nán fēng bá xī xiá sòng wèi: suǒ huà lóng lù chéng lù rén jiā hé lián lǐ zhī mù, hàn huà shǐ jiàn yú jīn. shào gōng jì wèi: hàn lǐ xī wáng zhì zǐ gāo guàn fāng mù bēi, kè shān lín rén wù, nǎi zhī gù kǎi zhī lù tàn wēi zōng chù shì bèi, shàng yǒu qí yí fǎ. zhì wú dào xuán jué yì rù shén, rán shǐ yòng qiǎo sī, ér gǔ yì shǎo jiǎn yǐ. jīn yú pán zhōu suǒ jí lì tú jiàn zhī.
南豐《跋西狹頌》謂:所畫龍、鹿、承露人、嘉禾、連理之木,漢畫始見於今。邵公濟謂:漢李翕、王稚子、高貫方墓碑,刻山林人物,乃知顧愷之、陸探微、宗處士輩,尚有其遺法。至吳道玄絕藝入神,然始用巧思,而古意少減矣。今於盤洲所集《隸圖》見之。
cáo cāo fū rén yǔ yáng biāo fū rén shū: sòng fáng zi guān mián bǎi jīn. gǔ wén yuàn wù wèi guān jǐn, ér zhù zhě wàng jiě. àn wèi dū fù: mián kuàng fáng zi. jìn yáng qiū: yǒu sī zòu diào fáng zi suī yáng mián, wǔ dì bù xǔ. shuǐ jīng zhù: fáng zǐ chéng xī chū bái tǔ, kě yòng zhuó mián.
曹操夫人《與楊彪夫人書》:送房子官綿百斤。《古文苑》誤為「官錦」,而注者妄解。按《魏都賦》:綿纊房子。《晉陽秋》:有司奏調房子、睢陽綿,武帝不許。《水經注》:房子城西出白土,可用濯綿。
shàn è yǐ shú yán, ruò mèng zǐ rén zài hu shú, hàn wǔ xíng zhì jì shì zhī è yǐ shú, shì yě. fú zhě yuē: chéng shí lùn. xíng è jiàn lè, wèi è wèi shú. zhì qí è shú, zì jiàn shòu kǔ. xíng shàn jiàn kǔ, wèi shàn wèi shú. zhì qí shàn shú, zì jiàn shòu lè. qí yán shàn è zhī shú, yì míng yán yě.
善惡以熟言,若《孟子》仁在乎熟,《漢·五行志》季氏之惡已熟,是也。佛者曰:《成實論》。行惡見樂,為惡未熟。至其惡熟,自見受苦。行善見苦,為善未熟。至其善熟,自見受樂。」其言善惡之熟,亦名言也。
rén zōng mó tài zōng yù shū dà xiāng guó sì é yú shí, jí sì wèi diàn ér cáng zhī, yù fēi bái míng yuē bǎo kuí diàn. shào xìng gēng chén hóng cí, yǐ bǎo kuí diàn tài zōng huáng dì yù shū zàn mìng tí, táng shuō zhāi zhōng xuǎn. dàn yún qìng lì èr zài, ér bù jì yuè rì, yǐ shí lù kǎo zhī, nǎi èr nián zhēng yuè xīn wèi yě. sū zi měi zuò bǎo kuí diàn sòng, zhōu yì gōng tí qí hòu yún: shàng zǎi zōng gōng, gèng wèi cí zhāng zhě, wèi lǚ yí jiǎn zuò jì, zhāng dé xiàng tí é zhī lèi. shí lù yún: mìng yí jiǎn zhuàn jì. ér shuō zhāi wèi: huàn hū yáo zhāng, qīn jiā jì shù. yì wù.
仁宗摹太宗御書大相國寺額於石,即寺為殿而藏之,御飛白名曰「寶奎殿」。紹興庚辰宏辭,以《寶奎殿太宗皇帝御書贊》命題,唐說齋中選。但云慶曆二載,而不紀月日,以《實錄》考之,乃二年正月辛未也。蘇子美作《寶奎殿頌》,周益公題其後云:「上宰宗工,更為辭章者,謂呂夷簡作記,章得象題額之類。」《實錄》云:「命夷簡撰記。」而說齋謂:煥乎堯章,親加紀述。亦誤。
jiù zhì má sān dào yǐ shàng, shuāng xuān xué shì fēn zhuàn. yuán fēng mò, dèng rùn fǔ wèi xué shì, yī xī suǒ má èr shí èr tōng. jìng kāng yuán nián, má liù dào, quán zhí yuàn mò chóu dú sù.
舊制麻三道以上,雙宣學士分撰。元豐末,鄧潤甫為學士,一夕鎖麻二十二通。靖康元年,麻六道,權直院莫儔獨宿。
hàn yuàn wèi cháng cǎo zhuī zèng zhì. shào dìng liù nián shí yuè, shǐ mí yuǎn zèng zhōng shū lìng, zhuī fēng wèi wáng, lìng xué shì yuàn jiàng zhì. xué shì yán fēi diǎn gù, zhào tè yǔ jiàng zhì.
翰苑未嘗草追贈制。紹定六年十月,史彌遠贈中書令,追封衛王,令學士院降制。學士言非典故,詔特與降制。
tài yī gōng sì lì yuè zhù wén, jiù yòng dìng běn, shào dìng èr nián shí èr yuè, shǐ mìng xué shì yuàn zhuàn shù.
太一宮四立月祝文,舊用定本,紹定二年十二月,始命學士院撰述。
qīn wáng chū chú, yǒu bù zhèng bǎng, shǒu yún: yīng mǒu jūn guǎn nèi. wěi yún: bǎng mǒu jūn. réng sàn xià. guǎn nèi, wèi suǒ lǐng jié zhèn yě. qián bèi zhì jí jiē kě kǎo. chún xī shí liù nián, huáng zǐ fēng jiā wáng, bù zhèng bǎng nǎi yún jiā zhōu guǎn nèi, gài cǎo zhì zhě shī zhī. kāi xǐ yuán nián, huáng zǐ fēng róng wáng, bǎng wēi wǔ jūn, hé jiù diǎn yǐ. gài jié yuè chū chú, yǐ chì shū shì yù běn zhèn, yì táng cháo shù lǐng zhī zhì yě. ruò fēng wáng, huò yǐ guó rú zhōu lǔ, huò yǐ zhōu rú yǎn yōng zhī lèi, wèi cháng yǒu suǒ lǐng zhī guó. xián chún èr nián, yú cǎo fú wáng zhì, yuàn lì yù yǐ bù zhèng bǎng xià fú zhōu, yú yǐn gù shì bǎng suǒ lǐng liǎng zhèn.
親王初除,有布政榜,首云:「應某軍管內。」尾云:「榜某軍。」仍散下。管內,謂所領節鎮也。前輩制集皆可考。淳熙十六年,皇子封嘉王,布政榜乃雲「嘉州管內」,蓋草制者失之。開禧元年,皇子封榮王,榜威武軍,合舊典矣。蓋節鉞初除,以敕書示諭本鎮,亦唐朝隃領之制也。若封王,或以國如周、魯,或以州如兗、雍之類,未嘗有所領之國。咸淳二年,余草福王制,院吏欲以布政榜下福州,余引故事榜所領兩鎮。
chén zì míng shào xī chū, hóng cí yǐ rù děng, tóng shì zhě zhāi zhōu wǔ shè jì yòng xiāng chǐ zì, yǐ wèi fàn pú wáng huì. xiāng, yīn ràng. qìng yuán sì nián, cóng chén jiàn zhī, wèi xiāng zì suī tóng yīn, xián míng bù dāng bì, nǎi cì tóng jìn shì chū shēn. xú zi yí jiā dìng zhōng, shì hóng cí gān shí wū xián sān jiā xīng tú xù, yǐn zhōu lǐ shì rén wū xián, běn zhù wū dāng wèi shì, fēi yīn wū xián. zhǔ sī chù zhī, ér jiàn yú cháo. bù shù nián, rù guǎn zhǎng zhì.
陳自明紹熙初,宏辭已入等,同試者摘《周五射記》用「襄尺」字,以為犯濮王諱。襄,音讓。慶元四年,從臣薦之,謂「襄」字雖同音,嫌名不當避,乃賜同進士出身。徐子儀嘉定中,試宏辭《甘石巫咸三家星圖序》,引《周禮·簭人》巫咸,本注「巫」當為「筮」,非殷巫咸。主司黜之,而薦於朝。不數年,入館掌制。
yì guān chū liù zhù: chù yú guān shí ér zuì yuǎn cháo měi. tāng bāng yàn, zì cháo měi, běn cǐ. liè zǐ yuē: wù wài yóu, bù rú wù nèi guān. lù yóu, zì wù guān, běn cǐ. wèi fù gǔ, zì lán shí, běn huái nán zǐ: lán shēng ér fāng, shí shēng ér jiān. táng huáng fǔ shí, zì chí zhèng, běn shī shí shí qí zhǐ jiān. huáng lǔ zhí zhī zì, běn liǔ zi xiān yǒu jì: wáng shū yǒu xué shù lǔ zhí.
《易·觀》初六註:處於觀時而最遠朝美。湯邦彥,字朝美,本此。《列子》曰:「務外游,不如務內觀。」陸游,字務觀,本此。魏傅嘏,字蘭石,本《淮南子》:蘭生而芳,石生而堅。唐皇甫湜,字持正,本《詩》湜湜其沚箋。黃魯直之字,本柳子《先友記》:王紓有學術魯直。
zhū wén gōng mén rén shàng rì xià yuán yuān. shàng rì xià yuán, yīn huǎn. jìn yǒu shàng rì xià yuán qīng. xī wáng mǔ, shān hǎi jīng yún: zhuàng rú rén, gǒu wěi, péng tóu, dài shèng, shàn xiào, jū xún shuǐ zhī yá. mù tiān zǐ chuán zhù yún: hǔ chǐ péng fà.
朱文公門人[上日下爰]淵。[上日下爰],音緩。晉有[上日下爰]清。西王母,《山海經》云:「狀如人,狗尾,蓬頭,戴勝,善嘯,居洵水之涯。」《穆天子傳》注云:「虎齒蓬髮。」
hàn tiān wén zhì: tiān qíng ér jiàn jǐng xīng. zhù: qíng, jīng míng yě, jí yùn yún: qíng zì.
《漢·天文志》:天暒而見景星。註:暒,精明也,《集韻》云:「晴字。」
yì wěi shì lèi móu yuē: mín yī wù, zhǔ xī shuāng, jiān kě yǐ chǔ yú hé cáng? hé tú tǐng zuǒ fǔ yuē: bǎi shì zhī hòu, dì gāo tiān xià qiān suì zhī hòu, tiān kě yǐ chǔ. yáng wén gōng shī yǒu yǐ chǔ bì tiān zhī jù.
《易緯是類謀》曰:「民衣霧,主吸霜,間可倚杵於何藏?」《河圖挺佐輔》曰:「百世之後,地高天下;千歲之後,天可倚杵。」楊文公詩有「倚杵碧天」之句。
shì guān lǐ méi shòu wàn nián, gǔ wén méi zuò mí. bó gǔ tú yōng gōng jiān dǐng míng: yòng qǐ mí shòu, wàn nián wú jiāng.
《士冠禮》眉壽萬年,古文「眉」作「麋」。《博古圖·雝公緘鼎銘》:用乞麋壽,萬年無疆。
jí yùn: wú rén wèi chì zǐ yuē yā yá zǐ, yīn yā yá. zá jì zhù: yīng, yóu nòng mí yě. mèng zǐ yīn yì: ní, wèi yī. ní, xiǎo ér yě.
《集韻》:吳人謂赤子曰孲[牙子],音鴉牙。《雜記注》:嬰,猶癑彌也。《孟子音義》:倪,謂繄。倪,小兒也。
zhōu lǐ zhōu rén zhù: yú sǒu, yú zì. yǐ yú míng wèi zì, yì qí yǔ yě.
《周禮·輈人注》:[魚叟],魚字。以魚名為字,亦奇語也。
shí gǔ wén: bó yú bó lè bó lè. yòu yún: yǒu yú fū yǒu yú bó. jí bái yú yě.
《石鼓文》:帛魚[帛樂] [帛樂]。又云:「有[魚旉]有[魚帛]。」即白魚也。
chūn qiū zhèng yì: shǒu wǔ zhǐ zhī míng yuē: jù zhǐ yí lǐ dà shè mèng zǐ yún jù bò. shí zhǐ zuǒ chuán. jiāng zhǐ yí lǐ dà shè zhù. wú míng zhǐ mèng zǐ. xiǎo zhǐ. yí lǐ yún jì zhǐ.
《春秋正義》:手五指之名曰:「巨指、《儀禮·大射》、《孟子》雲巨擘。食指、《左傳》。將指、《儀禮·大射注》。無名指、《孟子》。小指。《儀禮》雲季指。」
guǎn gé shū mù: cán shū yī juàn, nán táng qín chù dù zhuàn. yǐ jiǔ zhōu cán shì, dú yǎn zhōu wèi zuì. àn cán shū jiàn qín shǎo yóu huái hǎi hòu jí. shǎo yóu zi zhàn, zì chù dù. yǐ wèi nán táng rén, wù yǐ.
《館閣書目》:《蠶書》一卷,南唐秦處度撰。以九州蠶事,獨兗州為最。按《蠶書》見秦少游《淮海後集》。少遊子湛,字處度。以為南唐人,誤矣。
shuǐ mǔ mù xiā, jiàn guō jǐng chún jiāng fù. luán chéng shī yún: qù zhù yóu rén zhēn shuǐ mǔ, dān piáo cū zú yì shān cí.
水母目蝦,見郭景純《江賦》。欒城詩云:「去住由人真水母,簞瓢粗足亦山雌。」
yīn yún xiǎo shuō: cài sī tú shuō zài luò jiàn lù jī xiōng dì, zhù cān zuǒ xiè zhōng, sān jiān wǎ wū, shì lóng zhù dōng tóu, shì héng zhù xī tóu. dōng pō shī: zì gān máo wū lǎo sān jiān. jiǎn zhāi shī: shì lóng tóng cǐ wū sān jiān. yòu yún: shì héng qù guó sān jiān wū.
殷芸《小說》:蔡司徒說在洛見陸機兄弟,住參佐廨中,三間瓦屋,士龍住東頭,士衡住西頭。東坡詩:自甘茅屋老三間。簡齋詩:士龍同此屋三間。又云:「士衡去國三間屋。」
táng xī yù chuán: mò lù yǒu jūn dá ní pó luó xiàn bō léng, jiē cài míng yě. zhāng wén qián wèi: bō léng, zì pō líng guó lái.
《唐·西域傳》:末祿有軍達、泥婆羅獻波稜,皆菜名也。張文潛謂:波稜,自坡陵國來。
lǚ chéng gōng yuē: qín duō liáng yī. yī huǎn yī hé, jiē qín rén. shī zi yì yún: yī qǔ zhě, qín zhī liáng yī.
呂成公曰:「秦多良醫。醫緩、醫和,皆秦人。」《尸子》亦云:「醫竘者,秦之良醫。」
wū péng zuò yī. lǚ shì chūn qiū. qí bó zǔ shì zhī shī yuē jiù dài jì. sù wèn. shàng gǔ yī yuē miáo fù. shuō yuàn.
巫彭作醫。《呂氏春秋》。岐伯祖世之師曰僦貸季。《素問》。上古醫曰苗父。《說苑》。
huáng shí yí lǎo jiào shòu fú zhōu, wén lǐ kuí lǐ nán lín zhī qí wèi zhòng tuī fú, jí zǒu qí jiā, bèi lǐ yán zhì. lǚ tài shǐ jì lín zōng chéng shǎo yǐng wén, suǒ wèi èr lǐ bó zhòng, gài kuí zhī zǐ nán chū yě. kuí zì xí míng zǐ nán, zì hé bó chū zì yū zhòng. lǐ jū zhī liáng, ruò fāng ruò lù páng jùn zhī shì, ruò hú ruò liú. fāng dé shùn, lù yì yán, hú yuán zhòng, liú zhì zhōng, jiàn lǚ jū rén jì hé bó shǎo yǐng yū zhòng shī.
黃石圯老教授福州,聞李葵、李柟、林之奇為眾推服,即走其家,備禮延致。呂太史《祭林宗丞少潁文》,所謂「二李伯仲」,蓋葵之子柟、樗也。葵字襲明;子楠,字和伯;樗字迂仲。里居之良,若方若陸;旁郡之士,若胡若劉。方德順,陸亦顏,胡原仲,劉致中,見呂居仁《寄和伯少潁迂仲詩》。
qí zhāi ní gōng sān jiè: bù wàng chū rù, bù wàng yǔ yán, bù wàng yōu lǜ.
齊齋倪公《三戒》:不妄出入,不妄語言,不妄憂慮。
lǚ chéng gōng wèi: zhēng xiào shì fēi, bù rú liǎn cáng chí yǎng.
呂成公謂:爭校是非,不如斂藏持養。
lǐ yóu hù chén dōng zhī sàng, huáng zi yóu zhōu ōu yáng chè zhī zàng, jiē yì liè shì yě. lǐ míng rén, huáng yì yù jū yān. zhì wú xiāng rén wù zhě, yí tè shū zhī, yǐ lì jiāo sú.
李猷護陳東之喪,黃子游賙歐陽徹之葬,皆義烈士也。李明人,黃亦寓居焉。志吾鄉人物者,宜特書之,以厲澆俗。
chún yòu bǐng wǔ, qú shì chái wàng shàng bǐng dīng guī jiàn, qí biǎo yún: jīn lái gǔ wǎng, zhì rì shǎo ér luàn rì duō. zhǔ shèng chén xián, qián chē fù ér hòu chē jiè.
淳祐丙午,衢士柴望上《丙丁龜鑑》,其表云:「今來古往,治日少而亂日多。主聖臣賢,前車覆而後車誡。」
zhāng zhuó zì hào fú xiū zi, lǐ bái yǒu zèng cān liáo zi shī, zhāng yún sǒu sēng dào qián fù yǐ zì hào.
張鷟自號浮休子,李白有《贈參寥子詩》,張芸叟、僧道潛復以自號。
jìn shì jì lù duō wù, wú gòu xīn chuán lù yǐ wáng shū wén zhī dǎng lù zhì wèi lù zhì. zhì jí lù chún, fēi zhì yě.
近世記錄多誤,《無垢心傳錄》以王叔文之黨「陸質」為「陸贄」。質即陸淳,非贄也。
mó nà jí, wáng gōng tíng xiù zuò yú shào xìng rén zǐ. kǎo qí lùn yì, yǐ zhèng jiè fū wèi wàng yán, chén shǎo yáng wèi gǔ biàn, shì xī fēng zhī fǎ dù, fēi yuán yòu zhī fēn gèng, wèi dǎng rén zǐ sūn wèi miù shǎng, wèi sū huáng wén zhāng wèi mò yì. shèn zhě, nǐ chéng zǐ zhī xué yú mò shì shì, ér yǐ yì chuán wèi xiè yáng shān rùn chéng shū, qí fǎn lǐ guǐ dào shén yǐ. dǐ zhào zhāng èr xiāng yóu lì. gài zì shào shèng yǐ lái, jiān xiān mào è, jiā yǐ jīng shū wèi shī, rén yǐ zhāng cài wèi xián, xié shuō bì xíng, shěn hān rù gǔ suǐ. gèng zhōng tiān zhī huò, xiāo ài bù hāo, shì xí shú jiàn wén. zhì shào xìng jiān, xié shuō yóu sì xíng, bǐ zhī jiǎn dú, bù chǐ yě. shì gù rén xīn bù zhèng, qí hài liè yú hóng shuǐ měng shòu. xū, fēng sú yí rén, kě wèi zāi!
《磨衲集》,王公庭秀作於紹興壬子。考其論議,以鄭介夫為妄言,陳少陽為鼓變,是熙、豐之法度,非元祐之紛更,謂黨人子孫為謬賞,謂蘇、黃文章為末藝。甚者,擬程子之學於墨、釋氏,而以《易傳》為謝、楊刪潤成書,其反理詭道甚矣。詆趙、張二相尤力。蓋自紹聖以來,奸憸茂惡,家以荊、舒為師,人以章、蔡為賢,邪說詖行,沈酣入骨髓。更中天之禍,蕭艾不薅,士習孰見聞。至紹興間,邪說猶肆行,筆之簡牘,不恥也。是故人心不正,其害烈於洪水猛獸。吁,風俗移人,可畏哉!
fā hàn líng zhě, fán chóng dǒng zhuō yě. fā táng líng zhě, wēn tāo yě. è fù zhū zhēn, tiān dào zhāo zhāo yǐ.
發漢陵者,樊崇、董卓也。發唐陵者,溫韜也。惡復誅臻,天道昭昭矣。
chéng tāng zhōu gōng, jiē zuò yǐ dài dàn. kāng wáng wǎn cháo, xuān wáng yàn qǐ, zé guān jū zuò fěng, jiāng hòu qǐng qiān, kuàng cháo ér shòu yè, wèi shì zhī zhí. shū yuē: sù yè jùn míng yǒu jiā. xiào jīng yán qīng dài fū zhī xiào, yǐn shī yún: sù yè fěi xiè. yán shì zhī xiào, yǐn shī yún: sù xìng yè mèi. chán dǐng zhī míng yuē: mèi dàn pī xiǎn, hòu shì yóu dài. shū xiàng suǒ yǐ jiè yě. sān chén yàn qǐ, yī zhāo kē tóu, guǎn yòu ān suǒ yǐ jù yě. zài jiā cháng zǎo qǐ, dù zi měi suǒ wèi zhì pǔ gǔ rén fēng zhě yě. jī míng xián guàn zhì, wèn xùn jǐn xuān liáng, zhū zǐ zhī zhào tóng méng yě. guān qǐ zhī zǎo yàn, zhī jiā zhī xìng fèi, lǚ zi zhī xùn mén rén yě. qǐ bù dài míng jī, lù wù guān shì ér zhī shī yě. jī míng lǜ jiā rén tóng qǐ, bù kě zǎo yàn wú cháng, yè shǎo yùn yǔ zi zhī shū yě. jī míng ér qǐ, jué zé yú shàn lì zhī jiān, wèi shùn ér yǐ yǐ.
成湯、周公,皆坐以待旦。康王晚朝,宣王晏起,則《關雎》作諷,姜後請愆,況朝而受業,為士之職。《書》曰:「夙夜浚明有家。」《孝經》言卿大夫之孝,引《詩》云:「夙夜匪懈。」言士之孝,引《詩》云:「夙興夜寐。」《讒鼎之銘》曰:「昧旦丕顯,後世猶怠。」叔向所以戒也。「三晨晏起,一朝科頭」,管幼安所以懼也。「在家常早起」,杜子美所謂質樸古人風者也。「雞鳴咸盥櫛,問訊謹暄涼」,朱子之詔童蒙也。「觀起之早晏,知家之興廢」,呂子之訓門人也。「起不待鳴雞」,陸務觀《示兒》之詩也。「雞鳴率家人同起,不可早晏無常」,葉少蘊與子之書也。「雞鳴而起,決擇於善利之間」,為舜而已矣。
jìn yīn zhòng kān fù shī bìng jī nián, yī bù jiě dài, gōng xué yī shù, jiū qí jīng miào. běi qí lǐ yuán zhōng mǔ duō bìng, zhuān xīn yī yào, yán xí jī nián, suì shàn fāng jì. lǐ mì mǔ huàn jī nián, jīng xí jīng fāng, dòng xián zhēn yào, mǔ jí dé chú. suí xǔ zhì cáng, zǔ dào yòu, yǐ mǔ jí, jiū jí yī fāng, jiè zhū zǐ yuē: wèi rén zǐ zhě, cháng shàn shì yào, bù zhī fāng shù, qǐ wèi xiào hū? wén zhōng zǐ mǔ tóng chuān fū rén hǎo yào, zi shǐ shù fāng. táng wáng bó wèi: rén zǐ bù kě bù zhī yī. shí zhǎng ān cáo yuán yǒu mì shù, bó cóng zhī yóu, jǐn dé qí yào. zhēn quán yǐ mǔ bìng yǔ dì lì yán jiū xí fāng shū. wáng dào mǔ yǒu jí, shì xù tāng jì, shù cóng gāo yī yóu, suì qióng qí shù. lǐ féng jí fù yán yǒu gù jí, zì liào yī jì, suì tōng fāng shū. dù péng jǔ mǔ jí, yǔ cuī miǎn tóng shòu yī xiāo liàng, suì qióng qí shù. chéng zǐ yuē: shì qīn zhě, bù kě bù zhī yī.
晉殷仲堪父師病積年,衣不解帶,躬學醫術,究其精妙。北齊李元忠母多病,專心醫藥,研習積年,遂善方技。李密母患積年,精習經方,洞閒針藥,母疾得除。隋許智藏,祖道幼,以母疾,究極醫方,誡諸子曰:「為人子者,嘗膳視藥,不知方術,豈謂孝乎?」文中子母銅川夫人好藥,子始述方。唐王勃謂:人子不可不知醫。時長安曹元有秘術,勃從之游,盡得其要。甄權以母病與弟立言究習方書。王燾母有疾,視絮湯劑,數從高醫游,遂窮其術。李逢吉父顏有錮疾,自料醫劑,遂通方書。杜鵬舉母疾,與崔沔同授醫蕭亮,遂窮其術。程子曰:「事親者,不可不知醫。」
kāng jié shào zi zhī xiān, shì jiā yú yàn, fù yī chuān zhàng rén jiān dào bēn běn cháo. shě shì lù wèi jù shì, nǎi jué kǒu bù yán. bó wēn zi pǔ, zì lǐ bù láng shǐ yàn, dào zhuō zhōu liáng xiāng, bài mù. hóng yè sì shí kè, gài tǒng hé shí nián, bó wēn gāo dà fù suǒ jiàn. tǒng hé shí nián, suì zài rén chén, běn cháo chún huà sān nián yě. zhì xuān hé liù nián rén chén, shì bǎi èr shí nián, bó wēn jì qí yì. jīn àn: xuān hé liù nián nǎi jiǎ chén, fēi rén chén yě.
康節邵子之先,世家於燕,父伊川丈人間道奔本朝。舍世祿為窶士,乃絕口不言。伯溫子溥,自禮部郎使燕,道涿州良鄉,拜墓。洪業寺石刻,蓋統和十年,伯溫高大父所建。統和十年,歲在壬辰,本朝淳化三年也。至宣和六年壬辰,適百二十年,伯溫記其異。今按:宣和六年乃甲辰,非壬辰也。
sū wèi gōng shū zhì míng yuē: fēi xué hé lì? fēi shū hé xí? zhōng yǐ bù juàn, shèng xián kě jí. pú chuán zhèng jiè zǐ dì yuē: hán kě wú yī, jī kě wú shí, zhì yú shū bù kě yī rì shī.
蘇魏公《書帙銘》曰:「非學何立?非書何習?終以不倦,聖賢可及。」蒲傳正《戒子弟》曰:「寒可無衣,飢可無食,至於書不可一日失。」
tài shǐ gōng sù wáng miào lùn yuē: zhū chēng fù zhě, fēi guì qí shēn dé zhì yě, nǎi guì ēn fù zi sūn, zé jí xiāng lǐ yě. huáng dì shè wǔ fǎ, bù zhī tiān xià, yòng zhī wú qióng, gài shì yǒu néng zhī zhě, mò bù zūn qīn, rú fàn zi kě wèi xiǎo zhī yǐ. guǎn zǐ shè qīng chóng jiǔ fǔ, xíng yī yǐn zhī shù, zé huán gōng yǐ bà. fàn lǐ xíng shí shù zhī jì, èr shí yī nián zhī jiān, sān zhì qiān wàn, zài sàn yǔ pín. shǐ jì zhèng yì: qī lüè yún: sī mǎ qiān zhuàn. lì zhě, fū zǐ suǒ hǎn yán. yòu yuē: rú bù kě qiú, cóng wú suǒ hǎo. tài shǐ gōng zhe lùn, yǐ sù wáng míng ér yán qiú fù zhī shù, qǐ yǐ jiā pín wú cái lù, yǒu jī ér yún, rú huò zhí chuán zhī yì yú? rán hé zú yǐ wèi miào lùn?
太史公《素王妙論》曰:「諸稱富者,非貴其身得志也,乃貴恩覆子孫,澤及鄉里也。黃帝設五法,布之天下,用之無窮,蓋世有能知者,莫不尊親,如范子可謂曉之矣。管子設輕重九府,行伊尹之術,則桓公以霸。范蠡行十術之計,二十一年之間,三致千萬,再散與貧。」《史記正義》:《七略》云:「司馬遷撰。」利者,夫子所罕言。又曰:「如不可求,從吾所好。」太史公著論,以素王名而言求富之術,豈以家貧無財賂,有激而雲,如《貨殖傳》之意歟?然何足以為妙論?
xiān shèng miǎn fú. xiáng fú èr nián, cì qū fù wén xuān wáng miào miǎn jiǔ liú, fú jiǔ zhāng. xī níng bā nián, guó zi jiān yán táng kāi yuán zhōng, zūn kǒng zǐ wèi wén xuān wáng, nèi chū wáng zhě gǔn miǎn zhī fú yǐ yī zhī, yí yòng tiān zǐ zhī zhì. lǐ yuàn yì yī guān pǐn yī fú, lìng yòng jiǔ liú. chóng níng èr nián, gǎi yòng miǎn shí èr liú, fú jiǔ zhāng.
先聖冕服。祥符二年,賜曲阜文宣王廟冕九旒,服九章。熙寧八年,國子監言唐開元中,尊孔子為文宣王,內出王者袞冕之服以衣之,宜用天子之制。禮院議依官品衣服,令用九旒。崇寧二年,改用冕十二旒,服九章。
lǐ jì yú lǐ zhī biàn, jiē yuē shǐ. kǒng shì zhī bù sàng chū mǔ, zì zi sī shǐ yě. shì zhī yǒu lěi, zì cǐ shǐ yě. zhū lóu fù zhī yǐ shǐ, gài zì zhàn yú shēng bì shǐ yě. lǔ fù rén zhī zhuā ér diào yě, zì bài yú tái tái shǐ yě. wéi bìn fēi gǔ yě, zì jìng jiāng zhī kū mù bó shǐ yě. miào yǒu èr zhǔ, zì huán gōng shǐ yě. sàng cí mǔ, zì lǔ zhāo gōng shǐ yě. xià shāng yòng guān yī, zì shǐ yì shǐ yě. tíng liáo zhī bǎi, yóu qí huán gōng shǐ yě. dài fū zhī zòu sì xià yě, yóu zhào wén zi shǐ yě. dài fū qiáng ér jūn shā zhī, yì yě, yóu sān huán shǐ yě. gōng miào zhī shè yú sī jiā, fēi lǐ yě, yóu sān huán shǐ yě. xuán guān zǐ ruí, zì lǔ huán gōng shǐ yě. cháo fú zhī yǐ gǎo yě, zì jì kāng zi shǐ yě. fū rén zhī bù mìng yú tiān zǐ, zì lǔ zhāo gōng shǐ yě. huàn yú dài fū zhě zhī wèi zhī fú yě, zì guǎn zhòng shǐ yě. zuǒ shì chuán: shǐ yòng liù yì jìn yú shì shǐ mò shǐ hòu zàng, shǐ yòng xùn lǔ yú shì hū shǐ zhuā wèi jiàng yú shì hū shǐ yǒu jīn shí zhī lè shǐ yòng rén yú bó shè lǔ yú shì shǐ shàng gāo. yì jì lǐ zhī shǐ biàn yě. kǒng zǐ è shǐ zuò yǒng zhě, shǐ zhī bù jǐn, mò liú bù shèng qí bì. liú mào zhuàn qì wù zào zuò zhī shǐ wèi wù zǔ. liú xiào sūn fáng dé mào jí jīng shǐ wèi shì shǐ. féng jiàn xù shì shǐ. zhū huì zhuàn shì yuán, gāo chéng zēng yì wèi shì wù jì yuán. rán suǒ zài nǎi shì wù zhī shǐ, bù zú yǐ chuí xùn jiè. sī mǎ wén zhèng gōng yán táng shǐ lìng fēi zhǔ zàng rì, jiē gěi gǔ chuī. fēi lìng diǎn, bù zú fǎ. sū wén zhōng gōng yán chūn qiū shū zuò qiū jiǎ, yòng tián fù, jiē zhòng qí shǐ wèi mín huàn yě. guó shǐ jì zhī yuē: qīng miáo qián zì bì xià shǐ. qǐ bù xī zāi? jiē dé jǐn shǐ zhī yì.
《禮記》於禮之變,皆曰「始」。孔氏之不喪出母,自子思始也。士之有誄,自此始也。邾婁復之以矢,蓋自戰於升陛始也。魯婦人之髽而吊也,自敗於台鮐始也。帷殯非古也,自敬姜之哭穆伯始也。廟有二主,自桓公始也。喪慈母,自魯昭公始也。下殤用棺衣,自史佚始也。庭燎之百,由齊桓公始也。大夫之奏《肆夏》也,由趙文子始也。大夫強而君殺之,義也,由三桓始也。公廟之設於私家,非禮也,由三桓始也。玄冠紫緌,自魯桓公始也。朝服之以縞也,自季康子始也。夫人之不命於天子,自魯昭公始也。宦於大夫者之為之服也,自管仲始也。《左氏傳》:始用六佾;晉於是始墨;始厚葬,始用殉;魯於是乎始髽;魏絳於是乎始有金石之樂;始用人於亳社;魯於是始尚羔。亦記禮之始變也。孔子惡始作俑者,始之不謹,末流不勝其敝。劉懋撰器物造作之始為《物祖》。劉孝孫、房德懋集經史為《事始》。馮鑒《續事始》。朱繪撰《事原》,高承增益為《事物紀原》。然所載乃事物之始,不足以垂訓戒。司馬文正公言唐始令妃主葬日,皆給鼓吹。非令典,不足法。蘇文忠公言《春秋》書作丘甲,用田賦,皆重其始為民患也。《國史》記之曰:「青苗錢自陛下始。」豈不惜哉?皆得謹始之義。
zhōu yì jí lín zá zhàn yuē: zhàn tiān yù fǒu, wài guà dé yīn wèi yǔ, dé yáng bù yǔ. qí yáo fā biàn, dé kǎn wèi yǔ, dé lí bù yǔ. xùn huà wèi kǎn, xiān fēng hòu yǔ kǎn huà wèi xùn, xiān yǔ hòu fēng.
《周易集林·雜占》曰:「占天雨否,外卦得陰為雨,得陽不雨。其爻發變,得《坎》為雨,得《離》不雨。《巽》化為《坎》,先風后雨;《坎》化為《巽》,先雨後風。」
jiāng zǒng shī: liáo yǐ zhe shū qíng, zàn qiǎn tā xiāng rì. yuán chéng liú gōng suì wǎn xián jū, huò wèn xiān shēng hé yǐ qiǎn rì? gōng zhèng sè yuē: jūn zǐ jìn dé xiū yè, wéi rì bù zú, ér kě qiǎn hū?
江總詩:聊以著書情,暫遣他鄉日。元城劉公歲晚閒居,或問先生何以遣日?公正色曰:「君子進德修業,惟日不足,而可遣乎?」
chén zhèng xiàn gōng shū yuē: chéng gēng zhě bì chuī yú jī, shāng táo zhě huò jiè yú lǐ. chǔ cí xī sòng yún: chéng rè gēng ér chuī mǐ. běi mèng suǒ yán: táng míng zōng bù yù, féng dào rù wèn yuē: qǐn shàn zhī jiān, yí sī diào wèi. zhǐ guǒ shí yuē: rú shí táo bù kāng, tā rì jiàn lǐ sī jiè.
陳正獻公疏曰:「懲羹者必吹於齏,傷桃者或戒於李。」《楚辭·惜誦》云:「懲熱羹而吹眫。」《北夢瑣言》:唐明宗不豫,馮道入問曰:「寢膳之間,宜思調衛。」指果實曰:「如食桃不康,他日見李思戒。」
yǐn hé jìng wèi: dòng jìng yī lǐ. yī chuān yuē: shì yù zhī. shì wén sì zhōng shēng, yuē: pì rú cǐ sì zhōng, fāng qí wèi zhuàng shí, shēng gù zài yě. yī chuān xǐ yuē: qiě gèng hán yǎng. zhū wén gōng zài tóng ān, yè wén zhōng gǔ shēng, tīng qí yī shēng wèi jué, ér cǐ xīn yǐ zì zǒu zuò, yīn cǐ jǐng jù, nǎi zhī wèi xué xū zhuān xīn zhì zhì. xiān rú yú zhōng shēng zhī rù ěr, tǐ chá rú cǐ.
尹和靜謂:動靜一理。伊川曰:「試喻之。」適聞寺鐘聲,曰:「譬如此寺鐘,方其未撞時,聲固在也。」伊川喜曰:「且更涵養。」朱文公在同安,夜聞鐘鼓聲,聽其一聲未絕,而此心已自走作,因此警懼,乃知為學須專心致志。先儒於鐘聲之入耳,體察如此。
dōng pō cè bié jūn hù kǒu yuē: dāng chéng kāng xíng cuò zhī hòu, qí mín jí shèng zhī shí, jiǔ zhōu zhī jí, bù guò qiān sān wàn sì qiān yǒu yú fū. dì yǐ shí bèi, ér mín jū qí yī. àn jìn shū dì lǐ zhì: mín kǒu qiān sān bǎi qī shí yī wàn sì qiān jiǔ bǎi sān shí sān. gài zhōu zhī shèng yě. jiàn dì wáng shì jì.
東坡《策別》「均戶口」曰:「當成、康刑措之後,其民極盛之時,九州之籍,不過千三萬四千有餘夫。地以十倍,而民居其一。」按《晉書·地理志》:民口千三百七十一萬四千九百三十三。蓋周之盛也。見《帝王世紀》。
wú rén jié yán shí xīn lùn, qǔ qián fū lùn: xǐ jīn yǐ yán, gōng yù yǐ shí.
吳仁傑《鹽石新論》,取《潛夫論》:洗金以鹽,攻玉以石。
tǔ niú zhī fǎ, yǐ suì zhī gàn sè wèi shǒu, zhī sè wèi shēn, nà yīn sè wèi fù. yǐ lì chūn rì gàn sè wèi jiǎo ěr wěi, zhī sè wèi jìng, nà yīn sè wèi tí. jǐng yòu yuán nián, yǐ tǔ niú jīng sì piān bān tiān xià, dīng dù wèi xù.
土牛之法,以歲之干色為首,支色為身,納音色為腹。以立春日干色為角耳尾,支色為脛,納音色為蹄。景祐元年,以《土牛經》四篇頒天下,丁度為序。
huáng shí gōng jì yún: huáng shí, zhèn xīng zhī jīng yě. huáng zhě, zhèn xīng sè yě. shí zhě, xīng zhì yě. dōng pō yǐ yí shàng lǎo rén wèi yǐn jūn zǐ.
《黃石公記》云:「黃石,鎮星之精也。黃者,鎮星色也。石者,星質也。」東坡以圯上老人為隱君子。
chéng dū shí jīng, mèng shǔ suǒ kè. yú táng gāo zǔ tài zōng zhī huì, jiē quē huà. fàn lǔ gōng xiāng běn cháo, qí jiè zǐ zhí shī yuē: yáo shùn lǐ rì, shēn quán báo bīng. yóu bù wàng táng yě.
成都石經,孟蜀所刻。於唐高祖、太宗之諱,皆缺畫。范魯公相本朝,其《誡子侄詩》曰:「堯舜理日,深泉薄冰。」猶不忘唐也。
liú mèng dé yuē: yú qiè fū ér zhī xīn mù zhī kě luàn, yú duō fēng ér zhī fù zǐ zhī kě jiān, yú shí méi ér zhī shèng xián zhī kě yí. dōng pō biàn cè wèn zòu zhá yǐn zhī, ér gǎi duō fēng yī jù yún: yú tóu zhù ér zhī mǔ zǐ zhī kě yí, yú shí méi ér zhī shèng xián zhī kě huò.
劉夢得曰:「於竊鈇而知心目之可亂,於掇蜂而知父子之可間,於拾煤而知聖賢之可疑。」東坡《辯策問奏札》引之,而改「掇蜂」一句云:「於投杼而知母子之可疑,於拾煤而知聖賢之可惑。」
cháo wén yuán gōng píng shēng bù xǐ shù shù zhī shuō, shù zhě cháng yǐ sān mìng yǔ zhī. gōng yuē: zì rán zhī fēn, tiān mìng yě lè tiān bù yōu, zhī mìng yě tuī lǐ ān cháng, wěi mìng yě. hé bì nì jì wèi rán hū? cí hú xiān shēng wèi zhēn wén zhōng gōng yuē: xī yuán yǒu zhì yú xué, gù wèi néng wàng fù guì lì dá hé yě? gōng mò zhī suǒ wèi, xiān shēng yuē: zi cháng yǐ mìng xùn rì zhě, gù zhī zhī. fū bì qù shì xīn, ér hòu kě yǐ yǔ dào.
晁文元公平生不喜術數之說,術者嘗以三命語之。公曰:「自然之分,天命也;樂天不憂,知命也;推理安常,委命也。何必逆計未然乎?」慈湖先生謂真文忠公曰:「希元有志於學,顧未能忘富貴利達何也?」公莫知所謂,先生曰:「子嘗以命訊日者,故知之。夫必去是心,而後可以語道。」
zhāng wén qián yù chén zá shī, yán yán píng yuán shì, wù yǐ lú qǐ wèi yuán xiāng guó.
張文潛《寓陳雜詩》,言顏平原事,誤以盧杞為元相國。
lǐ zhǎng jí yǒu chūn guī chāng gǔ shī, zhāng wén qián chūn yóu chāng gǔ fǎng zhǎng jí gù jū yún: chóu chàng jǐn náng shēng, yí jū wú fù chù. zài hé nán fú chāng xiàn sān xiāng dōng.
李長吉有《春歸昌谷詩》,張文潛《春遊昌谷訪長吉故居》云:「惆悵錦囊生,遺居無復處。」在河南福昌縣三鄉東。
táng liù diǎn zhù: cuī shí zhèng lùn yún: xióng jīng niǎo shēn, yán nián zhī shù, gù huá tuó yǒu liù qín zhī xì, wèi wén yǒu wǔ chuí zhī duàn. hòu hàn huá tuó chuán yún wǔ qín.
《唐六典注》:崔寔《正論》云:「熊經鳥伸,延年之術,故華佗有六禽之戲,魏文有五搥之鍛。」《後漢·華佗傳》雲「五禽」。
shī shì wén: cǎo mù shū yún: fēng, wú jīng yě. guō pú yún: jīn sōng cài yě. àn: jiāng nán yǒu fēng, jiāng běi yǒu mán jīng, xiāng sì ér yì. zhāng wén qián shī: wú jīng zhì nán jiē biàn sōng, sōng měi zài shàng gēn bù shí. yáo zān yù sǔn bù kě jiàn, shǐ wǒ měi shí sī gù guó.
《詩釋文》:《草木疏》云:「葑,蕪菁也。」郭璞云:「今菘菜也。」案:江南有葑,江北有蔓菁,相似而異。張文潛詩:蕪菁至南皆變菘,菘美在上根不食。瑤簪玉筍不可見,使我每食思故國。
sī kōng biǎo shèng tí dōng hàn chuán hòu: yǒu qǔ yú chén tài qiū zhī róng zhòng, guō yǒu dào zhī yòu rén. cǐ biǎo shèng suǒ yǐ zì chù yě.
司空表聖《題東漢傳後》:有取於陳太丘之容眾,郭有道之誘人。此表聖所以自處也。
huà shū yuē: shē zhě fù bù zú, jiǎn zhě pín yǒu yú. shē zhě xīn cháng pín, jiǎn zhě xīn cháng fù. jì yuán héng jiǎn shuō yuē: tān tāo yǐ zhāo rǔ, bù ruò jiǎn ér shǒu lián. gàn qǐng yǐ fàn yì, bù ruò jiǎn ér quán jié. qīn móu yǐ jù chóu, bù ruò jiǎn ér yǎng fú. fàng sì yǐ zhú yù, bù ruò jiǎn ér ān xìng. jiē yào yán yě.
《化書》曰:「奢者富不足,儉者貧有餘。奢者心常貧,儉者心常富。」季元衡《儉說》曰:「貪饕以招辱,不若儉而守廉。干請以犯義,不若儉而全節。侵牟以聚仇,不若儉而養福。放肆以逐欲,不若儉而安性。」皆要言也。
xún yuè shēn jiàn yuē: dǔ rú zǐ zhī qū jī, ér jiàn yù mín zhī shù. rú zǐ zhī qū jī, jí zé jīng, huǎn zé zhì, xún zé ān. xǔ hún shī: dùn jī qū jī lì.
荀悅《申鑒》曰:「睹孺子之驅雞,而見御民之術。孺子之驅雞,急則驚,緩則滯,馴則安。」許渾詩:遁跡驅雞吏。
sī mǎ gōng shí zhì dú lè yuán, wēi zuò dú shū táng, cháng yún: cǎo fáng bù zé tì zhī, mù ài guān zé shān zhī, qí tā rèn qí zì rán, xiāng yǔ tóng shēng tiān dì jiān, yì gè yù suì qí shēng ěr. zhāng wén qián tíng cǎo shī yún: rén shēng qún dòng zhōng, yī qì běn bù shū. nài hé yù zì sī, hài bǐ ān qí qū. yì cǐ yì yě. guān cǐ zé jiàn zhōu zi chuāng qián cǎo bù chú zhī yì.
司馬公時至獨樂園,危坐讀書堂,嘗云:「草妨步則薙之,木礙冠則芟之,其他任其自然,相與同生天地間,亦各欲遂其生耳。」張文潛《庭草詩》云:「人生群動中,一氣本不殊。奈何欲自私,害彼安其軀。」亦此意也。觀此則見周子窗前草不除之意。
wáng huàn zhī yuē: chéng chē cháng yǐ diān zhuì chù zhī, chéng zhōu cháng yǐ fù nì chù zhī, shì huàn cháng yǐ bù yù chù zhī, wú shì yǐ. cǐ yán jìn yú dá zhě.
王渙之曰:「乘車常以顛墜處之,乘舟常以覆溺處之,仕宦常以不遇處之,無事矣。」此言近於達者。
mín bù kě yǔ lǜ shǐ, shāng yāng zhī biàn fǎ yě. bǎi xìng hé zú yǔ yì? dǒng zhuō zhī qiān dōu yě. fú bǎi xìng yǐ cóng jǐ yù, qí xiào kě dǔ yǐ.
「民不可與慮始」,商鞅之變法也。「百姓何足與議?」董卓之遷都也。咈百姓以從己欲,其效可睹矣。
hòu wèi wēn zi shēng, chāng hé mén shàng liáng zhù wén yún: wéi wáng jiàn guó, pèi bǐ tài wēi. dà jūn yǒu mìng, gāo mén qǐ fēi. liáng chén shì jiǎn, méi bǔ wú wéi. diāo liáng nǎi jià, qǐ yì sī fēi. bā lóng yǎo yǎo, jiǔ zhòng wēi wēi. jū chén nà hù, jiù rì chuí yī. yī rén yǒu qìng, sì hǎi yuán guī. cǐ shàng liáng wén zhī shǐ yě. ér láng wěi, yóu yán ér láng mèn. gōng kuì cháng biàn zhī.
後魏溫子升,閶闔門上樑祝文云:「惟王建國,配彼太微。大君有命,高門啟扉。良辰是簡,枚卜無違。雕梁乃架,綺翼斯飛。八龍杳杳,九重巍巍。居宸納祜,就日垂衣。一人有慶,四海爰歸。」此上樑文之始也。兒郎偉,猶言兒郎懣。攻媿嘗辯之。
zhēn wén zhōng gōng yuē: rén yì zú yǐ bāo kuān yán, ér kuān yán bù zú yǐ jǐn rén yì.
真文忠公曰:「仁義足以包寬嚴,而寬嚴不足以盡仁義。」
fù xuán xí míng, zuǒ duān yuē: xián jū wù jí qí huān. yòu duān yuē: qǐn chù wú wàng qí huàn. zuǒ hòu yuē: jū qí ān, wú wàng qí wēi. yòu hòu yuē: huò shēng yú xié sè, huò chéng yú duō yán. guān míng yuē: jū gāo wú wàng wēi, zài shàng wú wàng jìng. jù zé ān, jìng zé zhèng. bèi míng yuē: bèi suī wēn, wú wàng rén zhī hán. wú hòu yú jǐ, wú báo yú rén.
傅玄《席銘》,左端曰:「閒居勿極其歡。」右端曰:「寑處毋忘其患。」左後曰:「居其安,無忘其危。」右後曰:「惑生於邪色,禍成於多言。」《冠銘》曰:「居高無忘危,在上無忘敬。懼則安,敬則正。」《被銘》曰:「被雖溫,無忘人之寒。無厚於己,無薄於人。」
liáng yuán dì xiào dé chuán tiān xìng zàn yuē: yù bào zhī dé, bù kě fāng sī juān chén zhī xiào, hé hǎi zhī cí. jí mèng dōng yě cùn cǎo bào chūn zhī yì.
梁元帝《孝德傳·天性贊》曰:「欲報之德,不可方思;涓塵之孝,河海之慈。」即孟東野「寸草報春」之意。
sū zi yóu jì shān wèi: qiú zhī yú rén, gài suǒ wèi bù dài wén wáng ér xìng zhě. chén tóng fǔ zhī yán méi yě yì rán.
蘇子由「記杉」謂:求之於人,蓋所謂不待文王而興者。陳同甫之言梅也亦然。
hàn huán yǒng shòu èr nián, hù yī qiān liù bǎi qī wàn qī qiān jiǔ bǎi liù shí, zhì jìn wǔ tài kāng yuán nián píng wú, hù zhǐ èr bǎi sì shí wǔ wàn jiǔ qiān bā bǎi sì shí. suí wén kāi huáng zhōng, hù bā bǎi qī shí wàn, zhì táng gāo zǔ wǔ dé chū, hù zhǐ èr bǎi yú wàn, gāo zōng yǒng huī chū, hù jǐn jí sān bǎi bā shí wàn. xuán zōng tiān bǎo mò, hù bā bǎi jiǔ shí yī wàn sì qiān qī bǎi jiǔ, zhì sù zōng qián yuán sān nián, hù zhǐ yī bǎi jiǔ shí sān wàn sān qiān yī bǎi sān shí sì. bīng huò zhī cǎn rú cǐ.
漢桓永壽二年,戶一千六百七萬七千九百六十,至晉武太康元年平吳,戶止二百四十五萬九千八百四十。隋文開皇中,戶八百七十萬,至唐高祖武德初,戶止二百餘萬,高宗永徽初,戶僅及三百八十萬。玄宗天寶末,戶八百九十一萬四千七百九,至肅宗乾元三年,戶止一百九十三萬三千一百三十四。兵禍之慘如此。
liú mèng dé hé bo fù yún: tóng shè yú chuān, qí shí zài fēng, yán zhě zhī jí, sù zhě zhī xiōng. tóng yì yú yě, qí shí zài zé, yī zhǒng zhī lì, nǎi lù zhī è. dōng pō shī: gēng tián yù yǔ yì yù qíng, qù de shùn fēng lái zhě yuàn. běn cǐ yì.
劉夢得《何卜賦》云:「同涉於川,其時在風,沿者之吉,泝者之凶。同藝於野,其時在澤,伊穜之利,乃稑之厄。」東坡詩:耕田欲雨刈欲晴,去得順風來者怨。本此意。
suí yáng dì wèi xiāo hòu yuē: nóng bù shī wèi zhǎng chéng gōng, qīng bù shī wèi shěn hòu. zhǎng chéng gōng, wèi chén hòu zhǔ. shěn hòu zhě, hòu zhǔ zhī shěn hòu yě. tōng jiàn shì wén yǐ shěn yīn chén, wèi chén miǎn zhī hòu. wù yǐ.
隋煬帝謂蕭後曰:「儂不失為長城公,卿不失為沈後。」長城公,謂陳後主。沈後者,後主之沈後也。《通鑑釋文》以「沈」音「沉」,謂沉湎之後。誤矣。
céng mín, zì yàn hé, wèi shū jiě, zhū wén gōng lǚ chéng gōng jiē qǔ zhī. guǎn gé shū mù: shū jiǎng yì, bó shì céng zhī děng jiě. gài wù yǐ mín wèi zhī.
曾旼,字彥和,為《書》解,朱文公、呂成公皆取之。《館閣書目》:《書講義》,博士曾肢等解。蓋誤以「旼」為「肢」。
fá wú zhī yì, lì huò èr jùn, zhāng huá zhī chēng lù jī yún yě. píng qí zhī lì, wéi zài yú ěr, zhōu gāo zǔ zhī yù lǐ dé lín yě. jī yún yú hé qiáo zhī yì, yǔ wáng shī wèi dí, qí bù zhōng dà yǐ. dé lín yuàn yǐ sǐ fèng yáng jiān, fù yǐ suǒ yǐ shì qí zhě, shì zhōu yǐ. èr guó hé lì yān? shì yǐ chí guó bì chóng míng jié, chí shēn bì shǒu xíng yì.
伐吳之役,利獲二俊,張華之稱陸機、雲也。平齊之利,唯在於爾,周高祖之諭李德林也。機、雲於河橋之役,與王師為敵,其不忠大矣。德林願以死奉楊堅,復以所以事齊者,事周矣。二國何利焉?是以持國必崇名節,持身必守行誼。
lù yì chuán yuē: zhōu shí yǐn shì guì shèng, wǔ yè bù bié, huì shí shù qiān rén. zāo jī huāng, luó dǐng zuò zhōu. chūn qiū shū yǐn shì, jī shì qīng, rán néng yǔ zhōu tóng shèng shuāi zhě, yì yǒu jiā fǎ wéi chí zhī yě. jìn shì jì yú dì zhě, wèi yǐn jí fǔ shǔ rén, wèi zuò qīng fēng táng, qí miù wàng shén yǐ. wù zé bǐng yí zhī shī, jí fǔ shù jǐ zhī dào zhě, ér bù néng chá duō fēng zhī chán, néng zhī ér bù néng xíng yě.
《錄異傳》曰:「周時尹氏貴盛,五葉不別,會食數千人。遭饑荒,羅鼎作粥。」《春秋》書尹氏,譏世卿,然能與周同盛衰者,亦有家法維持之也。近世紀輿地者,謂尹吉甫蜀人,為作清風堂,其謬妄甚矣。「物則秉彝」之詩,吉甫庶幾知道者,而不能察掇蜂之讒,能知而不能行也。
wáng xī zhī chuán lùn: shī yí xuán zhàng zhī qí. yǐ wèi héng sì tǐ shū xù kǎo zhī, xuán zhàng nǎi liáng hú shū, fēi shī yí guān shū yě.
《王羲之傳論》:師宜懸帳之奇。以衛恆《四體書序》考之,懸帳乃梁鵠書,非師宜官書也。
shuō wén: péng jí péng, jiē gǔ wén fèng zì. sòng yù yuē: niǎo yǒu fèng ér yú yǒu kūn. zhuāng zǐ yīn yì cuī zhuàn yún: péng, yīn fèng.
《說文》:「朋」及「鵬」,皆古文「鳳」字。宋玉曰:「鳥有鳳而魚有鯤。」《莊子音義》崔譔云:「鵬,音鳳。」
wáng jīn, zì jiǎn qī, zuò tóu tuó sì bēi, shuō wén tōng shì yǐ wèi wáng chè.
王巾,字簡棲,作《頭陀寺碑》,《說文通釋》以為「王屮」。
fēng chán qī shí èr jiā, guǎn yí wú suǒ jì zhě shí yǒu èr mèng xiàn zi yǒu wǔ rén, mèng zǐ suǒ wàng zhě sān. jì sòng zhī xué, wù qiáng qí suǒ bù zhī.
封禪七十二家,管夷吾所記者十有二;孟獻子友五人,孟子所忘者三。記誦之學,勿強其所不知。
jí gǔ lù lǐ yáng bīng jì yún: chéng huáng shén, sì diǎn wú zhī, wú yuè yǒu ěr. àn: běi qí mù róng yǎn zhèn yǐng chéng, chéng zhōng xiān yǒu shén cí, sú hào chéng huáng shén, zé táng yǐ qián yǐ yǒu zhī.
《集古錄·李陽冰記》云:「城隍神,《祀典》無之,吳、越有爾。」按:北齊慕容儼鎮郢城,城中先有神祠,俗號城隍神,則唐以前已有之。
táng zǐ xī cǎi téng qū: lǔ rén jiǔ báo hán dān wéi, xī hé dù qiáo nán yuè bēi. xià yī jù, wèi jiàn suǒ chū.
唐子西《采藤曲》:魯人酒薄邯鄲圍,西河渡橋南越悲。下一句,未見所出。
jí gǔ lù hàn yuán liáng bēi yún: dāng qín zhī luàn, yǐn jū hé luò. gāo zǔ pò xiàng, shí cóng qí cè. tiān xià jì dìng, hái zhái fú lè. ōu yáng gōng yún: gài bù zhī wèi hé rén yě? yú àn: gāo zǔ jì sān nián, hàn wáng zì chéng gāo rù guān shōu bīng, yù fù dōng. yuán shēng shuō hàn wáng yuē: hàn yǔ chǔ xiāng jù xíng yáng shù suì, hàn cháng kùn. yuàn jūn wáng chū wǔ guān, xiàng wáng bì yǐn bīng nán zǒu, wáng shēn bì, lìng xíng yáng chéng gāo jiān qiě dé xiū xī. shǐ hán xìn děng de jí hé běi zhào dì, lián yàn qí, jūn wáng nǎi fù zǒu xíng yáng. rú cǐ zé chǔ suǒ bèi zhě duō, lì fēn, hàn dé xiū xī, fù yǔ zhī zhàn, pò zhī bì yǐ. hàn wáng cóng qí jì, chū jūn wǎn yè jiān. cǐ jí yuán shēng yě. yuán yǔ yuán tóng.
《集古錄·漢袁良碑》云:「當秦之亂,隱居河洛。高祖破項,實從其冊。天下既定,還宅扶樂。」歐陽公云:「蓋不知為何人也?」愚按:《高祖紀》三年,漢王自成皋入關收兵,欲復東。轅生說漢王曰:「漢與楚相距滎陽數歲,漢常困。願君王出武關,項王必引兵南走,王深壁,令滎陽、成皋間且得休息。使韓信等得輯河北趙地,連燕、齊,君王乃復走滎陽。如此則楚所備者多,力分,漢得休息,復與之戰,破之必矣。」漢王從其計,出軍宛、葉間。此即轅生也。「轅」與「袁」同。
hàn huá shān miào bēi: wǔ dì lì, gōng yuē jí líng, diàn yuē cún xiān, mén yuē wàng xiān. ōu yáng gōng yún: jí líng gōng, tā shū jiē bù jiàn, wéi jiàn cǐ bēi. àn hàn dì lǐ zhì: jīng zhào huá yīn xiàn tài huá shān, zài nán yǒu cí jí líng gōng, wǔ dì qǐ. gōng ǒu wèi zhī kǎo ěr.
《漢華山廟碑》:武帝立,宮曰集靈,殿曰存仙,門曰望仙。歐陽公云:「集靈宮,他書皆不見,惟見此碑。」按《漢·地理志》:京兆華陰縣太華山,在南有祠集靈宮,武帝起。公偶未之考耳。
róng zhāi wǔ bǐ shí yóu fēng, yǐn chén zi áng dài shū lún sī kōng wén míng shī, yì qí wèi dǎ tóu nì fēng yě. lǐ yì shān shī zuò shí yóu, lái fēng zhù shí yóu. yáng wén gōng shī yì zuò yóu. shí yóu fēng è kè xīn chóu.
《容齋五筆》石尤風,引陳子昂、戴叔倫、司空文明詩,意其為「打頭逆風」也。李義山詩作「石郵」,來風貯石郵。楊文公詩亦作「郵」。石郵風惡客心愁。
gǔ zhě, yǒu cháng xīn yuē shì, wú cháng xīn yuē mín, wèi jǐ yuē jūn zǐ rú, wèi rén yuē xiǎo rén rú. shàn lì zhī jiān ér shùn zhí fēn yān, fú yán xíng ér yáo jié yì yān. rén yì zhī xīn cún yǔ bù cún, ér rén qín bié yān. lǐn hū qí kě jù yě. fū shàng zhì wèi zhī shì, xíng jǐ yǒu chǐ wèi zhī shì, fǒu zé hé yǐ yì hū gōng shāng? tè lì dú xíng wèi zhī rú, tōng tiān dì rén wèi zhī rú, fǒu zé hé yǐ yì hū lǎo shì? kùn ér bù xué zé xià mín ěr, dài wén wáng ér xìng zé fán mín ěr. wú qí shí ér qiè qí míng, kě yǐ qī qí xīn, bù kě yǐ qī qí xiāng.
古者,有常心曰士,無常心曰民,為己曰君子儒,為人曰小人儒。善利之間而舜、蹠分焉,服言行而堯、桀異焉。仁義之心存與不存,而人禽別焉。懍乎其可懼也。夫尚志謂之士,行己有恥謂之士,否則何以異乎工商?特立獨行謂之儒,通天地人謂之儒,否則何以異乎老、釋?困而不學則下民爾,待文王而興則凡民爾。無其實而竊其名,可以欺其心,不可以欺其鄉。
gǔ zhě, zhòng zhǎng yòu zhī xù. chǐ yòu wèi bēi, ér míng wéi yáng èr jūn, lǐ áo suǒ yǐ jiè zhū zài yán yě. hòu shēng bù chēng qián bèi zì, liú yuán chéng suǒ yǐ chēng mǎ yǒng qīng yě.
古者,重長幼之序。齒幼位卑,而名韋、楊二君,李翱所以戒朱載言也。後生不稱前輩字,劉元城所以稱馬永卿也。
lǐ xī liè zhī dǎng yǒu hán shuāng lù, zhū cǐ zhī dǎng yǒu lǐ rì yuè, nì chóu zhī wú tiān shén yǐ.
李希烈之黨有韓霜露,朱泚之黨有李日月,逆儔之無天甚矣。
liǔ fāng lùn shì zú yuē: shì yú shì, zé wū yǐ jiàng táo. àn fēng sú tōng, yǐ dāng zuò bo.
柳芳《論氏族》曰:「氏於事,則巫乙匠陶。」按《風俗通》,「乙」當作「卜」。
míng zhōu, kāi yuán èr shí liù nián zhì, qì yú táng mò, fán wǔ luàn. bǎo yīng yuán nián, yuán cháo xiàn míng zhōu, yī yě. zhēn yuán shí sì nián, míng zhōu jiāng lì huáng shā qí cì shǐ lú yún yǐ fǎn, èr yě. gān fú sì nián, wáng yǐng xiàn míng zhōu, sān yě. zhōng hé yuán nián, mào zéi zhōng jì wén xiàn míng zhōu, sì yě. jǐng fú yuán nián, míng zhōu jiāng huáng chéng zì chēng cì shǐ, wǔ yě.
明州,開元二十六年置,訖於唐末,凡五亂。寶應元年,袁晁陷明州,一也。貞元十四年,明州將栗鍠殺其刺史盧雲以反,二也。乾符四年,王郢陷明州,三也。中和元年,鄮賊鍾季文陷明州,四也。景福元年,明州將黃晟自稱刺史,五也。
tōng jiàn: zhè xī jié dù shǐ péi qú bài wáng yǐng, zài gān fú sì nián rùn èr yuè. jì nǎi wèi sān nián qī yuè, dāng cóng tōng jiàn. qú, zì tǐng xiù, jiàn shì xì biǎo.
《通鑑》:浙西節度使裴璩敗王郢,在乾符四年閏二月。《紀》乃謂三年七月,當從《通鑑》。璩,字挺秀,見《世系表》。
mèng zǐ yuē: shùn zhí zhī fēn, lì yǔ shàn zhī jiān yě. xiāo wàng zhī yuē: yáo jié zhī fēn, zài yú yì lì ér yǐ.
《孟子》曰:「舜、蹠之分,利與善之間也。」蕭望之曰:「堯、桀之分,在於義利而已。」
fàn wén zhèng gōng wèi: liú yǔ xī liǔ zōng yuán lǚ wēn shù rén, zuò wáng shū wén dǎng, biǎn fèi bù yòng. chuán chēng shū wén yǐn yǔ xī děng jué shì jìn zhōng. jí yì bà zhōng rén bīng quán, wǔ jù wén zhēn bèi, yòu jué wéi gāo sī qǐng, yù zhǎn liú pì, qí yì fēi zhōng hū? gāo xián zhī, chuāi tài zǐ yì, qǐng jiān guó ér zhū shū wén. táng shū wú bó, yīn qí chéng bài ér shū zhī, wú suǒ cái zhèng. hán tuì zhī yù zuò táng yī jīng, zhū jiān yú yú jì sǐ, fā qián dé zhī yōu guāng, qǐ yǒu yì yú zhū jūn zǐ hū?
范文正公謂:劉禹錫、柳宗元、呂溫數人,坐王叔文黨,貶廢不用。《傳》稱叔文引禹錫等決事禁中。及議罷中人兵權,牾俱文珍輩,又絕韋皋私請,欲斬劉辟,其意非忠乎?皋銜之,揣太子意,請監國而誅叔文。《唐書》蕪駁,因其成敗而書之,無所裁正。韓退之欲作《唐一經》,誅奸諛於既死,發潛德之幽光,豈有意於諸君子乎?
huái nán zǐ: lǎo zi xué shāng róng, jiàn shé ér zhī shǒu róu. wén zi yún: xué cháng cōng. huái nán wù. shuō yuàn yì yún cháng cōng.
《淮南子》:老子學商容,見舌而知守柔。《文子》云:「學常樅。」《淮南》誤。《說苑》亦云「常樅」。
táng bǎi guān zhì: shǒu gōng lìng, xí shòu sān nián, zhān shòu wǔ nián, rù shòu qī nián. yǔ běn kǎo gōng jì.
《唐·百官志》:守宮令,席壽三年,氈壽五年,褥壽七年。語本《考工記》。
běi qí zé lú sī dào zhī shī dé bā shǒu, rén chēng bā mǐ lú láng. huò wèi mǐ dāng wèi cǎi. xú kǎi yún: bā mǐ, yǐ dào yù zhī, ruò yán shí dào zhī zhōng de bā lì mǐ yě.
北齊擇盧思道之詩得八首,人稱八米盧郎。或謂「米」當為「采」。徐鍇云:「八米,以稻喻之,若言十稻之中得八粒米也。」
yàn dān zi jīng kē yuē: gāo yù lìng sì sān wáng, xià yù lìng liù wǔ bà. sì sān wáng liù wǔ dì sì sān fén liù wǔ diǎn sān èr yào liù wǔ wěi, jiē běn yú cǐ.
《燕丹子》荊軻曰:「高欲令四三王,下欲令六五霸。」四三王、六五帝、四三墳、六五典、三二曜、六五緯,皆本於此。
lù jī chuán yún: dì yún cháng yǔ shū yuē: jūn miáo jiàn xiōng wén, zhé yù fén qí bǐ yàn. jūn miáo, wèi zhī shì xìng. kǎo zhī yún jí, yǒu yǔ píng yuán shū yún: qián dēng chéng mén, yì yǒu huái, zuò dēng tái fù, jí wèi néng chéng ér cuī jūn miáo zuò zhī, liáo fù chéng qián yì. shǐ zhī qí wèi cuī jūn miáo yě.
《陸機傳》云:「弟雲嘗與書曰:『君苗見兄文,輒欲焚其筆硯。』」君苗,未知氏姓。考之《雲集》,有《與平原書》云:「前登城門,意有懷,作《登台賦》,極未能成而崔君苗作之,聊復成前意。」始知其為崔君苗也。
wén xīn diāo lóng yún: shì héng cái yōu ér zhuì cí yóu fán, shì lóng sī liè ér yǎ hǎo qīng shěng. jīn guān shì lóng yǔ xiōng shū yuē: wǎng rì lùn wén, xiān cí ér hòu qíng, shàng jié ér bù qǔ yuè zé. xiōng wén zhāng gāo yuǎn jué yì, rán yóu jiē yù wēi duō, dàn qīng xīn xiāng jiē, bù yǐ cǐ wèi bìng ěr. ruò fù lìng xiǎo shěng, kǒng qí miào yù bù jiàn. yún jīn yì shì wén, nǎi hǎo qīng shěng, yù wú yǐ shàng, yì zhī zhì cǐ, nǎi chū zì rán.
《文心雕龍》云:「士衡才優而綴辭尤煩,士龍思劣而雅好清省。」今觀士龍《與兄書》曰:「往日論文,先辭而後情,尚絜而不取悅澤。兄文章高遠絕異,然猶皆欲微多,但清新相接,不以此為病耳。若復令小省,恐其妙欲不見。雲今意視文,乃好清省,欲無以尚,意之至此,乃出自然。」
chē yǒng mào ān wài shēng shí jì fǔ jiàn shǐ wèi mào lìng, biàn dào zhī zhí. mào ān yǔ lù shì lóng shū yuē: lǎo rén jí zǐ zì wén cǐ wèn, bù néng fù shí. zǐ zhòu yè hào qì, jǔ jiā cǎn cù. zuó quán bó shǐ yǒu yī jiāng lái, shì jù zhāng rén, jù shuō cǐ xiàn jì yǒu duǎn hú zhī jí, yòu yǒu shā chóng fēng yù piān: chóng xué yě, fáng zhōng qiè. hài rén. wén cǐ xiāo xī, bèi yì yōu lǜ. zú xià kě jù shì tǔ dì zhī yí, qǐ wàng lái bào. shì lóng dá shū yuē: xiàn qù jùn zhì, bù chū sān rì, zhí dōng ér chū, shuǐ lù bìng tōng. xī yǒu dà hú, guǎng zòng qiān qǐng běi yǒu míng shān, nán yǒu lín zé dōng lín jù hǎi, wǎng wǎng wú yá, fàn chuán zhǎng qū, yī jǔ qiān lǐ. běi jiē qīng xú, dōng dòng jiāo guǎng, hǎi wù wéi cuò, bù kě chēng míng. è zhǎng chuān yǐ wèi bēi, fán mào cǎo yǐ wèi tián, huǒ gēng shuǐ zhǒng, bù fán rén lì. jué xiè rèn yì, gāo xià zài xīn, jǔ chā chéng yún, xià chā chéng yǔ, jì jìn jì rùn, suí shí dài xù. guān wú bū zhì zhī gǔ, mín wú jī fá zhī lǜ, yī shí cháng chōng, cāng kù héng shí. róng rǔ jì míng, lǐ jié shén bèi, wèi jūn shén jiǎn, wèi mín yì yì. jì dōng zhī yuè, mù jì bì, yán shuāng yǔn ér jiān jiā wēi, lín niǎo jì ér wèi luó shè, yīn mín suǒ yù, shùn shí yóu liè. jié jū rào gāng, mì wǎng mí shān, fàng yīng zǒu quǎn, gōng nǔ luàn fā, niǎo bù dé fēi, shòu bù dé yì. zhēn guāng hè zhī guān, pán xì zhī zhì lè yě. ruò nǎi duàn è hǎi pǔ, gé jié qū wēi, suí cháo jìn tuì, cǎi bàng bǔ yú, zhān wěi chì wěi, yú jū chǐ bǐ mù, bù kě jì míng. kuài liú fù, zhì zhì hóu, zhēng shí shǒu, huò cì yú rú yú, zhēn dōng hǎi zhī jùn wèi, yáo shàn zhī zhì miào yě. jí qí bàng há zhī shǔ, mù suǒ xī jiàn, ěr suǒ bù wén, pǐn lèi shù bǎi, nán kě jǐn yán yě. xī qín shǐ huáng zhì zūn zhì guì, qián lín zhōng nán, tuì yàn ē páng, lí gōng bié guǎn, suí yì suǒ jū, chén lún jīng wèi, yǐn mǎ kūn míng, sì fāng qí lì, tiān xià zhēn wán, wú suǒ bù yǒu, yóu yǐ bù rú wú huì yě. xiàng dōng guān cāng hǎi, suì yù liù jūn nán xún shòu, dēng jī yuè, kè wén shí, shēn zài mào xiàn sān shí yú rì. fū yǐ dì wáng zhī zūn, bù dàn ěr xíng, jì fǔ nián shào, shòu mìng mù mín, wǔ chéng zhī gē, zú yǐ xìng huà, sāng hú péng shǐ, zhàng fū zhī zhì, jīng yíng sì fāng, gǔ rén suǒ tàn, hé zú yōu hū? qiě bǐ lì mín, gōng jǐn dǔ shèn, jìng ài guān zhǎng, biān pǔ bù shī, shēng jiào fēng mí, hàn wú yǐ lái, lín cǐ xiàn zhě, wú bù qiān biàn. zūn dài fū xián zǐ shàng xià dāng wèi xǐ qìng. gē wǔ xiāng sòng, wù wèi lǜ yě. mào ān yòu dá yuē: yú mǔ qián fú dú sān zhōu, jǔ jiā dà xiǎo huò rán wàng chóu. zú xià cǐ shū, zú wèi diǎn gào, suī shān hǎi jīng yì wù zhì èr jīng sān dū dài bù fù guò yě. kǒng yǒu qí yán néng wú qí shì ěr. yú wèi: shì lóng zhī shū bǐ shì zòng fàng, zhēn qí zuò yě. kě yǐ bǔ sì míng jùn chéng zhī què yí, gù xiáng zhe zhī.
車永茂安外甥石季甫見使為鄮令,便道之職。茂安《與陸士龍書》曰:「老人及姊自聞此問,不能復食。姊晝夜號泣,舉家慘蹙。昨全伯始有一將來,是句章人,具說此縣既有短狐之疾,又有沙[蟲風]《玉篇》:蟲穴也,房中切。害人。聞此消息,倍益憂慮。足下可具示土地之宜,企望來報。」士龍《答書》曰:「縣去郡治,不出三日,直東而出,水陸並通。西有大湖,廣縱千頃;北有名山,南有林澤;東臨巨海,往往無涯,泛船長驅,一舉千里。北接青、徐,東洞交、廣,海物惟錯,不可稱名。遏長川以為陂,燔茂草以為田,火耕水種,不煩人力。決泄任意,高下在心,舉鍤成雲,下鍤成雨,既浸既潤,隨時代序。官無逋滯之谷,民無飢乏之慮,衣食常充,倉庫恆實。榮辱既明,禮節甚備,為君甚簡,為民亦易。季冬之月,牧既畢,嚴霜隕而蒹葭萎,林鳥祭而罻羅設,因民所欲,順時遊獵。結罝繞岡,密罔彌山,放鷹走犬,弓弩亂發,鳥不得飛,獸不得逸。真光赫之觀,盤戲之至樂也。若乃斷遏海浦,隔截曲隈,隨潮進退,采蚌捕魚,鱣鮪赤尾,[魚居]齒比目,不可紀名。鱠鰡鰒,炙鯯鯸,烝石首,臛[次魚][如魚],真東海之俊味,餚膳之至妙也。及其蚌蛤之屬,目所希見,耳所不聞,品類數百,難可盡言也。昔秦始皇至尊至貴,前臨終南,退燕阿房,離宮別館,隨意所居,沉淪涇渭,飲馬昆明,四方奇麗,天下珍玩,無所不有,猶以不如吳會也。向東觀滄海,遂御六軍南巡狩,登稽岳,刻文石,身在鄮縣三十餘日。夫以帝王之尊,不憚爾行,季甫年少,受命牧民,武城之歌,足以興化,桑弧蓬矢,丈夫之志,經營四方,古人所嘆,何足憂乎?且彼吏民,恭謹篤慎,敬愛官長,鞭朴不施,聲教風靡,漢、吳以來,臨此縣者,無不遷變。尊大夫、賢姊上下當為喜慶⑤。歌舞相送,勿為慮也。」茂安又答曰:「於母前伏讀三周,舉家大小豁然忘愁。足下此書,足為典誥,雖《山海經》、《異物志》、《二京》、《三都》殆不復過也。恐有其言能無其事耳。」愚謂:士龍之書筆勢縱放,真奇作也。可以補四明郡乘之闕遺,故詳著之。
xún zǐ yuē: zhèng qí yì guān, qí qí yán sè, qiǎn rán ér zhōng rì bù yán, shì zi xià shì zhī jiàn rú yě. xún qīng zhī jī huǐ guò yǐ, rán yīn qí yán kě yǐ jiàn zi xià mén rén zhī qì xiàng.
《荀子》曰:「正其衣冠,齊其顏色,嗛然而終日不言,是子夏氏之賤儒也。」荀卿之譏毀過矣,然因其言可以見子夏門人之氣象。
qín zhī pò chǔ yě, wáng jiǎn zhì qí nán, shā qí jiāng jūn xiàng yàn. chǔ zhī miè qín yě, chén shè qǐ yú qí dà zé zhōng. tóng cǐ dì yě, chū ěr fǎn ěr, tiān dào zhāo zhāo yǐ.
秦之破楚也,王翦至蘄南,殺其將軍項燕。楚之滅秦也,陳涉起於蘄大澤中。同此地也,出爾反爾,天道昭昭矣。
dōng pō guān qí shī shuí yǔ qí zhě, mò jūn táng jì suī wēi yǔ kě, tiān xià qí shú bù xián zhī, jiē yòng tán gōng wén fǎ.
東坡《觀棋詩》「誰與棋者」,《墨君堂記》「雖微與可,天下其孰不賢之」,皆用《檀弓》文法。
lùn yǔ xùn léi fēng liè bì biàn, cuò zōng chéng wén. chūn yǔ yuán yín xī, qiū hè yǔ fēi, běn yú cǐ, fēi shǐ yú jí rì chén liáng.
《論語》「迅雷風烈必變」,錯綜成文。「春與猿吟兮,秋鶴與飛」,本於此,非始於「吉日辰良」。
xú zhòng chē wèi: zūn guān zhòng lù, rén zhī suǒ hǎo yě, ān kěn yuē: wú bù cái? wú rǔ qí wèi? shèn zhě, wáng rén zhī guó, wēi rén zhī tiān xià bù gù yě. zhèng qǐ kě wèi zhī qí liàng yǐ. hòu cūn shī wèi: wèi bì zhū sān néng bá hù, zhǐ yīn zhèng wǔ qiàn jīng lún. zhū wēn zhī cuàn, cuī liǔ zhū rén zhī zuì yě, yú zhèng qǐ hé yì yān?
徐仲車謂:尊官重祿,人之所好也,安肯曰:「吾不才?吾辱其位?」甚者,亡人之國,危人之天下不顧也。鄭綮可謂知其量矣。後村詩謂:未必朱三能跋扈⑥,只因鄭五欠經綸。朱溫之篡,崔、柳諸人之罪也,於鄭綮何議焉?
níng zōng gé míng yuē bǎo zhāng. zhì hé èr nián, wǔ tái shān zhēn róng yuàn tài zōng yù shū gé, yǐ yuē bǎo zhāng yǐ.
寧宗閣名曰「寶章」。至和二年,五台山真容院太宗御書閣,已曰「寶章」矣。
shuǐ jīng zhù: fāng chéng xī yǒu huáng chéng shān, shì zhǎng jǔ jié nì ǒu gēng zhī suǒ. yǒu dōng liú shuǐ, zé zǐ lù wèn jīn chù. shī zǐ yuē: chǔ kuáng jiē yú gēng yú fāng chéng. fāng chéng zài yè xiàn. jùn guó zhì yuē: yè xiàn yǒu zhǎng chéng yuē fāng chéng, chǔ yì yě. chǔ kuáng jiē yú bìng gēng, jǔ nì hé diào zhàng rén yī shí zài yě zhī xián, cuì yú chǔ guó. shèng rén wǎn nián, juàn juàn yú chǔ, yǒu yǐ yě. hú míng zhòng yuē: jǔ nì ǒu gēng zhī dì, shǐ wèi cài yě.
《水經注》:方城西有黃城山,是長沮、桀溺耦耕之所。有東流水,則子路問津處。《尸子》曰:「楚狂接輿耕於方城。」方城在葉縣。《郡國志》曰:「葉縣有長城曰方城,楚邑也。楚狂接輿並耕,沮、溺、荷蓧丈人一時在野之賢,萃於楚國。聖人晚年,眷眷於楚,有以也。」胡明仲曰:「沮、溺耦耕之地,史謂蔡也。」
shàn dú shū zhě, huò yuē cǐ fǎ dāng shī, huò yuē yī juàn zú yǐ, xī yǐ duō wèi? huò bù qiú shèn jiě, huò wù zhī dà yì. bù shàn dú zhě, xiāo yì yǐ wàn juǎn zì lèi, cuī biāo yǐ wǔ qiān juǎn zì jīn, fáng fǎ chéng zhī bù zhì shì, lú yīn zhī zī wèi shī.
善讀書者,或曰「此法當失」,或曰「一卷足矣,奚以多為?」或不求甚解,或務知大義。不善讀者,蕭繹以萬卷自累,崔儦以五千卷自矜,房法乘之不治事,盧殷之資為詩。
miào táng èr zì, jiàn hàn xú lè chuán yún: xiū zhī miào táng zhī shàng, ér xiāo wèi xíng zhī huàn. méi fú chuán yún: miào táng zhī yì, fēi cǎo máo suǒ dāng yán yě. liú xiàng jiǔ tàn yún: shǐ jié yán yú miào táng. wáng yì zhù: yán rén jūn wèi zhèng jǔ shì, bì gào zōng miào, yì yú míng táng. jiē wèi rén jūn. jīn yǐ wèi zǎi xiàng, wù yǐ.
「廟堂」二字,見《漢·徐樂傳》云:「修之廟堂之上,而銷未形之患。」《梅福傳》云:「廟堂之議,非草茅所當言也。」劉向《九嘆》云:「始結言於廟堂。」王逸註:言人君為政舉事,必告宗廟,議於明堂。」皆謂人君。今以為宰相,誤矣。
ōu yáng gōng jì zuì wēng tíng, yòng yě zì jīng gōng zhì gé yuán, yì zhōng piān yòng yě zì, gài běn yú yì zhī zá guà. hán wén gōng míng zhāng chè, yì rán.
歐陽公記醉翁亭,用「也」字;荊公志葛源,亦終篇用「也」字,蓋本於《易》之《雜卦》。韓文公銘張徹,亦然。
dōng pō zhōng zi yì āi cí, yǐ sì yán jiān qī yán, xué xún zǐ chéng xiāng.
東坡《鍾子翼哀詞》,以四言間七言,學《荀子·成相》。
shī fá tán máo shì chuán yún: fēng xíng shuǐ chéng wén yuē lián. lǎo quán wèi: fēng xíng shuǐ shàng huàn, cǐ tiān xià zhī zhì wén yě. běn yú cǐ.
《詩·伐檀毛氏傳》云:「風行水成文曰漣。」老泉謂:風行水上渙,此天下之至文也。本於此。
nán fēng shī chēng chāng lí zhī wén yún: bìng qū liù jīng zhōng, dú lì qiān zài hòu.
南豐詩稱昌黎之文云:「並驅《六經》中,獨立千載後。」
zhōu gōng shū bá qín xǐ wén yuē: wū hū, sī hū! shì cháng qù shī shū yǐ yú bǎi xìng zhě hū? shì cháng tīng zhào gāo yǐ lì hú hài zhě hū? shì cháng shā gōng zǐ fú sū yǔ méng tián zhě hū? shì cháng jiào qí jūn yán dū zé ér ān zì suī zhě hū? shǐ qí xǐ bù dé chuán zhě sī rén yě, ér qí kè huà, wú rěn guān zhī zāi? lǐ wēi zhī yuē: qín xǐ zhě, lǐ sī zhī yú chóng zhuàn yě, qí wéi sì cùn. zhì hàn wèi zhī chuán guó xǐ. qì yú xiàn dì suǒ bǎo yòng zhě, qín xǐ yě, lì dài jiē yòng qí míng. yǒng jiā zhī luàn, méi yú liú shí, yǒng hé zhī shì, fù guī jiāng zuǒ zhě, jìn xǐ yě. tài yuán zhī mò, dé zì xī yàn, gèng shè liù cháo, zhì yú suí dài zhě, mù róng yàn xǐ yě. suí wèi zhī shén xǐ. liú yù běi fá, dé zhī guān zhōng, lì jìn jì chén, fù wèi suí yǒu zhě, yáo qín xǐ yě. kāi yùn zhī luàn, méi yú yē lǜ, nǚ zhēn huò zhī yǐ wèi dà bǎo zhě, shí jìn xǐ yě. gài zài dāng shí, jiē wù yǐ wèi qín xǐ, ér qín xǐ zhī wáng zé yǐ jiǔ yǐ.
周恭叔《跋秦璽文》曰:「嗚呼,斯乎!是嘗去《詩》、《書》以愚百姓者乎?是嘗聽趙高以立胡亥者乎?是嘗殺公子扶蘇與蒙恬者乎?是嘗教其君嚴督責而安恣睢者乎?使其璽不得傳者斯人也,而其刻畫,吾忍觀之哉?」李微之曰:「秦璽者,李斯之魚蟲篆也,其圍四寸。至漢謂之傳國璽。迄於獻帝所寶用者,秦璽也,歷代皆用其名。永嘉之亂,沒於劉石,永和之世,復歸江左者,晉璽也。太元之末,得自西燕,更涉六朝,至於隋代者,慕容燕璽也。隋謂之神璽。劉裕北伐,得之關中,歷晉暨陳,復為隋有者,姚秦璽也。開運之亂,沒於耶律,女真獲之以為大寶者,石晉璽也。蓋在當時,皆誤以為秦璽,而秦璽之亡則已久矣。」
shòu bǎo zhī lǐ, shǐ yú yuán fú, zài xíng yú jiā dìng. huáng dì gōng yīng tiān mìng zhī bǎo, zhì dào sān nián, zhēn zōng jí wèi zhì zhī. qí hòu fán sì wèi, zé gèng zhì. gān xìng yuán nián rén zōng jí wèi, jiā yòu bā nián yīng zōng jí wèi, zhì shén zhé huī, jiē zhì shì bǎo. jiā dìng shí sì nián, jīng dōng hé běi jié zhì shǐ jiǎ shè, jiǎo jìn huáng dì gōng yīng tiān mìng zhī bǎo, jí yuán fú sān nián yù mìng zhī bǎo, jí yuán fú sān nián yù fǔ bǎo tú yī cè. zhèn jiāng dū tǒng dí cháo zōng yǐ yù jiǎn lái shàng, qí wén ruò hé fú qì. yòu dé shòu mìng yú tiān jì shòu yǒng chāng yù xǐ. yú shì lǐ guān zòu shòu bǎo zhī lǐ, xiàn zhī zōng miào. míng nián zhēng yuè shuò dàn, yù dà qìng diàn, shòu bǎo fèng ān tiān zhāng gé. yuán fú sān nián yù xǐ, gài huī zōng jí wèi suǒ zhì.
受寶之禮,始於元符,再行於嘉定。皇帝恭膺天命之寶,至道三年,真宗即位制之。其後凡嗣位,則更制。乾興元年仁宗即位,嘉祐八年英宗即位,至神、哲、徽,皆制是寶。嘉定十四年,京東河北節制使賈涉,繳進皇帝恭膺天命之寶,及元符三年御命之寶,及元符三年御府寶圖一冊。鎮江都統翟朝宗以玉檢來上,其文若合符契。又得受命於天、既壽永昌玉璽。於是禮官奏受寶之禮,獻之宗廟。明年正月朔旦,御大慶殿,受寶奉安天章閣。元符三年玉璽,蓋徽宗即位所制。
xǐ yě ér gèng wèi bǎo, guǐ yě ér gèng wèi jiǎn. gǔ zhě tài shǐ fèng huì è, qǐ yǒu shì zāi?
璽也而更為寶,匭也而更為檢。古者太史奉諱惡,豈有是哉?
zǔ zōng zhī zhì, bù yǐ wǔ rén wèi dà shuài, zhuān zhì yī dào, bì yǐ wén chén wèi jīng lüè, yǐ zǒng zhì zhī. xián chún mò dé yòu chū, mài jiàng kǒng hòu zhě, duō wǔ rén yě, qí hòu wén chén yì mài jiàng yǐ.
祖宗之制,不以武人為大帥,專制一道,必以文臣為經略,以總制之。咸淳末、德祐初,賣降恐後者,多武人也,其後文臣亦賣降矣。
hòu hàn yīng shào yǒu hàn guān lǔ bù tú, hàn guān yí lǔ bù piān. jìn yǒu lǔ bù tú lǔ bù yí, qí yǒu lǔ bù yí, chén yǒu lǔ bù tú, táng yǒu dà jià lǔ bù yī juàn, wáng xiàng huà lǔ bù tú. jǐng dé èr nián, wáng qīn ruò shàng lǔ bù jì sān juǎn. tiān shèng liù nián, sòng shòu shàng lǔ bù jì shí juǎn. jǐng yòu wǔ nián, shòu qǔ jiù biān, yì xīn zhì, shàng lǔ bù tú jì shí juǎn. zhèng hé qī nián, zhào gǎi xiū, xuān hé yuán nián shū chéng, sān shí sān juǎn, shì yǐ dān cǎi, yì xiáng bèi yǐ.
後漢應劭有《漢官·鹵簿圖》,《漢官儀·鹵簿篇》。晉有《鹵簿圖》、《鹵簿儀》,齊有《鹵簿儀》,陳有《鹵簿圖》,唐有《大駕鹵簿》一卷,王象畫《鹵簿圖》。景德二年,王欽若上《鹵簿記》三卷。天聖六年,宋綬上《鹵簿記》十卷。景祐五年,綬取舊編,益新制,上《鹵簿圖記》十卷。政和七年,詔改修,宣和元年書成,三十三卷,飾以丹采,益詳備矣。
zhào ān rén zuò dài dòu huái róu lù, wáng huì shū zuò dài dòu fèng shǐ lù. dài dòu, wèi běi fāng. ěr yǎ: běi dài dòu jí wèi kōng tóng.
趙安仁作《戴斗懷柔錄》,王晦叔作《戴斗奉使錄》。戴斗,謂北方。《爾雅》:北戴斗極為空桐。
jī rǎng, zhōu chù fēng tǔ jì yún: yǐ mù wèi zhī, qián guǎng hòu ruì, zhǎng chǐ sān cùn, qí xíng rú lǚ. gǔ tóng ér suǒ xì zhī qì, fēi tǔ rǎng yě. xiān cè yī rǎng yú dì, yáo yú sān shí sì bù, yǐ shǒu zhōng rǎng jī zhī, zhōng zhě wèi shàng.
擊壤,周處《風土記》云:「以木為之,前廣後銳,長尺三寸,其形如履。古童兒所戲之器,非土壤也。先側一壤於地,遙於三十四步,以手中壤擊之,中者為上。
xiàng shān xiān shēng yuē: gǔ zhě wú liú pǐn zhī fēn, ér xián bù xiào zhī biàn yán. hòu shì yǒu liú pǐn zhī fēn, ér xián bù xiào zhī biàn lüè.
象山先生曰:「古者無流品之分,而賢不肖之辨嚴。後世有流品之分,而賢不肖之辨略。」
sī mǎ xiàng rú yù bā shǔ xí yuē: fù xiōng zhī jiào bù xiān, zǐ dì zhī lǜ bù jǐn, guǎ lián xiān chǐ ér sú bù zhǎng hòu yě. hàn shí yǒu cǐ yì lùn, sān dài zhī liú fēng yí sú yóu cún yě.
司馬相如《諭巴蜀檄》曰:「父兄之教不先,子弟之率不謹,寡廉鮮恥而俗不長厚也。」漢時有此議論,三代之流風遺俗猶存也。
qún jū zhōng rì, yán bù jí yì, ér xiǎn báo zhī xí chéng yān bǎo shí zhōng rì, wú suǒ yòng xīn, ér fēi pì zhī xīn shēng yān. gù yuē: mín láo zé sī, sī zé shàn xīn shēng. wù mèi wú wèi, zé bēi zhī shī suǒ yǐ cì yě.
群居終日,言不及義,而險薄之習成焉;飽食終日,無所用心,而非僻之心生焉。故曰:「民勞則思,思則善心生。寤寐無為,《澤陂》之詩所以刺也。
liú zhī dào huī. shàng lǐ sù zhī nà bài shū yuē: gǔ zhī jūn zǐ, yī yǔ mò ér lǐ yì míng, yī shī shè ér fēng sú hòu. rú shì zhī jìn wáng shēng zhī wà, ér hàn shì zhòng míng. rú péi dù dāng lǐ sù zhī yè, ér cài rén zhī lǐ.
劉之道輝。《上李肅之納拜書》曰:「古之君子,一語默而禮義明,一施設而風俗厚。如釋之進王生之襪,而漢世重名。如裴度當李愬之謁,而蔡人知禮。」
cháo jǐng yū yuē: bó zhī yǐ wǔ jīng ér yuē zhī yǐ xiào jīng lùn yǔ bó zhī yǐ tài shǐ gōng ōu yáng gōng shǐ jì ér yuē zhī yǐ zī zhì tōng jiàn. kāng jié xiān shēng yuē: èr shí suì zhī hòu, sān shí suì zhī qián, cháo jīng mù shǐ, zhòu zǐ yè jí. xué zhě dāng yǐ cǐ wèi fǎ.
晁景迂曰:「博之以《五經》而約之以《孝經》、《論語》;博之以太史公、歐陽公《史記》而約之以《資治通鑑》。」康節先生曰:「二十歲之後,三十歲之前,朝經暮史,晝子夜集。」學者當以此為法。
fū zǐ yǎ yán shī shū zhí lǐ, ér xìng yǔ tiān dào, gāo dì bù dé wén. chéng zǐ jiào rén dà xué zhōng yōng, ér wú jí tài jí, yī yǔ wèi cháng jí.
夫子雅言《詩》、《書》、執《禮》,而性與天道,高第不得聞。程子教人《大學》、《中庸》,而無極、太極,一語未嘗及。
qiǎo yán wèi biàn, wén zi wèi xué, sòng jǐng wén yún: cǐ hòu wèi běi qí lǐ sú wěi zì yě.
「巧言」為「辯」,「文子」為「學」,宋景文云:「此後魏、北齊里俗偽字也。」
yǔ xìn āi jiāng nán fù: zhāng màn zhī yǐ gǔ zǒu, gōng zhī qí yǐ zú xíng. lǚ shì chūn qiū: zhōng shān zhī guó yǒu sù yáo zhě, zhì bó yù gōng zhī, zhù dà zhōng, fāng chē èr guǐ yǐ yí zhī. sù yáo zhī jūn jiāng yíng zhōng. chì zhāng màn zhī jiàn, bù yòng, duàn gǔ ér xíng, zhì wèi qī rì, ér sù yáo wáng. wén yuàn yīng huá zuò màn zhī, yì wén lèi jù zuò màn yǒu, jiē wù.
庾信《哀江南賦》:章蔓支以轂走,宮之奇以族行。《呂氏春秋》:中山之國有夙繇者,智伯欲攻之,鑄大鐘,方車二軌以遺之。夙繇之君將迎鍾。赤章蔓枝諫,不用,斷轂而行,至衛七日,而夙繇亡。《文苑英華》作「慢支」,《藝文類聚》作「曼友」,皆誤。
sòng cì dào chūn míng tuì cháo lù, cháo zi zhǐ zhāo dé dú shū zhì, kǎo zhī dōng jīng jì: zhū què mén wài tiān jiē dōng, dì liù chūn míng fāng, sòng xuān xiàn gōng zhái, běn wáng yán dé zhái. xuān dé mén qián tiān jiē dōng, dì sì zhāo dé fāng, cháo wén yuán gōng zhái. zhì zhèng hòu pì xiǎo yuán, hào yǎng sù yuán, duō yuè fú shū, qǐ mì yán táng.
宋次道《春明退朝錄》,晁子止《昭德讀書志》,考之《東京記》:朱雀門外天街東,第六春明坊,宋宣獻公宅,本王延德宅。宣德門前天街東,第四昭德坊,晁文元公宅。致政後辟小園,號養素園,多閱佛書,起密嚴堂。
lǚ shì chūn qiū: yī yǐn bēn xià, sān nián, fǎn bào yú bó yuē: jié mí huò yú mò xī, hǎo bǐ wǎn yǎn. zhù yún: wǎn, dāng zuò wǎn, wǎn shùn ā yì zhī rén. huò yún měi yù. àn jì nián yún: jié fá mín shān, dé èr nǚ, yuē wǎn, yuē yǎn. zhuó qí míng yú sháo huá zhī yù. sháo shì wǎn, huá shì yǎn. zhù fēi.
《呂氏春秋》:伊尹奔夏,三年,反報於亳曰:「桀迷惑於末嬉,好彼琬琰。」注云:「琬,當作婉,婉順阿意之人。或雲美玉。」按《紀年》云:「桀伐岷山,得二女,曰琬,曰琰。斲其名於苕華之玉。苕是琬,華是琰。」注非。
xīn xù jiè zǐ tuī yuē: yè ér de wèi, dào shì bù jū yě. gài wèi yǒu dào zhī shì. hàn jīng fáng chuán dào rén, yì wèi yǒu dào zhī rén. yuán hé jùn xiàn zhì lóu guān, běn zhōu kāng wáng dài fū yǐn xǐ zhái yě. mù wáng wèi zhào yōu yì zhī rén, zhì wèi dào shì. tài xiāo jīng yǐ yǐn xǐ wèi yǐn guǐ. yòu wèi: píng wáng dōng qiān luò yì, zhì dào shì qī rén. àn hàn jiāo sì zhì zhù: hàn gōng gé shū yún: shén míng tái, gāo wǔ shí zhàng, shàng yǒu jiǔ shì, cháng zhì jiǔ tiān dào shì bǎi rén. gài zì wǔ dì shǐ yě. mù wáng píng wáng shì bù kě kǎo.
《新序》介子推曰:「謁而得位,道士不居也。」蓋謂有道之士。《漢·京房傳》道人,亦謂有道之人。《元和郡縣誌》樓觀,本周康王大夫尹喜宅也。穆王為召幽逸之人,置為道士。《太霄經》以尹喜為尹軌。又謂:平王東遷洛邑,置道士七人。按《漢·郊祀志注》:漢宮閣疏云:「神明台,高五十丈,上有九室,嘗置九天道士百人。」蓋自武帝始也。穆王、平王事不可考。
dào shū yǒu chì míng shàng huáng wú jí yǒng shòu zhī hào. hòu zhōu zhēn luán zhe xiào dào lùn yuē: gǔ xiān dì wáng, lì nián wú hào, zhì hàn wǔ dì shǐ jiàn yuán, hòu wáng yīn zhī. shàng huáng zhī hào, kě xiào zhī shēn. suí zhì yòu yǒu yán kāng lóng hàn kāi huáng.
道書有「赤明上皇無極永壽」之號。後周甄鸞著《笑道論》曰:「古先帝王,立年無號,至漢武帝始建元,後王因之。上皇之號,可笑之深。」《隋志》又有「延康龍漢開皇」。
lín líng sù zuò shén xiāo lù, zì gōng qīng yǐ xià, qún zào qí lú bài shòu, dú lǐ gāng fù sōng qīng céng jǐ yí jí bù xíng. xuān zhèng jiān, dào jiào xìng xíng, zhì yǒu hào wèi nǚ zhēn zhě, dāng shí yǐ wèi jīn róng huá xià zhī zhào.
林靈素作《神霄錄》,自公卿以下,群造其廬拜受,獨李綱、傅崧卿、曾幾移疾不行。宣政間,道教興行,至有號為女真者,當時以為金戎猾夏之兆。
fù yì pái shì shì, wèi: zhōng guó huàn fū, mó xiàng zhuāng lǎo, yǐ wén shì zhī. sòng jǐng wén zuò lǐ wèi chuán zàn yì yún: huá rén zhī jué dàn zhě, yòu rǎng zhuāng zhōu liè yù kòu zhī shuō zuǒ qí gāo. rán zé shì shì yòng lǎo zhuāng zhī shuō yě, fēi lǎo zhuāng yǔ shì shì hé yě. zhū wén gōng wèi: fó jiā qiè lǎo zi hǎo chù, dào jiā qiè fó jiā bù hǎo chù. yú cháng guān yáo chóng jiè zi sūn yuē: dào shì běn yǐ xuán pìn wèi zōng, ér wú shí zhě mù sēng jiā zhī yǒu lì, yuē fó jiào ér wèi yè. sī yán dāng yǐ. zhì táng wèi: jīng lùn kē yí yī fǎng fú shì ér bù jí zhě, zì dù guāng tíng wèi zhī. kǎo zhū yáo chóng zhī yán, zé fēi shǐ yú guāng tíng yě.
傅奕排釋氏,謂:中國幻夫,模象莊、老,以文飾之。宋景文作《李蔚傳贊》亦云:「華人之譎誕者,又攘莊周、列禦寇之說佐其高。」然則釋氏用老、莊之說也,非老、莊與釋氏合也。朱文公謂:佛家竊老子好處,道家竊佛家不好處。愚嘗觀姚崇《誡子孫》曰:「道士本以玄牝為宗,而無識者慕僧家之有利,約佛教而為業。」斯言當矣。致堂謂:經論科儀依仿佛氏而不及者,自杜光庭為之。考諸姚崇之言,則非始於光庭也。
běi dǒu jīng yǐn jū qí suǒ ér zhòng xīng gòng zhī, wù yǐ běi chén wèi běi dǒu, gài jìn shì yī tuō wèi zhī.
《北斗經》引「居其所而眾星共之」,誤以「北辰」為「北斗」,蓋近世依託為之。
hè shān yún: páng xíng fū luò zhī jiào. páng xíng, jiàn hàn xī yù chuán. fū luò, jiàn dù rén jīng.
鶴山云:「旁行敷落之教。」旁行,見《漢·西域傳》。敷落,見《度人經》。
hàn jì bīn chuán sāi zhǒng fēn sǎn, yán shī gǔ zhù: jí suǒ wèi shì zhǒng. àn zēng yī ā hán jīng: sì hé rù hǎi, wú fù hé míng. sì xìng wèi shā mén, jiē chēng shì zhǒng. shí lín yè shì yún: jìn sòng jiān, fú xué chū xíng, qí tú yóu wèi yǒu chēng sēng, tōng yuē dào rén. qí xìng jiē cóng suǒ shòu xué, rú zhī dùn běn xìng guān, xué yú zhī qiān wèi zhī. bó dào yóu běn xìng féng, xué yú bó shī lí mì wèi bó shì yě. zhì dào ān shǐ yán fú shì shì jiā, jīn wèi fó zǐ yí cóng fú shì, nǎi qǐng jiē xìng shì.
《漢·罽賓傳》塞種分散,顏師古註:即所謂釋種。按《增一阿含經》:四河入海,無復河名。四姓為沙門,皆稱釋種。石林葉氏云:「晉、宋間,佛學初行,其徒猶未有稱僧,通曰道人。其姓皆從所授學,如支遁本姓關,學於支謙為支。帛道猷本姓馮,學於帛尸梨密為帛是也。至道安始言佛氏釋迦,今為佛子宜從佛氏,乃請皆姓釋。」
táng huí gú chuán: yuán hé chū, shǐ yǐ mó ní zhì. qí fǎ rì yàn shí, yǐn shuǐ, rú hūn, píng dòng lào. kè hán cháng yǔ gòng guó.
《唐·回鶻傳》:元和初,始以摩尼至。其法日晏食,飲水,茹葷,屏湩酪。可汗常與共國。
shuō zhāi wèi: lǎo zhuāng zhī xué, shèng yú wèi jìn, yǐ zhào wǔ hú zhī luàn. ér dào shì zhī tú, jiē zì hú rén chóng shàng, suì shèng yú zhōng guó. shì shì zhì yáo xìng ér shèng, dào jiā zhì kòu qiān zhī ér shèng. chéng zhāi wèi: yī chuān zhī mín, bèi fā yǐ jì. jūn zǐ yǐ yōu qí róng, hàn zhī jūn zhì huāng ér yāo mèng shì jiàn. wú mín shǐ yí hū yán, zhù hū shǒu yǐ wèi hǎo. cǐ wǔ hú yē lǜ zhī xiān qū yě. zhū fǔ yuē: sān dài yǐ shàng, bù guò yuē tiān ér zhǐ. chūn qiū yǐ lái, yī biàn ér wèi zhū hóu zhī méng zǔ, zài biàn ér wèi yàn qín zhī xiān guài, sān biàn ér wèi wén jǐng zhī huáng lǎo, sì biàn ér wèi wū gǔ, wǔ biàn ér wèi zāi xiáng, liù biàn ér wèi fú chèn. rén xīn fàn rán, wú suǒ dǐ zhǐ, ér hòu xī fāng yì shuō, chéng qí xū ér yòu huò zhī.
說齋謂:老、莊之學,盛於魏、晉,以召五胡之亂。而道、釋之徒,皆自胡人崇尚,遂盛於中國。釋氏至姚興而盛,道家至寇謙之而盛。誠齋謂:伊川之民,被發以祭。君子已憂其戎,漢之君志荒而妖夢是踐。吾民始夷乎言,祝乎首以為好。此五胡耶律之先驅也。朱黼曰:「三代以上,不過曰天而止。春秋以來,一變而為諸侯之盟詛,再變而為燕、秦之仙怪,三變而為文、景之黃、老,四變而為巫蠱,五變而為災祥,六變而為符讖。人心泛然,無所底止,而後西方異說,乘其虛而誘惑之。」
jìn yǔ: xī fāng zhī shū yǒu zhī yuē: huái yǔ ān, shí jiù dà shì. zhù: shī yún xī fāng zhī rén, wèi zhōu yě. yú wèi: xī fāng zhī shū, gài zhōu zhì zhī lèi. liè zǐ zhòng ní piān xī fāng zhī rén yǒu shèng zhě, lǐ zhī jǐ wèi: yì qí shuō fú yě. huáng wáng dà jì lùn yuē: dāng zhōu zhāo wáng shí, xī fāng yǒu jié róng, qióng huàn jià kōng shuō. tōng lì yún: xiào wáng yuán nián, fú rù niè pán. táng liù diǎn zhù: wèi shì jiā shēng dāng zhōu zhuāng wáng jiǔ nián, lǔ zhuāng gōng qī nián. èr shuō bù tóng.
《晉語》:西方之書有之曰:「懷與安,實疚大事。」註:《詩》雲「西方之人」,謂周也。愚謂:西方之書,蓋《周志》之類。《列子·仲尼篇》「西方之人有聖者」,李知幾謂:意其說佛也。《皇王大紀論》曰:「當周昭王時,西方有傑戎,窮幻駕空說。」《通曆》云:「孝王元年,佛入涅槃。」《唐六典》註:謂釋迦生當周莊王九年,魯莊公七年。二說不同。
wáng jiǎn qī tóu tuó sì bēi: zhōu lǔ èr zhuāng, qīn zhāo yè jǐng zhī jiàn. zhù yún: lǔ zhuāng qī nián, yè míng, fú shēng zhī rì yě. ruì yīng jīng: sì yuè bā rì yè, míng xīng chū shí, fú cóng yòu xié zhuì dì, jí xíng qī bù. àn chūn qiū zhuāng gōng qī nián, xià sì yuè, xīn mǎo yè, héng xīng bù jiàn. zhèng yì yuē: yú shí zhōu zhī sì yuè, zé xià zhī zhòng chūn. dù shì yǐ zhǎng lì xiào zhī, zhī xīn mǎo shì sì yuè wǔ rì yě. yǐ shì kǎo zhī, yè míng xīng bù jiàn, nǎi èr yuè wǔ rì, fēi sì yuè bā rì yě. gài lòu rú zhī nìng fú zhě, fù huì wèi cǐ shuō.
王簡棲《頭陀寺碑》:周、魯二莊,親昭夜景之鑑。注云:「魯莊七年,夜明,佛生之日也。《瑞應經》:四月八日夜,明星出時,佛從右脅墜地,即行七步。」按《春秋》莊公七年,夏四月,辛卯夜,恆星不見。《正義》曰:「於時周之四月,則夏之仲春。杜氏以《長曆》校之,知辛卯是四月五日也。」以是考之,夜明星不見,乃二月五日,非四月八日也。蓋陋儒之佞佛者,傅會為此說。
yù shuǐ yún: fàn shū yǒu xiū duō luó chèn, yán shì shì zhī jiào xìng fèi. zé chèn shū qí lái yuǎn yǐ.
潏水云:「梵書有修多羅讖,言釋氏之教興廢。」則讖書其來遠矣。
liáng guān guó yǒu yì sū wén wǔ juǎn, bó qí yǔ yì yì duān zhě. huò wèn dì yù zhī shì yú zhēn wén zhōng gōng, gōng yuē: tiān dào zhì rén, bì wú cǎn kù zhī xíng shén lǐ zhì gōng, bì wú huì lù zhī yù.
梁觀國有《議蘇文》五卷,駁其羽翼異端者。或問地獄之事於真文忠公,公曰:「天道至仁,必無慘酷之刑;神理至公,必無賄賂之獄。」
lǐ shòu wēng yuē: xìng mìng zhī lǐ, sǐ shēng zhī gù, guǐ shén zhī qíng zhuàng, yì jǐn zhī yǐ, hé wèi qiú zhī tā?
李壽翁曰:「性命之理,死生之故,鬼神之情狀,《易》盡之矣,曷為求之它?」
tōng diǎn: táng yǒu fú xiān zhèng, wèi zhī shì liú nèi. xiān, hū yān qiè, hú shén yě.
《通典》:唐有符祆正,謂之視流內。祆,呼煙切,胡神也。
yǒng jiā zhāng chún zhōng fǔ yuē: jīn zhī shì, jiē fēi gǔ zhī dào, shì yǐ suī pín ér bù yuàn lù. wèn qí shuō, yuē: shǐ zhì zé cháo bài, yù guó jì zé yǐn zī huáng ér jiàn zài tiān zhī líng. jiē gǔ suǒ wú yě.
永嘉張淳忠甫曰:「今之仕,皆非古之道,是以雖貧而不願祿。」問其說,曰:「始至則朝拜,遇國忌則引緇黃而薦在天之靈。」皆古所無也。
dào jiā yún: zhēn rén zhī xīn, ruò zhū zài yuān zhòng rén zhī xīn, ruò piáo zài shuǐ. zhēn wén zhōng yún: cǐ xīn dāng rú míng jìng zhǐ shuǐ, bù kě rú gǎo mù sǐ huī.
道家云:「真人之心,若珠在淵;眾人之心,若瓢在水。」真文忠云:「此心當如明鏡止水,不可如槁木死灰。」
dōng wèi xí liáng yuē: dú shì mǎn huái, wàng dūn jiè yè zào jìng yíng xiōng, miù zhì qīng jìng. kě wèi qiè zhòng qí gāo huāng yǐ. chéng zhāi shī yún: fàn wáng qǐ shì wú gān lù? bù wèi jūn wáng zhì mì lái. céng jǐng jiàn yún: cǐ shēn yǐ shǔ hóu chéng xiàng, shuí bàn jīn qián shú dì guī?
東魏《檄梁》曰:「毒螫滿懷,妄敦戒業;躁競盈胸,謬治清淨。」可謂切中其膏肓矣。《誠齋詩》云:「梵王豈是無甘露?不為君王致蜜來。」曾景建云:「此身已屬侯丞相,誰辦金錢贖帝歸?」
táng yǒu dài zōng, jí shì zōng yě, běn cháo yǒu zhēn zōng, jí xuán zōng yě, jiē yīn bì huì ér wèi cǐ hào. xiáng fú zhōng, yǐ shèng zǔ míng gǎi xuán wǔ wèi zhēn wǔ, xuán xiāo wèi zhēn xiāo. chóng wén zǒng mù wèi tài xuán jīng yuē tài zhēn jīng. ruò yíng zhēn fèng zhēn chóng zhēn zhī lèi, zài cí gōng zhě fēi yī. qí mò yě, mù nǚ guān wèi nǚ zhēn, suì wèi luàn huá zhī zhào.
唐有代宗,即世宗也,本朝有真宗,即玄宗也,皆因避諱而為此號。祥符中,以聖祖名改玄武為真武,玄枵為真枵。《崇文總目》謂《太玄經》曰《太真經》。若迎真、奉真、崇真之類,在祠宮者非一。其末也,目女冠為女真,遂為亂華之兆。
zhāng wén qián yún: cháng dú xuān lǜ shī chuán, yǒu yì tiān rén, shuō zhōu mù wáng shí, fú zhì zhōng guó. yǔ liè zǐ suǒ zài, xī jí huà rén zhī shì lüè tóng. bù zhī yù yán yé? yì shí shì yě? yú wèi: cǐ shì shì piāo xí liè zǐ zhī yán, fēi shí shì yě.
張文潛云:「嘗讀《宣律師傳》,有一天人,說周穆王時,佛至中國。與《列子》所載,西極化人之事略同。不知寓言耶?抑實事也?」愚謂:此釋氏剽襲《列子》之言,非實事也。
chuí lǎo bào fú jiǎo, mèng dōng yě dú jīng shī yě.
垂老抱佛腳,孟東野《讀經詩》也。
dōng pō chén kuí gé bēi míng: shén yào dé dào, fēi yǒu shī chuán. chū bā shī zi jīng: fú zài shě wèi guó qí shù gěi gū dú yuán, shí yǒu fàn zhì lái yì fú suǒ, zhì yí yuē: fú suǒ shì zhě hé shī? fú yuē: wú qián shì shī, qí míng nán shù. wú jīn zì rán shén yào dé dào, fēi yǒu shī yě. wéi fú yǔ fú, chū fǎ huá jīng.
東坡《宸奎閣碑銘》:神耀得道,非有師傳。出《八師子經》:佛在舍衛國祇樹給孤獨園,時有梵志來詣佛所,質疑曰:「佛所事者何師?」佛曰:「吾前世師,其名難數。吾今自然神耀得道,非有師也。」「惟佛與佛」,出《法華經》。
fàng wēng zài zhǎng lú zōng yí shī sòng yún: tiān shēng sān wǔ huò wú zōng, shì zi hái jiā tǎ sì kōng. yīng shì xī nián chóng fèng rì, bù néng qīng jiǎn shǒu zhēn fēng. sān wǔ, wèi wèi tài wǔ zhōu wǔ dì táng wǔ zōng yě. yú cháng guān shān gǔ kāi xiān yuàn xiū zào jì yuē: fū shā mén fǎ zhě, bú zhù zī shēng, xíng qǐ qǔ zú. rì zhōng shòu gōng, lín xià tuō sù. gù zhào zhōu yǐ duàn xīn xù chán chuáng, yàn zuò sān shí nián yào shān yǐ sān miè rào fù, yī rì bù zuò zé bù shí. jīn yě, huǐ zhōng mín shí jiā zhī chǎn ér chéng yī wū, duó nóng fū shí kǒu zhī fàn ér fàn yī sēng, bù yǐ tài hū! fū bù gēng zhě, yàn jū ér yù shí, suǒ zài cháng qiān shù bǎi, shì yǐ yǒu huì chāng zhī jí méi. qióng tǔ mù zhī yāo, lóng shé hǔ bào zhī qū, huà wèi jīn bì, shì yǐ yǒu guǎng míng zhī chú dàng. shān gǔ zhī yán zhì yǐ. zōng yí yǐ fú tú shì ér néng wèi cǐ yán, qí mò míng ér rú xíng zhě yǔ?
放翁載長蘆宗頤師頌云:「天生三武禍吾宗,釋子還家塔寺空。應是昔年崇奉日,不能清儉守真風。」三武,謂魏太武、周武帝、唐武宗也。愚嘗觀山谷《開先院修造記》曰:「夫沙門法者,不住資生,行乞取足。日中受供,林下托宿。故趙州以斷薪續禪床,宴坐三十年;藥山以三篾繞腹,一日不作則不食。今也,毀中民十家之產而成一屋,奪農夫十口之飯而飯一僧,不已泰乎!夫不耕者,燕居而玉食,所在常千數百,是以有會昌之籍沒。窮土木之妖,龍蛇虎豹之區,化為金碧,是以有廣明之除盪。」山谷之言至矣。宗頤以浮屠氏而能為此言,其墨名而儒行者與?
rú zhī jiào yǐ wàn fǎ wèi shí, shì zhī jiào yǐ wàn fǎ wèi kōng.
儒之教以萬法為實,釋之教以萬法為空。
běi qí wén xuān chì dào shì tì fà wèi shā mén, huī zōng lìng shā mén guān zān wèi dé shì. qí xiāng fǎn rú cǐ.
北齊文宣敕道士剃髮為沙門,徽宗令沙門冠簪為德士。其相反如此。
shì shuō: wáng chéng xiàng dǎo. bài yáng zhōu, yīn guò hú rén qián, dàn zhǐ yún: lán dū, lán dū. cǐ jí lán ruò yě.
《世說》:王丞相導。拜揚州,因過胡人前,彈指云:「蘭闍,蘭闍。」此即「蘭若」也。
hòu zhōu wǔ dì fèi fú dào jiào, qí zi tiān yuán fù zhī. táng gāo zǔ fèi fú tú lǎo zi fǎ, qí zi tài zōng fù zhī. tiān yuán bù zú lùn yě, tài zōng yì wèi zhī, hé zāi?
後周武帝廢佛、道教,其子天元復之。唐高祖廢浮屠、老子法,其子太宗復之。天元不足論也,太宗亦為之,何哉?
xī shān xiān shēng tí yáng wén gōng suǒ shū yí jiào jīng yuē: xué fú zhě, bù yáo chí jiè ér yù zhì dìng huì, yì yóu wú rú shě lí jīng biàn zhì ér jí yú dà chéng, qù sǎ sǎo yīng duì ér yǔ xìng yǔ tiān dào zhī miào. bá pǔ mén pǐn yuē: cǐ fú shì zhī yù yán yě. xī táng lǐ wén gōng wèn yào shān chán shī yuē: rú hé shì hēi fēng chuī chuán, piāo luò guǐ guó? shī yuē: lǐ áo xiǎo zi, wèn cǐ hé wèi! wén gōng fú rán, nù xíng yú sè. shī xiào yuē: fā cǐ chēn huì xīn, biàn shì hēi fēng chuī chuán, piāo luò guǐ guó yě. yào shān kě wèi shàn qǐ fā rén yǐ. yǐ cǐ tuī zhī, zé zhī lì yù chì rán, jí shì huǒ kēng. tān ài chén nì, biàn wèi kǔ hǎi. yī niàn qīng jìng, liè yàn chéng chí. yī niàn jǐng jué, chuán dào bǐ àn. zāi huàn chán fù, suí chù ér ān. wǒ wú bù wèi, rú xiè zì tuō. è rén qīn líng, dài yǐ héng nì, wǒ wú fèn jí, rú shòu zì bēn. dú shì jīng zhě, zuò rú shì guān, zé zhī bǔ tuó dà shì zhēn shí wèi rén, fēi làng yǔ zhě.
西山先生《題楊文公所書遺教經》曰:「學佛者,不繇持戒而欲至定慧,亦猶吾儒舍離經辨志而急於大成,去灑掃應對而語性與天道之妙。」《跋普門品》曰:「此佛氏之寓言也。昔唐李文公問藥山禪師曰:『如何是黑風吹船,飄落鬼國?』師曰:『李翱小子,問此何為!』文公怫然,怒形於色。師笑曰:『發此瞋恚心,便是黑風吹船,飄落鬼國也。』藥山可謂善啟發人矣。以此推之,則知利慾熾然,即是火坑。貪愛沉溺,便為苦海。一念清淨,烈焰成池。一念警覺,船到彼岸。災患纏縛,隨處而安。我無怖畏,如械自脫。惡人侵凌,待以橫逆,我無忿嫉,如獸自奔。讀是經者,作如是觀,則知補陀大士真實為人,非浪語者。」
qián wén jì wéi mó ān jì yún: wéi mó jié fēi yǒu wèi zhě yě, ér néng shì rén zhī bìng wèi jǐ zhī bìng. jīn wú tú fèng jūn mìng, shí jūn lù, nǎi bù néng yǐ mín bìng wèi jǐ zé, shì jié zhī zuì rén yě.
錢文季《維摩庵記》云:「維摩詰非有位者也,而能視人之病為己之病。今吾徒奉君命,食君祿,乃不能以民病為己責,是詰之罪人也。」
dèng zhì hóng yuē: dān xiá yù hán, zé shāo mù fú dé shān shuō fǎ, zé chè sù xiàng. chán jiào zhī pàn, qí lái yǐ jiǔ. yú wèi: fú tú shì zhī yǒu shí zhě, yóu bù yǐ shì wèi shì, ér xué xiào nǎi yǐ tǔ mù wèi xiān, wú rú zhī dào qí rán hū?
鄧志宏曰:「丹霞禦寒,則燒木佛;德山說法,則徹塑像。禪教之判,其來已久。余謂:浮屠氏之有識者,猶不以是為事,而學校乃以土木為先,吾儒之道其然乎?」
tōng jiàn kǎo yì yún: huì yào: yuán hé èr nián, xuē píng zòu qǐng cì zhōng tiáo shān lán ruò é wèi tài hé sì. gài guān cì é zhě wèi sì, sī zào zhě wèi zhāo tí lán ruò, dù mù suǒ wèi shān tái yě yì shì yě. háng zhōu nán tíng jì: wǔ zōng qù shān tái yě yì sì wàn suǒ.
《通鑑考異》云:「《會要》:元和二年,薛平奏請賜中條山蘭若額為太和寺。蓋官賜額者為寺,私造者為招提蘭若,杜牧所謂山台野邑是也。」《杭州南亭記》:武宗去山台野邑四萬所。