shí huò shàng sì tún tián cháng píng yì cāng
◎食貨上四(屯田 常平 義倉)
qián dài jūn shī suǒ zài, yǒu dì lì zé kāi tún tián yíng tián, yǐ shěng kuì xiǎng. sòng tài zōng fá qì dān, guī qǔ yàn jì, biān xì yī kāi, hé shuò lián suì yì sāo, gēng zhī shī yè, zhōu xiàn duō xián tián, ér yuán biān yì zēng shù bīng. zì xióng zhōu dōng jì yú hǎi, duō jī shuǐ, qì dān huàn zhī, bù dé sì qí qīn tū shùn ān jūn xī zhì běi píng èr bǎi lǐ, qí dì píng kuàng, suì cháng zì cǐ ér rù. yì zhě wèi yí dù dì xíng gāo xià, yīn shuǐ lù zhī biàn, jiàn qiān mò, jùn gōu xù, yì shù wǔ jià, kě yǐ shí biān lǐn ér xiàn róng mǎ. duān gǒng èr nián, fēn mìng zuǒ jiàn yì dài fū chén shù yòu jiàn yì dài fū fán zhī gǔ wèi hé běi dōng xī lù zhāo zhì yíng tián shǐ, shù duì jí yán fēi biàn. xíng shù rì, yǒu zhào lìng xiū wán chéng bǎo, tōng dǎo gōu dú, ér yíng tián zhī yì suì qǐn. shí yòu mìng zhī dài zhōu zhāng qí xián zhì zhì hé dōng zhū zhōu yíng tián, xún yì bà.
前代軍師所在,有地利則開屯田、營田,以省饋餉。宋太宗伐契丹,規取燕薊,邊隙一開,河朔連歲繹騷,耕織失業,州縣多閒田,而緣邊益增戍兵。自雄州東際於海,多積水,契丹患之,不得肆其侵突;順安軍西至北平二百里,其地平曠,歲常自此而入。議者謂宜度地形高下,因水陸之便,建阡陌,浚溝洫,益樹五稼,可以實邊廩而限戎馬。端拱二年,分命左諫議大夫陳恕、右諫議大夫樊知古為河北東、西路招置營田使,恕對極言非便。行數日,有詔令修完城堡,通導溝瀆,而營田之議遂寢。時又命知代州張齊賢制置河東諸州營田,尋亦罷。
liù zhái shǐ hé chéng jǔ qǐng yú shùn ān zhài xī yǐn yì hé zhú dī wèi tún tián. jì ér hé shuò lián nián dà shuǐ, jí chéng jǔ zhī xióng zhōu, yòu yán yí yīn jī lǎo xù wèi bēi táng, dà zuò dào tián yǐ zú shí. huì cāng zhōu lín jīn lìng mǐn rén huáng mào shàng shū yán:" mǐn dì wéi zhǒng shuǐ tián, yuán shān dǎo quán, bèi fèi gōng lì. jīn hé běi zhōu jūn duō bēi táng, yǐn shuǐ gài tián, shěng gōng yì jiù, wǔ sān nián jiān, gōng sī bì dà huò qí lì." zhào chéng jǔ àn shì hái, zòu rú mào yán. suì yǐ chéng jǔ wèi zhì zhì hé běi yán biān tún tián shǐ, mào wèi dà lǐ sì chéng chōng pàn guān, fā zhū zhōu zhèn bīng yī wàn bā qiān rén gěi qí yì. fán xióng mò bà zhōu píng róng shùn ān děng jūn xìng yàn liù bǎi lǐ, zhì dòu mén, yǐn diàn shuǐ guàn gài. chū nián zhǒng dào, zhí shuāng bù chéng. mào yǐ wǎn dào jiǔ yuè shú, hé běi shuāng zǎo ér dì qì chí, jiāng dōng zǎo dào qī yuè jí shú, qǔ qí zhǒng kè lìng zhǒng zhī, shì suì bā yuè, dào shú. chū, chéng jǔ jiàn yì, jǔ zhī zhě pō zhòng wǔ chén xí gōng zhàn, yì chǐ yú yíng qì. jì zhǒng dào bù chéng, qún yì yù shén, shì jǐ wèi bà. zhì shì, chéng jǔ zài dào suì shù chē, qiǎn lì sòng què xià, yì zhě nǎi xī. ér guǎn pú shèn há zhī ráo, mín lài qí lì.
六宅使何承矩請於順安砦西引易河築堤為屯田。既而河朔連年大水,及承矩知雄州,又言宜因積潦蓄為陂塘,大作稻田以足食。會滄州臨津令閩人黃懋上書言:"閩地惟種水田,緣山導泉,倍費功力。今河北州軍多陂塘,引水溉田,省功易就,五三年間,公私必大獲其利。"詔承矩按視還,奏如懋言。遂以承矩為制置河北沿邊屯田使,懋為大理寺丞充判官,發諸州鎮兵一萬八千人給其役。凡雄莫霸州、平戎順安等軍興堰六百里,置斗門,引淀水灌溉。初年種稻,值霜不成。懋以晚稻九月熟,河北霜早而地氣遲,江東早稻七月即熟,取其種課令種之,是歲八月,稻熟。初,承矩建議,沮之者頗眾;武臣習攻戰,亦恥於營葺。既種稻不成,群議愈甚,事幾為罷。至是,承矩載稻穗數車,遣吏送闕下,議者乃息。而莞蒲、蜃蛤之饒,民賴其利。
dù zhī pàn guān chén yáo sǒu děng yì yán:" hàn wèi jìn táng yú chén xǔ dèng yǐng jì cài sù bó zhì yú shòu chūn, yòng shuǐ lì kěn tián, chén jī jù zài. yì xuǎn guān dà kāi tún tián, yǐ tōng shuǐ lì, fā jiāng huái xià jūn sàn zú jí mù mín chōng yì. gěi guān qián shì niú zhì gēng jù, dǎo gōu dú, zhú fáng yàn. měi tún shí rén, rén gěi yī niú, zhì tián wǔ shí mǔ, suī gǔ zhì yī fū bǎi mǔ, jīn qiě kěn qí bàn, qí jiǔ ér gǔ zhì kě fù yě. mǔ yuē shōu sān hú, suì kě shōu shí wǔ wàn hú, qī zhōu zhī jiān zhì èr shí tún, kě dé sān bǎi wàn hú, yīn ér yì zhī, shù nián kě shǐ cāng lǐn chōng shí, shěng jiāng huái cáo yùn. mín tián wèi pì, guān wèi zhǒng zhí, gōng tián wèi kěn, mù mín kěn zhī, suì dēng suǒ qǔ, bìng rú mín jiān zhǔ kè zhī lì. fù zǐ yuē:' lù tián mìng xuán yú tiān, rén lì suī xiū, gǒu shuǐ hàn bù shí, zé yī nián zhī gōng qì yǐ. shuǐ tián zhī zhì yóu rén lì, rén lì gǒu xiū, zé dì lì kě jǐn.' qiě chóng zāi zhī hài yì shǎo yú lù tián, shuǐ tián jì xiū, qí lì jiān bèi." dì lǎn zòu jiā zhī, qiǎn dà lǐ sì chéng huáng fǔ xuǎn guāng lù sì chéng hé liàng chéng chuán àn shì jīng dù, rán bù guǒ xíng.
度支判官陳堯叟等亦言:"漢、魏、晉、唐於陳、許、鄧、潁暨蔡、宿、亳至於壽春,用水利墾田,陳跡具在。議選官大開屯田,以通水利,發江、淮下軍散卒及募民充役。給官錢市牛、置耕具,導溝瀆,築防堰。每屯十人,人給一牛,治田五十畝,雖古制一夫百畝,今且墾其半,俟久而古制可復也。畝約收三斛,歲可收十五萬斛,七州之間置二十屯,可得三百萬斛,因而益之,數年可使倉廩充實,省江、淮漕運。民田未辟,官為種植,公田未墾,募民墾之,歲登所取,並如民間主客之例。傅子曰:'陸田命懸於天,人力雖修,苟水旱不時,則一年之功棄矣。水田之制由人力,人力苟修,則地利可盡。'且蟲災之害亦少於陸田,水田既修,其利兼倍。"帝覽奏嘉之,遣大理寺丞皇甫選、光祿寺丞何亮乘傳按視經度,然不果行。
zhì xián píng zhōng, dà lǐ sì chéng wáng zōng dàn qǐng mù mín gēng yǐng zhōu bēi táng huāng dì fán qiān wǔ bǎi qǐng. bù mín yīng mù zhě sān bǎi yú hù, zhào lìng wèi chū zū shuì, miǎn qí yáo yì. rán wú zhù yú gōng lì. ér rǔ zhōu jiù yǒu luò nán wù, nèi yuán bīng rén zhǒng dào, yōng xī èr nián bà, fù yǔ mín, zhì shì fù zhì, mìng jīng cháo guān zhuān zhǎng. mù mín hù èr bǎi yú, zì bèi gēng niú, lì tuán zhǎng, kěn dì liù bǎi qǐng, dǎo rǔ shuǐ gài guàn, suì shōu èr wàn sān qiān dàn. xiāng yáng xiàn chún hé, jiù zuò dī jié shuǐ rù guān qú, gài mín tián sān qiān qǐng yí chéng xiàn mán hé, gài tián qī bǎi qǐng yòu yǒu tún tián sān bǎi yú qǐng. zhī xiāng zhōu gěng wàng qǐng yú jiù dì jiān kuò huāng tián, zhì yíng tián shàng zhōng xià sān wù, diào fū wǔ bǎi, zhú dī yàn, réng jí lín zhōu bīng měi wù èr bǎi rén, jīng hú shì niú qī bǎi fēn gěi zhī. shì suì, zhǒng dào sān bǎi yú qǐng.
至咸平中,大理寺丞王宗旦請募民耕潁州陂塘荒地凡千五百頃。部民應募者三百餘戶,詔令未出租稅,免其徭役。然無助於功利。而汝州舊有洛南務,內園兵人種稻,雍熙二年罷,賦予民,至是復置,命京朝官專掌。募民戶二百餘,自備耕牛,立團長,墾地六百頃,導汝水溉灌,歲收二萬三千石。襄陽縣淳河,舊作堤截水入官渠,溉民田三千頃;宜城縣蠻河,溉田七百頃;又有屯田三百餘頃。知襄州耿望請於舊地兼括荒田,置營田上、中、下三務,調夫五百,築堤堰,仍集鄰州兵每務二百人,荊湖市牛七百分給之。是歲,種稻三百餘頃。
sì nián, shǎn xī zhuǎn yùn shǐ liú zōng yì yán:" yí yú gǔ yuán zhōu jiàn zhèn róng jūn zhì tún tián. jīn běn jūn yī suì gěi chú liáng sì shí yú wàn shí shù, yuē fèi chá yán wǔ shí yú wàn, tǎng gèng lìng yuǎn mín shū sòng, qí fèi yì duō. qǐng yú jūn chéng sì miàn lì tún tián wù, kāi tián wǔ bǎi qǐng, zhì xià jūn èr qiān rén niú bā bǎi tóu gēng zhǒng zhī yòu yú jūn chéng qián hòu jí běi zhì shuǐ xiá kǒu, gè zhì bǎo zhài, fēn jū qí rén, wú kòu zé gēng, kòu lái zé zhàn. jiù mìng zhī jūn wèi tún tián zhì zhì shǐ, zì zé shǐ chén chōng sì zhài jiān yā, měi zhài wǔ bǎi rén chōng tún shù." cóng zhī. jì ér yuán wèi zhōu yì kāi fāng tián, róng rén nèi shǔ zhě jiē yī zhī dé ān qí jū.
四年,陝西轉運使劉綜亦言:"宜於古原州建鎮戎軍置屯田。今本軍一歲給芻糧四十餘萬石、束,約費茶鹽五十餘萬,儻更令遠民輸送,其費益多。請於軍城四面立屯田務,開田五百頃,置下軍二千人、牛八百頭耕種之;又於軍城前後及北至水峽口,各置堡砦,分居其人,無寇則耕,寇來則戰。就命知軍為屯田制置使,自擇使臣充四砦監押,每砦五百人充屯戍。"從之。既而原、渭州亦開方田,戎人內屬者皆依之得安其居。
shì shí bīng fèi jìn guǎng, yán tún yíng tián zhě, zhé zhào biān chén jīng dù xíng zhī. shùn ān jūn bīng mǎ dōu jiān mǎ jì qǐng yú jìng róng jūn dōng yōng bào hé, kāi qú rù shùn ān wēi lǔ èr jūn, zhì shuǐ lù yíng tián yú qí cè. mìng mò zhōu bù shǔ shí pǔ hù qí yì, yú nián ér bì. zhī bǎo zhōu zhào bīn fù zòu jué jī jù quán, zì zhōu xī zhì pú chéng xiàn, fēn xú hé shuǐ nán liú zhù yùn qú, guǎng zhì shuǐ lù tún tián, zhào zhù pō dōu jiān wáng zhāo xùn gòng chéng zhī. zì shì dìng zhōu yì zhì tún tián. wǔ nián, bà xiāng zhōu yíng tián xià wù. liù nián, gěng wàng yòu qǐng yú táng zhōu zhě yáng bēi zhì wù rú xiāng zhōu, suì zhǒng qī shí yú qǐng, fāng chéng xiàn lìng zuǒ zhǎng zhī, diào fū yún nòu.
是時兵費浸廣,言屯、營田者,輒詔邊臣經度行之。順安軍兵馬都監馬濟請于靖戎軍東壅鮑河,開渠入順安、威虜二軍,置水陸營田於其側。命莫州部署石普護其役,逾年而畢。知保州趙彬復奏決雞距泉,自州西至蒲城縣,分徐河水南流注運渠,廣置水陸屯田,詔駐泊都監王昭遜共成之。自是定州亦置屯田。五年,罷襄州營田下務。六年,耿望又請於唐州赭陽陂置務如襄州,歲種七十餘頃,方城縣令佐掌之,調夫耘耨。
jǐng dé chū, cóng jīng xī zhuǎn yùn shǐ zhāng xùn zhī qǐng, zhào zhǐ yì wù bīng. èr nián, lìng yuán biān yǒu tún yíng tián zhōu jūn, zhǎng lì bìng jiān zhì zhì zhū yíng tián tún tián shì, jiù jiān shǐ zhě rú gù. dà zhōng xiáng fú jiǔ nián, gǎi dìng bǎo zhōu shùn ān jūn yíng tián wù wèi tún tián wù, fán jiǔ zhōu jūn jiē qiǎn guān jiān wù, zhì lì shǔ. huái nán liǎng zhè jiù jiē yǒu tún tián, hòu duō fù mín ér shōu qí zū, dì cún qí míng. zài hé běi zhě suī yǒu qí shí, ér suì rù wú jǐ, lì zài xù shuǐ yǐ xiàn róng mǎ ér yǐ. tiān xǐ mò, zhū zhōu tún tián zǒng sì qiān èr bǎi yú qǐng, hé běi suì shōu èr wàn jiǔ qiān sì bǎi yú shí, ér bǎo zhōu zuì duō, yú qí bàn yān.
景德初,從京西轉運使張巽之請,詔止役務兵。二年,令緣邊有屯、營田州軍,長吏併兼制置諸營田、屯田事,舊兼使者如故。大中祥符九年,改定保州、順安軍營田務為屯田務,凡九州軍皆遣官監務,置吏屬。淮南、兩浙舊皆有屯田,後多賦民而收其租,第存其名。在河北者雖有其實,而歲入無幾,利在蓄水以限戎馬而已。天禧末,諸州屯田總四千二百餘頃,河北歲收二萬九千四百餘石,而保州最多,逾其半焉。
xiāng táng èr zhōu yíng tián jì fèi, jǐng dé zhōng, zhuǎn yùn shǐ xǔ tì fù zhī. chū, gěng wàng jiè zhǒng tián rén niú jí diào fū nòu huò, suì rù shén guǎng. hòu zhāng xùn gǎi qí fǎ, mù shuǐ hù fēn gēng, zhì tì yòu cān yǐ bīng fū, jiǔ zhī wú dà lì. tiān shèng sì nián, qiǎn shàng shū tún tián yuán wài láng liú hàn jié wǎng shì, hàn jié yán:" èr zhōu yíng tián zì fù zhì jīn, xiāng zhōu dé gǔ sān shí sān wàn yú shí, wèi mín qián jiǔ wàn yú táng zhōu dé gǔ liù wàn yú shí, wèi mín qián èr wàn yú. suǒ gěi lì bīng fèng lǐn guān niú zá fèi, xiāng zhōu shí sān wàn yú mín, táng zhōu sì wàn yú mín, dé bù bǔ shī." zhào fèi yǐ gěi pín mín, qǐng shōu bàn shuì.
襄、唐二州營田既廢,景德中,轉運使許逖復之。初,耿望借種田人牛及調夫耨獲,歲入甚廣。後張巽改其法,募水戶分耕,至逖又參以兵夫,久之無大利。天聖四年,遣尚書屯田員外郎劉漢傑往視,漢傑言:"二州營田自復至今,襄州得谷三十三萬餘石,為緡錢九萬餘;唐州得谷六萬餘石,為緡錢二萬餘。所給吏兵俸廩、官牛雜費,襄州十三萬餘緡,唐州四萬餘緡,得不補失。"詔廢以給貧民,頃收半稅。
qí hòu shǎn xī yòng bīng, zhào zhuǎn yùn sī dù xì dì zhì yíng tián yǐ zhù biān jì, yòu jiǎ tóng zhōu shā yuàn jiān mù dì wèi yíng tián, ér zhī yǒng xìng jūn fàn yōng kuò zhū jùn niú pō fán rǎo, wèi jǐ suì bà. yòu zhèng yán tián kuàng yán:" zhèn róng yuán wèi, dì fāng shù bǎi lǐ, jiù jiē mín tián, jīn wú fù nóng shì, kě jí qí dì dà xìng yíng tián, yǐ bǎo jié bīng bù xí zhàn zhě fēn gēng, wǔ bǎi rén wèi yī bǎo, sān liǎng bǎo zhì yíng tián guān yī lǐng zhī, bō zhǒng yǐ shí, nóng xì zé xí wǔ shì." shū zòu, bù yòng. hòu nǎi mìng sān sī hù bù fù shǐ xià ān qī děng yì bìng biān zhì tún tián, qì bù néng chéng.
其後陝西用兵,詔轉運司度隙地置營田以助邊計,又假同州沙苑監牧地為營田,而知永興軍范雍括諸郡牛頗煩擾,未幾遂罷。右正言田況言:"鎮戎、原、渭,地方數百里,舊皆民田,今無復農事,可即其地大興營田,以保捷兵不習戰者分耕,五百人為一堡,三兩堡置營田官一領之,播種以時,農隙則習武事。"疏奏,不用。後乃命三司戶部副使夏安期等議並邊置屯田,迄不能成。
zhì píng sān nián, hé běi tún tián sān bǎi liù shí qī qǐng, dé gǔ sān wàn wǔ qiān sì bǎi liù shí bā shí. xī níng chū, yǐ nèi shì yā bān lǐ ruò yú tóng tí diǎn zhì zhì hé běi tún tián shì. sān nián, wáng sháo yán:" wèi yuán chéng ér xià zhì qín zhōu chéng jì, páng hé wǔ liù bǎi lǐ, liáng tián bù gēng zhě wú lǜ wàn qǐng, zhì qiān qǐng, suì kě dé sān shí wàn hú." zhī qín zhōu lǐ shī zhōng lùn:" sháo zhǐ jí biān jiàn zhāo gōng jiàn shǒu dì, kǒng qín zhōu yì duō shì." zhào qiǎn wáng kè chén děng àn shì, fù zòu yǔ shī zhōng tóng. zài xià shěn qǐ, qǐ zòu:" bù jiàn sháo suǒ zhǐ hé dì, suī shí yǒu zhī, kǒng zhào rén gēng zhǒng, xī fān jīng yí." shì yù shǐ xiè jǐng wēn yán:" wén shěn qǐ wàng zhǐ gān gǔ chéng gōng jiàn shǒu dì yǐ sāi sháo wàng." ér dòu shùn qīng zòu:" shí zhǐ yǒu xián tián yī qǐng sì shí sān mǔ." zhōng shū yán:" qǐ wèi cháng zhǐ gān gǔ chéng dì yǐ shí sháo zòu, ér shī zhōng qián zài qín zhōu yǔ sháo gèng xiāng lùn zòu, hù yǒu qū zhí." sháo suì yǐ wàng zhǐ xián tián zì zhù zuò zuǒ láng zé bǎo píng jūn jié dù tuī guān, shī zhōng yì luò dài zhì. qí hòu hán chēn zhī qín zhōu, nǎi yán:" shí yǒu gǔ wèi zhài gōng jiàn shǒu wèi qǐng kòng dì sì qiān yú qǐng." suì fù sháo gù guān, cóng qí suǒ qǐng xíng zhī. míng nián, hé běi tún tián sī zòu:" fēng suì tún tián, rù bù cháng fèi." yú shì zhào bà yuán biān shuǐ lù tún tián wù, mù mín zū diàn, shōu qí bīng wèi zhōu xiāng jūn.
治平三年,河北屯田三百六十七頃,得谷三萬五千四百六十八石。熙寧初,以內侍押班李若愚同提點制置河北屯田事。三年,王韶言:"渭原城而下至秦州成紀,旁河五六百里,良田不耕者無慮萬頃,治千頃,歲可得三十萬斛。"知秦州李師中論:"韶指極邊見招弓箭手地,恐秦州益多事。"詔遣王克臣等按視,復奏與師中同。再下沈起,起奏:"不見韶所指何地,雖實有之,恐召人耕種,西蕃驚疑。"侍御史謝景溫言:"聞沈起妄指甘谷城弓箭手地以塞韶妄。"而竇舜卿奏:"實止有閒田一頃四十三畝。"中書言:"起未嘗指甘谷城地以實韶奏,而師中前在秦州與韶更相論奏,互有曲直。"韶遂以妄指閒田自著作佐郎責保平軍節度推官,師中亦落待制。其後韓縝知秦州,乃言:"實有古渭砦弓箭手未請空地四千餘頃。"遂復韶故官,從其所請行之。明年,河北屯田司奏:"豐歲屯田,入不償費。"於是詔罷緣邊水陸屯田務,募民租佃,收其兵為州廂軍。
shí shǎn xī kuàng tǔ duō wèi gēng, tún shù bù kě chè, yuǎn fāng yǒu shū sòng zhī qín, zhī yán zhōu zhào xiè qǐng mù mín gēng yǐ shū cháo tíng yōu, zhào xià qí shì. jīng lüè ān fǔ shǐ guō kuí yán:" huái níng zhài suǒ de dì bǎi lǐ, yǐ mù gōng jiàn shǒu, wú xián tián." xiè yòu yán zhī, suì kuò dì dé wàn wǔ qiān yú qǐng, mù hàn fān bīng jǐ wǔ qiān rén, wèi bā zhǐ huī, zhào qiān xiè guān, cì jīn bó. ér xī zhōu wáng sháo yòu qǐng yǐ hé zhōu fān bù jìn chéng chuān dì zhāo gōng jiàn shǒu, yǐ shān pō dì zhāo fān bīng gōng jiàn shǒu, měi zhài wǔ zhǐ huī, yǐ èr bǎi wǔ shí rén wèi é, rén gěi dì yī qǐng, fān guān èr qǐng, dà fān guān sān qǐng. xī hé duō liáng tián, qī nián, zhào wěi tí diǎn qín fèng lù xíng yù zhèng mín xiàn xìng yíng tián, xǔ zòu pì guān shǔ yǐ jí shì.
時陝西曠土多未耕,屯戍不可撤,遠方有輸送之勤,知延州趙禼請募民耕以紓朝廷憂,詔下其事。經略安撫使郭逵言:"懷寧砦所得地百里,以募弓箭手,無閒田。"禼又言之,遂括地得萬五千餘頃,募漢蕃兵幾五千人,為八指揮,詔遷禼官,賜金帛。而熙州王韶又請以河州蕃部近城川地招弓箭手,以山坡地招蕃兵弓箭手,每砦五指揮,以二百五十人為額,人給地一頃,蕃官二頃,大蕃官三頃。熙河多良田,七年,詔委提點秦鳳路刑獄鄭民憲興營田,許奏辟官屬以集事。
shū mì shǐ wú chōng shàng shū yuē:" jīn zhī tún tián, chéng wèi yì xíng. gǔ zhě yī fū bǎi mǔ, yòu shòu tián shí mǔ wèi gōng tián, mò ruò yīn gōng jiàn shǒu fǎng gǔ zhù tián fǎ xíng zhī. xī hé sì zhōu tián wú lǜ wàn wǔ qiān qǐng, shí fēn qǔ yī yǐ wèi gōng tián, dà yuē zhōng suì mǔ yī shí, zé gōng tián suǒ de shí wǔ wàn shí. guān wú tún yíng niú jù lǐn gěi zhī fèi, jiè yòng zhòng lì ér mín bù láo, dà huāng bù shōu ér guān wú suǒ sǔn, shěng zhuǎn shū, píng dí jià, rú shì zhě qí biàn yǒu liù." ér tí diǎn xíng yù zhèng mín xiàn yán:" zǔ zōng shí tún yíng tián jiē zhì wù, tún tián yǐ bīng, yíng tián yǐ mín, gù yǒu yì zhì. rán xiāng zhōu yíng tián jì diào fū yǐ, yòu qǔ lín zhōu zhī bīng, shì yíng tián bù dú yǐ mín yě biān zhōu yíng tún, bù xiàn bīng mín, jiē qǔ gěi yòng, shì tún tián bù dú yǐ bīng yě zhì yú zhāo gōng jiàn shǒu bù jǐn zhī dì, fù yǐ mù mín, zé bīng mín cān cuò, gù wú yì yě. ér qián hòu shī xíng, huò qīn zhàn mín tián, huò chà jiè nòu fū, huò zhū jùn kuò niú, huò bīng mín zá gēng, huò zhū zhōu xiāng jūn bù xí gēng zhǒng bù néng shuǐ tǔ, pō zhì fán rǎo. zhì yú suì zhī suǒ rù, bù cháng qí fèi, suì yòu bào bà. wéi yīn gōng jiàn shǒu wèi zhù tián fǎ, yī fū shòu tián bǎi mǔ, bié yǐ shí mǔ wèi gōng tián, bǐ zhī zì bèi zhǒng liáng gōng lì, suì mǔ shōu yī shí, shuǐ hàn sān fēn chú yī, guān wú lǐn gěi zhī fèi, mín yǒu gēng záo zhī lì, ruò kě yǐ wèi biàn. rán gōng jiàn shǒu zhī zhāo zhì, wèi ān qí yè, ér zhǒng liáng wú suǒ yǎng gěi, yòu zé qí jiè lì yú gōng tián, lǜ rén xīn yì yáo, qǐ hòu shāo rěn tuī xíng." jiǔ nián, zhào:" xī hé gōng jiàn shǒu gēng zhǒng bù jí zhī tián, jīng lüè ān fǔ sī diǎn xiāng jūn diàn zhī, guān zhì niú jù nóng qì, rén yī qǐng, suì zhōng cān jiào gōng jiàn shǒu xiāng jūn suǒ zhǒng yōu liè wèi shǎng fá. gōng jiàn shǒu táo dì bìng yíng tián zhào diàn zū kè, xǔ jiù jìn yú běn chéng zhài shū nà, réng miǎn zhé biàn zhī yí."
樞密使吳充上疏曰:"今之屯田,誠未易行。古者一夫百畝,又受田十畝為公田,莫若因弓箭手仿古助田法行之。熙河四州田無慮萬五千頃,十分取一以為公田,大約中歲畝一石,則公田所得十五萬石。官無屯營牛具廩給之費,借用眾力而民不勞,大荒不收而官無所損,省轉輸,平糴價,如是者其便有六。"而提點刑獄鄭民憲言:"祖宗時屯、營田皆置務,屯田以兵,營田以民,固有異制。然襄州營田既調夫矣,又取鄰州之兵,是營田不獨以民也;邊州營屯,不限兵民,皆取給用,是屯田不獨以兵也;至於招弓箭手不盡之地,復以募民,則兵民參錯,固無異也。而前後施行,或侵占民田,或差借耨夫,或諸郡括牛,或兵民雜耕,或諸州廂軍不習耕種、不能水土,頗致煩擾。至於歲之所入,不償其費,遂又報罷。惟因弓箭手為助田法,一夫受田百畝,別以十畝為公田,俾之自備種糧功力,歲畝收一石,水旱三分除一,官無廩給之費,民有耕鑿之利,若可以為便。然弓箭手之招至,未安其業,而種糧無所仰給,又責其借力於公田,慮人心易搖,乞候稍稔推行。"九年,詔:"熙河弓箭手耕種不及之田,經略安撫司點廂軍佃之,官置牛具農器,人一頃,歲終參較弓箭手、廂軍所種優劣為賞罰。弓箭手逃地並營田召佃租課,許就近於本城砦輸納,仍免折變、支移。"
yuán fēng èr nián, gǎi dìng zhōu tún tián sī wèi shuǐ lì sī. jí zhāng dūn zhú yuán zhōu, yì wèi tún tián wù, qí hòu suì bà zhī, mù mín zū diàn, yì bīng gè hái suǒ lì. wǔ nián, zhào tí jǔ xī hé děng lù gōng jiàn shǒu yíng tián fān bù gòng wèi yī sī, lì jīng yuán lù zhì zhì sī. tí jǔ xī hé yíng tián kāng shí yán:" xīn fù tǔ dì, qǐ mìng guān fēn huà jīng jiè, xuǎn zhī tián xiāng jūn, rén gěi yī qǐng gēng zhī, yú xī gěi gōng jiàn shǒu, rén jiā yī qǐng, yǒu mǎ zhě yòu jiā wǔ shí mǔ, měi wǔ shí qǐng wèi yī yíng."" sì zhài bǎo jiàn quē nóng zuò xiāng jūn, xǔ yú qín fèng jīng yuán xī hé sān lù xuǎn mù xiāng jūn jí mǎ dì pù zú, yuàn xíng zhě rén gěi zhuāng qián èr qiān." zhào jiē cóng zhī.
元豐二年,改定州屯田司為水利司。及章惇築沅州,亦為屯田務,其後遂罷之,募民租佃,役兵各還所隸。五年,詔提舉熙河等路弓箭手、營田、蕃部共為一司,隸涇原路制置司。提舉熙河營田康識言:"新復土地,乞命官分畫經界,選知田廂軍,人給一頃耕之,余悉給弓箭手,人加一頃,有馬者又加五十畝,每五十頃為一營。""四砦堡見缺農作廂軍,許於秦鳳、涇原、熙河三路選募廂軍及馬遞鋪卒,願行者人給裝錢二千。"詔皆從之。
zhī tài yuán fǔ lǚ huì qīng cháng shàng yíng tián shū yuē:" jīn jiā lú mǐ zhī lǐ wài liáng tián, bù chì yī èr wàn qǐng, xià rén míng wèi' zhēn zhū shān'' qī bǎo shān', yán qí duō chū hé sù yě. ruò gēng qí bàn, zé liǎng lù xīn zhài bīng fèi, yǐ bù jǐn zī nèi dì, kuàng néng jǐn pì zhī hū? qián cǐ suǒ bù gǎn jìn gēng zhě, wài wú hàn wèi yě. jīn yú jiā lú mǐ zhī xiāng qù yī bǎi èr shí lǐ jiān, gè jiàn yī zhài, yòu qí jiān zhì xiǎo bǎo pù xiāng wàng, zé yán zhōu zhī yì hé bái cǎo yǔ shí zhōu zhī wú bǎo kè míng yǐ nán zhū chéng zhài, qiān lǐ biān miàn jiē wèi nèi dì, ér hé wài sān zhōu huāng xián zhī dì, jiē kě kěn pì yǐ shàn jūn yòng. fán xī wèi xià rén suǒ qīn jí sū ān jìng qì zhī yǐ wèi liǎng bù gēng zhě, jiē kě wèi fǎ gēng zhī. yú shì jiù dí hé wài, ér shǐ hé nèi zhī mín bèi zhī yí zhě, liàng chū jiǎo chéng zhī zhí, gé bǎi nián yuǎn shū guì dí, yǐ miǎn kùn gōng zhī bì. cái lì shāo fēng, yòu tōng jiā lú zhī dào yú lín zhōu zhī shén mù, qí tōng bǎo zhài yì rú jiā lú mǐ zhī zhī fǎ, ér héng shān gāo yú zhī dì, jiē wèi wǒ yǒu yǐ."
知太原府呂惠卿嘗上《營田疏》曰:"今葭蘆、米脂里外良田,不啻一二萬頃,夏人名為'真珠山'、'七寶山',言其多出禾粟也。若耕其半,則兩路新砦兵費,已不盡資內地,況能盡辟之乎?前此所不敢進耕者,外無捍衛也。今於葭蘆、米脂相去一百二十裡間,各建一砦,又其間置小堡鋪相望,則延州之義合、白草與石州之吳堡、克明以南諸誠砦,千裡邊面皆為內地,而河外三州荒閒之地,皆可墾闢以贍軍用。凡昔為夏人所侵及蘇安靖棄之以為兩不耕者,皆可為法耕之。於是就糴河外,而使河內之民被支移者,量出腳乘之直,革百年遠輸貴糴,以免困公之弊。財力稍豐,又通葭蘆之道於麟州之神木,其通堡砦亦如葭蘆、米脂之法,而橫山膏腴之地,皆為我有矣。"
qī nián, huì qīng gù wǔ xiàn gēng niú, fā jiāng bīng wài hù, ér gēng xīn jiāng jiā lú wú bǎo jiān gāo yú dì hào mù guā yuán zhě, fán de dì wǔ bǎi yú qǐng, lín fǔ fēng zhōu dì qī bǎi sān shí qǐng, gōng jiàn shǒu yǔ mín zhī wú lì jí yì shí liǎng bù gēng zhě yòu jiǔ bǎi liù shí qǐng. huì qīng zì wèi suǒ de jí hòu, kě zhù biān jì, qǐ tuī zhī shǎn xī. bā nián, shū mì yuàn zòu:" qù nián gēng zhǒng mù guā yuán, fán yòng jiāng bīng wàn bā qiān yú rén, mǎ èr qiān yú pǐ, fèi qián qī qiān yú mín, gǔ jìn jiǔ qiān dàn, qiǔ bèi jìn wǔ wàn jīn, cǎo wàn sì qiān yú shù yòu bǎo jiǎ shǒu yù fèi mín qián qiān sān bǎi, mǐ shí sān qiān èr bǎi, yì gēng mín qiān wǔ bǎi, gù niú qiān jù, jiē qiáng mín wèi zhī suǒ shōu hé sù qiáo mài wàn bā qiān dàn, cǎo shí wàn èr qiān, bù cháng suǒ fèi. yòu jiè zhuǎn yùn sī qián gǔ yǐ wèi zi zhǒng, zhì jīn wèi cháng, zēng rù rén mǎ fáng tà zhī fèi, réng zài nián jì zhī wài. lǜ jīng lüè sī lái nián zài yù gēng zhǒng, qǐ zǎo yuē shù." zhào yù huì qīng wú dǎo qián shī.
七年,惠卿雇五縣耕牛,發將兵外護,而耕新疆葭蘆、吳堡間膏腴地號木瓜原者,凡得地五百餘頃,麟、府、豐州地七百三十頃,弓箭手與民之無力及異時兩不耕者又九百六十頃。惠卿自謂所得極厚,可助邊計,乞推之陝西。八年,樞密院奏:"去年耕種木瓜原,凡用將兵萬八千餘人,馬二千餘匹,費錢七千餘緡,谷近九千石,糗糒近五萬斤,草萬四千餘束;又保甲守御費緡錢千三百,米石三千二百,役耕民千五百,雇牛千具,皆強民為之;所收禾粟、蕎麥萬八千石,草十萬二千,不償所費。又借轉運司錢穀以為子種,至今未償,增入人馬防拓之費,仍在年計之外。慮經略司來年再欲耕種,乞早約束。"詔諭惠卿毋蹈前失。
hé dōng jìn zhú bǎo zhài, zì lín shí fū yán nán běi jìn sān bǎi lǐ, jí jīng yuán huán qìng xī hé lán huì xīn fù chéng zhài dì tǔ, xī mù xiāng jūn pèi zú gēng zhǒng miǎn yì. yǐ ér yíng tián sī yán zhū lù mù fā xiāng jūn jiē bù xián tián zuò, suì gè qiǎn hái qí zhōu.
河東進築堡砦,自麟石、鄜延南北近三百里,及涇原、環慶、熙河蘭會新復城砦地土,悉募廂軍配卒耕種免役。已而營田司言諸路募發廂軍皆不閒田作,遂各遣還其州。
shào xìng yuán nián, zhī jīng nán fǔ jiě qián zòu pì zōng gāng fán bīn cuò zhì tún tián, zhào chú zōng gāng chōng jīng nán fǔ guī xiá zhōu jīng mén gōng ān jūn zhèn fǔ shǐ sī cuò zhì wǔ zhōu yíng tián guān, fán bīn fù zhī. dù jiāng hòu yíng tián gài shǐ yú cǐ. qí hòu jīng zhōu jūn shí yǎng gěi, shěng xiàn guān zhī bàn yān. sān nián, dé ān fǔ fù zhōu hàn yáng jūn zhèn fǔ shǐ chén guī fàng gǔ tún tián, fán jūn shì: xiāng xiǎn ài, lì bǎo zhài, qiě shǒu qiě gēng, gēng bì gěi fèi, liǎn fù gěi liáng, yī chú tián fǎ, yú bìng rù guān. fán mín: shuǐ tián mǔ fù jīng mǐ yī dòu, lù tián dòu mài xià qiū gè wǔ shēng, mǎn èr nián wú qiàn, gěi wèi yǒng yè. bīng mín gè chù yī fāng, liú mín guī yè jìn zhòng, yì zhì bǎo zhài tún jù zhī. fán tún tián shì, yíng tián sī jiān zhī yíng tián shì, fǔ xiàn jiān zhī. tíng chén yīn guī zòu tuī guǎng, wèi yī fū shòu tián bǎi mǔ, gǔ zhì yě, jīn huāng tián shén duō, dāng tīng bǎi xìng qǐng shè. qí yǒu què gēng niú zhě, yí yòng rén gēng zhī fǎ, yǐ èr rén yè yī lí. fán shòu tián, wǔ rén wèi jiǎ, bié gěi shū dì wǔ mǔ wèi lú shě chǎng pǔ. bīng tún yǐ dà shǐ chén zhǔ zhī, mín tún yǐ xiàn lìng zhǔ zhī, yǐ suì kè duō shǎo wèi diàn zuì. xià zhū zhèn tuī xíng zhī.
紹興元年,知荊南府解潛奏辟宗綱、樊賓措置屯田,詔除宗綱充荊南府、歸峽州、荊門公安軍鎮撫使司措置五州營田官,樊賓副之。渡江後營田蓋始於此。其後荊州軍食仰給,省縣官之半焉。三年,德安府、復州、漢陽軍鎮撫使陳規放古屯田,凡軍士:相險隘,立堡砦,且守且耕,耕必給費,斂復給糧,依鋤田法,余併入官。凡民:水田畝賦粳米一斗,陸田豆麥夏秋各五升,滿二年無欠,給為永業。兵民各處一方,流民歸業浸眾,亦置堡砦屯聚之。凡屯田事,營田司兼之;營田事,府、縣兼之。廷臣因規奏推廣,謂一夫授田百畝,古制也,今荒田甚多,當聽百姓請射。其有闕耕牛者,宜用人耕之法,以二人曳一犁。凡授田,五人為甲,別給蔬地五畝為廬舍場圃。兵屯以大使臣主之,民屯以縣令主之,以歲課多少為殿最。下諸鎮推行之。
zhào jiāng dōng xī xuān fǔ shǐ hán shì zhōng cuò zhì jiàn kāng yíng tián, rú shǎn xī gōng jiàn shǒu fǎ. shì zhōng yán:" yán jiāng huāng tián suī duō, dà bàn yǒu zhǔ, nán rú shǎn xī lì, qǐ mù mín chéng diàn." dū du fǔ zòu rú shì zhōng yì, réng juān sān nián zū, mǎn wǔ nián, tián zhǔ wú zì chén zhě, gěi diàn zhě wèi yǒng yè. zhào hú běi zhè xī jiāng xī jiē rú zhī. qí yáo yì kē pèi bìng miǎn. wǔ nián, zhào huái nán chuān shǎn jīng xiāng tún tián.
詔江東、西宣撫使韓世忠措置建康營田,如陝西弓箭手法。世忠言:"沿江荒田雖多,大半有主,難如陝西例,乞募民承佃。"都督府奏如世忠議,仍蠲三年租,滿五年,田主無自陳者,給佃者為永業。詔湖北、浙西、江西皆如之。其徭役科配並免。五年,詔淮南、川陝、荊襄屯田。
liù nián, dū du zhāng jùn zòu gǎi jiāng huái tún tián wèi yíng tián, fán guān tián táo tián bìng jū jí, yǐ wǔ qǐng wèi yī zhuāng, mù mín chéng diàn. qí fǎ: wǔ jiā wèi bǎo, gòng diàn yī zhuāng, yǐ yī rén wèi zhǎng, měi zhuāng gěi niú wǔ jù, lěi sì jí zhǒng fù zhī, bié gěi shí mǔ wèi shū pǔ, dài qián qī shí qiān, fēn wǔ nián cháng. mìng fán bīn wáng fú xíng zhī. xún mìng wǔ dà jiāng liú guāng shì hán shì zhōng zhāng jùn yuè fēi wú jiè jí jiāng huái jīng xiāng lì lù shuài xī lǐng yíng tián shǐ. qiān bīn sī nóng shǎo qīng, tí jǔ jiāng huái yíng tián, zhì sī jiàn kāng, fú tún tián yuán wài láng fù zhī. guān gěi niú zhǒng, fǔ cún liú yí, yī suì zhōng shōu gǔ sān shí wàn shí yǒu qí. diàn zhōng shì yù shǐ shí gōng kuí jiān zhōng yù lǐ cǎi jí wáng fú jiē yán yíng tián zhī hài, zhāng jùn yì jué qí rǎo, qǐng bà sī, yǐ jiān sī lǐng zhī, yú shì zhào shuài chén jiān lǐng yíng tián.
六年,都督張浚奏改江、淮屯田為營田,凡官田逃田並拘籍,以五頃為一莊,募民承佃。其法:五家為保,共佃一莊,以一人為長,每莊給牛五具,耒耜及種副之,別給十畝為蔬圃,貸錢七十千,分五年償。命樊賓、王弗行之。尋命五大將劉光世、韓世忠、張俊、岳飛、吳玠及江淮、荊、襄、利路帥悉領營田使。遷賓司農少卿,提舉江、淮營田,置司建康,弗屯田員外郎副之。官給牛、種,撫存流移,一歲中收谷三十萬石有奇。殿中侍御史石公揆、監中獄李寀及王弗皆言營田之害,張浚亦覺其擾,請罷司,以監司領之,於是詔帥臣兼領營田。
jiǔ yuè, yǐ chuān shǎn xuān fǔ wú jiè zhì fèi yàn yíng tián liù shí zhuāng, jì tián bā bǎi wǔ shí sì qǐng, suì shōu èr shí wǔ wàn shí yǐ zhù jūn chǔ, cì zhào jiǎng yù yān. sān shí èr nián, dū shì hú běi jīng xī jūn mǎ wāng chè yán:" jīng hú liǎng jūn tún shǒu xiāng hàn, liáng xiǎng hào hàn. xiāng yáng gǔ yǒu èr qú, zhǎng qú gài tián qī qiān qǐng, mù qú gài tián sān qiān qǐng, bīng hòu yīn fèi. jīn xiān zhú yàn kāi qú, mù biān mín huò bīng zhī lǎo ruò gēng zhī, qí gēng niú lěi sì zhǒng liáng, lìng hé běi jīng xī zhuǎn yùn sī cuò zhì, jì shěng kuì yùn, yòu kě ān jí liú wáng." cóng zhī.
九月,以川陝宣撫吳玠治廢堰營田六十莊,計田八百五十四頃,歲收二十五萬石以助軍儲,賜詔獎諭焉。三十二年,督視湖北、京西軍馬汪澈言:"荊、湖兩軍屯守襄、漢,糧餉浩瀚。襄陽古有二渠,長渠溉田七千頃,木渠溉田三千頃,兵後堙廢。今先築堰開渠,募邊民或兵之老弱耕之,其耕牛、耒耜、種糧,令河北、京西轉運司措置,既省饋運,又可安集流亡。"從之。
lóng xìng yuán nián, chén liáo yán zhōu xiàn yíng tián zhī shí, qí shuō yǒu shí, yuē: zé guān bì shěn, mù rén bì guǎng, chuān qú bì shēn, xiāng tíng bì xiū, qì yòng bì bèi, tián chù bì lì, shí yòng bì chōng, gēng jù bì zú, dìng shuì bì qīng, shǎng fá bì xíng. qiě yù lì shǎng gé yǐ mù rén, jí zhù guǎng xī mǎ gāng sān nián yǐ shì niú. huì yǒu sù xiāng yáng tún tián zhī rǎo zhě, shàng yù bà zhī. gōng bù shàng shū zhāng chǎn yán:" jīn rì jīng xiāng tún tián zhī hài, yǐ qí wú gēng tián zhī mín ér kè zhī yóu mín, yóu mín bù zú ér qiáng zhī bǎi xìng, yú shì bǎi xìng shě jǐ shú tián ér gēng guān shēng tián, huò yuǎn shù bǎi lǐ zhēng hū yǐ lái, huò míng shuāng dīng ér yì qí qiáng zhuàng, lǎo zhì wú yǎng, yī fāng sāo rán, bà zhī chéng shì yě. rán zì qù suì yǐ lái, zhì gēng niú nóng qì, xiū zhǎng mù èr qú, fèi yǐ shí yú wàn, yī dàn jǔ ér qì zhī, zé jīng xiāng zhī dì zhōng bù kě gēng yě. bǐ jiàn liǎng huái guī zhèng zhī mín, dòng yǐ wàn jì, guān bù néng xù shí, zé lǎo ruò jī sǐ, qiáng zhě zhuǎn ér zhī tā. ruò shǐ zhī jiù gēng jīng xiāng zhī tián, fēi wéi kě miǎn liú lí, yì shǐ zhōng yuán zhī mín wén zhī, zhī cháo tíng yǒu yǐ chù wǒ, lǜ jiē qiǎng fù ér zhì yǐ. yì shí kěn pì jì guǎng, qǔ qí yú yǐ shū guān, shí wèi liǎng biàn." zhào chú jiàn gēng zhě yī jiù, yú lìng yú yǔn wén tóng wáng jué cuò zhì. èr nián, jiāng huái dū du fǔ cān zàn chén jùn qīng yán:" yù yǐ bù pī dài rén, zé guān huāng tián, biāo qí lì zhài, duō mǎi niú lí, zòng gēng qí zhōng, guān bù shōu zū, rén zì lè cóng. shù nián zhī hòu, kěn tián bì duō, gǔ bì jiàn. suǒ zài yǒu tún, zé cūn luò wú dào zéi zhī yōu jūn shí jì zú, zé kuì xiǎng wú zhuǎn yùn zhī láo. cǐ chéng jīng jiǔ shǒu huái zhī cè." zhào cóng zhī.
隆興元年,臣僚言州縣營田之實,其說有十,曰:擇官必審,募人必廣,穿渠必深,鄉亭必修,器用必備,田處必利,食用必充,耕具必足,定稅必輕,賞罰必行。且欲立賞格以募人,及住廣西馬綱三年以市牛。會有訴襄陽屯田之擾者,上欲罷之。工部尚書張闡言:"今日荊襄屯田之害,以其無耕田之民而課之遊民,遊民不足而強之百姓,於是百姓舍己熟田而耕官生田,或遠數百里征呼以來,或名雙丁而役其強壯,老稚無養,一方騷然,罷之誠是也。然自去歲以來,置耕牛農器,修長、木二渠,費已十餘萬,一旦舉而棄之,則荊襄之地終不可耕也。比見兩淮歸正之民,動以萬計,官不能續食,則老弱飢死,強者轉而之他。若使之就耕荊襄之田,非惟可免流離,抑使中原之民聞之,知朝廷有以處我,率皆襁負而至矣。異時墾闢既廣,取其餘以輸官,實為兩便。"詔除見耕者依舊,余令虞允文同王珏措置。二年,江、淮都督府參贊陳俊卿言:"欲以不披帶人,擇官荒田,標旗立砦,多買牛犁,縱耕其中,官不收租,人自樂從。數年之後,墾田必多,谷必賤。所在有屯,則村落無盜賊之憂;軍食既足,則饋餉無轉運之勞。此誠經久守淮之策。"詔從之。
qián dào wǔ nián sān yuè, sì chuān xuān fǔ shǐ zhèng gāng zhōng bō jūn gēng zhǒng, yǐ suì shōu zū mǐ duì jiǎn chéng dū lù duì dí mǐ yī shí èr wàn shí shàn jūn. rán bīng mín zá chù cūn tuǎn, wèi rǎo bǎi duān yòu shù bǎi lǐ wài chà mín bǎo jiǎ jiào gēng, yǒu èr sān nián bù dài zhě, mín shén kǔ zhī. zhī xìng yuán fǔ cháo gōng wǔ yù yǐ sān nián suǒ shōu zuì gāo yī nián wèi é, děng dì jūn shù zhào diàn, fàng bīng jí bǎo jiǎ yǐ hù biān. cóng zhī. bā yuè, zhào zhèn jiāng dū tǒng sī jí wǔ fēng jūn sān chù tún tián bīng bìng jū shōu rù duì jiào yuè. liù nián, bà hé yáng zhōu tún tián. bā nián, fù bà lú zhōu bīng tún tián.
乾道五年三月,四川宣撫使鄭剛中撥軍耕種,以歲收租米對減成都路對糴米一十二萬石贍軍。然兵民雜處村疃,為擾百端;又數百里外差民保甲教耕,有二、三年不代者,民甚苦之。知興元府晁公武欲以三年所收最高一年為額,等第均數召佃,放兵及保甲以護邊。從之。八月,詔鎮江都統司及武鋒軍三處屯田兵並拘收入隊教閱。六年,罷和、揚州屯田。八年,復罷廬州兵屯田。
chún xī shí nián, è zhōu jiāng líng fǔ zhù zā fù dōu tǒng zhì guō gǎo yán:" xiāng yáng tún tián, xìng zhì èr shí yú nián, wèi néng dà yǒu yì yú biān jì. fēi tián zhī bù liáng, gài rén lì yǒu suǒ wèi zhì. jīn biān chuí wú shì, zhèng yí xiū jǔ, wèi shí biān zhī jì. běn sī yǒu huāng shú tián qī bǎi wǔ shí qǐng, qǐ xiáng qián sān wàn mín, shōu mǎi gēng niú nóng jù, biàn kě shī gōng. rú jiāng lái gèng yǒu yú lì, kě kuò huāng tián jiē xù kāi kěn." cóng zhī.
淳熙十年,鄂州、江陵府駐紥副都統制郭杲言:"襄陽屯田,興置二十餘年,未能大有益於邊計。非田之不良,蓋人力有所未至。今邊陲無事,正宜修舉,為實邊之計。本司有荒熟田七百五十頃,乞降錢三萬緡,收買耕牛農具,便可施功。如將來更有餘力,可括荒田接續開墾。"從之。
shào xī yuán nián, zhī hé zhōu liú wěi yǐ shèng tián mù mín chōng wàn nǔ shǒu fēn gēng. jiā dìng qī nián, yǐ jīng xī tún tián mù rén gēng zhǒng. shí sān nián, sì chuān xuān fǔ ān bǐng zǒng lǐng rèn chù hòu yán:" shào xìng shí wǔ nián, zhū zhōu gòng kěn tián èr qiān liù bǎi wǔ shí yú qǐng, xià qiū shū zū mǐ yī shí sì wàn yī qiān yú shí, xiǎng suǒ tún jiāng bīng, bà mín hé dí, wèi lì kě wèi bó yǐ. qián dào sì nián yǐ hòu, tún bīng guī jūn jiào yuè, ér yíng tián fù zhū zhōu mù diàn, suì zhì zū lì xiàn shī, jiāo jiāng háo mín chéng shí zhàn jù, qí bì bù kě gài jǔ. jīn háo qiáng yí xǐ, tián tǔ huāng xián, zhèng dāng jū zhǒng zhī qiū, hé zì zǒng lǐng suǒ yǔ xuān fǔ sī cuò zhì. qí táo jué zhī tián, guān nèi wài yì duō yǒu zhī, wèi shù bù zī, qí lì bù zài yíng tián zhī xià, qǐ bìng kuò zhī." chū, jiè shǒu shǔ, yǐ jūn chǔ bù jì, zhì bāo chéng yàn wèi tún tián, mín bù yǐ wèi biàn. yīn cáo chén guō dà zhōng yán, yuē zhōng qí shù, shǐ mín zì gēng. mín jiē guī yè, ér suì rù duō yú tún tián.
紹熙元年,知和州劉煒以剩田募民充萬弩手分耕。嘉定七年,以京西屯田募人耕種。十三年,四川宣撫安丙、總領任處厚言:"紹興十五年,諸州共墾田二千六百五十餘頃,夏秋輸租米一十四萬一千餘石,餉所屯將兵,罷民和糴,為利可謂博矣。乾道四年以後,屯兵歸軍教閱,而營田付諸州募佃,遂致租利陷失,驕將豪民乘時占據,其弊不可概舉。今豪強移徙,田土荒閒,正當拘種之秋,合自總領所與宣撫司措置。其逃絕之田,關內外亦多有之,為數不貲,其利不在營田之下,乞並括之。"初,玠守蜀,以軍儲不繼,治褒城堰為屯田,民不以為便。因漕臣郭大中言,約中其數,使民自耕。民皆歸業,而歲入多於屯田。
duān píng yuán nián bā yuè, yǐ chén liáo yán, tún wǔ wàn rén yú huái zhī nán běi, qiě tián qiě shǒu, zhì tún tián pàn guān yī yuán jīng jì qí shì, xiá zé jiào yǐ qí shè. chū chí tián zū sān nián, yòu sān nián zé qǔ qí bàn. shí yuè, zhī dà níng jiān shào qián yán:" xī zhèng gāng zhōng cháng yú shǔ zhī guān ài zá bīng mín tún tián, suì shōu sù èr shí yú wàn shí. shì hòu tún tián zhī lì jì fèi, liáng yùn zhī fèi yì zēng, yí zhào shuài chén zòng bīng mín gēng zhī, suǒ shōu zhī sù jì zhí yǐ cháng zhī, zé zǒng suǒ wú zhuǎn shū zhī kǔ, biān guān yǒu chǔ zhì zhī fēng, zhàn yǒu yú yǒng, shǒu yǒu yú bèi yǐ." cóng zhī.
端平元年八月,以臣僚言,屯五萬人於淮之南北,且田且守,置屯田判官一員經紀其事,暇則教以騎射。初弛田租三年,又三年則取其半。十月,知大寧監邵潛言:"昔鄭剛中嘗於蜀之關隘雜兵民屯田,歲收粟二十餘萬石。是後屯田之利既廢,糧運之費益增,宜詔帥臣縱兵民耕之,所收之粟計直以償之,則總所無轉輸之苦,邊關有儲峙之豐,戰有餘勇,守有餘備矣。"從之。
jiā xī sì nián, lìng liú mín yú biān jiāng qī shí lǐ nèi fēn tián yǐ gēng, yù jǐng zé yòng yǐ shǒu jiāng yú biān chéng sān wǔ shí lǐ nèi yì fēn tián yǐ gēng, yù jǐng zé yòng yǐ shǒu chéng zài zhài zhě zé gēng sì yě zhī tián, ér yòng yǐ shǒu zhài. tián zài guān zhě miǎn qí zū, zài mín zhě yǐ suǒ shōu shí zhī yī èr guī qí zhǔ, qí sān nián shì dìng zé gè hái yuán yè.
嘉熙四年,令流民於邊江七十里內分田以耕,遇警則用以守江;於邊城三、五十里內亦分田以耕,遇警則用以守城;在砦者則耕四野之田,而用以守砦。田在官者免其租,在民者以所收十之一二歸其主,俟三年事定則各還元業。
xián chún sān nián, zhào yuē:" huái shǔ hú xiāng zhī mín suǒ zhǒng tún tián, jì kùn zhòng é, yòu kùn kē qǔ, liú lí zhī yú, kǒu tǐ bù chōng, jí yù shuǐ hàn, shōu zū bù jí, ér cuī shū jí yú xīng huǒ, mín hé yǐ kān! qí rì qián jiù qiàn bìng chú zhī, fù cuī zhě yǐ wéi zhì lùn."
咸淳三年,詔曰:"淮、蜀、湖、襄之民所種屯田,既困重額,又困苛取,流離之餘,口體不充,及遇水旱,收租不及,而催輸急於星火,民何以堪!其日前舊欠並除之,復催者以違制論。"
cháng píng yì cāng, hàn suí lì mín zhī liáng fǎ, cháng píng yǐ píng gǔ jià, yì cāng yǐ bèi xiōng zāi. zhōu xiǎn dé zhōng, yòu zhì huì mín cāng, yǐ zá pèi qián fēn shù zhé sù zhù zhī, suì qiàn, jiǎn jià chū yǐ huì mín. sòng jiān cún qí fǎ yān.
常平、義倉,漢、隋利民之良法,常平以平谷價,義倉以備凶災。周顯德中,又置惠民倉,以雜配錢分數折粟貯之,歲歉,減價出以惠民。宋兼存其法焉。
tài zǔ chéng wǔ jì zhī luàn, hǎi nèi duō shì, yì cāng jìn fèi. qián dé chū, zhào zhū zhōu yú gè xiàn zhì yì cāng, suì shū èr shuì, shí bié shōu yī dòu. mín jī yù dài chōng zhǒng shí zhě, xiàn jù jí shēn zhōu, zhōu zhǎng lì jí jì kǒu dài qì, rán hòu zòu wén. qí hòu yǐ shū sòng fán láo, bà zhī. chún huà sān nián, jīng jī dà ráng, fēn qiǎn shǐ chén yú sì chéng mén zhì chǎng, zēng jià yǐ dí, xū jìn cāng zhù zhī, mìng yuē cháng píng, suì jī jí xià qí zhí yǔ mín.
太祖承五季之亂,海內多事,義倉浸廢。乾德初,詔諸州於各縣置義倉,歲輸二稅,石別收一斗。民飢欲貸充種食者,縣具籍申州,州長吏即計口貸訖,然後奏聞。其後以輸送煩勞,罷之。淳化三年,京畿大穰,分遣使臣於四城門置場,增價以糴,虛近倉貯之,命曰常平,歲飢即下其直予民。
xián píng zhōng, kù bù yuán wài láng chéng sù qǐng fú jiàn zēng zhì huì mín cāng, yīn zhào zhū lù shēn chún huà huì mín zhī zhì. jǐng dé sān nián, yán shì zhě qǐng yú jīng dōng xī hé běi hé dōng shǎn xī jiāng nán huái nán liǎng zhè jiē lì cháng píng cāng, jì hù kǒu duō guǎ, liàng liú shàng gòng qián zì èr sān qiān guàn zhì yī èr wàn guàn, lìng zhuǎn yùn shǐ měi zhōu zé qīng gàn guān zhǔ zhī, lǐng yú sī nóng sì, sān sī wú zhé yí yòng. suì xià qiū shì shì jià liàng zēng yǐ dí, tiào jiǎn jià yì rú zhī, suǒ jiǎn bù dé guò běn qián. ér yán biān zhōu jùn bù zhì. zhào sān sī jí yì, qǐng rú suǒ zòu. yú shì zēng zhì sī nóng guān lì, chuàng xiè shě, cáng jí zhàng, dù zhī bié zhì cháng píng àn. dà shuài wàn hù suì dí wàn shí, hù suī duō, zhǐ wǔ wàn shí. sān nián yǐ shàng bù tiào, jí huí chōng liáng lǐn, yì yǐ xīn sù. zāi shāng zhōu jùn dí sù, dòu wú guò bǎi qián. hòu yòu zhào dāng zhí guān yú yuán yuē shù wài zēng dí jí yī bèi yǐ shàng zhě, bìng yǔ lǐ wèi láo jī. tiān xǐ sì nián, jīng hú chuān xiá guǎng nán jiē zēng zhì cháng píng cāng. wǔ nián, zhū lù zǒng dí shù shí bā wàn sān qiān yú hú, tiào èr shí sì wàn sān qiān yú hú.
咸平中,庫部員外郎成肅請福建增置惠民倉,因詔諸路申淳化惠民之制。景德三年,言事者請於京東西、河北、河東、陝西、江南、淮南、兩浙皆立常平倉,計戶口多寡,量留上供錢自二三千貫至一二萬貫,令轉運使每州擇清干官主之,領於司農寺,三司無輒移用。歲夏秋視市價量增以糴,糶減價亦如之,所減不得過本錢。而沿邊州郡不置。詔三司集議,請如所奏。於是增置司農官吏,創廨舍,藏籍帳,度支別置常平案。大率萬戶歲糴萬石,戶雖多,止五萬石。三年以上不糶,即回充糧廩,易以新粟。災傷州郡糴粟,斗毋過百錢。後又詔當職官於元約數外增糴及一倍已上者,並與理為勞績。天禧四年,荊湖、川峽、廣南皆增置常平倉。五年,諸路總糴數十八萬三千餘斛,糶二十四萬三千餘斛。
jǐng yòu zhōng, huái nán zhuǎn yùn fù shǐ wú zūn lù yán:" běn lù dīng kǒu bǎi wǔ shí wàn, ér cháng píng qián sù cái sì shí yú wàn, suì jī bù zú yǐ jiù xù. yuàn zì jīng huà zēng wèi èr bǎi wàn, tā wú dé yí yòng." xǔ zhī. hòu yòu zhào: tiān xià cháng píng qián sù, sān sī zhuǎn yùn sī jiē wú dé yí yòng. bù shù nián jiān, cháng píng jī yǒu yú ér bīng shí bù zú, nǎi mìng sī nóng sì chū cháng píng qián bǎi wàn mín zhù sān sī gěi jūn fèi. jiǔ zhī, yí yòng shù duō, ér xù cáng wú jǐ yǐ.
景祐中,淮南轉運副使吳遵路言:"本路丁口百五十萬,而常平錢粟才四十餘萬,歲飢不足以救恤。願自經畫增為二百萬,他毋得移用。"許之。後又詔:天下常平錢粟,三司轉運司皆毋得移用。不數年間,常平積有餘而兵食不足,乃命司農寺出常平錢百萬緡助三司給軍費。久之,移用數多,而蓄藏無幾矣。
zì jǐng yòu chū jī nèi jī, zhào chū cháng píng sù dài zhōng xià hù, hù yī hú. qìng lì zhōng, fā jīng xī cháng píng sù zhèn pín mín, ér jù liǎn zhě huò zēng jiù jià dí sù, yù yǐ shì ēn huáng yòu sān nián, zhào jiè zhī. huái nán liǎng zhè tǐ liàng ān fǔ chén shēng zhī děng yán:" zāi shāng zhōu jūn qǐ dí cháng píng cāng sù, lìng yú yuán jià shàng liàng tiān shí wén shí wǔ wén, shū fēi xù mín zhī yì." nǎi zhào zhǐ yú yuán dí jià chū tiào. wǔ nián, zhào yuē:" bǐ zhě hú běi suì jiǎn, fā cháng píng yǐ jì jī zhě, rú wén sī nóng sì fù dū qǔ, qǐ cháo tíng zhèn xù yì zāi? qí xī chú zhī."
自景祐初畿內飢,詔出常平粟貸中下戶,戶一斛。慶曆中,發京西常平粟振貧民,而聚斂者或增舊價糴粟,欲以市恩;皇祐三年,詔誡之。淮南、兩浙體量安撫陳昇之等言:"災傷州軍乞糴常平倉粟,令於元價上量添十文、十五文,殊非恤民之意。"乃詔止於元糴價出糶。五年,詔曰:"比者湖北歲儉,發常平以濟飢者,如聞司農寺復督取,豈朝廷振恤意哉?其悉除之。"
míng dào èr nián, zhào yì fù yì cāng, bù guǒ. jǐng yòu zhōng, jí xián xiào lǐ wáng qí qǐng fù zhì:" lìng wǔ děng yǐ shàng hù, suí xià qiū èr shuì, èr dòu bié shū yī shēng, shuǐ hàn jiǎn shuì zé miǎn shū. zhōu xiàn zé biàn dì zhì cāng zhù zhī, lǐng yú zhuǎn yùn shǐ. jì yǐ yī zhōng jùn zhèng shuì suì rù shí wàn shí, zé yì cāng kě dé wǔ qiān dàn, tuī ér guǎng zhī, zé lì bó yǐ. míng dào zhōng, jī qiàn, guó jiā yù jǐn dài jī mín zé jūn shí bù zú, gù mín yǒu liú zhuǎn zhī huàn. shì shí, jiān bìng zhī jiā chū sù shù qiān dàn zé bǔ lì, shì qǐ yǐ guān jué wèi qīng yú? tè ài mín jì wù, bù huò yǐ wèi zhī ěr. qiě jiān bìng zhī jiā zhàn tián cháng guǎng, zé yì cāng suǒ rù cháng duō zhōng xià zhī jiā zhàn tián cháng xiá, zé yì cāng suǒ rù cháng shǎo. jí shuǐ hàn zhèn jì, zé jiān bìng zhī jiā wèi bì dài cǐ ér jì, zhōng xià zhī mín shí xiān shòu qí cì yǐ." shì xià yǒu sī huì yì, yì zhě yì tóng ér zhǐ. qìng lì chū, qí fù shàng qí yì, rén zōng nà zhī, mìng tiān xià lì yì cāng, zhào shàng sān děng hù shū sù, yǐ ér fù bà.
明道二年,詔議復義倉,不果。景祐中,集賢校理王琪請復置:"令五等已上戶,隨夏秋二稅,二斗別輸一升,水旱減稅則免輸。州縣擇便地置倉貯之,領於轉運使。計以一中郡正稅歲入十萬石,則義倉可得五千石,推而廣之,則利博矣。明道中,飢歉,國家欲盡貸饑民則軍食不足,故民有流轉之患。是時,兼併之家出粟數千石則補吏,是豈以官爵為輕歟?特愛民濟物,不獲已為之爾。且兼併之家占田常廣,則義倉所入常多;中下之家占田常狹,則義倉所入常少。及水旱振濟,則兼併之家未必待此而濟,中下之民實先受其賜矣。"事下有司會議,議者異同而止。慶曆初,琪復上其議,仁宗納之,命天下立義倉,詔上三等戶輸粟,已而復罷。
qí hòu jiǎ àn yòu yán:" jīn tiān xià wú shì, nián gǔ fēng shú, mín rén ān lè, fù zǐ xiāng bǎo. yī yù shuǐ hàn, zé liú lí sǐ wáng, juān qì dào lù, fā cāng lǐn zhèn zhī zé liáng bù gěi, kè sù fù rén zé lì bù shàn, zhuǎn shū qiān lǐ zé bù jí shì, yí mín jiù sù zé yuǎn jìn jiāo kùn. cháo tíng zhī chén, jùn xiàn zhī lì, cāng zú bù zhī suǒ chū, zé mín jī ér sǐ zhě guò bàn yǐ. yuàn fàng suí zhì lì mín shè yì cāng, zhào tiān xià zhōu jūn yù nián gǔ fēng dēng, lì fǎ quàn kè xù jī, yǐ bèi xiōng zāi. cǐ suǒ wèi' lè suì lì mǐ láng lì, duō qǔ zhī ér bù wèi nüè' zhě yě, kuàng qǔ zhī yǐ wèi mín yé?" xià qí shuō zhū lù yǐ dù kě fǒu, yǐ wèi kě xíng cái sì lù, yú huò wèi fù shuì zhī wài liǎng zhòng gōng shū, huò wèi kǒng zhāo dào zéi, huò wèi yǐ yǒu cháng píng zú yǐ zhèn gěi, huò wèi zhì cāng fán rǎo.
其後賈黯又言:"今天下無事,年穀豐熟,民人安樂,父子相保。一遇水旱,則流離死亡,捐棄道路,發倉廩振之則糧不給,課粟富人則力不贍,轉輸千里則不及事,移民就粟則遠近交困。朝廷之臣,郡縣之吏,倉卒不知所出,則民飢而死者過半矣。願放隋制立民社義倉,詔天下州軍遇年穀豐登,立法勸課蓄積,以備凶災。此所謂'樂歲粒米狼戾,多取之而不為虐'者也,況取之以為民耶?"下其說諸路以度可否,以為可行才四路,余或謂賦稅之外兩重供輸,或謂恐招盜賊,或謂已有常平足以振給,或謂置倉煩擾。
yú shì àn fù shàng zòu yuē:" chén cháng pàn shàng shū xíng bù, jiàn tiān xià suì duàn sǐ xíng duō zhì sì qiān yú rén, qí jiān dào zéi lǜ shí liù qī, gài yú mín pò yú jī hán, yīn zhī shuǐ hàn, wǎng xiàn zhòng pì. gù chén qǐng fù mín shè yì cāng, yǐ bèi xiōng suì. jīn zhū lù suǒ chén, lèi jiē wàng yì. ruò wèi fù shuì zhī wài liǎng zhòng gōng shū, zé yì cāng zhī yì, nǎi jiào mín chǔ jī yǐ bèi shuǐ hàn, guān wèi lì fǎ, fēi yǐ zì lì, xíng zhī jì jiǔ, mín bì lè shū. ruò wèi kǒng zhāo dào zéi, dào zéi lì zài qīng huò, bù zài sù mài, jīn xiāng cūn fù shì yǒu zhù sù shù wàn shí zhě, bù wén yǒu jié lüè zhī yú. qiě dào zéi zhī qǐ, běn yóu pín kùn. chén jiàn cǐ yì, yù shǐ mín yǒu zhù jī, suī yù shuǐ hàn, bù yōu fá shí, zé rén rén zì ài ér chóng fàn fǎ, cǐ zhèng xiāo chú dào zéi zhī yuán yě. ruò wèi yǒu cháng píng zú yǐ zhèn gěi, zé cháng píng zhī shè, gài yǐ zhǔn píng gǔ jià, shǐ wú shén guì shén jiàn zhī shāng. huò yù xiōng jī, fā yǐ zhèn jiù, jì yǐ shī qí běn yì, ér fèi yòu chū gōng tǎng, jīn guó yòng pō fá, suǒ xù bù hòu. jìn suì fēi wú cháng píng, xiǎo yǒu shuǐ hàn, zhé liú lí è fú, qǐ wèi dào zéi, zé shì cháng píng guǒ bù zú yǎng yǐ zhèn gěi yě. ruò wèi zhì cāng lǐn, liǎn cái mù, kǒng yǒu fán rǎo, zé jīn zhōu xiàn xiū zhì yóu chuán yì shě, jiē liǎn yú mín, qǐ yú yì cāng dú wèi fán rǎo? rén qíng kě yǔ lè chéng, bù kě yǔ móu shǐ, yuàn zì cháo tíng duàn ér xíng zhī." rán dāng shí qiān yú zhòng lùn, zhōng bù guǒ xíng.
於是黯復上奏曰:"臣嘗判尚書刑部,見天下歲斷死刑多至四千餘人,其間盜賊率十六七,蓋愚民迫於饑寒,因之水旱,枉陷重辟。故臣請復民社義倉,以備凶歲。今諸路所陳,類皆妄議。若謂賦稅之外兩重供輸,則義倉之意,乃教民儲積以備水旱,官為立法,非以自利,行之既久,民必樂輸。若謂恐招盜賊,盜賊利在輕貨,不在粟麥,今鄉村富室有貯粟數萬石者,不聞有劫掠之虞。且盜賊之起,本由貧困。臣建此議,欲使民有貯積,雖遇水旱,不憂乏食,則人人自愛而重犯法,此正消除盜賊之原也。若謂有常平足以振給,則常平之設,蓋以准平谷價,使無甚貴甚賤之傷。或遇凶飢,發以振救,既已失其本意,而費又出公帑,今國用頗乏,所蓄不厚。近歲非無常平,小有水旱,輒流離餓莩,起為盜賊,則是常平果不足仰以振給也。若謂置倉廩,斂材木,恐有煩擾,則今州縣修治郵傳驛舍,皆斂於民,豈於義倉獨畏煩擾?人情可與樂成,不可與謀始,願自朝廷斷而行之。"然當時牽於眾論,終不果行。
jiā yòu èr nián, zhào tiān xià zhì guǎng huì cāng. chū, tiān xià méi rù hù jué tián, guān zì yù zhī. shū mì shǐ hán qí qǐng liú wù yù, mù rén gēng, shōu qí zū bié wèi cāng zhù zhī, yǐ gěi zhōu xiàn guō nèi zhī lǎo yòu pín jí bù néng zì cún zhě, lǐng yǐ tí diǎn xíng yù, suì zhōng jù chū nèi zhī shù shàng zhī sān sī. hù bù mǎn wàn, liú tián zū qiān dàn, wàn hù bèi zhī, hù èr wàn liú sān qiān dàn, sān wàn liú sì qiān dàn, sì wàn liú wǔ qiān dàn, wǔ wàn liú liù qiān dàn, qī wàn liú bā qiān dàn, shí wàn liú wàn shí. tián yǒu yú, zé yù rú jiù. sì nián, zhào gǎi lì sī nóng sì, zhōu xuǎn guān èr rén zhǔ chū nà, suì shí yuè qiǎn guān yàn shì, yīng shòu mǐ zhě shū míng yú jí. zì shí yī yuè shǐ, sān rì yī gěi, rén mǐ yī shēng, yòu zhě bàn zhī, cì nián èr yuè zhǐ. yǒu yú nǎi jí zhū xiàn, liàng dà xiǎo jūn gěi zhī. qí dà lüè rú cǐ. zhì píng sān nián, cháng píng rù wǔ shí wàn yī qiān sì shí bā shí, chū sì shí qī wàn yī qiān yī bǎi wǔ shí qī shí.
嘉祐二年,詔天下置廣惠倉。初,天下沒入戶絕田,官自鬻之。樞密使韓琦請留勿鬻,募人耕,收其租別為倉貯之,以給州縣郭內之老幼貧疾不能自存者,領以提點刑獄,歲終具出內之數上之三司。戶不滿萬,留田租千石,萬戶倍之,戶二萬留三千石,三萬留四千石,四萬留五千石,五萬留六千石,七萬留八千石,十萬留萬石。田有餘,則鬻如舊。四年,詔改隸司農寺,州選官二人主出納,歲十月遣官驗視,應受米者書名於籍。自十一月始,三日一給,人米一升,幼者半之,次年二月止。有餘乃及諸縣,量大小均給之。其大略如此。治平三年,常平入五十萬一千四十八石,出四十七萬一千一百五十七石。
xī níng èr nián, zhì zhì sān sī tiáo lì sī yán:" zhū lù cháng píng guǎng huì cāng qián gǔ, lüè jì guàn shí kě jí qiān wǔ bǎi wàn yǐ shàng, liǎn sàn wèi dé qí yí, gù wèi lì wèi bó. jīn yù yǐ jiàn zài hú dòu, yù guì liàng jiǎn shì jià tiào, yù jiàn liàng zēng shì jià dí, kě tōng róng zhuǎn yùn sī miáo shuì jí qián hú jiù biàn zhuǎn yì zhě, yì xǔ duì huàn. réng yǐ jiàn qián, yī shǎn xī qīng miáo qián lì, yuàn yù jiè zhě gěi zhī. suí shuì shū nà hú dòu, bàn wèi xià liào, bàn wèi qiū liào, nèi yǒu qǐng běn shǎi huò nà shí jià guì yuàn nà qián zhě, jiē cóng qí biàn. rú yù zāi shāng, xǔ zhǎn zhì cì liào fēng shú rì nà. fēi wéi zú yǐ dài xiōng huāng zhī huàn, mín jì shòu dài, zé jiān bìng zhī jiā bù dé chéng xīn chén bù jiē yǐ yāo bèi xī. yòu cháng píng guǎng huì zhī wù, shōu cáng jī zhì, bì dài nián jiǎn wù guì rán hòu chū tiào, suǒ jí zhě bù guò chéng shì yóu shǒu zhī rén. jīn tōng yí lù yǒu wú, guì fā jiàn liǎn, yǐ guǎng xù jī, píng wù jià, shǐ nóng rén yǒu yǐ fù shí qū shì, ér jiān bìng bù dé chéng qí jí. fán cǐ jiē yǐ wèi mín, ér gōng jiā wú suǒ lì qí rù, shì yì xiān wáng sàn huì xìng lì yǐ wèi gēng liǎn bǔ zhù zhī yì yě. yù liàng zhū lù qián gǔ duō guǎ, fēn qiǎn guān tí jǔ, měi zhōu xuǎn tōng pàn mù zhí guān yī yuán, diǎn gàn zhuǎn yí chū nà, réng xiān zì hé běi jīng dōng huái nán sān lù shī xíng, qí yǒu xù tuī zhī zhū lù. qí guǎng huì cāng chú liàng liú gěi lǎo jí pín qióng rén wài, yú bìng yòng cháng píng cāng zhuǎn yí fǎ." zhào kě.
熙寧二年,制置三司條例司言:"諸路常平、廣惠倉錢穀,略計貫石可及千五百萬以上,斂散未得其宜,故為利未博。今欲以見在斛斗,遇貴量減市價糶,遇賤量增市價糴,可通融轉運司苗稅及錢斛就便轉易者,亦許兌換。仍以見錢,依陝西青苗錢例,願預借者給之。隨稅輸納斛斗,半為夏料,半為秋料,內有請本色或納時價貴願納錢者,皆從其便。如遇災傷,許展至次料豐熟日納。非惟足以待凶荒之患,民既受貸,則兼併之家不得乘新陳不接以邀倍息。又常平、廣惠之物,收藏積滯,必待年儉物貴然後出糶,所及者不過城市游手之人。今通一路有無,貴發賤斂,以廣蓄積,平物價,使農人有以赴時趨事,而兼併不得乘其急。凡此皆以為民,而公家無所利其入,是亦先王散惠興利、以為耕斂補助之意也。欲量諸路錢穀多寡,分遣官提舉,每州選通判幕職官一員,典干轉移出納,仍先自河北、京東、淮南三路施行,俟有緒推之諸路。其廣惠倉除量留給老疾貧窮人外,余並用常平倉轉移法。"詔可。
jì ér tiáo lì sī yòu yán:" cháng píng guǎng huì cāng tiáo yuē, xiān xíng yú hé běi jīng dōng huái nán sān lù, fǎng wèn mín jiān duō yuàn zhī dài, qǐ biàn xià zhū lù zhuǎn yùn sī shī xíng, dāng yì zhì tí jǔ guān." shí tiān xià cháng píng qián gǔ jiàn zài yī qiān sì bǎi wàn guàn shí. zhào zhū lù gè zhì tí jǔ guān èr yuán, yǐ cháo guān wèi zhī, guǎn dāng yī yuán, jīng guān wèi zhī, huò gòng zhì èr yuán, kāi fēng fǔ jiè yī yuán, fán sì shí yī rén.
既而條例司又言:"常平、廣惠倉條約,先行於河北、京東、淮南三路,訪問民間多願支貸,乞遍下諸路轉運司施行,當議置提舉官。"時天下常平錢穀見在一千四百萬貫石。詔諸路各置提舉官二員,以朝官為之,管當一員,京官為之,或共置二員,開封府界一員,凡四十一人。
chū, shén zōng jì yòng wáng ān shí wèi cān zhī zhèng shì, ān shí wèi dì yán tiān xià cái lì suǒ dāng kāi pì liǎn sàn zhě, dì rán qí shuō, suì chuàng lì zhì zhì sān sī tiáo lì sī. ān shí yīn qǐng yǐ zhù zuò zuǒ láng biān xiào jí xián shū xiāng lǚ huì qīng wèi zhì zhì sī jiǎn xiáng wén zì, zì shì zhuān yī jiǎng qiú lì wèi xīn zhì, yù xíng qīng miáo zhī fǎ. sū zhé zì dà míng tuī guān shàng shū, zhào duì, yì chú tiáo lì sī jiǎn xiáng wén zì. ān shí chū qīng miáo fǎ shì zhī, zhé yuē:" yǐ qián dài mín, shǐ chū xī èr fēn, běn fēi wèi lì. rán chū nà zhī jì, lì yuán wèi jiān, suī yǒu fǎ bù néng jìn qián rù mín shǒu, suī liáng mín bù miǎn fēi lǐ fèi yòng jí qí nà qián, suī fù mín bù miǎn wéi xiàn. rú cǐ zé biān chī bì yòng, zhōu xiàn duō shì yǐ. táng liú yàn zhǎng guó jì, wèi cháng yǒu suǒ jiǎ dài. yǒu yóu zhī zhě, yàn yuē:' shǐ mín jiǎo xìng dé qián, fēi guó zhī fú shǐ lì yǐ fǎ dū zé, fēi mín zhī biàn. wú suī wèi cháng jiǎ dài, ér sì fāng fēng xiōng guì jiàn, zhī zhī wèi cháng yú shí. yǒu jiàn bì dí, yǒu guì bì tiào, yǐ cǐ sì fāng wú shén guì shén jiàn zhī bìng, ān yòng dài wèi?' yàn zhī yán, hàn cháng píng fǎ ěr, gōng chéng néng xíng zhī, yàn zhī gōng kě lì qí yě." ān shí zì cǐ yú yuè bù yán qīng miáo.
初,神宗既用王安石為參知政事,安石為帝言天下財利所當開闢斂散者,帝然其說,遂創立制置三司條例司。安石因請以著作佐郎編校集賢書箱呂惠卿為制置司檢詳文字,自是專一講求立為新制,欲行青苗之法。蘇轍自大名推官上書,召對,亦除條例司檢詳文字。安石出青苗法示之,轍曰:"以錢貸民,使出息二分,本非為利。然出納之際,吏緣為奸,雖有法不能禁;錢入民手,雖良民不免非理費用;及其納錢,雖富民不免違限。如此則鞭笞必用,州縣多事矣。唐劉晏掌國計,未嘗有所假貸。有尤之者,晏曰:'使民僥倖得錢,非國之福;使吏倚法督責,非民之便。吾雖未嘗假貸,而四方豐凶貴賤,知之未嘗逾時。有賤必糴,有貴必糶,以此四方無甚貴甚賤之病,安用貸為?'晏之言,漢常平法耳,公誠能行之,晏之功可立俟也。"安石自此逾月不言青苗。
huì hé běi zhuǎn yùn sī gàn dāng gōng shì wáng guǎng lián zhào yì shì, guǎng lián cháng zòu qǐ dù sēng dié shù qiān dào wèi běn qián, yú shǎn xī zhuǎn yùn sī sī xíng qīng miáo fǎ, chūn sàn qiū liǎn, yǔ ān shí yì hé. zhì shì, qǐng shī xíng zhī hé běi, yú shì ān shí jué yì xíng zhī, ér cháng píng guǎng huì cāng zhī fǎ suì biàn ér wèi qīng miáo yǐ. sū zhé yǐ yì bù hé bà. ér zhū lù tí jǔ guān wǎng wǎng yíng hé ān shí zhī yì, wù yǐ duō sàn wèi gōng. fù mín bù yuàn qǔ, pín zhě nǎi yù de zhī, jí lìng suí hù děng gāo xià pǐn pèi, yòu lìng pín fù xiāng jiān, shí rén wèi bǎo shǒu. wáng guǎng lián zài hé běi, yī děng hù gěi shí wǔ qiān, děng ér xià zhī, zhì wǔ děng yóu gěi yī qiān, mín jiān xuān rán bù yǐ wèi biàn. guǎng lián rù zòu wèi mín jiē huān hū gǎn dé, rán yán bù biàn zhě shén zhòng. yòu zhèng yán lǐ cháng sūn jué qǐ zhào yǒu sī wú yǐ qiáng mín. shí tí jǔ fǔ jiè cháng píng shì hóu shū xiàn lǚ dū tí diǎn fǔ jiè xiàn zhèn lǚ jǐng sàn qián, jǐng yǐ jī xiàn gè yǒu tún bīng, suì rù kè lì jǐn néng shàn gěi yòu mín hù cháng dài liáng wǔ shí yú wàn shí, shàng xī yǐ wén jīn tiáo lì sī yòu yǐ mǎi shǎn xī yán chāo qián wǔ shí wàn mín wèi qīng miáo qián gěi sàn, kǒng mín lì bù kān. zhào sòng tiáo lì sī, zhào tí jǔ sī guān zhì zhōng shū jiè yù zhī. wáng ān shí yán:" ruò cǐ, zhū lù bì gù wàng, bù gǎn tuī xíng xīn fǎ, dì lìng tiáo lì sī zhǐ huī." cóng zhī.
會河北轉運司幹當公事王廣廉召議事,廣廉嘗奏乞度僧牒數千道為本錢,於陝西轉運司私行青苗法,春散秋斂,與安石意合。至是,請施行之河北,於是安石決意行之,而常平、廣惠倉之法遂變而為青苗矣。蘇轍以議不合罷。而諸路提舉官往往迎合安石之意,務以多散為功。富民不願取,貧者乃欲得之,即令隨戶等高下品配,又令貧富相兼,十人為保首。王廣廉在河北,一等戶給十五千,等而下之,至五等猶給一千,民間喧然不以為便。廣廉入奏謂民皆歡呼感德,然言不便者甚眾。右正言李常、孫覺乞詔有司毋以強民。時提舉府界常平事侯叔獻屢督提點府界縣鎮呂景散錢,景以畿縣各有屯兵,歲入課利僅能贍給;又民戶嘗貸糧五十餘萬石,尚悉以聞;今條例司又以買陝西鹽鈔錢五十萬緡為青苗錢給散,恐民力不堪。詔送條例司,召提舉司官至中書戒諭之。王安石言:"若此,諸路必顧望,不敢推行新法,第令條例司指揮。"從之。
sān nián, pàn dà míng fǔ hán qí yán:
三年,判大名府韓琦言:
chén zhǔn sàn qīng miáo zhào shū, wù zài huì xiǎo mín, bù shǐ jiān bìng chéng jí yǐ yào bèi xī, ér gōng jiā wú suǒ lì qí rù. jīn suǒ lì tiáo yuē, nǎi zì xiāng hù yī děng ér xià jiē lì jiè qián guàn mò, sān děng yǐ shàng gèng xǔ zēng jiè, fāng guō hù yǒu wù yè shèng zhì dāng zhě yì yī xiāng hù lì zhī jiè. qiě xiāng cūn shàng děng hù bìng fāng guō yǒu wù yè zhě, nǎi cóng lái jiān bìng zhī jiā, jīn lìng duō jiè zhī qián, yī qiān lìng nà yī qiān sān bǎi, zé shì guān zì fàng qián qǔ xī, yǔ chū zhào jué xiāng wéi lì. yòu tiáo yuē suī jìn yì lēi, rán xū dé shàng hù wèi jiǎ tóu yǐ rèn zhī, mín yú bù lǜ jiǔ yuǎn, qǐng shí shén yì, nà shí shén nán. gù zì zhì xià yǐ lái, shàng xià huáng huò, jiē wèi ruò bù yì sàn, zé shàng hù bì bù yuàn qǐng jìn xià děng dì yǔ wú yè kè hù suī huò yuàn qǐng, bì nán cuī nà. jiāng lái bì yǒu xíng xíng dū suǒ, jí lēi gàn xì shū shǒu diǎn yā qí hù zhǎng tóng bǎo jūn péi zhī huàn.
臣准散青苗詔書,務在惠小民,不使兼併乘急以要倍息,而公家無所利其入。今所立條約,乃自鄉戶一等而下皆立借錢貫陌,三等以上更許增借,坊郭戶有物業勝質當者亦依鄉戶例支借。且鄉村上等戶並坊郭有物業者,乃從來兼併之家,今令多借之錢,一千令納一千三百,則是官自放錢取息,與初詔絕相違戾。又條約雖禁抑勒,然須得上戶為甲頭以任之,民愚不慮久遠,請時甚易,納時甚難。故自製下以來,上下惶惑,皆謂若不抑散,則上戶必不願請;近下等第與無業客戶雖或願請,必難催納。將來必有行刑督索,及勒干係書手、典押、耆戶長同保均陪之患。
qù suì hé shuò fēng rěn, mǐ dòu bù guò qī bā shí qián, ruò chéng shí duō liǎn, qí guì ér tiào, bù wéi hé gǔ zhì, wú shī xiàn, jiān mín bèi shí huì, yì zú shōu qí xiàn yíng. jīn zhū cāng fāng dí ér tí jǔ sī yǐ jí zhǐ zhī, yì zài yí cǐ dí běn jǐn wèi qīng miáo qián, zé sān fēn zhī xī kě wèi jǐ gōng, qǐ xiá gèng xù sī mín jiǔ yuǎn zhī huàn? ruò wèi shǎn xī cháng xíng qí fǎ, guān yǒu suǒ de ér mín yǐ wèi biàn, cǐ nǎi zhuǎn yùn sī yīn jūn chǔ yǒu què, shì zì dōng jí chūn yǔ xuě jí shí, mài miáo zī shèng, dìng jiàn chéng shú, xíng yú yī shí kě yě. jīn nǎi jiàn guān zhì sī, yǐ wèi měi suì cháng xíng zhī fǎ, ér qǔ lì sān fēn, qǐ shǎn xī quán yí zhī bǐ zāi? jiān chū zhào qiě yú jīng dōng huái nán hé běi sān lù shì xíng, qí yǒu xù fāng tuī zhī tā lù. jīn sān lù wèi jí, ér jù jǐn yú zhū lù zhì shǐ, fēi bì xià yōu mín zǔ zōng huì xià zhī yì. qǐ jǐn bà tí jǔ guān, dì wěi tí diǎn xíng yù guān yī cháng píng jiù fǎ shī xíng.
去歲河朔豐稔,米鬥不過七八十錢,若乘時多斂,俟貴而糶,不唯合古制,無失陷,兼民被實惠,亦足收其羨贏。今諸倉方糴而提舉司已亟止之,意在移此糴本盡為青苗錢,則三分之息可為己功,豈暇更恤斯民久遠之患?若謂陝西嘗行其法,官有所得而民以為便,此乃轉運司因軍儲有闕,適自冬及春雨雪及時,麥苗滋盛,定見成熟,行於一時可也。今乃建官置司,以為每歲常行之法,而取利三分,豈陝西權宜之比哉?兼初詔且於京東、淮南、河北三路試行,俟有緒方推之他路。今三路未集,而遽盡於諸路置使,非陛下憂民、祖宗惠下之意。乞盡罷提舉官,第委提點刑獄官依常平舊法施行。
dì xiù chū qí zòu shì zhí zhèng yuē:" qí zhēn zhōng chén, zhèn shǐ wèi kě yǐ lì mín, bù yì nǎi hài mín rú cǐ. qiě fāng guō ān dé qīng miáo, ér shǐ zhě yì qiáng yǔ zhī?" ān shí bó rán jìn yuē:" gǒu cóng qí suǒ yù, suī fāng guō hé hài?" yīn nán qí zòu, yuē:" bì xià xiū cháng píng fǎ yǐ zhù mín, zhì yú shōu xī, yì zhōu gōng yí fǎ yě. rú sāng hóng yáng lóng tiān xià huò cái yǐ fèng rén zhǔ sī yòng, nǎi kě wèi xìng lì zhī chén jīn yì jiān bìng, zhèn pín ruò, zhì guān lǐ cái, fēi suǒ yǐ zuǒ sī yù, ān kě wèi xìng lì zhī chén hū?" céng gōng liàng chén shēng zhī jiē yán fāng guō bù dāng biào qián, yǔ ān shí lùn nán jiǔ zhī ér bà. dì zhōng yǐ qí shuō wèi yí, ān shí suì chēng jí bù chū.
帝袖出琦奏示執政曰:"琦真忠臣,朕始謂可以利民,不意乃害民如此。且坊郭安得青苗,而使者亦強與之?"安石勃然進曰:"苟從其所欲,雖坊郭何害?"因難琦奏,曰:"陛下修常平法以助民,至於收息,亦周公遺法也。如桑弘羊籠天下貨財以奉人主私用,乃可謂興利之臣;今抑兼併,振貧弱,置官理財,非所以佐私慾,安可謂興利之臣乎?"曾公亮、陳昇之皆言坊郭不當俵錢,與安石論難久之而罷。帝終以琦說為疑,安石遂稱疾不出。
dì yù zhí zhèng bà qīng miáo fǎ, gōng liàng shēng zhī yù jí fèng zhào, zhào biàn dú yù qí ān shí chū zì bà zhī, lián rì bù jué. dì gèng yǐ wèi yí, yīn lìng lǚ huì qīng yù zhǐ qǐ ān shí, ān shí rù xiè. jì shì shì, zhì qì yù hàn, miàn zé gōng liàng děng, yóu shì chí xīn fǎ yì jiān. zhào yǐ qí zòu fù zhì zhì tiáo lì sī, tiáo lì sī shū liè qí zòu ér biàn xī qí bù rán. qí fù shàng shū yuē:
帝諭執政罷青苗法,公亮、升之欲即奉詔,趙抃獨欲俟安石出自罷之,連日不決。帝更以為疑,因令呂惠卿諭旨起安石,安石入謝。既視事,志氣愈悍,面責公亮等,由是持新法益堅。詔以琦奏付制置條例司,條例司疏列琦奏而辨析其不然。琦復上疏曰:
" zhì zhì sī duō shān qù chén yuán zòu yào yǔ, wéi jǔ dà gài, yòng piān cí qū nán, jí yǐn zhōu lǐ" guó fú wèi xī" zhī shuō, wén qí miù wàng, shàng yǐ qī wǎng shèng tīng, xià yǐ yú nòng tiān xià. chén qiè yǐ wèi zhōu gōng lì tài píng zhī fǎ, bì wú bō mín qǔ lì zhī lǐ, dàn hàn rú jiě shì huò yǒu yì tóng. zhōu lǐ" yuán chán èr shí ér shuì yī, wéi qī lín zhī zhēng èr shí ér wǔ", zhèng kāng chéng nǎi yuē cǐ fǎ, wèi:" cóng guān dài qián ruò shòu yuán chán zhī dì, dài wàn qián zhě chū xī wǔ bǎi." jiǎ gōng yàn guǎng qí shuō, wèi:" rú cǐ zé jìn jiāo shí yī zhě, wàn qián qī chū xī yī qiān, yuǎn jiāo èr shí ér sān zhě, wàn qián qī chū xī yī qiān wǔ bǎi, diān shāo xiàn dōu zhī mín, wàn qián qī chū xī èr qiān." rú cǐ, zé xū qī lín zhī hù qǔ dài, fāng chū xī èr qiān wǔ bǎi, dāng shí wèi bì rú cǐ. jīn fàng qīng miáo qián, fán chūn dài shí qiān, bàn nián zhī nèi biàn lìng nà lì èr qiān, qiū zài fàng shí qiān, zhì suì zhōng yòu lìng nà lì èr qiān, zé shì dài wàn qián zhě, bù wèn yuǎn jìn, suì lìng chū xī sì qiān. zhōu lǐ zhì yuǎn zhī dì zhǐ chū xī èr qiān, jīn qīng miáo qǔ xī guò zhōu lǐ yī bèi, zhì zhì sī yán bǐ tóng lǐ qǔ xī yǐ bù wèi duō, shì qī wǎng shèng tīng, qiě wèi tiān xià zhī rén bù néng biàn yě.
"制置司多刪去臣元奏要語,唯舉大概,用偏辭曲難,及引《周禮》"國服為息"之說,文其謬妄,上以欺罔聖聽,下以愚弄天下。臣竊以為周公立太平之法,必無剝民取利之理,但漢儒解釋或有異同。《周禮》"園廛二十而稅一,唯漆林之徵二十而五",鄭康成乃約此法,謂:"從官貸錢若受園廛之地,貸萬錢者出息五百。"賈公彥廣其說,謂:"如此則近郊十一者,萬錢期出息一千,遠郊二十而三者,萬錢期出息一千五百,甸、稍、縣、都之民,萬錢期出息二千。"如此,則須漆林之戶取貸,方出息二千五百,當時未必如此。今放青苗錢,凡春貸十千,半年之內便令納利二千,秋再放十千,至歲終又令納利二千,則是貸萬錢者,不問遠近,歲令出息四千。《周禮》至遠之地止出息二千,今青苗取息過《周禮》一倍,制置司言比《同禮》取息已不為多,是欺罔聖聽,且謂天下之人不能辨也。
qiě gǔ jīn yì yí, zhōu lǐ suǒ zài yǒu bù kě shī yú jīn zhě, qí shì fēi yī. ruò wèi quán fǔ yī zhí jīn kě shī xíng, zé zhì zhì sī hé dú jǔ zhù shū dài qián qǔ xī yī shì, yǐ dǐ tiān xià zhī gōng yán zāi? kāng chéng yòu zhù yún:" wáng mǎng shí dài yǐ zhì chǎn yè zhě, dàn jì suǒ yíng shòu xī, wú guò suì shén yī." gōng yàn shū yún:" mǎng shí suī jì běn duō shǎo wèi dìng, jí qí cuī kē, wéi suǒ yíng duō shǎo. jiǎ lìng wàn qián suì yíng wàn qián cuī yī qiān, yíng wǔ qiān cuī wǔ bǎi, yú jiē jù lì cuī shén yī." ruò yíng qián gèng shǎo, zé nà xī gèng báo, bǐ jīn qīng miáo qǔ lì yóu wèi kuān shǎo. ér wáng mǎng zhī wài, shàng zì liǎng hàn, xià jí yǒu táng, gèng bù wén yǒu dài qián qǔ lì zhī fǎ. jīn zhì zhì sī yù yáo shùn zhī zhǔ, bù yǐ èr dì sān wáng zhī dào shàng bì shèng zhèng, ér dài qián qǔ lì gèng guò mǎng shí, cǐ tiān xià bù dé bù zhǐ yǐ wèi fēi, ér lǎo chén bù kě yǐ bù biàn yě.
且古今異宜,《周禮》所載有不可施於今者,其事非一。若謂泉府一職今可施行,則制置司何獨舉註疏貸錢取息一事,以詆天下之公言哉?康成又注云:"王莽時貸以治產業者,但計所贏受息,無過歲什一。"公彥疏云:"莽時雖計本多少為定,及其催科,唯所贏多少。假令萬錢歲贏萬錢催一千,贏五千催五百,余皆據利催什一。"若贏錢更少,則納息更薄,比今青苗取利尤為寬少。而王莽之外,上自兩漢,下及有唐,更不聞有貸錢取利之法。今制置司遇堯、舜之主,不以二帝、三王之道上裨聖政,而貸錢取利更過莽時,此天下不得不指以為非,而老臣不可以不辨也。
kuàng jīn tiān xià tián shuì yǐ zhòng, gù fēi zhōu lǐ shén yī zhī fǎ, gèng yǒu nóng jù niú pí yán qū xié qián zhī lèi, fán shí yú mù, wèi zhī zá qián. měi xià qiū qǐ nà, guān zhōng gèng yǐ chóu juàn hú dòu dī gū, lìng mín yǐ cǐ zá qián zhé nà. yòu suì sàn guān yán yǔ mín, wèi zhī cán yán, zhé nà juàn bó. gèng yǒu yù mǎi hé mǎi chóu juàn, rú cǐ zhī lèi, bù kě xī jǔ, jiē zhōu lǐ tián shuì shén yī zhī wài jiā liǎn zhī wù, qǔ lì yǐ hòu, shāng nóng yǐ shēn, nài hé yòu yǐn zhōu lǐ" guó fú wèi xī" zhī shuō, wèi fàng qīng miáo qián qǔ lì nǎi zhōu gōng tài píng yǐ shì zhī fǎ? cǐ zé wū wū shèng diǎn, bì huò ruì míng, lǎo chén dé bù tài xī ér tòng kū yě!
況今天下田稅已重,固非《周禮》什一之法,更有農具、牛皮、鹽曲、鞵錢之類,凡十餘目,謂之雜錢。每夏秋起納,官中更以綢絹斛斗低估,令民以此雜錢折納。又歲散官鹽與民,謂之蠶鹽,折納絹帛。更有預買、和買綢絹,如此之類,不可悉舉,皆《周禮》田稅什一之外加斂之物,取利已厚,傷農已深,奈何又引《周禮》"國服為息"之說,謂放青苗錢取利乃周公太平已試之法?此則誣污聖典,蔽惑睿明,老臣得不太息而慟哭也!
zhì zhì sī yòu wèi cháng píng jiù fǎ yì tiào yǔ fāng guō zhī rén. fāng guō yǒu wù lì hù wèi cháng líng dí cháng píng cāng hú dòu, cǐ gài yù duō jiè qián yǔ fāng guō yǒu yè zhī rén, yǐ wàng shōu lì zhī duō, wàng chēng zhōu lǐ yǐ wèi wú dū yì bǐ yě zhī xiàn, yǐ wén qí qū shuō, wéi bì xià xiáng zhī."
制置司又謂常平舊法亦糶與坊郭之人。坊郭有物力戶未嘗零糴常平倉斛斗,此蓋欲多借錢與坊郭有業之人,以望收利之多,妄稱《周禮》以為無都邑鄙野之限,以文其曲說,唯陛下詳之。"
shū mì shǐ wén yàn bó yì shù yán bù biàn, dì yuē:" wú qiǎn èr zhōng shǐ qīn wèn mín jiān, jiē yún shén biàn." yàn bó yuē:" hán qí sān cháo zǎi xiàng, bù xìn, ér xìn èr huàn zhě hū?" xiān shì, wáng ān shí yīn jié rù nèi fù dōu zhī zhāng ruò shuǐ yā bān lán yuán zhèn, dì yīn shǐ èr rén qián chá fǔ jiè biào qián shì, hái yán mín jiē qíng yuàn, wú yì pèi zhě, gù dì yì xìn zhī. chū, qún chén jìn dú ěr yīng bì, dì wèn:" cháo tíng měi gèng yī shì, jǔ cháo xiōng xiōng, hé yě?" sī mǎ guāng yuē:" qīng miáo chū xī, píng mín wèi zhī, shàng néng yǐ cán shí xià hù zhì jī hán liú lí, kuàng xiàn guān fǎ dù zhī wēi hū?" lǚ huì qīng yuē:" qīng miáo fǎ yuàn zé qǔ zhī, bù yuàn bù qiáng yě." guāng yuē:" yú mín zhī qǔ zhài zhī lì, bù zhī hái zhài zhī hài, fēi dú xiàn guān bù qiáng, fù mín yì bù qiáng yě." dì yuē:" shǎn xī xíng zhī jiǔ, mín bù yǐ wèi bìng." guāng yuē:" chén shǎn xī rén yě, jiàn qí bìng bù jiàn qí lì. cháo tíng chū bù xǔ, yǒu sī shàng néng yǐ bìng mín, kuàng fǎ xǔ zhī hū!" jí bài guān shū mì fù shǐ, guāng shàng zhāng lì cí zhì liù qī, yuē:" dì chéng néng bà zhì zhì tiáo lì sī, zhuī hái tí jǔ guān, bù xíng qīng miáo zhù yì děng fǎ, suī bù yòng chén, chén shòu cì duō yǐ. bù rán, zhōng bù gǎn shòu mìng." jìng chū zhī yǒng xìng jūn.
樞密使文彥博亦數言不便,帝曰:"吾遣二中使親問民間,皆雲甚便。"彥博曰:"韓琦三朝宰相,不信,而信二宦者乎?"先是,王安石陰結入內副都知張若水、押班藍元震,帝因使二人潛察府界俵錢事,還言民皆情願,無抑配者,故帝益信之。初,群臣進讀邇英畢,帝問:"朝廷每更一事,舉朝洶洶,何也?"司馬光曰:"青苗出息,平民為之,尚能以蠶食下戶至饑寒流離,況縣官法度之威乎?"呂惠卿曰:"青苗法願則取之,不願不強也。"光曰:"愚民知取債之利,不知還債之害,非獨縣官不強,富民亦不強也。"帝曰:"陝西行之久,民不以為病。"光曰:"臣陝西人也,見其病不見其利。朝廷初不許,有司尚能以病民,況法許之乎!"及拜官樞密副使,光上章力辭至六七,曰:"帝誠能罷制置條例司,追還提舉官,不行青苗、助役等法,雖不用臣,臣受賜多矣。不然,終不敢受命。"竟出知永興軍。
dāng shì shí, zhēng qīng miáo qián zhě shén zhòng, hàn lín xué shì fàn zhèn yán:" bì xià chū zhào yún gōng jiā wú suǒ lì qí rù, jīn tí jǔ sī yǐ hù děng gěi qián, jiē lìng chū sān fēn zhī xī, wù yì fēn yún, jiē yún zì gǔ wèi yǒu tiān zǐ kāi kè chǎng zhě. mín suī zhì yú, bù kě bù wèi." hòu yǐ yán bù xíng zhì shì. tái jiàn guān lǚ gōng zhe sūn jué lǐ cháng zhāng jiǎn chéng hào děng jiē yǐ lùn qīng miáo bà chù. zhī bó zhōu fù bì zhī qīng zhōu ōu yáng xiū jì hán qí lùn qīng miáo zhī hài, qiě chí zhī bù xíng, yì zuò yí zhèn. zhī chén liú xiàn jiāng qián zhī guān cái shù yuè, qīng miáo lìng xià, qián jí bǎng yú xiàn mén, yòu yí zhī xiāng cūn, gè sān rì wú rén zhì, suì chè bǎng fù lì yuē:" mín bù yuàn yǐ!" fǔ sì yí qián yōng lìng, shǐ qí shǔ àn yàn, wú wéi lìng zhě. qián zhī bù miǎn, jí yí jí qù.
當是時,爭青苗錢者甚眾,翰林學士范鎮言:"陛下初詔雲公家無所利其入,今提舉司以戶等給錢,皆令出三分之息,物議紛紜,皆雲自古未有天子開課場者。民雖至愚,不可不畏。"後以言不行致仕。台諫官呂公著、孫覺、李常、張戩、程顥等皆以論青苗罷黜。知亳州富弼、知青州歐陽修繼韓琦論青苗之害,且持之不行,亦坐移鎮。知陳留縣姜潛之官才數月,青苗令下,潛即榜於縣門,又移之鄉村,各三日無人至,遂撤榜付吏曰:"民不願矣!"府、寺疑潛壅令,使其屬按驗,無違令者。潛知不免,即移疾去。
zhī shān yīn xiàn chén shùn yú bù kěn fèng xíng, yí zhuàng zì hé yuē:" fāng jīn xiǎo mín guì fá, yuàn dài zhī rén wǎng wǎng yǒu zhī. pì rú rú zǐ jiàn yí mì, shú bù rǎn zhǐ zhēng shí? rán fù mǔ jí zhǐ zhī, kǒng qí jī gān zú yǐ shēng bìng. gù qí lǎo jiè qí xiāng dǎng, fù xiōng huì qí zǐ dì, wèi cháng bù yǐ dài shì wèi bù shàn zhì shēng. jīn nǎi guān zì chū jǔ, yòu yǐ biàn lì, dū yǐ wēi xíng, fēi wáng dào zhī jǔ yě. kuàng zhēng yuè fàng xià liào, wǔ yuè fàng qiū liào, ér suǒ liǎn yì zài dāng yuè, bǎi xìng dé qián biàn chū xī shū nà, shí wú suǒ lì. shì shǐ mín yī qǔ qīng miáo qián, zhōng shēn yǐ jí shì shì yī suì cháng liǎng shū xī qián, nǎi bié wèi yī fù yǐ bì shēng mín yě." zuò zhé nán kāng jūn yán jiǔ shuì. shǎn xī zhuǎn yùn fù shǐ chén yì zhǐ huán qìng děng liù zhōu wú sàn qīng miáo qián, qiě liú cháng píng cāng wù yǐ bèi yòng, tiáo lì sī hé qí zuì, zhào shì zhī. wǔ yuè, zhì zhì sān sī tiáo lì sī bà guī zhōng shū, yǐ cháng píng xīn fǎ fù sī nóng sì, mìng jí xián xiào lǐ lǚ huì qīng tóng pàn sì, jiān lǐng tián yì shuǐ lì. qī nián, dì huàn biào cháng píng guān lì duō wéi fǎ, wáng ān shí qǐng xiàn zhuān zhì yī zhǔ bù, zhǔ gěi nà yì qián jí cháng píng, bù guò wǔ bǎi yuán, fèi qián sān shí wàn guàn ěr. cóng zhī.
知山陰縣陳舜俞不肯奉行,移狀自劾曰:"方今小民匱乏,願貸之人往往有之。譬如孺子見飴蜜,孰不染指爭食?然父母疾止之,恐其積甘足以生病。故耆老戒其鄉黨,父兄誨其子弟,未嘗不以貸貰為不善治生。今乃官自出舉,誘以便利,督以威刑,非王道之舉也。況正月放夏料,五月放秋料,而所斂亦在當月,百姓得錢便出息輸納,實無所利。是使民一取青苗錢,終身以及世世一歲嘗兩輸息錢,乃別為一賦以弊生民也。"坐謫南康軍鹽酒稅。陝西轉運副使陳繹止環、慶等六州毋散青苗錢,且留常平倉物以備用,條例司劾其罪,詔釋之。五月,制置三司條例司罷歸中書,以常平新法付司農寺,命集賢校理呂惠卿同判寺,兼領田役水利。七年,帝患俵常平官吏多違法,王安石請縣專置一主簿,主給納役錢及常平,不過五百員,費錢三十萬貫耳。從之。
dì yǐ jiǔ hàn wèi yōu, hàn lín xué shì chéng zhǐ hán wéi yán:" jī xiàn jìn dū qīng miáo shén jí, wǎng wǎng biān tà qǔ zú, mín zhì fá sāng wèi xīn yǐ yì qián. hàn zāi zhī jì, zhòng lí cǐ kǔ." dì pō gǎn wù. tài huáng tài hòu yì cháng wèi dì yán:" wén mín jiān shén kǔ qīng tián zhù yì qián, hé bà zhī!" huì bǎi xìng liú lí, dì yōu jiàn yán sè, yì yí xīn fǎ bù biàn, yù bà zhī. ān shí bù yuè, lǚ qiú qù, sì yuè, chū zhī jiāng níng fǔ. rán ān shí jiàn hán jiàng dài xiāng, réng yǐ lǚ huì qīng zuǒ zhī, yú ān shí suǒ wèi zūn shǒu bù biàn. jì ér zhào zhū lù cháng píng qián gǔ cháng liú yī bàn wài, fāng dé gěi sàn. liǎng jīng yǐ gé cháng píng qián rén lì, bù dé zhī jiè. mín jiān fēi shí què fá, xǔ yǐ wù chǎn wèi dǐ, yī cháng píng xiàn shū nà. dāng shū qián ér yuàn shū gǔ ruò jīn bó zhě, guān lì zhōng jià shì mín. wù bù jǐn qí qián, zú yǐ qián qián bù jǐn qí wù zhě, hái qí yú zhí. yòu tīng mín yǐ jīn bó yì gǔ, ér yǒu sī shǎo jiā jīn bó zhī zhí. liù nián, hù bù yán:" zhǔn zhào zhū lù cháng píng kě zhuó sān nián liǎn sàn zhōng shù, qǔ yī nián wèi gé, suì zhōng jiào qí zēng kuī. jīn yǐ qián yín gǔ bó guàn shí pǐ liǎng dìng nián é: sàn yī qiān yī bǎi sān wàn qī qiān qī bǎi qī shí èr, liǎn yī qiān sān bǎi jiǔ shí liù wàn wǔ qiān sì bǎi wǔ shí jiǔ. bǐ yuán fēng sān nián sàn zēng èr bǎi yī shí sì wàn bā qiān sān bǎi sì shí èr, liǎn zēng yī bǎi sān wàn sì qiān jiǔ bǎi liù shí sān sì nián sàn zēng èr bǎi qī shí jiǔ wàn jiǔ qiān jiǔ bǎi liù shí sì, liǎn kuī yī bǎi jiǔ shí bā wàn liù qiān wǔ bǎi yī shí wǔ." zhào sān nián sì nián sàn duō liǎn shǎo jí sàn liǎn jù shǎo zhī chù, hù bù xià tí jǔ sī jù xī yǐ wén.
帝以久旱為憂,翰林學士承旨韓維言:"畿縣近督青苗甚急,往往鞭撻取足,民至伐桑為薪以易錢。旱災之際,重罹此苦。"帝頗感悟。太皇太后亦嘗為帝言:"聞民間甚苦青田、助役錢,盍罷之!"會百姓流離,帝憂見顏色,益疑新法不便,欲罷之。安石不悅,屢求去,四月,出知江寧府。然安石薦韓絳代相,仍以呂惠卿佐之,於安石所為遵守不變。既而詔諸路常平錢穀常留一半外,方得給散。兩經倚閣常平錢人力,不得支借。民間非時闕乏,許以物產為抵,依常平限輸納。當輸錢而願輸谷若金帛者,官立中價示民。物不盡其錢,足以錢;錢不盡其物者,還其餘直。又聽民以金帛易谷,而有司少加金帛之直。六年,戶部言:"准詔諸路常平可酌三年斂散中數,取一年為格,歲終較其增虧。今以錢銀谷帛貫、石、匹、兩定年額:散一千一百三萬七千七百七十二,斂一千三百九十六萬五千四百五十九。比元豐三年散增二百一十四萬八千三百四十二,斂增一百三萬四千九百六十三;四年散增二百七十九萬九千九百六十四,斂虧一百九十八萬六千五百一十五。"詔三年四年散多斂少及散斂俱少之處,戶部下提舉司具析以聞。
shí nián, zhào kāi fēng fǔ jiè xiān zì fēng rěn jī xiàn lì yì cāng fǎ. míng nián, tí diǎn fǔ jiè zhū xiàn zhèn gōng shì cài chéng xǐ yán:" yì cāng zhī fǎ, yǐ èr shí ér shū yī dòu, zhì wèi qīng yǐ. qǐ jīn nián xià shuì zhī shǐ, xī lìng jǔ xíng." zhào kě, réng yǐ yì cāng lì tí jǔ sī. jīng dōng xī huái nán hé dōng shǎn xī lù yì cāng yǐ jīn nián qiū liào wèi shǐ, mín shū shuì bù jí dòu miǎn shū, bān qí fǎ yú chuān xiá sì lù. yuán fēng èr nián, zhào wēi mào lí sān zhōu bà xíng yì cāng fǎ, yǐ yí xià zá jū, suì fù bù duō gù yě. bā nián, bìng bà zhū lù yì cāng.
十年,詔開封府界先自豐稔畿縣立義倉法。明年,提點府界諸縣鎮公事蔡承禧言:"義倉之法,以二石而輸一斗,至為輕矣。乞今年夏稅之始,悉令舉行。"詔可,仍以義倉隸提舉司。京東西、淮南、河東、陝西路義倉以今年秋料為始,民輸稅不及斗免輸,頒其法於川峽四路。元豐二年,詔威、茂、黎三州罷行義倉法,以夷夏雜居,歲賦不多故也。八年,並罷諸路義倉。
yuán yòu yuán nián, zhào:" tí jǔ guān lěi nián jī xù qián gǔ cái wù, jǐn zhuāng zuò cháng píng qián wù, wěi tí diǎn xíng yù jiāo guǎn, yī jiù cháng píng cāng fǎ xíng zhī. bà gè xiàn zhuān zhì zhǔ bù." sì yuè, zài lì cháng píng qián gǔ gěi liǎn chū xī zhī fǎ, xiàn èr yuè huò zhēng yuè yǐ sàn jí yī bàn wèi é, mín jiān sī mài fēng shú, suí xià shuì xiān nà suǒ shū zhī bàn, yuàn bàn nà zhě zhǐ chū xī yī fēn. zuǒ sī jiàn wáng yán sǒu jiān chá yù shǐ shàng guān jūn yòu zhèng yán wáng dí yòu sī jiàn sū zhé yù shǐ zhōng chéng liú zhì jiāo zhāng lùn fù xíng qīng miáo zhī fēi. bā yuè, sī mǎ guāng zòu:" xiān cháo sàn qīng miáo, běn wèi lì mín, bìng qǔ qíng yuàn. hòu tí jǔ guān sù yào jiàn gōng, wù qiú duō sàn, huò jǔ xiàn zhuī hū, huò pái mén chāo zā yì yǒu wú lài zǐ dì mán mèi zūn zhǎng, qián bù rù jiā yì yǒu tā rén mào míng zhà qǐng, mò zhī wèi shuí, jí zhì zhuī cuī, jiē guī běn hù. jīn zhāo tíng shēn zhì qí bì, gù xī bà tí jǔ guān, bù fù lì é kǎo xiào, fǎng wén rén qíng ān biàn. yù xià zhū lù tí diǎn xíng yù, shēn yán zhōu xiàn yì pèi zhī jìn." zhào cóng zhī.
元祐元年,詔:"提舉官累年積蓄錢穀財物,盡樁作常平錢物,委提點刑獄交管,依舊常平倉法行之。罷各縣專置主簿。"四月,再立常平錢穀給斂出息之法,限二月或正月以散及一半為額,民間絲麥豐熟,隨夏稅先納所輸之半,願伴納者止出息一分。左司諫王岩叟、監察御史上官均、右正言王覿、右司諫蘇轍、御史中丞劉摯交章論復行青苗之非。八月,司馬光奏:"先朝散青苗,本為利民,並取情願。後提舉官速要見功,務求多散,或舉縣追呼,或排門抄紥;亦有無賴子弟謾昧尊長,錢不入家;亦有他人冒名詐請,莫知為誰,及至追催,皆歸本戶。今朝廷深知其弊,故悉罷提舉官,不復立額考校,訪聞人情安便。欲下諸路提點刑獄,申嚴州縣抑配之禁。"詔從之。
zhōng shū shè rén sū shì bù shū lù huáng, zòu yuē:" xī níng zhī fǎ, wèi cháng bù jīn yì pèi, ér qí hài zhì cǐ. mín jiā liàng rù wèi chū, suī pín yì zú, ruò lìng fèn wài dé qián, zé fèi yòng zì guǎng. kuàng zǐ dì qī mán fù xiōng, rén hù mào míng zhà qǐng, shì cǐ běn fēi yì pèi. chén wèi yǐ sàn jí yī bàn wèi é, yǔ xī níng wú yì. jīn xǔ rén yuàn qǐng, wèi miǎn shè fǎ wǎng mín, shǐ kuài yī shí fēi lǐ zhī yòng, ér bù lǜ hòu rì cuī nà zhī huàn. èr zhě jiē fēi liáng fǎ, xiāng qù wú jǐ. jīn yǐ xíng cháng píng tiào dí zhī fǎ, huì mín zhī wài, guān yì shāo lì, hé yòng èr fēn zhī xī, yǐ jiǎ wú qióng zhī yuàn?" yú shì wáng yán sǒu sū zhé zhū guāng tíng wáng dí děng fù yán:" chén děng lǚ yǒu fēng shì, qǐ bà qīng miáo, jiē bù méng fù wài. yuàn jǐn fù sān xǐng, gōng yì dé shī." chū, tóng zhī shū mì yuàn fàn chún rén yǐ guó yòng bù zú, jiàn qǐng fù sàn qīng miáo qián, sì yuè zhī zhào, gài chún rén yì yě. shí sī mǎ guāng yǐ jí zài gào, yǐ ér tái jiàn jiē yán qí fēi, bù bào. guāng xún zòu qǐ yuē shù zhōu xiàn yì pèi, sū shì yòu jiǎo zòu, qǐ jǐn bà zhī. guāng shǐ dà wù, suì lì jí rù duì. xún zhào:" cháng píng qián gǔ, zhǐ lìng zhōu xiàn yī jiù fǎ chèn shí dí tiào, qīng miáo qián gèng bù zhī biào. chú jiù qiàn èr fēn zhī xī, yuán zhī běn qián yàn jiàn qiàn duō shǎo, fēn liào cì suí èr shuì shū nà."
中書舍人蘇軾不書錄黃,奏曰:"熙寧之法,未嘗不禁抑配,而其害至此。民家量入為出,雖貧亦足,若令分外得錢,則費用自廣。況子弟欺謾父兄,人戶冒名詐請,似此本非抑配。臣謂以散及一半為額,與熙寧無異。今許人願請,未免設法罔民,使快一時非理之用,而不慮後日催納之患。二者皆非良法,相去無幾。今已行常平糶糴之法,惠民之外,官亦稍利,何用二分之息,以賈無窮之怨?"於是王岩叟、蘇轍、朱光庭、王覿等復言:"臣等屢有封事,乞罷青苗,皆不蒙付外。願盡付三省,公議得失。"初,同知樞密院范純仁以國用不足,建請復散青苗錢,四月之詔,蓋純仁意也。時司馬光以疾在告,已而台諫皆言其非,不報。光尋奏乞約束州縣抑配,蘇軾又繳奏,乞盡罷之。光始大悟,遂力疾入對。尋詔:"常平錢穀,止令州縣依舊法趁時糴糶,青苗錢更不支俵。除舊欠二分之息,元支本錢驗見欠多少,分料次隨二稅輸納。"
shào shèng yuán nián, zhào chú guǎng nán dōng xī lù wài, bìng fù zhì yì cāng, zì lái suì shǐ, fàng shuì èr fēn yǐ shàng miǎn shū, suǒ zhù zhuān chōng zhèn jì, zhé yí yòng zhě lùn rú fǎ. èr nián, hù bù shàng shū cài jīng shǒu yán:" chéng zhào cuò zhì cái lì, qǐ jiǎn huì xī fēng qīng miáo tiáo yuē, cān zhuó zēng sǔn, lì wèi dìng zhì." huái nán zhuǎn yùn sī fù shǐ zhuāng gōng yuè wèi:" zì yuán yòu bà tí jǔ guān hòu, qián gǔ wèi tā sī qīn jiè, suǒ cún wú jǐ. yù qǐ zhuī hái gěi sàn, suí xià qiū shuì cháng nà, wù lì dìng é, zì wú yì mín shī cái zhī huàn." fèng yì láng zhèng jǐn cháo fèng láng guō shí liàng chéng yì láng xǔ jǐ dǒng zūn děng jiē yán:" qīng miáo zuì wèi biàn mín, yuàn jiè yì pèi, zhǐ shōu yī fēn zhī xī." zhào bìng sòng xiáng dìng chóng xiū chì lìng suǒ. sān nián, jiù qiàn cháng píng qián gǔ rén hù, réng xǔ qǐng gěi.
紹聖元年,詔除廣南東、西路外,並復置義倉,自來歲始,放稅二分已上免輸,所貯專充振濟,輒移用者論如法。二年,戶部尚書蔡京首言:"承詔措置財利,乞檢會熙、豐青苗條約,參酌增損,立為定製。"淮南轉運司副使莊公岳謂:"自元祐罷提舉官後,錢穀為他司侵借,所存無幾。欲乞追還給散,隨夏秋稅償納,勿立定額,自無抑民失財之患。"奉議郎鄭僅、朝奉郎郭時亮、承議郎許幾董遵等皆言:"青苗最為便民,願戒抑配,止收一分之息。"詔並送詳定重修敕令所。三年,舊欠常平錢穀人戶,仍許請給。
xuān hé wǔ nián, lìng zhōu xiàn suì sàn cháng píng qián gǔ bì, jí jiē shì qǐng rén míng shù, yú yuè liǎn zhī, shù gé wěi mào zhī bì. xiān shì, zhū lù zāi shāng, jié bō shàng gòng nián é mǐ hú shù duō, zhì què zhōng dōu suì jì, lìng jīng dōng jiāng nán liǎng zhè jīng hú lù yì cāng gǔ gè liú sān fēn, yú bìng qǐ fā fù jīng, bǔ hái jié bō zhī shù. liù nián, zhào bà zhī.
宣和五年,令州縣歲散常平錢穀畢,即揭示請人名數,逾月斂之,庶革偽冒之弊。先是,諸路災傷,截撥上供年額米斛數多,致闕中都歲計,令京東、江南、兩浙、荊湖路義倉谷各留三分,余並起發赴京,補還截撥之數。六年,詔罷之。
gāo zōng shào xìng yuán nián, bìng tí jǔ cháng píng sī yú tí xíng sī. míng nián, yǐ chén liáo yán fù cháng píng guān, jiǎng bǔ lē zhī zhèng yǐ guǎng chǔ xù. jiǔ nián, yòng zōng zhèng chéng zhèng gé yán, yǐ cháng píng qián yú mín shū fù wèi bì zhī shí, xī shù hé dí. èr shí bā nián, yǐ zhào lìng hěn qǐng, tiào zhōu xiàn yì cāng mǐ zhī chén fǔ zhě.
高宗紹興元年,並提舉常平司於提刑司。明年,以臣僚言復常平官,講補肋之政以廣儲蓄。九年,用宗正丞鄭鬲言,以常平錢於民輸賦未畢之時,悉數和糴。二十八年,以趙令詪請,糶州縣義倉米之陳腐者。
xiào zōng lóng xìng èr nián, qiǎn sī nóng shǎo qīng chén liáng bì diǎn jiǎn zhè dōng cháng píng děng cāng. qián dào liù nián, zhī qú zhōu hú jiān zòu guǎng dí cháng píng. fú jiàn zhuǎn yùn fù shǐ shěn shū zòu, shuǐ hàn zhōu jùn qǐng liú zhuǎn yùn sī hé dí mǐ yǐ xù cháng píng, shàng jí wèi zhī shī xíng. bā nián, hù bù shì láng yáng tán zòu:" yì cāng zài fǎ xià qiū zhèng shuì dòu shū wǔ hé, bù jí dòu zhě miǎn shū, fán fēng shú xiàn jiǔ fēn yǐ shàng jí shū yī shēng. lìng zhū lù zhōu xiàn suì shōu miáo mǐ liù bǎi yú wàn shí, qí hé shōu yì cāng mǐ shù bù shǎo, jiān yǒu zāi shāng, zhī gěi bù duō. fǎng wén zhū zhōu jūn jiē shàn yòng, qǐng jī zhī."
孝宗隆興二年,遣司農少卿陳良弼點檢浙東常平等倉。乾道六年,知衢州胡堅奏廣糴常平。福建轉運副使沈樞奏,水旱州郡請留轉運司和糴米以續常平,上即為之施行。八年,戶部侍郎楊倓奏:"義倉在法夏秋正稅斗輸五合,不及斗者免輸,凡豐熟縣九分以上即輸一升。令諸路州縣歲收苗米六百餘萬石,其合收義倉米數不少,間有災傷,支給不多。訪聞諸州軍皆擅用,請稽之。"
níng zōng qìng yuán yuán nián, zhào hù bù yòu cáo zhuān lǐng yì cāng. shí yī nián, chén liáo yán:" shào xìng chū, tái chén cháng qǐng tōng yī xiàn zhī shù, jié liú xià hù miáo mǐ, shū zhī yú xiàn, bié chǔ yǐ bèi zhèn jì, shǐ qióng mín bù zhì yú jiān shí wéi fù guō yì cāng, zé jiù zhōu shū sòng. zhì yú shǔ xiàn zhī yì cāng, zé lìng chéng tóng zhǔ zhī, měi suì zhōng, lìng chéng hé zhū xiāng suǒ rù zhī shù shàng zhī shǒu èr, shǒu èr hé zhū xiàn suǒ rù zhī shù shàng zhī tí jǔ cháng píng, tí jǔ cháng píng hé yī dào zhī shù shàng zhī cháo tíng, kǎo qí yíng kuī, yǐ yì diàn zuì." cóng zhī.
寧宗慶元元年,詔戶部右曹專領義倉。十一年,臣僚言:"紹興初,台臣嘗請通一縣之數,截留下戶苗米,輸之於縣,別儲以備振濟,使窮民不至於艱食;惟負郭義倉,則就州輸送。至於屬縣之義倉,則令、丞同主之,每歲終,令、丞合諸鄉所入之數上之守、貳,守、貳合諸縣所入之數上之提舉常平,提舉常平合一道之數上之朝廷,考其盈虧,以議殿最。"從之。
bǎo qìng sān nián, shì yù shǐ lǐ zhī xiào yán:" jùn xiàn sù wú xù jī, huǎn jí zhǐ yǎng cháo tíng, fēi lì fǎ běn yì. nǎng huái dōng zǒng lǐng yuè kē rèn jiāng dōng zhuǎn yùn pàn guān, yǐ suǒ jī jīng cháng qián dí mǐ wǔ wàn shí, zhuāng liú jiāng dōng jiǔ jùn, yǐ shí jì dí, zhū jùn jiē méng qí lì. qí hòu shǐ mí zhōng zhī ráo zhōu, zhào yàn jiè zhī guǎng dé jūn, jiē zì jī qián dí mǐ wǔ qiān dàn. yǐ shì tuī zhī, jiān sī zhōu jùn gǒu néng jié yòng ài mín, jí yǒu yíng xiàn. ruò lì zhī guī shéng, jiā yǐ chù zhì, suǒ dí zhì wàn shí zhě jīng zhuó, qí bù shōu dí yǔ rǎo mín jí bù shí zhě juān fá, shù jǐ jùn xiàn qū shì, xù jī suì zēng, shí wèi jīng jiǔ zhī lì." yǒu zhǐ cóng zhī.
寶慶三年,侍御史李知孝言:"郡縣素無蓄積,緩急止仰朝廷,非立法本意。曩淮東總領岳珂任江東轉運判官,以所積經常錢糴米五萬石,樁留江東九郡,以時濟、糴,諸郡皆蒙其利。其後史彌忠知饒州,趙彥悈知廣德軍,皆自積錢糴米五千石。以是推之,監司、州郡苟能節用愛民,即有贏羨。若立之規繩,加以黜陟,所糴至萬石者旌擢,其不收糴與擾民及不實者鐫罰,庶幾郡縣趨事,蓄積歲增,實為經久之利。"有旨從之。
jǐng dìng yuán nián jiǔ yuè, shè yuē:" zhū lù yǐ tiào yì mǐ jià qián, zhōu jùn yǐ dī jià yì lìng shàng hù bǔ dí, zhèng shuì táo gé, yì mǐ yòng kuī, cháng píng sī zé xiàn dào péi nà, xiàn dào suì fū lì tiē bǎo zhèng zhǎng lǎn hù děng rén jūn nà. zì jīn shì shí shōu dí, jiàn xì lì tiē děng rén péi nà zhī qián bìng yǔ chú fàng." wǔ nián, jiān chá yù shǐ chéng yuán yuè zòu:" suí jīng dài yì, fǎ yě. jīn jīng nuò dài yì zhī wài, yòu yǒu suǒ wèi wài yì yān zhě, juàn chóu dòu yě, qǐ yǒu juàn chóu dòu ér kě jiā zhī yì hū? zòng shǐ wéi fǎ jiā yì, zé juàn jiā juàn, chóu jiā chóu, dòu jiā dòu, yóu kě yán yě zhōu xiàn yī yì chuí bō, yī qiè lǐ miáo ér jiā yī fēn zhī yì, shèn zhě shè ēn yǐ juān èr shuì, yì mǐ yī jiù zhuī suǒ. pín mín xià hù suǒ qiàn bù guò shēng hé, xīng huǒ zhuī hū, fèi yòng bù zhī jǐ bǎi bèi. pò jiā dàng chǎn, yù qī zǐ, yuàn jiē zhī shēng, yǒu bù rěn wén. wàng yán dū jiān sī, zhǐ xǔ yǐ jīng dài yì, qí yú jǐn bà. qí yǒu xún xí bìng mín zhě zhòng qí fá." cóng zhī. xián chún èr nián, yǐ zhū lù jǐng dìng sān nián yǐ qián cháng píng yì cāng mǐ èr bǎi yú wàn shí, jiǎn shí zhí tiào zhī.
景定元年九月,赦曰:"諸路已糶義米價錢,州郡以低價抑令上戶補糴,正稅逃閣,義米用虧,常平司責縣道陪納,縣道遂敷吏貼、保正長、攬戶等人均納。自今視時收糴,見系吏貼等人陪納之錢並與除放。"五年,監察御史程元岳奏:"隨粳帶義,法也。今粳糯帶義之外,又有所謂外義焉者,絹、綢、豆也,豈有絹、綢、豆而可加之義乎?縱使違法加義,則絹加絹,綢加綢,豆加豆,猶可言也;州縣一意椎剝,一切理苗而加一分之義,甚者赦恩已蠲二稅,義米依舊追索。貧民下戶所欠不過升合,星火追呼,費用不知幾百倍。破家蕩產,鬻妻子,怨嗟之聲,有不忍聞。望嚴督監司,止許以粳帶義,其餘盡罷。其有循習病民者重其罰。"從之。咸淳二年,以諸路景定三年以前常平義倉米二百餘萬石,減時直糶之。