qí hóu qī zhī, shén shàn yān. yǒu mǎ èr shí chéng, jiāng sǐ yú qí ér yǐ yǐ. yuē: mín shēng ān lè, shuí zhī qí tā?
齊侯妻之,甚善焉。有馬二十乘,將死於齊而已矣。曰:「民生安樂,誰知其他?」
huán gōng zú, xiào gōng jí wèi. zhū hóu pàn qí. zi fàn zhī qí zhī bù kě yǐ dòng, ér zhī wén gōng zhī ān qí ér yǒu zhōng yān zhī zhì yě, yù xíng, ér huàn zhī, yǔ cóng zhě móu yú sāng xià. cán qiè zài yān, mò zhī qí zài yě. qiè gào jiāng shì, jiāng shì shā zhī, ér yán yú gōng zǐ yuē: cóng zhě jiāng yǐ zi xíng, qí wén zhī zhě wú yǐ chú zhī yǐ. zi bì cóng zhī, bù kě yǐ èr, èr wú chéng mìng. shī yún: shàng dì lín nǚ, wú èr ěr xīn. xiān wáng qí zhī zhī yǐ, èr jiāng kě hū? zi qù jìn nán ér jí yú cǐ. zì zi zhī xíng, jìn wú níng suì, mín wú chéng jūn. tiān wèi sàng jìn, wú yì gōng zǐ, yǒu jìn guó zhě, fēi zi ér shuí? zi qí miǎn zhī! shàng dì lín zi, èr bì yǒu jiù.
桓公卒,孝公即位。諸侯叛齊。子犯知齊之不可以動,而知文公之安齊而有終焉之志也,欲行,而患之,與從者謀於桑下。蠶妾在焉,莫知其在也。妾告姜氏,姜氏殺之,而言於公子曰:「從者將以子行,其聞之者吾以除之矣。子必從之,不可以貳,貳無成命。《詩》云:『上帝臨女,無貳爾心。』先王其知之矣,貳將可乎?子去晉難而極於此。自子之行,晉無寧歲,民無成君。天未喪晉,無異公子,有晉國者,非子而誰?子其勉之!上帝臨子,貳必有咎。」
gōng zǐ yuē: wú bù dòng yǐ, bì sǐ yú cǐ. jiāng yuē: bù rán. zhōu shī yuē: shēn shēn zhēng fū, měi huái mí jí. sù yè zhēng xíng, bù huáng qǐ chù, yóu jù wú jí. kuàng qí shùn shēn zòng yù huái ān, jiāng hé jí yǐ! rén bù qiú jí, qí néng jí hū? rì yuè bù chù, rén shuí huò ān? xī fāng zhī shū yǒu zhī yuē: huái yǔ ān, shí jiù dà shì. zhèng shī yún: zhòng kě huái yě, rén zhī duō yán, yì kě wèi yě. xī guǎn jìng zhòng yù yán, xiǎo qiè wén zhī, yuē: wèi wēi zhī jí, mín zhī shàng yě. cóng huái rú liú, mín zhī xià yě. jiàn huái sī wēi, mín zhī zhōng yě. wèi wēi rú jí, nǎi néng wēi mín. wēi zài mín shàng, fú wèi yǒu xíng. cóng huái rú liú, qù wēi yuǎn yǐ, gù wèi zhī xià. qí zài pì yě, wú cóng zhōng yě. zhèng shī zhī yán, wú qí cóng zhī. cǐ dài fū guǎn zhòng zhī suǒ yǐ jì gāng qí guó, bì fǔ xiān jūn ér chéng bà zhě yě. zi ér qì zhī, bù yì nán hū? qí guó zhī zhèng bài yǐ, jìn zhī wú dào jiǔ yǐ, cóng zhě zhī móu zhōng yǐ, shí rì jí yǐ, gōng zǐ jǐ yǐ. jūn guó kě yǐ jì bǎi xìng, ér shì zhī zhě, fēi rén yě. bài bù kě chù, shí bù kě shī, zhōng bù kě qì, huái bù kě cóng, zi bì sù xíng. wú wén jìn zhī shǐ fēng yě, suì zài dà huǒ, è bó zhī xīng yě, shí jì shāng rén. shāng zhī xiǎng guó sān shí yī wáng. gǔ shǐ zhī jì yuē: táng shū zhī shì, jiāng rú shāng shù. jīn wèi bàn yě. luàn bù zhǎng shì, gōng zǐ wéi zi, zi bì yǒu jìn. ruò hé huái ān? gōng zǐ fú tīng. jiāng yǔ zi fàn móu, zuì ér zài zhī yǐ xíng. xǐng, yǐ gē zhú zi fàn, yuē: ruò wú suǒ jì, wú shí jiù shì zhī ròu, qí zhī yàn hū! jiù fàn zǒu, qiě duì yuē: ruò wú suǒ jì, yú wèi zhī sǐ suǒ, shuí néng yǔ chái láng zhēng shí? ruò kè yǒu chéng, gōng zǐ wú yì jìn zhī róu jiā, shì yǐ gān shí. yǎn zhī ròu xīng sāo, jiāng yān yòng zhī? suì xíng.
公子曰:「吾不動矣,必死於此。」姜曰:「不然。《周詩》曰:『莘莘征夫,每懷靡及。』夙夜征行,不遑啟處,猶懼無及。況其順身縱慾懷安,將何及矣!人不求及,其能及乎?日月不處,人誰獲安?西方之書有之曰:『懷與安,實疚大事。』《鄭詩》云:『仲可懷也,人之多言,亦可畏也。』昔管敬仲育言,小妾聞之,曰:『畏威知疾,民之上也。從懷如流,民之下也。見懷思威,民之中也。畏威如疾,乃能威民。威在民上,弗畏有刑。從懷如流,去威遠矣,故謂之下。其在辟也,吾從中也。《鄭詩》之言,吾其從之。』此大夫管仲之所以紀綱齊國,裨輔先君而成霸者也。子而棄之,不亦難乎?齊國之政敗矣,晉之無道久矣,從者之謀忠矣,時日及矣,公子幾矣。君國可以濟百姓,而釋之者,非人也。敗不可處,時不可失,忠不可棄,懷不可從,子必速行。吾聞晉之始封也,歲在大火,閼伯之星也,實紀商人。商之饗國三十一王。瞽史之紀曰:『唐叔之世,將如商數。』今未半也。亂不長世,公子唯子,子必有晉。若何懷安?」公子弗聽。 姜與子犯謀,醉而載之以行。醒,以戈逐子犯,曰:「若無所濟,吾食舅氏之肉, 其知厭乎!」舅犯走,且對曰:「若無所濟,余未知死所,誰能與豺狼爭食?若克有成,公子無亦晉之柔嘉,是以甘食。偃之肉腥臊,將焉用之?」遂行。