lì fǎ, tiān yǒu huáng chì èr dào, yuè yǒu jiǔ dào. cǐ jiē qiáng míng ér yǐ, fēi shí yǒu yě. yì yóu tiān zhī yǒu sān bǎi liù shí wǔ dù, tiān hé cháng yǒu dù? yǐ rì xíng sān bǎi liù shí wǔ rì ér yī qī, qiáng wèi zhī dù, yǐ bù rì yuè wǔ xīng xíng cì ér yǐ. rì zhī suǒ yóu, wèi zhī huáng dào nán běi jí zhī zhōng, dù zuì jūn chù, wèi zhī chì dào. yuè xíng huáng dào zhī nán, wèi zhī zhū dào héng huáng dào zhī běi, wèi zhī hēi dào. huáng dào zhī dōng, wèi zhī qīng dào huáng dào zhī xī, wèi zhī bái dào. huáng dào nèi wài gè sì, bìng huáng dào wèi jiǔ. rì yuè zhī xíng, yǒu chí yǒu sù, nán kě yǐ yī shù yù yě. gù yīn qí hé sàn, fēn wèi shù duàn, měi duàn yǐ yī sè míng zhī, yù yǐ bié suàn wèi ér yǐ. rú suàn fǎ yòng chì chóu hēi chóu, yǐ bié zhèng fù zhī shù. lì jiā bù zhī qí yì, suì yǐ wèi shí yǒu jiǔ dào, shén kě chī yě.
曆法，天有黃、赤二道，月有九道。此皆強名而已，非實有也。亦由天之有三百六十五度，天何嘗有度？以日行三百六十五日而一期，強謂之度，以步日月五星行次而已。日之所由，謂之黃道；南北極之中，度最均處，謂之赤道。月行黃道之南，謂之朱道；行黃道之北，謂之黑道。黃道之東，謂之青道；黃道之西，謂之白道。黃道內外各四，並黃道為九。日月之行，有遲有速，難可以一術御也。故因其合散，分為數段，每段以一色名之，欲以別算位而已。如算法用赤籌、黑籌，以別正負之數。歷家不知其意，遂以謂實有九道，甚可嗤也。

yǔ cháng kǎo gǔ jīn lì fǎ wǔ xīng xíng dù, wéi liú nì zhī jì zuì duō chà. zì nèi ér jìn zhě, qí tuì bì xiàng wài zì wài ér jìn zhě, qí tuì bì yóu nèi. qí jī rú xún liǔ yè, liǎng mò ruì, zhōng jiān wǎng hái zhī dào, xiāng qù shén yuǎn. gù liǎng wèi xīng xíng chéng dù shāo chí, yǐ qí xié xíng gù yě zhōng jiān chéng dù shāo sù, yǐ qí jìng jué gù yě. lì jiā dàn zhī háng dào yǒu chí sù, bù zhī dào jìng yòu yǒu xié zhí zhī yì. xī níng zhōng, yǔ lǐng tài shǐ lìng, huái pǔ zào lì, qì nì yǐ zhèng, dàn wǔ xīng wèi yǒu hòu bù kě yàn. qián shì xiū lì, duō zhī zēng sǔn jiù lì ér yǐ, wèi zēng shí kǎo tiān dù. qí fǎ xū cè yàn měi yè hūn xiǎo yè bàn yuè jí wǔ xīng suǒ zài dù miǎo, zhì bù lù zhī, mǎn wǔ nián, qí jiān tī qù yún yīn jí zhòu jiàn rì shù wài, kě dé sān nián shí xíng, rán hòu yǐ suàn shù zhuì zhī. gǔ suǒ wèi zhuì shù zhě, cǐ yě. shì shí sī tiān lì guān, jiē chéng shì zú, lì míng shí lù, běn wú zhī lì zhě, è pǔ zhī shù guò yǐ, qún jǔ zhī, lǚ qǐ dà yù. suī zhōng bù néng yáo pǔ, ér hòu bù zhì jīn bù chéng. fèng yuán lì wǔ xīng bù shù, dàn zēng sǔn jiù lì, zhèng qí shén miù chù, shí dé wǔ liù ér yǐ. pǔ zhī lì shù, jīn gǔ wèi yǒu, wèi qún lì rén suǒ jǔ, bù néng jǐn qí yì, xī zāi.
予嘗考古今曆法五星行度，唯留逆之際最多差。自內而進者，其退必向外；自外而進者，其退必由內。其跡如循柳葉，兩末銳，中間往還之道，相去甚遠。故兩未星行成度稍遲，以其斜行故也；中間成度稍速，以其徑絕故也。歷家但知行道有遲速，不知道徑又有斜直之異。熙寧中，予領太史令，懷朴造歷，氣逆已正，但五星未有候簿可驗。前世修歷，多隻增損舊曆而已，未曾實考天度。其法須測驗每夜昏、曉、夜半月及五星所在度秒，置簿錄之，滿五年，其間剔去雲陰及晝見日數外，可得三年實行，然後以算術綴之。古所謂「綴術」者，此也。是時司天曆官，皆承世族，隸名食祿，本無知歷者，惡朴之術過已，群沮之，屢起大獄。雖終不能搖朴，而候簿至今不成。《奉元歷》五星步術，但增損舊曆，正其甚謬處，十得五六而已。朴之歷術，今古未有，為群歷人所沮，不能盡其藝，惜哉。

guó cháo zhì tiān wén yuàn yú jìn zhōng, shè lòu kè guān tiān tāi tóng hún yí, jiē rú sī tiān jiān, yǔ sī tiān jiān hù jiǎn chá. měi yè tiān wén yuàn jù yǒu wú zhé jiàn yún wù zhēn xiáng, jí dāng yè xīng cì, xū lìng yú huáng chéng mén wèi fā qián dào jìn zhōng. mén fā hòu, sī tiān zhàn zhuàng fāng dào, yǐ liǎng sī zòu zhuàng duì kān, yǐ fáng xū wěi. jìn suì jiē shì yīn xiāng jì huì, fú tóng xiě zòu, xí yǐ wèi cháng, qí lái yǐ jiǔ, zhōng wài jù zhī zhī, bù yǐ wèi guài. qí rì yuè wǔ xīng xíng cì, jiē zhǐ jù xiǎo lì suǒ suàn chán dù téng zòu, bù céng zhàn hòu, yǒu sī dàn bèi yuán ān lù ér yǐ. xī níng zhōng, yǔ lǐng tài shǐ, cháng àn fā qí qī, miǎn guān zhě liù rén. wèi jǐ, qí bì fù rú gù.
國朝置天文院于禁中，設漏刻、觀天台、銅渾儀，皆如司天監，與司天監互檢察。每夜天文院具有無謫見、雲物、禎祥，及當夜星次，須令於皇城門未發前到禁中。門發後，司天占狀方到，以兩司奏狀對勘，以防虛偽。近歳皆是陰相計會，符同寫奏，習以為常，其來已久，中外具知之，不以為怪。其日月五星行次，皆只據小歷所算躔度謄奏，不曾占候，有司但備員安祿而已。熙寧中，予領太史，嘗按發其欺，免官者六人。未幾，其弊復如故。