恐未可成立。於今之計，莫如延覽英雄，務悅人心，立高祖之業，救萬人之命，以公而慮之，天下不足定也。」世祖大悅，及從至廣阿，披輿地圖指示禹曰：「天下郡國如是，今始得其一。子前言以吾慮之，天下不足定，何也？」禹曰：「今海內散亂，人思明君，猶赤子之慕慈母也。古之興者，在德厚薄，不以小大。」世祖笑悅，又馮異說世祖曰：「人思漢久矣。今更始諸將，縱橫暴虐，所至虜掠，百姓失望，無所依戴，今公專命方面，施行恩德。夫有桀紂之亂，乃見湯武之功。人久饑渴，易為充飽，宜急分遣官屬，巡行郡縣理冤，結布惠澤。」世祖納之也。)

wáng láng zhà wèi chéng dì zi zi yú, lì wèi tiān zǐ, dōu hán dān, qiǎn shǐ jiàng xià jùn guó, shì zǔ miè zhī. wáng chāng yī míng wáng láng, zhào guó hán dān rén yě. sù wèi bo xiāng, cháng yǐ hé běi yǒu tiān zǐ qì, shí zhào móu wáng zǐ lín hào qí shù, rèn xiá yú zhào wèi jiān, ér láng yǔ zhī shàn. chū, wáng mǎng cuàn wèi, zhǎng ān zhōng huò chēng chéng dì zi zi yú zhě, mǎng shā zhī. láng yuán shì chēng zhēn zǐ yú yún. gēng shǐ yuán nián, píng lín děng lǜ chē qí shù bǎi, chén rù hán dān chéng, lì láng wèi tiān zǐ. shì zǔ jìn gōng hán dān, láng shǎo fù lǐ lì wèi fǎn jiān, kāi mén nèi hàn jūn, suì bá hán dān, zhǎn wáng láng. shōu wén shū, dé rén lì yǔ láng jiāo guān, bàng huǐ shàng zhě shù qiān zhāng. shì zǔ bù xǐng, huì zhū jiāng shāo zhī, yuē: lìng fǎn cè zi zì ān yě.
王郎詐為成帝子子輿，立為天子，都邯鄲，遣使降下郡國，世祖滅之。(王昌一名王郎，趙國邯鄲人也。素為卜相，常以河北有天子氣，時趙繆王子林好奇數，任俠於趙、魏間，而郎與之善。初，王莽篡位，長安中或稱成帝子子輿者，莽殺之。郎緣是稱真子輿雲。更始元年，平林等率車騎數百，晨入邯鄲城，立郎為天子。世祖進攻邯鄲，郎少傅李立為反間，開門內漢軍，遂拔邯鄲，斬王郎。收文書，得人吏與郎交關，謗毀上者數千章。世祖不省，會諸將燒之，曰：「令反側子自安也。」)

shì zǔ wēi shēng rì shèng, gēng shǐ yí lǜ, nǎi qiǎn shǐ lì shì zǔ wèi xiāo wáng, lìng bà bīng, yǔ zhū jiāng yǒu gōng zhě hái zhǎng ān. qiǎn miáo céng wèi yōu zhōu mù, wéi shùn wèi shàng gǔ shǒu, bìng běi zhī jùn. shí shì zǔ jū hán dān gōng, gěng yǎn qǐng jiān shuō yuē: jīn gēng shǐ shī zhèng, jūn chén yín luàn, zhū jiāng shàn mìng yú jī wài, guì qī zòng héng yú dōu nèi, tiān zǐ zhī mìng, bù chū chéng mén, suǒ bài mù shǒu zhé zì qiān yì, bǎi xìng bù zhī suǒ cóng, shì rén mò gǎn zì ān, lǔ lüè cái wù, jié lüè fù nǚ, huái jīn yù zhě, zhì bù shēng guī. yuán yuán kòu xīn, gèng sī wáng mǎng. yòu tóng mǎ chì méi zhī zhī shǔ shù shí bèi, shù jí bǎi wàn, shèng gōng bù néng biàn yě, qí bài bù jiǔ. gōng shǒu jǔ shì nán yáng, pò bǎi wàn zhī jūn. jīn dìng hé běi, jù tiān fǔ zhī dì, yǐ yì zhēng fá, fā hào xiǎng yīng, tiān xià kě chí xí ér dìng. tiān xià zhì zhòng, bù kě lìng tā xìng dé zhī. wén shǐ zhě cóng xī fāng lái, yù bà bīng, bù kě cóng yě. jīn lì shì sǐ wáng zhě duō, yǎn yuàn běi guī yōu zhōu, yì fā jīng bīng, yǐ jí dà jì. shì zǔ dà yuè. yǎn guī shàng gǔ, zhǎn wéi shùn děng. shì zǔ cí bù jiù zhēng, zhǎn miáo céng děng, zì shì shǐ èr yú gēng shǐ.
世祖威聲日盛，更始疑慮，乃遣使立世祖為蕭王，令罷兵，與諸將有功者還長安。遣苗曾為幽州牧，韋順為上谷守，並北之郡。(時世祖居邯鄲宮，耿弇請間說曰：「今更始失政，君臣淫亂，諸將擅命於畿外，貴戚縱橫於都內，天子之命，不出城門，所拜牧守輒自遷易，百姓不知所從，士人莫敢自安，虜掠財物，劫掠婦女，懷金玉者，至不生歸。元元叩心，更思王莽。又銅馬、赤眉之之屬數十輩，數及百萬，聖公不能辨也，其敗不久。公首舉事南陽，破百萬之軍。今定河北，據天府之地，以義征伐，發號響應，天下可馳檄而定。天下至重，不可令他姓得之。聞使者從西方來，欲罷兵，不可從也。今吏士死亡者多，弇願北歸幽州，益發精兵，以集大計。」世祖大悅。弇歸上谷，斬韋順等。)世祖辭不就征，斬苗曾等，自是始貳於更始。

shì shí, zhǎng ān zhèng luàn, sì fāng bèi pàn, jiē píng zhī. liáng wáng liú yǒng shàn mìng, suī yáng gōng sūn shù chēng wáng, bā shǔ lǐ xiàn zì lì wèi huái nán wáng, qín fēng zì hào wèi chǔ lí wáng, zhāng bù qǐ láng yá, dǒng xiàn qǐ dōng hǎi, yán cén qǐ hàn zhōng, tián róng qǐ yí líng, bìng zhì jiāng shuài, qīn lüè jùn xiàn. yòu yǒu chì méi tóng mǎ zhī shǔ, bù kě shèng jì. chū, tóng mǎ jiàng shì zǔ, yóu bù zì ān. shì zǔ zhī qí yì, chì lìng gè guī yíng lè bīng mǎ, nǎi zì chéng qīng qí àn xíng bù zhèn. jiàng zhě gèng xiāng yǔ yuē: xiāo wáng tuī chì xīn zhì rén fù zhōng, ān dé bù tóu sǐ hū! yóu shì xī fú.
是時，長安政亂，四方背叛，皆平之。(梁王劉永擅命，睢陽公孫述稱王，巴蜀李憲自立為淮南王，秦豐自號為楚黎王，張步起琅琊，董憲起東海，延岑起漢中，田戎起夷陵，並置將帥，侵略郡縣。又有赤眉、銅馬之屬，不可勝計。初，銅馬降世祖，猶不自安。世祖知其意，敕令各歸營勒兵馬，乃自乘輕騎按行步陣。降者更相語曰：「蕭王推赤心置人腹中，安得不投死乎！」由是悉服。

shì zǔ shǐ gěng yǎn tǎo zhāng bù. bù wén zhī, nǎi shǐ qí dà jiāng fèi yì jūn lì xià, yòu fēn bīng tún yú zhù ā, bié yú tài shān zhōng chéng liè yíng shù shí yǐ dài yǎn. yǎn nǎi dù hé, xiān jī zhù ā, zì dàn gōng chéng, rì wèi zhōng ér bá zhī, gù kāi wéi yī jiǎo, lìng qí zhòng dé bēn guī zhōng chéng. zhōng chéng wén zhù ā yǐ kuì, dà jù, suì kōng bì wáng qù. fèi yì fēn qiǎn qí dì gǎn shǒu jù lǐ. yǎn fēn bīng xié jù lǐ, shǐ duō fá shù mù, yáng yán yǐ tián sāi kēng qiàn. shù rì, yǒu jiàng zhě yán yì wén yǎn yù gōng jù lǐ, móu lái jiù zhī. yǎn nǎi lìng jūn zhōng yuē: hòu sān rì dāng xī lì gōng jù lǐ chéng. yīn huǎn shēng kǒu, lìng dé wáng guī. guī zhě yǐ yǎn qī gào yì. yì zhì rì guǒ zì jiāng jiù zhī, yǎn xǐ wèi zhū jiāng yuē: wú suǒ yǐ xiū gōng jù zhě, yù yòu zhì yì ěr. jīn lái, shì suǒ qiú yě. jí fēn sān qiān rén shǒu jù lǐ, zì yǐn jīng bīng shàng gāng bǎn, chéng gāo hé zhàn, lín zhèn zhǎn yì. jì ér shōu shǒu jí yǐ shì jù lǐ chéng. chéng zhōng xiōng jù, fèi gǎn xī zhòng wáng guī zhāng bù. bù shí dōu jù, shǐ qí dì lán shǒu xī ān, zhū jùn tài shǒu shǒu lín zī, xiāng qù sì shí lǐ. yǎn jìn jūn jū èr chéng zhī jiān. yǎn shì xī ān chéng suī xiǎo ér jiān, lín zī suī dà ér shí yì gōng. nǎi chì zhū bù, hòu wǔ rì gōng xī ān chéng. lán wén zhī, chén yè jǐng shǒu. zhì qī, yè bàn, yǎn chì zhū jiāng jiē rù shí, huì míng zhì lín zī chéng. chū qí bù yì, bàn rì bá zhī, rù jù qí chéng. zhāng lán jù, suì jiāng qí zhòng wáng guī jù. yǎn nǎi lìng jūn shì wú dé wàng lüè jù xià, qǐng zhāng bù zhì, nǎi qǔ zhī yǐ jī nù bù. bù wén zhī, dà xiào, zhì lín zī gōng yǎn. yǎn xiān chū lín zī shuǐ shàng, tū qí yù zòng. yǎn kǒng cuò qí fēng, lìng bù bù gǎn jìn, gù shì ruò yǐ shèng qí qì, nǎi yǐn guī xiǎo chéng, chén bīng yú nèi. bù qì shèng, zhí gōng yǎn yíng, yǔ liú xīn hé zhàn, yǎn shēng wáng gōng huài tái wàng zhī, shì xīn fēng jiāo, jí zì yǐn jīng bīng, yǐ héng tū bù zhèn, dà pò zhī. bù zǒu jiàng shì zǔ, chén jùn táo, yǎn yù zhāo qí gù zhòng, lìng chén jùn zhuī zhǎn zhū zéi, xī píng zhī.
世祖使耿弇討張步。步聞之，乃使其大將費邑軍歷下，又分兵屯於祝阿，別於太山、鍾城列營數十以待弇。弇乃渡河，先擊祝阿，自旦攻城，日未中而拔之，故開圍一角，令其眾得奔歸鍾城。鍾城聞祝阿已潰，大懼，遂空壁亡去。費邑分遣其弟敢守巨里。弇分兵脅巨里，使多伐樹木，揚言以填塞坑塹。數日，有降者言邑聞弇欲攻巨里，謀來救之。弇乃令軍中曰：「後三日當悉力攻巨里城。」陰緩生口，令得亡歸。歸者以弇期告邑。邑至日果自將救之，弇喜謂諸將曰：「吾所以修攻具者，欲誘致邑耳。今來，適所求也。」即分三千人守巨里，自引精兵上岡阪，乘高合戰，臨陣斬邑。既而收首級以示巨里城。城中凶懼，費敢悉眾亡歸張步。步時都劇，使其弟藍守西安，諸郡太守守臨淄，相去四十里。弇進軍居二城之間。弇視西安城雖小而堅，臨淄雖大而實易攻。乃敕諸部，後五日攻西安城。藍聞之，晨夜警守。至期，夜半，弇敕諸將皆蓐食，會明至臨淄城。出其不意，半日拔之，入據其城。張藍懼，遂將其眾亡歸劇。弇乃令軍士無得妄掠劇下，頃張步至，乃取之以激怒步。步聞之，大笑，至臨淄攻弇。弇先出臨淄水上，突騎欲縱。弇恐挫其鋒，令步不敢進，故示弱以盛其氣，乃引歸小城，陳兵於內。步氣盛，直攻弇營，與劉歆合戰，弇升王宮壞台望之，視歆鋒交，及自引精兵，以橫突步陣，大破之。步走降世祖，陳俊逃，弇欲招其故眾，令陳俊追斬諸賊，悉平之。)

chì méi zéi rù hán guān, gōng gēng shǐ. shì zǔ nǎi qiǎn dèng yǔ yǐn bīng ér xī, yǐ chéng gēng shǐ chì méi zhī luàn, chì méi zéi fán chóng lì liú pén zi wèi tiān zǐ, rù zhǎng ān, shā gēng shǐ, kòu lüè guān zhōng. yú shì zhū jiāng shàng zūn hào, nǎi mìng yǒu sī shè tán yú hào nán qiān qiū tíng wǔ chéng mò, jí huáng dì wèi. zhū jiāng shàng zòu yuē: hàn zāo wáng mǎng, zōng miào fèi jué, háo jié fèn nù, zhào rén tú tàn. wáng yǔ bó shēng shǒu jǔ yì bīng, gēng shǐ yīn qí zī yǐ jù dì wèi, bù néng fèng chéng dà tǒng, ér bài luàn gāng jì, dào zéi rì duō, qún shēng wēi cù. dài wáng chū zhēng kūn yáng, wáng mǎng zì kuì hòu bá hán dān běi zhōu mǐ dìng, sān fēn tiān xià yǒu qí èr kuà zhōu jù tǔ, dài jiǎ bǎi wàn, yán wǔ lì mò zhī gǎn kàng, huì wén dé zé wú suǒ yǔ cí. chén wén: dì wáng bù kě yǐ jiǔ kuàng, tiān xià bù kě yǐ qiān jù. wéi dài wáng yǐ shè jì wèi jì wàn xìng wèi xīn. yòu qiáng huá zì guān zhōng fèng chì fú fú yuē: liú xiù fà bīng bǔ bù dào, sì yí yún jù lóng dòu yě, sì qī zhī jì huǒ wèi zhǔ. rán hòu jí huáng dì wèi.
赤眉賊入函關，攻更始。世祖乃遣鄧禹引兵而西，以乘更始、赤眉之亂，(赤眉賊樊崇立劉盆子為天子，入長安，殺更始，寇掠關中。)於是諸將上尊號，乃命有司設壇於鄗南千秋亭五城陌，即皇帝位。(諸將上奏曰：「漢遭王莽，宗廟廢絕，豪傑憤怒，兆人塗炭。王與伯升首舉義兵，更始因其資以據帝位，不能奉承大統，而敗亂綱紀，盜賊日多，群生危蹙。大王初征昆陽，王莽自潰；後拔邯鄲、北州、弭定，三分天下有其二；跨州據土，帶甲百萬，言武力莫之敢抗，諱文德則無所與辭。臣聞：帝王不可以久曠，天下不可以謙拒。唯大王以社稷為計、萬姓為心。」又強華自關中奉赤伏符曰：「劉秀髮兵捕不道，四夷雲聚龍斗野，四七之際火為主。」然後即皇帝位。)

shí yuè, jià dōng dōu luò yáng, chì méi jiàng. dà sī tú dèng yǔ féng yì liú hóng děng zhēng chì méi, yì yuē: yì qián yǔ zhàn jù huá yīn, jīng shù shí rì, suī lǚ huò xióng jiāng, yú zhòng shàng duō, kě shāo yǐ ēn xìn qīng yòu, nán zú yòng bīng pò yě. shàng jīn shǐ zhū jiāng tún miǎn chí, yào qí dōng, yì jī qí xī, yī jǔ ér qǔ zhī, cǐ wàn chéng jì yě. yǔ hóng bù cóng, suì dà zhàn, chì méi yáng bài, qì zī zhòng zǒu. chē jiē zài tǔ. yǐ dòu fù qí shàng, bīng shì jī, zhēng qǔ zhī. chì méi yǐn hái jī hóng děng, hóng děng jūn luàn kuì, yì yǔ yǔ jiù zhī. chì méi xiǎo què, yì guī bì, yuē qī huì zhàn. yì shǐ zhuàng shì biàn fú sè yǔ chì méi tóng, fú yú dào cè. dàn rì, chì méi shǐ wàn rén gōng yì qián bù, yì cái chū bīng jiù zhī. zéi jiàn shì ruò, suì xī zhòng gōng yì. yì nǎi zòng bīng dà zhàn. rì zè, zéi qì shuāi, fú bīng zú qǐ, yī fú xiāng luàn, chì méi bù fù shí, suì jīng kuì. chì méi jūn chén miàn fù, fèng huáng dì xǐ shòu jiàng shì zǔ. píng kuí xiāo, miè gōng sūn shù, tiān xià dà dìng. bēng yú nán gōng, shí nián liù shí sān. shì zǔ chū qǐ bīng, shí nián èr shí bā.
十月，駕東都洛陽，赤眉降。(大司徒鄧禹、馮異、劉弘等征赤眉，異曰：「異前與戰拒華陰，經數十日，雖屢獲雄將，餘眾尚多，可稍以恩信傾誘，難卒用兵破也。上今使諸將屯澠池，要其東，異擊其西，一舉而取之，此萬成計也。」禹、弘不從，遂大戰，赤眉佯敗，棄輜重走。車皆載土。以豆覆其上，兵士飢，爭取之。赤眉引還擊弘等，弘等軍亂潰，異與禹救之。赤眉小卻，異歸壁，約期會戰。異使壯士變服色與赤眉同，伏於道側。旦日，赤眉使萬人攻異前部，異裁出兵救之。賊見勢弱，遂悉眾攻異。異乃縱兵大戰。日昃，賊氣衰，伏兵卒起，衣服相亂，赤眉不復識，遂驚潰。赤眉君臣面縛，奉皇帝璽綬降世祖。)平隗囂，滅公孫述，天下大定。崩於南宮，時年六十三。(世祖初起兵，時年二十八。)

mò sūn líng dì yòng yān rén cáo jié děng, jiǎo zhì zhū tài fù chén fān lǐ yīng, qí dǎng rén jiē jìn gù. zhōng píng jiǔ nián, huáng jīn zéi qǐ. jù lù zhāng jiǎo zì chēng dà xián liáng shī, fèng shì huáng lǎo dào, chù yǎng zǐ dì, lián jié jùn guó, qī sān yuè wǔ rì nèi wài jù qǐ. táng zhōu gào zhī, jiǎo biàn qǐ, jiē zhe huáng jīn wèi biāo zhì yě. líng dì bēng, tài zǐ biàn jí wèi. dǒng zhuō rù cháo, yīn fèi dì wèi hóng nóng wáng, ér lì xiàn dì, lǐ jué bī dì dōng qiān cáo cāo qiān dì dū xǔ, cāo hōng, dì xùn wèi yú cáo pī.
末孫靈帝用閹人曹節等，矯制誅太傅陳蕃、李膺，其黨人皆禁錮。中平九年，黃巾賊起。(鉅鹿張角自稱「大賢良師」，奉事黃老道，畜養子弟，連結郡國，期三月五日內外俱起。唐周告之，角便起，皆着黃巾為標幟也。)靈帝崩，太子辯即位。董卓入朝，因廢帝為弘農王，而立獻帝，李傕逼帝東遷；曹操遷帝都許，操薨，帝遜位於曹丕。

wèi tài zǔ wǔ huáng dì, pèi guó qiào rén yě. xìng cáo, huì cāo, zì mèng dé. líng dì shí wèi qū nóng xiào wèi.
魏太祖武皇帝，沛國譙人也。姓曹，諱操，字孟德。靈帝時為曲農校尉。

hàn mò, yān shù shàn quán, hé jìn móu zhū yān shù, tài hòu bù tīng. jìn nǎi zhào sì fāng měng jiāng, shǐ yǐn bīng xiàng jīng shī, yù yǐ kǒng jié tài hòu. chén lín jìn jiàn yuē: yì chēng jí lù wú yú, yàn yǒu yuē: yǎn mù bǔ què. fū wù wēi, shàng bù kě qī yǐ dé zhì, kuàng guó zhī dà shì ér kě zhà lì hū! jīn jiāng jūn zǒng huáng wēi, wò bīng yào, lóng xiāng hǔ shì, gāo xià zài xīn, yǐ cǐ xíng shì, wú yì yú gǔ hóng lú ér liáo máo fà. dàn dāng sù fā léi tíng, xíng quán lì duàn, wéi jīng hé dào, tiān rén shùn zhī. ér fǎn shì qí lì qì, gèng zhēng yú tā, dà bīng hé jù, qiáng zhě wèi xióng, suǒ wèi dǎo chí gān gē, shòu rén yǐ bǐng, bì wú chéng gōng, zhǐ wèi luàn jiē yě. jìn bù nà qí yán. dǒng zhuō zhì, fèi dì wèi hóng nóng wáng, ér lì xiàn dì, jīng shī dà luàn.
漢末，閹豎擅權，何進謀誅閹豎，太后不聽。進乃召四方猛將，使引兵向京師，欲以恐劫太后。(陳琳進諫曰：「《易》稱「即鹿無虞」，諺有曰：『掩目捕雀』。夫物微，尚不可欺以得志，況國之大事而可詐立乎！今將軍總皇威，握兵要，龍驤虎視，高下在心，以此行事，無異於鼓洪爐而燎毛髮。但當速發雷霆，行權立斷，違經合道，天人順之。而反釋其利器，更征於他，大兵合聚，強者為雄，所謂『倒持干戈，授人以柄』，必無成功，只為亂階也。」進不納其言。)董卓至，廢帝為弘農王，而立獻帝，京師大亂。

tài zǔ wáng chū guān, zhì chén liú, sàn jiā cái, hé yì bīng yú jǐ wú. yǔ hòu jiāng jūn yuán shù jì zhōu mù hán fù yù zhōu cì shǐ kǒng rén yóu yǎn zhōu cì shǐ liú dài bó hǎi tài shǒu yuán shào, tóng shí jù qǐ, hé bīng shù wàn, tuī shào wèi méng zhǔ, shè tán chǎng, gòng méng shì. zāng hóng cāo pán shà xuè ér méng yuē: hàn shì bù xìng, huáng gāng shī tǒng. zéi chén dǒng zhuō, chéng xìn zòng bào, hài jiā zhì zūn, dú liú bǎi xìng. dà jù lún sàng shè jì, jiǎn fù sì hǎi. yǎn zhōu cì shǐ liú dài yù zhōu cì shǐ kǒng rén yóu děng jiū hé yì bīng, bìng fù guó nán. fán wǒ tóng méng, qí xīn lù lì, yǐ zhì chén jié, yǔn shǒu sàng yuán, bì wú èr zhì. yǒu yú cǐ méng, bǐ zhuì qí mìng, wú kè yí yù. huáng tiān hòu tǔ, zǔ zōng míng líng, shí jiē jiàn zhī. hóng kāng kǎi tì sì lì xià, wén zhě jī yáng. cáo gōng xíng chēng fèn wǔ jiāng jūn.
太祖亡出關，至陳留，散家財，合義兵於己吾。與後將軍袁術、冀州牧韓馥、豫州刺史孔[人由]、兗州刺史劉岱、渤海太守袁紹，同時俱起，合兵數萬，推紹為盟主，(設壇場，共盟誓。臧洪操盤歃血而盟曰：「漢室不幸，皇綱失統。賊臣董卓，乘釁縱暴，害加至尊，毒流百姓。大懼淪喪社稷，剪覆四海。兗州刺史劉岱、豫州刺史孔[人由]等糾合義兵，並赴國難。凡我同盟，齊心戮力，以致臣節，殞首喪元，必無二志。有渝此盟，俾墜其命，無克遺育。皇天后土，祖宗明靈，實皆鑒之。」洪慷慨涕泗立下，聞者激揚。)曹公行稱奮武將軍。

zhuō wén bīng qǐ, nǎi xǐ tiān zǐ dōu zhǎng ān. zhuō liú bīng tún luò yáng, sī tú wáng yǔn yǔ lǚ bù shā zhuō. yáng fèng hán xiān yǐ tiān zǐ hái luò yáng. tài zǔ zhì luò yáng wèi jīng yì, xiān dùn zǒu. tài zǔ yǐ luò yáng shāo fén cán pò, fèng tiān zǐ dōu xǔ. xià zhào zé yuán zhào yǐ dì guǎng bīng qiáng, zhuān zì shù dǎng, bù wén qín wáng zhī shī. shào shí bìng gōng sūn zàn, jiān sì zhōu zhī dì. shào suì gōng xǔ, tài zǔ pò zhī guān dù, shào ǒu xuè sǐ. yuán shào, zì běn chū, rǔ nán rén yě. wèi sī lì xiào wèi. dǒng zhuō yì fèi lì, shào bù tīng, zhuō nù, shào xuán jié yú shàng dōng mén, bēn jì zhōu. zhuō gòu qiú shào. wǔ qióng wèi zhuō suǒ xìn, yīn wèi shào shuō yuē: fū fèi lì dà shì, fēi cháng rén suǒ jí. yuán shào bù dá dà tǐ, kǒng jù chū bēn, fēi yǒu tā zhì. jīn jí gòu zhī, shì bì wèi biàn. yuán shì shù ēn sì shì, mén shēng gù lì biàn yú tiān xià, ruò shōu háo jié yǐ jù tú zhòng, yīng xióng yīn zhī ér qǐ, jí shān dōng fēi gōng suǒ yǒu yě. bù rú shè zhī, bài yī jùn shǒu, shào xǐ yú miǎn zuì, bì wú huàn yǐ. zhuō yǐ wèi rán, nǎi qiǎn shòu shào bó hǎi tài shǒu.
卓聞兵起，乃徙天子都長安。卓留兵屯洛陽，司徒王允與呂布殺卓。楊奉、韓暹以天子還洛陽。太祖至洛陽衛京邑，暹遁走。太祖以洛陽燒焚殘破，奉天子都許。下詔責袁詔以地廣兵強，專自樹黨，不聞勤王之師。(紹時並公孫瓚，兼四州之地。)紹遂攻許，太祖破之官渡，紹嘔血死。(袁紹，字本初，汝南人也。為司隸校尉。董卓議廢立，紹不聽，卓怒，紹懸節於上東門，奔冀州。卓購求紹。伍瓊為卓所信，陰為紹說曰：「夫廢立大事，非常人所及。袁紹不達大體，恐懼出奔，非有他志。今急購之，勢必為變。袁氏樹恩四世，門生故吏遍於天下，若收豪傑以聚徒眾，英雄因之而起，即山東非公所有也。不如赦之，拜一郡守，紹喜於免罪，必無患矣。」卓以為然，乃遣授紹渤海太守。

shào yǔ kǒng rén yóu děng tóng qǐ yì, xí duó hán fù jì zhōu, jù hé běi. liàn jīng zú shí wàn, qí wàn pǐ, yù jìn gōng cáo cāo yú xǔ. jǔ shòu jìn shuō yuē: jìn tǎo gōng sūn, shī chū lì nián, bǎi xìng pí bì, fù yì fāng yīn, cǐ guó zhī shēn yōu yě. yí xiān xiàn jié tiān zǐ, wù nóng yì mín, ruò bù dé tōng, nǎi biǎo cáo cāo gé wǒ wáng mìng. rán hòu jìn tún lí yáng, jiàn yíng hé nán, yì zuò zhōu chuán, shàn zhì qì xiè, fēn qiǎn jīng qí, chāo qí biān bǐ, lìng bǐ bù dé ān, wǒ qǔ qí yì. rú cǐ, kě zuò dìng yě. guō tú shěn pèi yuē: bīng shū zhī fǎ: shí wéi wǔ gōng, dí zé néng zhàn. jīn yǐ míng gōng shén wǔ, lián hé shuò zhī qiáng zhòng yǐ fá cáo cāo, qí shì pì rú fù shǒu. jīn bù shí qǔ, hòu nán tú yě. shòu yuē: gài wén jiù luàn zhū bào, wèi zhī yì bīng shì zhòng píng qiáng, wèi zhī jiāo bīng. bīng yì wú dí, jiāo zhě xiān bài. cáo cāo fèng dìng tiān zǐ, jiàn gōng xǔ dōu. jīn jǔ bīng xiāng xiàng, yú yì zé wéi. qiě miào shèng zhī cè, bù zài qiáng ruò. cáo cāo fǎ lìng jì xíng, shì zú jīng liàn, fēi gōng sūn zàn zuò shòu wéi zhě yě. jīn qì wàn ān zhī shù, ér xìng wú míng zhī shī, qiè wèi gōng jù zhī. tú yuē: wǔ wáng fá zhòu, bù wèi bù yì, kuàng bīng jiā cáo cāo ér yún wú míng! qiě gōng shī tú jīng ruì, jiāng shì sī fèn, ér bù jí shí zǎo dìng dà yè, suǒ wèi tiān yǔ bù qǔ, fǎn shòu qí jiù, cǐ yuè zhī suǒ yǐ bà wú zhī suǒ yǐ wáng yě. jiān jūn zhī jì zài yú chí láo, ér fēi jiàn shí zhī jī zhī biàn yě. shào suì bù yòng jǔ shòu zhī jì.
紹與孔[人由]等同起義，襲奪韓馥冀州，據河北。練精卒十萬，騎萬匹，欲進攻曹操於許。沮授進說曰：「近討公孫，師出歷年，百姓疲弊，賦役方殷，此國之深憂也。宜先獻捷天子，務農逸民，若不得通，乃表曹操隔我王命。然後進屯黎陽，漸營河南，益作舟船，繕治器械，分遣精騎，抄其邊鄙，令彼不得安，我取其逸。如此，可坐定也。」郭圖、審配曰：「兵書之法：十圍五攻，敵則能戰。今以明公神武，連河朔之強眾以伐曹操，其勢譬如覆手。今不時取，後難圖也。」授曰：「蓋聞救亂誅暴，謂之義兵；恃眾憑強，謂之驕兵。兵義無敵，驕者先敗。曹操奉定天子，建宮許都。今舉兵相向，於義則違。且廟勝之策，不在強弱。曹操法令既行，士卒精練，非公孫瓚坐受圍者也。今棄萬安之術，而興無名之師，竊為公懼之。」圖曰：「武王伐紂，不為不義，況兵加曹操而雲無名！且公師徒精銳，將士思奮，而不及時早定大業，所謂天與不取，反受其咎，此越之所以霸、吳之所以亡也。監軍之計在於持牢，而非見時知機之變也。」紹遂不用沮授之計。

cáo gōng jūn guān dù, shào jiāng xī zhòng ér nán, tián fēng shuō shào yuē: cáo gōng shàn yòng bīng, biàn huà wú fāng, zhòng suī shǎo, wèi kě qīng yě. bù rú yǐ jiǔ chí zhī. jiāng jūn jù shān hé zhī gù, yōng sì zhōu zhī zhòng, wài jié yīng xióng, nèi xiū nóng zhàn. rán hòu jiǎn qí jīng ruì, fēn wèi qí bīng, chéng xū dié chū, yǐ rǎo hé nán, jiù yòu zé jī qí zuǒ, jiù zuǒ zé jī qí yòu, shǐ dí pí yú bèn mìng, rén bù dé ān yè wǒ bù láo ér bǐ yǐ kùn, bù jí sān nián, kě zuò ér kè yě. jīn shì miào suàn zhī cè, ér jué chéng bài yú yī zhàn, ruò bù rú zhì, huǐ wú jí yě. shào bù cóng, suì gōng cāo yú guān dù. shào zì yǐn bīng zhì lí yáng, jǔ shòu lín xíng, sàn qí zī cái, huì zōng zú yǐ yǔ zhī yuē: shì zài wēi wú bù jiā, shì wáng zé bù bǎo qí shēn, āi zāi! qí dì zōng yuē: cáo cāo shì mǎ bù dí, jūn hé jù yān? shòu yuē: yǐ cáo yǎn zhōu zhī míng lüè, yòu xié tiān zǐ yǐ wèi zī, wǒ suī kè bó guī, zhòng shí pí bì, ér zhǔ jiāo jiāng tài, jūn zhī pò bài zài cǐ jǔ yě. yáng xióng yǒu yán: liù guó chī chī, wèi yíng ruò jī dài jīn zhī wèi yé! jí dù hé, lín zhōu tàn yuē: shàng yíng qí zhì, xià wù qí gōng. yōu yōu huáng hé, wú jiāng jì hū? shào guǒ wèi cáo gōng suǒ bài. shào jìn bǎo wǔ yáng yǔ cāo xiāng chí. jǔ shòu yòu shuō yuē: běi bīng suī zhòng, ér guǒ jìn bù jí nán nán gǔ xū shǎo, ér cái huò bù jí běi. nán lì zài yú jí zhàn, běi lì zài yú huǎn bó, yí chí yǐ jiǔ, kuàng yǐ rì yuè. shào bù cóng. lián yíng jiàn bī guān dù.
曹公軍官渡，紹將悉眾而南，田豐說紹曰：「曹公善用兵，變化無方，眾雖少，未可輕也。不如以久持之。將軍據山河之固，擁四州之眾，外結英雄，內修農戰。然後簡其精銳，分為奇兵，乘虛迭出，以擾河南，救右則擊其左，救左則擊其右，使敵疲於奔命，人不得安業；我不勞而彼已困，不及三年，可坐而克也。今釋廟算之策，而決成敗於一戰，若不如志，悔無及也。」紹不從，遂攻操於官渡。紹自引兵至黎陽，沮授臨行，散其資財，會宗族以與之曰：「勢在威無不加，勢亡則不保其身，哀哉！」其弟宗曰：「曹操士馬不敵，君何懼焉？」授曰：「以曹兗州之明略，又挾天子以為資，我雖克伯珪，眾實疲弊，而主驕將汰，軍之破敗在此舉也。揚雄有言：『六國嗤嗤，為嬴若姬』殆今之謂耶！」及渡河，臨舟嘆曰：「上盈其志，下務其功。悠悠黃河，吾將濟乎？」紹果為曹公所敗。紹進保武陽與操相持。沮授又說曰：「北兵雖眾，而果勁不及南；南谷虛少，而財貨不及北。南利在於急戰，北利在於緩搏，宜持以久，曠以日月。」紹不從。連營漸逼官渡。

xǔ yōu jìn yuē: cáo cāo bīng shǎo, ér xī shī jù wǒ, xǔ xià yú shǒu, shì bì xū ruò. ruò fēn qiǎn qīng qí, xīng xíng yǎn xí, xǔ bá, zé cāo wèi chéng qín. rú qí wèi kuì, kě lìng shǒu wěi bèn mìng, pò zhī bì yě. shào yòu bù néng yòng. huì yōu jiā fàn fǎ, shěn pèi shōu xì zhī. yōu bù dé zhì, suì bēn cáo gōng. ér shuō cāo xí qǔ chún yú qióng. qióng shí dū jūn, tún zài wū cháo, qù shào jūn sì shí lǐ. cāo zì jiāng jí jī zhī. shí zhāng hé shuō shào yuē: cáo gōng bīng jīng, wǎng bì pò qióng. qióng pò, zé jiāng jūn shì qù. yí yǐn bīng jiù zhī. guō tú yuē: hé jì fēi yě, bù rú gōng qí běn yíng, shì bì hái, cǐ wèi bù jiù ér zì jiě yě. hé yuē: cáo gōng yíng gù, gōng zhī bì bù bá. ruò qióng děng jiàn qín, wú shǔ jǐn wèi lǔ yǐ. shào dàn qiǎn qīng qí jiù qióng, ér yǐ zhòng bīng gōng cāo yíng, bù néng xià. cáo gōng pò qióng, fén qí jī jù. shào jūn kuì sàn bēn běi, cáo gōng suì pò shào, nǎi wēi zhèn tiān xià yě.
許攸進曰：「曹操兵少，而悉師拒我，許下余守，勢必虛弱。若分遣輕騎，星行掩襲，許拔，則操為成擒。如其未潰，可令首尾奔命，破之必也。」紹又不能用。會攸家犯法，審配收系之。攸不得志，遂奔曹公。而說操襲取淳于瓊。瓊時督軍，屯在烏巢，去紹軍四十里。操自將急擊之。時張合說紹曰：「曹公兵精，往必破瓊。瓊破，則將軍事去。宜引兵救之。」郭圖曰：「合計非也，不如攻其本營，勢必還，此為不救而自解也。」合曰：「曹公營固，攻之必不拔。若瓊等見擒，吾屬盡為虜矣。」紹但遣輕騎救瓊，而以重兵攻操營，不能下。曹公破瓊，焚其積聚。紹軍潰散奔北，曹公遂破紹，乃威震天下也。)

tài zǔ tǎo shào zi tán shàng yú lí yáng, shàng yǔ xī bēn liáo dōng. tài shǒu gōng sūn kāng zhǎn shàng xī, sòng qí shǒu, suì píng hé běi. chū, tài zǔ tǎo tán shàng yú lí yáng, lián zhàn shù kè, zhū jiāng yù chéng shèng gōng zhī, guō jiā yuē: yuán shào ài cǐ èr zi, mò shì lì yě. yǒu guō tú féng jì wèi zhī móu chén, dìng jiāo dòu qí jiān, hái xiāng lí yě. jí zhī zé xiāng chí, huǎn zhī zé zhēng xīn shēng, bù rú nán xiàng jīng zhōu zhēng liú biǎo, yǐ dài qí biàn. biàn chéng ér hòu jī zhī, kě yī jǔ ér dìng yě. tài zǔ yuē: shàn. tài zǔ fāng zhēng liú biǎo, tán guǒ yǔ dì shàng zhēng jì zhōu. tán qiǎn xīn pí qǐ xiáng, qǐng shè. tài zǔ yǐ wèn qún chén. qún chén duō yǐ wèi biǎo qiáng, yí xiān píng zhī, tán bù zú yōu yě. xún yōu yuē: tiān xià fāng yǒu shì, ér biǎo zuò bǎo jiāng hàn jiān, qí wú sì fāng zhī zhì kě zhī yǐ. yuán shì jù sì zhōu zhī dì, dài jiǎ shí wàn. shào yǐ kuān dé zhòng, yù shǐ èr zi hé mù, yǐ shǒu qí chéng yè, zé tiān xià zhī nán wèi xī. jīn xiōng dì gòu è, qí shì bù liǎng quán. ruò yǒu suǒ bìng zé lì quán, lì quán zé nán tú yě. jí qí luàn ér qǔ zhī, zé tiān xià bù zú dìng yě, cǐ shí bù kě shī yě. tài zǔ yuē: shàn. nǎi xǔ tán hé, pò yuán shàng.
太祖討紹子譚、尚於黎陽，尚與熙奔遼東。太守公孫康斬尚、熙，送其首，遂平河北。(初，太祖討譚、尚於黎陽，連戰數克，諸將欲乘勝攻之，郭嘉曰：「袁紹愛此二子，莫適立也。有郭圖、逢紀為之謀臣，定交斗其間，還相離也。急之則相持，緩之則爭心生，不如南向荊州征劉表，以待其變。變成而後擊之，可一舉而定也。」太祖曰：「善。」太祖方征劉表，譚果與弟尚爭冀州。譚遣辛毗乞降，請赦。太祖以問群臣。群臣多以為表強，宜先平之，譚不足憂也。荀攸曰：「天下方有事，而表坐保江漢間，其無四方之志可知矣。袁氏據四州之地，帶甲十萬。紹以寬得眾，欲使二子和睦，以守其成業，則天下之難未息。今兄弟構惡，其勢不兩全。若有所並則力全，力全則難圖也。及其亂而取之，則天下不足定也，此時不可失也。」太祖曰：「善。」乃許譚和，破袁尚。)

tài zǔ zhēng liú biǎo, huì biǎo zú, zi cóng jiàng. liú biǎo, zì jǐng shēng, shān yáng gāo píng rén. chū píng yuán nián, zhào yǐ biǎo wèi jīng zhōu cì shǐ, nán jiē wǔ lǐng, běi jù hàn chuān, dì fāng shù qiān lǐ, dài jiǎ shí yú wàn. cáo cāo yǔ yuán shào xiāng chí yú guān dù, shào qiǎn rén qiú zhù, biǎo xǔ zhī ér bù zhì, yì bù yuán cāo, qiě yù guān tiān xià zhī biàn. liú xiān zhǔ shuō biǎo yuē: jīn háo jié bìng zhēng, liǎng xióng xiāng chí, tiān xià zhī zhòng, zài yú jiāng jūn. jiāng jūn ruò yǒu suǒ wèi, qǐ chéng qí bì kě yě. rú qí bù rán, gù jiāng zé suǒ yí cóng, qǐ kě yōng jiǎ shí wàn, zuò guān chéng bài? qiú yuán ér bù néng zhù, jiàn xián ér bù néng guī, cǐ liǎng yuàn bì jí yú jiāng jūn, kǒng bù dé fù zhōng lì yǐ. cáo cāo shàn yòng bīng, qiě xián jùn duō guī zhī, qí shì bì jǔ yuán shào, rán hòu yí bīng xiàng jiāng hàn, kǒng jiāng jūn bù néng yù yě. jīn zhī shèng jì, mò ruò yǐ jīng zhōu fù cāo, cāo bì zhòng dé jiāng jūn zhǎng xiǎng fú zuò, chuí zhī hòu sì. cǐ wàn quán zhī cè yě. biǎo bù cóng. shí sān nián, cáo cāo zì jiāng zhēng biǎo, wèi zhì, biǎo jū fā bèi, zú. cāo jūn xīn yě, fù xùn shuō cóng guī jiàng, cóng yuē: jīn yǔ zhū jūn jù quán chǔ zhī dì, shǒu xiān jūn zhī yè, yǐ guān tiān xià, hé wèi bù kě? xùn yuē: nì shùn yǒu dà tǐ, qiáng ruò yǒu dìng shì. yǐ rén chén jù rén zhǔ, nì dào yě yǐ xīn zào zhī chǔ ér yù zhōng guó, bì wēi yě yǐ liú bèi ér dí cáo gōng, bù dāng yě. sān zhě jiē duǎn, yù yǐ kàng wáng shī zhī fēng, bì wáng zhī dào yě. jiāng jūn zì liào hé rú liú bèi? cóng yuē: bù ruò yě. xùn yuē: chéng yǐ bèi bù zú yù cáo gōng, jí nán bǎo quán, chǔ bù zú yǐ zì cún chéng yǐ liú bèi zú dí cáo gōng, zé bèi bù néng wèi jiāng jūn xià yě. yuàn jiāng jūn wù yí. cóng suì jǔ zhòng jiàng. shí liú bèi bēn zài jīng zhōu, biǎo bù néng yòng. wén jīng zhōu jiàng, suì bēn xià kǒu yě.
太祖征劉表，會表卒，子琮降。(劉表，字景升，山陽高平人。初平元年，詔以表為荊州刺史，南接五嶺，北據漢川，地方數千里，帶甲十餘萬。曹操與袁紹相持於官渡，紹遣人求助，表許之而不至，亦不援操，且欲觀天下之變。劉先主說表曰：「今豪傑並爭，兩雄相持，天下之重，在於將軍。將軍若有所為，起乘其弊可也。如其不然，固將擇所宜從，豈可擁甲十萬，坐觀成敗？求援而不能助，見賢而不能歸，此兩怨必集於將軍，恐不得復中立矣。曹操善用兵，且賢俊多歸之，其勢必舉袁紹，然後移兵向江漢，恐將軍不能御也。今之勝計，莫若以荊州附操，操必重德將軍；長享福祚，垂之後嗣。此萬全之策也。」表不從。十三年，曹操自將征表，未至，表疽發背，卒。操軍新野，傅巽說琮歸降，琮曰：「今與諸君據全楚之地，守先君之業，以觀天下，何為不可？」巽曰：「逆順有大體，強弱有定勢。以人臣拒人主，逆道也；以新造之楚而御中國，必危也；以劉備而敵曹公，不當也。三者皆短，欲以抗王師之鋒，必亡之道也。將軍自料何如劉備？」琮曰：「不若也。」巽曰：「誠以備不足御曹公，即難保全，楚不足以自存；誠以劉備足敵曹公，則備不能為將軍下也。願將軍勿疑。」琮遂舉眾降。時劉備奔在荊州，表不能用。聞荊州降，遂奔夏口也。)

guān zhōng zhū jiāng mǎ chāo hán suì chéng yí děng fǎn, cáo gōng pò zhī. cáo gōng yǔ mǎ chāo děng jiā guān wèi jiè. cáo gōng jí chí zhī, ér qián qiǎn xú huǎng děng yè dù pú bǎn jīn, jù hé xī wèi yíng. gōng zì tóng guān běi dù, wèi jì, chāo fù chuán jí zhàn. dīng fěi fàng niú mǎ yǐ ěr zéi. zéi luàn, qǔ niú mǎ, gōng nǎi dé dù, jié yíng hé nán. chāo qiǎn xìn qiú gē dì rèn zǐ yǐ hé, gōng wěi xǔ zhī. hán suì qǐng yǔ gōng xiāng jiàn. zhì qī, jiāo mǎ shàng, yǔ yí shí, bù jí jūn shì, dàn shuō jīng dū gù jiù, fǔ shǒu huān xiào. jì bà, chāo wèn suì hé yán, suì yuē: wú suǒ yán. chāo yí zhī. tā rì, gōng yòu yǔ suì shū, duō suǒ gǎi miè diǎn cuàn, rú suì gǎi dìng zhě, chāo yù yí suì. cáo gōng nǎi yǔ zhàn, dà pò zhī. guān zhōng píng. zhū jiāng wèn gōng yuē: chū, zéi shǒu tóng guān, wèi běi dào quē, bù cóng hé dōng jī féng xǔ, ér fǎn shǒu tóng guān zhě, ruò wú rù hé dōng, zéi bì yǐn shǒu zhū jīn, zé hé xī wèi kě dù yě, wú gù shèng bīng xiàng tóng guān zéi bì xī zhòng nán shǒu, xī hé zhī bèi xū, gù èr jiāng dé shàn qǔ xī hé rán hòu yǐn jūn běi dù, zéi bù néng yǔ wú zhēng xī hé zhě, yǐ yǒu èr jiāng zhī jūn. lián chē shù shān wèi yǒng dào ér nán zhě, jì wèi bù kě shèng, qiě yǐ shì ruò. dù hé wèi jiān lěi, lǔ zhì ér bù chū, suǒ yǐ jiāo zhī yě. gù zéi bù wèi yíng lěi, ér qiú gē dì. wú shùn yán xǔ zhī, suǒ yǐ cóng qí yì, shǐ zì ān ér bù wèi bèi, yīn xù shì zú zhī lì, yī dàn jī zhī, suǒ wèi jí léi bù jí yǎn ěr, zú diàn bù jí míng mù. bīng zhī chéng biàn, gù fēi yī dào yě.
關中諸將馬超、韓遂、成宜等反，曹公破之。(曹公與馬超等夾關為界。曹公急持之，而潛遣徐晃等夜渡蒲阪津，據河西為營。公自潼關北渡，未濟，超赴船急戰。丁斐放牛馬以餌賊。賊亂，取牛馬，公乃得渡，結營河南。超遣信求割地、任子以和，公偽許之。韓遂請與公相見。至期，交馬上，語移時，不及軍事，但說京都故舊，拊手歡笑。既罷，超問遂何言，遂曰：「無所言。」超疑之。他日，公又與遂書，多所改滅點竄，如遂改定者，超愈疑遂。曹公乃與戰，大破之。關中平。諸將問公曰：「初，賊守潼關，渭北道缺，不從河東擊馮詡，而反守潼關者，若吾入河東，賊必引守諸津，則河西未可渡也，吾故盛兵向潼關；賊必悉眾南守，西河之備虛，故二將得擅取西河；然後引軍北渡，賊不能與吾爭西河者，以有二將之軍。連車樹柵為甬道而南者，既為不可勝，且以示弱。渡河為堅壘，虜至而不出，所以驕之也。故賊不為營壘，而求割地。吾順言許之，所以從其意，使自安而不為備，因蓄士卒之力，一旦擊之，所謂疾雷不及掩耳，卒電不及暝目。兵之乘變，固非一道也。」)

tiān zǐ cè mìng gōng wèi wèi wáng. sūn quán chēng wú wáng, jù jiāng dōng liú bèi xí yì zhōu mù liú zhāng, jù shǔ. tiān xià suì sān fēn yǐ. èr shí wǔ nián, hōng yú luò yáng. zi pī sì pī zì zi huán, wǔ dì tài zǐ yě, shì wèi wén dì., shòu hàn chán. bēng, zi ruì sì ruì zì fú zhòng, wén dì tài zǐ yě, shì wèi míng dì.. bēng, zi qí wáng fāng lì shí wǔ nián fèi. fèi, gāo guì xiāng gōng máo lì qī nián shā. fèi, cháng dào xiāng gōng huáng lì. huáng chán jìn. jìn fēng wèi chén liú wáng.
天子策命公為魏王。(孫權稱吳王，據江東；劉備襲益州牧劉璋，據蜀。天下遂三分矣。)二十五年，薨於洛陽。子丕嗣(丕字子桓，武帝太子也，是為文帝。)，受漢禪。崩，子睿嗣(睿字符仲，文帝太子也，是為明帝。)。崩，子齊王芳立(十五年廢)。廢，高貴鄉公髦立(七年殺)。廢，常道鄉公璜立。璜禪晉。(晉封為陳留王。)

jìn gāo zǔ xuān dì míng yì, zì zhòng dá, xìng sī mǎ, hé nèi wēn rén yě. shì yú wèi wǔ zhī shì, lì wén míng èr dì, jū jiāng xiāng zhī wèi, píng mèng dá dá wèi xīn chéng tài shǒu, fǎn., miè gōng sūn dù dù shì chēng yàn wáng, jù liáo dōng., qín wáng líng líng móu lì chǔ wáng wèi dì, bīng bài zì shā.. wèi míng dì bēng, yí zhào shǐ dì wèi tài wèi, yǔ dà jiāng jūn cáo shuǎng fǔ shǎo zhǔ shǎo zhǔ, qí wáng fāng yě., dì zhū cáo shuǎng shuǎng móu wèi bù guǐ, xuān dì xiè bìng bì zhī. shuǎng dǎng lǐ shèng wèi jīng zhōu bié jià. dì guǐ wèi mào hūn, yún bīng zhōu jìn hú, kě wèi qí bèi. shèng tuì, wèi shuǎng yuē: sī mǎ gōng shī jū cán qì, shén xíng yǐ lí, bù zú yú yě. shuǎng yú shì zhuān zì, è tài hòu zhī zhèng, qiān yú yǒng níng gōng. jiā píng yuán nián, tiān zǐ yè gāo líng, shuǎng xiōng dì yōng bīng cóng chū. xuān dì nǎi qǐ zòu yǒng níng gōng, fèi shuǎng. rán hòu lè bīng zhì luò shuǐ, yíng tiān zǐ, zòu shuǎng yǔ qí dǎng móu fǎn, jiē zhū.. xuān dì bēng, zi shī dài wèi xiāng shī zì zi yuán, shì wèi sù zōng jǐng huáng dì.. zhèn dōng jiāng jūn wú qiū jiǎn yáng zhōu cì shǐ wén qīn fǎn, zhēng píng zhī jiǎn qīn chū fǎn yě, jǐng dì wèn wáng sù yuē: ān guó níng zhǔ, qí shù ān zài? sù dá yuē: xī guān yǔ lǜ jīng zhōu zhī zhòng jiàng yú jìn yú hàn bīn, suì yǒu běi xiàng zhēng tiān xià xīn. hòu sūn quán qǔ qí jiāng shì jiā shǔ, yǔ shì zhòng yī dàn wǎ jiě. jīn huái nán jiāng shì fù mǔ jiē zài zhōu, dàn jí wǎng yù zhī, shǐ bù dé qián, bì yǒu guān yǔ tǔ bēng zhī shì. jǐng wáng cóng zhī, suì pò jiǎn děng yě.
晉高祖宣帝名懿，字仲達，姓司馬，河內溫人也。仕於魏武之世，歷文明二帝，居將相之位，平孟達(達為新城太守，反。)，滅公孫度(度世稱燕王，據遼東。)，擒王陵(陵謀立楚王為帝，兵敗自殺。)。魏明帝崩，遺詔使帝為太尉，與大將軍曹爽輔少主(少主，齊王芳也。)，帝誅曹爽(爽謀為不軌，宣帝謝病避之。爽黨李勝為荊州別駕。帝詭為耄昏，雲并州近胡，可為其備。勝退，謂爽曰：「司馬公屍居殘氣，神形已離，不足虞也。爽於是專恣，惡太后知政，遷於永寧宮。嘉平元年，天子謁高陵，爽兄弟擁兵從出。宣帝乃啟奏永寧宮，廢爽。然後勒兵至洛水，迎天子，奏爽與其黨謀反，皆誅。)。宣帝崩，子師代為相(師字子元，是為肅宗景皇帝。)。鎮東將軍毋丘儉、揚州刺史文欽反，征平之(儉、欽初反也，景帝問王肅曰：「安國寧主，其術安在？」肅答曰：「昔關羽率荊州之眾降于禁於漢濱，遂有北向爭天下心。後孫權取其將士家屬，羽士眾一旦瓦解。今淮南將士父母皆在州，但急往御之，使不得前，必有關羽土崩之勢。」景王從之，遂破儉等也。)

jǐng dì bēng, dì zhāo dài wèi xiāng zhāo zì zi shàng, shì wèi tài zǔ wén dì., fǔ zhèng wèi sī kōng. zhū gé dàn jù shòu chūn, fǎn, fèng zhào zhēng píng zhī. fá shǔ, qín liú chán, yú shí zhèng chū yú quán chén, rén jūn zhǔ jì ér yǐ. wèi dì bù néng róng, zì lè bīng gōng xiāng fǔ, tài zǔ yòng zhǎng shǐ jiǎ chōng jì, nì zhàn, shè rén chéng jì zhí shā wèi dì gāo guì xiāng gōng yě, míng máo, zì shì yàn. nǎi wěi lìng huáng tài hòu xià lìng fèi shǎo dì, yòu wěi zuì chéng jì, zhū qí sān zú.. tài zǔ bēng, zi yán shòu wèi chán yán zì zǐ ān, wén dì tài zǐ, shì wèi shì zǔ wǔ huáng dì.. jí shòu wèi chán, yòng yáng hù dù yù jì, zhēng wú, píng zhī. lì èr shí wǔ nián bēng, tài zǐ zhōng lì zì zhèng dù, shì wèi huì dì, wǔ dì tài zǐ..
景帝崩，弟昭代為相(昭字子上，是為太祖文帝。)，輔政為司空。諸葛誕據壽春，反，奉詔征平之。伐蜀，擒劉禪，於時政出於權臣，人君主祭而已。魏帝不能容，自勒兵攻相府，太祖用長史賈充計，逆戰，舍人成濟執殺魏帝(高貴鄉公也，名髦，字士彥。乃偽令皇太后下令廢少帝，又委罪成濟，誅其三族。)。太祖崩，子炎受魏禪(炎字子安，文帝太子，是為世祖武皇帝。)。即受魏禪，用羊祜、杜預計，征吳，平之。立二十五年崩，太子衷立(字正度，是為惠帝，武帝太子。)。

huì dì bù huì, fēi jiǎ chōng nǚ wèi huáng hòu, hòu bǐng quán, shā yáng jùn, fèi tài hòu jiǎ hòu yín dù, yù gū wú lǐ, nǎi zhà wū tài hòu fù yáng jùn fǎn, shǐ dì zhū zhī, fèi tài hòu yú jīn yōng chéng, è shā zhī., zhū tài zǎi rǔ nán wáng liàng tài bǎo wèi guàn liàng guàn bìng yǐ míng dé zhí zhèng, hòu yì bù de xíng, nǎi shǐ dì dì chǔ wáng wěi, jiǎo zhào zhū liàng guàn, yīn yòu zhū wěi., lù chǔ wáng wěi, yǔn tài zǐ yù jiǎ hòu wú zi, nǎi zhà yǒu shēn, yǎng jiǎ mì zi wèi zi. tài zǐ yù, gōng rén xiè shì shēng yě, shǎo ér cōng huì, jiǎ hòu è zhī, zèn tài zǐ, fèi zhī jīn yōng chéng, yòu qiǎn xiǎo huáng mén shā tài zǐ. yòng zhào wáng lún wèi xiāng guó, lún è sī kōng zhāng huá, pū xiè péi gù zhèng zhí, jiǎo zhào zhū zhī. lún suì cuàn dì wèi. yú shì qí wáng yōu zhī zǐ jiǒng, yǔ dì dì chéng dū wáng yǐng děng qǐ yì bīng zhū lún. yǐng yú shì zhèn yè, bīng zhōu cì shǐ dōng yíng gōng téng ān běi jiāng jūn wáng jùn, yòu qǐ bīng tǎo yǐng. yǐng bài, xié tiān zǐ nán bēn luò yáng. hòu huì dì fù wèi, dì dì zhǎng shā wáng yòu zèn jiǒng, zhū zhī. yóu shì róng dí bìng xìng, sì fāng zǔ luàn, suì fēn wèi sān shí liù guó.
惠帝不惠，妃賈充女為皇后，後秉權，殺楊駿，廢太后(賈后淫妒，遇姑無禮，乃詐誣太后父楊駿反，使帝誅之，廢太后於金墉城，餓殺之。)，誅太宰汝南王亮、太保衛瓘(亮、瓘並以名德執政，後意不得行，乃使帝弟楚王瑋，矯詔誅亮、瓘，因又誅瑋。)，戮楚王瑋，殞太子遹(賈后無子，乃詐有娠，養賈謐子為子。太子遹，宮人謝氏生也，少而聰慧，賈后惡之，譖太子，廢之金墉城，又遣小黃門殺太子。)用趙王倫為相國，倫惡司空張華，仆謝裴顧正直，矯詔誅之。倫遂篡帝位。於是齊王攸之子冏，與帝弟成都王穎等起義兵誅倫。穎於是鎮鄴，并州刺史東瀛公騰、安北將軍王浚，又起兵討穎。穎敗，挾天子南奔洛陽。後惠帝復位，帝弟長沙王又譖冏，誅之。由是戎狄並興，四方阻亂，遂分為三十六國。

liú yuán hǎi wèi xiōng nú zhì zi, zài luò yáng, jìn wǔ dì yǔ yǔ, shuō zhī. wèi wáng hún yuē: yuán hǎi róng yí jī jiàn, yóu yóu yú rì dī, wú yǐ jiā yě. hún duì yuē: yuán hǎi róng yí shí rú shèng zhě, rán qí wén wǔ cái gàn xián yú èr zi yuǎn. bì xià ruò rèn zhī yǐ dōng nán zhī shì, wú huì bù zú píng yě. dì chēng shàn. kǒng xún yáng yáo yuē: chén guān yuán hǎi zhī cái, dāng jīn wú bǐ, bì xià ruò qīng qí zhòng, bù zú yǐ chéng shì ruò jiǎ zhī wēi quán, píng wú zhī hòu, kǒng qí bù fù běi dù yě. fēi wǒ zú lèi, qí xīn bì yì, rèn zhī běn bù, chén qiè wèi bì xià hán xīn. ruò jǔ tiān zǔ zhī guó yǐ zī zhī, wú nǎi bù kě hū? dì mò rán. hòu qín liáng fù méi, dì chóu zī jiāng shuài, lǐ xǐ yuē: bì xià chéng néng fā xiōng nú wǔ bù zhī zhòng, jiǎ yuán hǎi yī jiāng jūn zhī hào, gǔ xíng ér xī, zhǐ rì kě dìng yě. kǒng xún shuō: lǐ gōng zhī yán, wèi jǐn tiǎn huàn zhī lǐ. yuán hǎi ruò néng píng liáng zhōu zhǎn shù jī néng, kǒng liáng zhōu fāng yǒu nán ěr. jiāo lóng dé yún yǔ, fēi fù chí zhōng wù yě. dì nǎi zhǐ. huì dì shī yù, kòu zéi fēng qǐ. chéng dū wáng yǐng zhèn yè, yǒu yuán hǎi xíng níng shuò jiāng jūn, jiān wǔ bù jūn shì. jí wáng jùn děng tǎo yǐng, yuán hǎi shuō yǐng yuē: jīn èr zhèn bá hù, zhòng shí yú wàn, kǒng fēi sù wèi jí jìn dōu shì zhòng suǒ néng yù zhī, qǐng wèi diàn xià hái shuō wǔ bù zhòng, yǐ fù guó nán. yǐng cóng zhī. yuán hǎi zhì guó, zuǒ xián wáng liú xuān děng shàng dà dān yú zhī hào, èr xún zhī jiān, zhòng yǐ wǔ wàn, suì kòu píng yáng, xiàn zhī, rù pú. yú shí wǔ hú luàn zhōng yuán yǐ.
(劉元海為匈奴質子，在洛陽，晉武帝與語，說之。謂王渾曰：「元海容儀機鑒，猶由余日磾，無以加也。」渾對曰：「元海容儀實如聖者，然其文武才幹賢於二子遠。陛下若任之以東南之事，吳會不足平也。」帝稱善。孔恂、楊珧曰：「臣觀元海之才，當今無比，陛下若輕其眾，不足以成事；若假之威權，平吳之後，恐其不復北渡也。非我族類，其心必異，任之本部，臣竊為陛下寒心。若舉天阻之國以資之，無乃不可乎？」帝默然。後秦涼覆沒，帝疇咨將帥，李喜曰：「陛下誠能發匈奴五部之眾，假元海一將軍之號，鼓行而西，指日可定也。」孔恂說：「李公之言，未盡殄患之理。元海若能平涼州、斬樹機能，恐涼州方有難耳。蛟龍得雲雨，非復池中物也。」帝乃止。惠帝失馭，寇賊蜂起。成都王穎鎮鄴，有元海行寧朔將軍，監五部軍事。及王浚等討穎，元海說穎曰：「今二鎮跋扈，眾十餘萬，恐非宿衛及近都士眾所能御之，請為殿下還說五部眾，以赴國難。穎從之。元海至國，左賢王劉宣等上大單于之號，二旬之間，眾已五萬，遂寇平陽，陷之，入蒲。於時五胡亂中原矣。

shí lè zhě, shàng dǎng jié hú yě, jù yú zhào. yōu zhōu mù wáng jùn shǔ zhì bǎi guān, lēi yǒu bìng tūn zhī yì, yù xiān fā shǐ yǐ guān zhī, yì zhě qiān yuē: yí rú yáng hù lù kàng zhī shì, kàng shū xiāng wén. shí zhāng bīn yǒu jí, lēi jiù ér móu zhī, bīn yuē: wáng jùn jiǎ sān bù zhī lì, tú chēng nán miàn, suī yuē jìn fān, shí huái jiàn nì zhī zhì, bì sī xié yīng xióng, tú jì shì yè. jiāng jūn wēi zhèn hǎi nèi, qù jiù wèi cún wáng, suǒ zài wèi qīng zhòng. jùn zhī yù jiāng jūn. yóu chǔ zhī zhāo hán xìn yě. jīn quán jué qiǎn shǐ wú, chéng kuǎn zhī xíng tuō, cāi yí zhī zhào lù, hòu suī qí lüè, wú suǒ shè yě. fū lì dà shì, bì xiān wèi zhī bēi, dāng chēng fān tuī fèng, shàng kǒng bù xìn, yáng lù zhī shì, chén wèi jiàn qí kě yě. lēi yuē: jūn hóu zhī jì shì yě. nǎi qiǎn qí shè rén wáng zǐ chūn lài zhēn bǎo fèng biǎo tuī chóng jùn, jùn wèi zi chūn yuē: shí gōng yī shí yīng wǔ, jù yǒu jiù zhào, chéng dǐng zhì zhī shì, hé wèi chēng fān yú gū, qí kě xìn hū? zi chūn yuē: shí jiāng jūn yīng cái jùn bá, shì mǎ qiáng shèng, shí rú shèng zhě, yǎng tuī míng gōng, zhōu jùn guì wàng, lèi yè chóng guāng, chū zhèn fān yuè, wēi shēng bō yú bā biǎo. yīn yǐ hú yuè qīn fēng, róng yí gē dé, qǐ wéi qū qū xiǎo fǔ, ér gǎn bù liǎn rèn shén què zhě hū? xī chén yīng qǐ qí bǐ wáng ér bù wáng, hán xìn báo dì ér bù dì zāi? dàn yǐ dì wáng bù kě yǐ yǒng zhì lì zhēng gù yě. shí jiāng jūn zhī nǐ míng gōng, yóu yīn jīng zhī bǐ tài yáng, jiāng hé zhī bǐ hóng hǎi ěr! xiàng jí zi yáng, fù chē bù yuǎn, shì shí jiāng jūn zhī míng jiàn yě, míng gōng yì hé guài hū? zì gǔ chéng hú rén ér wèi míng chén zhě, shí yǒu zhī yǐ, dì wáng zé wèi zhī yǒu yě. shí jiāng jūn fēi yǐ è dì wáng ér ràng míng gōng yě, gù qǔ zhī bù wèi tiān xià suǒ xǔ yě. yuàn gōng wù yí. jùn dà yuè, qiǎn shǐ bào lēi.
石勒者，上黨羯胡也，據於趙。幽州牧王浚署置百官，勒有併吞之意，欲先發使以觀之，議者僉曰：「宜如羊祜、陸抗之事，亢書相聞。」時張賓有疾，勒就而謀之，賓曰：「王浚假三部之力，圖稱南面，雖曰晉藩，實懷僭逆之志，必思協英雄，圖濟事業。將軍威震海內，去就為存亡，所在為輕重。浚之欲將軍。猶楚之招韓信也。今權譎遣使無，誠款之形脫，猜疑之兆露，後雖奇略，無所設也。夫立大事，必先為之卑，當稱藩推奉，尚恐不信，羊、陸之事，臣未見其可也。」勒曰：「君侯之計是也。」乃遣其舍人王子春賚珍寶奉表推崇浚，浚謂子春曰：「石公一時英武，據有舊趙，成鼎峙之勢，何謂稱藩於孤，其可信乎？」子春曰：「石將軍英才俊拔，士馬強盛，實如聖者，仰推明公，州郡貴望，累葉重光，出鎮藩岳，威聲播於八表。因以胡越欽風，戎夷歌德，豈唯區區小府，而敢不斂衽神闕者乎？昔陳嬰豈其鄙王而不王，韓信薄帝而不帝哉？但以帝王不可以勇致力爭故也。石將軍之擬明公，猶陰精之比太陽，江河之比洪海耳！項籍、子陽，覆車不遠，是石將軍之明鑑也，明公亦何怪乎？自古誠胡人而為名臣者，實有之矣，帝王則未之有也。石將軍非以惡帝王而讓明公也，顧取之不為天下所許也。願公勿疑。」浚大悅，遣使報勒。

lēi fù qiǎn shǐ fèng biǎo yú jùn, qī qīn yì yōu zhōu shàng zūn hào. yì xiū jiān yú zǎo sōng, qǐ bīng zhōu mù guǎng píng gōng, yǐ jiàn bì xìn zhī chéng. lēi zuǎn bīng róng, qī xí jùn, ér jù liú kūn jí xiān bēi wèi qí hòu huàn, chén yín wèi fā. zhāng bīn yuē: fū xí dí guó, dāng chū qí bù yì, jūn yán jīng rì bù xíng, qǐ gù yǒu sān fāng zhī lǜ hū? lēi yuē: rán, wèi zhī nài hé? bīn yuē: wáng péng zǔ zhī jù yōu zhōu, wéi zhàng sān bù, jīn jiē lí pàn, hái wèi kòu chóu, cǐ zé wài wú shēng yuán yǐ kàng wǒ yě yōu zhōu jī jiǎn, rén jiē shū shí, zhòng pàn qīn lí, jiǎ lǚ guǎ ruò, cǐ nèi wú qiáng bīng yǐ yù wǒ yě. ruò dà jūn zài jiāo, bì tǔ bēng wǎ jiě. jīn sān fāng wèi jìng, jiāng jūn biàn néng xuán bīng qiān lǐ yǐ zhēng yōu zhōu yě, qīng jūn wǎng fǎn, bù chū èr xún, jiù shǐ sān fāng yǒu dòng, shì zú xuán zhǐ, yí yīng jī diàn fā, wù hòu shí yě. qiě liú kūn wáng jùn suī tóng míng jìn fān, qí shí chóu dí. ruò xiū jiān yú kūn, sòng zhì qǐng hé, kūn bì xīn yú dé wǒ, xǐ yú jùn miè, zhōng bù jiù jùn ér xí wǒ yě. lēi yuē: shàn! yú shì qīng qí xí yōu zhōu, lēi chén zhì jì běi mén, chì mén zhě kāi mén, yí yǒu fú bīng, xiān qū niú yáng shù qiān tóu, shēng yán zhǔ lǐ, shí yù tián zhū jiē xiàng, shǐ bīng bù dé fā. lēi rù, jùn nǎi jù. lēi rù qí tīng shì, lìng jiǎ shì zhí jùn sòng yú xiāng guó shì, zhǎn zhī, cǐ sān shí liù guó zhī dà lüè yě.
勒復遣使奉表於浚，期親詣幽州上尊號。亦修箋於棗嵩，乞并州牧廣平公，以見必信之誠。勒纂兵戎，期襲浚，而懼劉琨及鮮卑為其後患，沉吟未發。張賓曰：「夫襲敵國，當出其不意，軍嚴經日不行，豈顧有三方之慮乎？」勒曰：「然，為之奈何？」賓曰：「王彭祖之據幽州，唯仗三部，今皆離叛，還為寇讎，此則外無聲援以抗我也；幽州飢儉，人皆蔬食，眾叛親離，甲旅寡弱，此內無強兵以御我也。若大軍在郊，必土崩瓦解。今三方未靖，將軍便能懸兵千里以征幽州也，輕軍往反，不出二旬，就使三方有動，勢足旋趾，宜應機電發，勿後時也。且劉琨、王浚雖同名晉藩，其實仇敵。若修箋於琨，送質請和，琨必欣於得我，喜於浚滅，終不救浚而襲我也。」勒曰：「善！」於是輕騎襲幽州，勒晨至薊北門，叱門者開門，疑有伏兵，先驅牛羊數千頭，聲言主禮，實欲填諸街巷，使兵不得發。勒入，浚乃懼。勒入其廳事，令甲士執浚送於襄國市，斬之，此三十六國之大略也。)

huì dì lì shí sì nián, bēng. dì yù zhāng wáng chì lì zì fēng dù, shì wèi huái dì., dōu zhǎng ān, wèi hú zéi suǒ shā hòu wèi tuò bá shì yǐ jìn huái dì yǒng jiā sān nián, zì yún zhōng rù yàn mén, běi yǒu shā mò, nán jù yīn shān, zhòng shù shí wàn. zhì xiào wén, nǎi gǎi tuò bá wèi yuán shì, dōu luò yáng. sù zōng bēng, dà dū dū ěr zhū róng móu lì zhuāng dì, róng hài líng tài hòu jí wáng gōng èr qiān rén, lì zhuāng dì. dì shā ěr zhū róng. zuǒ pú shè ěr zhū shì lóng lǜ róng bù qǔ, zì jìn yáng xí jīng chéng, zhí zhuāng dì, shā zhī, ér lì gōng dì, yòu fèi zhī. gāo huān nǎi lì guǎng píng wáng zǐ xiū, hòu wèi hú lǜ sī zhuāng suǒ xié, zǒu rù guān. zhōu tài zǔ yǔ wén hēi tǎ fèng dì dū zhǎng ān, pī cǎo kòu, lì cháo tíng, shì wèi xī wèi. zhào shòu yǔ wén hēi tài wèi chéng xiàng. tài yòu hài dì, lì nán yáng wáng bǎo jù, shì wèi wén dì. wén dì bēng, lì wáng zǐ lǎng wèi dì, yòu fèi zhī, ér lì gōng dì, tài wèi tài shī, tài hōng, zi jué sì fēng zhōu gōng, wèi dì chán wèi yú jué. jué, hēi tài dì sān zi, shòu chán, guó hào zhōu. zhì xuān dì bēng, chán yú suí. chū, ěr zhū shì lóng zhī shā zhuāng dì yě, gāo huān wèi jìn zhōu cì shǐ, qǐ bīng zhū zhī, lì wèi chū dì, huān wèi chéng xiàng. hòu wèi jì xī rù guān, nǎi lì qīng hé wáng zhī zǐ shàn jiàn wèi dì, qiān dōu yè, shì wèi dōng wèi. gāo huān hōng, zi qí wáng yáng shòu dōng wèi chán, guó hào qí. zhì wēn gōng wěi, wèi zhōu suǒ miè, zhōu yòu wèi suí suǒ miè. suí wén dì jì shòu zhōu chán, yòu nán miè chén, tiān xià yī tǒng yǐ.. huái dì bēng, lì wú wáng yàn zǐ
惠帝立十四年，崩。弟豫章王熾立(字豐度，是為懷帝。)，都長安，為胡賊所殺(後魏拓跋氏以晉懷帝永嘉三年，自雲中入雁門，北有沙漠，南據陰山，眾數十萬。至孝文，乃改拓跋為元氏，都洛陽。肅宗崩，大都督爾朱榮謀立莊帝，榮害靈太后及王公二千人，立莊帝。帝殺爾朱榮。左僕射爾朱世隆率榮部曲，自晉陽襲京城，執莊帝，殺之，而立恭帝，又廢之。高歡乃立廣平王子修，後為斛律斯樁所脅，走入關。周太祖宇文黑獺奉帝都長安，披草蔻，立朝廷，是為西魏。詔授宇文黑泰為丞相。泰又害帝，立南陽王寶炬，是為文帝。文帝崩，立王子朗為帝，又廢之，而立恭帝，泰為太師，泰薨，子覺嗣封周公，魏帝禪位於覺。覺，黑泰第三子，受禪，國號周。至宣帝崩，禪於隋。初，爾朱世隆之殺莊帝也，高歡為晉州刺史，起兵誅之，立魏出帝，歡為丞相。後魏既西入關，乃立清河王之子善見為帝，遷都鄴，是為東魏。高歡薨，子齊王洋受東魏禪，國號齊。至溫公緯，為周所滅，周又為隋所滅。隋文帝既受周禪，又南滅陳，天下一統矣。)。懷帝崩，立吳王晏子