lè èr
◎樂二
jǐng yòu sān nián qī yuè, féng yuán děng shàng xīn xiū jǐng yòu guǎng lè jì bā shí yī juàn, zhào hàn lín xué shì dīng dù zhī zhì gào xū yǎn zhí shǐ guǎn gāo ruò nè zhí jí xián yuàn hán qí qǔ dèng bǎo xìn ruǎn yì hú yuàn děng zhōng lǜ, xiáng dìng dé shī kě fǒu yǐ wén.
景祐三年七月,馮元等上新修《景祐廣樂記》八十一卷,詔翰林學士丁度、知制誥胥偃、直史館高若訥、直集賢院韓琦取鄧保信、阮逸、胡瑗等鐘律,詳定得失可否以聞。
jiǔ yuè, ruǎn yì yán:" chén děng suǒ zào zhōng qìng jiē běn yú féng yuán sòng qí, qí fēn fāng dìng lǜ yòu chū yú hú yuàn suàn shù, ér chén dú zhí zhōu lǐ jiā liàng shēng zhōng huáng zhōng zhī fǎ jí guó yǔ jūn zhōng xián zhǔn zhī zhì, jiē yì ér bù yòng. chén qián méng zhào duì, yán wáng pǔ lǜ gāo ér lǐ zhào zhōng xià. qiè dǔ yù zhì lè suǐ xīn jīng lì dài dù liàng héng piān, yán suí shū yī hàn zhì shǔ chǐ zhì guǎn, huò bù róng qiān èr bǎi, huò bù chì jiǔ cùn zhī zhǎng, cǐ zé míng bān zhì yǐ hòu, lì dài wú yǒu fú hé zhě. wéi cài yōng tóng yuè běn dé yú zhōu lǐ yí fàn, yōng zì zhī yīn, suǒ yǐ zhǐ chuán tóng yuè, jī chéng jiā liàng, zé shì shēng zhōng huáng zhōng ér lǜ běn dìng yǐ. wèi guǎn yǒu dà xiǎo zhǎng duǎn zhě, gài jiā liàng jì chéng, jí yǐ liàng shēng dìng chǐ míng yǐ. jīn yì zhě dàn zhēng hàn zhì shǔ chǐ wú zhǔn zhī fǎ, shū bù zhī zhōng yǒu jūn shí liàng héng zhī zhì. kuàng zhōu lǐ guó yǔ, jī dài shèng jīng, fān wèi wú píng, shú wèi jī gǔ? yǒu táng zhāng wén shōu dìng lè, yì zhù tóng ōu, cǐ zú yàn zhōu zhī jiā liàng yǐ shēng dìng lǜ míng yǐ. chén suǒ yǐ dú zhí zhōu lǐ zhù jiā liàng zhě, yǐ qí fāng chǐ shēn chǐ, zé dù kě jiàn yě qí róng yī fǔ, zé liàng yòu jiàn yě qí zhòng jūn, zé héng kě jiàn yě shēng zhōng huáng zhōng zhī gōng, zé lǜ kě jiàn yě. jì lǜ dù liàng héng rú cǐ fú hé, zé zhì guǎn gē shēng, qí zhōng bì yǐ. chén mèi sǐ yù qǐ jiāng chén jiàn zhù chéng tóng ōu, zài xiàn bàn yuè nèi gèng zhù jiā liàng, yǐ qí shēng zhōng huáng zhōng zhī gōng, nǎi qǔ lǐ zhào xīn zhōng jiù jiā xiū zhěng, wù hé zhōu zhì zhōng liàng fǎ dù. wén zì yǐ biān xiě cì, wèi gǎn jù jìn." zhào sòng dù děng bìng dìng yǐ wén.
九月,阮逸言:"臣等所造鐘磬皆本於馮元、宋祁,其分方定律又出於胡瑗算術,而臣獨執《周禮》嘉量聲中黃鐘之法及《國語》鈞鍾弦准之制,皆抑而不用。臣前蒙召對,言王朴律高而李照鐘下。竊睹御製《樂髓新經歷代度量衡》篇,言《隋書》依《漢志》黍尺制管,或不容千二百,或不啻九寸之長,此則明班《志》已後,歷代無有符合者。惟蔡邕銅龠本得於《周禮》遺範,邕自知音,所以只傳銅龠,積成嘉量,則是聲中黃鐘而律本定矣。謂管有大小長短者,蓋嘉量既成,即以量聲定尺明矣。今議者但爭《漢志》黍尺無准之法,殊不知鐘有鈞、石、量、衡之制。況《周禮》、《國語》,姬代聖經,翻謂無憑,孰為稽古?有唐張文收定樂,亦鑄銅甌,此足驗周之嘉量以聲定律明矣。臣所以獨執《周禮》鑄嘉量者,以其方尺深尺,則度可見也;其容一鬴,則量右見也;其重鈞,則衡可見也;聲中黃鐘之宮,則律可見也。既律、度、量、衡如此符合,則制管歌聲,其中必矣。臣昧死欲乞將臣見鑄成銅甌,再限半月內更鑄嘉量,以其聲中黃鐘之宮,乃取李照新鍾就加修整,務合周制鐘量法度。文字已編寫次,未敢具進。"詔送度等並定以聞。
shí yuè, dù děng yán:" jù dèng bǎo xìn shǔ chǐ èr, qí yī chēng yòng shàng dǎng jù shǔ yuán zhě yī shǔ zhī zhǎng, lèi bǎi chéng chǐ, yǔ cài yōng hé. chén děng jiǎn xiáng qián dài zào chǐ, jiē yǐ yī shǔ zhī guǎng wèi fēn, wéi hòu wèi gōng sūn chóng yǐ yī shǔ zhī zhǎng lèi wèi cùn fǎ, tài cháng liú fāng yǐ jù shǔ zhōng zhě yī shǔ zhī guǎng jí wèi yī fēn, zhōng wèi yuán kuāng yǐ yī shǔ zhī guǎng dù shǔ èr fèng yǐ qǔ yī fēn, sān jiā jìng bù néng jué. ér cài yōng tóng yuè, běn zhì zhōng yì bù míng yán yòng shǔ zhǎng guǎng lèi chǐ. jīn jiāng bǎo xìn huáng zhōng guǎn nèi jù shǔ èr bǎi lì yǐ shǔ zhǎng wèi fēn, zài lèi zhì chǐ èr tiáo, bǐ bǎo xìn yuán chǐ yī zhǎng wǔ shǔ, yī zhǎng qī shǔ, yòu lǜ guǎn huáng zhōng yuè yī méi, róng jù shǔ qiān èr bǎi lì, yǐ yuán chǐ bǐ liáng, fēn cùn lüè tóng. fù jiāng shí yuè jù shǔ zài lèi zhě xiào zhī, jí yòu bù tóng. qí yuè hé shēng dǒu yì jiē lèi cǐ. yòu ruǎn yì hú yuàn zhōng lǜ fǎ shǔ chǐ, qí yī chēng yòng shàng dǎng yáng tóu shān jù shǔ zhōng zhě lèi guǎng qiú chǐ, zhì huáng zhōng zhī shēng. chén děng yǐ qí dà shǔ bǎi lì lèi guǎng chéng chǐ, fù jiāng guǎn nèi èr bǎi lì yǐ shǔ guǎng wèi fēn, zài lèi zhì chǐ èr tiáo, bǐ yì děng yuán chǐ yī duǎn qī shǔ, yī duǎn sān shǔ. gài yì děng yuán chǐ bìng yòng yī děng dà shǔ, qí shí guǎn zhī shǔ dà xiǎo bù jūn, suì zhì chà yì. yòu qí tóng lǜ guǎn shí èr méi, chén děng jù chǔ yǎn děng wéi jiǔ fāng fēn zhī fǎ, yǔ yì děng yuán chǐ jí suǒ shí yuè jù shǔ zài lèi chéng chǐ zhě xiào zhī, yòu gè bù tóng. yòu suǒ zhì tóng chēng èr liàng yì jiē lèi cǐ. chén děng kàn xiáng qí zhōng qìng gè yī jià, suī hé diǎn gù, ér shǔ chǐ yī chà, nán yǐ dìng duó." yòu yán:" tài zǔ huáng dì cháng zhào hé xiàn děng yòng jǐng biǎo chǐ diǎn xiū jīn shí, qī shí nián jiān, jiàn zhī jiāo miào, jī hé táng zhì, yǐ shì yí móu. zé kě qiě yī jǐng biǎo jiù chǐ, qí tiān xià yǒu miào dá zhōng lǜ zhī xué zhě, bǐ kǎo zhèng zhī, yǐ cóng zhōu hàn zhī zhì. qí ruǎn yì hú yuàn dèng bǎo xìn bìng lǐ zhào suǒ yòng tài fǔ sì děng chǐ jí ruǎn yì zhuàng jìn zhōu lǐ dù liàng fǎ, qí shuō shū chuǎn, bù kě yī yòng."
十月,度等言:"據鄧保信黍尺二,其一稱用上黨秬黍圓者一黍之長,累百成尺,與蔡邕合。臣等檢詳前代造尺,皆以一黍之廣為分,唯後魏公孫崇以一黍之長累為寸法,太常劉芳以秬黍中者一黍之廣即為一分,中尉元匡以一黍之廣度黍二縫以取一分,三家競不能決。而蔡邕銅龠,本志中亦不明言用黍長廣累尺。今將保信黃鐘管內秬黍二百粒以黍長為分,再累至尺二條,比保信元尺一長五黍,一長七黍,又律管黃鐘龠一枚,容秬黍千二百粒,以元尺比量,分寸略同。復將實龠秬黍再累者校之,即又不同。其龠、合、升、斗亦皆類此。又阮逸、胡瑗鐘律法黍尺,其一稱用上黨羊頭山秬黍中者累廣求尺,制黃鐘之聲。臣等以其大黍百粒累廣成尺,復將管內二百粒以黍廣為分,再累至尺二條,比逸等元尺一短七黍,一短三黍。蓋逸等元尺並用一等大黍,其實管之黍大小不均,遂致差異。又其銅律管十二枚,臣等據楚衍等圍九方分之法,與逸等元尺及所實龠秬黍再累成尺者校之,又各不同。又所制銅稱二量亦皆類此。臣等看詳其鍾、磬各一架,雖合典故,而黍尺一差,難以定奪。"又言:"太祖皇帝嘗詔和峴等用景表尺典修金石,七十年間,薦之郊廟,稽合唐制,以示詒謀。則可且依景表舊尺,俟天下有妙達鐘律之學者,俾考正之,以從周、漢之制。其阮逸、胡瑗、鄧保信並李照所用太府寺等尺及阮逸狀進《周禮》度量法,其說疏舛,不可依用。"
wǔ nián wǔ yuè, yòu sī jiàn hán qí yán:" chén qián fèng zhào xiáng dìng zhōng lǜ, cháng lǎn jǐng yòu guǎng lè jì, dǔ zhào suǒ zào lè bù yī gǔ fǎ, jiē lǜ jǐ yì bié wèi lǜ dù, cháo tíng yīn ér shī yòng, shí zhě fēi zhī. jīn jiāng qīn sì nán jiāo, bù kě zhòng yǐ wéi gǔ zhī lè shàng jiàn tiān dì zōng miào. qiè wén tài cháng jiù lè jiàn yǒu cún zhě, jiāo miào dà lǐ, qǐng fù yòng zhī." zhào zī zhèng diàn dà xué shì sòng shòu sān sī shǐ yàn shū tóng liǎng zhì guān xiáng dìng yǐ wén. qī yuè, shòu děng yán:" lǐ zhào xīn lè bǐ jiù lè xià sān lǜ, zhòng lùn yǐ wèi wú suǒ kǎo jù. yuàn rú qí qǐng, jiāo miào fù yòng hé xiàn suǒ dìng jiù lè, zhōng qìng bù jīng juān mó zhě yóu cún sān xiàn qí qī jù, jiāo miào diàn tíng kě yǐ gèng yòng." tài cháng yì yán:" jiù lè, gōng xiàn yòng lóng fèng sàn gǔ sì miàn, yǐ yīng lè jié, lǐ zhào fèi ér bù yòng, zhǐ yǐ jìn gǔ yī miàn yīng jié. jiù lè, jiàn gǔ sì, bìng bǐng yīng gòng shí èr miàn, bèi ér bù jī, lǐ zhào yǐ sì yú jiàn gǔ yǔ bó zhōng xiāng yīng jī zhī. jiù lè, léi gǔ liǎng jià gè bā miàn, zhǐ yòng yī rén kǎo jī, lǐ zhào bié zào léi gǔ, měi miàn gè yòng yī rén chuí gǔ, shùn tiān zuǒ xuán, sān bù yī zhǐ, yòu lìng èr rén yáo táo yǐ yīng zhī. yòu suǒ zào dà yú dà shēng shuāng fèng guǎn liǎng yí qín shí èr xián qín bìng xíng. jīn jì fù yòng jiù lè, wèi shěn zhào suǒ zuò lè qì zhì dù, hé gǎi yǔ fǒu?" zhào:" xī réng jiù zhì, qí lǐ zhào suǒ zuò, wù fù shī yòng."
五年五月,右司諫韓琦言:"臣前奉詔詳定鐘律,嘗覽《景祐廣樂記》,睹照所造樂不依古法,皆率己意別為律度,朝廷因而施用,識者非之。今將親祀南郊,不可重以違古之樂上薦天地、宗廟。竊聞太常舊樂見有存者,郊廟大禮,請復用之。"詔資政殿大學士宋綬、三司使晏殊同兩制官詳定以聞。七月,綬等言:"李照新樂比舊樂下三律,眾論以為無所考據。願如琦請,郊廟復用和峴所定舊樂,鐘磬不經鐫磨者猶存三縣奇七虡,郊廟、殿庭可以更用。"太常亦言:"舊樂,宮縣用龍鳳散鼓四面,以應樂節,李照廢而不用,止以晉鼓一面應節。舊樂,建鼓四,並鞞、應共十二面,備而不擊,李照以四隅建鼓與鎛鐘相應擊之。舊樂,雷鼓兩架各八面,止用一人考擊,李照別造雷鼓,每面各用一人椎鼓,順天左旋,三步一止,又令二人搖鞉以應之。又所造大竽、大笙、雙鳳管、兩儀琴、十二弦琴並行。今既復用舊樂,未審照所作樂器制度,合改與否?"詔:"悉仍舊制,其李照所作,勿復施用。"
kāng dìng yuán nián, ruǎn yì shàng zhōng lǜ zhì yì bìng tú sān juǎn. huáng yòu èr nián wǔ yuè, míng táng lǐ yí shǐ yán:" míng táng suǒ yòng lè jiē dāng suí yuè yòng lǜ, jiǔ yuè yǐ wú shè wèi jūn, wǔ tiān dì gè yòng běn yīn zhī lè." yú shì nèi chū míng táng lè qū jí èr wǔ míng: yíng shén yuē chéng ān huáng dì shēng jiàng xíng zhǐ yuē yí ān hào tiān shàng dì huáng dì qí shén zhōu dì qí wèi diàn yù bì yuē zhèn ān, zhuó xiàn yuē qìng ān tài zǔ tài zōng zhēn zōng wèi diàn bì yuē xìn ān, zhuó xiàn yuē xiào ān, sī tú fèng zǔ yuē chì ān wǔ dì wèi diàn yù bì yuē zhèn ān, zhuó xiàn yuē jīng ān, huáng dì yǐn fú yuē zuò ān tuì wén wǔ yíng wǔ wǔ yà xiàn zhōng xiàn jiē yuē mù ān, chè dòu yuē xīn ān, sòng shén yuē chéng ān guī dà cì yuē qì ān wén wǔ yuē yòu wén huà sú, wǔ wǔ yuē wēi gōng ruì dé. yòu chū yù zhuàn lè zhāng zhèn ān qìng ān xìn ān xiào ān sì qū, yú zhào fǔ chén fēn zhuàn. gēng xū, zhào:" yù suǒ zhuàn lè qū míng yǔ cháng sì tóng zhě, gèng zhī.' suì gèng cháng suǒ yòng yuán qiū yù jì míng táng chéng ān zhī qū yuē zōng ān, sì gǎn shēng dì qìng ān zhī qū yuē guāng ān, fèng cí miào xìn ān zhī qū yuē cí ān.
康定元年,阮逸上《鐘律制議》並圖三卷。皇祐二年五月,明堂禮儀使言:"明堂所用樂皆當隨月用律,九月以無射為均,五天帝各用本音之樂。"於是內出明堂樂曲及二舞名:迎神曰《誠安》;皇帝升降行止曰《儀安》;昊天上帝、皇地祇、神州地祇位奠玉幣曰《鎮安》,酌獻曰《慶安》;太祖、太宗、真宗位奠幣曰《信安》,酌獻曰《孝安》,司徒奉俎曰《饎安》;五帝位奠玉幣曰《鎮安》,酌獻曰《精安》,皇帝飲福曰《胙安》;退文舞、迎武舞、亞獻、終獻皆曰《穆安》,徹豆曰《歆安》,送神曰《誠安》歸大次曰《憩安》;文舞曰《右文化俗》,武舞曰《威功睿德》。又出御撰樂章《鎮安》、《慶安》、《信安》、《孝安》四曲,余詔輔臣分撰。庚戌,詔:"御所撰樂曲名與常祀同者,更之。'遂更常所用圜丘寓祭明堂《誠安》之曲曰《宗安》,祀感生帝《慶安》之曲曰《光安》,奉慈廟《信安》之曲曰《慈安》。
liù yuè, nèi chū yù zhuàn míng táng lè bā qū, yǐ jūn chén mín shì wù pèi shǔ wǔ yīn, fán èr shí shēng wèi yī qǔ yòng gōng biàn zhēng biàn zhě, tiān dì rén sì shí wèi qī yīn, fán sān shí shēng wèi yī qǔ yǐ zǐ mǔ xiāng shēng, fán èr shí bā shēng wèi yī qǔ: jiē huáng zhōng wèi jūn. yòu míng táng yuè lǜ wǔ shí qī shēng wèi èr qǔ, jiē wú shè wèi jūn yòu yǐ èr shí shēng èr shí bā shēng sān shí shēng wèi sān qǔ, yì wú shè wèi jūn, jiē zì huáng zhōng gōng rù wú shè. rú hé yòng sì shí bā huò wǔ shí qī shēng, jí yī qián pǔ cì dì chéng qū, qí chè shēng zì tóng běn lǜ. jí yù zhuàn gǔ chuī jǐng yán qū hé gōng gē bìng yì yú tài cháng.
六月,內出御撰明堂樂八曲,以君、臣、民、事、物配屬五音,凡二十聲為一曲;用宮變、徵變者,天、地、人、四時為七音,凡三十聲為一曲;以子母相生,凡二十八聲為一曲:皆黃鐘為均。又明堂月律五十七聲為二曲,皆無射為均;又以二十聲、二十八聲、三十聲為三曲,亦無射為均,皆自黃鐘宮入無射。如合用四十八或五十七聲,即依前譜次第成曲,其徹聲自同本律。及御撰鼓吹、警嚴曲、合宮歌並肄於太常。
shì yuè, hàn lín xué shì chéng zhǐ wáng yáo chén děng yán:
是月,翰林學士承旨王堯臣等言:
fèng zhào yǔ cān yì ruǎn yì suǒ shàng biān zhōng sì qīng shēng pǔ fǎ, qǐng yòng zhī yú míng táng zhě. qiè yǐ lǜ lǚ xuán gōng zhī fǎ jì dìng yǐ guǎn, yòu zhì shí èr zhōng zhǔn wèi shí èr zhèng shēng, yǐ lǜ jì zì bèi bàn. shuō zhě yún:" bàn zhě, zhǔn zhèng shēng zhī bàn, yǐ wèi shí èr zi shēng zhī zhōng, gù yǒu zhèng shēng zi shēng gè shí èr." zi shēng jí qīng shēng yě. qí zhèng guǎn zhǎng zhě wèi jūn, zì yòng zhèng shēng zhèng guǎn duǎn zhě wèi jūn, zé tōng yòng zi shēng ér chéng wǔ yīn. rán qiú shēng zhī fǎ, běn zhī yú zhōng, gù guó yǔ suǒ wèi" dù lǜ jūn zhōng" zhě yě.
奉詔與參議阮逸所上編鐘四清聲譜法,請用之於明堂者。竊以律呂旋宮之法既定以管,又制十二鍾准為十二正聲,以律計自倍半。說者云:"半者,准正聲之半,以為十二子聲之鐘,故有正聲、子聲各十二。"子聲即清聲也。其正管長者為均,自用正聲;正管短者為均,則通用子聲而成五音。然求聲之法,本之於鍾,故《國語》所謂"度律均鍾"者也。
qí biān jīn shí zhī fǎ, zé lì dài bù tóng, huò yǐ shí jiǔ wèi yī jù zhě, gài qǔ shí èr zhōng dāng yī yuè zhī chén, yòu jiā qī lǜ yān huò yǐ èr shí yī wèi yī jù zhě, yǐ yī jūn shēng gèng jiā zhuó bèi huò yǐ shí liù wèi yī jù zhě, yǐ yī jūn qīng zhèng wèi shí sì, gōng shāng gè zhì yī, shì wèi" xiàn bā yòng qī" yě huò yǐ èr shí sì wèi yī jù, zé qīng zhèng zhī shēng bèi. gù táng zhì yǐ shí liù shù wèi xiǎo jià, èr shí sì wèi dà jià, tiān dì zōng miào cháo huì gè yǒu suǒ shī.
其編金石之法,則歷代不同,或以十九為一虡者,蓋取十二鍾當一月之辰,又加七律焉;或以二十一為一虡者,以一均聲更加濁倍;或以十六為一虡者,以一均清、正為十四,宮、商各置一,是謂"縣八用七"也;或以二十四為一虡,則清、正之聲備。故唐制以十六數為小架,二十四為大架,天地、宗廟、朝會各有所施。
jīn tài cháng zhōng xiàn shí liù zhě, jiù chuán zhèng shēng zhī wài yǒu huáng zhōng zhì jiā zhōng sì qīng shēng, suī yú tú diǎn wèi míng suǒ chū, rán kǎo zhī shí yǒu yì qù. gài zì yí zé zhì yīng zhōng sì lǜ wèi jūn zhī shí, ruò jǐn yòng zhèng shēng, zé gōng qīng ér shāng zhòng, yuán gōng shēng yǐ xià, bù róng gèng yǒu zhuó shēng. yī jūn zhī zhōng, gōng ruò shāng qiáng, shì wèi líng tiě, gù xū yòng zi shēng, nǎi dé zhǎng duǎn xiāng xù. zì jiǎo ér xià, yì xún zī fǎ. gù yí zé wèi gōng, zé huáng zhōng wèi jiǎo nán lǚ wèi gōng, zé dà lǚ wèi jiǎo wú shè wèi gōng, zé huáng zhōng wèi shāng tài cù wèi jiǎo yīng zhōng wèi gōng, zé dà lǚ wèi shāng jiā zhōng wèi jiǎo. gài huáng zhōng dà lǚ tài cù jiā zhōng zhèng lǜ jù zhǎng, bìng dāng yòng qīng shēng, rú cǐ zé yīn lǜ xiāng xié ér wú suǒ kàng, cǐ sì qīng shēng kě yòng zhī yàn yě. zhì tā lǜ wèi gōng, qí zhǎng duǎn zūn bēi zì xù zhě, bù dāng gèng yǐ qīng shēng jiān zhī.
今太常鍾縣十六者,舊傳正聲之外有黃鐘至夾鍾四清聲,雖於圖典未明所出,然考之實有義趣。蓋自夷則至應鐘四律為均之時,若盡用正聲,則宮輕而商重,緣宮聲以下,不容更有濁聲。一均之中,宮弱商強,是謂陵僣,故須用子聲,乃得長短相敘。自角而下,亦循茲法。故夷則為宮,則黃鐘為角;南呂為宮,則大呂為角;無射為宮,則黃鐘為商、太簇為角;應鐘為宮,則大呂為商、夾鍾為角。蓋黃鐘、大呂、太簇、夾鍾正律俱長,並當用清聲,如此則音律相諧而無所抗,此四清聲可用之驗也。至他律為宮,其長短、尊卑自序者,不當更以清聲間之。
zì táng mò shì, lè wén zhuì quē, kǎo jī zhī fǎ jiǔ yǐ bù chuán. jīn ruò shǐ páo tǔ sī zhú zhū qì jǐn qiú qīng shēng, jí wèi jiàn qí fǎ. yòu jù dà lè zhū gōng suǒ chén, zì qìng xiāo qín hé cháo shēng wǔ qì běn yǒu qīng shēng, xūn chí yú zhú sè wǔ qì běn wú qīng shēng, wǔ xián ruǎn jiǔ xián qín zé yǒu tài zōng huáng dì shèng zhì pǔ fǎ. zhì gē gōng yǐn yīn jí chàng, zhǐ jí huáng zhōng qīng shēng.
自唐末世,樂文墜缺,考擊之法久已不傳。今若使匏、土、絲、竹諸器盡求清聲,即未見其法。又據大樂諸工所陳,自磬、簫、琴、和、巢笙五器本有清聲,塤、篪、竽、築、瑟五器本無清聲,五弦阮、九弦琴則有太宗皇帝聖制譜法。至歌工引音極唱,止及黃鐘清聲。
chén děng cān yì, qí qīng zhèng èr shēng jì yǒu diǎn jù, lǐ dāng shī yòng. zì jīn dà lè zòu yí zé yǐ xià sì jūn zhèng lǜ wèi gōng zhī shí, shāng jiǎo yī cì bìng yòng qīng shēng, zì yú bā jūn jǐn rú cháng fǎ. zhì yú sī zhú děng zhū qì jiù yǒu qīng shēng zhě, lìng suí zhōng shí jiào xí běn wú qīng shēng zhě, wèi kě chuàng yì qiú fǎ, qiě dāng rú jiù. wéi gē zhě běn yòng zhōng shēng, gù xià yǔ yǐ shēng wèi lǜ, míng rén jiē kě jí. ruò qiáng suǒ bù zhì, zú lèi zhì hé. qǐng zhǐ yǐ zhèng shēng zuò gē, yīng hé zhū qì yì zì shì yī yīn, bié wú chà lì. qí ruǎn yì suǒ shàng shēng pǔ, yǐ qīng zhuó xiāng yīng, xiān hòu hù jī, qǔ yīn mí màn, jìn yú zhèng shēng, bù kě yòng.
臣等參議,其清、正二聲既有典據,理當施用。自今大樂奏夷則以下四均正律為宮之時,商、角依次並用清聲,自餘八均盡如常法。至於絲、竹等諸器舊有清聲者,令隨鍾石教習;本無清聲者,未可創意求法,且當如舊。惟歌者本用中聲,故夏禹以聲為律,明人皆可及。若強所不至,足累至和。請止以正聲作歌,應合諸器亦自是一音,別無差戾。其阮逸所上聲譜,以清濁相應,先後互擊,取音靡曼,近於鄭聲,不可用。
zhào kě.
詔可。
qī yuè, yù zhuàn míng táng wú shè gōng lè qū pǔ sān, jiē wǔ shí qī zì, wǔ yīn yī qǔ, fèng zǔ yòng zhī èr biàn qī lǜ yī qǔ, yǐn fú yòng zhī qī lǜ xiāng shēng yī qǔ, tuì wén wǔ yíng wǔ wǔ jí yà xiàn zhōng xiàn chè dòu yòng zhī.
七月,御撰明堂無射宮樂曲譜三,皆五十七字,五音一曲,奉俎用之;二變七律一曲,飲福用之;七律相生一曲,退文舞、迎武舞及亞獻、終獻、徹豆用之。
shì yuè, shàng fēng shì zhě yán:" míng táng zhuó xiàn wǔ dì jīng ān zhī qū, bìng yòng huáng zhōng yī jūn shēng, cǐ nǎi guó cháo cháng sì wǔ shí yíng qì suǒ yòng jiù fǎ, ruò yú qīn xíng dà xiǎng, jí suǒ wèi ān. qiě míng táng zhī wèi, mù shì zài yín, huǒ shì zài sì, jīn shì zài shēn, shuǐ shì zài hài, gài mù huǒ jīn shuǐ zhī shǐ yě tǔ shì zài xī nán, gài tǔ wáng zhī cì yě. jì jiē yòng wǔ xíng běn shǐ suǒ wáng zhī cì, zé xiàn shén zhī lè yì dāng yòng wǔ xíng běn shǐ yuè lǜ, gè cóng qí yīn yǐ wèi qū. qí jīng ān wǔ qū, yí yǐ wú shè zhī jūn tài cù wèi jiǎo, xiàn qīng dì zhòng lǚ wèi zhēng, xiàn chì dì lín zhōng wèi gōng, xiàn huáng dì yí zé wèi shāng, xiàn bái dì yīng zhōng wèi yǔ, xiàn hēi dì." zhào liǎng zhì guān tóng tài cháng yì, ér yáo chén děng yán:" dà xiǎng rì pò, shì nán cù gèng." zhào qí guò dà lǐ, xiáng dìng yǐ wén.
是月,上封事者言:"明堂酌獻五帝《精安》之曲,並用黃鐘一均聲,此乃國朝常祀、五時迎氣所用舊法,若於親行大饗,即所未安。且明堂之位,木室在寅,火室在巳,金室在申,水室在亥,蓋木、火、金、水之始也;土室在西南,蓋土王之次也。既皆用五行本始所王之次,則獻神之樂亦當用五行本始月律,各從其音以為曲。其《精安》五曲,宜以無射之均;太簇為角,獻青帝;仲呂為徵,獻赤帝;林鐘為宮,獻黃帝;夷則為商,獻白帝;應鐘為羽,獻黑帝。"詔兩制官同太常議,而堯臣等言:"大饗日迫,事難猝更。"詔俟過大禮,詳定以聞。
jiǔ yuè, dì fú xuē páo, yù chóng zhèng diàn, zhào jìn chén zōng shì guǎn gé tái jiàn guān yuè yǎ lè, zì gōng jià dēng gē wǔ yì zhī zòu fán jiǔ shí yī qǔ biàn zuò zhī, yīn chū tài zōng qín ruǎn pǔ jí yù zhuàn míng táng lè qū yīn pǔ, bìng àn xí dà lè xīn lù, cì qún chén. yòu chū xīn zhì sòng xūn páo shēng dòng xiāo, réng lìng dēng gē yǐ bā yīn zhū qì gè zòu yī qǔ, suì zhào gǔ chuī jú àn jǐng chǎng, cì dà lè gǔ chuī lìng chéng zhì lè gōng tú lì mín qián yǒu chà. dì jì yuè yǎ lè, wèi fǔ chén yuē:" zuò lè chóng dé, jiàn zhī shàng dì, yǐ pèi zǔ kǎo. jīn jiāng yǒu shì yú míng táng, rán shì xiān zhī yīn, qí lìng tài cháng bìng jiā jiǎng qiú." shí yán zhě yǐ wèi bó zhōng tè qìng wèi xié yīn lǜ, zhào lìng dèng bǎo xìn ruǎn yì lú zhāo xù tóng tài cháng jiǎn xiáng diǎn lǐ, bié xíng zhù zào. tài cháng jiàn tài zǐ zhōng shè zhì shì hú yuàn xiǎo yīn, zhào tóng dìng zhōng qìng zhì dù.
九月,帝服靴袍,御崇政殿,召近臣、宗室、館閣、台諫官閱雅樂,自宮架、登歌、舞佾之奏凡九十一曲遍作之,因出太宗琴、阮譜及御撰明堂樂曲音譜,並按習大樂新錄,賜群臣。又出新制頌塤、匏笙、洞簫,仍令登歌以八音諸器各奏一曲,遂召鼓吹局按警場,賜大樂、鼓吹令丞至樂工徒吏緡錢有差。帝既閱雅樂,謂輔臣曰:"作樂崇德,薦之上帝,以配祖考。今將有事於明堂,然世鮮知音,其令太常並加講求。"時言者以為鎛鍾、特磬未協音律,詔令鄧保信、阮逸、盧昭序同太常檢詳典禮,別行鑄造。太常薦太子中舍致仕胡瑗曉音,詔同定鐘磬制度。
rùn shí yī yuè, zhào yuē:" zhèn wén gǔ zhě zuò lè, běn yǐ jiàn shàng dì pèi zǔ kǎo, sān wǔ zhī shèng, bù xiāng yán xí, rán bì tài píng, shǐ kè míng bèi. zhōu wǔ shòu mìng, zhì chéng wáng shí shǐ dà hé lè hàn chū yì yán jiù lè, zhì wǔ dì shí shǐ dìng tài yī hòu tǔ lè shī guāng wǔ zhōng xìng, zhì míng dì shí shǐ gǎi" dà yǔ" zhī míng táng gāo zǔ zào bāng, zhì tài zōng shí xiào sūn wén shōu shǐ dìng zhōng lǜ, míng huáng fāng chéng táng lè. shì zhī jīng qǐ shàn shù, lǐ lè zhòng shì, xū sān sì shì, shēng wén nǎi dìng.
閏十一月,詔曰:"朕聞古者作樂,本以薦上帝、配祖考,三、五之盛,不相沿襲,然必太平,始克明備。周武受命,至成王時始大合樂;漢初亦沿舊樂,至武帝時始定泰一、后土樂詩;光武中興,至明帝時始改"大予"之名;唐高祖造邦,至太宗時孝孫、文收始定鐘律,明皇方成唐樂。是知經啟善述,禮樂重事,須三四世,聲文乃定。
guó chū yì xún yòng wáng pǔ dòu yǎn suǒ dìng zhōu lè, tài zǔ huàn qí shēng gāo, suì lìng hé xiàn jiǎn yī lǜ, zhēn zōng shǐ yì suí yuè zhuǎn lǜ zhī fǎ, lǚ jiā àn hé. rán niàn lè jīng jiǔ zhuì, xué zhě hǎn chuán, lì gǔ yán tán, yì wèi jiū xù. qǐng suī bó jiā fǎng qiú, zhōng wèi yǒu zhī shēng zhī jīng kě xìn zhī rén. cháng wèi gǎi gèng, wèi shì zī yì. zhōng shū mén xià qí jí liǎng zhì jí tài cháng lǐ lè guān, yǐ tiān dì wǔ fāng shén zhōu rì yuè zōng miào shè là jì xiǎng suǒ yòng dēng gē gōng xiàn, shěn dìng shēng lǜ shì fēi, àn gǔ hé jīn, diào xié zhōng hé, shǐ jīng jiǔ kě yòng, yǐ fā yáng zǔ zōng zhī gōng dé, zhèn hé dàn gǎi wèi? dàn shěn shēng yàn shū, èr xué xiān bìng, hù dǐ xiōng yì, wú suǒ yuán jù, kǎi rán xī gǔ, mí wàng yú huái."
國初亦循用王朴、竇儼所定周樂,太祖患其聲高,遂令和峴減一律,真宗始議隨月轉律之法,屢加按核。然念《樂經》久墜,學者罕傳,歷古研覃,亦未究緒。頃雖博加訪求,終未有知聲、知經可信之人。嘗為改更,未適茲意。中書門下其集兩制及太常禮樂官,以天地、五方、神州、日月、宗廟、社蜡祭享所用登歌、宮縣,審定聲律是非,按古合今,調諧中和,使經久可用,以發揚祖宗之功德,朕何憚改為?但審聲、驗書,二學鮮並,互詆胸臆,無所援據,慨然希古,靡忘於懷。"
yú shì zhōng shū mén xià jí liǎng zhì tài cháng guān, zhì jú yú mì gé, xiáng dìng dà lè. wáng yáo chén děng yán: tiān zhāng gé dài zhì zhào shī mín bó tōng jīn gǔ, yuàn tóng xiáng dìng, jí qǐ jiè cān zhī zhèng shì gāo ruò nè suǒ xiào shí wǔ děng gǔ chǐ. bìng cóng zhī.
於是中書門下集兩制、太常官,置局於秘閣,詳定大樂。王堯臣等言:天章閣待制趙師民博通今古,願同祥定,及乞借參知政事高若訥所校十五等古尺。並從之。
sān nián zhēng yuè, zhào xú sù sì yào jiāng zhèng huái yáng qī zhōu jūn cǎi qìng shí, réng lìng zhū lù zhuǎn yùn sī fǎng mín jiān yǒu cáng gǔ chǐ lǜ zhě shàng zhī. èr yuè, zhào liǎng zhì jí lǐ guān cān jī diǎn zhì, yì dìng guó cháo dà lè míng, zhōng shū mén xià shěn jiā xiáng yuè yǐ wén. chū, hú yuàn qǐng tài zǔ miào wǔ yòng gàn qī, tài zōng miào jiān yòng gàn yǔ, zhēn zōng miào yòng yǔ yuè, yǐ xiàng sān shèng gōng dé. rán yì zhě wèi guó cháo qī miào zhī wǔ, míng suī bù tóng, ér gàn yǔ bìng yòng, yòu miào zhì yǔ gǔ yì. jí yuàn jiàn yán, zhǐ jiàng zhào dìng lè míng ér yǐ.
三年正月,詔徐、宿、泗、耀、江、鄭、淮陽七州軍采磬石,仍令諸路轉運司訪民間有藏古尺律者上之。二月,詔兩制及禮官參稽典制,議定國朝大樂名,中書門下審加詳閱以聞。初,胡瑗請太祖廟舞用干戚,太宗廟兼用干、羽,真宗廟用羽、龠,以象三聖功德。然議者謂國朝七廟之舞,名雖不同,而干、羽並用,又廟制與古異。及瑗建言,止降詔定樂名而已。
qī yuè, yáo chén děng yán:" àn tài cháng tiān dì zōng miào sì shí zhī sì, lè zhāng fán bā shí jiǔ qǔ, zì jǐng ān ér xià qī shí wǔ zhāng, lǜ yǐ' ān' míng qǔ, qǐ tè běn dào dé zhèng jiào jiā jìng zhī měi, yì yuán shén líng zǔ kǎo ān lè zhī gù. chén děng jǐn shàng yì, guó cháo lè yí míng dà ān." zhào yuē:" zhèn wéi gǔ xiān gé wáng suí dài zhī lè, yì jì zhì zuò, bì yǒu chēng wèi, yuán míng yǐ tǎo yì, yóu yì yǐ zhī dé, gài míng zhě, dé zhī suǒ zài, yǒu xíng yuǎn chuí jiǔ zhī xiào yān. gù sháo yǐ shào yáo, xià yǐ chéng shùn, huò yǐ jiù mín, wǔ yǐ xiàng fá, chuán zhī bù xiǔ, yòng cǐ dào yě. guó jiā jǔ zhuì zhèng shī, diǎn zhāng jiāo bèi, dú sī tǐ dà ér yǒu sī mò gǎn yì yán zhī. zhèn mǐn rán niàn zī, dà jù liè shèng zhī xiū wèi néng zhāo jiē yú tiān xià zhī tīng, shì yòng shēn chì zhí shì, hái qiú bó jiǎng ér kǎo dìng qí zhōng. jīn lǐ guān xué shì dài sān yǒu shì zhī chén, tóng yín yī cí, yǐ dà ān zhī yì lái fù. qiě wèi: yì zǔ zhī kān bào luàn yě, ān tiān xià zhī wèi ān, qí gōng dà èr zōng zhī zhì tài píng yě, ān tiān xià zhī jì ān, qí shèng jì zhèn zhī chéng liè yě, ān zǔ zōng zhī suǒ ān, qí rén hòu. qí lǎn suǒ yì, shú fù yú huái. gōng wéi shén dé zhī zào jī, shén gōng zhī jí wǔ, zhāng shèng huī qīng jìng zhī zhì, chōng rén méng chéng dìng zhī yè, suī yīn shì zhī jī gè yì, ér jìng mín zhī dào tóng guī. yǐ zhī bō zhōng qiú wén yǔ yuè yòng zhū jiāo miào gào yú shén míng, yuē' dà' qiě' ān', chéng dé qí zhèng."
七月,堯臣等言:"按太常天地、宗廟、四時之祀,樂章凡八十九曲,自《景安》而下七十五章,率以'安'名曲,豈特本道德、政教嘉靖之美,亦緣神靈、祖考安樂之故。臣等謹上議,國朝樂宜名《大安》。"詔曰:"朕惟古先格王隨代之樂,亦既製作,必有稱謂,緣名以討義,由義以知德,蓋名者,德之所載,有行遠垂久之效焉。故《韶》以紹堯,《夏》以承舜,《濩》以救民,《武》以象伐,傳之不朽,用此道也。國家舉墜正失,典章交備,獨斯體大而有司莫敢易言之。朕憫然念茲,大懼列聖之休未能昭揭於天下之聽,是用申敕執事,還求博講而考定其衷。今禮官、學士迨三有事之臣,同寅一辭,以《大安》之議來復。且謂:藝祖之戡暴亂也,安天下之未安,其功大;二宗之致太平也,安天下之既安,其盛;洎朕之承烈也,安祖宗之所安,其仁厚。祇覽所議,熟復於懷。恭惟神德之造基,神功之戢武,章聖恢清淨之治,沖人蒙成定之業,雖因世之跡各異,而靖民之道同歸。以之播鍾球、文羽籥、用諸郊廟、告於神明,曰'大'且'安',誠得其正。"
shí èr yuè, zhào liǎng fǔ jí shì chén guān xīn lè yú zǐ chén diàn, fán bó zhōng shí èr: huáng zhōng gāo èr chǐ èr cùn bàn, guǎng yī chǐ èr cùn, gǔ liù, zhēng sì, wǔ liù, yǒng héng bìng xuán chóng gāo bā cùn sì fēn, suì jìng yī cùn èr fēn, shēn yī cùn yī lí, zhuàn dài měi miàn zòng zhě sì, héng zhě sì, méi jǐng xié gǔ yǔ wǔ, sì chù gè yǒu jiǔ, měi miàn gòng sān shí liù, liǎng luán jiān yī chǐ sì cùn, róng jiǔ dòu jiǔ shēng wǔ hé, zhòng yī bǎi liù jīn dà lǚ yǐ xià shí yī zhōng bìng yǔ huáng zhōng tóng zhì, ér liǎng luán jiān dì jiǎn bàn fēn zhì yīng zhōng róng jiǔ dòu sān shēng wǔ hé, ér qí zhòng jiā zhì yīng zhōng zhòng yī bǎi sì shí bā jīn bìng zhōng xīn lǜ běn lǜ. tè qìng shí èr: huáng zhōng dà lǚ gǔ zhǎng èr chǐ, bó yī chǐ, gǔ sān chǐ, bó liù cùn jiǔ fēn cùn zhī liù, xián sān chǐ qī cùn wǔ fēn tài cù yǐ xià gǔ zhǎng chǐ bā cùn, bó jiǔ cùn, gǔ èr chǐ qī cùn, bó liù cùn, xián sān chǐ sān cùn qī fēn bàn, qí shēng gè zhōng běn lǜ. huáng zhōng hòu èr cùn yī fēn, dà lǚ yǐ xià dì jiā qí hòu, zhì yīng zhōng hòu sān cùn wǔ fēn. zhào yǐ qí tú sòng zhōng shū. yì zhě yǐ wèi zhōu lǐ:" dà zhōng shí fēn qí gǔ jiān, yǐ qí yī wèi zhī hòu xiǎo zhōng shí fēn qí zhēng jiān, yǐ qí yī wèi zhī hòu." zé shì dà zhōng yí hòu, xiǎo zhōng yí báo. jīn dà zhōng zhòng yī bǎi liù jīn, xiǎo zhōng nǎi zhòng yī bǎi sì shí bā jīn, zé xiǎo zhōng hòu, fēi yě. yòu:" qìng shì wèi qìng, jù jù yī jǔ yǒu bàn, bó wèi yī, gǔ wèi èr, gǔ wèi sān. cān fēn qí gǔ bó, qù qí yī yǐ wèi gǔ bó sān fēn qí gǔ bó, yǐ qí yī wèi zhī hòu." jīn qìng wú bó hòu wú zhǎng duǎn, yì fēi yě.
十二月,召兩府及侍臣觀新樂於紫宸殿,凡鎛鍾十二:黃鐘高二尺二寸半,廣一尺二寸,鼓六,鉦四,舞六,甬、衡並旋蟲高八寸四分,遂徑一寸二分,深一寸一厘,篆帶每面縱者四,橫者四,枚景挾鼓與舞,四處各有九,每面共三十六,兩欒間一尺四寸,容九斗九升五合,重一百六斤;大呂以下十一鍾並與黃鐘同制,而兩欒間遞減半分;至應鐘容九斗三升五合,而其重加至應鐘重一百四十八斤;並中新律本律。特磬十二:黃鐘、大呂股長二尺,博一尺,鼓三尺,博六寸九分寸之六,弦三尺七寸五分;太簇以下股長尺八寸,博九寸,鼓二尺七寸,博六寸,弦三尺三寸七分半,其聲各中本律。黃鐘厚二寸一分,大呂以下遞加其厚,至應鐘厚三寸五分。詔以其圖送中書。議者以為《周禮》:"大鐘十分其鼓間,以其一為之厚;小鍾十分其鉦間,以其一為之厚。"則是大鐘宜厚,小鍾宜薄。今大鐘重一百六斤,小鍾乃重一百四十八斤,則小鍾厚,非也。又:"磬氏為磬,倨句一矩有半,博為一,股為二,鼓為三。叄分其股博,去其一以為鼓博;三分其鼓博,以其一為之厚。"今磬無博厚、無長短,亦非也。
wǔ nián sì yuè, mìng cān zhī zhèng shì liú hàng liáng shì jiān yì dà lè. shì yuè, zhī zhì gào wáng zhū zòu:" huáng zhōng wèi gōng zuì zūn zhě, dàn shēng yǒu zūn bēi ěr, bù bì zài qí xíng tǐ yě. yán zhōng qìng yī lǜ shù wèi dà xiǎo zhī zhì zhě, jīng diǎn wú zhèng wén, wéi zhèng kāng chéng lì yì yán zhī, yì zì yún jiǎ shè zhī fǎ. kǒng yǐng dá zuò shū, yīn ér shù zhī. jù lì dài shǐ jí, yì wú zhōng qìng yī lǜ shù dà xiǎo zhī shuō, qí kāng chéng yǐng dá děng jí fēi shēn céng zhì zuò lè qì. zhì rú yán' qìng qián zhǎng sān lǜ, èr chǐ qī cùn hòu zhǎng èr lǜ, yī chǐ bā cùn, shì qìng yǒu dà xiǎo zhī zhì' zhě, jù cǐ yǐ huáng zhōng wèi lǜ. chén céng yī cǐ fǎ zào huáng zhōng tè qìng zhě, zhǐ dé lín zhōng lǜ shēng. ruò suí lǜ zhǎng duǎn wèi zhōng qìng dà xiǎo zhī zhì, zé huáng zhōng zhǎng èr chǐ èr cùn bàn, jiǎn zhì yīng zhōng, zé xíng zhì dà xiǎo bǐ huáng zhōng cái sì fēn zhī yī. yòu jiǔ yuè shí yuè yǐ wú shè yīng zhōng wèi gōng, jí huáng zhōng dà lǚ fǎn wèi shāng shēng, gōng xiǎo ér shāng dà, shì jūn ruò chén qiáng zhī xiàng. jīn cān zhuó qí bó zhōng tè qìng zhì dù, yù qiě gè yī lǜ shù, suàn dìng zhǎng duǎn dà xiǎo róng shòu zhī shù, réng yǐ huáng yòu zhōng shǔ chǐ wèi fǎ, zhù dà lǚ yīng zhōng zhōng qìng gè yī, jí jiàn xíng zhì shēng yùn suǒ guī." zòu kě.
五年四月,命參知政事劉沆、梁適監議大樂。是月,知制誥王洙奏:"黃鐘為宮最尊者,但聲有尊卑耳,不必在其形體也。言鐘磬依律數為大小之制者,經典無正文,惟鄭康成立意言之,亦自雲假設之法。孔穎達作疏,因而述之。據歷代史籍,亦無鐘磬依律數大小之說,其康成、穎達等即非身曾製作樂器。至如言'磬前長三律,二尺七寸;後長二律,一尺八寸,是磬有大小之制'者,據此以黃鐘為律。臣曾依此法造黃鐘特磬者,止得林鐘律聲。若隨律長短為鐘磬大小之制,則黃鐘長二尺二寸半,減至應鐘,則形制大小比黃鐘才四分之一。又九月、十月以無射、應鐘為宮,即黃鐘、大呂反為商聲,宮小而商大,是君弱臣強之象。今參酌其鎛鍾、特磬制度,欲且各依律數,算定長短、大小、容受之數,仍以皇祐中黍尺為法,鑄大呂、應鐘鐘磬各一,即見形制、聲韻所歸。"奏可。
wǔ yuè, hàn lín xué shì chéng zhǐ wáng gǒng chén yán:" fèng zhào xiáng dìng dà lè, bǐ chén zhì jú, zhōng qìng yǐ chéng. qiè yuán lǜ yǒu zhǎng duǎn, qìng yǒu dà xiǎo, huáng zhōng jiǔ cùn zuì zhǎng, qí qì yáng, qí xiàng tǔ, qí zhèng shēng wèi gōng, wèi zhū lǜ zhī shǒu, gài jūn dé zhī xiàng, bù kě bìng yě. jīn shí èr zhōng qìng, yī yǐ huáng zhōng wèi lǜ, yǔ gǔ wèi yì. chén děng yì cháng xún yì yuàn děng, jiē yán' yī lǜ dà xiǎo, zé shēng bù néng xié.' gù chén qiè yǒu yí, qǐng xià xiáng dìng dà lè suǒ, gèng jī gǔ yì cān dìng zhī." shì yuè, zhī jiàn yuàn lǐ duì yán:" nǎng zhě zǐ chén diàn yuè tài cháng xīn lè, yì zhě yǐ zhōng zhī xíng zhì wèi zhōng lǜ dù, suì chì ér bù yòng, fù zhào jìn chén xiáng dìng. qiè wén chóng wén yuàn jù yì, ér wáng gǒng chén yù gèng qián shǐ zhī yì, wáng zhū bù cóng, yì lùn xuān zé. fū lè zhī dào guǎng dà wēi miào, fēi zhī yīn rù shén, qǐ kě qīng yì? xī hàn qù shèng shàng jìn, yǒu zhì shì shì diǎn dà lè, dàn néng jì qí kēng qiāng, ér bù néng yán qí yì. kuàng jīn yòu qiān yú nián, ér yù qiú sān dài zhī yīn, bù yì nán hū? qiě ruǎn yì zuì fèi zhī rén, ān néng tōng shèng míng shù zuò zhī shì? wù wèi yì shuō, yù guī ēn shǎng. cháo tíng zhì lè shù nián, dāng guó cái guì fá zhī shí, fán fèi shén guǎng. qì jì chéng yǐ, yòu yù gǎi wèi, suī mìng liǎng fǔ dà chén jiān yì, rán wèi néng cái dìng qí dāng. qǐng yǐ xīn chéng zhōng qìng yǔ zǔ zōng jiù lè cān xiào qí shēng, dàn qǔ xié hé jìn yǎ zhě hé yòng zhī."
五月,翰林學士承旨王拱辰言:"奉詔詳定大樂,比臣至局,鐘磬已成。竊緣律有長短,磬有大小,黃鐘九寸最長,其氣陽,其象土,其正聲為宮,為諸律之首,蓋君德之象,不可並也。今十二鐘磬,一以黃鐘為率,與古為異。臣等亦嘗詢逸、瑗等,皆言'依律大小,則聲不能諧。'故臣竊有疑,請下詳定大樂所,更稽古義參定之。"是月,知諫院李兌言:"曩者紫宸殿閱太常新樂,議者以鍾之形制未中律度,遂斥而不用,復詔近臣詳定。竊聞崇文院聚議,而王拱辰欲更前史之義,王洙不從,議論喧嘖。夫樂之道廣大微妙,非知音入神,豈可輕議?西漢去聖尚近,有制氏世典大樂,但能紀其鏗鏘,而不能言其義。況今又千餘年,而欲求三代之音,不亦難乎?且阮逸罪廢之人,安能通聖明述作之事?務為異說,欲規恩賞。朝廷制樂數年,當國財匱乏之時,煩費甚廣。器既成矣,又欲改為,雖命兩府大臣監議,然未能裁定其當。請以新成鐘磬與祖宗舊樂參校其聲,但取諧和近雅者合用之。"
liù yuè, dì yù zǐ chén diàn, zòu tài cháng xīn dìng dà ān zhī lè, zhào fǔ chén zhì shěng fǔ guǎn gé yù guān yān, cì xiáng dìng guān qì bì yǒu chà. bā yuè, zhào:" nán jiāo gū yòng jiù lè, qí xīn dìng dà ān zhī lè, cháng sì jí cháo huì yòng zhī." hàn lín xué shì hú sù shàng yán:" zì gǔ wú bìng yòng èr lè zhī lǐ, jīn jiù lè gāo, xīn lè xià, xiāng qù yī lǜ, nán bìng yòng. qiě xīn lè wèi shī jiāo miào, xiān yòng zhī cháo huì, fēi xiān wáng jiàn shàng dì pèi zǔ kǎo zhī yì." dì yǐ wèi rán. jiǔ yuè, yù chóng zhèng diàn, zhào jìn chén zōng shì tái jiàn shěng fǔ tuī pàn guān guān xīn lè bìng xīn zuò jìn gǔ. nǎi yǐ yuàn wèi dà lǐ sì chéng, yì fù shàng shū tún tián yuán wài láng, bǎo xìn lǐng róng zhōu fáng yù shǐ, rù nèi dōng tóu gòng fèng guān jiǎ xuān jí wèi nèi diàn chéng zhì, bìng yǐ zhì zhōng lǜ chéng, tè qiān zhī.
六月,帝御紫宸殿,奏太常新定《大安》之樂,召輔臣至省府、館閣預觀焉,賜詳定官器幣有差。八月,詔:"南郊姑用舊樂,其新定《大安》之樂,常祀及朝會用之。"翰林學士胡宿上言:"自古無並用二樂之理,今舊樂高,新樂下,相去一律,難並用。且新樂未施郊廟,先用之朝會,非先王薦上帝、配祖考之意。"帝以為然。九月,御崇政殿,召近臣、宗室、台諫、省府推判官觀新樂並新作晉鼓。乃以瑗為大理寺丞,逸復尚書屯田員外郎,保信領榮州防禦使,入內東頭供奉官賈宣吉為內殿承制,並以制鐘律成,特遷之。
zhì hé yuán nián, yán zhě duō yǐ yīn yáng bù hé yóu dà lè wèi dìng. dì yuē:" lè zhī bù hé yú gǔ jiǔ yǐ. shuǐ hàn zhī lái, xì shí zhèng dé shī, qǐ tè lè suǒ zhào zāi?" èr nián, tán zhōu shàng liú yáng xiàn suǒ de gǔ zhōng, sòng tài cháng. chū, lǐ zhào chì wáng pǔ lè yīn gāo, nǎi zuò xīn lè, xià qí shēng. tài cháng gē gōng bìng qí tài zhuó, gē bù chéng shēng, sī lù zhù gōng, shǐ jiǎn tóng qí, ér shēng shāo qīng, gē nǎi xié. rán zhào zú mò zhī biàn. yòu pǔ suǒ zhì biān zhōng jiē cè chuí, zhào yuàn jiē fēi zhī. jí zhào jiāng zhù zhōng, gěi tóng yú zhù xiè wù, dé gǔ biān zhōng yī, gōng rén bù gǎn huǐ, nǎi cáng yú tài cháng. zhōng bù zhī hé dài suǒ zuò, qí míng yún:" yuè zhèn huáng zǔ bǎo hé zhōng, yuè sī wàn nián, zi zi sūn sūn yǒng bǎo yòng." kòu qí shēng, yǔ pǔ zhōng yí zé qīng shēng hé, ér qí xíng cè chuí. yuàn hòu gǎi zhù, zhèng qí niǔ, shǐ xià chuí, kòu zhī yǎn, yù ér bù yáng. qí bó zhōng yòu zhǎng yǒng ér zhèn diào, shēng bù hé. zhù zuò zuǒ láng liú xī sǒu wèi rén yuē:" cǐ yǔ zhōu jǐng wáng wú shè zhōng wú yì, shàng jiāng yǒu xuàn huò zhī jí." jiā yòu yuán nián zhēng yuè, dì yù dà qìng diàn shòu cháo, qián yī xī, diàn tíng shè zhàng wèi jì jù ér dà yǔ xuě, zhì yā gōng jià zhé, dì yú jìn zhōng xiǎn ér gào tiān, suì bào gǎn fēng xuàn, rén yǐ xī sǒu zhī yán wèi yàn. bā yuè, yù zhì gōng xiè lè zhāng. shì yuè, zhào gōng xiè yòng jiù lè.
至和元年,言者多以陰陽不和由大樂未定。帝曰:"樂之不合於古久矣。水旱之來,系時政得失,豈特樂所召哉?"二年,潭州上瀏陽縣所得古鐘,送太常。初,李照斥王朴樂音高,乃作新樂,下其聲。太常歌工病其太濁,歌不成聲,私賂鑄工,使減銅齊,而聲稍清,歌乃協。然照卒莫之辨。又朴所制編鐘皆側垂,照、瑗皆非之。及照將鑄鐘,給銅於鑄瀉務,得古編鐘一,工人不敢毀,乃藏於太常。鐘不知何代所作,其銘云:"粵朕皇祖寶和鍾,粵斯萬年,子子孫孫永寶用。"叩其聲,與朴鍾夷則清聲合,而其形側垂。瑗後改鑄,正其鈕,使下垂,叩之弇,郁而不揚。其鎛鍾又長甬而震掉,聲不和。著作佐郎劉羲叟謂人曰:"此與周景王無射鍾無異,上將有眩惑之疾。"嘉祐元年正月,帝御大慶殿受朝,前一夕,殿庭設仗衛、既具而大雨雪,至壓宮架折,帝于禁中跣而告天,遂暴感風眩,人以羲叟之言為驗。八月,御製恭謝樂章。是月,詔恭謝用舊樂。
sì nián jiǔ yuè, yù zhì xiá xiǎng lè wǔ míng: xī zǔ zòu dà jī, shùn zǔ zòu dà zuò, yì zǔ zòu dà xī, xuān zǔ zòu dà guāng, tài zǔ zòu dà tǒng, tài zōng zòu dà chāng, zhēn zōng zòu dà zhì, xiào huì huáng hòu zòu shū ān, xiào zhāng huáng hòu zòu jìng ān, shū dé huáng hòu zòu róu ān, zhāng huái huáng hòu zòu hé ān, yíng shén sòng shén zòu huái ān, huáng dì shēng jiàng zòu sù ān, diàn zàn zòu gù ān, fèng zǔ chè dòu zòu chōng ān, yǐn fú zòu xǐ ān, yà xiàn zhōng xiàn zòu yòu ān, tuì wén wǔ yíng wǔ wǔ zòu xiǎn ān, huáng dì guī dà cì zòu dìng ān, dēng lóu lǐ chéng zòu shèng ān, jià huí zòu cǎi cí wén wǔ yuē huà chéng zhì dìng, wǔ wǔ yuē chóng gōng zhāo dé. dì zì zhì yíng shén sòng shén lè zhāng, zhào zǎi chén fù bì děng zhuàn dà zuò zhì cǎi cí qū cí shí bā. qī nián bā yuè, yù zhì míng táng yíng shén lè zhāng, jiē yì yú tài cháng.
四年九月,御製祫享樂舞名:僖祖奏《大基》,順祖奏《大祚》,翼祖奏《大熙》,宣祖奏《大光》,太祖奏《大統》,太宗奏《大昌》,真宗奏《大治》,孝惠皇后奏《淑安》,孝章皇后奏《靜安》,淑德皇后奏《柔安》,章懷皇后奏《和安》,迎神、送神奏《懷安》,皇帝升降奏《肅安》,奠瓚奏《顧安》,奉俎、徹豆奏《充安》,飲福奏《禧安》,亞獻、終獻奏《祐安》,退文舞、迎武舞奏《顯安》,皇帝歸大次奏《定安》,登樓禮成奏《聖安》,駕回奏《采茨》;文舞曰《化成治定》,武舞曰《崇功昭德》。帝自製迎神、送神樂章,詔宰臣富弼等撰《大祚》至《采茨》曲詞十八。七年八月,御製明堂迎神樂章,皆肄於太常。
hàn lín xué shì wáng guī yán:" xī zhī zuò lè, yǐ wǔ shēng bō yú bā yīn, diào hé xié hé ér yǔ zhì dào tōng, xiān wáng yòng yú tiān dì zōng miào shè jì, shì yú shān chuān guǐ shén, shǐ niǎo shòu jǐn gǎn, kuàng yú rén hū? rán zé lè suī shèng ér yīn kuī, wèi zhī qí suǒ yǐ wèi lè yě. jīn jiāo miào shēng gē zhī lè, yǒu jīn shí sī zhú páo tǔ gé ér wú mù yīn. fū suǒ wèi chù yǔ zhě, shèng rén yòng yǐ zhe lè zhī shǐ zhōng, gù qǐ róng yǒu quē yé? qiě lè mò lóng yú sháo, shū yuē' jiá jī', shì chù yǔ zhī yòng. jì yún xià ér jī táo, zhī míng qiú yǔ chù yǔ zhī zài táng, gù chuán yuē:' táng shàng táng xià, gè yǒu chù yǔ yě'. jīn bì xià gōng cí míng táng, yí zhào yǒu sī kǎo lè zhī shī ér hé bā yīn zhī hé." yú shì xià lǐ guān yì, ér táng shàng shǐ zhì chù yǔ.
翰林學士王珪言:"昔之作樂,以五聲播於八音,調和諧合而與治道通,先王用於天地、宗廟、社稷,事於山川鬼神,使鳥獸盡感,況於人乎?然則樂雖盛而音虧,未知其所以為樂也。今郊廟升歌之樂,有金、石、絲、竹、匏、土、革而無木音。夫所謂柷敔者,聖人用以著樂之始終,顧豈容有缺耶?且樂莫隆於《韶》,《書》曰'戛擊',是柷、敔之用。既雲下而擊鞀,知鳴球與柷敔之在堂,故《傳》曰:'堂上堂下,各有柷敔也'。今陛下躬祠明堂,宜詔有司考樂之失而合八音之和。"於是下禮官議,而堂上始置柷敔。
yòu mì gé xiào lǐ péi yù zòu:" dà cí yǔ guó jì tóng zhě, yǒu sī yuán jiù zhì, lǐ lè bèi ér bù zuò. jì rì bì āi, zhì yǒu suǒ zhì, qí bù yǒu lè, yí yě. rán lè suǒ yǐ jiàng gé shén qí fēi yǐ shì yī jǐ zhī sī yě. jǐn àn kāi yuán zhōng lǐ bù jiàn yán, jì rì xiǎng miào yīng yòng lè. péi kuān lì yì, miào zūn jì bēi zé zuò lè, miào bēi jì zūn zé bèi ér bù zòu. zhōng shū lìng zhāng shuō yǐ kuān yì wèi shì. zōng miào rú cǐ, zé tiān dì rì yuè shè jì zhī cí yòng lè míng yǐ. chén yǐ wèi fán dà cí tiān dì rì yuè shè jì yǔ jì rì tóng zhě, fú qǐng yòng lè, qí zài miào zé rú kuān zhī yì. suǒ jì lüè qīng cún zhòng, bù shī qí chēng." xià qí zhāng lǐ guān, yì yuē" chuán chēng jì tiān yǐ yīn wèi xīn shén zhī shǐ, yǐ xuè wèi chén zhuàn zhī shǐ jì dì yǐ mái wèi xīn shén zhī shǐ, yǐ xuè wèi chén zhuàn zhī shǐ. zōng miào yǐ guàn wèi xīn shén zhī shǐ, yǐ xīng wèi chén ráo zhī shǐ. rán zé tiān dì zōng miào jiē yǐ lè wèi zhì shén zhī shǐ, gù yuē dà jì yǒu sān shǐ, wèi cǐ yě. tiān dì zhī jiān xū huō ér bù jiàn qí xíng zhě, yáng yě. guǐ shén jū tiān dì zhī jiān, bù kě yǐ rén dào jiē yě. shēng shǔ yú yáng, gù lè zhī yīn shēng hào hū zhào yú tiān dì zhī jiān, shù jǐ shén míng wén zhī, yīn ér lái gé, gù jì bì qiú zhū yáng. shāng rén zhī jì, xiān zòu lè yǐ qiú shén, xiān qiú yú yáng yě cì guàn dì qiú shén yú yīn, dá yú yuān quán yě. zhōu rén shàng chòu, sì shí zhī jì, xiān guàn dì yǐ qiú shén, xiān qiú zhū yīn yě. rán zé tiān shén dì qí rén guǐ zhī sì bù kě qù lè míng yǐ. jīn qī miào lián shì, nán fēn miào jì zhī zūn bēi, yù yī táng zhì jí guó cháo gù shì: miào jì yǔ jì tóng rì, bìng xiàn ér bù zuò qí yǔ bié miào zhū hòu jì tóng zhě, zuò zhī ruò cí tiān dì rì yuè jiǔ gōng tài yī jí là bǎi shén, bìng qǐng zuò lè shè jì yǐ xià zhū cí jì bēi yú miào, zé lè kě bù zuò." hàn lín xué shì wáng guī děng yǐ wèi:" shè jì, guó zhī suǒ zūn, qí cí rì ruò yǔ bié miào zhū hòu jì tóng zhě, fú qǐng yì bù qù lè." zhào kě.
又秘閣校理裴煜奏:"大祠與國忌同者,有司援舊制,禮樂備而不作。忌日必哀,志有所至,其不有樂,宜也。然樂所以降格神祇非以適一己之私也。謹案開元中禮部建言,忌日享廟應用樂。裴寬立議,廟尊忌卑則作樂,廟卑忌尊則備而不奏。中書令張說以寬議為是。宗廟如此,則天地、日月、社稷之祠用樂明矣。臣以為凡大祠天地、日月、社稷與忌日同者,伏請用樂,其在廟則如寬之議。所冀略輕存重,不失其稱。"下其章禮官,議曰"《傳》稱祭天以禋為歆神之始,以血為陳饌之始;祭地以埋為歆神之始,以血為陳饌之始。宗廟以灌為歆神之始,以腥為陳饒之始。然則天地、宗廟皆以樂為致神之始,故曰大祭有三始,謂此也。天地之間虛豁而不見其形者,陽也。鬼神居天地之間,不可以人道接也。聲屬於陽,故樂之音聲號呼召於天地之間,庶幾神明聞之,因而來格,故祭必求諸陽。商人之祭,先奏樂以求神,先求於陽也;次灌地求神於陰,達於淵泉也。周人尚臭,四時之祭,先灌地以求神,先求諸陰也。然則天神、地祇、人鬼之祀不可去樂明矣。今七廟連室,難分廟忌之尊卑,欲依唐制及國朝故事:廟祭與忌同日,並縣而不作;其與別廟諸後忌同者,作之;若祠天地、日月、九宮、太一及蠟百神,並請作樂;社稷以下諸祠既卑於廟,則樂可不作。"翰林學士王珪等以為:"社稷,國之所尊,其祠日若與別廟諸後忌同者,伏請亦不去樂。"詔可。
yīng zōng zhì píng yuán nián liù yuè, tài cháng sì zòu, rén zōng pèi xiǎng míng táng, diàn bì gē chéng ān, zhuó xiàn gē dé ān. èr nián jiǔ yuè, lǐ guān lǐ yù shàng yán:" nán jiāo tài miào èr wǔ láng zǒng liù shí bā, wén wǔ bà, shě yǔ yuè, zhí gàn qī, jiù wèi wǔ wǔ. chén jǐn àn jiù diǎn, wén wǔ èr wǔ gè yòng bā yì, fán sì yuán qiū sì zōng miào, tài lè lìng lǜ gōng rén yǐ rù, jiù wèi, wén wǔ rù, chén yú jià běi, wǔ wǔ lì yú jià nán. yòu wén wǔ chū, wǔ wǔ rù, yǒu sòng yíng zhī qū, míng yuē shū hé, yì yuē tóng hé, fán sān shí yī zhāng, zhǐ yòng yī qǔ. shì jìn tuì tóng shí, xíng zhuì xiān dìng, bù wǔ róng tǐ, gè yīng lè jié. fū xuán dé shēng wén zhī wǔ xiàng yī ràng, tiān xià dà dìng zhī wǔ xiàng zhēng fá, róu yì shū jí bù móu, ér suǒ fǎ suǒ xí yì yì, bù dāng zhōng yì yě. qiè wéi tiān shén jiē jiàng, dì qí jiē chū, bā yīn kè xié, zǔ kǎo lái gé, tiān zǐ qīn zhí guī bì,' xiāng wéi pì gōng',' yán gōng yín wèi', kě wèi jí yǐ. ér wǔ zhě fēn rán zòng héng yú xià, jìn tuì qǔ shě, cù pò rú shì, qǐ míng yǒu dé xiàng yǒu gōng zhī yì zāi? guó jiā sān nián ér gōng yī jiāo, tóng diàn ér xiǎng bā shì, ér wǔ zhě què rú, míng yuē èr wǔ, shí yī wǔ yě. qiě rú dà cháo huì suǒ yǐ yàn chén xià, ér wǔ zhě bèi qí shù jiāo miào suǒ yǐ shì tiān dì zǔ kǎo, ér wǔ zhě jiǎn qí bàn: shū wèi wèi chēng. shì yǒu jìn ér bù kě ěr, lǐ yǒu fán ér bù kě shěng, suǒ xì zhě dà, ér yǒu sī zhī zhí bù gǎn fèi yě. fú qǐng nán jiāo tài miào wén wǔ èr wǔ gè yòng liù shí sì rén, yǐ bèi dì wáng zhī lǐ lè, yǐ míng zǔ zōng zhī gōng dé." zòu kě.
英宗治平元年六月,太常寺奏,仁宗配饗明堂,奠幣歌《誠安》,酌獻歌《德安》。二年九月,禮官李育上言:"南郊、太廟二舞郎總六十八,文舞罷,舍羽籥,執干戚,就為武舞。臣謹按舊典,文、武二舞各用八佾,凡祀圜丘、祀宗廟,太樂令率工人以入,就位,文舞入,陳於架北,武舞立於架南。又文舞出,武舞入,有送迎之曲,名曰《舒和》,亦曰《同和》,凡三十一章,止用一曲。是進退同時,行綴先定,步武容體,各應樂節。夫《玄德升聞》之舞象揖讓,《天下大定》之舞象徵伐,柔毅舒急不侔,而所法所習亦異,不當中易也。竊惟天神皆降,地祇皆出,八音克諧,祖考來格,天子親執珪幣,'相維辟公','嚴恭寅畏',可謂極矣。而舞者紛然縱橫於下,進退取捨,蹙迫如是,豈明有德、象有功之誼哉?國家三年而躬一郊,同殿而享八室,而舞者闕如,名曰二舞,實一舞也。且如大朝會所以宴臣下,而舞者備其數;郊廟所以事天地、祖考,而舞者減其半:殊未為稱。事有近而不可邇,禮有繁而不可省,所系者大,而有司之職不敢廢也。伏請南郊、太廟文武二舞各用六十四人,以備帝王之禮樂,以明祖宗之功德。"奏可。
sì nián bā yuè, xué shì yuàn jiàn yán:" guó cháo zōng miào zhī lè, gè yǐ gōng dé míng wǔ. hóng wéi yīng zōng, jì tiān zūn yè, qīn míng qín jiǎn, bù zì xiá yì. jiàn zuò wèi jǐ, ér ēn xíng wēi lì, gù yǐ chāo yì bǎi wáng zhī shàng. jīn hòu líng fù tǔ, fù miào yǒu qī, ér lè míng wèi lì, wáng yǐ zhào wàn shì. qǐng shàng lè zhāng jí míng miào suǒ yòng wǔ yuē dà yīng zhī wǔ. zì hòu lǐ guān yù shǐ yǒu suǒ jiàn míng, ér xiáng dìng cháo huì jí jiāo miào lǐ wén guān yú lè jié yǒu yì lùn, lǜ yǐ shí kǎo zhèng zhī."
四年八月,學士院建言:"國朝宗廟之樂,各以功德名舞。洪惟英宗,繼天遵業,欽明勤儉,不自暇逸。踐祚未幾,而恩行威立,固已超軼百王之上。今厚陵復土,祔廟有期,而樂名未立,亡以詔萬世。請上樂章及名廟所用舞曰《大英》之舞。自後禮官、御史有所建明,而詳定朝會及郊廟禮文官於樂節有議論,率以時考正之。"
shén zōng xī níng jiǔ nián, lǐ guān yǐ zōng miào lè jié ér yǒu qǐng zhě sān:
神宗熙寧九年,禮官以宗廟樂節而有請者三:
qí yī jīn cí tài miào xìng ān zhī qū, jǔ chù ér shēng yǐ guò, jǔ yǔ ér shēng bù zhǐ, zé shǐ zhōng zhī jié wèi míng. qǐng cí jì yòng lè, yī zòu jiāng zhōng, zé jiá yǔ ér shēng shǎo zhǐ, jī chù zé lè fù zuò, yǐ jǐn hé zhǐ zhī yì.
其一、今祠太廟《興安》之曲,舉柷而聲已過,舉敔而聲不止,則始終之節未明。請祠祭用樂,一奏將終,則戛敔而聲少止,擊柷則樂復作,以盡合止之義。
qí èr dà lè jiàng shén zhī lè, jūn shēng wèi qí, duǎn zhǎng bù xié, gù wǔ xíng jí xú yì bù néng yī. qǐng yǐ yī qǔ wèi yī biàn, liù biàn yòng liù, jiǔ biàn yòng jiǔ, zé lè wǔ shǐ zhōng mò bù yīng jié.
其二、大樂降神之樂,均聲未齊,短長不協,故舞行疾徐亦不能一。請以一曲為一變,六變用六,九變用九,則樂舞始終莫不應節。
qí sān zhōu rén shàng chòu, gài xiān guàn ér hòu zuò lè běn cháo zōng miào zhī lǐ duō cóng zhōu, qǐng xiān guàn ér hòu zuò lè.
其三、周人尚臭,蓋先灌而後作樂;本朝宗廟之禮多從周,請先灌而後作樂。
yuán fēng èr nián, xiáng dìng suǒ yǐ cháo huì lè ér yǒu qǐng zhě shí:
元豐二年,詳定所以朝會樂而有請者十:
qí yī táng yuán zhèng dōng zhì dà cháo huì, yíng sòng wáng gōng yòng shū hé, kāi yuán lǐ yǐ chū rù mén shū hé zhī lè zuò, zhì wèi, lè zhǐ. gài zuò lè suǒ yǐ dài wáng gōng, jīn zhōng shū mén xià qīn wáng shǐ xiāng xiān yú dan chi shàng dōng xī lì, huáng dì shēng yù zuò, nǎi zòu lè yǐn sān pǐn yǐ shàng guān, wèi wèi dé lǐ. qǐng shì cóng jí yīng fù guān xiān jiù lì wèi, zhōng shū mén xià qīn wáng shǐ xiāng zhū sī sān pǐn shàng shū shěng sì pǐn jí zōng shì jiāng jūn yǐ shàng, bān fēn dōng xī rù, zhēng an zhī lè zuò, zhì wèi, lè zhǐ.
其一、唐元正、冬至大朝會,迎送王公用《舒和》,《開元禮》以初入門《舒和》之樂作,至位,樂止。蓋作樂所以待王公,今中書、門下、親王、使相先于丹墀上東西立,皇帝升御坐,乃奏樂引三品以上官,未為得禮。請侍從及應赴官先就立位,中書、門下、親王、使相、諸司三品、尚書省四品及宗室、將軍以上,班分東西入,《正安》之樂作,至位,樂止。
qí èr jīn zhāo huì yí: jǔ dì yī jué, gōng xiàn zòu hé ān zhī qū, dì èr dì sān dì sì, dēng gē zuò qìng yún jiā hé líng zhī zhī qū. zé shì hé lè zài qián dēng gē zài hòu, yǒu wéi gǔ yì. qǐng dì yī jué, dēng gē zòu hé ān zhī qū, táng shàng zhī lè suí gē ér fā dì èr jué, shēng rù zòu qìng yún zhī qū, zhǐ chuī shēng, yú lè bù zuò dì sān jué, táng shàng gē jiā hé zhī qū, táng xià chuī shēng, ruì mù chéng wén zhī qū, yī gē yī chuī xiāng jiān dì sì jué, hé lè zòu líng zhī zhī qū, táng shàng xià zhī lè jiāo zuò.
其二、今朝會儀:舉第一爵,宮縣奏《和安》之曲,第二、第三、第四,登歌作《慶雲》、《嘉禾》、《靈芝》之曲。則是合樂在前、登歌在後,有違古義。請第一爵,登歌奏《和安》之曲,堂上之樂隨歌而發;第二爵,笙入奏《慶雲》之曲,止吹笙,余樂不作;第三爵,堂上歌《嘉禾》之曲,堂下吹笙,《瑞木成文》之曲,一歌一吹相間;第四爵,合樂奏《靈芝》之曲,堂上下之樂交作。
qí sān dìng wén wǔ wǔ wǔ gè wèi sì biǎo, biǎo jù sì bù wèi zàn zhuì, gè liù shí sì. wén wǔ zhě fú jìn xián guān, zuǒ zhí yuè, yòu bǐng dí, fēn bā yì, èr gōng zhí dào yǐn qián, yì guān tóng zhī. wǔ zhě jìn dǎo ān xú, jìn yī bù zé liǎng liǎng xiāng gù yī, sān bù sān yī, sì bù wèi sān cí zhī róng, shì wèi yī chéng. yú chéng rú zhī. zì nán dì yī biǎo zhì dì èr biǎo wèi dì yī chéng, zhì dì sān biǎo wèi zài chéng, zhì běi dì yī biǎo wèi sān chéng, fù shēn què xíng zhì dì sān biǎo wèi sì chéng, zhì dì èr biǎo wèi wǔ chéng, fù zhì nán dì yī biǎo wèi liù chéng, ér wǔ wǔ rù. jīn wén wǔ suǒ bǐng dí yǔ, zé jí zhì wěi zhì yú xiū qī zhī bǐng, qiú zhī gǔ zhì, shí wú suǒ běn. niè chóng yì tú, yǔ wǔ suǒ zhí lèi yǔ bǎo chuáng, xī yǔ sì zhòng, yǐ jié shòu xì yú bǐng, cǐ dào yì zhī wèi yě. qǐng àn tú yǐ dí yǔ wèi zhī.
其三、定文舞、武舞各為四表,表距四步為酇綴,各六十四。文舞者服進賢冠,左執籥,右秉翟,分八佾,二工執纛引前,衣冠同之。舞者進蹈安徐,進一步則兩兩相顧揖,三步三揖,四步為三辭之容,是為一成。余成如之。自南第一表至第二表為第一成,至第三表為再成,至北第一表為三成,覆身卻行至第三表為四成,至第二表為五成,復至南第一表為六成,而武舞入。今文舞所秉翟羽,則集雉尾置於髹漆之柄,求之古制,實無所本。聶崇義圖,羽舞所執類羽葆幢,析羽四重,以結綬繫於柄,此纛翳之謂也。請按圖以翟羽為之。
qí sì wǔ wǔ fú píng jīn zé, zuǒ zhí gàn, yòu zhí gē. èr gōng zhí jīng jū qián zhí táo zhí duó gè èr gōng jīn chún èr, sì gōng jǔ èr gōng zhí zhuó zhí náo zhí xiāng zài zuǒ, zhí yǎ zài yòu, yì gè èr gōng jiā yǐn wǔ zhě, yì guān tóng zhī. fēn bā yì yú nán biǎo qián, xiān zhèn duó yǐ tōng gǔ, nǎi jī gǔ yǐ jǐng jiè, wǔ gōng wén gǔ shēng, zé gè yī zàn zhuì zǒng gàn zhèng lì dìng wèi, táng shàng zhǎng gē yǐ yǒng tàn zhī. yú shì bō táo yǐ dǎo wǔ, wǔ zhě jìn bù, zì nán ér běi, zhì zuì nán biǎo, yǐ jiàn wǔ jiàn. rán hòu zuǒ yòu jiā zhèn duó, cì jī gǔ, yǐ jīn chún hé zhī, yǐ jīn zhuó jié zhī, yǐ xiāng ér fǔ lè, yǐ yǎ ér gāi bù. wǔ zhě fā yáng dǎo lì, wèi měng bì qiáo sù zhī zhuàng. měi bù yī jìn, zé liǎng liǎng yǐ gē dùn xiāng xiàng, yī jī yī cì wèi yī fá, sì fá wèi yī chéng, chéng wèi zhī biàn. zhì dì èr biǎo wèi yī biàn zhì dì sān biǎo wèi èr biàn zhì běi dì yī biǎo wèi sān biàn wǔ zhě fù shēn xiàng táng, què xíng ér nán, zhì dì sān biǎo wèi sì biàn nǎi jī cì ér qián, zhì dì èr biǎo huí yì háng liè, chōng yǎ jié bù fēn zuǒ yòu ér guì, yǐ yòu xī zhì dì, zuǒ zú yǎng qǐ, xiàng yǐ wén zhǐ wǔ wèi wǔ biàn wǔ dǎo ér jìn, wèi bīng hái zhèn lǚ zhī zhuàng, zhèn duó yáo táo jī gǔ, hé yǐ jīn chún, fèi zhuó míng náo, fù zhì nán dì yī biǎo wèi liù biàn ér wǔ bì. gǔ zhě, rén jūn zì wǔ dà wǔ, gù fú miǎn zhí gàn qī. ruò yòng bā yì ér wèi jī cì zhī róng, zé wǔ zhě zhí gān gē. shuō zhě wèi wǔ wǔ zhàn xiàng lè liù zòu, měi yī zòu zhī zhōng, lǜ yǐ gē máo sì jī cì. gē zé jī bīng, máo zé cì bīng, yù qī fēi kě shī yú jī cì, jīn wǔ zhí gàn qī, gài yán xí zhī wù. qǐng zuǒ zhí gàn, yòu zhí gē.
其四、武舞服平巾幘,左執干,右執戈。二工執旌居前;執鞀、執鐸各二工;金錞二,四工舉;二工執鐲、執鐃;執相在左,執雅在右,亦各二工;夾引舞者,衣冠同之。分八佾於南表前,先振鐸以通鼓,乃擊鼓以警戒,舞工聞鼓聲,則各依酇綴總干正立定位,堂上長歌以詠嘆之。於是播鞀以導舞,舞者進步,自南而北,至最南表,以見舞漸。然後左右夾振鐸,次擊鼓,以金錞和之,以金鐲節之,以相而輔樂,以雅而陔步。舞者發揚蹈厲,為猛賁趫速之狀。每步一進,則兩兩以戈盾相向,一擊一刺為一伐,四伐為一成,成謂之變。至第二表為一變;至第三表為二變;至北第一表為三變;舞者覆身向堂,卻行而南,至第三表為四變;乃擊刺而前,至第二表回易行列,舂、雅節步分左右而跪,以右膝至地,左足仰起,象以文止武為五變;舞蹈而進,為兵還振旅之狀,振鐸、搖鞀、擊鼓,和以金錞,廢鐲鳴鐃,復至南第一表為六變而舞畢。古者,人君自舞《大武》,故服冕執干戚。若用八佾而為擊刺之容,則舞者執干戈。說者謂武舞戰象樂六奏,每一奏之中,率以戈矛四擊刺。戈則擊兵,矛則刺兵,玉戚非可施於擊刺,今舞執干戚,蓋沿襲之誤。請左執干,右執戈。
qí wǔ gǔ zhī xiāng shè lǐ, sān shēng yī hé ér chéng shēng, wèi sān rén chuī shēng, yī rén chuī hé. jīn zhāo huì zuò lè, dan chi zhī shàng, cháo shēng hé shēng gè èr rén, qí shù xiāng dí, fēi yě. gài xiāng shè nǎi liè guó dài fū shì zhī lǐ, qǐng zēng bèi wèi bā rén, dan chi dōng xī gè sān cháo yī hé.
其五、古之鄉射禮,三笙一和而成聲,謂三人吹笙,一人吹和。今朝會作樂,丹墀之上,巢笙、和笙各二人,其數相敵,非也。蓋鄉射乃列國大夫、士之禮,請增倍為八人,丹墀東西各三巢一和。
qí liù jīn gōng xiàn sì yú suī yǒu jiàn gǔ bǐng yīng, xiāng chuán bù jī. qián dé zhōng, zhào sì jiàn gǔ bìng zuǒ yòu bǐng yīng hé shí yǒu èr, yī lǐ zhào suǒ zòu, yǐ yuè jiàn wèi jūn, yǔ bó zhōng xiāng yīng. bǐng yīng zài jiàn gǔ páng, shì yì shuò pí yīng pí zhī lèi. qǐng jiāng zuò lè zhī shí, xiān jī pí, cì jī yīng, rán hòu jī jiàn gǔ.
其六、今宮縣四隅雖有建鼓、鞞、應,相傳不擊。乾德中,詔四建鼓並左右鞞、應合十有二,依李照所奏,以月建為均,與鎛鐘相應。鞞、應在建鼓旁,是亦朔鼙、應鼙之類。請將作樂之時,先擊鼙,次擊應,然後擊建鼓。
qí qī jīn lè xiàn sì yú shè jiàn gǔ, bù jī, bié shī sàn gǔ yú lè xiàn nèi dài zhī. qián dé zhōng, yǐn zhuō zòu yí qù sàn gǔ, zhào kě, ér lè gōng jī xí yì bù néng fèi. lǐ zhào yì zuò jìn gǔ, yǐ wèi lè jié. qǐng lè xiàn nèi qù sàn gǔ, shè jìn gǔ yǐ gǔ jīn zòu.
其七、今樂縣四隅設建鼓,不擊,別施散鼓於樂縣內代之。乾德中,尹拙奏宜去散鼓,詔可,而樂工積習亦不能廢。李照議作晉鼓,以為樂節。請樂縣內去散鼓,設晉鼓以鼓金奏。
qí bā gǔ zhě, gǔ méng shì liǎo jiē zhǎng bō táo, suǒ yǐ jié yí chàng zhī zhōng. qǐng gōng xiàn shè táo, yǐ wèi lè jié.
其八、古者,瞽矇、眡瞭皆掌播鞀,所以節一唱之終。請宮縣設鞀,以為樂節。
qí jiǔ yǐ tiān zǐ lǐ qiú zhī, fán lè shì bō táo, jī sòng qìng shēng qìng, yǐ zhōng gǔ zòu jiǔ xià, shì jiē zài tíng zhī lè jiá jī zé chù yǔ, qiú zé yù qìng, bó fǔ suǒ yǐ jié lè, qín sè suǒ yǐ yǒng shī, jiē táng shàng lè yě. qìng běn zài táng xià, zūn yù qìng, gù jìn zhī shǐ zài shàng, ruò jī shí fǔ shí, zé dāng zài tíng. hòu shì bù yuán yú cǐ, yǐ chūn qiū zhèng rén lù jìn qí gē zhōng èr sì, suì yú táng shàng shè gē zhōng gē qìng, gài gē zhōng zé táng shàng gē zhī, táng xià yǐ gǔ yīng zhī ěr. gē bì jīn zòu xiāng hè, míng yuē gē zhōng, zé yǐ jié gē shì yǐ, qǐ táng shàng yǒu zhōng xié? gē qìng zhī míng, běn wú suǒ chū, jìn hè xún zòu zhì dēng gē sǔn jù, cǎi yù zào xiǎo qìng, gài qǔ shùn miào míng qiú zhī zhì. hòu zhōu dēng gē, bèi lù zhōng qìng, suí táng qì jīn, yīn xí xíng zhī, jiē bù yīng lǐ. qǐng zhèng zhì cháo huì, táng shàng zhī lè bù shè zhōng qìng.
其九、以天子禮求之,凡樂事播鞀,擊頌磬、笙磬,以鐘鼓奏《九夏》,是皆在庭之樂;戛擊則柷敔,球則玉磬,搏拊所以節樂,琴瑟所以詠詩,皆堂上樂也。磬本在堂下,尊玉磬,故進之使在上,若擊石拊石,則當在庭。後世不原於此,以春秋鄭人賂晉俟歌鐘二肆,遂於堂上設歌鐘、歌磬,蓋歌鐘則堂上歌之,堂下以鼓應之耳。歌必金奏相和,名曰歌鐘,則以節歌是已,豈堂上有鍾邪?歌磬之名,本無所出,晉賀循奏置登歌簨虡,采玉造小磬,蓋取舜廟鳴球之制。後周登歌,備錄鐘磬,隋、唐迄今,因襲行之,皆不應禮。請正、至朝會,堂上之樂不設鐘磬。
qí shí gǔ zhě gē gōng zhī shù: dà shè gōng liù rén, sì sè, zé shì zhū hóu gǔ sè yǐ sì rén, gē yǐ èr rén tiān zǐ bā rén, zé sè yǔ gē jiē sì rén yǐ. wèi jìn yǐ lái, dēng gē wǔ rén, suí táng sì rén, běn cháo yīn zhī, shì xún yòng zhōu zhì yě. lǐ" dēng gē xià guǎn", guì rén shēng yě, gù yí lǐ sè yǔ gē gōng jiē xí yú xī jiē shàng. suí táng xiāng chéng, tíng zhōng qìng jù zhī xià, xì yǐ ǒu gē qín sè, fēi suǒ wèi shēng gē guì rén shēng zhī yì. jīn táng shàng qín sè, bǐ zhī zhōu zhì, bù chì bèi xǐ, ér gē gōng zhǐ sì rén, yīn gāo xià bù xiāng quán. gài lè yǒu bā yīn, suǒ yǐ xíng bā fēng, shì yǐ wǔ yì yǔ zhōng qìng jù yòng bā wèi shù. qǐng bà tíng zhōng gē zhě, táng shàng gē wèi bā, qín sè zhī shù fàng cǐ, qí zhēng ruǎn zhú xī fèi.
其十、古者歌工之數:大射工六人,四瑟,則是諸侯鼓瑟以四人,歌以二人;天子八人,則瑟與歌皆四人矣。魏、晉以來,登歌五人,隋、唐四人,本朝因之,是循用周制也。《禮》"登歌下管",貴人聲也,故《儀禮》瑟與歌工皆席於西階上。隋、唐相承,庭中磬虡之下,系以偶歌琴瑟,非所謂升歌貴人聲之義。今堂上琴瑟,比之周制,不啻倍蓰,而歌工止四人,音高下不相權。蓋樂有八音,所以行八風,是以舞佾與鐘磬俱用八為數。請罷庭中歌者,堂上歌為八,琴瑟之數放此,其箏、阮、築悉廢。
tài cháng yǐ wèi:" táng shàng zhōng qìng qù zhī, zé gē shēng yǔ gōng xiàn yuǎn. hàn táng yǐ lái, gōng shì zhī zhì jìn guǎng, táng shàng yì yuǎn tíng zhōng, qí shàng xià lè jié gǒu bù xiāng yīng, zé fán luàn ér wú xù. kuàng cháo huì zhī lǐ, qǐ yú xī hàn, zé hòu shì nán yǐ chún yòng sān dài zhī zhì. qí táng shàng zhōng qìng tíng zhōng gē gōng yǔ zhēng zhú zhī qì, cóng jiù yí biàn." suì rú tài cháng yì.
太常以謂:"堂上鐘磬去之,則歌聲與宮縣遠。漢、唐以來,宮室之制浸廣,堂上益遠庭中,其上下樂節苟不相應,則繁亂而無序。況朝會之禮,起於西漢,則後世難以純用三代之制。其堂上鐘磬、庭中歌工與箏、築之器,從舊儀便。"遂如太常議。