jù míng guó shì xuán zhào wáng jǐng róng líng bō nǚ táo xiàn qí huàn shā zhōu hēi hé xìng qìng chí lóng jǐng lóng zhān rán lóng mén
俱名國 釋玄照 王景融 凌波女 陶峴 齊浣 沙州黑河 興慶池龍 井龍 旃然 龍門
jù míng guó
俱名國
sēng zhī lǜ yún, fú zhù shè wèi chéng nán fāng. yǒu yì míng dà lín, shí yǒu shāng rén qū bā niú dào běi fāng jù míng guó. yǒu yī shāng rén zài zé zhōng mù niú. shí yǒu lí chē bǔ lóng shí zhī, bǔ dé yī lóng, lí chē chuān bí qiān xíng. shāng rén wèn lí chē: jīn rǔ qiān cǐ lóng hé yòng? yún: wǒ jiāng shā ér wèi dàn. shāng rén yù yǐ yī niú yì zhī, bǔ zhě yāo zhì bā niú, fāng xǔ. shāng rén jí fàng lóng lìng qù. jì ér fù lǜ lí chē zhuī zhú, fù bǔ qǔ fàng bié chí zhōng. lóng hū biàn wèi rén, yǔ wèi shāng rén yuē: jūn shī wǒ mìng, jīn yù bào ēn, kě gòng rù gōng, dāng bào dà dé. shāng rén dá yán: lóng xìng lǜ bào, chēn huì wú cháng, huò néng shā wǒ. dá yún: bù ěr. qián rén xì wǒ, wǒ lì néng shā bǐ rén. dàn yǐ wǒ shòu pú sà fǎ, dōu wú shā xīn. hé kuàng jūn jīn shī wǒ shòu mìng, gù dāng jiā hài. ruò bù qù zhě, shǎo zhù cǐ zhōng. wǒ xiān wǎng sǎo chú. shāng rén hòu rù gōng nèi, jiàn lóng mén biān, èr lóng xì zài yī chù. yīn wèn rǔ wèi hé bèi xì. dá yán: cǐ lóng nǚ bàn yuè zhōng, sān rì shòu zhāi fǎ. wǒ xiōng dì shǒu hù cǐ lóng nǚ, bù wèi jiān gù, wèi lí chē suǒ bǔ. yǐ shì bèi xì. lóng nǚ é chū, hū shāng rén rù gōng zuò bǎo chuáng shàng. lóng nǚ yán: lóng zhōng yǒu shí, néng jǐn shòu ér xiāo zhě, yǒu èr shí nián xiāo zhě. yǒu qī nián xiāo zhě, yǒu yán fú tí rén shí zhě. wèi zhī jūn yù hé shí. dá yán: xū yù yán fú tí shí. jí shí zhǒng zhǒng yǐn shí jù bèi. shāng rén wèn lóng nǚ: cǐ lóng hé gù bèi xì? lóng nǚ yán: cǐ yǒu guò, wǒ yù shā zhī. shāng rén yán: rǔ mò shā. nǎi yán bù ěr, yào dāng shā zhī. shāng rén yán: rǔ fàng bǐ zhě, wǒ dāng shí ěr. fù yán yuē: bù dé zhí fàng zhī, dāng fá liù yuè, bìn zhì rén jiān. shāng rén jiàn lóng gōng zhōng, bǎo wù zhuāng yán shì gōng diàn, jí wèn: rǔ yǒu rú shì zhuāng yán, yīn shòu pú sà hé wèi? dá yán: wǒ lóng fǎ yǒu wǔ shì kǔ. hé děng wèi wǔ? wèi shēng shí mián shí yín shí chēn shí sǐ shí. yī rì zhī zhōng, sān guò pí ròu luò dì, rè shā cù shēn. shāng yán: rǔ yù hé qiú yé? dá yán: rén dào zhōng shēng, wèi chù shēng kǔ bù zhī fǎ, gù yù jiù rú lái chū jiā. lóng nǚ jí yǔ bā bǐng jīn, yán cǐ jīn zú rǔ fù mǔ juàn shǔ zhōng shēn yòng zhī bù jǐn. fù yán rǔ hé yǎn. jí yǐ shén biàn chí zhe běn guó, yǐ bā bǐng jīn yǔ fù mǔ. yuē: cǐ shì lóng jīn. shuō jǐ gēng shēng jǐn shòu yòng zhī bù kě jǐn. shí sī niàn rén cí bù dé bù xíng, zàn jiù lóng nǚ, ēn bào mí zhòng kuàng chí dà zhāi, shòu fú níng xiǎo? chū fǎ yuàn zhū lín
僧祗律雲,佛住舍衛城南方。有邑名大林,時有商人驅八牛到北方俱名國。有一商人在澤中牧牛。時有離車捕龍食之,捕得一龍,離車穿鼻牽行。商人問離車:「今汝牽此龍何用?」云:「我將殺而為啖。」商人慾以一牛易之,捕者邀至八牛,方許。商人即放龍令去。既而復慮離車追逐,復捕取放別池中。龍忽變為人,語謂商人曰:「君施我命,今欲報恩,可共入宮,當報大德。」商人答言:「龍性率暴,嗔恚無常,或能殺我。」答云:「不爾。前人系我,我力能殺彼人。但以我受菩薩法,都無殺心。何況君今施我壽命,顧當加害。若不去者,少住此中。我先往掃除。」商人後入宮內,見龍門邊,二龍系在一處。因問汝為何被系。答言:「此龍女半月中,三日受齋法。我兄弟守護此龍女,不為堅固,為離車所捕。以是被系。」龍女俄出,呼商人入宮坐寶床上。龍女言:「龍中有食,能盡壽而消者,有二十年消者。有七年消者,有閻浮提人食者。未知君欲何食。」答言:「須欲閻浮提食。」即時種種飲食俱備。商人問龍女:「此龍何故被系?」龍女言:「此有過,我欲殺之。」商人言:「汝莫殺。」「乃言不爾,要當殺之。」商人言:「汝放彼者,我當食耳。」復言曰:「不得直放之,當罰六月,擯置人間。」商人見龍宮中,寶物莊嚴飾宮殿,即問:「汝有如是莊嚴,因受菩薩何為?」答言:「我龍法有五事苦。何等為五?謂生時、眠時、淫時、嗔時、死時。一日之中,三過皮肉落地,熱沙簇身。」商言:「汝欲何求耶?」答言:「人道中生,為畜生苦不知法,故欲就如來出家。」龍女即與八餅金,言此金足汝父母眷屬終身用之不盡。復言汝合眼。即以神變持着本國,以八餅金與父母。曰:「此是龍金。」說己更生盡壽用之不可盡。時思念仁慈不得不行,暫救龍女,恩報彌重;況持大齋,受福寧小?(出《法苑珠林》)
shì xuán zhào
釋玄照
shì xuán zhào xiū dào yú sōng shān bái què gǔ, cāo xíng jīng què, guān yú zī liú. cháng yuàn jiǎng fǎ huá jīng qiān biàn, yǐ lì yú rén. jì jiǎng yú shān zhōng, suī hù hán kù rè, shān lín xiǎn suì, ér lái zhě héng mǎn jiǎng xí yān. shí yǒu sān sǒu, méi xū hào bái, róng zhuàng guī yì, qián xīn dì tīng. rú cǐ lèi rì. xuán zhào yì zhī. hū yī dàn, chén yè xuán zhào yuē: dì zǐ lóng yě, gè yǒu suǒ rèn, yì pō láo kǔ, yǐ lì shù qiān bǎi nián yǐ. dé wén fǎ lì, wú yǐ wèi bào, huò zhǎng lǎo zhǐ shǐ, yuàn xiào wēi lì. xuán zhào yuē: jīn qiān yáng jīng shí, guó nèi huāng jǐn, kě zhì gān zé, yǐ jiù shēng líng. jí pín dào suǒ yuàn yě. sān sǒu yuē: zhào yún zhì yǔ, gù shì xì shì. dàn yǔ jìn jué zhòng, bù fèng mìng shàn xíng, zhū zé fēi xì, shēn shǒu wèi yōu yě. shì shuō yī jì, shù jǐ kě yǐ. zhǎng lǎo néng xíng zhī hū? xuán zhào yuē: yuàn wén qí shuō. sān sǒu yuē: shǎo shì shān sūn sī miǎo chù shì dào gāo dé zhòng, bì néng tuō dì zǐ zhī huò, zé yǔ kě lì zhì yǐ. xuán zhào yuē: pín dào zhī sūn chù shì zhī zài shān yě, ér bù zhī qí suǒ xíng, yòu hé ruò cǐ xié? sān sǒu yuē: sūn gōng zhī rén, bù kě zhěn dù, zhe qiān jīn yì fāng, huì lì jì yú wàn dài, míng yǐ jí yú dì gōng, chéng wèi guì zhēn yě. rú yī yán jiù bì, dāng bǎo wú yàng. dàn zhǎng lǎo xiān yǔ zhī yuē, rú qí xǔ nuò, jí biàn fèng yī. jí yǐ zhěng hù zhī fāng, shòu yú xuán zhào. xuán zhào yì sī miǎo suǒ jū, kěn chéng zhī yè, qíng lǐ shén jǐn. zuò dìng jiǔ zhī, nǎi yuē: chù shì yǐ xián zhé zhī dù, jì bá wèi xīn, jīn zhě kàng yáng, cùn miáo bù zhí, áo áo bǎi xìng, jiāo kū ruò cǐ, rén zhé zhī yòng, gù zài yú jīn. xìng yī kāi ēn, yǐ jiù wēi qiàn. sī miǎo yuē: pū zhī wú kān, dùn qì shān yě, yǐ hé gōng lì, jì yú rén yě? gǒu yǒu kě shī, gù wú suǒ lìn. xuán zhào yuē: pín dào zuó yù sān lóng, lìng qí zhì yǔ. jiē yún, bù fèng shàng dì zhī mìng, shàn xíng yǔ zhě, zhū zuì fēi qīng. wéi chù shì dé zūn gōng dà, jiù zhī zé miǎn. tè bù fù xīn, yǎng xī cái duó. sī xùn yuē: dàn kě shī shè, pū wú suǒ xī. xuán zhào yuē: jì yǔ zhī hòu, sān lóng bì zuì, tóu chù shì hòu zhǎo zhōng yǐ yǐn. dāng yǒu yì rén bǔ zhī, chù shì yù ér qiǎn zhī, bì děi shì zuì yǐ. sī miǎo xǔ zhī. xuán zhào guī, jiàn sān sǒu yú dào zuǒ, xuán zhào yǐ sī miǎo zhī zhǐ shì zhī. sān sǒu yuē yī rì yī yè, qiān lǐ yǔ zú, yú shì rú qī fàn sǎ, zé shén guǎng bèi. yì rì, xuán zhào lái yè sī miǎo. duì yǔ zhī jì, yǒu yī rén gǔ zhuàng shū yì, jìng wǎng hòu zhǎo zhī pàn, yīn yǎ chì zhà. sī xū, shuǐ jié wèi bīng. é yǒu sān tǎ, èr cāng yī bái, zì chí ér chū. cǐ rén yǐ chì suǒ xì zhī, jiāng yù qiè qù. sī miǎo zhào ér wèi yuē: sān wù zhī zuì, sǐ wú yǐ shú. rán zuó zhě shàn mìng, shì bǐ fū zhī yì yě, xìng wàng tuō zhī. jiān yǐ cǐ chéng shàng dá, shù qí zhòng zé yě. cǐ rén shòu jiào, dēng shí biàn jiě ér shì zhī, xié suǒ ér qù. yǒu qǐng, sān sǒu zhì xiè sī miǎo, yuàn yǒu suǒ chóu. sūn yuē: wú shān gǔ zhī zhōng, wú suǒ yòng zhě, bù xū wèi bào. huí yì xuán zhào, yuàn chén lì zhì xiào. xuán zhào yuē: shān zhōng yī shí yī nà, cǐ wài wú què, bù xū chóu yě. sān sǒu zài wèi qǐng. xuán zhào yīn yán, qián shān dāng lù, bù biàn wǎng lái, què zhī kě fǒu? sān sǒu yuē: gù shì xiǎo shì ěr. dàn wù yǐ fēng léi wèi zé, jí kě wèi zhī. shì xī, léi tíng zhèn jī. jí xiǎo kāi jì, sì qián huò rán, shù lǐ rú zhǎng. sān sǒu fù lái, gào xiè ér qù. sī miǎo zhì dào, bù qiú qí bào, yóu wèi qí tè yǐ. chū shén xiān gǎn yù chuán
釋玄照修道於嵩山白鵲谷,操行精愨,冠於緇流。常願講《法華經》千遍,以利於人。既講於山中,雖冱寒酷熱,山林險邃,而來者恆滿講席焉。時有三叟,眉須皓白,容狀瑰異,虔心諦聽。如此累日。玄照異之。忽一旦,晨謁玄照曰:「弟子龍也,各有所任,亦頗勞苦,已歷數千百年矣。得聞法力,無以為報,或長老指使,願效微力。」玄照曰:「今愆陽經時,國內荒饉,可致甘澤,以救生靈。即貧道所願也。」三叟曰:「召雲致雨,固是細事。但雨禁絕重,不奉命擅行,誅責非細,身首為憂也。試說一計,庶幾可矣。長老能行之乎?」玄照曰:「願聞其說。」三叟曰:「少室山孫思邈處士道高德重,必能脫弟子之禍,則雨可立致矣。」玄照曰:「貧道知孫處士之在山也,而不知其所行,又何若此邪?」三叟曰:「孫公之仁,不可診度,着千金翼方,惠利濟於萬代,名已籍於帝宮,誠為貴真也。如一言救庇,當保無恙。但長老先與之約,如其許諾,即便奉依。」即以拯護之方,授於玄照。玄照詣思邈所居,懇誠祗謁,情禮甚謹。坐定久之,乃曰:「處士以賢哲之度,濟拔為心,今者亢陽,寸苗不植,嗷嗷百姓,焦枯若此,仁哲之用,固在於今。幸一開恩,以救危歉。」思邈曰:「仆之無堪,遁棄山野,以何功力,濟於人也?苟有可施,固無所吝。」玄照曰:「貧道昨遇三龍,令其致雨。皆雲,不奉上帝之命,擅行雨者,誅罪非輕。唯處士德尊功大,救之則免。特布腹心,仰希裁度。」思遜曰:「但可施設,仆無所惜。」玄照曰:「既雨之後,三龍避罪,投處士後沼中以隱。當有異人捕之,處士喻而遣之,必得釋罪矣。」思邈許之。玄照歸,見三叟於道左,玄照以思邈之旨示之。三叟約一日一夜,千里雨足,於是如期泛灑,澤甚廣被。翌日,玄照來謁思邈。對語之際,有一人骨狀殊異,徑往後沼之畔,喑啞叱咤。斯須,水結為冰。俄有三獺,二蒼一白,自池而出。此人以赤索系之,將欲挈去。思邈召而謂曰:「三物之罪,死無以贖。然昨者擅命,是鄙夫之意也,幸望脫之。兼以此誠上達,恕其重責也。」此人受教,登時便解而釋之,攜索而去。有頃,三叟致謝思邈,願有所酬。孫曰:「吾山谷之中,無所用者,不須為報。」回詣玄照,願陳力致效。玄照曰:「山中一食一衲,此外無闕,不須酬也。」三叟再為請。玄照因言,前山當路,不便往來,卻之可否?三叟曰:「固是小事耳。但勿以風雷為責,即可為之。」是夕,雷霆震擊。及曉開霽,寺前豁然,數里如掌。三叟復來,告謝而去。思邈至道,不求其報,尤為奇特矣。(出《神仙感遇傳》)
wáng jǐng róng
王景融
táng qián shì yù shǐ wáng jǐng róng, yíng zhōu píng shū rén yě. qiān fù líng jiù jiù luò zhōu, yú shān dào jué zhe lóng kū, dà rú wèng kǒu. jǐng róng fǔ ér guān zhī, yǒu qì rú yān zhí shàng, chōng qí mù, suì shī míng. xún rì ér zú. chū cháo yě qiān zài
唐前侍御史王景融,瀛州平舒人也。遷父靈柩就洛州,於埏道掘着龍窟,大如瓮口。景融俯而觀之,有氣如煙直上,沖其目,遂失明。旬日而卒。(出《朝野僉載》)
líng bō nǚ
凌波女
xuán zōng zài dōng dōu, zhòu qǐn yú diàn, mèng yī nǚ zǐ róng sè nóng yàn, shū jiāo xīn jì, dà pèi guǎng shang, bài yú chuáng xià. shàng yuē: rǔ shì hé rén? yuē: qiè shì bì xià líng bō chí zhōng lóng nǚ, wèi gōng hù jià, qiè shí yǒu gōng. jīn bì xià dòng xiǎo jūn tiān zhī yīn, qǐ cì yī qǔ, yǐ guāng zú lèi. shàng yú mèng zhōng wèi gǔ hú qín, shí xīn jiù zhī shēng wèi líng bō qū. lóng nǚ zài bài ér qù. jí jué, jǐn jì zhī. yīn mìng jìn lè. zì zì zì yuán què, jù míng chāo běn bǔ yǔ pí pá, xí ér fān zhī. suì yàn cóng guān yú líng bō gōng, lín chí zòu xīn qǔ. chí zhōng bō tāo yǒng qǐ fù dìng, yǒu shén nǚ chū yú bō xīn, nǎi zuó yè zhī nǚ zǐ yě. liáng jiǔ fāng méi. yīn qiǎn zhì miào yú chí shàng, měi suì sì zhī. chū yì shǐ
玄宗在東都,晝寢於殿,夢一女子容色濃艷,梳交心髻,大帔廣裳,拜於床下。上曰:「汝是何人?」曰:「妾是陛下凌波池中龍女,衛宮護駕,妾實有功。今陛下洞曉鈞天之音,乞賜一曲,以光族類。」上於夢中為鼓胡琴,拾新舊之聲為《凌波曲》。龍女再拜而去。及覺,盡記之。因命禁樂。自(「自」字原闕,據明抄本補)與琵琶,習而翻之。遂宴從官於凌波宮,臨池奏新曲。池中波濤湧起復定,有神女出于波心,乃昨夜之女子也。良久方沒。因遣置廟於池上,每歲祀之。(出《逸史》)
táo xiàn
陶峴
táo xiàn zhě, péng zé lìng sūn yě. kāi yuán zhōng, jiā yú kūn shān. fù yǒu tián yè. zé jiā rén bù qī néng shǒu shì zhě, xī fù zhī jiā shì. shēn zé fàn yóu yú jiāng hú, biàn xíng tiān xià. wǎng wǎng shù zài bù guī. jiàn qí zi sūn chéng rén, jiē bù biàn qí míng zì yě. xiàn zhī wén xué, kě yǐ jīng jì. zì wèi shū tuō, bù móu shì huàn. yǒu zhī shēng míng chāo běn zhī shēng zuò shēng zhī zhě tōng yú bā yīn, mìng táo rén wèi pì, qián jì suì shí, qǔ qí shēng, bù shī qí yàn. cháng zhuàn jí lè lù bā yīn, yǐ dìng yīn zhī dé shī. zì zhì sān zhōu, bèi jí kōng qiǎo. yī zhōu zì zài, yī zhōu zhì bīn, yī zhōu zhù yǐn zhuàn. kè yǒu qián jìn shì mèng yàn shēn jìn shì mèng yún qīng bù yī jiāo suì, gè zhì pū qiè gòng zài. ér xiàn yǒu xī lè yī bù, cháng zòu qīng shāng qū. féng qí shān quán, zé qióng qí jìng wù, chéng xìng chūn xíng. xiàn qiě míng wén cháo tíng, yòu zhí tiān xià wú shì, jīng guò jùn yì, wú bù zhāo yán. xiàn jù zhī yuē: mǒu mí lù xián rén, fēi wáng gōng shàng kè. yì yǒu wèi zhāo ér yì zhě. xì shuǐ xiān gān zé yáo xì shuǐ xiān zuò xì fāng bó zhī wèi rén, jiāng shān zhī kě zhù ěr. wú yuè zhī tǔ, hào wèi shuǐ xiān. céng yǒu qīn qī wèi nán hǎi shǒu, yīn fǎng sháo shí ér wǎng shěng yān. jùn shǒu xǐ qí yuǎn lái, zèng qián bǎi wàn. jí yù gǔ jiàn, zhǎng èr chǐ xǔ, yòu yù huán, jìng sì cùn, jí hǎi chuán kūn lún nú míng mó hē, shàn yóu shuǐ ér yǒng jié, suì xī yǐ qián ér guàn zhī. yuē: wú jiā zhì bǎo yě. nǎi huí zhào, xià bái zhǐ, rù xiāng xiāng yuán zuò bǎi, jù chén xiào běn gǎi jiāng. měi yù shuǐ sè kě ài, zé yí jiàn huán yú shuǐ, mìng mó hē qǔ zhī, yǐ wèi xì lè. rú shì shù suì. yīn dù cháo hú, yì tóu jiàn huán, ér lìng qǔ zhī. mó hē cái rù, huò jiàn huán ér biàn chū yuē: wèi dú shé suǒ niè. jù rèn qù yī zhǐ, nǎi néng dé miǎn. jiāo suì yuē: mó hē suǒ shāng, dé fēi yīn líng nù hū? gài shuǐ fǔ bù yù rén kuī yě. xiàn yuē: jìng fèng yù. rán mǒu cháng mù xiè kāng lè zhī wèi rén. yún zhōng dāng lè sǐ shān shuǐ, dàn xùn suǒ hǎo, mò zhī qí tā. qiě qī chí nì lǚ zhī zhōng, zài yú dà kuài zhī shàng, jū bù sù zhī jiàn, shàn guì yóu zhī huān, làng jī yí qíng jǐn sān shí zài, gù yì fēn yě. bù dé shēng yù chí jiàn tiān zǐ, shī gōng huì yǎng, chěng zhì píng shēng, yì qí fēn yě. nǎi mìng yí zhōu yuē: yào xū yí dào xiāng yáng shān, biàn guī wú jùn yě. xíng cì xī sài shān, wéi zhōu jí xiáng fú shě. jiàn jiāng shuǐ hēi ér bù liú, yuē: cǐ bì yǒu guài wù. nǎi tóu jiàn huán, mìng mó hē xià qǔ, jiàn gǔ méi bō jì, jiǔ ér fāng chū, qì lì wēi jué, dài bù rèn chí. yuē: jiàn huán bù kě qǔ yě. yǒu lóng gāo èr zhàng xǔ, ér jiàn huán zhì qián, mǒu yǐn shǒu jiāng qǔ, lóng zhé nù mù. xiàn yuē: rǔ yǔ jiàn huán, wú zhī sān bǎo. jīn zhě èr wù jì wáng, ěr jiāng ān yòng? bì xū wèi wú lì zhēng zhī yě. mó hē bù dé yǐ, bèi fā dà hū, mù zì liú xiě, qióng quán yī rù, bù fù hái yě. jiǔ zhī, jiàn mó hē zhī tǐ zhé liè, wū yú shuǐ shàng. rú yǒu shì yú xiàn yě. xiàn liú tì shuǐ bīn, nǎi mìng huí zhào. yīn fù shī zì xù, bù fù yì yóu jiāng hú yǐ. shī yuē: kuāng lú jiù yè zì yǒu zhǔ, wú yuè xīn jū ān cǐ shēng. bái fà shù jīng guī wèi dé, qīng shān yī wàng jì hái chéng. hè fān fēng yè xī yáng dòng, lù lì lú huā qiū shuǐ míng. cóng cǐ shě zhōu hé suǒ yì, jiǔ jiǔ yuán zuò rì, jù chén xiào běn gǎi qí gē shàn zhèng xiāng yíng. chū gān zé yáo
陶峴者,彭澤令孫也。開元中,家於崑山。富有田業。擇家人不欺能守事者,悉付之家事。身則泛遊於江湖,遍行天下。往往數載不歸。見其子孫成人,皆不辯其名字也。峴之文學,可以經濟。自謂疏脫,不謀仕宦。有知生(明抄本「知生」作「生知」)者通於八音,命陶人為甓,潛記歲時,取其聲,不失其驗。嘗撰《集樂》錄八音,以定音之得失。自製三舟,備極空巧。一舟自載,一舟置賓,一舟貯飲饌。客有前進士孟彥深、進士孟雲卿、布衣焦遂,各置仆妾共載。而峴有夕樂一部,常奏清商曲。逢其山泉,則窮其境物,乘興春行。峴且名聞朝廷,又值天下無事,經過郡邑,無不招延。峴拒之曰:「某麋鹿閒人,非王公上客。」亦有未招而詣者。系水仙(《甘澤謠》「系水仙」作「系方伯」)之為人,江山之可駐耳。吳越之土,號為水仙。曾有親戚為南海守,因訪韶石而往省焉。郡守喜其遠來,贈錢百萬。及遇古劍,長二尺許,又玉環,徑四寸,及海船崑崙奴名摩訶,善游水而勇捷,遂悉以錢而貫之。曰:「吾家至寶也。」乃回棹,下白芷,入湘(「湘」原作「柏」,據陳校本改)江。每遇水色可愛,則遺劍環於水,命摩訶取之,以為戲樂。如是數歲。因渡巢湖,亦投劍環,而令取之。摩訶才入,獲劍環而便出曰:「為毒蛇所齧。」遽刃去一指,乃能得免。焦遂曰:「摩訶所傷,得非陰靈怒乎?蓋水府不欲人窺也。」峴曰:「敬奉喻。然某常慕謝康樂之為人。雲終當樂死山水,但狥所好,莫知其他。且棲遲逆旅之中,載於大塊之上,居布素之賤,擅貴游之歡,浪跡怡情僅三十載,固亦分也。不得升玉墀見天子,施功惠養,逞志平生,亦其分也。」乃命移舟曰:「要須一到襄陽山,便歸吳郡也。」行次西塞山,維舟吉祥佛舍。見江水黑而不流,曰:「此必有怪物。」乃投劍環,命摩訶下取,見汩沒波際,久而方出,氣力危絕,殆不任持。曰:「劍環不可取也。有龍高二丈許,而劍環置前,某引手將取,龍輒怒目。」峴曰:「汝與劍環,吾之三寶。今者二物既亡,爾將安用?必須為吾力爭之也。」摩訶不得已,被發大呼,目眥流血,窮泉一入,不復還也。久之,見摩訶支體磔裂,污於水上。如有示於峴也。峴流涕水濱,乃命回棹。因賦詩自敘,不複議游江湖矣。詩曰:「匡廬舊業自有主,吳越新居安此生。白髮數莖歸未得,青山一望計還程。鶴翻楓葉夕陽動,鷺立蘆花秋水明。從此舍舟何所詣,酒(「酒」原作「日」,據陳校本改)旗歌扇正相迎。」(出《甘澤謠》)
qí huàn
齊浣
táng kāi yuán zhōng, hé nán cǎi fǎng shǐ biàn zhōu cì cì yuán zuò chì, jù míng chāo běn gǎi, shǐ qí huàn yǐ xú chéng xiǎn jí, zòu kāi shí bā lǐ hé, dá yú qīng shuǐ, píng zhǎng huái zhī xiǎn. qí hé suí zhōu xiàn fēn jué. bó zhōu zhēn yuán xiàn chéng cuī yán yī jiū qí xiàn tú, kāi shù qiān bù, zhōng de lóng táng. chū kāi wèi shì gǔ mù, rán zhuàng rú xīn zhú jìng jié. zhōu shì, běi bì xià yǒu wǔ sè zhé lóng zhǎng zhàng yú, tóu biān lǐ yú wǔ liù méi, gè zhǎng chǐ yú. yòu yǒu líng guī liǎng tóu, zhǎng yī chǐ èr cùn, móu zhǎng móu zhǎng yuán zuò máo, jù míng chāo běn gǎi jiǔ fēn fēn yuán zuò cùn. jù běn shū juǎn sì liù qī qí huàn tiáo gǎi, rú cháng guī. yī yǐ bái kāi hé yù shǐ wū yuán chāng, zhuàng shàng qí huàn. huàn mìng yí lóng rù huái, qǔ guī rù biàn. yī yí lóng jí yú èr bǎi yú lǐ, zhì huái àn, bái yú shù bǎi wàn tiào yuè fù lóng, shuǐ wèi zhī fèi. lóng rù huái pēn shuǐ, yún wù yǎo míng, suì bù fù jiàn. chū jiāng yí zhī yě, yù shǐ yuán yuán yuán zuò gòng. jù běn shū juǎn sì liù qī qí huàn tiáo gǎi xī bá qí yī xū. yuán chāng chà wǎng sòng guī zhì sòng, yù shuǐ pō, dà guī lǚ yǐn jǐng xiàng shuǐ. wǎng hù lián zhī, zàn fàng shuǐ zhōng. shuǐ kuò shù chǐ, shēn bù guò wǔ cùn, suì shī dà guī suǒ zài. hé shuǐ qiú zhī, yì bù huò. kōng zhì guī yān. chū guǎng yì jì
唐開元中,河南採訪使汴州刺(「刺」原作「敕」,據明抄本改,)使齊浣以徐城險急,奏開十八里河,達於青水,平長淮之險。其河隨州縣分掘。亳州真源縣丞崔延禕糾其縣徒,開數千步,中得龍堂。初開謂是古墓,然狀如新築淨潔。周視,北壁下有五色蟄龍長丈余,頭邊鯉魚五六枚,各長尺余。又有靈龜兩頭,長一尺二寸,眸長(「眸長」原「作毛」,據明抄本改)九分(「分」原作「寸」。據本書卷四六七「齊浣」條改),如常龜。禕以白開河御史鄔元昌,狀上齊浣。浣命移龍入淮,取龜入汴。禕移龍及魚二百餘里,至淮岸,白魚數百萬跳躍赴龍,水為之沸。龍入淮噴水,雲霧杳冥,遂不復見。初將移之也,御史員(「員」原作「貢」。據本書卷四六七「齊浣」條改)錫拔其一須。元昌差網送龜至宋,遇水泊,大龜屢引頸向水。網戶憐之,暫放水中。水闊數尺,深不過五寸,遂失大龜所在。涸水求之,亦不獲。空致龜焉。(出《廣異記》)
shā zhōu hēi hé
沙州黑河
běi tíng xī běi shā zhōu yǒu hēi hé. shēn kě jià zhōu, qí shuǐ wǎng wǎng fàn làn, dàng shì lú, zhū yuán yě. yóu shì xī běi zhī hé jià jǐn qù, dì huāng ér bù kě zhì, jū rén yì yuǎn xǐ, yòng táo diàn nì zhī huàn. qí lì yú běi tíng shā zhōu zhě, jiē xiān bèi shēng zhòu, wàng sì yú hé hǔ, rán hòu gǎn shì zhèng. fǒu jí yín yǔ lián yuè, huò dà shuǐ jī shè, pǐ chéng yì, zé lǐ zhōng mín jǐn yú qí zú yě. táng kāi yuán zhōng, nán yáng zhāng sōng fèng zhào dōu hù yú běi tíng, qiè fú yìn zhì jìng shàng, qiě zhào jiāo yíng lì xùn qí shì. huò yuē: hēi hé zhōng yǒu jù lóng, shì gāo tè quǎn zhì, gù wǎng wǎng piào làng téng shuǐ, yǐ kǎi jùn rén wàng sì hé hǔ. wǒ zhī zhī jiǔ yǐ. jí mìng zhì láo lǐ, bù yán xí, mì zhào zuǒ yòu, zhí gōng shǐ yǐ qí yú cè. sōng lǜ liáo lì, bān yú hé shàng, é guān liǎn bǎn, qìng zhé sù gōng. é qǐng, yǒu lóng zhǎng bǎi chǐ zì bō zhōng yuè ér chū. é rán shēng àn, mù yǒu huǒ guāng shè rén. lí rén yuē yǒu shù shí bù, sōng jí mìng gòu shǐ yǐn mǎn yǐ cì yān. jì ér guǒ jí yú jǐ yán, shēn jiàn duǎn ér zhǎng shù chǐ. fāng jiāng shí, wèi jí, ér sōng fā shǐ. yī shí zhòng shǐ gòng fā, ér lóng shì bù néng shī ér cuī. lóng jì sǐ, lǐ zhōng jù lái guān zhī, huá rán ruò shì. sōng xǐ yǐ chú mín hài, suì yǐ xiàn shàng. shàng zhuàng qí guǒ duàn, zhào duàn qí shé, hán yǐ cì sōng. qiě chén xiào běn qiě xià yǒu jiàng yōu zhào láo zhī. cì hào lóng shé zhāng shì shí yī zì zi sūn chéng xí zài shā zhōu wèi cì shǐ, zhì jīn hào wèi lóng shé zhāng shì chén xiào běn hào wèi zuò bù jué, wú lóng shé zhāng shì sì zì.
北庭西北沙州有黑河。深可駕舟,其水往往泛濫,盪室廬,瀦原野。由是西北之禾稼盡去,地荒而不可治,居人亦遠徙,用逃墊溺之患。其吏於北庭沙洲者,皆先備牲酎,望祀於河滸,然後敢視政。否即淫雨連月,或大水激射,圮城邑,則里中民盡魚其族也。唐開元中,南陽張嵩奉詔都護於北庭,挈符印至境上,且召郊迎吏訊其事。或曰:「黑河中有巨龍,嗜羔特犬彘,故往往漂浪騰水,以凱郡人望祀河滸。我知之久矣。」即命致牢醴,布筵席,密召左右,執弓矢以俟於側。嵩率僚吏,班於河上,峨冠斂板,罄折肅躬。俄頃,有龍長百尺自波中躍而出。俄然升岸,目有火光射人。離人約有數十步,嵩即命彀矢引滿以伺焉。既而果及於几筵,身漸短而長數尺。方將食,未及,而嵩發矢。一時眾矢共發,而龍勢不能施而摧。龍既死,里中俱來觀之,譁然若市。嵩喜已除民害,遂以獻上。上壯其果斷,詔斷其舌,函以賜嵩。且(陳校本「且」下有「降優詔勞之。賜號龍舌張氏」十一字)子孫承襲在沙州為刺史,至今號為龍舌張氏(陳校本「號為」作「不絕」,無「龍舌張氏」四字)。
xìng qìng chí lóng
興慶池龍
táng xuán zōng cháng qián lóng yú xìng qìng gōng. jí jí wèi, qí xìng qìng chí cháng yǒu yī xiǎo lóng chū yóu gōng wài yù gōu shuǐ zhōng. qí zhuàng wān yán, fù téng yì zhī zhuàng. gōng pín nèi shù, mí bù jù zhān. hòu xuán zōng xìng shǔ, luán yú jiāng fā, qián yī xī, qí lóng zì chí zhōng yù sù yún, yuè rán gèn kōng, wàng xī nán ér qù. huán liè zhī shì, lǜ gòng guān zhī. jí shàng xíng zhì jiā líng jiāng, chéng zhōu jiāng dù, jiàn xiǎo lóng yì zhōu ér jìn. shì chén xián dǔ zhī. shàng xuàn rán qì xià, gù wèi zuǒ yòu yuē: cǐ wú xìng qìng chí zhōng lóng yě. mìng yǐ jiǔ wò lèi, shàng qīn zì zhù zhī, lóng nǎi zì shuǐ zhōng zhèn liè ér qù. chū xuān shì zhì
唐玄宗嘗潛龍於興慶宮。及即位,其興慶池嘗有一小龍出遊宮外御溝水中。奇狀蜿蜒,負騰逸之狀。宮嬪內豎,靡不具瞻。後玄宗幸蜀,鑾輿將發,前一夕,其龍自池中御素雲,躍然亘空,望西南而去。環列之士,率共觀之。及上行至嘉陵江,乘舟將渡,見小龍翼舟而進。侍臣咸睹之。上泫然泣下,顧謂左右曰:「此吾興慶池中龍也。」命以酒沃酹,上親自祝之,龍乃自水中振鬣而去。(《出宣室志》)
jǐng lóng
井龍
kāi yuán mò, xī guó xiàn shī zi, zhì ān xī dào zhōng, xì yú yì shù. jìn jǐng, shī zi hǒu, ruò bù zì ān. é qǐng, fēng léi dà zhì, yǒu lóng chū jǐng ér qù. chū guó shǐ bǔ
開元末,西國獻獅子,至安西道中,繫於驛樹。近井,獅子吼,若不自安。俄頃,風雷大至,有龍出井而去。(出《國史補》)
zhān rán
旃然
xuán zōng jiāng fēng tài shān. jìn cì xíng yáng zhān rán hé, shàng jiàn hēi lóng, mìng gōng shǐ. qīn shè zhī. shǐ fā lóng miè. zì ěr zhān rán fú liú, yú jīn bǎi yú nián yǐ. àn zhān rán jí jì shuǐ yě. jì shuǐ yì ér wèi xíng, suì míng zhān rán. zuǒ chuán yún chǔ shī jì yú zhān rán shì yě. chū kāi tiān chuán xìn jì
玄宗將封泰山。進次滎陽旃然河,上見黑龍,命弓矢。親射之。矢發龍滅。自爾旃然伏流,於今百餘年矣。按旃然即濟水也。濟水溢而為滎,遂名旃然。《左傳》雲「楚師濟於旃然」是也。(出《開天傳信記》)