xiè xiǎo é chuán yáng chāng chuán fēi yān chuán
謝小娥傳 楊娼傳 非煙傳
xiè xiǎo é chuán lǐ gōng zuǒ zhuàn
謝小娥傳 (李公佐撰)
xiǎo é xìng xiè shì, yù zhāng rén, gū kè nǚ yě. shēng bā suì sàng mǔ, jià lì yáng xiá shì duàn jū zhēn. jū zhēn fù qì zhòng yì, jiāo yóu háo jùn. xiǎo é fù chù jù chǎn, yǐn míng shāng jiǎ jiān, cháng yǔ duàn xù tóng zhōu huò, wǎng lái jiāng hú. shí xiǎo é nián shí sì, shǐ jí jī, fù yǔ fū jù wèi dào suǒ shā, jǐn lüè jīn bó. duàn zhī dì xiōng, xiè zhī shēng zhí, yǔ tóng pú bèi shù shí xī chén yú jiāng. xiǎo é yì shāng xiōng zhé zú, piāo liú shuǐ zhōng, wèi tā chuán suǒ huò. jīng xī ér huó. yīn liú zhuǎn qǐ shí zhì shàng yuán xiàn, yī miào guǒ sì ní jìng wù zhī shì. chū fù zhī sǐ yě, xiǎo é mèng fù wèi yuē: shā wǒ zhě, chē zhōng hóu, mén dōng cǎo. yòu shù rì, fù mèng qí fū wèi yuē: shā wǒ zhě, hé zhōng zǒu, yī rì fū. xiǎo é bù zì jiě wù, cháng shū cǐ yǔ, guǎng qiú zhì zhě biàn zhī, lì nián bù néng dé. zhì yuán hé bā nián chūn, yú bà jiāng xī cóng shì, piān zhōu dōng xià, yān pō jiàn yè. dēng wǎ guān sì gé, yǒu sēng qí wù zhě, zhòng xián hǎo xué, yǔ yú shàn, yīn gào yú yuē: yǒu shuāng fù míng xiǎo é zhě, měi lái sì zhōng, shì wǒ shí èr zì mí yǔ, mǒu bù néng biàn. yú suì qǐng qí gōng shū yú zhǐ, nǎi píng kǎn shū kōng, níng sī mò lǜ, zuò kè wèi juàn, liǎo wù qí wén. lìng sì tóng jí zhào xiǎo é qián zhì, xún fǎng qí yóu. xiǎo é wū yàn liáng jiǔ, nǎi yuē: wǒ fù jí fū, jiē wèi zéi suǒ shā. ěr hòu cháng mèng fù gào yuē: shā wǒ zhě chē zhōng hóu, mén dōng cǎo.' yòu mèng fū gào yuē:' shā wǒ zhě, hé zhōng zǒu, yī rì fū.' suì jiǔ wú rén wù zhī. yú yuē: ruò rán zhě, wú shěn xiáng yǐ, shā rǔ fù shì shēn lán, shā rǔ fū shì shēn chūn. qiě chē zhōng hóu, chē zì, qù shàng xià gè yī huà, shì shēn zì, yòu shēn shǔ hóu, gù yuē chē zhōng hóu cǎo xià yǒu mén, mén zhōng yǒu dōng, nǎi lán zì yě yòu hé zhōng zǒu, shì chuān tián guò, yì shì shēn zì yě. yī rì fū zhě, fū shàng gèng yī huà, xià yǒu rì, shì chūn zì yě. shā rǔ fù shì shēn lán, shā rǔ fū shì shēn chūn, zú kě míng yǐ. xiǎo é tòng kū zài bài, shū shēn lán shēn chūn sì zì yú yī zhōng, shì jiāng fǎng shā èr zéi, yǐ fù qí yuān. é yīn wèn yú xìng shì guān zú, chuí tì ér qù. ěr hòu xiǎo é biàn wèi nán zǐ fú, yōng bǎo yú jiāng hú jiān, suì yú, zhì xún yáng jùn, jiàn zhú hù shàng yǒu zhǐ bǎng zi, yún zhào yōng zhě. xiǎo é nǎi yīng zhào yì mén, wèn qí zhǔ, nǎi shēn lán yě. lán yǐn guī, é xīn fèn mào shùn, zài lán zuǒ yòu, shén jiàn qīn ài. jīn bó chū rù zhī shù, wú bù wěi é. yǐ èr suì yú, jìng bù zhī é zhī nǚ rén yě. xiān shì xiè shì zhī jīn bǎo jǐn xiù, yī wù qì jù, xī lüè zài lán jiā. xiǎo é měi zhí jiù wù, wèi cháng bù àn qì yí shí. lán yǔ chūn, zōng kūn dì yě, shí chūn yī jiā zhù dà jiāng běi dú shù pǔ, yǔ lán wǎng lái mì qià. lán yǔ chūn tóng qù jīng yuè, duō huò cái bó ér guī. měi liú é yǔ lán qī qī yuán zuò yàn, jù xǔ běn gǎi. lán chén xiào běn lán zuò rǎn. shì tóng shǒu jiā shì, jiǔ ròu yī fú, gěi é shén fēng. huò yī rì, chūn xié wén lǐ jiān jiǔ yì lán, é sī tàn yuē: lǐ jūn jīng wù xuán jiàn, jiē fú mèng yán, cǐ nǎi tiān qǐ qí xīn, zhì jiāng jiù yǐ. shì xī, lán yǔ chūn huì, qún zéi bì zhì, hān yǐn. jì zhū xiōng jì qù, chūn chén zuì, wò yú nèi shì, lán yì lù qǐn yú tíng. xiǎo é qián suǒ chūn yú nèi, chōu pèi dāo, xiān duàn lán shǒu, hū hào lín rén bìng zhì. chūn qín yú nèi, lán sǐ yú wài, huò zāng shōu huò, shù zhì qiān wàn. chū, lán chūn yǒu dǎng shù shí, àn jì qí míng, xī qín jiù lù. shí xún yáng tài shǒu zhāng gōng, shàn é jié é jié èr zì yuán kòng quē, jù chén xiào běn bǔ. xíng, wèi jù qí shì shàng wèi jù qí shì shàng wǔ zì yuán kòng quē, jù huáng běn bǔ. jīng biǎo, nǎi dé miǎn sǐ. shí yuán hé shí èr nián xià suì yě. fù fù fū zhī chóu bì, guī běn lǐ, jiàn qīn shǔ. lǐ zhōng háo zú zhēng qiú pìn, é shì xīn bù jià, suì jiǎn fà pī hè, fǎng dào yú niú tóu shān, shī shì dà shì ní jiǎng jiǎng yuán zuò jiāng, jù chén xiào běn gǎi. lǜ shī. é zhì jiān xíng kǔ, shuāng chūn yǔ xīn, bù juàn jīn lì. shí sān nián sì yuè, shǐ shòu jù jiè yú sì zhōu kāi yuán sì, jìng yǐ xiǎo é wèi fǎ hào, bù wàng běn yě. qí nián xià yuè, yú shǐ guī zhǎng ān, tú jīng sì bīn, guò shàn yì sì, yè dà dé ní lìng cāo. jiàn xīn jiè jiàn xīn jiè yuán zuò jiè xīn jiàn, jù chén xiào běn gǎi. zhě shù shí, jìng fà xiān pèi, wēi yí yōng róng, liè shì shī zhī zuǒ yòu. zhōng yǒu yī ní wèn shī yuē: cǐ guān qǐ fēi hóng zhōu lǐ pàn guān èr shí sān láng zhě hū? shī yuē: rán. yuē: shǐ wǒ huò bào jiā chóu, dé xuě yuān chǐ, shì pàn guān ēn dé yě. gù yú bēi qì. yú bù zhī shí, xún fǎng qí yóu. é duì yuē: mǒu míng xiǎo é, qǐng qǐ shí shuāng fù yě. pàn guān shí wèi biàn shēn lán shēn chūn èr zéi míng zì, qǐ bù yì niàn hū? yú yuē: chū bù xiāng jì, jīn jí wù yě. é yīn qì. jù xiě jì shēn lán shēn chūn, fù fù fū zhī chóu, zhì yuàn cū cū yuán zuò xiāng, jù chén xiào běn gǎi. bì, jīng yíng zhōng shǐ jiān kǔ zhī zhuàng. xiǎo é yòu wèi yú yuē: bào pàn guān ēn, dāng yǒu rì yǐ, qǐ tú rán zāi. jiē hū! yú néng biàn èr dào zhī xìng míng, xiǎo é yòu néng jìng fù fù fū zhī chóu yuān, shén dào bù mèi, zhāo rán kě zhī. xiǎo é hòu mào shēn cí, cōng mǐn duān tè, liàn zhǐ bǒ zú, shì qiú zhēn rú. yuán zì rù dào, yī wú xù bó, zhāi wú yán lào fēi lǜ yí chán lǐ, kǒu wú suǒ yán. hòu shù rì, gào wǒ guī niú tóu shān. piān zhōu fàn huái, yún yóu nán guó, bù fù zài yù. jūn zǐ yuē: shì zhì bù shě, fù fù fū zhī chóu, jié yě yōng bǎo zá chù, bù zhī nǚ rén, zhēn yě. nǚ zǐ zhī xíng, wéi zhēn yǔ jié, néng zhōng shǐ quán zhī ér yǐ, rú xiǎo é, zú yǐ jǐng tiān xià nì dào luàn cháng zhī xīn, zú yǐ guān tiān xià zhēn fū xiào fù zhī jié. yú bèi xiáng qián shì, fā míng yǐn wén, àn yǔ míng huì, fú yú rén xīn. zhī shàn bù lù, fēi chūn qiū zhī yì yě, gù zuò chuán yǐ jīng měi zhī.
小娥姓謝氏,豫章人,估客女也。生八歲喪母,嫁歷陽俠士段居貞。居貞負氣重義,交遊豪俊。小娥父畜巨產,隱名商賈間,常與段婿同舟貨,往來江湖。時小娥年十四,始及笄,父與夫俱為盜所殺,盡掠金帛。段之弟兄,謝之生侄,與僮僕輩數十悉沉於江。小娥亦傷胸折足,漂流水中,為他船所獲。經夕而活。因流轉乞食至上元縣,依妙果寺尼淨悟之室。初父之死也,小娥夢父謂曰:「殺我者,車中猴,門東草。」又數日,復夢其夫謂曰:「殺我者,禾中走,一日夫。」小娥不自解悟,常書此語,廣求智者辨之,歷年不能得。至元和八年春,余罷江西從事,扁舟東下,淹泊建業。登瓦官寺閣,有僧齊物者,重賢好學,與余善,因告余曰:「有孀婦名小娥者,每來寺中,示我十二字謎語,某不能辨。」余遂請齊公書於紙,乃憑檻書空,凝思默慮,坐客未倦,了悟其文。令寺童疾召小娥前至,詢訪其由。小娥嗚咽良久,乃曰:「我父及夫,皆為賊所殺。邇後嘗夢父告曰:「殺我者車中猴,門東草。'又夢夫告曰:'殺我者,禾中走,一日夫。'歲久無人悟之。」余曰:「若然者,吾審詳矣,殺汝父是申蘭,殺汝夫是申春。且「車中猴」,「車」字,去上下各一畫,是「申」字,又申屬猴,故曰「車中猴」;「草」下有「門」,「門」中有「東」,乃「蘭」字也;又「禾中走」,是穿田過,亦是「申」字也。「一日夫」者,「夫」上更一畫,下有日,是「春」字也。殺汝父是申蘭,殺汝夫是申春,足可明矣。」小娥慟哭再拜,書「申蘭、申春」四字於衣中,誓將訪殺二賊,以復其冤。娥因問余姓氏官族,垂涕而去。爾後小娥便為男子服,傭保於江湖間,歲余,至潯陽郡,見竹戶上有紙牓子,雲召傭者。小娥乃應召詣門,問其主,乃申蘭也。蘭引歸,娥心憤貌順,在蘭左右,甚見親愛。金帛出入之數,無不委娥。已二歲余,竟不知娥之女人也。先是謝氏之金寶錦繡,衣物器具,悉掠在蘭家。小娥每執舊物,未嘗不暗泣移時。蘭與春,宗昆弟也,時春一家住大江北獨樹浦,與蘭往來密洽。蘭與春同去經月,多獲財帛而歸。每留娥與蘭妻(「妻」原作「宴」,據許本改。)蘭(陳校本「蘭」作「染」。)氏同守家室,酒肉衣服,給娥甚豐。或一日,春攜文鯉兼酒詣蘭,娥私嘆曰:「李君精悟玄鑒,皆符夢言,此乃天啟其心,志將就矣。」是夕,蘭與春會,群賊畢至,酣飲。暨諸凶既去,春沉醉,臥於內室,蘭亦露寢於庭。小娥潛鎖春於內,抽佩刀,先斷蘭首,呼號鄰人並至。春擒於內,蘭死於外,獲贓收貨,數至千萬。初,蘭、春有黨數十,暗記其名,悉擒就戮。時潯陽太守張公,善娥節(「娥節」二字原空缺,據陳校本補。)行,為具其事上(「為具其事上」五字原空缺,據黃本補。)旌表,乃得免死。時元和十二年夏歲也。復父夫之仇畢,歸本里,見親屬。里中豪族爭求聘,娥誓心不嫁,遂剪髮披褐,訪道於牛頭山,師事大士尼蔣(「蔣」原作「將」,據陳校本改。)律師。娥志堅行苦,霜春雨薪,不倦筋力。十三年四月,始受具戒於泗州開元寺,竟以小娥為法號,不忘本也。其年夏月,余始歸長安,途經泗濱,過善義寺,謁大德尼令操。見新戒(「見新戒」原作「戒新見」,據陳校本改。)者數十,淨髮鮮帔,威儀雍容,列侍師之左右。中有一尼問師曰:「此官豈非洪州李判官二十三郎者乎?」師曰:「然」。曰:「使我獲報家仇,得雪冤恥,是判官恩德也」。顧余悲泣。余不之識,詢訪其由。娥對曰:「某名小娥,頃乞食孀婦也。判官時為辨申蘭、申春二賊名字,豈不憶念乎?」余曰:「初不相記,今即悟也。」娥因泣。具寫記申蘭、申春,復父夫之仇,志願粗(「粗」原作「相」,據陳校本改。)畢,經營終始艱苦之狀。小娥又謂余曰:「報判官恩,當有日矣,豈徒然哉。」嗟乎!余能辨二盜之姓名,小娥又能竟復父夫之仇冤,神道不昧,昭然可知。小娥厚貌深辭,聰敏端特,煉指跛足,誓求真如。爰自入道,衣無絮帛,齋無鹽酪;非律儀禪理,口無所言。後數日,告我歸牛頭山。扁舟泛淮,雲遊南國,不復再遇。君子曰:誓志不舍,復父夫之仇,節也;傭保雜處,不知女人,貞也。女子之行,唯貞與節,能終始全之而已,如小娥,足以儆天下逆道亂常之心,足以觀天下貞夫孝婦之節。余備詳前事,發明隱文,暗與冥會,符於人心。知善不錄,非《春秋》之義也,故作傳以旌美之。
yáng chāng chuán fáng qiān lǐ zhuàn
楊娼傳 (房千里撰)
yáng chāng zhě, zhǎng ān lǐ zhōng zhī shū sè yě. tài dù shén dōu, fù yǐ yě róng zì xǐ. wáng gōng jù rén xiǎng kè, jìng yāo zhì xí shàng, suī bù yǐn zhě, bì wèi zhī yǐn mǎn jǐn huān. zhǎng ān zhū ér yī zào qí shì, dài zhì wáng shēng pò chǎn ér bù huǐ. yóu shì chāng zhī míng guān zhū jí zhōng, dà shòu yú shí yǐ. lǐng nán shuài jiǎ, guì yóu zi yě. qī běn qī lǐ nǚ, yù shuài shén hàn. xiān yuē, shè yǒu yì zhì zhě, dāng qǔ sǐ bái rèn xià. shuài yòu guì, xǐ yín, nèi kǔ qí qī, mò zhī cuò yì. nǎi yīn chū zhòng lù, xuē qù chāng zhī jí, ér qiè zhī nán hǎi, guǎn zhī tā shě. gōng yú ér tóng, xī yǐn ér guī. chāng yǒu huì xìng, shì shuài yóu jǐn. píng jū yǐ nǚ zhí zì shǒu, fēi qí lǐ, bù wàng fā. fù hòu shuài zhī zuǒ yòu, xián néng dé qí huān xīn. gù shuài yì bì zhī. huì jiān suì, shuài dé bìng, qiě bù qǐ. sī yī jiàn chāng, ér dàn qí qī. shuài sù yǔ jiān jūn shǐ hòu, mì qiǎn dǎo yì, shǐ wèi fāng lüè. jiān jūn nǎi dài qí qī yuē: jiāng jūn bìng shén, sī dé shàn fèng shì jiān diào zhě shì zhī, chōu dāng sù yǐ. mǒu yǒu shàn bì, jiǔ gěi shì guì shì, dòng dé rén yì. qǐng fū rén tīng yǐ bì ān jiāng jūn sì tǐ, rú hé? qī yuē: zhōng guì rén xìn rén yě, guǒ rán. yú wú wú kǔ ěr, kě cù zhào bì lái. jiān jūn jí mìng chāng mào wèi bì yǐ jiàn shuài, jì wèi xíng ér shì xiè, shuài zhī qī nǎi yōng jiàn bì shù shí, liè bái tǐng, chì gāo huò yú tíng ér cì zhī yǐ. xū qí zhì, dāng tóu zhī fèi gé. shuài wén ér dà kǒng, cù mìng zhǐ chāng zhī zhì. qiě yuē: cǐ zì wǒ yì, jǐ lèi yú qú. jīn xìng wú zhī wèi sǐ yě, bì shǐ tuō qí hǔ huì, bù rán, qiě wú jí yǐ. nǎi dà yí qí qí bǎo, mìng jiā tóng bàng qīng dāo. wèi chāng běi guī, zì shì shuài zhī fèn yì shēn, bù yú xún ér wù gù. chāng zhī xíng shì jí hóng yǐ, wèn zhì, chāng nǎi jǐn fǎn shuài zhī lù, shè wèi ér kū yuē: jiāng jūn yóu qiè ér sǐ, jiāng jūn qiě sǐ, qiè ān yòng shēng wèi? qiè qǐ gū jiāng jūn zhě yé? jí chè diàn ér sǐ zhī. fū chāng yǐ sè shì rén zhě yě, fēi qí lì zé bù hé yǐ. ér yáng néng bào shuài yǐ sǐ, yì yě què shuài zhī lù, lián yě. suī wèi chāng, chà zú duō hū!
楊娼者,長安里中之殊色也。態度甚都,復以冶容自喜。王公鉅人享客,競邀致席上,雖不飲者,必為之引滿盡歡。長安諸兒一造其室,殆至亡生破產而不悔。由是娼之名冠諸籍中,大售於時矣。嶺南帥甲,貴遊子也。妻本戚里女,遇帥甚悍。先約,設有異志者,當取死白刃下。帥幼貴,喜淫,內苦其妻,莫之措意。乃陰出重賂,削去娼之籍,而挈之南海,館之他舍。公餘而同,夕隱而歸。娼有慧姓,事帥尤謹。平居以女職自守,非其理,不妄發。復厚帥之左右,咸能得其歡心。故帥益嬖之。會間歲,帥得病,且不起。思一見娼,而憚其妻。帥素與監軍使厚,密遣導意,使為方略。監軍乃紿其妻曰:「將軍病甚,思得善奉侍煎調者視之,瘳當速矣。某有善婢,久給事貴室,動得人意。請夫人聽以婢安將軍四體,如何?」妻曰:「中貴人信人也,果然。於吾無苦耳,可促召婢來。」監軍即命娼冒為婢以見帥,計未行而事泄,帥之妻乃擁健婢數十,列白挺,熾膏鑊於廷而伺之矣。須其至,當投之沸鬲。帥聞而大恐,促命止娼之至。且曰:「此自我意,幾累於渠。今幸吾之未死也,必使脫其虎喙,不然,且無及矣。」乃大遺其奇寶,命家僮傍輕舠。衛娼北歸,自是帥之憤益深,不逾旬而物故。娼之行適及洪矣,問至,娼乃盡返帥之賂,設位而哭曰:「將軍由妾而死,將軍且死,妾安用生為?妾豈孤將軍者耶?」即撤奠而死之。夫娼以色事人者也,非其利則不合矣。而楊能報帥以死,義也;卻帥之賂,廉也。雖為娼,差足多乎!
fēi yān chuán huáng fǔ méi zhuàn
非煙傳 (皇甫枚撰)
lín huái wǔ gōng yè, xián tōng zhōng, rèn hé nán fǔ gōng cáo cān jūn. ài qiè yuē fēi yān, xìng bù shì, róng zhǐ xiān lì, ruò bù shèng qǐ luó shàn qín shēng, hǎo wén bǐ, yóu gōng jī ōu, qí yùn yǔ sī zhú hé. gōng yè shén bì zhī. qí bǐ lín tiān shuǐ zhào shì dì yě, yì yī yīng zhī zú, bù néng chì yán. qí zǐ yuē xiàng, xiù duān yǒu wén, cái ruò guàn yǐ, shí fāng jū sàng lǐ. hū yī rì, yú nán yuán xì zhōng, kuī jiàn fēi yān, shén qì jù sàng, fèi shí wàng mèi. nǎi hòu lù gōng yè zhī hūn, yǐ qíng gào zhī. hūn yǒu nán sè, fù wèi hòu lì suǒ dòng, nǎi lìng qí qī cì fēi yān jiān chù, jù yǐ xiàng yì yán yān. fēi yān wén zhī, dàn hán xiào níng dì ér bù dá. mén ǎo jǐn yǐ yǔ xiàng, xiàng fā kuáng xīn dàng, bù zhī suǒ chí, nǎi qǔ xuē tāo jiān, tí jué jù yuē: yī dǔ qīng chéng mào, chén xīn zhǐ zì cāi. bù suí xiāo shǐ qù, nǐ xué ā lán lái. yǐ suǒ tí mì jiān zhī, qí mén ǎo dá fēi yān. yān dú bì, xū jiē liáng jiǔ, wèi ǎo yuē: wǒ yì céng kuī jiàn zhào láng, dà hǎo cái mào. cǐ shēng báo fú, bù dé dāng zhī. gài bǐ wǔ shēng cū hàn, fēi liáng pèi ěr. nǎi fù chóu piān, xiě yú jīn fèng jiān yuē: lǜ cǎn shuāng é bù zì chí, zhǐ yuán yōu hèn zài xīn shī. láng xīn yīng shì qín xīn yuàn, mài mài chūn qíng gèng nǐ shuí? fēng fù mén ǎo, lìng yí xiàng. xiàng qǐ jiān, yín fěng shù sì, fǔ zhǎng xǐ yuē: wú shì xié yǐ. yòu yǐ shàn xī yù yè zhǐ, fù shī yǐ xiè yuē: zhēn zhòng jiā rén zèng hǎo yīn, cǎi jiān fāng hàn liǎng qíng shēn. báo yú chán yì nán gōng hèn, mì shì yíng tóu wèi xiě xīn. yí shì luò huā mí bì dòng, zhǐ sī qīng yǔ sǎ yōu jīn. bǎi huí xiāo xī qiān huí mèng, cái zuò zhǎng yáo jì lǜ qín. shī qù xún rì, mén ǎo bù fù lái, xiàng yōu kǒng shì xiè, huò fēi yān zhuī huǐ. chūn xī, yú qián tíng dú zuò, fù shī yuē: lǜ àn hóng cáng qǐ míng yān, dú jiāng yōu hèn xiǎo tíng qián. chén chén liáng yè yǔ shuí yǔ, xīng gé yín hé yuè bàn tiān. míng rì, chén qǐ yín jì, ér mén ǎo lái chuán fēi yān yǔ yuē: wù yà xún rì wú xìn, gài yǐ wēi yǒu bù ān. yīn shòu xiàng yǐ lián chán jǐn xiāng náng, bìng bì tái jiān shī yuē: wú lì yán zhuāng yǐ xiù lóng, àn tí chán jǐn sī nán qióng. jìn lái yíng dé shāng chūn bìng, liǔ ruò huā yī qiè xiǎo fēng. xiàng jié jǐn náng yú huái, xì dú xiǎo jiǎn, yòu kǒng yān yōu sī zēng jí, nǎi jiǎn wū sī lán wèi huí jiǎn yuē: chūn rì chí chí, rén xīn qiāo qiāo, zì yīn kuī gòu, zhǎng yì mèng hún. suī yǔ jià chén jīn, nán yú huì hé ér dān chéng jiǎo rì, shì yǐ zhōu xuán. kuàng yòu wén chéng chūn duō gǎn, fāng lǚ wéi hé. hào bīng xuě zhī yán zī, yù huì lán zhī jiā qì, yōu yì zhī jí, hèn bù fān fēi qǐ wàng kuān qíng, wú zhì qiáo cuì. mò gū duǎn yùn, níng shuǎng hòu qī huǎng hū cùn xīn, shū qǐ néng jǐn? jiān chí fēi shén, yǎng jì huá biǎn. shī yuē: jiàn shuō shāng qíng wèi jiàn chūn, xiǎng fēng chán jǐn lǜ é pín. kòu tóu wèi bào yān qīng dào. dì yī fēng liú zuì sǔn rén. mén ǎo jì dé huí jiǎn, jìng jī yì yān gé zhōng. wǔ shēng wèi fǔ yuàn shǔ, gōng wù fán huǒ, huò shù yè yī zhí, huò jìng rì bù guī. shì shí shì zhí shēng rù fǔ cáo, yān chāi shū, dé yǐ kuǎn qǔ xún yì, jì ér zhǎng tài xī yuē: zhàng fū zhī zhì, nǚ zǐ zhī xīn, qíng qì hún jiāo, shì yuǎn rú jìn yě. yú shì hé hù chuí huǎng, wèi shū yuē: xià qiè bù xìng, chuí tiáo ér gū. zhōng jiān wèi méi shuò suǒ qī, suì pǐ hé yú suǒ lèi. měi zhì qīng fēng lǎng yuè, yí yù zhù zhù yuán zuò guì, jù chén xiào běn gǎi. yǐ zēng huái qiū zhàng dōng gāng, fàn jīn huī ér jì hèn. qǐ qī gōng zǐ, hū yí hǎo yīn, fā huá jiān ér sī fēi, fěng lì jù ér mù duàn. suǒ hèn luò chuān bō gé, jiǎ wǔ qiáng gāo, lián yún bù jí yú qín tái, jiàn mèng shàng yáo yú chǔ xiù. yóu wàng tiān cóng sù kěn, shén jiǎ wēi jī, yī bài qīng guāng, jiǔ yǔn wú hèn. jiān tí duǎn shén, yòng jì yōu huái. shī yuē: huà yán chūn yàn xū tóng sù, luò pǔ shuāng yuān kěn dú fēi. zhǎng hèn táo yuán zhū nǚ bàn, děng xián huā lǐ sòng láng guī. fēng qì, zhào mén yù, lìng dá yú xiàng. xiàng lǎn shū jí shī, yǐ yān yì shāo qiè, xǐ bù zì chí, dàn jìng shì fén xiāng, qián dǎo yǐ qí xī. yī rì jiāng xī, mén yù cù bù ér zhì, xiào qiě bài yuē: zhào láng yuàn jiàn shén xiān fǒu? xiàng jīng, lián wèn zhī. chuán yān yǔ yuē: jīn yè gōng cáo zhí fǔ, kě wèi liáng shí. qiè jiā hòu tíng, láng jūn zhī qián yuán yě. ruò bù yú huì hǎo, zhuān wàng lái yí. fāng cùn wàn zhòng, xī qí wù yǔ. jì xūn hēi, xiàng nǎi jī tī ér dēng, yān yǐ lìng zhòng tà yú xià. jì xià, jiàn yān jìng zhuāng shèng fú, lì yú huā xià. bài qì, jù yǐ xǐ jí bù néng yán, nǎi xiāng xié zì hòu mén rù táng zhōng. suì bèi gāng jiě huǎng, jǐn qiǎn quǎn zhī yì yān. jí xiǎo zhōng chū dòng, fù sòng xiàng yú yuán xià. yān zhí xiàng qì yuē: jīn rì xiāng yù, nǎi qián shēng yīn yuán ěr, wù wèi qiè wú yù jié sōng zhēn zhī zhì, fàng dàng rú sī. zhí yǐ láng zhī fēng diào, bù néng zì gù, yuàn shēn jiàn zhī. xiàng yuē: yì xī shì zhī mào, jiàn chū rén zhī xīn, yǐ shì yōu yōng, yǒng fèng huān xiá. yán qì, xiàng yú yuán ér guī. míng rì, tuō mén ǎo zèng yān shī yuē: shí dòng sān qīng suī lù zǔ, yǒu xīn hái dé bàng yáo tái. ruì xiāng fēng yǐn sī shēn yè, zhī shì ruǐ gōng xiān yù lái. yān lǎn shī wēi xiào, yīn fù zèng xiàng shī yuē: xiāng sī zhǐ pà bù xiāng shí, xiāng jiàn hái chóu què bié jūn. yuàn dé huà wèi sōng xià hè, yī shuāng fēi qù rù xíng yún. fēng fù mén ǎo, réng lìng yǔ xiàng yuē: lài qiè yǒu xiǎo xiǎo piān yǒng, bù rán, jūn zuò jǐ xǔ dà cái miàn mù. zī bù yíng xún, cháng dé yī qī yú hòu tíng. zhǎn wēi mì zhī sī, qìng sù xī zhī xīn, yǐ wèi guǐ shén bù zhī, tiān rén xiāng zhù. huò jǐng wù yù mù, gē yǒng jì qíng, lái zhù pín fán, bù néng xī zài. rú shì zhě zhōu suì. wú hé, yān shù yǐ xì guò tà qí nǚ nú, nú yīn xián zhī, chéng jiān jǐn yǐ gào gōng yè. gōng yè yuē: rǔ shèn yán, wǒ dāng cì chá zhī. hòu zhì zhí rì, nǎi wěi chén zhuàng qǐng jiǎ. dài xī, rú cháng rù zhí, suì qián yú lǐ mén. jiē gǔ jì zuò, pú fú ér guī. xún qiáng zhì hòu tíng, jiàn yān fāng yǐ hù wēi yín, xiàng zé jù yuán xié dì. gōng yè bù shèng qí fèn, tǐng qián yù qín, xiàng jué tiào qù, yè bó zhī, dé qí bàn rú. nǎi rù shì, hū yān jié zhī. yān sè dòng shēng zhàn, ér bù yǐ shí gào. gōng yè yù nù, fù zhī dà zhù, biān chǔ xuè liú. dàn yún: shēng de xiāng qīn, sǐ yì hé hèn! shēn yè, gōng yè dài ér jiǎ mèi. yān hū qí suǒ ài nǚ pú yuē: yǔ wǒ yī bēi shuǐ. shuǐ zhì, yǐn jǐn ér jué. gōng yè qǐ, jiāng fù chī zhī, yǐ sǐ yǐ. nǎi jiě fù jǔ zhì gé zhōng, lián hū zhī, shēng yán yān bào jí zhì yǔn. hòu shù rì, biǎn yú běi máng, ér lǐ xiàng jiān jiē zhī qí qiáng sǐ yǐ. xiàng yīn biàn fú yì míng, yuǎn cuàn jiāng zhè jiān. luò yáng cái shì yǒu cuī lǐ èr shēng, cháng yǔ wǔ yuàn yóu chù, cuī fù shī mò jù yún: qià sì chuán huā rén yǐn sàn, kōng chuáng pāo xià zuì fán zhī. qí xī, mèng yān xiè yuē: qiè mào suī bù dài táo lǐ, ér líng luò guò zhī. pěng jūn jiā shén, kuì yǎng wú yǐ. lǐ shēng shī mò jù yún: yàn pò xiāng hún rú yǒu zài, hái yīng xiū jiàn zhuì lóu rén. qí xī, mèng yān jǐ jǐ yuán zuò zhàn, jù míng chāo běn gǎi. shǒu ér yán yuē: shì yǒu bǎi xíng, jūn dé quán hū? hé zhì jīn piàn yán kǔ xiāng dǐ chì? dāng qū jūn yú dì xià miàn zhèng zhī. shù rì, lǐ shēng zú, shí rén yì yān.
臨淮武公業,咸通中,任河南府功曹參軍。愛妾曰非煙,姓步氏,容止纖麗,若不勝綺羅;善秦聲,好文筆,尤工擊甌,其韻與絲竹合。公業甚嬖之。其比鄰天水趙氏第也,亦衣纓之族,不能斥言。其子曰象,秀端有文,才弱冠矣,時方居喪禮。忽一日,於南垣隙中,窺見非煙,神氣俱喪,廢食忘寐。乃厚賂公業之閽,以情告之。閽有難色,復為厚利所動,乃令其妻伺非煙間處,具以象意言焉。非煙聞之,但含笑凝睇而不答。門媼盡以語象,象發狂心蕩,不知所持,乃取薛濤箋,題絕句曰:「一睹傾城貌,塵心只自猜。不隨蕭史去,擬學阿蘭來。」以所題密緘之,祈門媼達非煙。煙讀畢,吁嗟良久,謂媼曰:「我亦曾窺見趙郎,大好才貌。此生薄福,不得當之。」蓋鄙武生麄悍,非良配耳。乃復酬篇,寫於金鳳箋曰:「綠慘雙娥不自持,只緣幽恨在新詩。郎心應似琴心怨,脈脈春情更擬誰?」封付門媼,令遺象。象啟緘,吟諷數四,拊掌喜曰:「吾事諧矣。」又以剡溪玉葉紙,賦詩以謝曰:「珍重佳人贈好音,彩箋芳翰兩情深。薄於蟬翼難供恨,密似蠅頭未寫心。疑是落花迷碧洞,只思輕雨灑幽襟。百回消息千回夢,裁作長謠寄綠琴。」詩去旬日,門媼不復來,象憂恐事泄,或非煙追悔。春夕,於前庭獨坐,賦詩曰:「綠暗紅藏起暝煙,獨將幽恨小庭前。沉沉良夜與誰語,星隔銀河月半天。」明日,晨起吟際,而門媼來傳非煙語曰:「勿訝旬日無信,蓋以微有不安。」因授象以連蟬錦香囊,並碧苔箋詩曰:「無力嚴妝倚繡櫳,暗題蟬錦思難窮。近來嬴得傷春病,柳弱花欹怯曉風。」象結錦囊於懷,細讀小簡,又恐煙幽思增疾,乃剪烏絲闌為回簡曰:「春日遲遲,人心悄悄,自因窺覯,長役夢魂。雖羽駕塵襟,難於會合;而丹誠皎日,誓以周旋。況又聞乘春多感,芳履違和。耗冰雪之妍姿,郁蕙蘭之佳氣,憂抑之極,恨不翻飛;企望寬情,無至憔悴。莫孤短韻,寧爽後期;恍惚寸心,書豈能盡?兼持菲什,仰繼華藊。詩曰:見說傷情為見春,想封蟬錦綠蛾顰。叩頭為報煙卿道。第一風流最損人。」門媼既得回簡,徑齎詣煙閣中。武生為府掾屬,公務繁夥,或數夜一直,或竟日不歸。是時適值生入府曹,煙拆書,得以款曲尋繹,既而長太息曰:「丈夫之志,女子之心,情契魂交,視遠如近也。」於是闔戶垂幌,為書曰:「下妾不幸,垂髫而孤。中間為媒妁所欺,遂匹合於瑣類。每至清風朗月,移玉柱(「柱」原作「桂」,據陳校本改。)以增懷;秋帳冬釭,泛金徽而寄恨。豈期公子,忽貽好音,發華緘而思飛,諷麗句而目斷。所恨洛川波隔,賈午牆高,聯雲不及於秦台,薦夢尚遙於楚岫。猶望天從素懇,神假微機,一拜清光,九殞無恨。兼題短什,用寄幽懷。詩曰:「畫檐春燕須同宿,洛浦雙鴛肯獨飛。長恨桃源諸女伴,等閒花里送郎歸。」封訖,召門嫗,令達於象。象覽書及詩,以煙意稍切,喜不自持,但靜室焚香,虔禱以俟息。一日將夕,門嫗促步而至,笑且拜曰:「趙郎願見神仙否?」象驚,連問之。傳煙語曰:「今夜功曹直府,可謂良時。妾家後庭,郎君之前垣也。若不逾惠好,專望來儀。方寸萬重,悉俟晤語。」既曛黑,象乃躋梯而登,煙已令重榻於下。既下,見煙靚妝盛服,立於花下。拜訖,俱以喜極不能言,乃相攜自後門入堂中。遂背釭解幌,盡繾綣之意焉。及曉鍾初動,復送象於垣下。煙執象泣曰:「今日相遇,乃前生因緣耳,勿謂妾無玉潔松貞之志,放蕩如斯。直以郎之風調,不能自顧,願深鑒之。」象曰:「挹希世之貌,見出人之心,已誓幽庸,永奉歡狎。」言訖,象逾垣而歸。明日,托門媼贈煙詩曰:「十洞三清雖路阻,有心還得傍瑤台。瑞香風引思深夜,知是蕊宮仙馭來。」煙覽詩微笑,因復贈象詩曰:「相思只怕不相識,相見還愁卻別君。願得化為松下鶴,一雙飛去入行雲。」封付門媼,仍令語象曰:「賴妾有小小篇詠,不然,君作幾許大才面目。」茲不盈旬,常得一期於後庭。展微密之思,罄宿昔之心,以為鬼神不知,天人相助。或景物寓目,歌詠寄情,來住頻繁,不能悉載。如是者周歲。無何,煙數以細過撻其女奴,奴陰銜之,乘間盡以告公業。公業曰:「汝慎言,我當伺察之。」後至直日,乃偽陳狀請假。迨夕,如常入直,遂潛於里門。街鼓既作,匍伏而歸。循牆至後庭,見煙方倚戶微吟,象則據垣斜睇。公業不勝其忿,挺前欲擒,象覺跳去,業搏之,得其半襦。乃入室,呼煙詰之。煙色動聲戰,而不以實告。公業愈怒,縛之大柱,鞭楚血流。但云:「生得相親,死亦何恨!」深夜,公業怠而假寐。煙呼其所愛女僕曰:「與我一杯水。」水至,飲盡而絕。公業起,將復笞之,已死矣。乃解縛舉置閣中,連呼之,聲言煙暴疾致殞。後數日,窆於北邙,而里巷間皆知其強死矣。象因變服易名,遠竄江浙間。洛陽才士有崔李二生,常與武掾游處,崔賦詩末句云:「恰似傳花人飲散,空床拋下最繁枝。」其夕,夢煙謝曰:「妾貌雖不迨桃李,而零落過之。捧君佳什,愧仰無已。」李生詩末句云:「艷魄香魂如有在,還應羞見墜樓人。」其夕,夢煙戟(「戟」原作「戰」,據明抄本改。)手而言曰:「士有百行,君得全乎?何至矜片言苦相詆斥?當屈君於地下面證之。」數日,李生卒,時人異焉。