shí huò shàng èr fāng tián fù shuì
◎食貨上二(方田 賦稅)
fāng tián shén zōng huàn tián fù bù jūn, xī níng wǔ nián, chóng xiū dìng fāng tián fǎ, zhào sī nóng yǐ jūn shuì tiáo yuē bìng shì bān zhī tiān xià. yǐ dōng xī nán běi gè qiān bù, dāng sì shí yī qǐng liù shí liù mǔ yī bǎi liù shí bù, wèi yī fāng suì yǐ jiǔ yuè, xiàn wěi lìng zuǒ fēn dì jì liàng, suí bēi yuán píng zé ér dìng qí dì, yīn chì yū hēi lú ér biàn qí sè fāng liàng bì, yǐ dì jí sè cān dìng féi jí ér fēn wǔ děng, yǐ dìng shuì zé zhì míng nián sān yuè bì, jiē yǐ shì mín, yī jì wú sòng, jí shū hù tiē, lián zhuāng zhàng fù zhī, yǐ wèi dì fú.
方田 神宗患田賦不均,熙寧五年,重修定方田法,詔司農以《均稅條約並式》頒之天下。以東西南北各千步,當四十一頃六十六畝一百六十步,為一方;歲以九月,縣委令、佐分地計量,隨陂原平澤而定其地,因赤淤黑壚而辨其色;方量畢,以地及色參定肥瘠而分五等,以定稅則;至明年三月畢,揭以示民,一季無訟,即書戶帖,連莊帳付之,以為地符。
jūn shuì zhī fǎ, xiàn gè yǐ qí zū é shuì shù wèi xiàn, jiù cháng shōu cù jī líng, rú mǐ bù jí shí hé ér shōu wèi shēng, juàn bù mǎn shí fēn ér shōu wèi cùn zhī lèi, jīn bù de yòng qí shù jūn tān zēng zhǎn, zhì yì jiù é, fán yuè é zēng shù jiē jìn. ruò jí lǔ bù máo, jí zhòng suǒ shí lì shān lín bēi táng gōu lù fén mù, jiē bù lì shuì.
均稅之法,縣各以其租額稅數為限,舊嘗收蹙奇零,如米不及十合而收為升,絹不滿十分而收為寸之類,今不得用其數均攤增展,致溢舊額,凡越額增數皆禁。若瘠鹵不毛,及眾所食利山林、陂塘、溝路、墳墓,皆不立稅。
fán tián fāng zhī jiǎo, lì tǔ wèi fēng, zhí qí yě zhī suǒ yí mù yǐ fēng biǎo zhī. yǒu fāng zhàng, yǒu zhuāng zhàng, yǒu jiǎ tiē, yǒu hù tiē qí fēn yān xī chǎn diǎn mài gē yí, guān gěi qì, xiàn zhì bù, jiē yǐ jīn suǒ fāng zhī tián wèi zhèng. lìng jì jù, nǎi yǐ jì zhōu jù yě wèi wáng màn wèi zhǐ jiào guān, xiān zì jīng dōng lù xíng zhī, zhū lù fǎng yān. liù nián, zhào tǔ sè fēn wǔ děng, yí wèi jǐn, xià jùn xiàn wù qí tǔ yí, duō wèi děng yǐ qí jūn dāng, wù jū yǐ wǔ. qī nián, jīng dōng shí qī zhōu xuǎn guān sì yuán, gè zhǔ qí fāng, fēn háng jùn xiàn, yǐ sān nián wèi rèn. měi fāng chà dà jiǎ tóu èr rén xiǎo jiǎ tóu sān rén, tóng jí fāng hù, lìng gè rèn bù mǔ, fāng tián guān yàn dì sè, gèng lēi jiǎ tóu fāng hù tóng dìng. zhū lù jí kāi fēng fǔ jiè qiū tián zāi shāng sān fēn yǐ shàng xiàn quán bà, yú hòu nóng xì. hé běi xī lù tí jǔ sī qǐ tōng yī xiàn zāi shāng bù jí yī fēn wù bà.
凡田方之角,立土為峰,植其野之所宜木以封表之。有方帳,有莊帳,有甲帖,有戶帖;其分煙析產、典賣割移,官給契,縣置簿,皆以今所方之田為正。令既具,乃以濟州鉅野尉王曼為指教官,先自京東路行之,諸路仿焉。六年,詔土色分五等,疑未盡,下郡縣物其土宜,多為等以其均當,勿拘以五。七年,京東十七州選官四員,各主其方,分行郡縣,以三年為任。每方差大甲頭二人、小甲頭三人,同集方戶,令各認步畝,方田官驗地色,更勒甲頭、方戶同定。諸路及開封府界秋田災傷三分以上縣權罷,余候農隙。河北西路提舉司乞通一縣災傷不及一分勿罷。
yuán fēng wǔ nián, kāi fēng fǔ yán:" fāng tián fǎ, qǔ shuì zhī zuì bù jūn xiàn xiān xíng, jí yī zhōu ér dìng wǔ xiàn, suì bù guò liǎng xiàn, jīn fǔ jiè shí jiǔ xiàn, zhǔn cǐ xíng zhī, shí nián nǎi dìng. qǐng suì fāng wǔ xiàn." cóng zhī. qí hòu suì rěn nóng xì nǎi xíng, ér xiàn duō shān lín zhě huò xíng huò fǒu. bā nián, dì zhī guān lì rǎo mín, zhào bà zhī. tiān xià zhī tián yǐ fāng ér jiàn yú jí zhě, zhì shì èr bǎi sì shí bā wàn sì qiān sān bǎi sì shí yǒu jiǔ qǐng yún.
元豐五年,開封府言:"方田法,取稅之最不均縣先行,即一州而定五縣,歲不過兩縣,今府界十九縣,准此行之,十年乃定。請歲方五縣。"從之。其後歲稔農隙乃行,而縣多山林者或行或否。八年,帝知官吏擾民,詔罷之。天下之田已方而見於籍者,至是二百四十八萬四千三百四十有九頃雲。
chóng níng sān nián, zǎi chén cài jīng děng yán:" zì kāi qiān mò, shǐ mín dé yǐ tián sī xiāng mào yì, fù zhě shì qí yǒu yú, hòu lì jià yǐ guī lì, pín zhě pò yú bù zú, báo yí shuì yǐ sù shòu, ér tiān xià zhī fù diào bù píng jiǔ yǐ. shén zōng jiǎng jiū fāng tián lì hài, zuò fǎ ér tuī xíng zhī, fāng wèi zhī zhàng, ér bù mǔ gāo xià zhàng chǐ bù kě yǐn hù gěi zhī tiē, ér shēng hé chǐ cùn wú suǒ yí yǐ mài mǎi, zé mín bù néng róng qí qiǎo yǐ tuī shōu, zé lì bù néng cuò qí jiān. jīn wén jí jù zài, kě jǔ ér xíng." zhào zhū lù tí jǔ cháng píng guān xuǎn guān xí shú qí fǎ, yù zhōu xiàn guān lì gè yǐ fēng rěn rì tuī xíng, zì jīng xī běi liǎng lù shǐ. sì nián, zhǐ jiào guān měi sān xiàn jiā yī yuán, diǎn jiǎn guān měi lù èr yuán. wèi jǐ, zhào zhū lù tiān zhì zhǐ jiào guān bù dé guò sān yuán, yòu bù zhuān chà diǎn jiǎn guān, cóng tí jǔ sī yú běn lù jiàn rèn rén nèi xuǎn chà. wǔ nián, zhào bà fāng tián. dà guān èr nián, fù zhào xíng zhī, sì nián bà qí shuì fù yī wèi fāng jiù zé shū nà. shí yī yuè, zhào:" fāng tián guān lì fēi tè wàng zēng tián shuì, yòu jiān bù shí zhī shān fāng zhī, bǐ chū chú cǎo zhī zhí, mín hù yīn shí fèi yè shī suǒ. jiān sī qí xī gǎi zhèng, wú shī qí jiù."
崇寧三年,宰臣蔡京等言:"自開阡陌,使民得以田私相貿易,富者恃其有餘,厚立價以規利,貧者迫於不足,薄移稅以速售,而天下之賦調不平久矣。神宗講究方田利害,作法而推行之,方為之帳,而步畝高下丈尺不可隱;戶給之帖,而升合尺寸無所遺;以賣買,則民不能容其巧;以推收,則吏不能措其奸。今文籍具在,可舉而行。"詔諸路提舉常平官選官習熟其法,諭州縣官吏各以豐稔日推行,自京西、北兩路始。四年,指教官每三縣加一員,點檢官每路二員。未幾,詔諸路添置指教官不得過三員,又不專差點檢官,從提舉司於本路見任人內選差。五年,詔罷方田。大觀二年,復詔行之,四年罷其稅賦依未方舊則輸納。十一月,詔:"方田官吏非特妄增田稅,又兼不食之山方之,俾出芻草之直,民戶因時廢業失所。監司其悉改正,毋失其舊。"
zhèng hé sān nián, hé běi xī lù tí jǔ cháng píng sī zòu:" suǒ zài dì sè jí duō, bù xià bǎi shù, jí zhì jūn shuì, bù guò shí děng. dì yī děng suī chū shí fēn zhī shuì, dì tǔ féi wò, shàng yǐ wèi qīng dì shí děng zhǐ jūn yī fēn, duō shì jí lǔ, chū shuì suī shǎo, yóu yǐ wèi zhòng. ruò bù rù děng, zé jī duō ér zhì yī qǐng, zhǐ yǐ chái hāo zhī zhí, wèi qián zì yī bǎi ér zhì wǔ bǎi, bǐ cì shí děng, quán bù shòu shuì jì shōu rù děng, dàn kě gēng zhī dì biàn yǒu yī fēn zhī shuì, qí jiān xià sè zhī dì yǔ chái hāo zhī dì bù xiāng yuǎn, nǎi yī lì měi mǔ jūn shuì yī fēn, shàng qīng xià zhòng. yù qǐ tǔ sè shí děng rú gù wài, zhé shí děng zhī dì zài fēn shàng zhōng xià sān děng, zhé mǔ jūn shù. wèi rú dì shí děng dì měi shí mǔ hé zhé dì yī děng yī mǔ, jí shí děng zhī shàng, shòu shuì shí yī, bù gǎi yuán zé shí děng zhī zhōng, shù jí shí wǔ mǔ, shí děng zhī xià, shù jí èr shí mǔ, fāng bǐ shàng děng shòu yī mǔ zhī shuì, shù jī shàng xià qīng zhòng jiē jūn." zhào zhū lù gài xíng qí fǎ. wǔ nián, fú jiàn lì lù chá hù shān yuán, rú yán tián lì miǎn fāng liàng jūn shuì.
政和三年,河北西路提舉常平司奏:"所在地色極多,不下百數,及至均稅,不過十等。第一等雖出十分之稅,地土肥沃,尚以為輕;第十等只均一分,多是瘠鹵,出稅雖少,猶以為重。若不入等,則積多而至一頃,止以柴蒿之直,為錢自一百而至五百,比次十等,全不受稅;既收入等,但可耕之地便有一分之稅,其間下色之地與柴蒿之地不相遠,乃一例每畝均稅一分,上輕下重。欲乞土色十等如故外,折十等之地再分上、中、下三等,折畝均數。謂如第十等地每十畝合折第一等一畝,即十等之上,受稅十一,不改元則;十等之中,數及十五畝,十等之下,數及二十畝,方比上等受一畝之稅,庶几上下輕重皆均。"詔諸路概行其法。五年,福建、利路茶戶山園,如鹽田例免方量均稅。
xuān huà yuán nián, chén liáo yán:" fāng liàng guān dàn yú bá lǚ, bìng bù gōng qīn, xíng dàn pāi fēng yàn dìng tǔ sè, yī fù zhī xū lì. zhì yù shǐ tái shòu sù, yǒu èr bǎi yú mǔ fāng wèi èr shí mǔ zhě, yǒu èr qǐng jiǔ shí liù mǔ fāng wèi yī shí qī mǔ zhě, qián zhī ruì jīn xiàn shì yě. yǒu zū shuì shí yǒu sān qián ér zēng zhì èr guàn èr bǎi zhě, yǒu zū shuì èr shí qī qián zé zēng zhì yī guàn sì bǎi wǔ shí zhě, qián zhī huì chāng xiàn zhě shì yě. zhào wàng cháng píng shǐ zhě jiǎn chá." èr nián, suì zhào bà zhī. mín yīn fāng liàng liú xǐ zhě, shǒu lìng zhāo yòu guī yè huāng xián tián tǔ, zhào rén qǐng diàn. zì jīn zhū sī wú dé qǐ qǐng fāng tián. zhū lù yǐ fāng liàng zhě, fù shuì bù yǐ yǒu wú sù lùn, xī rú jiù é shū nà mín táo yí guī yè, yǐ qián bū qiàn shuì zū, bìng yǔ chú fàng.
宣化元年,臣僚言:"方量官憚於跋履,並不躬親,行繵拍峰、驗定土色,一付之胥吏。致御史台受訴,有二百餘畝方為二十畝者,有二頃九十六畝方為一十七畝者,虔之瑞金縣是也。有租稅十有三錢而增至二貫二百者,有租稅二十七錢則增至一貫四百五十者,虔之會昌縣者是也。詔望常平使者檢察。"二年,遂詔罷之。民因方量流徙者,守令招誘歸業;荒閒田土,召人請佃。自今諸司毋得起請方田。諸路已方量者,賦稅不以有無訴論,悉如舊額輸納;民逃移歸業,已前逋欠稅租,並與除放。
fù shuì zì táng jiàn zhōng chū biàn zū yōng diào fǎ zuò nián zhī liǎng shuì, xià shū wú guò liù yuè, qiū shū wú guò shí yī yuè, qiǎn shǐ fēn dào àn lǜ. qí bì yě, xiān qī ér kē liǎn, zēng é ér fán zhēng, zhì yú wǔ dài jí yǐ.
賦稅 自唐建中初變租庸調法作年支兩稅,夏輸毋過六月,秋輸毋過十一月,遣使分道按率。其弊也,先期而苛斂,增額而繁征,至於五代極矣。
sòng zhì suì fù, qí lèi yǒu wǔ: yuē gōng tián zhī fù, fán tián zhī zài guān, fù mín gēng ér shōu qí zū zhě shì yě. yuē mín tián zhī fù, bǎi xìng gè dé zhuān zhī zhě shì yě. yuē chéng guō zhī fù, zhái shuì dì shuì zhī lèi shì yě. yuē dīng kǒu zhī fù, bǎi xìng suì shū shēn dīng qián mǐ shì yě. yuē zá biàn zhī fù, niú gé cán yán zhī lèi, suí qí suǒ chū, biàn ér shū zhī shì yě. suì fù zhī wù, qí lèi yǒu sì: yuē gǔ, yuē bó, yuē jīn tiě, yuē wù chǎn shì yě. gǔ zhī pǐn qī: yī yuē sù, èr yuē dào, sān yuē mài, sì yuē shǔ, wǔ yuē jì, liù yuē shū, qī yuē zá zi. bó zhī pǐn shí: yī yuē luó, èr yuē líng, sān yuē juàn, sì yuē chèn, wǔ yuē shī, liù yuē chóu, qī yuē zá zhé, bā yuē sī xiàn, jiǔ yuē mián, shí yuē bù gé. jīn tiě zhī pǐn sì: yī yuē jīn, èr yuē yín, sān yuē tiě là, sì yuē tóng tiě qián. wù chǎn zhī pǐn liù: yī yuē liù chù, èr yuē chǐ gé líng máo, sān yuē chá yán, sì yuē zhú mù má cǎo chú cài, wǔ yuē guǒ yào yóu zhǐ xīn tàn qī là, liù yuē zá wù. qí shū yǒu cháng chù, ér yǐ yǒu yú bǔ bù zú, zé yí cǐ shū bǐ, yí jìn shū yuǎn, wèi zhī" zhī yí". qí rù yǒu cháng wù, ér yī shí suǒ shū zé biàn ér qǔ zhī, shǐ qí zhí qīng zhòng xiāng dāng, wèi zhī" zhé biàn". qí shū zhī chí sù, shì shōu chéng zǎo mù ér kuān wèi zhī qī, suǒ yǐ shū mín lì. zhū zhōu suì zòu hù zhàng, jù zài qí dīng kǒu, nán fū èr shí wèi dīng, liù shí wèi lǎo. liǎng wù zhé kē wù, fēi tǔ dì suǒ yí ér yì pèi zhě, jìn zhī.
宋制歲賦,其類有五:曰公田之賦,凡田之在官,賦民耕而收其租者是也。曰民田之賦,百姓各得專之者是也。曰城郭之賦,宅稅、地稅之類是也。曰丁口之賦,百姓歲輸身丁錢米是也。曰雜變之賦,牛革、蠶鹽之類,隨其所出,變而輸之是也。歲賦之物,其類有四:曰谷,曰帛,曰金、鐵,曰物產是也。谷之品七:一曰粟,二曰稻,三曰麥,四曰黍,五曰穄,六曰菽,七曰雜子。帛之品十:一曰羅,二曰綾,三曰絹,四曰櫬,五曰絁,六曰綢,七曰雜折,八曰絲線,九曰綿,十曰布葛。金鐵之品四:一曰金,二曰銀,三曰鐵、鑞,四曰銅、鐵錢。物產之品六:一曰六畜,二曰齒、革、翎毛,三曰茶、鹽,四曰竹木、麻草、芻菜,五曰果、藥、油、紙、薪、炭、漆、蠟,六曰雜物。其輸有常處,而以有餘補不足,則移此輸彼,移近輸遠,謂之"支移"。其入有常物,而一時所輸則變而取之,使其直輕重相當,謂之"折變"。其輸之遲速,視收成早暮而寬為之期,所以紓民力。諸州歲奏戶帳,具載其丁口,男夫二十為丁,六十為老。兩物折科物,非土地所宜而抑配者,禁之。
wǔ dài yǐ lái, cháng jiǎn shì jiàn kěn tián yǐ dìng suì zū. lì yuán wèi jiān, shuì bù jūn shì, yáo shì bǎi xìng shī yè, tián duō huāng wú. tài zǔ jí wèi, zhào xǔ mín pì tǔ, zhōu xiàn wú dé jiǎn kuò, zhǐ yǐ jiàn diàn wèi é. xuǎn guān fēn lì jīng jī cāng yǔ, jí yì zhū dào, shòu mín zū diào, yǒu zēng xiàn zhě zhé dé zuì, duō rù mín zū zhě huò zhì qì shì.
五代以來,常檢視見墾田以定歲租。吏緣為奸,稅不均適,繇是百姓失業,田多荒蕪。太祖即位,詔許民闢土,州縣毋得檢括,止以見佃為額。選官分蒞京畿倉瘐,及詣諸道,受民租調,有增羨者輒得罪,多入民租者或至棄市。
jiù zhū zhōu shōu shuì bì, fú shǔ xiàn zhuī lì huì chāo, xiàn lì hòu liǎn lǐ xū yǐ lù zhōu zhī lì, lǐ xū fù lǜ yú mín, mín shén kǔ zhī. jiàn yán sì nián, nǎi xià zhào jìn zhǐ. lìng zhū zhōu shòu zū jí bù dé chēng fēn háo hé yuè zhū lí sī hū, qián bì chéng wén, juàn bó chéng chǐ, sù chéng shēng, sī mián chéng liǎng, xīn hāo chéng shù, jīn yín chéng qián. chóu bù mǎn bàn pǐ juàn bù mǎn yī pǐ zhě, xǔ jì zhàng chǐ shū zhí, wú dé sān hù wǔ hù jù hé chéng pǐ, sòng nà fán rǎo. mín shū xià shuì, suǒ zài qiǎn xiàn wèi bù gōng shǒu yú yào lù xún hù, hòu wén rǎo mín, bà zhī, zhǐ lìng xiāng qí zhuàng dīng fáng yuán.
舊諸州收稅畢,符屬縣追吏會鈔,縣吏厚斂里胥以賂州之吏,里胥復率於民,民甚苦之。建炎四年,乃下詔禁止。令諸州受租籍不得稱分、毫、合、龠、銖、厘、絲、忽,錢必成文,絹帛成尺,粟成升,絲綿成兩,薪蒿成束,金銀成錢。綢不滿半匹、絹不滿一匹者,許計丈尺輸直,無得三戶、五戶聚合成匹,送納煩擾。民輸夏稅,所在遣縣尉部弓手於要路巡護,後聞擾民,罷之,止令鄉耆、壯丁防援。
zhū zhōu shuì jí, lù shì cān jūn àn shì, pàn guān zhèn jǔ. xíng shì hù lì bié jí, tōng pàn zhuān zhǎng dū zhī, èr shuì xū yú sān xiàn qián bàn yuè bì shū. suì qǐ nà èr shuì, qián qī lìng xiàn gè zào shuì jí, jù yī xiàn hù shù xià shuì qiū miáo mǔ sāng gōng jí yuán kē wù wèi zhàng yī, sòng zhōu fù xiào dìng, yòng zhōu yìn, cáng zhǎng lì tīng, xiàn jí yì yòng zhōu yìn, gěi fù lìng zuǒ. zào xià shuì jí yǐ zhēng yuè yī rì, qiū shuì jí yǐ sì yuè yī rì, bìng xiàn sì shí wǔ rì bì.
諸州稅籍,錄事參軍按視,判官振舉。形勢戶立別籍,通判專掌督之,二稅須於三限前半月畢輸。歲起納二稅,前期令縣各造稅籍,具一縣戶數、夏稅秋苗畝桑功及緣科物為帳一,送州覆校定,用州印,藏長吏廳,縣籍亦用州印,給付令佐。造夏稅籍以正月一日,秋稅籍以四月一日,並限四十五日畢。
kāi fēng fǔ děng qī shí zhōu xià shuì, jiù yǐ wǔ yuè shí wǔ rì qǐ nà, qī yuè sān shí rì bì. hé běi hé dōng zhū zhōu qì hòu chà wǎn, wǔ yuè shí wǔ rì qǐ nà, bā yuè wǔ rì bì. yǐng zhōu děng yī shí sān zhōu jí huái nán jiāng nán liǎng zhè fú jiàn guǎng nán jīng hú chuān xiá wǔ yuè yī rì qǐ nà, qī yuè shí wǔ rì bì. qiū shuì zì jiǔ yuè yī rì qǐ nà, shí èr yuè shí wǔ rì bì, hòu yòu bìng jiā yī yuè huò zhí rùn yuè, qí tián cán yì yǒu zǎo wǎn bù tóng, yǒu sī lín shí zòu cái. jì ér yǐ hé běi hé dōng zhū zhōu qiū shuì duō shū biān jùn, cháng xiàn wài gèng jiā yī yuè. jiāng nán liǎng zhè jīng hú guǎng nán fú jiàn tǔ duō jīng dào, xū shuāng jiàng chéng shí, zì shí yuè yī rì shǐ shōu zū. zhǎng nà guān lì yǐ xiàn wài qiàn shù, chà dìng qí fá. xiàn qián bì, jiǎn xuǎn, shēng zī. mín bū zū yú xiàn, qǔ bǎo guī bàn, mǔ dé jìn xì. zhōng guó zū èr shí shí shū niú gé yī, zhǔn qián qiān. chuān shǔ shàng xún jiù zhì, niú lǘ sǐ, gé jǐn rù guān, nǎi zhào juān zhī, dìng mín zū èr bǎi shí shū niú gé yī, zhǔn qián qiān wǔ bǎi.
開封府等七十州夏稅,舊以五月十五日起納,七月三十日畢。河北、河東諸州氣候差晚,五月十五日起納,八月五日畢。潁州等一十三州及淮南、江南、兩浙、福建、廣南、荊湖、川峽五月一日起納,七月十五日畢。秋稅自九月一日起納,十二月十五日畢,後又並加一月或值閏月,其田蠶亦有早晚不同,有司臨時奏裁。繼而以河北、河東諸州秋稅多輸邊郡,常限外更加一月。江南、兩浙、荊湖、廣南、福建土多粳稻,須霜降成實,自十月一日始收租。掌納官吏以限外欠數,差定其罰。限前畢,減選,升資。民逋租逾限,取保歸辦,母得禁系。中國租二十石輸牛革一,准錢千。川蜀尚循舊制,牛驢死,革盡入官,乃詔蠲之,定民租二百石輸牛革一,准錢千五百。
tài píng xìng guó èr nián, jiāng xī zhuǎn yùn shǐ yán:" běn lù cán sāng shù shǎo, ér jīn jià pō dī. jīn zhé zhēng, juàn gū shǎo ér shāng mín, jīn gū duō ér shāng guān. jīn shàng děng jiù gū liǎng shí qiān, jīn qǐng gū bā qiān juàn shàng děng jiù gū pǐ yī qiān, jīn qǐng gū yī qiān sān bǎi, yú yǐ cì zēng sǔn." cóng zhī.
太平興國二年,江西轉運使言:"本路蠶桑數少,而金價頗低。今折徵,絹估少而傷民,金估多而傷官。金上等舊估兩十千,今請估八千;絹上等舊估匹一千,今請估一千三百,余以次增損。"從之。
xián píng sān nián, yǐ xíng bù yuán wài zhí shǐ guǎn chén jìng wèi jīng jī jūn tián shǐ, tīng zì zé jīng cháo guān, fēn xiàn jù yuán é dìng shuì, bù dé zēng shōu shèng shù táo hù bié lì jí, lìng běn fǔ zhāo yòu guī yè sāng gōng gèng bù jūn jiǎn, mín hù guǎng lìng zhǒng zhí. xún wén jū mín fú yù cháo zhǐ, jiǎn fá sāng zhè, jí zhào bà zhī. liù nián, bà guǎng nán xī lù zhuǎn yùn shǐ féng lián shàng yán:" lián héng bīn bái zhōu mín suī kěn tián, wèi cháng shū sòng, yǐ mìng guān jiǎn kuò, lìng jǐn chū cháng zū." dì yuē:" yuǎn fāng zhī mín, yí shěng yáo fù." jí mìng tíng bà. zhī yuán zhōu hé méng qǐng yǐ jīn shé běn zhōu èr shuì, zhēn zōng yuē:" ruò shì, jiāng jǐn fèi gēng nóng yǐ." bù xǔ.
咸平三年,以刑部員外、直史館陳靖為京畿均田使,聽自擇京朝官,分縣據元額定稅,不得增收剩數;逃戶別立籍,令本府招誘歸業;桑功更不均檢,民戶廣令種植。尋聞居民弗諭朝旨,翦伐桑柘,即詔罷之。六年,罷廣南西路轉運使馮漣上言:"廉、橫、賓、白州民雖墾田,未嘗輸送,已命官檢括,令盡出常租。"帝曰:"遠方之民,宜省徭賦。"亟命停罷。知袁州何蒙請以金折本州二稅,真宗曰:"若是,將盡廢耕農矣。"不許。
dà zhōng xiáng fú chū, lián suì fēng rěn, biān chǔ yǒu bèi, hé běi zhū lù shuì fù, bìng tīng yú běn zhōu jūn shū nà. èr nián, bān mù zhí zhōu xiàn guān zhāo lái hù kǒu jīng shǎng tiáo zhì. jiù zhì, xiàn lì néng zhāo zēng hù kǒu zhě, xiàn jí shēng děng, nǎi jiā qí fèng zhì yǒu xī kè hù wèi zhǔ hù zhě, suī dēng yú jí, ér fù shuì wú suǒ zēng. sì nián, zhào jìn zhī. yōng xī chū, cháng zhào jīng hú děng lù mín shū dīng qián, wèi chéng dīng yǐ rù lǎo bìng shēn yǒu fèi jí zhě, miǎn zhī. zhì shì, yòu chú liǎng zhè fú jiàn jīng hú guǎng nán jiù shū shēn dīng qián, suì fán sì shí wǔ wàn sì bǎi guàn. jiǔ nián, zhào zhū lù zhī yí shuì fù wù zhì liǎng cì, réng xǔ yǐ sù mài qiáo shū hù xiāng zhé shū.
大中祥符初,連歲豐稔,邊儲有備,河北諸路稅賦,並聽於本州軍輸納。二年,頒《幕職州縣官招徠戶口旌賞條制》。舊制,縣吏能招增戶口者,縣即升等,乃加其奉;至有析客戶為主戶者,雖登於籍,而賦稅無所增。四年,詔禁之。雍熙初,嘗詔荊湖等路民輸丁錢,未成丁、已入老並身有廢疾者,免之。至是,又除兩浙、福建、荊湖、廣南舊輸身丁錢,歲凡四十五萬四百貫。九年,詔諸路支移稅賦勿至兩次,仍許以粟、麥、蕎、菽互相折輸。
fán suì fù, gǔ yǐ shí jì, qián yǐ mín jì, bó yǐ pǐ jì, jīn yín sī mián yǐ liǎng jì, gǎo jiē xīn zhēng yǐ wéi jì, tā wù gè yǐ qí shù jì. zhì dào mò, zǒng qī qiān bā shí jiǔ wàn sān qiān tiān xǐ wǔ nián, shì zhì dào zhī shù yǒu zēng yǒu jiǎn, zǒng liù qiān sì bǎi wǔ shí sān wàn. qí zhé biàn jí yí shū bǐ rǎng zhě, zé shì dāng shí suǒ xū yān.
凡歲賦,谷以石計,錢以緡計,帛以匹計,金銀、絲綿以兩計,藁秸、薪蒸以圍計,他物各以其數計。至道末,總七千八十九萬三千;天禧五年,視至道之數有增有減,總六千四百五十三萬。其折變及移輸比壤者,則視當時所須焉。
sòng kè píng zhū guó, měi yǐ xù mín wèi xiān wù, lèi cháo xiāng chéng, fán wú míng kē xì zhī liǎn, cháng jiā chǎn gé, chǐ jiān dòu sù, wèi wén yǒu suǒ zēng yì. yī yù shuǐ hàn yáo yì, zé juān chú yǐ gé, dài wú xū suì, yǐ gé zhě hòu huò xiōng qiàn, yì zhé juān zhī. ér yòu tián zhì bù lì zhèn mǔ zhuǎn yì, dīng kǒu yǐn lòu, jiān bìng mào wěi, wèi cháng kǎo àn, gù fù rù zhī lì shì qián dài wèi báo. dīng wèi cháng yán: èr shí ér shuì yī zhě yǒu zhī, sān shí ér shuì yī zhě yǒu zhī. rén zōng sì wèi, shǒu kuān jī xiàn tián fù, zhào sān děng yǐ xià hù wú yuǎn shū. hé zhōng fǔ tóng huá zhōu qǐng miǎn zhī yí, dì yǐ wèn fǔ chén, duì yuē:" xī bǐ sù bīng, fēi yí yòng mín fù zé jūn shí bù zú." tè zhào liàng jiǎn zhī yí.
宋克平諸國,每以恤民為先務,累朝相承,凡無名苛細之斂,常加剗革,尺縑斗粟,未聞有所增益。一遇水旱徭役,則蠲除倚格,殆無虛歲,倚格者後或凶歉,亦輒蠲之。而又田制不立圳畝轉易,丁口隱漏,兼併冒偽,未嘗考按,故賦入之利視前代為薄。丁謂嘗言:二十而稅一者有之,三十而稅一者有之。仁宗嗣位,首寬畿縣田賦,詔三等以下戶毋遠輸。河中府、同華州請免支移,帝以問輔臣,對曰:"西鄙宿兵,非移用民賦則軍食不足。"特詔量減支移。
fú zhōu wáng shì shí yǒu tián qiān yú qǐng, wèi zhī" guān zhuāng", zì tài píng xìng guó zhōng shòu quàn yǔ mín gēng, suì shǐ shū fù. zhì shì, fā yùn shǐ fāng zhòng xún yán:" cǐ gōng tián yě, yù zhī kě dé hòu lì." qiǎn shàng shū tún tián yuán wài láng xìng wéi qìng lǐng qí shì, fán shòu qián sān shí wǔ wàn yú mín, zhào jiǎn mín qián sān zhī yī, qī sān nián bì cháng. jiān chá yù shǐ zhū jiàn yǐ wèi shāng mín, bù kě. jí ér qī jǐn, wèi cháng zhě yóu shí èr wàn bā qiān yú mín, zhào xī juān zhī. hòu yòu zhào gōng tián zhòng fù qǔ fù zhě jiē bà. tiān shèng shí, bèi zhōu yán:" mín xī jū zhě lì jiā shuì, wèi zhī' fá shuì', tā zhōu wú cǐ bǐ." zhào chú zhī. zì shì, zhōu xiàn yǒu yán shuì zhī kē xì wú míng zhě, juān sǔn shén zhòng.
福州王氏時有田千餘頃,謂之"官莊",自太平興國中授券予民耕,歲使輸賦。至是,發運使方仲荀言:"此公田也,鬻之可得厚利。"遣尚書屯田員外郎幸惟慶領其事,凡售錢三十五萬餘緡,詔減緡錢三之一,期三年畢償。監察御史朱諫以為傷民,不可。即而期盡,未償者猶十二萬八千餘緡,詔悉蠲之。後又詔公田重複取賦者皆罷。天聖時,貝州言:"民析居者例加稅,謂之'罰稅',他州無此比。"詔除之。自是,州縣有言稅之苛細無名者,蠲損甚眾。
zì táng yǐ lái, mín jì tián shū fù wài, zēng qǔ tā wù, fù zhé wèi fù, wèi zhī" zá biàn", yì wèi zhī" yán nà". ér míng pǐn fán xì, qí lèi bù yī. guān sī suì fù zhàng jí, bìng yuán qīn yōu, mín yǐ wèi huàn. míng dào zhōng, dì gōng gēng jí tián, yīn zhào sān sī yǐ lèi bìng hé. yú shì xī chú zhū míng pǐn, bìng wèi yī wù, xià qiū suì rù, dì fēn cū xì èr sè, bǎi xìng biàn zhī.
自唐以來,民計田輸賦外,增取他物,復折為賦,謂之"雜變",亦謂之"沿納"。而名品煩細,其類不一。官司歲附帳籍,並緣侵優,民以為患。明道中,帝躬耕籍田,因詔三司以類併合。於是悉除諸名品,並為一物,夏秋歲入,第分粗細二色,百姓便之。
zhōu xiàn fù rù yǒu jí, suì yī zhì, wèi zhī kōng xíng bù, yǐ dài suì zhōng cuī kē rùn nián bié zhì, wèi zhī shí xíng bù, yǐ cáng yǒu sī. tiān shèng chū, huò yán shí xíng bù wú yòng, ér lǜ mín qián wèi rǎo, bà zhī. jǐng yòu yuán nián, shì yù shǐ hán dú yán:" tiān xià fù rù zhī fán, dàn cún cuī kē yī bù, yī yǒu sàn wáng, zé hào dēng zhī shù wú cóng gōu kǎo. qǐng fù zhì shí xíng bù." zhào zài rùn yī zào. zhì qìng lì zhōng fù gù.
州縣賦入有籍,歲一置,謂之空行簿,以待歲中催科;閏年別置,謂之實行簿,以藏有司。天聖初,或言實行簿無用,而率民錢為擾,罷之。景祐元年,侍御史韓瀆言:"天下賦入之繁,但存催科一簿,一有散亡,則耗登之數無從鈎考。請復置實行簿。"詔再閏一造。至慶曆中復故。
shí huàn zhōu xiàn fù yì zhī fán, zhào zhū lù shàng qí shù, bǐ èr fǔ dà chén hé yì juān jiǎn. yòu zhào yuē:" shuì jí yǒu wěi shū táo xǐ, huò yīn tuī gē, yòng xìng zǒu yí, ruò qǐng zhàn gōng tián ér bù shū shuì. rú cǐ zhī lèi, xiàn lìng zuǒ néng jiū jiàn qí bì, yǐ zēng fù rù, liàng shù yì shǎng." jì ér jiàn guān wáng sù yán:" tiān xià tián fù qīng zhòng bù děng, qǐng jūn dìng." ér ōu yáng xiū yì yán:" mì shū chéng sūn lín cháng wǎng míng zhōu féi xiāng xiàn, yǔ dà lǐ sì chéng guō zī yǐ qiān bù fāng tián fǎ kuò dìng mín tián, yuàn zhào èr rén dé rèn zhī." sān sī yì yǐ wèi rán, qiě qǐng yú bó shòu cài rǔ sì zhōu zé pǐ bù jūn zhě jūn zhī. yú shì qiǎn zī cài zhōu. zī shǒu kuò yī xiàn, dé tián èr wàn liù qiān jiǔ bǎi sān shí yú qǐng, jūn qí fù yú mín. jì ér zī yán zhōu xiàn duō táo tián, wèi kě jǐn kuò, cháo tíng yì zhòng láo rén, suì bà.
時患州縣賦役之煩,詔諸路上其數,俾二府大臣合議蠲減。又詔曰:"稅籍有偽書逃徙,或因推割,用幸走移,若請占公田而不輸稅。如此之類,縣令、佐能究見其弊,以增賦入,量數議賞。"既而諫官王素言:"天下田賦輕重不等,請均定。"而歐陽修亦言:"秘書丞孫琳嘗往洺州肥鄉縣,與大理寺丞郭諮以千步方田法括定民田,願詔二人得任之。"三司亦以為然,且請於亳、壽、蔡、汝四州擇庀不均者均之。於是遣諮蔡州。諮首括一縣,得田二萬六千九百三十餘頃,均其賦於民。既而諮言州縣多逃田,未可盡括,朝廷亦重勞人,遂罷。
shǎn xī hé dōng yòng bīng, mín fù lǜ duō zhī yí, yīn zēng qǔ dì lǐ jiǎo qián, mín bù néng kān. wǔ nián, zhào shǎn xī tè juān zhī, qiě lìng hòu wù fù qǔ. jì ér zhào hé dōng yì rán. yòu lìng zhū lù zhuǎn yùn sī:" zhī yí zhé biàn, qián qī bàn suì shū yú bǎng yǐ yù mín, yǒu wèi biàn zhě tīng zì yán, zhǔ zhě cái zhī." huáng yòu zhōng, zhào:" guǎng xī fù bù, pǐ wèi qián èr bǎi. rú wén yǒu sī shàn sǔn qí jià, zhòng kùn yuǎn rén, yí lìng fù gù." zhōu jùn suì cháng xiān zòu yǔ zú suì fēng, hòu suī zāi hài, bù gǎn shàng wén, gù mín fù hǎn dé juān zhě, nǎi xià zhào shēn chì zhī. yòu sǔn kāi fēng zhū xiàn tián fù, shì jiù é shí zhī sān, mìng zhe yú fǎ.
陝西、河東用兵,民賦率多支移,因增取地里腳錢,民不能堪。五年,詔陝西特蠲之,且令後勿復取。既而詔河東亦然。又令諸路轉運司:"支移、折變,前期半歲書於榜以諭民,有未便者聽自言,主者裁之。"皇祐中,詔:"廣西賦布,匹為錢二百。如聞有司擅損其價,重困遠人,宜令復故。"州郡歲常先奏雨足歲豐,後雖災害,不敢上聞,故民賦罕得蠲者,乃下詔申飭之。又損開封諸縣田賦,視舊額十之三,命著於法。
zhī yí zhé biàn, pín ruò zhě yóu yǐ wèi huàn. jǐng yòu chū, cháng zhào hù zài dì jiǔ děng miǎn zhī, hòu gū dú hù yì jiē miǎn. zhì shì, yīn xià shè shū, zé zhuǎn yùn sī cái sǔn, suì zhōng tiáo shàng. qí hòu shè shū shù yǐ wèi yán, yòu lìng zhé kē wèi píng gū, wú dé hài nóng. jiǔ zhī, fù zhào yuē:" rú wén zhū lù bǐ yán zhé kē mín fù, duō yǐ suǒ zhé fù biàn tā wù, huò zēng qǔ qí zhí, zhòng kùn liáng nóng. suī lǚ jiè chì, mò néng fèng xuān zhào lìng. zì jīn yǒu cǐ, zhōu zhǎng lì jí shí shàng wén." rán yǒu sī guī jù liǎn, hǎn néng chéng dì yì yān.
支移、折變,貧弱者尤以為患。景祐初,嘗詔戶在第九等免之,後孤獨戶亦皆免。至是,因下赦書,責轉運司裁損,歲終條上。其後赦書數以為言,又令折科為平估,毋得害農。久之,復詔曰:"如聞諸路比言折科民賦,多以所折復變他物,或增取其直,重困良農。雖屢戒敕,莫能奉宣詔令。自今有此,州長吏即時上聞。"然有司規聚斂,罕能承帝意焉。
chū, hú guǎng mǐn zhè yīn jiù zhì suì liǎn dīng shēn qián mǐ, dà zhōng xiáng fú jiān, zhào chú dīng qián, ér mǐ shū rú gù. zhì tiān shèng zhōng, shǐ bìng chú wù xiù èr zhōu dīng qián. hòu páng jí qǐng bà zhāng quán xìng huà jūn dīng mǐ, yǒu sī chí bù kě. huáng yòu sān nián, dì mìng sān sī shǒu jiǎn chēn yǒng zhōu guì yáng jiān dīng mǐ, yǐ zuì xià shù yī suì wèi zhǔn, suì jiǎn shí yú wàn shí. jì ér zhāng quán xìng huà yì dì sǔn zhī. jiā yòu sì nián, fù mìng zhuǎn yùn sī cái dìng chēn yǒng guì yáng héng dào zhōu suǒ shū dīng mǐ jí qián juàn zá wù, wú yè zhě chí zhī, yǒu yè zhě jiǎn bàn hòu suī jìn dīng, wù fù zēng qǔ. shí guǎng nán yóu huò shū dīng qián, yì mìng zhuǎn yùn sī tiáo shàng. zì shì suǒ shū wú jǐ yǐ.
初,湖、廣、閩、浙因舊制歲斂丁身錢米,大中祥符間,詔除丁錢,而米輸如故。至天聖中,始並除婺、秀二州丁錢。後龐籍請罷漳、泉、興化軍丁米,有司持不可。皇祐三年,帝命三司首減郴永州、桂陽監丁米,以最下數一歲為準,歲減十餘萬石。既而漳、泉、興化亦第損之。嘉祐四年,復命轉運司裁定郴、永、桂陽、衡、道州所輸丁米及錢絹雜物,無業者馳之,有業者減半;後雖進丁,勿復增取。時廣南猶或輸丁錢,亦命轉運司條上。自是所輸無幾矣。
zì guō zī jūn shuì zhī fǎ bà, lùn zhě wèi cháo tíng tú xù yī shí zhī láo, ér shī jīng yuǎn zhī lǜ. zhì huáng yòu zhōng, tiān xià kěn tián shì jǐng dé zēng sì shí yī wàn qī qiān yú qǐng, ér suì rù jiǔ gǔ nǎi jiǎn qī shí yī wàn bā qiān yú shí, gài tián fù bù jūn, qí bì rú cǐ. hòu tián jīng zhī cāng zhōu, jūn wú dì tián, cài tǐng zhī bó zhōu, jūn liáo chéng gāo táng tián suì zēng fù gǔ bó zhī lèi, wú dì zǒng yī qiān yī bǎi wǔ shí èr, liáo chéng gāo táng zǒng wàn sì qiān bā bǎi sì shí qī, ér cāng zhōu zhī mín bù yǐ wèi biàn, zhào shū rú jiù. jiā yòu wǔ nián, fù zhào jūn dìng, qiǎn guān fēn háng zhū lù, ér mì shū chéng gāo běn zài qiǎn zhōng, dú yǐ wèi bù kě jūn, cái jūn shù jùn tián ér zhǐ.
自郭諮均稅之法罷,論者謂朝廷徒恤一時之勞,而失經遠之慮。至皇祐中,天下墾田視景德增四十一萬七千餘頃,而歲入九穀乃減七十一萬八千餘石,蓋田賦不均,其弊如此。後田京知滄州,均無棣田,蔡挺知博州,均聊城、高塘田;歲增賦谷帛之類,無棣總一千一百五十二,聊城、高塘總萬四千八百四十七,而滄州之民不以為便,詔輸如舊。嘉祐五年,復詔均定,遣官分行諸路,而秘書丞高本在遣中,獨以為不可均,才均數郡田而止。
jǐng dé zhōng, fù rù zhī shù zǒng sì qiān jiǔ bǎi yī shí liù wàn jiǔ qiān jiǔ bǎi, zhì huáng yòu zhōng, zēng sì bǎi sì shí yī wàn bā qiān liù bǎi liù shí wǔ, zhì píng zhōng, yòu zēng yī qiān sì bǎi yī shí qī wàn jiǔ qiān sān bǎi liù shí sì. qí yǐ shè lìng juān chú yǐ biàn yú mín, ruò táo yí hù jué bù zhuī zhě, jǐng dé zhōng zǒng liù bǎi bā shí èr wàn jiǔ qiān qī bǎi, huáng yòu zhōng sān shí sān wàn bā qiān sì bǎi wǔ shí qī, zhì píng zhōng yī qiān èr bǎi èr shí jiǔ wàn bā qiān qī bǎi. měi suì yǐ zāi hài juān chú zhě, yòu bù zài shì yān.
景德中,賦入之數總四千九百一十六萬九千九百,至皇祐中,增四百四十一萬八千六百六十五,治平中,又增一千四百一十七萬九千三百六十四。其以赦令蠲除以便於民,若逃移、戶絕不追者,景德中總六百八十二萬九千七百,皇祐中三十三萬八千四百五十七,治平中一千二百二十九萬八千七百。每歲以災害蠲除者,又不在是焉。
shén zōng liú yì nóng fù, hú guǎng zhī mín jiù suì shū dīng mǐ, dà zhōng xiáng fú yǐ hòu lǚ cái sǔn, yóu bù jūn. xī níng sì nián, nǎi qiǎn tún tián yuán wài láng zhōu zhī chún wǎng guǎng dōng xiāng dù jūn zhī. yuán fēng sān nián, zhào: zhū lù zhī yí zhé shuì, bìng jù suǒ xíng yuè rì, shàng zhī zhōng shū. chū, xī níng bā nián, zhào zhī yí èr shuì yú qǐ nà qián bàn suì yù mín, shǐ mín sù bàn, wú cāng zú láo fèi. shí yǒu sī wǎng wǎng huǎn qī, gù shēn yuē zhī. zhōu xiàn yòu huò jīn mín shū qián, wèi zhī" zhé hú qián", ér dí jiàn pō yòng shāng nóng. hǎi nán sì zhōu jūn shuì jí cán quē, lì duō zēng sǔn, zhé yí shuì rù tā hù, dài shū zhě lèi bù néng zì míng. qióng zhōu chāng huà jūn dīng shuì mǐ, suì yí shū zhū yá jūn, dào yuǎn, mín yǐ wèi kǔ. zhì shì, yòng tǐ liàng ān fǔ zhū chū píng děng yì, gēn kuò sì zhōu jūn shuì fù jiù é, cún qí zhèng shù èr zhōu dīng shuì mǐ zhǐ lìng shū qián yú zhū yá zì dí yǐ biàn mín.
神宗留意農賦,湖、廣之民舊歲輸丁米,大中祥符以後屢裁損,猶不均。熙寧四年,乃遣屯田員外郎周之純往廣東相度均之。元豐三年,詔:諸路支移折稅,並具所行月日,上之中書。初,熙寧八年,詔支移二稅於起納錢半歲諭民,使民宿辦,無倉卒勞費。時有司往往緩期,故申約之。州縣又或今民輸錢,謂之"折斛錢",而糴賤頗用傷農。海南四州軍稅籍殘缺,吏多增損,輒移稅入他戶,代輸者類不能自明。瓊州、昌化軍丁稅米,歲移輸朱崖軍,道遠,民以為苦。至是,用體量安撫朱初平等議,根括四州軍稅賦舊額,存其正數;二州丁稅米止令輸錢於朱崖自糴以便民。
quán fā qiǎn sān sī hù bù pàn guān lǐ cóng gēn jiū táo jué shuì yì, jiāng zhè suǒ de táo hù fán sì shí wàn yī qiān sān bǎi yǒu qí, wèi shū shàng zhī. míng nián, chú cóng huái nán zhuǎn yùn fù shǐ. liǎng lù fán dé táo jué guǐ míng xié diàn bù jí bù zài bìng què dīng fán sì shí qī wàn wǔ qiān jiǔ bǎi yǒu qí, zhèng shuì bìng jī fù fán jiǔ shí èr wàn èr qiān èr bǎi guàn shí pǐ liǎng yǒu qí. cóng gài yòng guàn shí wàn shù lì shǎng, yǐ yòu suǒ wěi zhī lì, zēng jiā hào dà, sān lù zhī mín, dà bèi qí hài. ér táng zhōu yì zēng mín fù, rén qíng sāo rán. liù nián, yù shǐ dí ēn yán:" shǐ, zhào shàng kuān wèi táng shǒu, quàn mín kěn tián, gāo fù jì zhī, liú mín zì zhàn zhě zhòng, fán bǎi mǔ qǐ shuì sì mǔ ér yǐ. shuì qīng ér mín lè shū, jìng nèi dài wú kuàng tǔ. jìn wén zhuǎn yùn sī pì tǔ bǎi mǔ zēng zhì èr shí mǔ, kǒng qí shì zài zhì zhuǎn xǐ. wàng jiè chì shǐ zhě, liàng jiā yǐ kuān mín." dì měi yù shuǐ hàn, zhé qīng chí fù zū huò yīn shè yòu, yòu juān fàng yǐ gé wèi cháng jué fù shū yuǎn fāng bù jūn, jiē qiǎn shǐ àn zhī, lǜ yǐ wèi cháng.
權發遣三司戶部判官李琮根究逃絕稅役,江、浙所得逃戶凡四十萬一千三百有奇,為書上之。明年,除琮淮南轉運副使。兩路凡得逃絕、詭名挾佃、簿籍不載並闕丁凡四十七萬五千九百有奇,正稅並積負凡九十二萬二千二百貫、石、匹、兩有奇。琮蓋用貫石萬數立賞,以誘所委之吏,增加浩大,三路之民,大被其害。而唐州亦增民賦,人情騷然。六年,御史翟恩言:"始,趙尚寬為唐守,勸民墾田,高賦繼之,流民自占者眾,凡百畝起稅四畝而已。稅輕而民樂輸,境內殆無曠土。近聞轉運司闢土百畝增至二十畝,恐其勢再致轉徙。望戒飭使者,量加以寬民。"帝每遇水旱,輒輕馳賦租;或因赦宥,又蠲放、倚閣未嘗絕;賦輸遠方不均,皆遣使按之,率以為常。
zhé zōng sì wèi, xuān rén tài hòu tóng tīng zhèng, wù xíng yù mín zhī zhèng, fán mín yǒu fù, duō suǒ kuān jiǎn. huàn tiān xià jī qiàn míng mù fán duō, fǎ lìng bù yī, wáng yán sǒu wèi kāi fēng, qǐng suí děng dì lì guàn bǎi wèi cuī fǎ. yǎn zhōu zōu lìng zhāng wén zhòng yì qí bù biàn, suì lìng shí fēn wèi lǜ, suì suí xià qiū liào dài nà yī fēn, shì wèi wǔ nián shí liào zhī fǎ.
哲宗嗣位,宣仁太后同聽政,務行裕民之政,凡民有負,多所寬減。患天下積欠名目煩多,法令不一,王岩叟為開封,請隨等第立貫百為催法。兗州鄒令張文仲議其不便,遂令十分為率,歲隨夏秋料帶納一分,是為五年十料之法。
shǎn xī zhuǎn yùn shǐ lǚ tài zhōng lìng nóng hù zhī yí, dòu shū jiǎo qián shí bā. yù shǐ hé zhī, xià tí xíng sī tǐ liàng, jūn qí qīng zhòng zhī děng. yǐ shuì fù hù jí zài dì yī děng dì èr děng zhě zhī yí sān bǎi lǐ, sān děng sì děng zhě èr bǎi lǐ, wǔ děng yī bǎi lǐ. bù yuàn zhī yí ér yuàn shū dào lǐ jiǎo jià zhě, yì zhuó dù fēn wèi sān děng, yǐ cóng qí biàn. hé dōng zhù jūn liáng cǎo, zhī yí wú dé yú sān bǎi lǐ. zāi shāng wǔ fēn yǐ shàng zhě miǎn zhé biàn, zhé biàn jiē xún jiù fǎ.
陝西轉運使呂太忠令農戶支移,斗輸腳錢十八。御史劾之,下提刑司體量,均其輕重之等。以稅賦戶籍在第一等、第二等者支移三百里,三等、四等者二百里,五等一百里。不願支移而願輸道里腳價者,亦酌度分為三等,以從其便。河東助軍糧草,支移毋得逾三百里。災傷五分以上者免折變,折變皆循舊法。
shào shèng zhōng, cháng zhào jùn xiàn huò wù yòng zú qián shěng mò bù děng, zhé biàn yí yòng zhōng děng. é yǐ suǒ zài shí gū shí zhí duō guǎ bù qí, nán gài lì fǎ, mìng réng jiù yān. yán zhě wèi:" yù mín bù liú, bù ruò duō jī gǔ yù duō jī gǔ, bù ruò tuī xíng zhé nà tiào dí zhī fǎ. jīn cháng píng suī yǒu zhé nà zhī fǎ, zhǐ yòng zhōng jià, gù mín bù lè shū. ruò yī hé dí yǐ shí jià zhé zhī, zé wú sǔn yú mín."
紹聖中,嘗詔郡縣貨物用足錢、省陌不等,折變宜用中等。俄以所在時估實值多寡不齊,難概立法,命仍舊焉。言者謂:"欲民不流,不若多積穀;欲多積穀,不若推行折納糶糴之法。今常平雖有折納之法,止用中價,故民不樂輸。若依和糴以實價折之,則無損於民。"
chóng níng èr nián, zhū lù suì rěn, suì xíng zēng jià zhé nà zhī fǎ, zhī yí zhé biàn kē lǜ pèi mǎi, jiē yǐ xī níng fǎ cóng shì, mín yǐ gǔ shū wù bó shū jī fù líng shuì zhě tīng zhī. dà guān èr nián zhào:" tiān xià zū fù kē bō zhī zhé, dāng xiān fù hòu pín, zì jìn jí yuǎn. nǎi zhě cáo chén shī zhí, yǒu bù jūn zhī huàn, mín huò shòu hài, qí dìng wèi lìng. zhī yí běn yǐ biàn biān xiǎng, nèi jùn hǎn yòng yān. jiān yǒu yí yòng, zé lìn mín yǐ suǒ fèi duō guǎ zì zé, gù huò shū běn shǎi yú zhī yí zhī dì, huò shū jiǎo fèi yú suǒ jū zhī yì. ér zhé biàn zhī fǎ, yǐ nà yuè chū xún gū zhōng jià zhǔn zhé, réng shì suì zhī fēng qiàn, yǐ dìng wù zhī dī áng, bǐ guān lì wú dé sī qí qīng zhòng." qī yuè, zhào yuē:" bǐ wén màn lì fèi qī, fán shū guān zhī wù, wéi qī cù xiàn, cán zhě wèi sī, nóng zhě wèi huò, zhuī xū páng wǔ, mín wú suǒ cuò. zì jīn qián qī dū shū zhě, jiā yī děng zuò zhī zhì mín táo xǐ zhě, lùn gèng jiā děng." jiù fán yǐ shè lìng juān fù, suī duō bù guò sān fēn. sì nián, nǎi zhào: tiān xià bū fù, wǔ nián wài hù kǒu bù cún zhě, xī juān zhī.
崇寧二年,諸路歲稔,遂行增價折納之法,支移、折變、科率、配買,皆以熙寧法從事,民以谷菽、物帛輸積負零稅者聽之。大觀二年詔:"天下租賦科撥支折,當先富後貧,自近及遠。乃者漕臣失職,有不均之患,民或受害,其定為令。支移本以便邊餉,內郡罕用焉。間有移用,則賃民以所費多寡自擇,故或輸本色於支移之地,或輸腳費於所居之邑。而折變之法,以納月初旬估中價准折,仍視歲之豐歉,以定物之低昂,俾官吏毋得私其輕重。"七月,詔曰:"比聞慢吏廢期,凡輸官之物,違期促限,蠶者未絲,農者未獲,追胥旁午,民無所措。自今前期督輸者,加一等坐之;致民逃徙者,論更加等。"舊凡以赦令蠲賦,雖多不過三分。四年,乃詔:天下逋賦,五年外戶口不存者,悉蠲之。
jīng xī jiù bù zhī yí, chóng níng zhōng, jiāng cáo zhě hū lìng mín yuē:" zhī yí suǒ yí tóng, jīn tè miǎn ruò dì lǐ jiǎo fèi, zé yí shū." zì shì suì yǐ wèi cháng. jiǎo fèi, dòu wèi qián wǔ shí liù, bǐ yuán fēng jí dāng zhèng shuì zhī shù, ér fǎn fù niǔ zhé, shù bèi yú xī. mín zhì yù niú yì chǎn yóu bù néng jì, zhuǎn yùn sī nǎi yòng shì yǐ qǔ bàn lǐ zhī yù, yán zhě jí lùn qí hài. zhèng hé yuán nián, suì zhào yīng zhī yí ér suǒ shū dì lǐ jiǎo qián bù jí dòu zhě, miǎn zhī. xún zhào wǔ děng hù shuì bù jí dòu zhě, zhī yí jiē miǎn.
京西舊不支移,崇寧中,將漕者忽令民曰:"支移所宜同,今特免;若地里腳費,則宜輸。"自是歲以為常。腳費,斗為錢五十六,比元豐即當正稅之數,而反覆紐折,數倍於昔。民至鬻牛易產猶不能繼,轉運司乃用是以取辦理之譽,言者極論其害。政和元年,遂詔應支移而所輸地里腳錢不及斗者,免之。尋詔五等戶稅不及斗者,支移皆免。
shí tiān xià hù kǒu lèi duō bù shí, suī cháng lì fǎ bǐ jiào gōu kǎo, suì zhōng huì qí shù, àn jí yǐn kuò tuō lòu, dìng shǎng fá zhī gé, rán cài yōu děng jì dé bà èr zhōu hù kǒu zhī shù, lǜ sān hù sì kǒu, zé hù bǎn é yǐn, bù dài xiào ér zhī. nǎi zhào zhū lù fán zòu hù kǒu, lìng tí xíng sī jí tí jǔ cháng píng sī cān kǎo bǎo zòu. ér zhōng mò néng zhěng qí bì, gù zū shuì yì bù dé ér jūn yān.
時天下戶口類多不實,雖嘗立法比較鈎考,歲終會其數,按籍隱括脫漏,定賞罰之格,然蔡攸等計德、霸二州戶口之數,率三戶四口,則戶版訛隱,不待校而知。乃詔諸路凡奏戶口,令提刑司及提舉常平司參考保奏。而終莫能拯其弊,故租稅亦不得而均焉。
shì shí, nèi wài zhī fèi jìn yǐ bù gěi, zhōng guān yáng jiǎn zhǔ hòu yuàn zuò, yǒu yán rǔ zhōu dì kě wèi dào tián zhě, yīn yòng qí yán, zhì wù zhǎng zhī, hào" dào tián wù'. fù xíng yú fǔ jī, yì míng gōng tián. nán jì xiāng táng, xī jí miǎn chí, běi yú dà hé, mín tián yǒu yì yú chū quàn bù mǔ zhě, zhé shǐ shū gōng tián qián. zhèng hé mò, yòu zhì yíng shàn suǒ, yì wèi gōng tián. jiǔ zhī, hòu yuàn yíng shàn suǒ gōng tián jiē bìng yú xī chéng suǒ, jǐn shān dōng hé shuò tiān huāng táo tián yǔ hé dī tuì tān zū shuì jǔ rù yān, jiē nèi shì zhǔ qí shì. suǒ kuò wèi tián sān wàn sì qiān sān bǎi yú qǐng, mín shū gōng tián qián wài, zhèng shuì bù fù néng shū.
是時,內外之費浸以不給,中官楊戩主後苑作,有言汝州地可為稻田者,因用其言,置務掌之,號"稻田務'。復行於府畿,易名公田。南暨襄、唐,西及澠池,北逾大河,民田有溢於初券步畝者,輒使輸公田錢。政和末,又置營繕所,亦為公田。久之,後苑、營繕所公田皆並於西城所,盡山東、河朔天荒逃田與河堤退灘租稅舉入焉,皆內侍主其事。所括為田三萬四千三百餘頃,民輸公田錢外,正稅不復能輸。
zhòng hé yuán nián, xiàn yán zhě yuē:" wù yǒu fēng guì, jià yǒu dī áng, gū fēng jiàn zhī wù, bǐ mín shū sòng, zhé jià jì jiàn, shū guān bì duō, zé gōng sī zhī lì yě. ér zhōu xiàn zhī lì, dàn jì yī fāng suǒ fá, bù jì wù zhī yǒu wú, zé mín suǒ wú, qí fèi wú liàng. zhì yú zhī yí, xǐ fēng jiù qiàn, lǐ zé yí rán. háo mín qiú lì, gù xǐ qiàn yǐ jiù fēng, jī xié qīng huò, yǐ jiàn jià shū guān, qí lì zì bèi ér pín xià hù gè miǎn zhī yí, gū zhí jì gāo, gèng yì jiǎo fèi, shì fù hù fǎn zhòng. yīn zhī bū fù, kùn yú zhuī xū." zhào shēn jiè yān.
重和元年,獻言者曰:"物有豐匱,價有低昂,估豐賤之物,俾民輸送,折價既賤,輸官必多,則公私之利也。而州縣之吏,但計一方所乏,不計物之有無,責民所無,其費無量。至於支移,徙豐就歉,理則宜然。豪民賕吏,故徙歉以就豐,齎挾輕貨,以賤價輸官,其利自倍;而貧下戶各免支移,估值既高,更益腳費,視富戶反重。因之逋負,困於追胥。"詔申戒焉。
xuān hé chū, zhōu xiàn zhǔ lì cuī kē shī zhí, bū zū shù guǎng, lìng zhuǎn yùn sī chá shǒu èr qín duò, tīng zhuān dá yú nèi shì shěng. zhè xī táo tián tiān huāng cǎo tián fēng jiāo dàng hú luò tuì tān děng dì, jiē jì jí zhào diàn lì zū, yǐ gōng yīng fèng. zhì jú mìng guān, yǒu" cuò zhì shuǐ lì nóng tián" zhī míng, bù shǐ zhě qiě zì dū yù qián zū kè.
宣和初,州縣主吏催科失職,逋租數廣,令轉運司察守貳勤惰,聽專達於內侍省。浙西逃田、天荒、草田、葑茭盪、湖濼退灘等地,皆計籍召佃立租,以供應奉。置局命官,有"措置水利農田"之名,部使者且自督御前租課。
sān nián, yán zhě lùn xī shǔ zhé kē zhī bì, qí lüè wèi:" xī shǔ chū shuì qián sān bǎi zhé juàn yī pǐ, cǎo shí wéi jì qián èr shí. jīn běn lù juàn bù yòng běn shǎi, pǐ zhé cǎo bǎi wǔ shí wéi, wéi gū qián bǎi wǔ shí, shuì qián sān bǎi shū zhì èr shí sān qiān. dōng shǔ rú zhī. réng zhī yí xīn biān, wèi zhī yuǎn cāng, mín pò chǎn zhě zhòng." qī nián, yán zhě yòu lùn:" fēi fǎ zhé biàn, jì yǐ juàn zhé qián, yòu yǐ qián zhé mài. yǐ juàn jiào qián, qián bèi yú juàn yǐ qián jiào mài, mài bèi yú qián. zhǎn zhuǎn zēng jiā, mín wú suǒ sù."
三年,言者論西蜀折科之弊,其略謂:"西蜀初稅錢三百折絹一匹,草十圍計錢二十。今本路絹不用本色,匹折草百五十圍,圍估錢百五十,稅錢三百輸至二十三千。東蜀如之。仍支移新邊,謂之遠倉,民破產者眾。"七年,言者又論:"非法折變,既以絹折錢,又以錢折麥。以絹較錢,錢倍於絹;以錢較麥,麥倍於錢。展轉增加,民無所訴。"
táng dèng xiāng, rǔ děng zhōu, zì zhì píng hòu, kāi kěn suì zēng, rán wèi dìng shuì é. yuán fēng zhōng, yǐ suǒ kěn xīn tián chà wèi wǔ děng shū shuì, yuán yòu yuán nián bà zhī. dà guān sān nián, yòng zhuǎn yùn fù shǐ zhāng huī yán zhī qǐng, fù yuán fēng jiù zhì, é yòu yǐ sù zhě ér bà. zhèng hé sān nián, zhuǎn yùn shǐ wáng shú fù yán guān shī zū fù, zhào yī yuán fēng fǎ, dì zhé yǐ jiàn qián, fán dé sān shí wàn mín. qīn zōng lì, zhào juān yān. jiù shuì zū jiā hào, zhuǎn yùn sī yǒu pāo zhuāng míng hào, zhōu xiàn yǒu àn zhuāng àn hào zhī míng, zhū cāng chǎng shòu nà, yòu lìng mín shū tóu zi qián. xī níng yǐ hòu, gěi nà bìng shōu, qí shù yì zēng yān, zhì shì xī bà.
唐、鄧、襄,汝等州,自治平後,開墾歲增,然未定稅額。元豐中,以所墾新田差為五等輸稅,元祐元年罷之。大觀三年,用轉運副使張徽言之請,復元豐舊制,俄又以訴者而罷。政和三年,轉運使王璹復言官失租賦,詔依元豐法,第折以見錢,凡得三十萬緡。欽宗立,詔蠲焉。舊稅租加耗,轉運司有拋樁明耗,州縣有暗樁暗耗之名,諸倉場受納,又令民輸頭子錢。熙寧以後,給納並收,其數益增焉,至是悉罷。
gāo zōng jiàn yán yuán nián wǔ yuè gēng yín, zhào èr shuì bìng yī jiù fǎ, fán bǎi xìng qiàn zū gé fù jí yīng tiān fǔ xià shuì, xī juān zhī. gēng zǐ, zhào bèi lǔ zhī jiā juān xià qiū zū shuì jí kē pèi.
高宗建炎元年五月庚寅,詔二稅並依舊法,凡百姓欠租、閣賦及應天府夏稅,悉蠲之。庚子,詔被虜之家蠲夏秋租稅及科配。
shào xìng yuán nián wǔ yuè zhào:" mín lì jiǔ kùn, zhōu xiàn yīn yuán wèi jiān, jīn bān shì zhū lù, fán yīn jūn qī bù dé yǐ ér dài yú mín zhě, bìng xǔ jì suǒ yòng zhī duō guǎ, dù wù lì zhī qīng zhòng, yī shì kāi jù, shǐ mín tōng zhī, wú dé guò shù kē lǜ." bā yuè, jiǎn dà guān shuì é sān fēn zhī yī. shí yǒu yī yuè, yán zhě lùn:" zhè xī kē liǎn zhī hài, nóng mò dài bù liáo shēng. yù tián ér cháng, zé wú shòu zhě qì zhī ér dùn, zé zhì qí qī nú. shàng xià xiāng méng, mín wú suǒ cuò shǒu zú. lì guī tān lì, ér yuàn guī bì xià. yuàn zhòng kē liǎn zhī zuì, yán tān mò zhī xíng." zhào cáo sī jiū shí yǐ wén. èr nián zhēng yuè, zhī shào xìng fǔ chén rǔ xī wéi zhào kē lǜ, zhé zhāng zhōu. sì yuè, jiàn dào fàn rǔ wèi píng, zhào juān běn lù jīn nián èr shuì jí xià kē yì qián. jì ér shǒu zhào:" fǎng wén zhōu xiàn yǐ wèi zhe lìng bù guò sān fēn, shén fēi suǒ yǐ chēng zhèn huì xù zhī yì, kě yǐ shè bìng miǎn." shí yǒu yī yuè, fén zhōu xiàn yǐ juān shuì báo, shì mín yǐ bù yí yě. wǔ nián èr yuè, zhào zhū lù zhuǎn yùn sī yǐ zēng shōu zū shù shàng hù bù, kè shǎng fá.
紹興元年五月詔:"民力久困,州縣因緣為奸,今頒式諸路,凡因軍期不得已而貸於民者,並許計所用之多寡,度物力之輕重,依式開具,使民通知,毋得過數科率。"八月,減大觀稅額三分之一。十有一月,言者論:"浙西科斂之害,農末殆不聊生。鬻田而償,則無受者;棄之而遁,則質其妻孥。上下相蒙,民無所措手足。利歸貪吏,而怨歸陛下。願重科斂之罪,嚴貪墨之刑。"詔漕司究實以聞。二年正月,知紹興府陳汝錫違詔科率,謫漳州。四月,建盜范汝為平,詔蠲本路今年二稅及夏科役錢。既而手詔:"訪聞州縣以為著令不過三分,甚非所以稱朕惠恤之意,可以赦並免。"十有一月,焚州縣已蠲稅薄,示民以不疑也。五年二月,詔諸路轉運司以增收租數上戶部,課賞罰。
liù nián bā yuè, yù jiè jiāng zhè lái nián xià shuì chóu juàn zhī bàn, jǐn lìng zhé mǐ: liǎng zhè chóu juàn gè zhé qī qiān, jiāng nán liù qiān yǒu bàn, měi pǐ zhé mǐ èr shí. jiǔ yuè, yòu sī jiàn wáng jìn yán:" zhū sì yuàn zhī duō chǎn zhě, lèi qǐng qiú guì chén gǎi wèi fén yuàn, jì miǎn kē liǎn, zé suǒ kē guī zhī xià hù." zhào hù bù shēn yán jìn zhī. shí yǒu èr yuè, zhào huái xī cán pò zhōu xiàn gèng miǎn zū shuì èr nián. shì yuè wù shēn, zhào yuē:" zhèn wéi yǎng bīng zhī fèi, jiē qǔ yú mín, wú mín shén kǔ ér lì mò zhī xù, yín yuán jūn xū, póu liǎn wú yì, zhèn shén dào zhī. jiān sī jùn shǒu, zhèn suǒ wěi jì yǐ huì yǎng yuán yuán zhě yě, jīn màn bù jiā shěng, fù hé lài yān! qí gè qín nǎi zhí, chá mín zhī qīn yú nà huì zhě, àn hé yǐ wén. gǒu bì fù fú zhì, zhèn bù rǔ dài." shì suì, liǎng zhè zhuǎn yùn lǐ dài qǔ wù xiù hú zhōu píng jiāng fǔ suì jì kuān shèng qián èr shí èr wàn bā qiān mín yǒu qí, yī zhé bó qián xiàn qǐ fā. zì shì yǐ wèi lì.
六年八月,預借江、浙來年夏稅綢絹之半,盡令折米:兩浙綢絹各折七千,江南六千有半,每匹折米二石。九月,右司諫王搢言:"諸寺院之多產者,類請求貴臣改為墳院,冀免科斂,則所科歸之下戶。"詔戶部申嚴禁之。十有二月,詔淮西殘破州縣更免租稅二年。是月戊申,詔曰:"朕惟養兵之費,皆取於民,吾民甚苦;而吏莫之恤,夤緣軍須,掊斂無藝,朕甚悼之。監司郡守,朕所委寄以惠養元元者也,今漫不加省,復何賴焉!其各勤乃職,察民之侵漁納賄者,按劾以聞。苟庇覆弗治,朕不汝貸。"是歲,兩浙轉運李迨取婺秀湖州、平江府歲計寬剩錢二十二萬八千緡有奇,依折帛錢限起發。自是以為例。
qī nián èr yuè, zhào: zhù bì jí suǒ guò zhōu xiàn qiàn shào xìng wǔ nián yǐ qián shuì fù, bìng juān zhī. qī yuè, zhào: xīn fù zhōu jūn qǐng diàn guān tián, shū zū wài miǎn shū zhèng shuì. jǐ tián wèi zhī shuì, diàn tián wèi zhī zū, jiù bù bìng nà, liú yù cháng bìng qǔ zhī, zhì shì, nǎi cóng jiù fǎ. jiǔ nián, juān xīn fù zhōu jūn shuì zū jí tǔ gòng dà lǐ yín juàn sān nián, chà yáo wǔ nián. chū, liú yù zhī tiě, fán mín jiān shū pǔ jiē lìng sān jì shū shuì. xuān yù guān fāng tíng shí yán qí bù biàn, qǐ jū shè rén chéng kè jùn yán:" hé nán fù lǎo kǔ yù fán kē jiǔ yǐ, fù liǎn jí yú xù lǚ, gē bō zhì yú guǒ shū." yú shì zhào xīn fù zhōu xiàn, qǔ liú yù zhòng liǎn zhī fǎ fén zhī tōng qú.
七年二月,詔:駐蹕及所過州縣欠紹興五年以前稅賦,並蠲之。七月,詔:新復州軍請佃官田,輸租外免輸正稅。(己田謂之稅,佃田謂之租,舊不並納,劉豫嘗並取之,至是,乃從舊法。)九年,蠲新復州軍稅租及土貢、大禮銀絹三年,差徭五年。初,劉豫之僣,凡民間蔬圃皆令三季輸稅。宣諭官方庭實言其不便,起居舍人程克俊言:"河南父老苦豫煩苛久矣,賦斂及於絮縷,割剝至於果蔬。"於是詔新復州縣,取劉豫重斂之法焚之通衢。
shí sān nián, huái dōng xuān fǔ shǐ hán shì zhōng qǐng yǐ cì tián jí sī chǎn zì xī wèi shū zhī shuì bìng guī zhī guān, zhào jiǎng yù ér kě zhī. chū, shén wǔ yòu jūn tǒng zhì zhāng jùn qǐ juān suǒ zhì chǎn fán hé mǎi kē fū, zhào tè cóng zhī. hòu, sān xǐng yán:" guó jiā bīng gé wèi xī, yòng dù zhì guǎng, bì xià āi mǐn yuán yuán, bǐ shì dài fū jí xūn qī zhī jiā yǔ biān hù děng fū, gài yù kuān mín lì, jūn yǒu wú. jīn jùn dú dé miǎn, zé dāng jūn zài yú hù, shì shǐ mín wèi jùn dài shū yě. fāng jīn dà jiāng bù zhǐ jùn yī rén, shǐ gè yuán lì qiú miǎn, hé yǐ jù zhī? wàng shōu hái qián zhào." zhào cóng zhī. yuè shù nián jiān, jùn fù qǐ miǎn suì shū hé mǎi juàn, sān xǐng nǐ suì cì jùn juàn wǔ qiān pǐ, shù miǎn qǐ lì. shàng yǐ shì jùn, yīn yù zhī yuē:" zhèn gù bù xī, dàn kǒng gōng yì bù kě." jùn huáng sǒng, lì cí cì juàn.
十三年,淮東宣撫使韓世忠請以賜田及私產自昔未輸之稅並歸之官,詔獎諭而可之。初,神武右軍統制張俊乞蠲所置產凡和買、科敷,詔特從之。後,三省言:"國家兵革未息,用度至廣,陛下哀憫元元,俾士大夫及勛戚之家與編戶等敷,蓋欲寬民力,均有無。今俊獨得免,則當均在余戶,是使民為俊代輸也。方今大將不止俊一人,使各援例求免,何以拒之?望收還前詔。"詔從之。越數年間,俊復乞免歲輸和買絹,三省擬歲賜俊絹五千匹,庶免起例。上以示俊,因諭之曰:"朕固不惜,但恐公議不可。"俊惶悚,力辭賜絹。
shí wǔ nián, hù bù yì:" zhǔn fǎ, shū guān wù yòng sì chāo, yuē hù chāo, fù mín zhí píng yuē xiàn chāo, guān xiàn sī xiāo bù yuē jiān chāo, nà guān zhǎng zhī yuē zhù chāo, cāng kù cáng zhī. suǒ yǐ fáng wěi mào bèi huǐ shī yě. huǐ shī xiàn chāo zhě, yǐ jiān zhù chāo xiāo záo ruò zhé qǔ hù chāo, huò zhuī yàn yú rén hù zhě, kē zhàng."
十五年,戶部議:"准法,輸官物用四鈔,(曰戶鈔,付民執憑;曰縣鈔,關縣司銷簿;曰監鈔,納官掌之;曰住鈔,倉庫藏之。所以防偽冒、備毀失也。)毀失縣鈔者,以監、住鈔銷鑿;若輒取戶鈔,或追驗於人戶者,科杖。"
èr shí sān nián, zhī chí zhōu huáng zi yóu yán:" qīng yáng xiàn miáo qī bā bèi yú zhū xiàn, yīn nán táng cháng yǐ xiàn wèi sòng qí qiū shí yì, mǔ shū sān dòu, hòu suì wèi é." zhào jiǎn miáo shuì èr fēn yǒu bàn, zū mǐ èr fēn. shì shí, liǎng zhè zhōu xiàn hé shū mián chóu shuì juàn chá juàn zá qián mǐ liù sè, jiē yǐ shì jià zhé qián, què bié kē mǐ mài, yǒu mǔ shū sì wǔ dǒu zhě. jīng xī kuò tián, zū jiā yú jiù. hú nán yǒu tǔ hù qián zhé shī qián cù xī qián qū yǐn qián, míng sè bù yī. jīng nán hù kǒu shí wàn, kòu luàn yǐ lái, jǐ wú rén jī. yì zhě xī cháo tíng yì, wèi liú mín yǐ fù, kě shǐ suì shū shí èr, pín suì fù zēng, jī bū zhì èr shí yú wàn mín. cáo yǒng wèi hù bù shì láng, zé cháng shén jí. gài zì guì zài xiāng, mì yù zhū lù àn zēng mín shuì qī bā, gù mín lì zhòng kùn, è sǐ zhě zhòng, jiē guì zhī wèi yě.
二十三年,知池州黃子游言:"青陽縣苗七八倍於諸縣,因南唐嘗以縣為宋齊丘食邑,畝輸三斗,後遂為額。"詔減苗稅二分有半,租米二分。是時,兩浙州縣合輸綿、綢、稅絹、茶絹、雜錢、米六色,皆以市價折錢,卻別科米麥,有畝輸四五斗者。京西括田,租加於舊。湖南有土戶錢、折絁錢、醋息錢、曲引錢,名色不一。荊南戶口十萬,寇亂以來,幾無人跡。議者希朝廷意,謂流民已復,可使歲輸十二,頻歲復增,積逋至二十餘萬緡。曹泳為戶部侍郎,責償甚急。蓋自檜再相,密諭諸路暗增民稅七八,故民力重困,餓死者眾,皆檜之為也。
èr shí liù nián, xiān shì, chéng yì láng lǔ chōng shàng shū lùn jùn yì zhī bì:" yǐ chén qián rèn yí xìng yī xiàn yán zhī, cáo jì hé shōu kē míng, yǒu dīng yán fāng chǎng kè lì qián, zū dì qián, zū sī zū zhù qián, suì rù bù guò yī wàn wǔ qiān yú mín. qí fā nà zhī shù, yǒu dà jūn qián shàng gòng qián dí běn qián zào chuán qián jūn qì wù liào qián tiān shēn jié yín juàn qián zhī lèi, suì zhī bù chì sān wàn sì qiān yú mín. yòu yǒu jiàn rèn jì jū guān qǐng fèng guò wǎng guān bīng pī quàn yǔ fēi fàn zhōu jùn dū suǒ tuō qiàn, lüè wú xū rì. jīn zhī wèi lìng zhě, gǒu yǐ kuān xù wèi yì, ér zhuō yú cuī kē, xuán zhǒng yǐ bù zhí bà néng yíng hé shàng sī, cǎn kè jù liǎn, zé yǐ chēng zhí wén. shì shǐ wèi lìng zhě zhuì zhuì wéi cái fù shì niàn, cháo bù móu xī, yì hé xiá wèi bì xià fèng xíng kuān xù zhào shū chéng liú xuān huà zhě zāi?" lì bù shì láng xǔ xìng gǔ yì:" jīn quán cáo yǒu zhī xiàn lìng èr bǎi yú què, wú yuàn jiù zhě, zhèng yuán cái fù dū pò bèi zuì, suǒ yǐ wèi bì rú cǐ. ruò bà xiàn xiàn yú, juān mín jī qiàn, jǐn zé shǒu chén, jiè chì jiān sī, zé lì chēng mín ān yǐ." nǎi zhào xíng zhī.
二十六年,先是,承議郎魯衝上書論郡邑之弊:"以臣前任宜興一縣言之,漕計合收窠名,有丁鹽、坊場課利錢,租地錢,租絲租紵錢,歲入不過一萬五千餘緡。其發納之數,有大軍錢、上供錢、糴本錢、造船錢、軍器物料錢、天申節銀絹錢之類,歲支不啻三萬四千餘緡。又有見任、寄居官請奉、過往官兵批券、與非泛州郡督索拖欠,略無虛日。今之為令者,苟以寬恤為意,而拙於催科,旋踵以不職罷;能迎合上司,慘刻聚斂,則以稱職聞。是使為令者惴惴惟財賦是念,朝不謀夕,亦何暇為陛下奉行寬恤詔書、承流宣化者哉?"吏部侍郎許興古議:"今銓曹有知縣、令二百餘闕,無願就者,正緣財賦督迫被罪,所以畏避如此。若罷獻羨餘,蠲民積欠,謹擇守臣,戒飭監司,則吏稱民安矣。"乃詔行之。
èr shí jiǔ nián, shàng wén jiāng xī dào zéi, wèi fǔ chén yuē:" qīng yáo báo fù, suǒ yǐ xī dào. suì zhī shuǐ hàn, suǒ bù néng miǎn, tǎng bù kuān xù ér wéi wù kē dū, qǐ shǐ mín bù wèi dào zhī yì zāi?" yú shì zhào zhū lù zhōu xiàn, shào xìng èr shí qī nián yǐ qián jī qiàn guān qián sān bǎi jiǔ shí qī wàn yú mín jí sì děng yǐ xià guān qiàn, xī chú zhī. jiǔ yuè, zhào: liǎng zhè jiāng dōng xī shuǐ, zhè dōng jiāng dōng xī míng, qí zū shuì jǐn juān zhī. zì shì shuǐ hàn jīng bīng, shí yǒu juān jiǎn, bù jǐn shū yě.
二十九年,上聞江西盜賊,謂輔臣曰:"輕徭薄賦,所以息盜。歲之水旱,所不能免,儻不寬恤而惟務科督,豈使民不為盜之意哉?"於是詔諸路州縣,紹興二十七年以前積欠官錢三百九十七萬餘緡及四等以下官欠,悉除之。九月,詔:兩浙、江東西水,浙東、江東西螟,其租稅盡蠲之。自是水旱、經兵,時有蠲減,不盡書也。
sān shí èr nián liù yuè wù yín, xiào zōng shòu chán shè:" fán guān sī zhài fù fáng lìn zū fù hé mǎi yì qián jí fāng chǎng hé dù děng qián, zì shào xìng sān shí nián yǐ qián bìng chú zhī. zhū lù huò jiǎ gòng fèng wèi míng, yú duó mín lì, shǐ suǒ zài jū mín yǐ tǔ wù wèi kǔ, tài shàng huáng dì yǐ cháng jiàng zhào jìn yuē. zì jīn zhōu jūn tiáo shàng tǔ gòng zhī wù, dāng yì cān zhuó tiān dì zǔ zōng líng qǐn jiàn xiàn jí dé shòu gōng gān zhǐ zhī fèng, zhǐ xǔ zhǎng lì xiū gòng, qí yú bìng bà. zhōu xiàn yīn yuán duō qǔ, yǐ wéi zhì zuò zhī." qī yuè, zhū xiàn shòu mín yǐ shū shuì zū děng chāo, bù jí xiāo bù zhě, dāng zhí guān lì bìng kē zuì mín jī hù chāo bù wèi shǐ, ér yì lìng zhòng shū zhě, yǐ wéi zhì lùn, bù yǐ shè miǎn, zhe wèi lìng. bā yuè, zhào:" zhōu xiàn shòu nà qiū miáo, guān lì duō shōu jiā hào, sì wèi jiān qī. fāng shí jiān yú, yòng dù wèi zú, yù jiǎn cháng fù ér wèi néng, qǐ rěn shǐ tān zāng zhī tú zhòng wèi mín dù? zì jīn wéi fàn guān lì, bìng zhì zhòng diǎn, réng méi qí jiā." cǐ xiào zōng chū zhào yě.
三十二年六月戊寅,孝宗受禪赦:"凡官司債負、房賃、租賦、和買、役錢及坊場、河渡等錢,自紹興三十年以前並除之。諸路或假貢奉為名,漁奪民利,使所在居民以土物為苦,太上皇帝已嘗降詔禁約。自今州軍條上土貢之物,當議參酌天地、祖宗陵寢薦獻及德壽宮甘旨之奉,止許長吏修貢,其餘並罷。州縣因緣多取,以違制坐之。"七月,諸縣受民已輸稅租等鈔,不即銷簿者,當職官吏併科罪;民齎戶鈔不為使,而抑令重輸者,以違制論,不以赦免,著為令。八月,詔:"州縣受納秋苗,官吏多收加耗,肆為奸欺。方時艱虞,用度未足,欲減常賦而未能,豈忍使貪贓之徒重為民蠹?自今違犯官吏,並置重典,仍沒其家。"(此孝宗初詔也。)
xiān shì, cháng zhōu yí xìng xiàn wú shuì chǎn bǎi xìng, dīng shū yán qián èr bǎi wén. xià hù yǒu mù dì zhě, wèi zhī mù hù, jīng jiè zhī shí jūn niǔ zhèng shuì, yòu lìng dài shū dīng yán juàn zuò zhé bó qián. zhì lóng xìng yuán nián, shǐ yòng zhī xiàn jiāng zhào yán, lìng yǔ jìn líng wǔ jìn wú xī sān xiàn yī lì suí chǎn jūn shū. èr nián sì yuè, zhī gàn zhōu zhào gōng chēng yǐ kuān shèng qián shí wàn mín wèi mín dài shū xià shuì, shì hòu shǒu chén shí yǒu dài shū zhě. wǔ yuè, zhào:" wēn tái chù huī bù tōng shuǐ lù, qí èr shuì wù bó, xǔ yī zhé fǎ yǐ yín zhé shū, shù wài wàng yǒu kē zhé, jì zāng dìng zuì."
先是,常州宜興縣無稅產百姓,丁輸鹽錢二百文。下戶有墓地者,謂之墓戶,經界之時均紐正稅,又令帶輸丁鹽絹作折帛錢。至隆興元年,始用知縣姜詔言,令與晉陵、武進、無錫三縣一例隨產均輸。二年四月,知贛州趙公稱以寬剩錢十萬緡為民代輸夏稅,是後守臣時有代輸者。五月,詔:"溫、台、處、徽不通水路,其二稅物帛,許依折法以銀折輸,數外妄有科折,計贓定罪。"
qián dào yuán nián, juān xìng huà jūn" yóu shèng mǐ" zhī bàn. yǐ zhī jūn zhāng yǔn dǎo yán" zì jiàn yán sān nián, běn jūn qiū shuì, suì yú jūn chǔ wài, yóu shèng mǐ èr wàn sì qiān sì bǎi yú shí, gōng gěi fú zhōu, wèi zhī' yóu shèng mǐ'. sì shí nián jiān, shuǐ hàn xiāng réng, bù fù jiǎn sǔn", gù yǒu shì mìng. zhì bā nián, nǎi bìng qí bàn juān zhī. sān nián liù yuè, jiǎn lín ān fǔ xīn chéng xiàn jìn jì shuì fù zhī bàn. yǐ zhī xiàn gěng bǐng yán, nǎng qián shì yǐ jìn jì wèi míng, xū é tài zhòng gù yě. shí yǒu yī yuè, juān lín ān fǔ shǔ xiàn qiàn qián dào yuán nián sān shuì fāng chǎng kè lì zhé bó miǎn dīng děng qián. qī nián, chì lìng suǒ xiū shū miáo qǐ qǔ fǎ, shòu nà guān bǐ fàn rén jiǎn yī děng, zhōu xiàn zhǎng guān bù jué chá yǔ tóng zuì. jì shàng sān děng jí xíng shì hù bū fù, suī yù shè bù chú. bā nián, juān shào xìng fǔ zēng qǐ miáo mǐ sì wàn jiǔ qiān yú shí.
乾道元年,蠲興化軍"猶剩米"之半。(以知軍張允蹈言"自建炎三年,本軍秋稅,歲余軍儲外,猶剩米二萬四千四百餘石,供給福州,謂之'猶剩米'。四十年間,水旱相仍,不復減損",故有是命。至八年,乃並其半蠲之。)三年六月,減臨安府新城縣進際稅賦之半。以知縣耿秉言,曩錢氏以進際為名,虛額太重故也。十有一月,蠲臨安府屬縣欠乾道元年三稅、坊場課利、折帛、免丁等錢。七年,敕令所修《輸苗乞取法》,(受納官比犯人減一等,州縣長官不覺察與同罪。)暨上三等及形勢戶逋賦,雖遇赦不除。八年,蠲紹興府增起苗米四萬九千餘石。
chún xī sān nián, chén liáo yán:" hú běi bǎi xìng guǎng zhàn guān tián, liàng shū cháng fù, shì wèi guò yōu, bǐ yì zhě yù cóng shí qǐ shuì ér kāi chén shǒu zhī mén. shū bù sī cháo tíng wǎng nián jīng jiè, dú liǎng huái jīng xī hú běi yī jiù. gài yǐ sì lù bèi biān, tǔ guǎng rén xī, yòu zhī shǐ gēng, yóu jù bù zhì, ruò lǚ mǔ ér shuì, shú kěn yuǎn xǐ lì gēng, yǐ gōng gōng shàng zhī fù zāi? jīn hú běi wéi dǐng lǐ dì jiē hú nán, kěn tián shāo duō, zì jīng nán ān fù yuè è hàn miǎn wū lái mí wàng, hù kǒu xī shǎo, qiě jiē jiāng nán xiá xiāng bǎi xìng, fú lǎo xié yòu, yuǎn lái qǐng diàn, yǐ tián mǔ kuān ér shuì fù qīng yě. ruò cóng yì zhě zhī yán, kǒng yú gōng jiā wú yī háo zhī yì, ér liáng mín yǒu wú qióng zhī rǎo yǐ. rú chén suǒ jiàn, qiě dāng yòu yǐ kāi gēng, bù yí kǒng yǐ zēng shuì. shǐ tián chóu jǐn pì, suì shōu zī guǎng, yī yù fēng rěn, píng dí yǐ shí biān, zé suǒ shěng cáo yùn yì bó. wàng qí yī shào xìng shí liù nián zhào zhǐ, yǐ shí fēn wèi lǜ, nián zēng shū yī fēn, bù yuàn kāi kěn zhě, jí xǔ tuì tián bié diàn. qī xiàn shāo kuān, qǔ zhī yǒu jiàn, yuǎn mín ān yè, yí lù xìng shèn." zhào hù bù yì zhī.
淳熙三年,臣僚言:"湖北百姓廣占官田,量輸常賦,似為過優,比議者欲從實起稅而開陳首之門。殊不思朝廷往年經界,獨兩淮、京西、湖北依舊。蓋以四路被邊,土廣人稀,誘之使耕,猶懼不至,若履畝而稅,孰肯遠徙力耕,以供公上之賦哉?今湖北惟鼎、澧地接湖南,墾田稍多,自荊南、安、復、岳、鄂、漢、沔污萊彌望,戶口稀少,且皆江南狹鄉百姓,扶老攜幼,遠來請佃,以田畝寬而稅賦輕也。若從議者之言,恐於公家無一毫之益,而良民有無窮之擾矣。如臣所見,且當誘以開耕,不宜恐以增稅。使田疇盡辟,歲收滋廣,一遇豐稔,平糴以實邊,則所省漕運亦博。望其依紹興十六年詔旨,以十分為率,年增輸一分,不願開墾者,即許退田別佃。期限稍寬,取之有漸,遠民安業,一路幸甚。"詔戶部議之。
sì nián, chén liáo yán:" lǚ shè juān jī qiàn, yǐ sū pí mín, zhōu xiàn bù néng yǎng chéng dé yì, zhì biàn yì míng sè yǐ qǔ zhī. yí xià cáo sī, rú hé chú zhě wú gèng qǔ zhī yú zhōu, zhōu wú qǔ zhī yú xiàn, xiàn xiāo mín qiàn jí, shū qí míng shù, yù mín tōng zhī." zhào kě. wǔ nián bā yuè, zhào yuē:" bǐ nián yǐ lái, wǔ gǔ lǚ dēng, cán sī yíng xiāng, jiā yǔ hǎi nèi gòng xiǎng fù kāng zhī lè, shàng niàn gēng fū cán fù zhōng suì qín dòng, jià jiàn bù zú yǐ cháng qí láo. jùn yì liǎng shuì, chú zhé bó zhé biàn zì yǒu cháng zhì, dāng shū zhèng sè zhě, wú yǐ zhòng jià qiáng zhī zhé qián. ruò yǒu gù wéi, zhòng zhì yú fǎ. lín ān fǔ kè shí, biàn cì zhū lù." liù nián, yǐ jiàn yì dài fū xiè kuò rán yán:" zhōu xiàn wéi fǎ kē liǎn, qīn yú rì shén, qí jiù suī zài xiàn lìng, ér dū pò shí yóu jùn shǒu. xiàn lìng àn hé, ér jùn shǒu zì rú." zhào:" zì jīn fán yǒu guò xū héng qǔ, jiān sī xī xíng àn hé, wú xiáng yú xiǎo ér lüè yú dà."
四年,臣僚言:"屢赦蠲積欠,以蘇疲民,州縣不能仰承德意,至變易名色以取之。宜下漕司,如合除者毋更取之於州,州毋取之於縣,縣銷民欠籍,書其名數,諭民通知。"詔可。五年八月,詔曰:"比年以來,五穀屢登,蠶絲盈箱,嘉與海內共享阜康之樂,尚念耕夫蠶婦終歲勤動,價賤不足以償其勞。郡邑兩稅,除折帛、折變自有常制,當輸正色者,毋以重價強之折錢。若有故違,重置於法。臨安府刻石,遍賜諸路。"六年,以諫議大夫謝廓然言:"州縣違法科斂,侵漁日甚,其咎雖在縣令,而督迫實由郡守。縣令按劾,而郡守自如。"詔:"自今凡有過需橫取,監司悉行按劾,無詳於小而略於大。"
qī nián xià, dà hàn. zhī nán kāng jūn zhū xī yīng zhào shàng fēng shì yán:" jīn mín jiān èr shuì zhī rù, cháo tíng jǐn qǔ yǐ gōng jūn, zhōu xiàn wú fù yíng yú, yú shì bié lì míng sè qiǎo qǔ. jīn mín pín fù zhòng, wéi yǒu hé bīng jí, guǎng tún tián, liàn mín bīng, kě yǐ jiàn shěng liè tún zuò shí zhī bīng, shāo sǔn zhōu jùn gōng jūn zhī shù. shǐ zhōu xiàn zhī lì jìn shū, rán hòu jìn qí kē liǎn, zé qí kuān xù, shù jǐ qióng kùn zhī mín dé bǎo shēng yè, wú liú yí piào dàng zhī huàn." bā nián, zhào jiān sī tài shǒu chá suǒ bù cuī kē bù rǎo zhě jiàn zhī, fán rǎo hài mín zhě hé zhī. shí yī nián, hù bù zòu:" zhū lù zhōu jūn jiǎn fàng hàn shāng mǐ shù jìn liù shí wàn shí. shàng yù wáng huái yuē:" ruò jǐn lìng hé shí, kǒng tā nián jùn xiàn huái yí, bù fù jiǎn fàng. wéi níng guó shù zuì duō, kě lìng cáo sī hé shí ér juān zhī."
七年夏,大旱。知南康軍朱熹應詔上封事言:"今民間二稅之入,朝廷盡取以供軍,州縣無復贏餘,於是別立名色巧取。今民貧賦重,惟有核兵籍,廣屯田,練民兵,可以漸省列屯坐食之兵,稍損州郡供軍之數。使州縣之力浸紓,然後禁其苛斂,責其寬恤,庶幾窮困之民得保生業,無流移漂蕩之患。"八年,詔監司、太守察所部催科不擾者薦之,煩擾害民者劾之。十一年,戶部奏:"諸路州軍檢放旱傷米數近六十萬石。上諭王淮曰:"若盡令核實,恐他年郡縣懷疑,不復檢放。惟寧國數最多,可令漕司核實而蠲之。"
shào xī yuán nián, chén liáo yán:" gǔ zhě fù zū chū yú mín zhī suǒ yǒu, bù qiáng qí suǒ wú. jīn zhī wèi juàn zhě, yī bèi zhé ér wèi qián, zài bèi zhé ér wèi yín. yín yù guì, qián yù jiān dé, gǔ yù bù kě shòu, shǐ mín jiàn tiào ér guì zhé, zé dà shú zhī suì fǎn wèi mín hài. yuàn zhào zhōu jùn: fán duō qǔ ér duō zhé zhě, zhòng zhì yú fá mín yǒu tiào bù shòu zhě, lìng cháng píng jiù dí, yì shí suì qiàn, píng jià yǐ tiào. shù yú mín wú shāng, yú guó yǒu bǔ." zhào cóng zhī.
紹熙元年,臣僚言:"古者賦租出於民之所有,不強其所無。今之為絹者,一倍折而為錢,再倍折而為銀。銀愈貴,錢愈艱得,谷愈不可售,使民賤糶而貴折,則大熟之歲反為民害。願詔州郡:凡多取而多折者,重置於罰;民有糶不售者,令常平就糴,異時歲歉,平價以糶。庶於民無傷,於國有補。"詔從之。
mì shū jiān yáng wàn lǐ zòu:" mín shū sù yú guān wèi zhī miáo, jiù yǐ yī hú shū yī hú, jīn yǐ èr hú shū yī hú yǐ. shū bó yú guān wèi zhī shuì, jiù yǐ zhèng juàn wèi shuì juàn, jīn zhèng juàn wài yǒu hé mǎi yǐ. jiù hé mǎi guān gěi qí zhí, huò yǐ qián, huò yǐ yán, jīn jiē wú zhī, yòu yǐ juàn gū zhí ér bèi zhé qí qián yǐ. jiù shuì mǔ yī qián shū miǎn yì yī qián, jīn suì zēng qí é, bù zhī suǒ zhǐ yǐ. jì yī bèi qí sù, shù bèi qí bó, yòu shù bèi qí qián, ér yòu yǒu yuè zhuāng qián bǎn zhàng qián bù zhī jǐ bèi yú zǔ zōng zhī jiù, yòu jǐ bèi yú hàn táng zhī zhì hū. cǐ yóu dōng nán zhī fù kě zhī yě, zhì yú shǔ fù zhī é wài wú míng zhě, bù kě dé ér zhī yě. bì xià yù báo fù liǎn, dāng jié yòng dù. yòng jié ér hòu cái kě jī, cái jī ér hòu guó kě zú, guó zú ér hòu fù kě jiǎn, fù jiǎn ér hòu mín kě fù, mín fù ér hòu bāng kě níng. bù rán, rì fù rì, suì fù suì, chén wèi zhī qí suǒ zhōng yě." shí jīn zhǔ jǐng xīn lì, wàn lǐ yà shǐ kè yú huái, wén qí juān mín jiān fáng yuán dì jī qián, bà xiāng cūn guān jiǔ fāng, jiǎn yán jià, chú tián zū, shǐ xū yù dá yú wú jìng, gù yīn zhuǎn duì ér yǒu shì yán yě.
秘書監楊萬里奏:"民輸粟於官謂之苗,舊以一斛輸一斛,今以二斛輸一斛矣。輸帛於官謂之稅,舊以正絹為稅絹,今正絹外有和買矣。舊和買官給其直,或以錢,或以鹽,今皆無之,又以絹估直而倍折其錢矣。舊稅畝一錢輸免役一錢,今歲增其額,不知所止矣。既一倍其粟,數倍其帛,又數倍其錢,而又有月樁錢、版帳錢、不知幾倍於祖宗之舊,又幾倍於漢、唐之制乎。此猶東南之賦可知也,至於蜀賦之額外無名者,不可得而知也。陛下欲薄賦斂,當節用度。用節而後財可積,財積而後國可足,國足而後賦可減,賦減而後民可富,民富而後邦可寧。不然,日復日,歲復歲,臣未知其所終也。"(時金主璟新立,萬里迓使客於淮,聞其蠲民間房園地基錢,罷鄉村官酒坊,減鹽價,除田租,使虛譽達於吾境,故因轉對而有是言也。)
èr nián, zhào yuē:" zhèn wéi wèi zhèng zhī dào, mò xiān yú yǎng mín. gù zì jí wèi yǐ lái, juān chú shén fù, bān xuān kuān tiáo, jiā yǔ sì fāng zhēn yú ān fù. jùn shǒu xiàn lìng, zuì jìn mín zhě yě. chéng néng fǔ xún huì ài, yǐ chéng xiū dé, shù jǐ zhèng píng sòng lǐ zhī xiào. jīn cǎi zhī rén yán, nǎi wén kē liǎn xiān qī, jìng wù bàn jí, ér mín zhī xū shí bù wèn zhuī hū xiāng jì, gǎn wèi chuí bō, ér mín zhī ān fǒu bù xù. cái jì zhī wài, zhì lǐ miè wén, shén bù chēng zhèn wěi shǔ zhī yì. guó yòng yǒu cháng, gù zài jīng lǐ, ér fēi póu kè dū qù yǐ wèi néng yě. zhī běn mò xiān hòu zhī yì, cǐ zhèn suǒ guì yú shǒu lìng zhě. jì zì jīn yǐ zhěn xù wèi xīn, yǐ mù yǎng wèi wù, bǐ mín ān yè, shí yǔ rǔ jiā."
二年,詔曰:"朕惟為政之道,莫先於養民。故自即位以來,蠲除甚賦,頒宣寬條,嘉與四方臻於安富。郡守、縣令,最近民者也。誠能拊循惠愛,以承休德,庶幾政平訟理之效。今采之人言,乃聞科斂先期,競務辦集,而民之虛實不問;追呼相繼,敢為椎剝,而民之安否不恤。財計之外,治理蔑聞,甚不稱朕委屬之意。國用有常,固在經理,而非掊克督趣以為能也。知本末先後之誼,此朕所貴於守令者。繼自今以軫恤為心,以牧養為務,俾民安業,時予汝嘉。"
qìng yuán èr nián, zhào zhè jiāng dōng xī xià shuì hé mǎi chóu juàn bìng yī shào xìng shí liù nián zhào zhǐ zhé nà. shào xìng shí liù nián zhào zhǐ: juàn sān fēn zhé qián, qī fēn běn shǎi chóu bā fēn zhé qián, èr fēn běn shǎi.
慶元二年,詔浙江東、西夏稅、和買綢絹並依紹興十六年詔旨折納。(紹興十六年詔旨:絹三分折錢,七分本色;綢八分折錢,二分本色。)
jiā xī èr nián chén liáo yán:" bì xià zì dēng dà bǎo yǐ lái, juān fù zhī zhào wú suì wú zhī, ér bǎi xìng wèi zhān shí huì. gài mín shū shuài xiān qī guī yú lì xū lǎn hù, jí yù zhào xià, zé suǒ fàng zhě lì xū zhī wù, suǒ yǐ gé zhě lǎn hù zhī qián, shì yǐ kuān xù zhī zhào suī bān, chóu tàn zhī shēng rú gù. cháng jué hàn shǐ xù mín zhī zhào, duō jiǎn míng nián tián zū. jīn yí fǎng hàn gù shì, rú yù cháo tíng xíng dà huì, zé yǐ jīn nián xià zhào, míng nián jiǎn zū, shì mín xiān zhī jiǎn shù, zé lì nán wèi qī, mín bài shí cì yǐ." cóng zhī.
嘉熙二年臣僚言:"陛下自登大寶以來,蠲賦之詔無歲無之,而百姓未沾實惠。蓋民輸率先期歸於吏胥、攬戶,及遇詔下,則所放者吏胥之物,所倚閣者攬戶之錢,是以寬恤之詔雖頒,愁嘆之聲如故。嘗覺漢史恤民之詔,多減明年田租。今宜仿漢故事,如遇朝廷行大惠,則以今年下詔,明年減租,示民先知減數,則吏難為欺,民拜實賜矣。"從之。
chún yòu bā nián, jiān chá yù shǐ jiān chóng zhèng diàn shuō shū chén qiú lǔ zòu:" běn cháo rén zhèng yǒu yú, ér wáng zhì wèi bèi. jīn zhī liǎng shuì, běn dà lì zhī bì fǎ yě. cháng fù zhī rù shàng wèi bìng, kuàng yù jiè hū? yù jiè yī suì wèi yǐ yě, zhì yú zài, zhì yú sān yù jiè sān suì wèi yǐ yě, zhì yú sì, zhì yú wǔ. qiè wén jīn zhī zhōu xiàn, yǒu jiè chún yòu shí sì nián zhě yǐ. yǐ bǎi mǔ zhī jiā jì zhī, qìng qí yǒng yè, qǐ zú zhī shù nián zhī jiè hū? cāo zòng chū yú quán yí, guān lì dé yǐ bǒ nòng, shàng xià wèi jiān, gōng sī jù kùn. chén yú wèi jīn rì jiù bì zhī cè, qí dà duān yǒu sì yān: yí cǎi xià hóu tài chū bìng shěng zhōu jùn zhī yì, bǐ xiàn lìng dé yǐ zhí dá yú cháo tíng yòng sòng yuán jiā liù nián wèi duàn zhī fǎ, bǐ xiàn lìng dé yǐ jiū xīn yú fǔ zì fǎ yì zǔ chū cháo shēn wèi lìng zhī diǎn, yǐ zhòng qí quán zūn guāng wǔ zhuó zhuō mào wèi sān gōng zhī yì, yǐ jī qí qì. rán hòu wèi zhī zhèng qí jīng jiè, míng qí bǎn jí, yuē qí wàng fèi, cái qí héng liǎn, zé yù jiè kě gé, mín mò yǒu chōu yǐ."
淳祐八年,監察御史兼崇政殿說書陳求魯奏:"本朝仁政有餘,而王制未備。今之兩稅,本大曆之弊法也。常賦之入尚為病,況預借乎?預借一歲未已也,至於再,至於三;預借三歲未已也,至於四,至於五。竊聞今之州縣,有借淳祐十四年者矣。以百畝之家計之,罄其永業,豈足支數年之借乎?操縱出於權宜,官吏得以簸弄,上下為奸,公私俱困。臣愚謂今日救弊之策,其大端有四焉:宜采夏侯太初並省州郡之議,俾縣令得以直達於朝廷;用宋元嘉六年為斷之法,俾縣令得以究心於撫字;法藝祖出朝紳為令之典,以重其權;遵光武擢卓茂為三公之意,以激其氣。然後為之正其經界,明其版籍,約其妄費,裁其橫斂,則預借可革,民瘼有瘳矣。"
xián chún shí nián, shì yù shǐ chén jiān diàn zhōng shì yù shǐ chén guò děng zòu:" jīn dōng nán zhī mín lì jié yǐ, xī běi zhī biān huàn jí yǐ, zhū gé liàng suǒ wèi wēi jí cún wáng zhī shí yě. ér dǐ dì qī wǎn yù qián sì guān, tián lián qiān mò, wáng lǜ shù qiān wàn jì, jiē qiǎo lì míng sè, jǐn juān èr shuì. zhōu xiàn fá xìng, biān tà lí shù, yù qī mǎi zi, ér zhōng míng dǐng shí zhī jiā, cāng tóu lú ér, jiāng jiǔ huò ròu lín gōng fàn yǔ zhī liú, ān jū xiá shí, yōu yóu sǐ shēng. ān píng wú shì zhī shí yóu qiě bù kě, ér kuàng jiān nán duō shì zhī jì hū? jīn yù kuān biān huàn, dāng shū mín lì yù shū mín lì, dāng shū zhōu xiàn, zé dǐ dì sì guān zhī cháng fù, bù kě gū xī ér bù jiā lí zhèng yě. wàng yǔ èr sān dà chén jí yì xíng zhī." zhào kě.
咸淳十年,侍御史陳堅、殿中侍御史陳過等奏:"今東南之民力竭矣,西北之邊患棘矣,諸葛亮所謂危急存亡之時也。而邸第戚畹、御前寺觀,田連阡陌,亡慮數千萬計,皆巧立名色,盡蠲二稅。州縣乏興,鞭撻黎庶,鬻妻買子,而鐘鳴鼎食之家,蒼頭廬兒,漿酒藿肉;琳宮梵宇之流,安居暇食,優遊死生。安平無事之時尤且不可,而況艱難多事之際乎?今欲寬邊患,當紓民力;欲紓民力,當紓州縣,則邸第、寺觀之常賦,不可姑息而不加釐正也。望與二三大臣亟議行之。"詔可。
jiàn yán èr nián, chū fù chāo páng dìng tiē qián, mìng zhū lù tí xíng sī zhǎng zhī. shào xìng èr nián, zhào wěi zào quàn páng zhě bìng yī jūn fǎ. wǔ nián sān yuè, zhào zhū zhōu kān hé qián guàn shōu shí wén zú. kān hé qián, jí suǒ wèi chāo páng dìng tiē qián yě. chū lìng zhū zhōu tōng pàn yìn mài tián zhái qì zhǐ, zì jīn mín jiān zhēng tián, zhí bái qì zhě wù yòng. shí yǒu yī yuè, yǐ diào dù bù zú, zhào zhū lù zhōu xiàn chū mài hù tiē, lìng mín jù tián zhái zhī shù ér shū qí zhí. jì ér yǐ kē rǎo jī huǎn, nǎi lì jià: fán fāng guō xiāng cūn chū děng hù jiē sān shí qiān, xiāng cūn wǔ děng fāng guō jiǔ děng hù jiē yī qiān, fán liù děng, wéi mǐn guǎng xià hù chà jiǎn qī sān yuè zú shū sòng xíng zài, hàn shāng jí sì fēn yǐ shàng zhě tīng zhǐ.
建炎二年,初復鈔旁定帖錢,命諸路提刑司掌之。紹興二年,詔偽造券旁者並依軍法。五年三月,詔諸州勘合錢貫收十文足。勘合錢,即所謂鈔旁定帖錢也。初令諸州通判印賣田宅契紙,自今民間爭田,執白契者勿用。十有一月,以調度不足,詔諸路州縣出賣戶帖,令民具田宅之數而輸其直。既而以苛擾稽緩,乃立價:凡坊郭鄉村出等戶皆三十千,鄉村五等、坊郭九等戶皆一千,凡六等,惟閩、廣下戶差減;期三月足輸送行在,旱傷及四分以上者聽旨。
sān shí yī nián, xiān shì, zhū zhōu rén hù diǎn mài tián zhái qì shuì qián suǒ shōu kē míng, qī fēn lì jīng zǒng zhì, sān fēn shǔ xì shěng. zhì shì, zǒng lǐng sì chuān cái fù wáng zhī wàng yán, qǐng cóng běn suǒ cuò zhì jū shōu, yǐ gōng jūn yòng, zhào cóng zhī. fán jià zī yí zhǔ jí mín jiān zàng dì, jiē lìng tóu qì nà shuì, yī suì zhōng de qián sì bǎi liù shí qī wàn yú yǐn, ér jí biān suǒ juān bā jùn jí lú kuí děng wèi shū zhě shí jiǔ jùn bù yǔ yān. qián dào wǔ nián, hù bù shàng shū céng huái yán:" sì chuān lì xiàn jū qián shù bǎi wàn mín, wù zhōu yì dé qián sān shí yú wàn mín, tā lù tián bù jiā yì." zhào:" bǎi xìng bái qì, qī sān yuè zì chén, zài qī bǎi rì shū shuì, tōng pàn jū rù zǒng zhì zhàng. shū sòng jí shí yī wàn mín zhě, zhī tōng tuī shǎng wéi qī bù shǒu, jí shū qián wéi qī zhě, xǔ rén gào, lùn rú lǜ." chún xī liù nián, chì lìng suǒ jìn chóng xiū chún xī fǎ, yǒu shōu zhōu lǘ tuó mǎ qì shū zhī shuì, dì mìng shān zhī, yuē:" kǒng hòu shì yǒu suàn jí zhōu chē zhī yán."
三十一年,先是,諸州人戶典賣田宅契稅錢所收窠名,七分隸經、總制,三分屬系省。至是,總領四川財賦王之望言,請從本所措置拘收,以供軍用,詔從之。凡嫁資、遺囑及民間葬地,皆令投契納稅,一歲中得錢四百六十七萬餘引,而極邊所捐八郡及盧、夔等未輸者十九郡不與焉。乾道五年,戶部尚書曾懷言:"四川立限拘錢數百萬緡,婺州亦得錢三十餘萬緡,他路恬不加意。"詔:"百姓白契,期三月自陳,再期百日輸稅,通判拘入總制帳。輸送及十一萬緡者,知、通推賞;違期不首,及輸錢違期者,許人告,論如律。"淳熙六年,敕令所進《重修淳熙法》,有收舟、驢、駝、馬契書之稅,帝命刪之,曰:"恐後世有算及舟車之言。"
jiàn yán sān nián, zhāng jùn jié zhì chuān shǎn, chéng zhì yǐ tóng zhǔ guǎn chuān qín chá mǎ zhào kāi wèi suí jūn zhuǎn yùn shǐ, zǒng lǐng sì chuān cái fù. zì shǔ yǒu xī shī, yì lì zhū sī yǐ yòng pián yí jié sān lù shàng gòng qián. chuān xiá bù juàn zhī gěi shǎn xī hé dōng jīng xī zhě. sì nián qiū, suì jǐn qǐ yuán fēng yǐ lái zhū lù cháng píng sī fāng chǎng qián, yuán fēng yǐ lái fēng zhuāng zhě. cì kē jī shǎng juàn, shì nián chū kē sān shí sān wàn pǐ, qí biān shì níng jí bà. shào xìng shí liù nián, jiǎn lì kuí sān wàn pǐ, wéi dōng xī chuān sān shí wàn pǐ zhì jīn bù jiǎn. cì jī líng juàn gū qián, jí shàng sān lù gāng yě, suì sān shí wàn pǐ. xī chuān pǐ lǐ shí yī yǐn, dōng chuān shí yǐn. zì shào xìng èr shí wǔ nián zhì qìng yuán chū, liǎng chuān bìng jiǎn zhì liù yǐn. cì bù gū qián, chéng dū chóng qìng fǔ péng hàn qióng zhōu yǒng kāng liù jùn, zì tiān shèng jiān, guān yǐ sān bǎi qián shì bù yī pǐ, mín shén biàn zhī, hòu bù fù yǔ qián. zhì shì, xuān fǔ sī yòu lìng mín pǐ shū gū qián sān yǐn, suì qī shí yú wàn pǐ, wèi qián èr bǎi yú wàn yǐn. qìng yuán chū, lèi jiǎn zhì yī bǎi sān shí yú wàn yǐn. cì cháng píng sī jī nián běn xī, cǐ xī fēng yǐ lái suǒ wèi qīng miáo qián zhě. jiàn yán yuán nián, qiǎn jià bù yuán wài láng yù rǔ lì kuò dé bā bǎi yú wàn mín, zhì shì, qǔ yǐ shàn jūn yǐ. cì duì dí mǐ, wèi rú hù dāng shū shuì bǎi shí, zé yòu kē dí bǎi shí, gù wèi zhī duì dí. jí tā míng sè qián. rú jiǔ yán děng. dà dǐ yú xiān cháo cháng fù wài, suì zēng qián èr qiān liù shí bā wàn mín, ér chá bù yù yān. zì shì jūn chǔ shāo chōng, ér shǔ mín shǐ kùn yǐ.
建炎三年,張浚節制川、陝,承制以同主管川、秦茶馬趙開為隨軍轉運使,總領四川財賦。自蜀有西師,益、利諸司已用便宜截三路上供錢。(川峽布絹之給陝西、河東、京西者。)四年秋,遂盡起元豐以來諸路常平司坊場錢,(元豐以來封樁者。)次科激賞絹,(是年初科三十三萬匹,俟邊事寧即罷。紹興十六年,減利、夔三萬匹,惟東、西川三十萬匹至今不減。)次奇零絹估錢,(即上三路綱也,歲三十萬匹。西川匹理十一引,東川十引。自紹興二十五年至慶元初,兩川並減至六引。)次布估錢,(成都崇慶府、彭漢邛州、永康六郡,自天聖間,官以三百錢市布一匹,民甚便之,後不復予錢。至是,宣撫司又令民匹輸估錢三引,歲七十餘萬匹,為錢二百餘萬引。慶元初,累減至一百三十餘萬引。)次常平司積年本息,(此熙、豐以來所謂青苗錢者。建炎元年,遣駕部員外郎喻汝礪括得八百餘萬緡,至是,取以贍軍矣。)次對糴米,(謂如戶當輸稅百石,則又科糴百石,故謂之對糴。)及他名色錢。(如酒、鹽等。)大抵於先朝常賦外,歲增錢二千六十八萬緡,而茶不預焉。自是軍儲稍充,而蜀民始困矣。
shào xìng wǔ nián, jùn zhào bài shàng shū yòu pú shè, yǐ xí yì wèi sì chuān ān fǔ zhì zhì dà shǐ, zhào kāi wèi sì chuān dōu zhuǎn yùn shǐ. yì pō qīn yòng jūn qī qián, kāi sù yú cháo, yòu shù zēng qián yǐn, ér jūn jì yóu bù gěi. liù nián, yǐ lóng tú gé zhí xué shì lǐ dài dài kāi wèi dōu zhuǎn yùn shǐ. dōu guān yuán wài láng féng kāng guó yán:" sì chuān dì xiá mín pín, zǔ zōng shí, zhèng shuì zhòng zhě zhé kē shāo qīng, zhèng shuì qīng zhě zhé kē shāo zhòng, èr zhě píng zhǔn, suǒ yǐ wú piān zhòng piān qīng zhī huàn. bǎi yǒu yú nián, mín shén ān zhī. jìn nián, cáo zǒng èr sī zhé gèng jiù fǎ, fǎn fù niǔ zhé, qǔ shù wù duō, zhì mín qì yè táo yí. wàng bìng bà zhī, yī zūn jiù zhì." zhào rú suǒ qǐng, lìng xiàn chén chá qí bù rú fǎ zhě.
紹興五年,浚召拜尚書右僕射,以席益為四川安撫制置大使,趙開為四川都轉運使。益頗侵用軍期錢,開訴於朝,又數增錢引,而軍計猶不給。六年,以龍圖閣直學士李迨代開為都轉運使。都官員外郎馮康國言:"四川地狹民貧,祖宗時,正稅重者折科稍輕,正稅輕者折科稍重,二者平準,所以無偏重偏輕之患。百有餘年,民甚安之。近年,漕、總二司輒更舊法,反覆紐折,取數務多,致民棄業逃移。望並罷之,一遵舊制。"詔如所請,令憲臣察其不如法者。
qī nián sān yuè, dài yǐ shàn jūn qián liáng lìng sì lù cáo chén fēn rèn, ér què chá qián bù yòng, shǔ rén bù yǐ wèi shì. jiǔ yuè, jùn bà, zhào dǐng wèi shàng shū zuǒ pú shè. shí yǒu yī yuè, yǐ zhí mì gé zhāng shēn zhǔ guǎn sì chuān chá mǎ, dài qǐng cí. bā nián èr yuè, mìng shēn jí xuān fǔ sī cān yì guān chén yuǎn yóu bìng jiān sì chuān zhuǎn yùn fù shǐ. xí yì yǐ yōu qù, shū mì zhí xué shì hú shì jiāng dài zhī. shí yuè, dǐng bà, qín guì dú xiāng. jiǔ nián, hé yì chéng. qiān shū shū mì yuàn shì lóu zhào xuān yù shǎn xī hái, yǐ jīn sì qiān liǎng yín èr shí wàn liǎng shū jī shǎng kù, jiē qǔ zhū shǔ zhě. huì wú jiè zú, yǐ shì jiāng wèi xuān fǔ fù shǐ, yǐ lì bù shàng shū zhāng dào zhī chéng dū fǔ jiān běn lù ān fǔ shǐ. shàng yù fǔ chén yuē:" dào kě fù yǐ pián yí. rú sì chuān qián rì héng liǎn, yí lìng jiǎn yǐ shū mín." chéng dū shuài xíng mín shì, zì dào shǐ. shì jiāng zòu yǐ xuān fǔ sī cān yì guān jǐng dù jiān sì chuān zhuǎn yùn fù shǐ.
七年三月,迨以贍軍錢糧令四路漕臣分認,而榷茶錢不用,蜀人不以為是。九月,浚罷,趙鼎為尚書左僕射。十有一月,以直秘閣張深主管四川茶馬,迨請祠。八年二月,命深及宣撫司參議官陳遠猷併兼四川轉運副使。席益以憂去,樞密直學士胡世將代之。十月,鼎罷,秦檜獨相。九年,和議成。簽書樞密院事樓炤宣諭陝西還,以金四千兩、銀二十萬兩輸激賞庫,皆取諸蜀者。會吳玠卒,以世將為宣撫副使,以吏部尚書張燾知成都府兼本路安撫使。上諭輔臣曰:"燾可付以便宜。如四川前日橫斂,宜令減以紓民。"成都帥行民事,自燾始。世將奏以宣撫司參議官井度兼四川轉運副使。
shí yī nián zhēng yuè, zhào kāi zú. zì jīn rén fàn shǎn shǔ, kāi zhí kuì xiǎng zhě shí nián, jūn yòng wú fá, yī shí lài zhī. qí hòu jì chén lǚ yì, yú kāi jīng huà wú gǎn biàn gèng. rán chá yán què gū jī líng juàn bù zhī zhēng, zì shì wèi shǔ zhī cháng fù, suī lǚ jīng juān jiǎn ér hài bù qù, yì zhě bù néng wú jiù kāi zhī zuò yǒng yān.
十一年正月,趙開卒。自金人犯陝、蜀,開職饋餉者十年,軍用無乏,一時賴之。其後計臣屢易,於開經畫無敢變更。然茶、鹽、榷酤、奇零絹布之徵,自是為蜀之常賦,雖屢經蠲減而害不去,議者不能無咎開之作俑焉。
shí yuè, zhèng gāng zhōng wèi chuān shǎn xuān yù shǐ. shí èr nián, shì jiāng zú, gǎi xuān fǔ shǐ. shí sān nián, gāng zhōng xiàn huáng jīn wàn liǎng. shí wǔ nián zhēng yuè, gāng zhōng zòu jiǎn chéng dū lù duì dí mǐ sān zhī yī. sì yuè, shěng sì chuān dōu zhuǎn yùn shǐ, yǐ qí shì guī xuān fǔ sī. gāng zhōng xún yǐ shì wǔ qín guì, yú shì zhì sì chuān zǒng lǐng suǒ qián liáng guān, yǐ tài fǔ shǎo qīng zhào bù qì wèi zhī. yòu gǎi mìng bù qì zǒng lǐng sì chuān xuān fǔ sī qián liáng. shí liù nián, gāng zhōng zòu jiǎn liǎng chuān mǐ jiǎo qián sān shí èr wàn mín, jī shǎng juàn èr wàn pǐ, miǎn chuàng zēng jiǔ qián sān wàn sì qiān mín. yǐ sì chuān zǒng zhì qián wǔ shí wàn mín chōng biān fèi. shí qī nián, yǐ hù bù yuán wài láng fú xíng zhōng zǒng lǐng sì chuān xuān fǔ sī qián liáng, zhào gāng zhōng fù xíng zài, bù qì quán gōng bù shì láng, zhī chéng dū fǔ lǐ qiú quán sì chuān xuān fǔ sī shì.
十月,鄭剛中為川、陝宣諭使。十二年,世將卒,改宣撫使。十三年,剛中獻黃金萬兩。十五年正月,剛中奏減成都路對糴米三之一。四月,省四川都轉運使,以其事歸宣撫司。剛中尋以事忤秦檜,於是置四川總領所錢糧官,以太府少卿趙不棄為之。又改命不棄總領四川宣撫司錢糧。十六年,剛中奏減兩川米腳錢三十二萬緡,激賞絹二萬匹,免創增酒錢三萬四千緡。以四川總制錢五十萬緡充邊費。十七年,以戶部員外郎符行中總領四川宣撫司錢糧,召剛中赴行在,不棄權工部侍郎,知成都府李璆權四川宣撫司事。
xiān shì, gāng zhōng zòu:" běn sī jiù zhù bèi biān suì rù qián yǐn wǔ bǎi bā shí yī wàn wǔ qiān dào, rú bō gōng suì jì, jí kě duì jiǎn zēng tiān, kuān shěng mín lì." zhào lǐ qiú fú xíng zhōng cān zhuó jiǎn fàng. yú shì jiǎn sì chuān kē fū xū é qián suì èr bǎi bā shí wǔ wàn mín, liǎng chuān bù gū qián sān shí liù wàn wǔ qiān mín, kuí lù yán qián qī wàn liù qiān mín, fāng chǎng hé dù jìng lì chōu guàn shuì qián sì wàn liù qiān yú mín, yòu jiǎn liǎng chuān mǐ jiǎo qián sì shí èr wàn mín. shí xuān fǔ sī jiàng cì kù zhù mǐ yī bǎi wàn shí, nǎi mìng xíng zhōng zhuó dù duì dí fēn shù jūn jiǎn.
先是,剛中奏:"本司舊貯備邊歲入錢引五百八十一萬五千道,如撥供歲計,即可對減增添,寬省民力。"詔李璆、符行中參酌減放。於是減四川科敷虛額錢歲二百八十五萬緡,兩川布估錢三十六萬五千緡,夔路鹽錢七萬六千緡,坊場、河度淨利抽貫稅錢四萬六千餘緡,又減兩川米腳錢四十二萬緡。時宣撫司降賜庫貯米一百萬石,乃命行中酌度對糴分數均減。
shí bā nián, bà sì chuān xuān fǔ sī, yǐ qiú wèi sì chuān ān fǔ zhì zhì shǐ jiān zhī chéng dū fǔ, tài fǔ shǎo qīng wāng zhào sì zǒng lǐng sì chuān cái fù jūn mǎ qián liáng. xuān fǔ sī jiàng cì kù qián, chú zhì zhì sī qǔ bō èr shí wàn mín, yú lìng zǒng lǐng suǒ zhù zhī. èr shí èr nián, zǒng lǐng suǒ zòu juān zhū lù qiàn shào xìng shí qī nián yǐ qián zhé gū dí běn děng qián yī bǎi èr shí jiǔ wàn yú mín, mǐ jiǔ wàn bā qiān qī bǎi yú shí, líng juàn yī wàn sì qiān yú pǐ. xiān shì, zì jiǎng hé hòu, suì jiǎn qián sì bǎi liù shí èr wàn mín yǒu qí, cháo tíng yóu yǐ wèi zhòng. èr shí sì nián, qiǎn hù bù yuán wài láng zhōng shì míng tóng sì chuān zhì zǒng liǎng sī cuò zhì yù mín. èr shí wǔ nián, yǐ fú xíng zhōng děng yán, jiǎn liǎng chuān juàn gū qián èr shí bā wàn mín, tóng chuān fǔ qiū shuì jiǎo qián sì wàn mín, lì lù kē hú jiǎo qián shí èr wàn mín, liǎng chuān mǐ jiǎo qián sì shí wàn mín, yán jiǔ zhòng é qián qī shí sì wàn mín, jī shǎng juàn jiǔ qiān yú pǐ, hé yī bǎi liù shí yú wàn mín juān zhōu xiàn shào xìng shí jiǔ nián zhì èr shí sān nián zhé gū dí běn děng bū qiàn èr bǎi jiǔ shí èr wàn mín.
十八年,罷四川宣撫司,以璆為四川安撫制置使兼知成都府,太府少卿汪召嗣總領四川財賦軍馬錢糧。宣撫司降賜庫錢,除制置司取撥二十萬緡,余令總領所貯之。二十二年,總領所奏蠲諸路欠紹興十七年以前折估糴本等錢一百二十九萬餘緡,米九萬八千七百餘石,綾、絹一萬四千餘匹。先是,自講和後,歲減錢四百六十二萬緡有奇,朝廷猶以為重。二十四年,遣戶部員外郎鍾世明同四川制、總兩司措置裕民。二十五年,以符行中等言,減兩川絹估錢二十八萬緡,潼川府秋稅腳錢四萬緡,利路科斛腳錢十二萬緡,兩川米腳錢四十萬緡,鹽酒重額錢七十四萬緡,激賞絹九千餘匹,合一百六十餘萬緡;蠲州縣紹興十九年至二十三年折估糴本等逋欠二百九十二萬緡。
shì shí, cháo tíng suī juān mín jiù bū, ér fú xíng zhōng dū zé yóu jùn, shǔ rén yuàn zhī. yú shì yǐ xiāo zhèn wèi sì chuān ān fǔ zhì zhì shǐ jiān zhī chéng dū fǔ, xíng zhōng tí jǔ jiāng zhōu tài píng xìng guó gōng. èr shí liù nián, shàng yǐ shǔ mín jiǔ kùn gōng yì, zhào zhì zhì xiāo zhèn zǒng lǐng tāng yǔn gōng zhǔ guǎn chá mǎ lǐ jiàn chéng dū zhuǎn yùn pàn guān xǔ yǐn tóng chuān zhuǎn yùn pàn guān wáng zhī wàng cuò zhì kuān xù, yú shì zhī wàng zòu jiǎn sì chuān shàng gòng zhī bàn. èr shí qī nián, yòng xiāo zhèn děng yán, jiǎn sān chuān duì dí mǐ shí liù wàn jiǔ qiān yú shí, kuí lù jī shǎng juàn wǔ wàn pǐ, liǎng chuān juàn gū qián èr shí bā wàn mín yǒu qí, tóng chuān chéng dū jī líng zhé bó pǐ yī qiān yòu jiǎn hán qiú suǒ zēng chá é sì bǎi liù shí èr wàn yú jīn, chá sī yǐn xī xū é qián suì jiǔ shí wǔ wàn yú mín.
是時,朝廷雖蠲民舊逋,而符行中督責猶峻,蜀人怨之。於是以蕭振為四川安撫制置使兼知成都府,行中提舉江州太平興國宮。二十六年,上以蜀民久困供億,詔制置蕭振、總領湯允恭、主管茶馬李澗、成都轉運判官許尹、潼川轉運判官王之望措置寬恤,于是之望奏減四川上供之半。二十七年,用蕭振等言,減三川對糴米十六萬九千餘石,夔路激賞絹五萬匹,兩川絹估錢二十八萬緡有奇,潼川、成都奇零折帛匹一千;又減韓球所增茶額四百六十二萬餘斤,茶司引息虛額錢歲九十五萬餘緡。
chū, lì zhōu jiù xuān fǔ sī yǒu jī mín èr bǎi wàn, shǒu zhě mì xiàn zhī cháo, xià zhì zhì sī qǔ bō. zhèn yuē:" cǐ suǒ yǐ bèi shuǐ hàn jūn lǚ yě, yī dàn yǒu jí, yòu jiāng qǔ zhū mín hū? qǐng liú qí bàn." shì suì zhèn zú, lǐ wén huì dài zhī. èr shí bā nián, wén huì zú, zhōng shū shè rén wáng gāng zhōng dài zhī. èr shí jiǔ nián, juān sì chuān zhé gū dí běn jī qiàn qián sān bǎi sì shí wàn mín.
初,利州舊宣撫司有積緡二百萬,守者密獻之朝,下制置司取撥。振曰:"此所以備水旱軍旅也,一旦有急,又將取諸民乎?請留其半。"是歲振卒,李文會代之。二十八年,文會卒,中書舍人王剛中代之。二十九年,蠲四川折估糴本積欠錢三百四十萬緡。
qián dào èr nián, juān qí qiàn bái shuì qì qián sān shí qī wàn yú mín. sān nián, juān chuān qín chá mǎ liǎng sī shào xìng shí jiǔ nián zhì sān shí èr nián zhōu xiàn qīn yòng jí mín jī qiàn liù shí liù wàn sì qiān jiǔ bǎi yú mín. sì nián, yòu zhào: sì chuān zhū zhōu qiàn shào xìng sān shí yī nián zhì lóng xìng èr nián zhān jūn zhū kē míng qián wù, jì tuì bō kuī fēn zhī shù, jí lòu dǐ zhé qiàn děng qián, bìng juān zhī. juān chéng dū rén hù lǐ yùn duì dí mǐ jiǎo qián sān shí wǔ wàn mín. chún xī shí liù nián zhào:" sì chuān suì fā hú guǎng zǒng lǐng suǒ gāng yùn bǎi sān shí wǔ wàn liù qiān yú guàn, zì míng nián shǐ, yǔ miǎn sān nián. dāng yì duì jiǎn yán jiǔ zhī é, zhì zhì zǒng lǐng tóng zhū lù zhuǎn yùn tí xíng sī tiáo shàng. qí hú guǎng suì jì, cháo tíng dāng zì gěi zhī."
乾道二年,蠲奇欠白稅契錢三十七萬餘緡。三年,蠲川、秦茶馬兩司紹興十九年至三十二年州縣侵用及民積欠六十六萬四千九百餘緡。四年,又詔:四川諸州欠紹興三十一年至隆興二年瞻軍諸窠名錢物,暨退剝虧分之數,及漏底折欠等錢,並蠲之。蠲成都人戶理運對糴米腳錢三十五萬緡。淳熙十六年詔:"四川歲發湖、廣總領所綱運百三十五萬六千餘貫,自明年始,與免三年。當議對減鹽酒之額,制置、總領同諸路轉運、提刑司條上。其湖、廣歲計,朝廷當自給之。"
shào xī sān nián, juān tóng chuān fǔ qù nián bèi shuǐ zhōu xiàn zū shuì, zī pǔ róng xù zhōu fù shùn jiān fán xià shū yì rú zhī. xún yòu zhào:" běn lù hàn shāng zhōu xiàn zū shuì, guān wèi dài shū jí mín yǐ shū zhě, xī lǐ jīn nián zhī shù." sì nián, juān shào xī sān nián chéng dū tóng chuān liǎng lù jī líng juàn gū qián yǐn sì shí qī wàn yī qiān sì bǎi wǔ shí yú dào, tóng chuān fǔ jī shǎng juàn yī shí liù wàn liù qiān jiǔ bǎi qī shí wǔ pǐ. yòu zhào: sì chuān zhōu xiàn yán jiǔ kè é, zì míng nián gèng fàng sān nián.
紹熙三年,蠲潼川府去年被水州縣租稅,資普榮敘州、富順監凡夏輸亦如之。尋又詔:"本路旱傷州縣租稅,官為代輸及民已輸者,悉理今年之數。"四年,蠲紹熙三年成都、潼川兩路奇零絹估錢引四十七萬一千四百五十餘道,潼川府激賞絹一十六萬六千九百七十五匹。又詔:四川州縣鹽、酒課額,自明年更放三年。
jiā dìng qī nián, zài juān sì chuān zhōu xiàn yán jiǔ kè é sān nián, qí hé shū hú guǎng zǒng lǐng suǒ gāng yùn yì miǎn sān nián. shí yī nián, juān tiān shuǐ jūn jīn nián zū yì chà kē, xī hé zhōu juān shí zhī qī, chéng zhōu juān shí zhī liù, jiāng lì hé chí liǎng xiàn gè juān shí zhī wǔ, yǐ jīng bīng yě.
嘉定七年,再蠲四川州縣鹽、酒課額三年,其合輸湖、廣總領所綱運亦免三年。十一年,蠲天水軍今年租役差科,西和州蠲十之七,成州蠲十之六,將利、河池兩縣各蠲十之五,以經兵也。