dào xué èr chéng shì mén rén
◎道學二(程氏門人)
liú xuàn lǐ xū xiè liáng zuǒ yóu cù zhāng yì sū bǐng yǐn tūn yáng shí luó cóng yàn lǐ dòng
○劉絢 李吁 謝良佐 游酢 張繹 蘇昞 尹焞 楊時 羅從彥 李侗
liú xuàn zì zhì fū, cháng shān rén. yǐ yīn wèi shòu ān zhǔ bù zhǎng zi lìng, dū gōng jiā bū fù, bù jiǎ biān pū ér jí. suì dà hàn, fǔ qiǎn lì shì shāng suǒ, juān cái shén èr, xuàn lì zhēng bù dé, fēng hái qí jié, qǐng yì zhī. fù bì tàn yuē:" zhēn xiàn lìng yě." yuán yòu chū, hán wéi jiàn qí jīng míng xíng xiū, wèi jīng zhào fǔ jiào shòu. wáng yán sǒu zhū guāng tíng yòu jiàn wèi tài xué bó shì, zú yú guān. xuàn lì xué bù juàn, zuì míng yú chūn qiū. chéng hào měi wèi rén yán:" tā rén zhī xué, mǐn zé yǒu yǐ, wèi yì bǎo yě, ruò xuàn zhě, wú wú yí yān."
劉絢字質夫,常山人。以蔭為壽安主簿、長子令,督公家逋賦,不假鞭撲而集。歲大旱,府遣吏視傷所,蠲財什二,絢力爭不得,封還其楬,請易之。富弼嘆曰:"真縣令也。"元祐初,韓維薦其經明行修,為京兆府教授。王岩叟、朱光庭又薦為太學博士,卒於官。絢力學不倦,最明於《春秋》。程顥每為人言:"他人之學,敏則有矣,未易保也,若絢者,吾無疑焉。"
lǐ xū zì duān bó, luò yáng rén. dēng jìn shì dì. yuán yòu zhōng wèi mì shū shěng xiào shū láng, zú. chéng yí wèi qí cái qì kě yǐ dà shòu, jí wáng yě, jì zhī yǐ wén yuē:" zì yǔ xiōng dì chàng míng dào xué, néng shǐ xué zhě shì fǎng ér xìn cóng zhě, xū yǔ liú xuàn yǒu yān."
李吁字端伯,洛陽人。登進士第。元祐中為秘書省校書郎,卒。程頤謂其才器可以大受,及亡也,祭之以文曰:"自予兄弟倡明道學,能使學者視仿而信從者,吁與劉絢有焉。"
xiè liáng zuǒ zì xiǎn dào, shòu chūn shàng cài rén. yǔ yóu cù lǚ dà lín yáng shí zài chéng mén, hào" sì xiān shēng". dēng jìn shì dì. jiàn zhōng jìng guó chū, guān jīng shī, zhào duì, wǔ zhǐ qù. jiān xī jīng zhú mù chǎng, zuò kǒu yǔ xì zhào yù, fèi wèi mín. liáng zuǒ jì wèn gāi shàn, duì rén chēng yǐn qián shǐ, zhì bù chà yī zì. shì yǒu wèi chè, zé sǎng yǒu cǐ. yǔ chéng yí bié yī nián, fù lái jiàn, wèn qí suǒ jìn, yuē:" dàn qù de yī' jīn' zì ěr." yí xǐ, wèi zhū guāng tíng yuē:" shì zi lì xué, qiè wèn ér jìn sī zhě yě." suǒ zhe lùn yǔ shuō xíng yú shì.
謝良佐字顯道,壽春上蔡人。與游酢、呂大臨、楊時在程門,號"四先生"。登進士第。建中靖國初,官京師,召對,忤旨去。監西京竹木場,坐口語系詔獄,廢為民。良佐記問該贍,對人稱引前史,至不差一字。事有未徹,則顙有泚。與程頤別一年,復來見,問其所進,曰:"但去得一'矜'字爾。"頤喜,謂朱光庭曰:"是子力學,切問而近思者也。"所著《論語說》行於世。
yóu cù zì dìng fū, jiàn zhōu jiàn yáng rén. yǔ xiōng chún yǐ wén xíng zhī míng, suǒ jiāo jiē tiān xià shì. chéng yí jiàn zhī jīng shī, wèi qí zī kě yǐ jìn dào. chéng hào xìng fú gōu xué, zhāo shǐ yì yè, jǐn qì qí xué ér xué yān. dì jìn shì, diào xiāo shān wèi. jìn chén jiàn qí xián, zhào wèi tài xué lù. qiān bó shì, yǐ fèng qīn bù biàn, qiú zhī hé qīng xiàn. fàn chún rén shǒu yǐng chāng fǔ, pì fǔ jiào shòu. chún rén rù xiàng, fù wèi bó shì. qiān shū qí zhōu quán zhōu pàn guān. wǎn dé jiān chá yù shǐ, lì zhī hàn yáng jūn hé shū háo sān zhōu ér zú.
游酢字定夫,建州建陽人。與兄醇以文行知名,所交皆天下士。程頤見之京師,謂其資可以進道。程顥興扶溝學,招使肄業,盡棄其學而學焉。第進士,調蕭山尉。近臣薦其賢,召為太學錄。遷博士,以奉親不便,求知河清縣。范純仁守潁昌府,辟府教授。純仁入相,復為博士。簽書齊州、泉州判官。晚得監察御史,歷知漢陽軍、和舒濠三州而卒。
zhāng yì zì sī shū, hé nán shòu ān rén. jiā shèn wēi, nián zhǎng wèi zhī xué, yōng lì yú shì, chū wén yì guān chuán hū shēng, xīn mù zhī, wèn rén yuē:" hé yǐ dé cǐ?" rén yuē:" cǐ dú shū suǒ zhì ěr." jí fā fèn lì xué, suì yǐ wén míng. yù xiāng lǐ jì xié, wèi kē jǔ zhī xí bù zú wèi, cháng yóu sēng shè, jiàn sēng dào kǎi, jiāng zhù fà cóng zhī. shí zhōu xíng jǐ guān hé nán, jǐng zhī yuē:" hé wèi shě shèng rén zhī xué ér xué fú? yì rì chéng xiān shēng guī, kě shī yě." huì chéng yí hái zì fú, nǎi wǎng shòu yè, yí shǎng qí yǐng wù. dú mèng zǐ" zhì shì bù wàng zài gōu hè, yǒng shì bù wàng sàng qí yuán", kǎi rán ruò yǒu de. wèi jí shì ér zú. yí cháng yán" wú wǎn dé èr shì", wèi yì yǔ yǐn tūn yě.
張繹字思叔,河南壽安人。家甚微,年長未知學,傭力於市,出聞邑官傳呼聲,心慕之,問人曰:"何以得此?"人曰:"此讀書所致爾。"即發憤力學,遂以文名。預鄉里計偕,謂科舉之習不足為,嘗游僧舍,見僧道楷,將祝髮從之。時周行己官河南,警之曰:"何為舍聖人之學而學佛?異日程先生歸,可師也。"會程頤還自涪,乃往受業,頤賞其穎悟。讀《孟子》"志士不忘在溝壑,勇士不忘喪其元",慨然若有得。未及仕而卒。頤嘗言"吾晚得二士",謂繹與尹焞也。
sū bǐng zì jì míng, wǔ gōng rén. shǐ xué yú zhāng zài, ér shì èr chéng zú yè. yuán yòu mò, lǚ dà zhōng jiàn zhī, qǐ bù yī wèi tài cháng bó shì. zuò yuán fú shàng shū rù xié jí, biān guǎn ráo zhōu, zú.
蘇昞字季明,武功人。始學於張載,而事二程卒業。元祐末,呂大中薦之,起布衣為太常博士。坐元符上書入邪籍,編管饒州,卒。
yǐn tūn zì yàn míng, yī zì dé chōng, shì wèi luò rén. zēng zǔ zhòng xuān qī zǐ, ér èr zi yǒu míng: zhǎng zi yuán zì zi jiàn, shì wèi hé nèi xiān shēng cì zǐ zhū zì shī lǔ, shì wèi hé nán xiān shēng. yuán shēng lín, guān zhì yú bù yuán wài láng. lín shēng tūn.
尹焞字彥明,一字德充,世為洛人。曾祖仲宣七子,而二子有名:長子源字子漸,是謂河內先生;次子洙字師魯,是謂河南先生。源生林,官至虞部員外郎。林生焞。
shǎo shī shì chéng yí, cháng yīng jǔ, fā cè yǒu zhū yuán yòu zhū chén yì, tūn yuē:" yī, shàng kě yǐ gàn lù hū zāi!" bù duì ér chū, gào yí yuē:" tūn bù fù yīng jìn shì jǔ yǐ." yí yuē:" zi yǒu mǔ zài." huǒ xiǎng guī gào qí mǔ chén, mǔ yuē:" wú zhī rǔ yǐ shàn yǎng, bù zhī rǔ yǐ lù yǎng." yí wén zhī yuē:" xián zāi mǔ yě!" yú shì zhōng shēn bù jiù jǔ. tūn zhī cóng shī, yǔ hé nán zhāng yì tóng shí, yì yǐ gāo shí, tūn yǐ dǔ xíng. yí jì méi, tūn jù cóng luò zhōng, fēi diào sàng wèn jí bù chū hù, shì dài fū zōng yǎng zhī.
少師事程頤,嘗應舉,發策有誅元祐諸臣議,焞曰:"噫,尚可以干祿乎哉!"不對而出,告頤曰:"焞不復應進士舉矣。"頤曰:"子有母在。"〈火享〉歸告其母陳,母曰:"吾知汝以善養,不知汝以祿養。"頤聞之曰:"賢哉母也!"於是終身不就舉。焞之從師,與河南張繹同時,繹以高識,焞以篤行。頤既沒,焞聚從洛中,非弔喪問疾不出戶,士大夫宗仰之。
jìng kāng chū, zhǒng shī dào jiàn tūn dé xíng kě bèi quàn jiǎng, zhào zhì jīng shī, bù yù liú, cì hào hé jìng chù shì. hù bù shàng shū méi zhí lǐ yù shǐ zhōng chéng lǚ hǎo wèn hù bù shì láng shào pǔ zhōng shū shè rén hú ān guó hé zòu:" hé nán bù yī yǐn tūn xué qióng gēn běn, dé bèi zhōng hé, yán dòng kě yǐ shī fǎ, qì shí kě yǐ rèn dà, jìn shì zhāo yán zhī shì wú chū qí yòu zhě. cháo tíng tè zhào, ér mìng chù shì yǐ guī, shǐ tūn tāo cáng guó qì, bù wèi shí yòng, wèi fù bì xià cè xí qiú xián zhī yì. wàng tè jiā shí zhuó, yǐ wèi shì dài fū zhī wàng." bù bào.
靖康初,种師道薦焞德行可備勸講,召至京師,不欲留,賜號和靖處士。戶部尚書梅執禮、御史中丞呂好問、戶部侍郎邵溥、中書舍人胡安國合奏:"河南布衣尹焞學窮根本,德備中和,言動可以師法,器識可以任大,近世招延之士無出其右者。朝廷特召,而命處士以歸,使焞韜藏國器,不為時用,未副陛下側席求賢之意。望特加識擢,以慰士大夫之望。"不報。
cì nián, jīn rén xiàn luò, tūn hé mén bèi hài, tūn sǐ fù sū, mén rén yú zhì shān gǔ zhōng ér miǎn. liú yù mìng wěi shuài zhào bīn yǐ lǐ pìn tūn, bù cóng zé yǐ bīng kǒng zhī. tūn zì shāng zhōu bēn shǔ, zhì làng, dé chéng yí yì chuán shí guà yú qí mén rén lǚ jī zhōng, yòu dé quán běn yú qí xù xíng chún, bài ér shòu zhī. shào xìng sì nián, zhǐ yú fú. fú, yí dú yì dì yě, pì sān wèi zhāi yǐ jū, bāng rén bù shí qí miàn. shì dú fàn chōng jǔ tūn zì dài, shòu zuǒ xuān jiào láng, chōng chóng zhèng diàn shuō shū, yǐ jí cí. fàn chōng zòu gěi wǔ bǎi jīn wèi xíng zī, qiǎn cáo chén fèng zhào zhì fú qīn qiǎn. liù nián, shǐ jiù dào, zuò wén jì yí ér hòu xíng.
次年,金人陷洛,焞闔門被害,焞死復甦,門人舁置山谷中而免。劉豫命偽帥趙斌以禮聘焞,不從則以兵恐之。焞自商州奔蜀,至閬,得程頤《易傳》十卦於其門人呂稽中,又得全本於其婿邢純,拜而受之。紹興四年,止於涪。涪,頤讀《易》地也,辟三畏齋以居,邦人不識其面。侍讀范沖舉焞自代,授左宣教郎,充崇政殿說書,以疾辭。范沖奏給五百金為行資,遣漕臣奉詔至涪親遣。六年,始就道,作文祭頤而後行。
xiān shì, chóng níng yǐ lái, jìn gù yuán yòu xué shù, gāo zōng dù jiāng, shǐ zhào yáng shí zhì cóng bān, zhào hú ān guó jū gěi shě, fàn chōng zhū zhèn jù zài jiǎng xí, jiàn tūn shén lì. jì zhào, ér zuǒ sī jiàn gōng fǔ shàng shū gōng chéng shì zhī xué, qǐ jiā píng jué.
先是,崇寧以來,禁錮元祐學術,高宗渡江,始召楊時置從班,召胡安國居給舍,范沖、朱震俱在講席,薦焞甚力。既召,而左司諫公輔上疏攻程氏之學,乞加屏絕。
tūn zhì jiǔ jiāng, shàng zòu yuē:" chén liáo shàng yán, chéng yí zhī xué huò luàn tiān xià. tūn shí shī yí chuí èr shí nián, xué zhī jì zhuān, zì xìn shén dǔ. shǐ tūn làn liè jīng yán, qí suǒ fū yì, bù guò wén yú shī zhě. shě qí suǒ xué, shì qī jūn fù, jiā yǐ jí bìng shuāi hào, bù néng zhī chí." suì liú bù jìn. hú ān guó fèng cí jū héng yáng, shàng shū yán:" yù shǐ xué zhě dǎo zhōng yōng, shī kǒng mèng, ér jìn bù cóng chéng yí zhī xué, shì rù shì ér bù yóu hù."
焞至九江,上奏曰:"臣僚上言,程頤之學惑亂天下。焞實師頤垂二十年,學之既專,自信甚篤。使焞濫列經筵,其所敷繹,不過聞於師者。舍其所學,是欺君父,加以疾病衰耗,不能支持。"遂留不進。胡安國奉祠居衡陽,上書言:"欲使學者蹈中庸,師孔、孟,而禁不從程頤之學,是入室而不由戶。"
zhū zhèn yǐn jí gào qù, shí zhào dǐng qù wèi, zhāng jùn dú xiāng, yú shì zhào ān guó, bǐ yǐ nèi cí jiān shì dú, ér shàng zhāng jiàn tūn, yán qí jù liú yù zhī jié, qiě wèi qí suǒ xué suǒ yǎng yǒu dà guò rén zhě, qǐ lìng jiāng zhōu shǒu chén jí sù jīn sòng zhì guó mén. fù yǐ jí cí, shàng yuē:" tūn kě wèi tián tuì yǐ." zhào yǐ mì shū láng jiān shuō shū, qù qǐ zhī, tūn shǐ rù jiàn jiù zhí. bā nián, chú mì shū shǎo jiān, wèi jǐ, lì cí qiú qù. shàng yǔ cān zhī zhèng shì liú dà zhōng yuē:" tūn wèi lùn suǒ xué yuān yuán, zú wèi hòu jìn jīn shì, bān liè dé lǎo chéng rén, yì shì cháo tíng qì xiàng." nǎi yǐ tūn zhí huī yóu gé, zhǔ guǎn wàn shòu guān, liú shì jīng yán. zī shàn táng yì shàn zhū zhèn jí jí, jiàn tūn zì dài. fǔ chén rù zòu, shàng cǎn rán yuē:" yáng shí wù gù, hú ān guó yǔ zhèn yòu wáng, zhèn tòng xī zhī." zhào dǐng yuē:" yǐn tūn xué wèn yuān yuán, kě yǐ jì zhèn." shàng zhǐ zòu dú yuē:" zhèn yì jiàn tūn dài zī shàn zhī zhí, dàn tūn wēi kuì, kǒng jiào ér fèi lì ěr." chú tài cháng shǎo qīng, réng jiān shuō shū. wèi jǐ, chēng jí zài gào, chú quán lǐ bù shì láng jiān shì jiǎng.
朱震引疾告去,時趙鼎去位,張浚獨相,於是召安國,俾以內祠兼侍讀,而上章薦焞,言其拒劉豫之節,且謂其所學所養有大過人者,乞令江州守臣疾速津送至國門。復以疾辭,上曰:"焞可謂恬退矣。"詔以秘書郎兼說書,趣起之,焞始入見就職。八年,除秘書少監,未幾,力辭求去。上語參知政事劉大中曰:"焞未論所學淵源,足為後進矜式,班列得老成人,亦是朝廷氣象。"乃以焞直徽猷閣,主管萬壽觀,留侍經筵。資善堂翊善朱震疾亟,薦焞自代。輔臣入奏,上慘然曰:"楊時物故,胡安國與震又亡,朕痛惜之。"趙鼎曰:"尹焞學問淵源,可以繼震。"上指奏牘曰:"震亦薦焞代資善之職,但焞微聵,恐教兒費力爾。"除太常少卿,仍兼說書。未幾,稱疾在告,除權禮部侍郎兼侍講。
shí jīn rén qiǎn zhāng tōng gǔ xiāo zhé lái yì hé, tūn shàng shū yuē:
時金人遣張通古、蕭哲來議和,焞上疏曰:
chén fú jiàn běn cháo yǒu liáo jīn zhī huò, gèn gǔ wèi wén, zhōng guó wú rén, zhì qí huá luàn. zuó zhě chéng xià zhī zhàn, guǐ zhà bǎi chū, èr dì běi shòu, huáng zú bō qiān, zōng shè zhī wēi, yǐ jué ér xù. bì xià jí wèi yǐ lái shí yǒu èr nián, suī zhōng yuán wèi fù, chóu dí wèi tiǎn, rán ér lài zǔ zōng dé zé zhī hòu, bì xià qín fǔ zhī zhì, yì zhào zhī xīn wú yǒu lí yì. qián nián huī zōng huáng dì níng dé huáng hòu bēng wèn jù lái, mò jiū bù yù zhī zhuàng, tiān xià zhī rén tòng xīn jí shǒu, ér bì xià fāng qiě qū yì jiàng zhì, yǐ yíng fèng zǐ gōng qǐng wèn huì rì wèi shì. jīn yòu wèi cǐ yì, zé rén xīn rì qù, zǔ zōng jī lèi zhī yè, bì xià shí èr nián qín fǔ zhī gōng, dāng jué yú cǐ yǐ. bù shí bì xià yì cháng shēn móu ér shú lǜ hū, yì zài tíng zhī chén bù yǐ gào yě?
臣伏見本朝有遼、金之禍,亘古未聞,中國無人,致其猾亂。昨者城下之戰,詭詐百出,二帝北狩,皇族播遷,宗社之危,已絕而續。陛下即位以來十有二年,雖中原未復,仇敵未殄,然而賴祖宗德澤之厚,陛下勤撫之至,億兆之心無有離異。前年徽宗皇帝、寧德皇后崩問遽來,莫究不豫之狀,天下之人痛心疾首,而陛下方且屈意降志,以迎奉梓宮、請問諱日為事。今又為此議,則人心日去,祖宗積累之業,陛下十二年勤撫之功,當決於此矣。不識陛下亦嘗深謀而熟慮乎,抑在廷之臣不以告也?
lǐ yuē:" fù mǔ zhī chóu bù gòng dài tiān, xiōng dì zhī chóu bù fǎn bīng." jīn bì xià xìn chóu dí zhī jué zhà, ér jì qí kěn hé yǐ shū mù qián zhī jí, qǐ bù shī bù gòng dài tiān bù fǎn bīng zhī yì hū? yòu kuàng shǐ rén zhī lái, yǐ zhào yù wèi míng, yǐ gē dì wèi yào, jīn yǐ bù dài tiān zhī chóu yǔ zhī hé, chén qiè wèi bì xià tòng xī zhī. huò yǐ jīn guó nèi luàn, jù wǒ xí jǐ, gù wèi gān yán yǐ huǎn wáng shī. tǎng huò guǒ rán, yóu dāng gǔ shì zú zhī xīn, xuě shè jì zhī chǐ, shàng hé hé zhī wèi wù?
《禮》曰:"父母之仇不共戴天,兄弟之仇不反兵。"今陛下信仇敵之譎詐,而覬其肯和以紓目前之急,豈不失不共戴天、不反兵之義乎?又況使人之來,以詔諭為名,以割地為要,今以不戴天之仇與之和,臣切為陛下痛惜之。或以金國內亂,懼我襲己,故為甘言以緩王師。倘或果然,尤當鼓士卒之心,雪社稷之恥,尚何和之為務?
yòu yí shū qín guì yán:
又移書秦檜言:
jīn běi shǐ zài tíng, tiān xià yōu fèn, ruò hé yì yī chéng, bǐ rì yì qiáng, wǒ rì yì dài, qīn xún juān xuē, tiān xià yǒu bèi fà zuǒ rèn zhī yōu. bǐ zhě, qiè wén zhǔ shàng yǐ fù xiōng wèi fǎn, jiàng zhì rǔ shēn yú jiǔ zhòng zhī zhōng yǒu nián yǐ, rán yì zì shì wèi wén jīn rén huǐ guò, hái èr dì yú shā mò. jì zhī zǐ gōng bēng wèn bù xiáng, tiān xià zhī rén tòng hèn qiè gǔ, jīn rén láng hǔ tān shì zhī xìng, bù yán kě jiàn. tiān xià fāng jiāng yǐ cǐ wàng yú xiàng gōng, jì yǒu yǐ gé qí yǐ rán, qǐ yì wèi zhī yǐ. shén hū.
今北使在廷,天下憂憤,若和議一成,彼日益強,我日益怠,侵尋朘削,天下有被髮左衽之憂。比者,竊聞主上以父兄未返,降志辱身於九重之中有年矣,然亦自是未聞金人悔過,還二帝於沙漠。繼之梓宮崩問不詳,天下之人痛恨切骨,金人狼虎貪噬之性,不言可見。天下方將以此望於相公,覬有以革其已然,豈意為之已。甚乎。
jīn zhī shàng cè, mò rú zì zhì. zì zhì zhī yào, nèi zé jìn jūn zǐ ér yuǎn xiǎo rén, wài zé shǎng dāng gōng ér fá dāng zuì, shǐ zhǔ shàng xiào dì tōng yú shén míng, dào dé chéng yú ān qiáng, wù yǐ xiǎo zhì jié yì ér tú dà gōng, bù shèng xìng shèn.
今之上策,莫如自治。自治之要,內則進君子而遠小人,外則賞當功而罰當罪,使主上孝弟通於神明,道德成於安強,勿以小智孑義而圖大功,不勝幸甚。
shū jí shū jiē bù bào, yú shì tūn gù cí xīn mìng.
疏及書皆不報,於是焞固辭新命。
jiǔ nián, yǐ huī yóu gé dài zhì tí jǔ wàn shòu guān jiān shì jiǎng, yòu cí, qiě zòu yán:
九年,以徽猷閣待制提舉萬壽觀兼侍講,又辭,且奏言:
chén zhí zài quàn jiǎng, miè yǒu fā míng, qī yuè zhī jiān, bìng gào xiāng jì, zuò qiè hòu lù, wú bǔ shèng cōng. xiān shèng yǒu yán:" chén lì jiù liè, bù néng zhě zhǐ." cǐ dāng qù zhě yī yě. chén qǐ zì cǎo máo, wù yīng zhào yòng, shǒu dào zhī yǔ, xíng yú xùn cí, ér chén tān liàn chǒng róng, suì yí sù shǒu, shǐ cháo tíng fēi cháng bù cì zhī jǔ, huò huái lì gǒu dé zhī rén. cǐ dāng qù zhě èr yě. bǐ cháng bù liàng fēn shǒu, yán jí guó shì, shí jiàn yū lòu, yǐ yàn yú jīn, jī qí yōng yú, qǐ kān shí yòng. cǐ dāng qù zhě sān yě. chén zì zhuó chūn guān, wèi cháng gōng zhí, yǐ jí qǐ qù, gèng huò chāo qiān, yǒu hé gōng láo, dé yǐ zhī shòu. cǐ dāng qù zhě sì yě. guó cháo diǎn fǎ, kuí zhī lǐ jīng, nián zhì qī shí, jiē dāng zhì shì. jīn chén nián chǐ yǐ jí, jiā yǐ jí bìng, xuè qì jì shuāi, jiè zhī zài dé. cǐ dāng qù zhě wǔ yě. chén wén shèng jūn yǒu cóng yù zhī rén, pǐ fū yǒu mò duó zhī zhì, jīn chén yǒu wǔ dāng qù zhī yì, wú yī kě liú zhī lǐ, qǐ jiǎn huì lèi zòu, fàng guī tián lǐ.
臣職在勸講,蔑有發明,期月之間,病告相繼,坐竊厚祿,無補聖聰。先聖有言:"陳力就列,不能者止。"此當去者一也。臣起自草茅,誤膺召用,守道之語,形於訓詞,而臣貪戀寵榮,遂移素守,使朝廷非常不次之舉,獲懷利苟得之人。此當去者二也。比嘗不量分守,言及國事,識見迂陋,已驗於今,跡其庸愚,豈堪時用。此當去者三也。臣自擢春官,未嘗供職,以疾乞去,更獲超遷,有何功勞,得以祗受。此當去者四也。國朝典法,揆之禮經,年至七十,皆當致仕。今臣年齒已及,加以疾病,血氣既衰,戒之在得。此當去者五也。臣聞聖君有從欲之仁,匹夫有莫奪之志,今臣有五當去之義,無一可留之理,乞檢會累奏,放歸田裡。
shū shàng, yǐ tūn tí jǔ jiāng zhōu tài píng guān. yǐn nián gào lǎo, zhuǎn yī guān zhì shì.
疏上,以焞提舉江州太平觀。引年告老,轉一官致仕。
tūn zì rù jīng yán, jí qǐ xiū zhì, cháo tíng yǐ lǐ liú zhī jùn dǐng jì qù, qín guì dāng guó, jiàn tūn yì hé shū jí yǔ guì shū yǐ bù lè, zhì shì, dé qiú qù zhī shū, suì bù fù liú. shí èr nián, zú.
焞自入經筵,即乞休致,朝廷以禮留之;浚、鼎既去,秦檜當國,見焞議和疏及與檜書已不樂,至是,得求去之疏,遂不復留。十二年,卒。
dāng shì shí, xué yú chéng yí zhī mén zhě gù duō jūn zǐ, rán qiú zhì zhí hóng yì shí tǐ lì xíng ruò tūn zhě gài xiān. yí cháng yǐ" lǔ" xǔ zhī, qiě yuē:" wǒ sǐ, ér bù shī qí zhèng zhě yǐn shì zi yě." qí yán xíng jiàn yú fú líng jì shàn lù wèi xiáng, yǒu lùn yǔ jiě jí mén rén wèn dá chuán yú shì.
當是時,學於程頤之門者固多君子,然求質直弘毅、實體力行若焞者蓋鮮。頤嘗以"魯"許之,且曰:"我死,而不失其正者尹氏子也。"其言行見於《涪陵記善錄》為詳,有《論語解》及《門人問答》傳於世。
yáng shí zì zhōng lì, nán jiàn jiāng lè rén. yòu yǐng yì, néng shǔ wén, shāo zhǎng, qián xīn jīng shǐ. xī níng jiǔ nián, zhōng jìn shì dì. shí hé nán chéng hào yǔ dì yí jiǎng kǒng mèng jué xué yú xī fēng zhī jì, hé luò zhī shì xī rán shī zhī. shí diào guān bù fù, yǐ shī lǐ jiàn hào yú yǐng chāng, xiāng de shén huān. qí guī yě, hào mù sòng zhī yuē:" wú dào nán yǐ." sì nián ér hào sǐ, shí wén zhī, shè wèi kū qǐn mén, ér yǐ shū fù gào tóng xué zhě. zhì shì, yòu jiàn chéng yí yú luò, shí gài nián sì shí yǐ. yī rì jiàn yí, yí ǒu míng zuò, shí yǔ yóu cù shì lì bù qù, yí jì jué, zé mén wài xuě shēn yī chǐ yǐ. guān xī zhāng zài cháng zhe xī míng, èr chéng shēn tuī fú zhī, shí yí qí jìn yú jiān ài, yǔ qí shī yí biàn lùn wǎng fù, wén lǐ yī fēn shū zhī shuō, shǐ huò rán wú yí.
楊時字中立,南劍將樂人。幼穎異,能屬文,稍長,潛心經史。熙寧九年,中進士第。時河南程顥與弟頤講孔、孟絕學於熙、豐之際,河、洛之士翕然師之。時調官不赴,以師禮見顥於潁昌,相得甚歡。其歸也,顥目送之曰:"吾道南矣。"四年而顥死,時聞之,設位哭寢門,而以書赴告同學者。至是,又見程頤於洛,時蓋年四十矣。一日見頤,頤偶瞑坐,時與游酢侍立不去,頤既覺,則門外雪深一尺矣。關西張載嘗著《西銘》,二程深推服之,時疑其近於兼愛,與其師頤辨論往復,聞理一分殊之說,始豁然無疑。
dù mén bù shì zhě shí nián, jiǔ zhī, lì zhī liú yáng yú háng xiāo shān sān xiàn, jiē yǒu huì zhèng, mín sī zhī bù wàng. zhāng shùn mín zài jiàn yuán, jiàn zhī, dé jīng zhōu jiào shòu. shí ān yú zhōu xiàn, wèi cháng qiú wén dá, ér dé wàng rì zhòng, sì fāng zhī shì bù yuǎn qiān lǐ cóng zhī yóu, hào yuē guī shān xiān shēng.
杜門不仕者十年,久之,歷知瀏陽、餘杭、蕭山三縣,皆有惠政,民思之不忘。張舜民在諫垣,薦之,得荊州教授。時安於州縣,未嘗求聞達,而德望日重,四方之士不遠千里從之游,號曰龜山先生。
shí tiān xià duō gù, yǒu yán yú cài jīng zhě, yǐ wèi shì zhì cǐ bì bài, yí yǐn jiù dé lǎo chéng zhì zhū zuǒ yòu, shù jǐ yóu kě jí, shí zǎi shì zhī. huì yǒu shǐ gāo lì zhě, guó zhǔ wèn guī shān ān zài, shǐ huí yǐ wén. zhào wèi mì shū láng, qiān zhù zuò láng. jí miàn duì, zòu yuē:
時天下多故,有言於蔡京者,以為事至此必敗,宜引舊德老成置諸左右,庶幾猶可及,時宰是之。會有使高麗者,國主問龜山安在,使回以聞。召為秘書郎,遷著作郎。及面對,奏曰:
yáo shùn yuē" yǔn zhí jué zhōng", mèng zǐ yuē" tāng zhí zhōng", hóng fàn yuē" huáng jiàn qí yǒu jí", lì shì shèng rén yóu sī dào yě. xī níng zhī chū, dà chén wén liù yì zhī yán yǐ xíng qí sī, zǔ zōng zhī fǎ fēn gèng dài jǐn. yuán yòu jì zhī, jǐn fù zǔ zōng zhī jiù, xī níng zhī fǎ yī qiè fèi gé. zhì shào shèng chóng níng yì yòu shén yān, fán yuán yòu zhī zhèng shì zhe zài lìng jiǎ, jiē fén zhī yǐ miè qí jī. zì shì fēn wèi èr dǎng, jìn shēn zhī huò zhì jīn wèi tiǎn. chén yuàn míng zhào yǒu sī, tiáo jù zǔ zōng zhī fǎ, zhe wèi gāng mù, yǒu yí yú jīn zhě jǔ ér xíng zhī, dāng sǔn yì zhě sǔn yì zhī, yuán yòu xī fēng gū zhì wù wèn, yī qū yú zhōng ér yǐ.
堯、舜曰"允執厥中",孟子曰"湯執中",《洪範》曰"皇建其有極",歷世聖人由斯道也。熙寧之初,大臣文六藝之言以行其私,祖宗之法紛更殆盡。元祐繼之,盡復祖宗之舊,熙寧之法一切廢革。至紹聖、崇寧抑又甚焉,凡元祐之政事著在令甲,皆焚之以滅其跡。自是分為二黨,縉紳之禍至今未殄。臣願明詔有司,條具祖宗之法,著為綱目,有宜於今者舉而行之,當損益者損益之,元祐、熙、豐姑置勿問,一趨於中而已。
cháo tíng fāng tú yàn yún, xū nèi shì wài, shí suì chén shí zhèng zhī bì, qiě wèi:" yàn yún zhī shī yí tuì shǒu nèi dì, yǐ shěng zhuǎn shū zhī láo, mù biān mín wèi gōng nǔ shǒu, yǐ shā cháng shèng jūn zhī shì." yòu yán:" dū chéng jū sì dá zhī qú, wú gāo shān jù jìn yǐ wèi zǔ wèi, shì rén huái yì xīn, huǎn jí bù kě yǐ zhàng." zhí zhèng bù néng yòng. dēng duì, lì chén jūn chén jǐng jiè, zhèng zài wú yú zhī shí, qǐ wèi xuān hé huì jì lù, yǐ zhōu zhī tiān xià cái wù chū rù zhī shù. huī zōng shǒu kěn zhī.
朝廷方圖燕雲,虛內事外,時遂陳時政之弊,且謂:"燕雲之師宜退守內地,以省轉輸之勞,募邊民為弓弩手,以殺常勝軍之勢。"又言:"都城居四達之衢,無高山巨浸以為阻衛,士人懷異心,緩急不可倚仗。"執政不能用。登對,力陳君臣警戒,正在無虞之時,乞為《宣和會計錄》,以周知天下財物出入之數。徽宗首肯之。
chú ěr yīng diàn shuō shū. wén jīn rén rù gōng, wèi zhí zhèng yuē:" jīn rì shì shì rú jī xīn yǐ rán, dāng zì fèn lì, yǐ sǒng dòng guān tīng. ruò shì yǐ qiè nuò zhī xíng, wěi mǐ bù zhèn, zé shì qù yǐ. xī jí àn zài cháo, huái nán qǐn móu. lùn àn zhī cái, wèi bì néng guò gōng sūn hóng bèi yě, tè qí zhí qì kě yǐ zhèn yā jiān xióng zhī xīn ěr. cháo tíng wēi wàng fú zhèn, shǐ jiān xióng yī yǐ hóng bèi shì zhī, zé wú fù kě wèi yě. yào hài zhī dì, dāng yán wèi shǒu bèi, bǐ zhì dū chéng, shàng hé jí zāi? jìn biān zhōu jūn yí jiān bì qīng yě, wù yǔ zhī zhàn, shǐ zhī zì kùn. ruò gōng zhàn lüè dì, dāng qiǎn yuán bīng zhuī xí, shǐ zhī fù bèi shòu dí, zé kě yǐ zhì shèng yǐ." qiě wèi:" jīn rì zhī shì, dāng yǐ shōu rén xīn wèi xiān. rén xīn bù fù, suī yǒu gāo chéng shēn chí jiān jiǎ lì bīng, bù zú shì yě. miǎn fū zhī yì, dú bèi hǎi nèi, xī chéng jù liǎn, dōng nán huā shí, qí hài yóu shén. qián cǐ gài cháng bà zhī, zhào mò wèi gān, ér huā shí gòng fèng zhī zhōu yǐ xián wěi yǐ. jīn suī fù shēn qián lìng, ér huò gēn bù chú, rén shuí xìn zhī? yù zhì rén hé, qù cǐ sān zhě, zhèng jīn rì zhī xiān wù yě."
除邇英殿說書。聞金人入攻,謂執政曰:"今日事勢如積薪已然,當自奮勵,以竦動觀聽。若示以怯懦之形,委靡不振,則事去矣。昔汲黯在朝,淮南寢謀。論黯之才,未必能過公孫弘輩也,特其直氣可以鎮壓奸雄之心爾。朝廷威望弗振,使奸雄一以弘輩視之,則無復可為也。要害之地,當嚴為守備,比至都城,尚何及哉?近邊州軍宜堅壁清野,勿與之戰,使之自困。若攻戰略地,當遣援兵追襲,使之腹背受敵,則可以制勝矣。"且謂:"今日之事,當以收人心為先。人心不附,雖有高城深池、堅甲利兵,不足恃也。免夫之役,毒被海內,西城聚斂,東南花石,其害尤甚。前此蓋嘗罷之,詔墨未乾,而花石供奉之舟已銜尾矣。今雖復申前令,而禍根不除,人誰信之?欲致人和,去此三者,正今日之先務也。"
jīn rén wéi jīng chéng, qín wáng zhī bīng sì jí, ér mò xiāng tǒng yī. shí yán:" táng jiǔ jié dù zhī shī bù lì tǒng shuài, suī lǐ guō zhī shàn yòng bīng, yóu bù miǎn bài nǜ. jīn zhū lù wū hé zhī zhòng, chén wèi dāng lì tǒng shuài, yī hào lìng, shì jì lǜ, ér hòu shì zú shǐ yòng mìng." yòu yán:" tóng guàn wèi sān lù dà shuài, dí rén qīn jiāng, qì jūn ér guī, nú lù zhī yǒu yú zuì, cháo tíng zhì zhī bù wèn, gù liáng fāng píng hé guàn jiē xiāng jì ér dùn. dāng zhèng diǎn xíng, yǐ wèi chén zǐ bù zhōng zhī jiè. tóng guàn wò bīng èr shí yú nián, fù jūn shā jiāng, xún zhì jīn rì, bǐ wén fáng chéng réng yòng yān rén, fù chē zhī zhé, bù kě fù dǎo." shū shàng, chú yòu jiàn yì dài fū jiān shì jiǎng.
金人圍京城,勤王之兵四集,而莫相統一。時言:"唐九節度之師不立統帥,雖李、郭之善用兵,猶不免敗衄。今諸路烏合之眾,臣謂當立統帥,一號令,示紀律,而後士卒始用命。"又言:"童貫為三路大帥,敵人侵疆,棄軍而歸,孥戮之有餘罪,朝廷置之不問,故梁方平、何灌皆相繼而遁。當正典刑,以為臣子不忠之戒。童貫握兵二十餘年,覆軍殺將,馴至今日,比聞防城仍用閹人,覆車之轍,不可復蹈。"疏上,除右諫議大夫兼侍講。
dí bīng chū tuì, yì zhě yù gē sān zhèn yǐ jiǎng hé, shí jí yán qí bù kě, yuē:" hé shuò wèi cháo tíng zhòng dì, ér sān zhèn yòu hé shuò zhī yào fān yě. zì zhōu shì zōng qì tài zǔ tài zōng, bǎi zhàn ér hòu dé zhī, yī dàn qì zhī běi tíng, shǐ dí qí jí qū, guàn wú fù xīn, bù shù rì kě zhì jīng chéng. jīn wén sān zhèn zhī mín yǐ sǐ jù zhī, sān zhèn jù qí qián, wú yǐ zhòng bīng niè qí hòu, shàng kě wèi yě. ruò zhǒng shī dào liú guāng shì jiē yī shí míng jiāng, shǐ zhì ér wèi yòng, qǐ zhào wèn fāng lüè." shū shàng, qīn zōng zhào chū shī, ér yì zhě duō chí liǎng duān, shí kàng shū yuē:" wén jīn rén zhù cí xiāng, pò dà míng, jié lǔ qū lüè, wú yǒu jì jí, shì mò wèi gān, ér bèi bù xuán zhǒng, wú suī yù zhuān shǒu hé yì, bù kě de yě. fū yuè shù qiān lǐ zhī yuǎn, fàn rén guó dōu, wēi dào yě. bǐ jiàn qín wáng zhī shī sì miàn ér jí, yì jù ér guī, fēi ài wǒ ér bù gōng. cháo tíng gē sān zhèn èr shí zhōu zhī dì yǔ zhī, shì yù zhù kòu ér zì gōng yě. wén sù wáng chū yǔ zhī yuē, jí hé ér fǎn, jīn xié zhī yǐ wǎng, cǐ bài méng zhī dà zhě. chén qiè wèi cháo tíng yí yǐ sù wáng wèi wèn, zé qí bài méng, bì děi sù wáng ér hòu yǐ." shí tài yuán wéi bì shù yuè, ér yáo gǔ yōng bīng dòu liú bù jìn, shí shàng shū qǐ zhū gǔ yǐ sù jūn zhèng, bá piān bì zhī kě jiāng zhě dài zhī. bù bào.
敵兵初退,議者欲割三鎮以講和,時極言其不可,曰:"河朔為朝廷重地,而三鎮又河朔之要藩也。自周世宗迄太祖、太宗,百戰而後得之,一旦棄之北庭,使敵騎疾驅,貫吾腹心,不數日可至京城。今聞三鎮之民以死拒之,三鎮拒其前,吾以重兵躡其後,尚可為也。若种師道、劉光世皆一時名將,始至而未用,乞召問方略。"疏上,欽宗詔出師,而議者多持兩端,時抗疏曰:"聞金人駐磁、相,破大名,劫虜驅掠,無有紀極,誓墨未乾,而背不旋踵,吾雖欲專守和議,不可得也。夫越數千里之遠,犯人國都,危道也。彼見勤王之師四面而集,亦懼而歸,非愛我而不攻。朝廷割三鎮二十州之地與之,是欲助寇而自攻也。聞肅王初與之約,及河而返,今挾之以往,此敗盟之大者。臣竊謂朝廷宜以肅王為問,責其敗盟,必得肅王而後已。"時太原圍閉數月,而姚古擁兵逗留不進,時上疏乞誅古以肅軍政,拔偏裨之可將者代之。不報。
lǐ gāng zhī bà, tài xué shēng fú què shàng shū, qǐ liú gāng yǔ zhǒng shī dào, jūn mín jí zhě shù shí wàn, cháo tíng yù fáng jìn zhī. wú mǐn qǐ yòng shí yǐ jìng tài xué, shí dé zhào duì, yán:" zhū shēng fú què fēn fēn, zhōng yú cháo tíng, fēi yǒu tā yì, dàn zé lǎo chéng yǒu xíng yì zhě, wèi zhī zhǎng èr, zé jiāng zì dìng." qīn zōng yuē:" wú yú yú qīng." suì yǐ shí jiān guó zi jì jiǔ. shǒu yán:" sān xǐng zhèng shì suǒ chū, liù cáo fēn zhì, gè yǒu yōu sī. jīn nǎi bié pì guān shǔ, xīn jìn shào nián, wèi bì xián yú liù cáo zhǎng èr." yòu yán:
李綱之罷,太學生伏闕上書,乞留綱與种師道,軍民集者數十萬,朝廷欲防禁之。吳敏乞用時以靖太學,時得召對,言:"諸生伏闕紛紛,忠於朝廷,非有他意,但擇老成有行誼者,為之長貳,則將自定。"欽宗曰:"無逾於卿。"遂以時兼國子祭酒。首言:"三省政事所出,六曹分治,各有攸司。今乃別闢官屬,新進少年,未必賢於六曹長貳。"又言:
cài jīng yòng shì èr shí yú nián, dù guó hài mín, jǐ wēi zōng shè, rén suǒ qiè chǐ, ér lùn qí zuì zhě, mò zhī qí suǒ běn yě. gài jīng yǐ jì shù shén zōng wèi míng, shí xié wáng ān shí yǐ tú shēn lì, gù tuī zūn ān shí, jiā yǐ wáng jué, pèi xiǎng kǒng zǐ miào tíng. jīn rì zhī huò, shí ān shí yǒu yǐ qǐ zhī.
蔡京用事二十餘年,蠹國害民,幾危宗社,人所切齒,而論其罪者,莫知其所本也。蓋京以繼述神宗為名,實挾王安石以圖身利,故推尊安石,加以王爵,配饗孔子廟庭。今日之禍,實安石有以啟之。
jǐn àn ān shí xié guǎn shāng zhī shù, chì liù yì yǐ wén jiān yán, biàn luàn zǔ zōng fǎ dù. dāng shí sī mǎ guāng yǐ yán qí wèi hài dāng jiàn yú shù shí nián zhī hòu, jīn rì zhī shì, ruò hé fú qì. qí zhe wèi xié shuō yǐ tú xué zhě ěr mù, ér bài huài qí xīn shù zhě, bù kě lǚ shù, gū jí yī èr shì míng zhī.
謹按安石挾管、商之術,飭六藝以文奸言,變亂祖宗法度。當時司馬光已言其為害當見於數十年之後,今日之事,若合符契。其著為邪說以塗學者耳目,而敗壞其心術者,不可縷數,姑即一二事明之。
xī shén zōng cháng chēng měi hàn wén xī bǎi jīn yǐ bà lù tái, ān shí nǎi yán:" bì xià ruò néng yǐ yáo shùn zhī dào zhì tiān xià, suī jié tiān xià yǐ zì fèng bù wèi guò, shǒu cái zhī yán fēi zhèng lǐ." céng bù zhī yáo shùn máo cí tǔ jiē. yǔ yuē:" kè jiǎn yú jiā", zé jié tiān xià yǐ zì fèng zhě, bì fēi yáo shùn zhī dào. qí hòu wáng fǔ yǐ yīng fèng huā shí zhī shì, jié tiān xià zhī lì, hào wèi xiǎng shàng, shí ān shí yǒu yǐ chàng zhī yě. qí shì fú yī shǒu chéng zhī shī, yú mò zhāng zé wèi:" yǐ dào shǒu chéng zhě, yì shǐ qún zhòng, tài ér bù wèi jiāo, zǎi zhì wàn wù, fèi ér bù wèi chǐ, shú bì bì rán yǐ ài wèi shì." shī zhī suǒ yán, zhèng wèi néng chí yíng zé shén qí zǔ kǎo ān lè zhī, ér wú hòu jiān ěr. zì gǔ shì zhī zhě, wèi yǒu tài ér bù wèi jiāo fèi ér bù wèi chǐ zhī shuō yě. ān shí dú chàng wèi cǐ shuō, yǐ qǐ rén zhǔ zhī chǐ xīn. hòu cài jīng bèi qīng fèi wàng yòng, yǐ chǐ mí wèi shì. ān shí xié shuō zhī hài rú cǐ.
昔神宗嘗稱美漢文惜百金以罷露台,安石乃言:"陛下若能以堯、舜之道治天下,雖竭天下以自奉不為過,守財之言非正理。"曾不知堯、舜茅茨土階。禹曰:"克儉於家",則竭天下以自奉者,必非堯、舜之道。其後王黼以應奉花石之事,竭天下之力,號為享上,實安石有以倡之也。其釋《鳧鷖》守成之詩,於末章則謂:"以道守成者,役使群眾,泰而不為驕,宰制萬物,費而不為侈,孰弊弊然以愛為事。"《詩》之所言,正謂能持盈則神祇祖考安樂之,而無後艱爾。自古釋之者,未有泰而不為驕、費而不為侈之說也。安石獨倡為此說,以啟人主之侈心。後蔡京輩輕費妄用,以侈靡為事。安石邪說之害如此。
fú wàng zhuī duó wáng jué, míng zhào zhōng wài, huǐ qù pèi xiǎng zhī xiàng, shǐ xié shuō yín cí bù wèi xué zhě zhī huò. shū shàng, ān shí suì jiàng cóng sì zhī liè. shì zhī xí wáng shì xué qǔ kē dì zhě, yǐ shù shí nián, bù fù zhī qí fēi, hū wén yǐ wèi xié shuō, yì lùn fēn rán. jiàn guān féng xiè lì zhǔ wáng shì, shàng shū dǐ shí. huì xué guān zhōng yǒu fēn zhēng zhě, yǒu zhǐ xué guān bìng bà, shí yì bà jì jiǔ.
伏望追奪王爵,明詔中外,毀去配享之像,使邪說淫辭不為學者之惑。疏上,安石遂降從祀之列。士之習王氏學取科第者,已數十年,不復知其非,忽聞以為邪說,議論紛然。諫官馮澥力主王氏,上疏詆時。會學官中有紛爭者,有旨學官並罷,時亦罷祭酒。
shí yòu yán:" yuán yòu dǎng jí zhōng, wéi sī mǎ guāng yī rén dú bāo xiǎn, ér wèi jí lǚ gōng zhe hán wéi fàn chún rén lǚ dà fáng ān dào bèi. jiàn zhōng chū yán guān chén guàn yǐ bāo zèng, ér wèi jí zōu hào." yú shì yuán yòu zhū chén jiē cì dì qiān fù.
時又言:"元祐黨籍中,惟司馬光一人獨褒顯,而未及呂公著、韓維、范純仁、呂大防、安燾輩。建中初言官陳瓘已褒贈,而未及鄒浩。"於是元祐諸臣皆次第牽復。
xún sì shàng zhāng qǐ bà jiàn shěng, chú gěi shì zhōng, cí, qǐ zhì shì, chú huī yóu gé zhí xué shì tí jǔ sōng shān chóng fú gōng. shí lì cí zhí xué shì zhī mìng, gǎi chú huī yóu gé dài zhì tí jǔ chóng fú gōng. bì cí, yóu shàng shū qǐ xuǎn jiāng liàn bīng, wèi zhàn shǒu zhī bèi.
尋四上章乞罷諫省,除給事中,辭,乞致仕,除徽猷閣直學士、提舉嵩山崇福宮。時力辭直學士之命,改除徽猷閣待制、提舉崇福宮。陛辭,猶上書乞選將練兵,為戰守之備。
gāo zōng jí wèi, chú gōng bù shì láng. bì duì yán:" zì gǔ shèng xián zhī jūn, wèi yǒu bù yǐ diǎn xué wèi wù." chú jiān shì dú. qǐ xiū jiàn yán huì jì lù, qǐ xù qín wáng zhī bīng, qǐ kuān jiǎ yán zhě. lián zhāng gài wài, yǐ lóng tú gé zhí xué shì tí jǔ háng zhōu dòng xiāo gōng. yǐ ér gào lǎo, yǐ běn guān zhì shì, yōu yóu lín quán, yǐ zhe shū jiǎng xué wèi shì. zú nián bā shí sān, shì wén jìng.
高宗即位,除工部侍郎。陛對言:"自古聖賢之君,未有不以典學為務。"除兼侍讀。乞修《建炎會計錄》,乞恤勤王之兵,乞寬假言者。連章丐外,以龍圖閣直學士提舉杭州洞霄宮。已而告老,以本官致仕,優遊林泉,以著書講學為事。卒年八十三,諡文靖。
shí zài dōng jùn, suǒ jiāo jiē tiān xià shì, xiān dá chén guàn zōu hào jiē yǐ shī lǐ shì shí. jì dù jiāng, dōng nán xué zhě tuī shí wèi chéng shì zhèng zōng. yǔ hú ān guó wǎng lái jiǎng lùn yóu duō. shí fú chén zhōu xiàn sì shí yǒu qī nián, wǎn jū jiàn shěng, jǐn jiǔ shí rì, fán suǒ lùn liè jiē qiè yú shì dào, ér qí dà zhě, zé pì wáng shì jīng xué, pái jìng kāng hé yì, shǐ xié shuō bù zuò. fán shào xìng chū chóng shàng yuán yòu xué shù, ér zhū xī zhāng shì zhī xué dé chéng shì zhī zhèng, qí yuán wěi mài luò jiē chū yú shí.
時在東郡,所交皆天下士,先達陳瓘、鄒浩皆以師禮事時。暨渡江,東南學者推時為程氏正宗。與胡安國往來講論尤多。時浮沉州縣四十有七年,晚居諫省,僅九十日,凡所論列皆切於世道,而其大者,則辟王氏經學,排靖康和議,使邪說不作。凡紹興初崇尚元祐學術,而朱熹、張栻之學得程氏之正,其源委脈絡皆出於時。
zi dí, lì xué tōng jīng, yì cháng shī chéng yí yún.
子迪,力學通經,亦嘗師程頤雲。
luó cóng yàn zì zhòng sù, nán jiàn rén. yǐ lèi jǔ ēn wèi huì zhōu bó luó xiàn zhǔ bù. wén tóng jùn yáng shí dé hé nán chéng shì xué, kǎi rán mù zhī, jí shí wèi xiāo shān lìng, suì tú bù wǎng xué yān. shí shú chá zhī, nǎi xǐ yuē:" wéi cóng yàn kě yǔ yán dào." yú shì rì yì yǐ qīn, shí dì zǐ qiān yú rén, wú jí cóng yàn zhě. cóng yàn chū jiàn shí sān rì, jí jīng hàn jiā bèi, yuē:" bù zhì shì, jǐ xū guò yī shēng yǐ." cháng yǔ shí jiǎng yì, zhì gān jiǔ sì yáo, yún:" yī chuān shuō shén shàn." cóng yàn jí yù tián zǒu luò, jiàn yí wèn zhī, yí fǎn fù yǐ gào, cóng yàn xiè yuē:" wén zhī guī shān jù shì yǐ." nǎi guī zú yè.
羅從彥字仲素,南劍人。以累舉恩為惠州博羅縣主簿。聞同郡楊時得河南程氏學,慨然慕之,及時為蕭山令,遂徒步往學焉。時熟察之,乃喜曰:"惟從彥可與言道。"於是日益以親,時弟子千餘人,無及從彥者。從彥初見時三日,即驚汗浹背,曰:"不至是,幾虛過一生矣。"嘗與時講《易》,至《乾》九四爻,云:"伊川說甚善。"從彥即鬻田走洛,見頤問之,頤反覆以告,從彥謝曰:"聞之龜山具是矣。"乃歸卒業。
shā xiàn chén yuān, yáng shí zhī xù yě, cháng yì cóng yàn, bì jìng rì nǎi fǎn, wèi rén yuē:" zì wú jiāo zhòng sù, rì wén suǒ bù wén, ào xué qīng jié, zhēn nán zhōu zhī guān miǎn yě. jì ér zhú shì shān zhōng, jué yì shì jìn, zhōng rì duān zuò, jiān yè shí jiāng xī shàng, yín yǒng ér guī, héng chōng rán zì dé yān.
沙縣陳淵,楊時之婿也,嘗詣從彥,必竟日乃返,謂人曰:"自吾交仲素,日聞所不聞,奧學清節,真南州之冠冕也。既而築室山中,絕意仕進,終日端坐,間謁時將溪上,吟詠而歸,恆充然自得焉。
cháng cǎi zǔ zōng gù shì wèi zūn yáo lù, jìng kāng zhōng, nǐ xiàn què xià, huì guó nán bù guǒ. cháng yǔ xué zhě lùn zhì yuē:" zǔ zōng fǎ dù bù kě fèi, dé zé bù kě shì. fèi fǎ dù zé biàn luàn zhī shì qǐ, shì dé zé zé jiāo yì zhī xīn shēng. zì gǔ dé zé zuì hòu mò ruò yáo shùn, xiàng shǐ zi sūn kě shì, zé yáo shùn bì chuán qí zi. fǎ dù zhī míng mò rú zhōu, xiàng shǐ zi sūn shì shǒu wén wǔ chéng kāng zhī yí xù, suī zhì jīn cún kě yě." yòu yuē:" jūn zǐ zài cháo zé tiān xià bì zhì, gài jūn zǐ jìn zé cháng yǒu luàn shì zhī yán, shǐ rén zhǔ duō yōu ér shàn xīn shēng, gù zhì. xiǎo rén zài cháo zé tiān xià luàn, gài xiǎo rén jìn zé cháng yǒu zhì shì zhī yán, shǐ rén zhǔ duō lè ér dài xīn shēng, gù luàn." yòu yuē:" tiān xià zhī biàn bù qǐ yú sì fāng, ér qǐ yú cháo tíng. pì rú rén zhī shāng qì, zé hán shǔ yì qīn mù zhī shāng xīn, zé fēng yǔ yì zhé. gù nèi yǒu lín fǔ zhī jiān, zé wài bì yǒu lù shān zhī luàn, nèi yǒu lú qǐ zhī jiān, zé wài bì yǒu zhū cǐ zhī pàn."
嘗采祖宗故事為《遵堯錄》,靖康中,擬獻闕下,會國難不果。嘗與學者論治曰:"祖宗法度不可廢,德澤不可恃。廢法度則變亂之事起,恃德澤則驕佚之心生。自古德澤最厚莫若堯、舜,向使子孫可恃,則堯、舜必傳其子。法度之明莫如周,向使子孫世守文、武、成、康之遺緒,雖至今存可也。"又曰:"君子在朝則天下必治,蓋君子進則常有亂世之言,使人主多憂而善心生,故治。小人在朝則天下亂,蓋小人進則常有治世之言,使人主多樂而怠心生,故亂。"又曰:"天下之變不起於四方,而起於朝廷。譬如人之傷氣,則寒暑易侵;木之傷心,則風雨易折。故內有林甫之奸,則外必有祿山之亂,內有盧杞之奸,則外必有朱泚之叛。"
qí lùn shì xíng yuē:" zhōu kǒng zhī xīn shǐ rén míng dào, xué zhě guǒ néng míng dào, zé zhōu kǒng zhī xīn, shēn zì dé zhī. sān dài rén cái dé zhōu kǒng zhī xīn, ér míng dào zhě duō, gù shì sǐ shēng qù jiù rú hán shǔ zhòu yè zhī yí, ér zhōng yì xíng zhī zhě yì. zhì hàn táng yǐ jīng shù gǔ wén xiāng shàng, ér shī zhōu kǒng zhī xīn, gù jīng shù zì dǒng shēng gōng sūn hóng chàng zhī, gǔ wén zì hán yù liǔ zōng yuán qǐ zhī, yú shì míng dào zhě guǎ, gù shì sǐ shēng qù jiù rú wàn jūn jiǔ dǐng zhī zhòng, ér zhōng yì xíng zhī zhě nán. wū hū, xué zhě suǒ jiàn, zì hàn táng sàng yǐ." yòu yuē:" shì zhī lì cháo, yào yǐ zhèng zhí zhōng hòu wèi běn. zhèng zhí zé cháo tíng wú guò shī, zhōng hòu zé tiān xià wú jiē yuàn. yī yú zhèng zhí ér bù zhōng hòu, zé jiàn rù yú kè. yī yú zhōng hòu ér bù zhèng zhí, zé liú rù yú nuò." qí yì lùn chún zhèng lèi cǐ.
其論士行曰:"周、孔之心使人明道,學者果能明道,則周、孔之心,深自得之。三代人才得周、孔之心,而明道者多,故視死生去就如寒暑晝夜之移,而忠義行之者易。至漢、唐以經術古文相尚,而失周、孔之心,故經術自董生、公孫弘倡之,古文自韓愈、柳宗元啟之,於是明道者寡,故視死生去就如萬鈞九鼎之重,而忠義行之者難。嗚呼,學者所見,自漢、唐喪矣。"又曰:"士之立朝,要以正直忠厚為本。正直則朝廷無過失,忠厚則天下無嗟怨。一於正直而不忠厚,則漸入於刻。一於忠厚而不正直,則流入於懦。"其議論醇正類此。
zhū xī wèi:" guī shān chàng dào dōng nán, shì zhī yóu qí mén zhě shén zhòng, rán qián sī lì xíng rèn zhòng yì jí rú zhòng sù, yī rén ér yǐ." shào xìng zhōng zú, xué zhě chēng zhī yuē yù zhāng xiān shēng, chún yòu jiān shì wén zhì.
朱熹謂:"龜山倡道東南,士之游其門者甚眾,然潛思力行、任重詣極如仲素,一人而已。"紹興中卒,學者稱之曰豫章先生,淳祐間諡文質。
lǐ dòng zì yuàn zhōng, nán jiàn zhōu jiàn pǔ rén. nián èr shí sì, wén jùn rén luó cóng yàn dé hé luò zhī xué, suì yǐ shū yè zhī, qí lüè yuē:
李侗字願中,南劍州劍浦人。年二十四,聞郡人羅從彥得河、洛之學,遂以書謁之,其略曰:
dòng wén zhī, tiān xià yǒu sān běn yān, fù shēng zhī, shī jiào zhī, jūn zhì zhī, què qí yī zé běn bù lì. gǔ zhī shèng xián mò bù yǒu shī, qí yì yè zhī qín duò, shè dào zhī qiǎn shēn, qiú yì zhī xiān hòu, ruò cún ruò wáng, qí xiáng bù kě dé ér kǎo. wéi zhū sì zhī jiān, qī shí èr dì zǐ zhī tú, yì lùn wèn dá, jù zài fāng cè, yǒu zú jī yān, shì de fū zǐ ér yì míng yǐ. mèng shì zhī hòu, dào shī qí chuán, zhī fēn pài bié, zì lì mén hù, tiān xià zhēn rú bù fù jiàn yú shì. qí jù tú chéng qún, suǒ yǐ xiāng chuán shòu zhě, jù dú wén yì ér yǐ ěr, wèi zhī xī yān kě yě.
侗聞之,天下有三本焉,父生之,師教之,君治之,闕其一則本不立。古之聖賢莫不有師,其肄業之勤惰,涉道之淺深,求益之先後,若存若亡,其詳不可得而考。惟洙、泗之間,七十二弟子之徒,議論問答,具在方冊,有足稽焉,是得夫子而益明矣。孟氏之後,道失其傳,枝分派別,自立門戶,天下真儒不復見於世。其聚徒成群,所以相傳授者,句讀文義而已爾,謂之熄焉可也。
qí wéi xiān shēng fú yīng guī shān xiān shēng zhī jiǎng xí yǒu nián yǐ, kuàng cháng jí yī chuān xiān shēng zhī mén, dé bù chuán zhī dào yú qiān wǔ bǎi nián zhī hòu, xìng míng ér xiū, xíng wán ér jié, kuò zhī yǐ guǎng dà, tǐ zhī yǐ rén shù, jīng shēn wēi miào, gè jí qí zhì, hàn táng zhū rú wú jìn sì zhě. zhì yú bù yán ér yǐn rén yǐ hé, yǔ rén bìng lì ér shǐ rén huà, rú chūn fēng fā wù, gài yì mò zhī qí suǒ yǐ rán yě. fán dú shèng xián zhī shū, cū yǒu shí jiàn zhě, shú bù yuàn dé shòu jīng mén xià, yǐ zhì suǒ yí, zhì yú yì lùn zhī rén, gù dāng zhì ér wù lùn yě.
其惟先生服膺龜山先生之講席有年矣,況嘗及伊川先生之門,得不傳之道於千五百年之後,性明而修,行完而潔,擴之以廣大,體之以仁恕,精深微妙,各極其至,漢、唐諸儒無近似者。至於不言而飲人以和,與人並立而使人化,如春風發物,蓋亦莫知其所以然也。凡讀聖賢之書,粗有識見者,孰不願得授經門下,以質所疑,至於異論之人,固當置而勿論也。
dòng zhī yú bǐ, tú yǐ xí jǔ zi yè, bù dé fú yì yú mén xià, ér jīn rì quán quán yù qiú jiào zhě, yǐ wèi suǒ qiú yǒu dà yú lì lù yě. yì dòng wén zhī, dào kě yǐ zhì xīn, yóu shí zhī chōng bǎo, yī zhī yù hán yě. rén yǒu pò yú jī hán zhī huàn zhě, huáng huáng yān wèi yī shí zhī móu, zào cì diān pèi, wèi shǐ wàng yě. zhì yú xīn zhī bù zhì, yǒu méi shì bù zhī lǜ, qǐ ài xīn bù ruò kǒu tǐ zāi, fú sī shén yǐ.
侗之愚鄙,徒以習舉子業,不得服役於門下,而今日拳拳欲求教者,以謂所求有大於利祿也。抑侗聞之,道可以治心,猶食之充飽,衣之禦寒也。人有迫於饑寒之患者,皇皇焉為衣食之謀,造次顛沛,未始忘也。至於心之不治,有沒世不知慮,豈愛心不若口體哉,弗思甚矣。
dòng bù liàng zī zhì zhī lòu, tú yǐ zǔ fù yǐ rú xué qǐ jiā, bù rěn zhuì jī qiú zhī yè, zī zī kū kū wèi lì lù zhī xué, suī zhī zhēn rú yǒu zuò, wén fēng ér qǐ, gù bù ruò xiān shēng qīn zhì zhī dé yú dòng jìng yǔ mò zhī jiān, mù jī ér yì quán yě. jīn shēng èr shí yǒu sì suì, máng hū wèi yǒu suǒ zhǐ, zhú lǐ wèi míng ér shì fēi wú yǐ biàn, zhái xīn bù guǎng ér xǐ nù yì yǐ yáo, cāo lǚ bù wán ér huǐ lìn duō, jīng shén bù chōng ér zhì qiǎo xí, jiǎn yān ér bù jìng, shǒu yān ér bù fū, zhāo xī kǒng jù, bù chì rú jī hán qiè shēn zhě qiú chōng jī yù hán zhī jù yě. bù rán, ān gǎn yǐ bù xiào zhī shēn wèi xiān shēng zhī lèi zāi.
侗不量資質之陋,徒以祖父以儒學起家,不忍墜箕裘之業,孜孜矻矻為利祿之學,雖知真儒有作,聞風而起,固不若先生親炙之得於動靜語默之間,目擊而意全也。今生二十有四歲,茫乎未有所止,燭理未明而是非無以辨,宅心不廣而喜怒易以搖,操履不完而悔吝多,精神不充而智巧襲,揀焉而不淨,守焉而不敷,朝夕恐懼,不啻如饑寒切身者求充飢禦寒之具也。不然,安敢以不肖之身為先生之累哉。
cóng zhī lěi nián, shòu chūn qiū zhōng yōng yǔ mèng zhī shuō. cóng yàn hǎo jìng zuò, dòng tuì rù shì zhōng, yì jìng zuò. cóng yàn lìng jìng zhōng kàn xǐ nù āi lè wèi fā qián qì xiàng, ér qiú suǒ wèi" zhōng" zhě, jiǔ zhī, ér yú tiān xià zhī lǐ gāi shè dòng guàn, yǐ cì róng shì, gè yǒu tiáo xù, cóng yàn jí chēng xǔ yān.
從之累年,授《春秋》、《中庸》、《語》、《孟》之說。從彥好靜坐,侗退入室中,亦靜坐。從彥令靜中看喜怒哀樂未發前氣象,而求所謂"中"者,久之,而於天下之理該攝洞貫,以次融釋,各有條序,從彥亟稱許焉。
jì ér tuì jū shān tián, xiè jué shì gù yú sì shí nián, shí yǐn huò bù chōng, ér yí rán zì shì. shì qīn xiào jǐn, zhòng xiōng xìng gāng duō wǔ, dòng shì zhī dé qí huān xīn. guī mén nèi wài, yí yú sù mù, ruò wú rén shēng, ér zhòng shì zì lǐ. qīn qī yǒu pín bù néng hūn jià zhě, zé wèi jīng lǐ zhèn zhù zhī. yǔ xiāng rén chù, yǐn shí yán xiào, zhōng rì yóu yóu rú yě.
既而退居山田,謝絕世故餘四十年,食飲或不充,而怡然自適。事親孝謹,仲兄性剛多忤,侗事之得其歡心。閨門內外,夷愉肅穆,若無人聲,而眾事自理。親戚有貧不能婚嫁者,則為經理振助之。與鄉人處,飲食言笑,終日油油如也。
qí jiē hòu xué, dá wèn bù juàn, suī suí rén qiǎn shēn shī jiào, ér bì zì fǎn shēn zì dé shǐ. gù qí yán yuē:" xué wèn zhī dào bù zài duō yán, dàn mò zuò chéng xīn, tǐ rèn tiān lǐ. ruò shì, suī yī háo sī yù zhī fā, yì tuì tīng yǐ." yòu yuē:" xué zhě zhī bìng, zài yú wèi yǒu sǎ rán bīng jiě dòng shì chù. rú kǒng mén zhū zi, qún jū zhōng rì, jiāo xiāng qiē mó, yòu dé fū zǐ wèi zhī yī guī, rì yòng zhī jiān guān gǎn ér huà zhě duō yǐ. kǒng yú róng shì ér bù tuō luò chù, fēi yán shuō suǒ jí yě." yòu yuē:" dú shū zhě zhī qí suǒ yán mò fēi wú shì, ér jí wú shēn yǐ qiú zhī, zé fán shèng xián suǒ zhì ér wú suǒ wèi zhì zhě, jiē kě miǎn ér jìn yǐ. ruò zhí qiú zhī wén zì, yǐ zī sòng shuō, qí bù wèi wán wù sàng zhì zhě jǐ xī." yòu yuē:" jiǎng xué qiè zài shēn qián chēn mì, rán hòu qì wèi shēn zhǎng, qī jìng bù chà. ruò gài yǐ lǐ yī, ér bù chá qí fēn zhī shū, cǐ xué zhě suǒ yǐ liú yú yí sì luàn zhēn zhī shuō ér bù zì zhī yě." cháng yǐ huáng tíng jiān zhī chēng lián xī zhōu mào shū" xiōng zhōng jiǔ luò, rú guāng fēng jì yuè", wèi shàn xíng róng yǒu dào zhě qì xiàng, cháng fěng sòng zhī, ér gù wèi xué zhě cún cǐ yú xiōng zhōng, shù jǐ yù shì kuò rán, ér yì lǐ shǎo jìn yǐ.
其接後學,答問不倦,雖隨人淺深施教,而必自反身自得始。故其言曰:"學問之道不在多言,但默坐澄心,體認天理。若是,雖一毫私慾之發,亦退聽矣。"又曰:"學者之病,在於未有洒然冰解凍釋處。如孔門諸子,群居終日,交相切磨,又得夫子為之依歸,日用之間觀感而化者多矣。恐於融釋而不脫落處,非言說所及也。"又曰:"讀書者知其所言莫非吾事,而即吾身以求之,則凡聖賢所至而吾所未至者,皆可勉而進矣。若直求之文字,以資誦說,其不為玩物喪志者幾希。"又曰:"講學切在深潛縝密,然後氣味深長,蹊徑不差。若概以理一,而不察其分之殊,此學者所以流於疑似亂真之說而不自知也。"嘗以黃庭堅之稱濂溪周茂叔"胸中酒落,如光風霽月",為善形容有道者氣象,嘗諷誦之,而顧謂學者存此於胸中,庶幾遇事廓然,而義理少進矣。
qí yǔ zhōng yōng yuē:" shèng mén zhī chuán shì shū, qí suǒ yǐ kāi wù hòu xué wú yí cè yǐ. rán suǒ wèi' xǐ nù āi lè wèi fā wèi zhī zhōng' zhě, yòu yī piān zhī zhǐ yào yě. ruò tú jì sòng ér yǐ, zé yì xī yǐ wèi zāi? bì yě tǐ zhī yú shēn, shí jiàn shì lǐ, ruò yán zi zhī tàn, zhuō rán ruò yǒu suǒ jiàn, ér bù wéi hū xīn mù zhī jiān, rán hòu kuò chōng ér wǎng, wú suǒ bù tōng, zé shù hū qí kě yǐ yán zhōng yōng yǐ." qí yǔ chūn qiū yuē:" chūn qiū yī shì gè shì fā míng yī lì, rú guān shān shuǐ, xǐ bù ér xíng shì bù tóng, bù kě jū yǐ yī fǎ. rán suǒ yǐ nán yán zhě, gài yǐ cháng rén zhī xīn tuī cè shèng rén, wèi dào shèng rén sǎ rán chù, qǐ néng wú shī yé?"
其語《中庸》曰:"聖門之傳是書,其所以開悟後學無遺策矣。然所謂'喜怒哀樂未發謂之中'者,又一篇之指要也。若徒記誦而已,則亦奚以為哉?必也體之於身,實見是理,若顏子之嘆,卓然若有所見,而不違乎心目之間,然後擴充而往,無所不通,則庶乎其可以言《中庸》矣。"其語《春秋》曰:"《春秋》一事各是發明一例,如觀山水,徙步而形勢不同,不可拘以一法。然所以難言者,蓋以常人之心推測聖人,未到聖人洒然處,豈能無失耶?"
dòng jì xián jū, ruò wú yì dāng shì, ér shāng shí yōu guó, lùn shì gǎn jī dòng rén. cháng yuē:" jīn rì sān gāng bù zhèn, yì lì bù fēn. sān gāng bù zhèn, gù rén xīn xié pì, bù kān rèn yòng, shì zhì shàng xià zhī qì jiān gé, ér zhōng guó rì shuāi. yì lì bù fēn, gù zì wáng ān shí yòng shì, xiàn nì rén xīn, zhì jīn bù zì zhī jué. rén qū lì ér bù zhī yì, zé zhǔ shì rì gū, rén zhǔ dāng yú cǐ liú yì, bù rán, zé shì suǒ wèi' suī yǒu sù, wú dé ér shí zhū' yě."
侗既閒居,若無意當世,而傷時憂國,論事感激動人。嘗曰:"今日三綱不振,義利不分。三綱不振,故人心邪僻,不堪任用,是致上下之氣間隔,而中國日衰。義利不分,故自王安石用事,陷溺人心,至今不自知覺。人趨利而不知義,則主勢日孤,人主當於此留意,不然,則是所謂'雖有粟,吾得而食諸'也。"
shì shí lì bù yuán wài láng zhū sōng yǔ dòng wèi tóng mén yǒu, yǎ zhòng dòng, qiǎn zi xī cóng xué, xī zú dé qí chuán. shā xiàn dèng dí cháng wèi sōng yuē:" yuàn zhōng rú bīng hú qiū yuè, yíng chè wú xiá, fēi wú cáo suǒ jí." sōng yǐ wèi zhī yán. ér xī yì chēng tóng:" zī bǐng jìn tè, qì jié háo mài, ér chōng yǎng wán cuì, wú fù guī jiǎo, jīng chún zhī qì dá yú miàn mù, sè wēn yán lì, shén dìng qì hé, yǔ mò dòng jìng, duān xiáng xián tài, zì rán zhī zhōng ruò yǒu chéng fǎ. píng rì xún xún, yú shì ruò wú shén kě fǒu, jí qí chóu zuò shì biàn, duàn yǐ yì lǐ, zé yǒu jié rán bù kě fàn zhě." yòu wèi zì cóng dòng xué, cí qù fù lái, zé suǒ wén yì chāo jué. qí shàng dá bù yǐ rú cǐ.
是時吏部員外郎朱松與侗為同門友,雅重侗,遣子熹從學,熹卒得其傳。沙縣鄧迪嘗謂松曰:"願中如冰壺秋月,瑩徹無瑕,非吾曹所及。"松以謂知言。而熹亦稱同:"姿稟勁特,氣節豪邁,而充養完粹,無復圭角,精純之氣達於面目,色溫言厲,神定氣和,語默動靜,端詳閒泰,自然之中若有成法。平日恂恂,於事若無甚可否,及其酬酢事變,斷以義理,則有截然不可犯者。"又謂自從侗學,辭去復來,則所聞益超絕。其上達不已如此。
dòng zi yǒu zhí xìn fǔ jiē jǔ jìn shì, shì lì páng jùn, gèng qǐng yíng yǎng. guī dào wǔ yí, huì mǐn shuài wāng yīng chén yǐ shū bì lái yíng, dòng wǎng jiàn zhī, zhì zhī rì jí zuò, suì zú, nián qī shí yǒu yī.
侗子友直、信甫皆舉進士,試吏旁郡,更請迎養。歸道武夷,會閩帥汪應辰以書幣來迎,侗往見之,至之日疾作,遂卒,年七十有一。
xìn fǔ shì zhì jiān chá yù shǐ, chū zhī qú zhōu, zhuó guǎng dōng jiāng dōng xiàn, yǐ tè lì bù róng yú cháo yún.
信甫仕至監察御史,出知衢州,擢廣東、江東憲,以特立不容於朝雲。