strong zàng tài hòu chén qiú shēn zhèng yì guī sì zhǔ cài yōng shàng fēng zhāng strong
葬太后陳球伸正議 規嗣主蔡邕上封章
què shuō dòu tài hòu xǐ jū nán gōng, yǐ jīng èr nián, líng dì bìng wèi wǎng shěng, zhāng huàn xiè bì, xiāng jì jìn jiàn, jù wèi yān rén suǒ zǔ, shì jiàn qián wén. huì líng dì xuǎn dìng huáng hòu sòng shì, cháo tíng chēng hè, sòng shì wèi zhí jīn wú sòng fēng nǚ, yóu jiàn níng sān nián xuǎn rù yè tíng, cè wèi guì rén, yuè nián zhèng wèi zhōng gōng, jìn fēng fēng wèi bù qí xiāng hóu. hòu jì zhèng wèi, dāng rán zhì yǒng lè gōng cháo jiàn líng dì shēng mǔ xiào rén huáng hòu, jí dǒng guì rén, jiàn wǔ shí wǔ huí. dú wèi wén guò yè nán gōng. jì ér líng dì tiān liáng fā xiàn, àn sī zì jǐ rù chéng dì tǒng, quán zhàng dòu tài hòu cóng zhōng zhǔ chí, dà ēn jiū bù kě wàng, yīn yú shí yuè shuò rì, lǜ qún chén wǎng cháo nán gōng, qīn zhì dòu tài hòu qián, fèng kuì shàng shòu dòu tài hòu yì gǎi yōu wèi xǐ, chàng yǐn jǐn huān. huáng mén lìng dǒng méng, sù shòu dòu tài hòu ēn juàn, zhì cǐ jiàn líng dì xǐng wù, lè dé chéng jiān jìn yán, lǚ wèi dòu tài hòu sù yuān líng dì nǎi cháng qiǎn dǒng méng guò shěng, yī qiè gòng fèng, bǐ qián jiā bèi. piān cáo jié wáng fǔ děng, yǐn wèi shēn hèn, fǎn wū méng bàng shàn yǒng lè gōng, xià yù chù sǐ, dòu tài hòu yòu shī yī bì zhù. líng dì fù wèi yān dǎng suǒ mí, jiāng nán gōng zhì zhū nǎo hòu, bù zài wǎng cháo. yuè nián bān zhào dà shè, gǎi yuán xī píng. zhōng cháng shì hóu lǎn, diào rèn zhǎng lè gōng tài pú, jiāo shē yì shén, duó rén qī nǚ, pò rén jū wū, yuàn mǎn tōng qú, shèn zhì tóng dǎng yì bèi tā qīn pò, hù shēng xián yí yǒu sī shǐ dé jǔ hé lǎn zuì, cè shōu yìn shòu, xià yù zì shā. duō xíng bù yì, bì zì bì. wéi cáo jié wáng fǔ lǎn quán rú gù, dòu tài hòu wèi jié fǔ suǒ pái, pín nián yì yù, yǐn hèn bù xiū, sì wén shēng mǔ fù liú sǐ rì nán, lián shī hái dōu bù dé guī zàng, yì jué dé āi sī bǎi jié, wú xiàn suān xīn. yě shì zì yí yī qī. gǔ rén yǒu yán, nǚ zǐ shàn huái, kuàng rú dòu tài hòu de shǐ róng zhōng cuì, bù kān huí shǒu, zěn néng bù yān yān chéng jí, cù sàng tiān nián? xī píng yuán nián liù yuè, jìng zài nán gōng zhōng bìng shì. yān shù jī yuàn dòu shì, dàn yòng yī chē zài tài hòu yí hái, chū zhì chéng nán shì shě cáo jié wáng fǔ, jū rán rù bái líng dì, qǐng yòng guì rén lǐ bìn liàn. líng dì yáo shǒu dào: tài hòu qīn lì zhèn gōng, tǒng chéng dà yè, zhèn fāng zì kuì bù xiào, zěn de fǎn jiàng tài hòu wèi guì rén lī? hái suàn yǒu xiē liáng xīn. yú shì guān liàn rú yí, jǔ āi fā sàng. cáo jié děng fù yù bié zàng tài hòu, jìn féng guì rén pèi fù huán dì, líng dì wèi yǐ wèi rán, yīn zhào lìng gōng qīng jí yì cháo táng, tè pài zhōng cháng shì zhào zhōng jiān yì. réng yòng yān rén jiān yì, kě jiàn cáo jié děng shì lì. shí tài fù hú guǎng yǐ sǐ, tài wèi liú chǒng zǎo jīng miǎn zhí, hòu rèn yòu diào huàn shù rén, jì qǐ wèi tài pú lǐ xián. xián zì chāo qiān tài wèi hòu, lǚ huàn jí bìng, gào jià yǎng kē, wén dé cháo tíng jí yì, yù jiāng dòu tài hòu bié zàng, yīn jí lì jí qǐ chuáng, lìng jiā rén dǎo hǎo jiāo dú, qǔ nà xiù zhōng, biàn yǔ qī zǐ jué bié dào: ruò dòu tài hòu bù dé pèi shí huán dì, wǒ shì bù shēng hái le! shuō zhe, suì chéng yú rù cháo, yáo jiàn qún liáo yǐ cuì jí yī táng, chà bù duō yǒu shù bǎi rén, nǎi xià chē xú jìn, àn xí zuò zhe hǎo yī xiē bù wén rén shēng, bǐ cǐ miàn miàn xiāng qù, wú gǎn xiān yán, yīn yě zàn rěn xū yú. shǎo qǐng yóu zhào zhōng kāi kǒu dào: zhū gōng jì yǐ dào qí, yīng gāi jí shí dìng yì! zuò páng fāng yǒu rén qǐ lì dào: huáng tài hòu yǐ shèng dé liáng jiā, mǔ lín tiān xià, yí pèi xiān dì, hé bì duō yí? xián wén yán zhèng zhōng xīn kǎn, máng shì fā yán de dà chén, nǎi shì tíng wèi chén qiú, zhèng sī jiē kǒu zàn chéng, nà zhào zhōng yǐ wēi xiào dào: chén tíng wèi jì yǒu cǐ yì, yīng jí cāo bǐ lì yì! qiú bìng bù tuī cí, jiù qǔ guò zhǐ bǐ, suí shǒu cǎo chéng shù xíng, biàn shì dà zhòng. dàn jiàn zhǐ shàng xiě zhe:
卻說竇太后徙居南宮,已經二年,靈帝並未往省,張奐謝弼,相繼進諫,俱為閹人所阻,事見前文。會靈帝選定皇后宋氏,朝廷稱賀,宋氏為執金吾宋酆女,由建寧三年選入掖庭,冊為貴人,越年正位中宮,晉封酆為不其鄉侯。後既正位,當然至永樂宮朝見靈帝生母孝仁皇后,即董貴人,見五十五回。獨未聞過謁南宮。既而靈帝天良發現,暗思自己入承帝統,全仗竇太后從中主持,大恩究不可忘,因於十月朔日,率群臣往朝南宮,親至竇太后前,奉饋上壽;竇太后亦改憂為喜,暢飲盡歡。黃門令董萌,素受竇太后恩眷,至此見靈帝省悟,樂得乘間進言,屢為竇太后訴冤;靈帝乃常遣董萌過省,一切供奉,比前加倍。偏曹節王甫等,引為深恨,反誣萌謗訕永樂宮,下獄處死,竇太后又失一臂助。靈帝復為閹黨所迷,將南宮置諸腦後,不再往朝。越年頒詔大赦,改元熹平。中常侍侯覽,調任長樂宮太僕,驕奢益甚,奪人妻女,破人居屋,怨滿通衢,甚至同黨亦被他侵迫,互生嫌疑;有司始得舉劾覽罪,策收印綬,下獄自殺。多行不義,必自斃。惟曹節王甫攬權如故,竇太后為節甫所排,頻年抑鬱,飲恨不休,嗣聞生母複流死日南,連屍骸都不得歸葬,益覺得哀思百結,無限酸辛。也是自貽伊戚。古人有言,女子善懷,況如竇太后的始榮終悴,不堪回首,怎能不懨懨成疾,促喪天年?熹平元年六月,竟在南宮中病逝。閹豎積怨竇氏,但用衣車載太后遺骸,出置城南市舍;曹節王甫,居然入白靈帝,請用貴人禮殯殮。靈帝搖首道:「太后親立朕躬,統承大業,朕方自愧不孝,怎得反降太后為貴人哩?」還算有些良心。於是棺殮如儀,舉哀發喪。曹節等復欲別葬太后,進馮貴人配祔桓帝,靈帝未以為然,因詔令公卿集議朝堂,特派中常侍趙忠監議。仍用閹人監議,可見曹節等勢力。時太傅胡廣已死,太尉劉寵早經免職,後任又掉換數人,繼起為太僕李咸。咸自超遷太尉後,屢患疾病,告假養疴,聞得朝廷集議,欲將竇太后別葬,因即力疾起床,令家人搗好椒毒,取納袖中,便與妻子訣別道:「若竇太后不得配食桓帝,我誓不生還了!」說着,遂乘輿入朝,遙見群僚已萃集一堂,差不多有數百人,乃下車徐進,按席坐着;好一歇不聞人聲,彼此面面相覷,無敢先言,因也暫忍須臾。少頃由趙忠開口道:「諸公既已到齊,應該即時定議!」坐旁方有人起立道:「皇太后以盛德良家,母臨天下,宜配先帝,何必多疑?」咸聞言正中心坎,忙視發言的大臣,乃是廷尉陳球,正思接口贊成,那趙忠已微笑道:「陳廷尉既有此意,應即操筆立議!」球並不推辭,就取過紙筆,隨手草成數行,遍示大眾。但見紙上寫着:
huáng tài hòu zì zài jiāo fáng, yǒu cōng míng mǔ yí zhī dé zāo shí bù zào, yuán lì shèng míng, chéng jì zōng miào, gōng liè zhì zhòng. xiān dì yàn jià, yīn yù dà yù, qiān jū kōng gōng, bù xìng zǎo shì, jiā suī huò zuì, shì fēi tài hòu jīn ruò bié zàng, chéng shī tiān xià zhī wàng. qiě féng guì rén zhǒng, cháng bèi fā jué, hái gǔ bào lù, hún líng wū rǎn, shēng píng gù wú gōng yú guó, hé zú shàng pèi zhì zūn? chén qiú jǐn yì. féng guì rén zhǒng, cháng wèi dào suǒ fā, shì zài jiàn níng sān nián.
皇太后自在椒房,有聰明母儀之德;遭時不造,援立聖明,承繼宗廟,功烈至重。先帝晏駕,因遇大獄,遷居空宮,不幸早世,家雖獲罪,事非太后;今若別葬,誠失天下之望。且馮貴人冢,嘗被發掘,骸骨暴露,魂靈污染,生平固無功於國,何足上配至尊?臣球謹議。馮貴人冢,嘗為盜所發,事在建寧三年。
dà zhòng lǎn bì, dōu wú yì cí, wéi zhào zhōng miàn sè dǒu biàn, qiáng yán yǔ qiú dào: chén tíng wèi chuàng jiàn cǐ yì, kě wèi dǎn lüè dú háo. qiú yīng shēng dào: chén dòu yǐ jīng shòu yuān, huáng tài hòu shàng wú gù yōu bì, chén cháng tòng xīn, tiān xià yì wú bù fèn tàn jīn rì wèi guó zhí yán, jiù shǐ cháo tíng zuì chén, chén yě gān xīn! zhè shù yǔ gèng fú zhōng yì, dùn shí yáng méi zhāng mù, yù chū è shēng. xián zhì shì bù néng zài rěn, biàn qǐ yǔ dào: chén yì yǔ tíng wèi chén qiú xiāng tóng, huáng tài hòu bù yí bié zàng. qún liáo tīng zhe, fāng cái tóng shēng fù hè dào: yīng rú cǐ yán! gōng děng lù lù, suǒ wèi yīn rén chéng shì zhě yě. zhōng zì jué shì gū, wèi biàn duō zuǐ, nǎi xìng xìng rù nèi lǐ xián chén qiú děng yě lù xù tuì guī. piān shì cáo jié wáng fǔ, shàng zài líng dì qián lì zhēng, shuō shì liáng hòu jiā fàn è nì, bié zàng yì líng, jí huán dì hòu. wǔ dì cháng chù fèi wèi hòu, yǐ lǐ fū rén pèi shí, jīn dòu shì zuì shēn, zěn de hé zàng xiān dì děng yǔ. lǐ xián tàn zhī xiāo xī, yīn fù kàng shū lì jiàn, lüè yún:
大眾覽畢,都無異詞,惟趙忠面色陡變,強顏語球道:「陳廷尉創建此議,可謂膽略獨豪。」球應聲道:「陳竇已經受冤,皇太后尚無故幽閉,臣常痛心,天下亦無不憤嘆;今日為國直言,就使朝廷罪臣,臣也甘心!」這數語更拂忠意,頓時揚眉張目,欲出惡聲。咸至是不能再忍,便起語道:「臣意與廷尉陳球相同,皇太后不宜別葬。」群僚聽着,方才同聲附和道:「應如此言!」公等碌碌,所謂因人成事者也。忠自覺勢孤,未便多嘴,乃悻悻入內;李咸陳球等也陸續退歸。偏是曹節王甫,尚在靈帝前力爭,說是梁後家犯惡逆,別葬懿陵,即桓帝後。武帝嘗黜廢衛後,以李夫人配食,今竇氏罪深,怎得合葬先帝等語。李咸探知消息,因復抗疏力諫,略云:
chén fú wéi zhāng dé dòu hòu, nüè hài gōng huái, ān sī yán hòu, jiā fàn è nì, ér hé dì wú yì zàng zhī yì, shùn cháo wú biǎn jiàng zhī wén shì bìng jiàn qián wén. zhì yú wèi hòu, xiào wǔ huáng dì shēn suǒ fèi qì, bù kě yǐ wèi bǐ. jīn zhǎng lè tài hòu, zūn hào zài shēn, qīn cháng chēng zhì, qiě yuán lì shèng míng, guāng lóng huáng zuò, tài hòu yǐ bì xià wèi zi, bì xià qǐ dé bù yǐ tài hòu wèi mǔ? zi wú chù mǔ, chén wú biǎn jūn, yí hé zàng xuān líng, yī rú jiù zhì! chén xián jǐn mèi sǐ yǐ wén.
臣伏惟章德竇後,虐害恭懷,安思閻後,家犯惡逆,而和帝無異葬之議,順朝無貶降之文;事並見前文。至於衛後,孝武皇帝身所廢棄,不可以為比。今長樂太后,尊號在身,親嘗稱制,且援立聖明,光隆皇祚,太后以陛下為子,陛下豈得不以太后為母?子無黜母,臣無貶君,宜合葬宣陵,一如舊制!臣咸謹昧死以聞。
líng dì lǎn zòu, jué jì yī yì, shǐ fèng dòu tài hòu zǐ gōng, hé zàng xuān líng, zhuī shì wèi huán sī huáng hòu. jì ér zhū què què xià, fā xiàn wú míng jiē tiě, yǒu cáo jié wáng fǔ, yōu shā tài hòu, gōng qīng jiē shī wèi gǒu lù, mò gǎn zhōng yán, tiān xià dāng dà luàn yún yún. cáo jié wáng fǔ, huāng máng bào zhī líng dì, zì bái wú gū. yǒu zhào lìng sī lì xiào wèi liú měng, cóng yán chá jī, shí rì yī bǐ, měng yīn bàng shū qiè zhí, bù yuàn jí bǔ, qiān yán zhì yī yuè yǒu yú, wèi dé zhǔ míng. jié fǔ suì hé měng wán dàng, zuǒ qiān wèi jiàn yì dài fū. shì hù qiāng xiào wèi duàn jiǒng, bān shī dōng guī, rù wèi yù shǐ zhōng chéng, yān dǎng sù yǔ wǎng lái, pō xiāng yǒu shàn, yīn cǐ fèng zhào dài měng, shòu rèn sī lì xiào wèi. dāng xià pài lì sì chū, bǔ dé tài xué yóu shēng děng qiān yú rén, jū xì yù zhōng, zhú rì kǎo xùn, yì wú zuǒ zhèng tú lèi dé yī bān shì zǐ, yuān kǔ tūn shēng. cáo jié děng yòu zhǔ jiǒng zhuī hé liú měng, zhí shí tā zuì měng yīn cǐ luò zhí, fá zuò zuǒ xiào xíng tú. jiǒng wèi píng qiāng gōng chén, hé kǔ zuò yān rén zǒu gǒu? dà sī nóng zhāng huàn, diào rèn tài cháng, yīn yǔ huàn guān lǚ yǒu wéi yán, zhì wèi suǒ jì, qiě yǔ duàn jiǒng zhēng lùn qiāng shì, jī bù xiāng róng bìng jiàn qián liǎng huí zhōng. yòu yǒu qián sī lì xiào wèi wáng yù, yī yǐ quán yān, xiàng huàn yǒu suǒ qǐng tuō, huàn xiè jué bù yǔn, suì yóu yù shè cí gòu xiàn, hé huàn céng ē fù dǎng rén, zuì zuò fèi gù. duàn jiǒng gèng yù tóu jǐng xià shí, zhú huàn huí jí, shòu yì jùn xiàn, pò lìng zì cái. huàn bù shèng huáng jù, yīn zhì shū xiè jiǒng dào:
靈帝覽奏,決計依議,始奉竇太后梓宮,合葬宣陵,追諡為桓思皇后。既而朱雀闕下,發現無名揭帖,有「曹節王甫,幽殺太后,公卿皆屍位苟祿,莫敢忠言,天下當大亂」云云。曹節王甫,慌忙報知靈帝,自白無辜。有詔令司隸校尉劉猛,從嚴查緝,十日一比,猛因謗書切直,不願急捕,遷延至一月有餘,未得主名。節甫遂劾猛玩宕,左遷為諫議大夫。適護羌校尉段熲,班師東歸,入為御史中丞,閹黨素與往來,頗相友善,因此奉詔代猛,受任司隸校尉。當下派吏四出,捕得太學游生等千餘人,拘系獄中,逐日考訊,亦無左證;徒累得一班士子,冤苦吞聲。曹節等又囑熲追劾劉猛,摭拾他罪;猛因此落職,罰作左校刑徒。熲為平羌功臣,何苦作閹人走狗?大司農張奐,調任太常,因與宦官屢有違言,致為所忌,且與段熲爭論羌事,積不相容;並見前兩回中。又有前司隸校尉王寓,依倚權閹,向奐有所請託,奐謝絕不允,遂由寓設詞構陷,劾奐曾阿附黨人,罪坐廢錮。段熲更欲投井下石,逐奐回籍,授意郡縣,迫令自裁。奐不勝惶懼,因致書謝熲道:
xiǎo rén bù míng, dé guò zhōu jiāng, sī lì guǎn xiá hé nán luò yáng sān fǔ sān hé hóng nóng qī jùn, huàn huí jí jīng guò, gù shū chēng zhōu jiāng. qiān lǐ wěi mìng, yǐ qíng xiāng guī, zú xià rén dǔ, zhào qí xīn kǔ shǐ rén wèi fǎn, fù huò yóu shū, ēn zhào fēn míng, qián yǐ xiě bái, ér zhōu qī qiè pò, wú rèn píng yíng, fù mǔ xiǔ gǔ, gū hún xiāng tuō, ruò méng jīn lián, yī liú hāi tuò, zé zé liú huáng quán, shī jí míng míng, fēi huàn shēng sǐ suǒ néng bào sāi. fū wú máo fà zhī láo, ér yù qiú rén qiū shān zhī yòng, cǐ chún yú kūn suǒ yǐ pāi bì yǎng tiān ér xiào zhě yě. chéng zhī yán bì jiàn jī, rán yóu bù néng wú wàng, hé zhě? xiǔ gǔ wú yì yú rén, ér wén wáng zàng zhī sǐ mǎ wú suǒ fù yòng, ér yàn zhāo bǎo zhī dǎng tóng wén zhāo zhī dé, qǐ bù dà zāi? fán rén zhī qíng, yuān zé hū tiān, qióng zé kòu xīn jīn hū tiān bù wén, kòu xīn wú yì, chéng zì shāng tòng, jù shēng shèng shì, dú wèi fěi rén gū wēi zhī rén, wú suǒ gào sù, rú bù āi lián, biàn wèi yú ròu, qǐ xīn dōng wàng, wú suǒ fù yán.
小人不明,得過州將,司隸管轄河南洛陽三輔三河弘農七郡,奐回籍經過,故書稱州將。千里委命,以情相歸,足下仁篤,照其辛苦;使人未返,復獲郵書,恩詔分明,前已寫白,而州期切迫,無任屏營,父母朽骨,孤魂相托,若蒙矜憐,壹流咳唾,則澤流黃泉,施及冥冥,非奐生死所能報塞。夫無毛髮之勞,而欲求人丘山之用,此淳于髡所以拍髀仰天而笑者也。誠知言必見譏,然猶不能無望,何者?朽骨無益於人,而文王葬之;死馬無所復用,而燕昭寶之;黨同文昭之德,豈不大哉?凡人之情,冤則呼天,窮則叩心;今呼天不聞,叩心無益,誠自傷痛,俱生聖世,獨為匪人;孤微之人,無所告訴,如不哀憐,便為魚肉,企心東望,無所復言。
jiǒng dé shū hòu, yě jué dé xīn shēng cè yǐn, bù rěn hài huàn, nǎi chì zhōu jùn hǎo yì kàn dài, sòng huàn xī guī. huàn jì fǎn dūn huáng, bì hù zhe shū, bù wén shì shì, cái de xìng quán. wèi jǐ yòu yóu zhōng cháng shì wáng fǔ, chá dé bó hǎi wáng kuī, yǔ tóng dǎng zhèng sà dǒng téng jiāo tōng, mì gào duàn jiǒng, shǐ tā cóng sù chá jiū jiǒng yòu fèng mìng wéi jǐn, zài xìng dà yù, cǎn lù duō rén. zhè bó hǎi wáng kuī, xì shì héng dì qīn dì, qián céng xí fēng lí wú hóu, huán dì xì lí wú hóu yì zhǎng zi, rù sì dì wèi, gù lìng dì kuī xí fēng, shì jiàn qián wén. sì yīn bó hǎi wáng hóng, shēn hòu wú zi, nǎi lìng kuī guò jì, chéng hóng yí fēng, dé wèi bó hǎi wáng. hóng wèi zhì dì shēng fù, jí qiān shèng wáng kàng sūn. huán dì yán xī bā nián, yǒu sī zòu kuī yǒu xié móu, yīn jiàng kuī wèi yǐng táo wáng, zhǐ shí yī xiàn kuī qián móu fù guó, cháng shǐ rén rù dōu zuān yíng, huì tuō zhōng cháng shì wáng fǔ, dài wèi shēn qǐng, de néng réng fù jiù fēng dāng xiè qián wǔ qiān wàn mín, wáng fǔ mǎn kǒu yīng xǔ. jì ér huán dì jià bēng, yí zhào cì fù kuī fēng, kuī xǐ rú suǒ wàng wéi tàn dé fù fēng yuán yīn, nǎi shì huán dì gù niàn qīn qīn, yǒu cǐ yí mìng, bìng fēi yóu wáng fǔ dài wèi zhuǎn huán, yú shì jiāng wǔ qiān wàn qián de yuán yuē, shì wèi wú xiào. nǎ zhī fǔ tān lán de hěn, lǚ qiǎn xīn fù lì xiàng kuī suǒ qián, shǐ zhōng bù dé rú yuàn, nǎi yīn cì kuī guò, wèi bào yuàn jì. xiān shì cháo tíng yíng lì líng dì, dào lù céng yǒu liú yán, wèi bó hǎi wáng kuī, hèn bù dé lì, xù yǒu yì tú, dāng shí yì wú xiá xiáng jiū hòu lái zhōng cháng shì zhèng sà, yǔ zhōng huáng mén dǒng téng, chuàn tōng bó hǎi, cháng yǒu shū xìn wǎng lái, wèi wáng fǔ suǒ zhēn zhī, suì lìng duàn jiǒng chū tóu gào fā, shōu zhèng sà děng, sòng běi sì yù, duàn liàn zhōu zhāng. shàng shū lìng lián zhōng, yě shì wáng fǔ zhǎo yá, ē fù fǔ yì, wū zòu zhèng sà děng móu yíng lì kuī, dà nì bù dào zài jīng cáo jié cóng páng zhèng shí, bù yóu líng dì bù xìn, lì jí zhào chì jì zhōu cì shǐ, jū kuī xià yù fù qiǎn dà hóng lú zōng zhèng tíng wèi sān guān, tóng fù bó hǎi, bī kuī zì jǐn. kuī yǒu fēi qiè shí yī rén, zǐ nǚ shí qī rén, jì nǚ èr shí sì rén, jiē xì sǐ yù zhōng. jiù shì fù xiāng yǐ xià zhū liáo shǔ, yì zé tā fǔ dǎo bù zhōng, yuān yuān wǎng wǎng de shā sǐ duō rén. zhèng sà dǒng téng, jì yóu lián zhōng zhǐ wèi huò shǒu, nǎ lǐ hái néng shēng huó, zì rán yī bìng shòu zhū. sà yīng chù sǐ, yú shí kě lián. fǔ dé jìn fēng guān jūn hóu, cáo jié yì zēng yì sì qiān liù bǎi hù gōng tíng nèi wài, yào suàn cáo wáng èr huàn guān quán shì zuì shèng, fù xiōng zǐ dì, bìng wèi gōng qīng liè xiào, mù shǒu lìng zhǎng, bù mǎn tiān xià. jié dì pò shí wèi yuè qí xiào wèi, tān yín jiāo zòng, tàn dé yíng lì qī yǒu měi sè, jí xié lìng xiàn rù, yíng lì zěn gǎn wéi kàng? zhǐ hǎo yǔ qī jué bié, zhǔ shǐ qián wǎng nǎ zhī qī què yǒu liè xìng, xiǎo dé sān cóng sì dé, zhí yì bù xíng, jié guǒ shì fú dú zì jǐn, wán míng quán jié. kě āi kě jìng, xī hū xìng shì shī chuán. pò shí wén zhī, shàng zé yíng lì fáng shǒu bù yán, gé qù zhí shǐ. kàn guān nǐ dào shì yuān bù yuān ne? cǎn bù cǎn ne? yàn fú yuán nán xiāo shòu, kuàng shì yī gè xún cháng yíng lì.
熲得書後,也覺得心生惻隱,不忍害奐,乃飭州郡好意看待,送奐西歸。奐既返敦煌,閉戶著書,不聞世事,才得幸全。未幾又由中常侍王甫,察得渤海王悝,與同黨鄭颯董騰交通,密告段熲,使他從速查究;熲又奉命維謹,再興大獄,慘戮多人。這渤海王悝,系是恆帝親弟,前曾襲封蠡吾侯,桓帝系蠡吾侯翼長子,入嗣帝位,故令弟悝襲封,事見前文。嗣因渤海王鴻,身後無子,乃令悝過繼,承鴻遺封,得為渤海王。鴻為質帝生父,即千乘王伉孫。桓帝延熹八年,有司奏悝有邪謀,因降悝為癭陶王,只食一縣;悝潛謀復國,嘗使人入都鑽營,賄托中常侍王甫,代為申請,得能仍復舊封;當謝錢五千萬緡,王甫滿口應許。既而桓帝駕崩,遺詔賜復悝封,悝喜如所望;惟探得復封原因,乃是桓帝顧念親親,有此遺命,並非由王甫代為轉圜,於是將五千萬錢的原約,視為無效。哪知甫貪婪得很,屢遣心腹吏向悝索錢,始終不得如願,乃陰伺悝過,為報怨計。先是朝廷迎立靈帝,道路曾有流言,謂渤海王悝,恨不得立,蓄有異圖,當時亦無暇詳究;後來中常侍鄭颯,與中黃門董騰,串通渤海,常有書信往來,為王甫所偵知,遂令段熲出頭告發,收鄭颯等,送北寺獄,鍛煉周章。尚書令廉忠,也是王甫爪牙,阿附甫意,誣奏鄭颯等謀迎立悝,大逆不道;再經曹節從旁證實,不由靈帝不信,立即詔飭冀州刺史,拘悝下獄;復遣大鴻臚宗正廷尉三官,同赴渤海,逼悝自盡。悝有妃妾十一人,子女十七人,伎女二十四人,皆系死獄中。就是傅相以下諸僚屬,亦責他輔導不忠,冤冤枉枉的殺死多人。鄭颯董騰,既由廉忠指為禍首,哪裡還能生活,自然一併受誅。颯應處死,余實可憐。甫得進封冠軍侯,曹節亦增邑四千六百戶;宮廷內外,要算曹王二宦官權勢最盛,父兄子弟,並為公卿列校,牧守令長,布滿天下。節弟破石為越騎校尉,貪淫驕縱,探得營吏妻有美色,即脅令獻入,營吏怎敢違抗?只好與妻訣別,囑使前往;哪知妻卻有烈性,曉得三從四德,執意不行,結果是服毒自盡,完名全節。可哀可敬,惜乎姓氏失傳。破石聞知,尚責營吏防守不嚴,革去職使。看官你道是冤不冤呢?慘不慘呢?艷福原難消受,況是一個尋常營吏。
jiā píng èr nián, chūn jì dà yì, bìng sǐ shén duō, xià jì dì zhèn, hǎi shuǐ sì yì líng dì bù zhī fǎn xǐng, wǎng wǎng guī jiù dà chén, tài wèi lǐ xián miǎn guān, jìn sī lì xiào wèi duàn jiǒng wèi tài wèi, sī tú qiáo xuán xǔ xǔ, sī kōng xǔ xùn lái yàn yáng cì, xiān hòu rèn miǎn, mìng dà hóng lú yuán kuí wèi sī tú, tài cháng táng zhēn wèi sī kōng, jiǒng yǔ huàn guān tōng tóng yī qì, gù dé chāo qiān. kuí xì gù tài wèi yuán tāng dì sān zi, chéng fù yí yīn, shǎo lì xiǎn huàn, zhōng cháng shì yuán shè, rèn yǔ tóng zōng, cháng xiāng tuī zhòng, suǒ yǐ kuí dé jìn liè sān gōng. zhēn nǎi gù zhōng cháng shì táng héng dì, xiǎn shì huàn guān qīn dǎng, tái fǔ zhū gōng, bìng zuò qún yān ěr mù, guó shì gèng bù wèn kě zhī liǎo. táng táng zǎi fǔ, yuán xì fǔ shù, kě chǐ shú shén! huì jī rén xǔ shēng, shǒu xiān fā nán, zì chēng yuè wáng, chuán xí sì fāng, zhǐ chì shí zhèng, bú dào yuè yú, jù zhòng wàn shù, dōng gōng xī lüè, zhàn duó le hǎo jǐ zuò chéng chí zhào lìng yáng zhōu cì shǐ zāng mín, dān yáng tài shǒu chén yín, bìng lì jiǎo zéi, hǎo duō rì bù néng sǎo píng. xǔ shēng fǎn jiàn hào yáng míng huáng dì, lián bài guān jūn, hái shì wú jùn sī mǎ sūn jiān, jù yǒu zhì yǒng, zhào mù zhuàng shì qiān yú rén, zuò wèi zāng mín chén yín de xiān qū, cái dé yī zài pò zéi, dǎo rù huì jī, xiāo xià le xǔ shēng tóu lú, kān dìng dōng nán. sūn jiān shǐ cǐ. dàn yǐ shì liǎng nián rǎo luàn, bèi nán de rén mín, hài de shí shì jiǔ kōng, shì wèn cóng hé chù qiú cháng ne? líng dì fāng chǒng xìn huàn guān, tīng lìng héng xíng, guǎn shén me mín jiān jí kǔ? sì fǔ sān gōng, yòu duō yǎng yān rén bí xī, zhuān yán dǎng jìn qiě yì chū yī zhǒng qián zhì lì zhí de guī tiáo, jiào zuò sān hù fǎ. fán shì sú yǒu yīn yì xiāng guān, jí liǎng zhōu rén shì, bù dé jiāo hù wèi guān, míng wèi gé chú qíng bì, shí shì dù jué péng dǎng. zì shì xuǎn yòng mù shǒu yǐ xià, zhé duō jìn jì, zhǎn zhuǎn xū shí. yōu bìng èr zhōu, lǚ yǒu kòu huàn xiān bēi qí shì, chū méi sāi xià, yōng lì bèi chù, jiǎo lì qǐ xiū, wǎng wǎng xuán quē bù bǔ, fáng wù gèng huài. yì láng cài yōng shàng shū jìn jiàn dào:
嘉平二年,春季大疫,病死甚多,夏季地震,海水四溢;靈帝不知反省,往往歸咎大臣,太尉李咸免官,進司隸校尉段熲為太尉,司徒橋玄許栩,司空許訓來艷楊賜,先後任免,命大鴻臚袁隗為司徒,太常唐珍為司空,熲與宦官通同一氣,故得超遷。隗系故太尉袁湯第三子,承父遺蔭,少歷顯宦,中常侍袁赦,認與同宗,常相推重,所以隗得進列三公。珍乃故中常侍唐衡弟,顯是宦官親黨,台輔諸公,並作群閹耳目,國事更不問可知了。堂堂宰輔,援系腐豎,可恥孰甚!會稽人許生,首先發難,自稱越王,傳檄四方,指斥時政,不到月余,聚眾萬數,東攻西略,占奪了好幾座城池;詔令揚州刺史臧旻,丹陽太守陳夤,並力剿賊,好多日不能掃平。許生反僭號陽明皇帝,連敗官軍,還是吳郡司馬孫堅,具有智勇,召募壯士千餘人,作為臧旻陳夤的先驅,才得一再破賊,搗入會稽,梟下了許生頭顱,戡定東南。孫堅始此。但已是兩年擾亂,被難的人民,害得十室九空,試問從何處求償呢?靈帝方寵信宦官,聽令橫行,管甚麼民間疾苦?四府三公,又多仰閹人鼻息,專嚴黨禁;且議出一種鉗制吏職的規條,叫做三互法。凡世俗有姻誼相關,及兩州人士,不得交互為官,名為革除情弊,實是杜絕朋黨。自是選用牧守以下,輒多禁忌,輾轉需時。幽并二州,屢有寇患;鮮卑騎士,出沒塞下,庸吏被黜,狡吏乞休,往往懸缺不補,防務更壞。議郎蔡邕上書進諫道:
fú jiàn yōu jì jiù rǎng, kǎi mǎ suǒ chū, bǐ nián bīng jī, jiàn zhì kōng hào jīn zhě bǎi xìng xū xuán, wàn lǐ xiāo tiáo, què zhí jīng shí, lì rén yán shǔ, ér sān fǔ xuǎn jǔ, yú yuè bù dìng, chén qiè guài zhī! lùn zhě měi yún dāng bì sān hù, bù dé bù chū yǐ shěn shèn, yú yǐ wèi sān hù zhī jìn, jìn zhī báo zhě, jīn dé shēn yǐ wēi líng, míng qí xiàn lìng, zài rèn zhī rén, qǐ bù jiè jù? gù jīn jīn rán zuò shè sān hù, zì shēng liú ài yé? xī hán ān guó qǐ zì xǐ zhōng, zhū mǎi chén chū yú yōu jiàn, bìng yǐ cái yí hái shǒu běn bāng yòu zhāng chǎng wáng mìng, zhuó shòu jù zhōu, qǐ yí gù xún sān hù, jì yǐ mò zhì hū? sān gōng míng zhī èr zhōu zhī yào, suǒ yí sù dìng, dāng yuè jìn qǔ néng, yǐ jiù shí bì, ér bù gù zhēng chén zhī yì, gǒu bì qīng wēi zhī kē, xuǎn yòng jī zhì, yǐ shī qí rén. chén yuàn bì xià shàng zé xiān dì, juān chú jìn jìn, qí zhū zhōu cì shǐ qì yòng kě huàn zhě, wú jū rì yuè sān hù, yǐ chà jué zhōng, zé zé chéng yǒu shǔ, ér biān jìng kě qī níng mì yǐ!
伏見幽冀舊壤,鎧馬所出,比年兵飢,漸至空耗;今者百姓虛懸,萬里蕭條,闕職經時,吏人延屬,而三府選舉,逾月不定,臣竊怪之!論者每雲當避三互,不得不出以審慎,愚以為三互之禁,禁之薄者,今得申以威靈,明其憲令,在任之人,豈不戒懼?顧斤斤然坐設三互,自生留閡耶?昔韓安國起自徙中,朱買臣出於幽賤,並以才宜還守本邦;又張敞亡命,擢授劇州,豈宜顧循三互,繼以末制乎?三公明知二州之要,所宜速定,當越禁取能,以救時敝,而不顧爭臣之義,苟避輕微之科,選用稽滯,以失其人。臣願陛下上則先帝,蠲除近禁,其諸州刺史器用可換者,無拘日月三互,以差厥中,則責成有屬,而邊境可期寧謐矣!
shū zòu bù xǐng, yōng yì bù biàn zài jiàn, zhǐ hǎo róng rěn guò qù. wéi yōng zì bó jiē, jí lì chén liú liù shì zǔ xūn, qián hàn shí céng wèi méi lìng, sì yīn wáng mǎng cuàn wèi, qì guān rù shān, gāo yǐn yǐ zhōng jí yōng fù léng yì sù xíng qīng bái, mò shì wèi zhēn dìng gōng. yōng shì mǔ zhì xiào, yǔ shū fù cóng dì sān shì tóng jū, bù fēn cái chǎn, xiāng lǐ jiāo xiāng tuī měi, míng zhòng yī shí. yòu píng jū bó lǎn shū shǐ, jiān jí shù suàn yīn lǜ zhū xué, yǎ shàn gǔ qín, huán dì shí wǔ hóu jiāo zì, zhēng yōng rù dōu, yù mìng tā míng qín yuè ěr, yōng xíng zhì yǎn shī, chēng jí zhé huí, bù kěn fù zhào zhì qiáo xuán wèi sī tú, pì wèi yuàn shǔ, fāng cái yīng mìng. wèi jǐ shòu gōng láng zhōng, xiào shū dōng guān yòu wèi jǐ qiān wèi yì láng. yōng yīn wǔ jīng wén zì, shí zì jìn yú, yán é xí miù, yí wù hòu xué, nǎi yǔ wǔ guān zhōng láng jiāng táng xī ér, guāng lù dài fū yáng cì, jiàn yì dài fū mǎ rì dī děng, zòu qǐng zhèng dìng liù jīng wén zì líng dì běn hǎo jīng xué, dāng jí yī yì. yōng jí shǒu lù wǔ jīng, yòng gǔ wén zhuàn lì sān tǐ, yī cì shàn chéng, juān bēi kè shí, shù lì tài xué mén wài, shǐ hòu xué dé suǒ qǔ zhèng yú shì zhōng wài shì zǐ, duō lái mó xiě, měi rì chē mǎ zá dá, tián sāi jiē qú. tōng jīng suǒ yǐ zhì yòng, tú zhèng shū fǎ, shí wèi mò shì. líng dì yì zì zào huáng xī piān wǔ shí zhāng, bān shì tiān xià yòu shǐ néng wén shàn fù de shēng tú, dài zhì hóng dōu mén. sì qiě rú néng gōng chě dú, shū bǎn wèi dú, zhǎng yī chǐ, suǒ yǐ chāo lù cí fù. jí shàn shū niǎo zhuàn, yì yǐn zhào zhì shù shí rén shì zhōng jì jiǔ lè sōng jiǎ hù, yòu zhāo lái le xǔ duō sú shì, shǐ tā zòu chén lǘ lǐ qù wén, jì dòng shàng tīng. guǒ rán líng dì nián shào hào qí, kàn le zhè bān sú shì zòu běn, hǎo sì yàn shū yǐng shuō, wú qí bù sōu, lè dé cháo pī mù yuè, xiāo qiǎn xián qíng yī miàn chì shǐ yuán yuán xù chén, yōu gěi lǐn xì. hái yǒu jǐ gè shì jiǎ xiǎo mín, bù zhī tā rú hé yùn dòng, dé chēng wèi xuān líng xiào zǐ, míng wén láng miào, jū rán shòu bài láng zhōng, jì tài zǐ shè rén. hǎo zào huà. yǒng chāng tài shǒu cáo luán, tòng xīn shí shì, yǐ wèi shōu lǎn sú zǐ, hé rú shè yòu míng liú? nǎi tè wèi dǎng rén shēn sòng, shū zhōng yǒu yún:
書奏不省,邕亦不便再諫,只好容忍過去。惟邕字伯喈,籍隸陳留;六世祖勛,前漢時曾為郿令,嗣因王莽篡位,棄官入山,高隱以終;及邕父棱亦素行清白,歿諡為貞定公。邕事母至孝,與叔父從弟三世同居,不分財產,鄉里交相推美,名重一時。又平居博覽書史,兼及術算音律諸學,雅善鼓琴,桓帝時五侯驕恣,征邕入都,欲命他鳴琴悅耳,邕行至偃師,稱疾折回,不肯赴召;至橋玄為司徒,闢為掾屬,方才應命。未幾受宮郎中,校書東觀;又未幾遷為議郎。邕因五經文字,拾自燼餘,沿訛襲謬,疑誤後學,乃與五官中郎將堂谿兒,光祿大夫楊賜,諫議大夫馬日磾等,奏請正定六經文字;靈帝本好經學,當即依議。邕即手錄五經,用古文篆隸三體,依次繕成,鐫碑刻石,豎立太學門外,使後學得所取正;於是中外士子,多來摹寫,每日車馬雜沓,填塞街衢。通經所以致用,徒正書法,實為末事。靈帝亦自造皇羲篇五十章,頒示天下;又使能文善賦的生徒,待制鴻都門。嗣且如能工尺牘,書板為牘,長一尺,所以抄錄詞賦。及善書鳥篆,亦引召至數十人;侍中祭酒樂松賈護,又招徠了許多俗士,使他奏陳閭里趣聞,冀動上聽。果然靈帝年少好奇,看了這班俗士奏本,好似燕書郢說,無奇不搜,樂得朝披暮閱,消遣閒情;一面飭使源源續陳,優給廩餼。還有幾個市賈小民,不知他如何運動,得稱為宣陵孝子,名聞廊廟,居然受拜郎中,暨太子舍人。好造化。永昌太守曹鸞,痛心時事,以為收攬俗子,何如赦宥名流?乃特為黨人申訟,書中有云:
fū dǎng rén zhě, huò qí nián yuān dé, huò yì guān yīng xián, jiē yí gǔ gōng wáng shì, zuǒ yòu dà yóu zhě yě. ér jiǔ bèi jìn gù, rǔ zài tú ní móu fǎn dà nì, shàng méng shè yòu dǎng rén hé zuì, dú bù kāi shù hū? suǒ yǐ zāi yì lǚ jiàn, shuǐ hàn jiàn zhēn, jiē yóu yú sī yí jiā ēn shè yòu, yǐ fù tiān xīn! bù shèng wàn xìng.
夫黨人者,或耆年淵德,或衣冠英賢,皆宜股肱王室,左右大猷者也。而久被禁錮,辱在塗泥;謀反大逆,尚蒙赦宥;黨人何罪,獨不開恕乎?所以災異屢見,水旱洊臻,皆由於斯;宜加恩赦宥,以副天心!不勝萬幸。
luán jiāng cǐ shū chéng rù, hái wàng líng dì fǔ shǒu cǎi nà, lì shè dǎng rén bù yì shè shū bìng wèi xià jiàng, tí qí què yǐ dào lái, jìng lìng luán jiǎo chū yìn shòu, chǐ qù guān dài, píng bái dì jiā shang suǒ liàn, qiān rù kǎn chē, sòng zhì huái lǐ yù zhōng. huái lǐ lìng qiě fèng zhào shěn wèn, yīn chéng fēng zhǐ, xíng xùn le hǎo jǐ cì, dǎ dé cáo luán pí kāi ròu zhàn, tǐ wú wán fū. luán yòu qì yòu tòng, jué shí shù tiān, yī dào zhōng hún, jù guī míng fǔ. líng dì hái shuō yīng gāi chù sǐ, gèng xià zhào zhōu jùn, chóng shēn dǎng jìn, zuò jí wǔ zú, lián mén shēng gù lì de fù zǐ xiōng dì, yì xū miǎn guān jìn gù, bù zhǔn qǐ fù zhè zhēn shì cuò zhōng jiā cuò, yuān shàng tiān yuān le! gǔ rén shuō dé hǎo: tiān shì yóu mín, tiān tīng yóu mín. dāng cǐ zhèng xíng liǎng shī, mín qíng fèn yù, zěn néng bù shàng gǎn tiān xīn? é ér jí fēng bào yǔ, é ér zhèn léi yǔn báo, hé jià shòu hài, dà mù jiē bá zuì qí de yù diàn hòu miàn, huái shù bèi fēng xiān qǐ, yòu fù dào shù líng dì yě jué jīng xīn, xià zhào yǐn jiù, qiě lìng qún chén gè chén zhèng yào, bǐ jiàn shī xíng. cài yōng yīn fù shàng fēng shì dào:
鸞將此書呈入,還望靈帝俯首採納,立赦黨人;不意赦書並未下降,緹騎卻已到來,竟令鸞繳出印綬,褫去冠帶,平白地加上鎖鏈,牽入檻車,送至槐里獄中。槐里令且奉詔審問,陰承風旨,刑訊了好幾次,打得曹鸞皮開肉綻,體無完膚。鸞又氣又痛,絕食數天,一道忠魂,遽歸冥府。靈帝還說應該處死,更下詔州郡,重申黨禁,坐及五族,連門生故吏的父子兄弟,亦須免官禁錮,不准起復;這真是錯中加錯,冤上添冤了!古人說得好:「天視由民,天聽由民。」當此政刑兩失,民情憤郁,怎能不上感天心?俄而疾風暴雨,俄而震雷隕雹,禾稼受害,大木皆拔;最奇的御殿後面,槐樹被風掀起,又復倒豎;靈帝也覺驚心,下詔引咎,且令群臣各陳政要,俾見施行。蔡邕因復上封事道:
chén fú dú shèng zhǐ, suī zhōu chéng yù fēng, xún zhū zhí shì xuān wáng zāo hàn, mì wù zhǐ wèi, wú yǐ huò jiā. chén wén tiān jiàng zāi yì, yuán xiàng ér zhì, pī lì shù fā, dài xíng zhū fán duō zhī suǒ shēng yě. fēng zhě tiān zhī hào lìng, suǒ yǐ jiào rén yě, fū zhāo shì shàng dì, zé zì huái duō fú zōng miào zhì jìng, zé guǐ shén yǐ zhe guó zhī dà shì, shí xiān sì diǎn, tiān zǐ shèng gōng suǒ dāng gōng shì. chén zì zài zǎi fǔ, jí bèi zhū yī, yíng qì wǔ jiāo, ér chē jià xī chū sì shí zhì jìng, lǚ wěi yǒu sī, suī yǒu jiě chú, yóu wèi shū fèi, gù huáng tiān bù yuè, xiǎn cǐ zhū yì. hóng fàn chuán yuē: zhèng bèi dé yǐn, jué fēng fà wū zhé mù. kūn wèi dì dào. yì chēng nǚ zhēn, yīn qì fèn shèng, zé dāng jìng fǎn dòng, fǎ wèi xià pàn. fū quán bù zài shàng, zé báo shāng wù, zhèng yǒu kē bào, zé hǔ láng shí rén, tān lì shāng mín, zé huáng chóng sǔn jià qiě běn nián liù yuè èr shí bā rì, tài bái yǔ yuè xiàng pò, bīng shì è zhī, xiān bēi fàn sāi, suǒ cóng lái yuǎn yǐ. jīn zhī chū shī, wèi jiàn qí lì, shàng wéi tiān wén, xià nì rén shì, chéng dāng bó lǎn zhòng yì, cóng qí ān zhě. chén bù shèng fèn mèn, jǐn tiáo chén qī shì yǐ wén.
臣伏讀聖旨,雖周成遇風,詢諸執事;宣王遭旱,密勿只畏,無以或加。臣聞天降災異,緣象而至,霹靂數發,殆刑誅繁多之所生也。風者天之號令,所以教人也,夫昭事上帝,則自懷多福;宗廟致敬,則鬼神以著;國之大事,實先祀典,天子聖躬所當恭事。臣自在宰府,及備朱衣,迎氣五郊,而車駕稀出;四時致敬,屢委有司,雖有解除,猶為疏廢,故皇天不悅,顯此諸異。《洪範傳》曰:「政悖德隱,厥風髮屋折木。」坤為地道。《易》稱女貞,陰氣憤盛,則當靜反動,法為下叛。夫權不在上,則雹傷物,政有苛暴,則虎狼食人,貪利傷民,則蝗蟲損稼;且本年六月二十八日,太白與月相迫,兵事惡之,鮮卑犯塞,所從來遠矣。今之出師,未見其利,上違天文,下逆人事,誠當博覽眾議,從其安者。臣不勝憤懣,謹條陳七事以聞。
qī shì dà gāng: yī sù jì sì, èr nà zhōng jiàn, sān qiú xián cái, sì qù chán rén, wǔ píng fú shì, liù yán kǎo kè, qī chéng zhà wěi, tōng piān yuē yǒu shù qiān yán, bù jí xì lù. líng dì jī mí bù fǎn, zěn néng xī jiàn shī xíng? dàn zhì chū dōng yíng qì běi jiāo, zǒng suàn chē jià qīn xíng cǐ wài rú xuān líng xiào zǐ děng, yǐ shòu tài zǐ shè rén, dào cǐ nǎi chū wèi chéng wèi bà le. xiǎo zi yǒu shī tàn dào:
七事大綱:一肅祭祀,二納忠諫,三求賢才,四去讒人,五屏浮士,六嚴考課,七懲詐偽,通篇約有數千言,不及細錄。靈帝積迷不返,怎能悉見施行?但至初冬迎氣北郊,總算車駕親行;此外如宣陵孝子等,已授太子舍人,到此乃出為丞尉罷了。小子有詩嘆道:
xìn chán bì jiàn zuì kān yōu, qī shì tú chén yuàn mò chóu
信讒愎諫最堪憂,七事徒陳願莫酬;
guǒ shǐ jiàn jī yí zǎo zuò, duō yán wú yì fǎn zhāo yóu.
果使見機宜早作,多言無益反招尤。
shì nián qiū rì, gèng fā bīng běi tǎo xiān bēi, cài yōng yòu shēn qián yì, jiàn zǔ běi zhēng.
是年秋日,更發兵北討鮮卑,蔡邕又伸前議,諫阻北征。
yù zhī líng dì shì fǒu kěn cóng, qiě zhì xià huí zài xù.
欲知靈帝是否肯從,且至下回再敘。
dòu tài hòu xǐ jū nán gōng, suī yóu zì qǔ, rán yú dòu wǔ chén fān zhī yù zhū quán yān, tài hòu gù wèi cháng yǔ móu cáo jié wáng fǔ fēi bù zhī tài hòu zhī wú néng wèi, dàn jì shā dòu wǔ, bù néng bù guī yù tài hòu, wèi zhǎn cǎo chú gēn zhī jì qí suǒ yǐ bī xǐ nán gōng, bù jí hài sǐ zhě, shàng kǒng qīng yì nán táo ěr. rán líng dì wèi tài hòu suǒ yuán lì, yīng zhī gǎn niàn jiù ēn, rù gōng yī yè, yòu fù jué jī bù cháo, zhì yú tài hòu mò hòu, qiě yīn yān shù zhī yì wèi gǎi zàng, zhān gù páng huáng, wēi chén qiú zhī kàng yì yú xiān, lǐ xián zhī zàn tóng yú hòu, jǐ hé bù lìng tài hòu zhī yí hèn wú qióng yě! cài yōng yī wén xué shì, suǒ chén zòu yì, wèi shǐ fēi shǒu zhèng zhī tán, rán huò xián yū yuǎn, huò shè xū fú, cái yǒu yú ér zhōng bù zú, wú yú yōng yóu yǒu yú hàn yān. dàn cáo luán yī yán ér jí zāo lüè sǐ, guó jiā wú dào zhī qiū, gù wèi zú yǔ chén dǎng lùn zhě. yōng zhī suǒ shī, zài kě qù ér bù qù ěr, wén zì zhī jiān, gù wú róng kē qiú yě.
竇太后徙居南宮,雖由自取,然於竇武陳蕃之欲誅權閹,太后固未嘗與謀;曹節王甫非不知太后之無能為,但既殺竇武,不能不歸獄太后,為斬草除根之計;其所以逼徙南宮,不即害死者,尚恐清議難逃耳。然靈帝為太后所援立,應知感念舊恩,入宮一謁,又復絕跡不朝,至於太后歿後,且因閹豎之議為改葬,瞻顧徬徨,微陳球之抗議於先,李咸之贊同於後,幾何不令太后之遺恨無窮也!蔡邕一文學士,所陳奏議,未始非守正之談,然或嫌迂遠,或涉虛浮,才有餘而忠不足,吾於邕猶有餘憾焉。但曹鸞一言而即遭掠死,國家無道之秋,固未足與陳讜論者。邕之所失,在可去而不去耳,文字之間,固無容苛求也。