àn qián suǒ xù zhī qiū zào fāng lùn, nǎi zào zhī fù qì yě, biāo qì yě. gài zào shǔ jīn ér kè mù, mù zhī zǐ, shǎo yáng xiāng huǒ yě, huǒ qì lái fù, gù xiàn zào rè gān zào zhī zhèng. yòu líng shū wèi bǐng dīng wèi shǒu zhī liǎng yáng hé míng, chén sì wèi zú zhī liǎng yáng hé míng, yáng míng běn zào, biāo yáng yě. qián rén wèi zào qì huà huǒ, jīng wèi zào jīn zhī xià, huǒ qì chéng zhī, jiē wèi shì yě. àn gǔ fāng shū, wú qiū zào zhī bìng. jìn dài yǐ lái, wéi yù shì shǐ bǔ zào qì lùn, qí fāng yòng gān rùn wēi hán yè shì yì yǒu zào qì huà huǒ zhī lùn, qí fāng yòng xīn liáng gān rùn nǎi sù wèn suǒ wèi zào huà yú tiān, rè fǎn shèng zhī, zhì yǐ xīn liáng, zuǒ yǐ kǔ gān fǎ yě.
按前所序之秋燥方論，乃燥之復氣也，標氣也。蓋燥屬金而克木，木之子，少陽相火也，火氣來復，故現燥熱乾燥之證。又《靈樞》謂∶丙丁為手之兩陽合明，辰巳為足之兩陽合明，陽明本燥，標陽也。前人謂燥氣化火，經謂燥金之下，火氣承之，皆謂是也。案古方書，無秋燥之病。近代以來，惟喻氏始補燥氣論，其方用甘潤微寒；葉氏亦有燥氣化火之論，其方用辛涼甘潤；乃《素問》所謂燥化於天，熱反勝之，治以辛涼，佐以苦甘法也。

táng xí qián rén zhī jiù, gù dàn xù zào zhèng fù qì rú qián. shū yǐ gào chéng, qiè sī yǔ sù wèn zào yín suǒ shèng bù hé, gù zá shuō piān zhōng, tè zhe zào lùn yī tiáo, xiáng yán zhèng huà duì huà shèng qì fù qì yǐ bǔ zhī. qí yú zào bìng shèng qì zhī xiàn yú sān jiāo zhě, jiū wèi chū fāng lùn, nǎi bù quán zhī shū, xīn zhōng bù ān. sì dé shěn mù nán xiān shēng yī zhēng wēn rè bìng lùn, nèi yǒu qiū zào yī piān, yì lùn tōng dá zhèng dà, zī cǎi ér lù zhī yú hòu, jiān yǒu piān shèng bù yuán zhī chù, yòu xiáng biàn zhī, bìng tè bǔ zào zhèng shèng qì zhì fǎ rú xià. zài àn shèng fù zhī lǐ, yǔ zhèng huà duì huà, cóng běn cóng biāo zhī dào, jìn dài yǐ lái, duō bù shēn qiú, zhù shì zhī jiā, yì bù shèn kǎo. rú zhòng jǐng shāng hán lùn zhōng zhī má guì jiāng fù, zhì hán zhī shèng qì yě, zhì hán zhī zhèng huà yě, zhì hán zhī běn bìng yě. bái hǔ chéng qì, zhì hán zhī fù qì yě, zhì hán zhī duì huà yě, zhì hán zhī biāo bìng yě. yú qì jù kě cóng cǐ lèi tuī. tài yáng běn hán biāo rè, duì huà wèi huǒ, gài shuǐ shèng bì kè huǒ. gù jīng zài tài yáng sī tiān, xīn bìng wèi duō. mò zǒng jié zhī yuē bìng běn yú xīn, xīn huǒ shòu bìng bì kè jīn. bái hǔ suǒ yǐ jiù jīn yě. jīn shòu bìng, zé jiān gāng láo gù, zhì sāi bù tōng, fù qì wèi tǔ, tǔ xìng yōng sè, fǎn lái kè běn shēn zhī zhēn shuǐ. chéng qì, suǒ yǐ xiè jīn yǔ tǔ ér jiù shuǐ yě. zài jīng wèi hán yín suǒ shèng, yǐ xián xiè zhī. cóng lái zhù shì jiā, bù guò suí wén shì yì, qí suǒ yǐ yòng fāng zhī gù, jiū wèi dá chū. běn lùn bù néng biàn zhù shāng hán, ǒu jǔ yī duān, yǐ lì qí yú. míng zhě dé cǐ mén jīng, shú wán nèi jīng, zì kě yíng rèn ér jiě néng jiě shāng hán, qí yú běn lùn, zì wú nán jiě zhě yǐ. yóu shì tuī zhī, liù qì jiē rán ěr.
瑭襲前人之舊，故但敘燥證復氣如前。書已告成，竊思與《素問》燥淫所勝不合，故雜說篇中，特着燥論一條，詳言正化、對化、勝氣、復氣以補之。其於燥病勝氣之現於三焦者，究未出方論，乃不全之書，心終不安。嗣得沈目南先生《醫征》溫熱病論，內有秋燥一篇，議論通達正大，茲采而錄之於後，間有偏勝不園之處，又詳辨之，並特補燥證勝氣治法如下。再按勝復之理，與正化對化，從本從標之道，近代以來，多不深求，注釋之家，亦不甚考。如仲景《傷寒論》中之麻桂、姜附，治寒之勝氣也，治寒之正化也，治寒之本病也。白虎、承氣，治寒之復氣也，治寒之對化也，治寒之標病也。餘氣俱可從此類推。（太陽本寒標熱，對化為火，蓋水勝必克火。故經載太陽司天，心病為多。末總結之曰∶病本於心，心火受病必克金。白虎所以救金也。金受病，則堅剛牢固，滯塞不通，復氣為土，土性壅塞，反來克本身之真水。承氣，所以泄金與土而救水也。再經謂∶寒淫所勝，以咸瀉之。從來注釋家，不過隨文釋義，其所以用方之故，究未達出。本論不能遍注傷寒，偶舉一端，以例其餘。明者得此門經，熟玩《內經》，自可迎刃而解；能解傷寒，其於本論，自無難解者矣。由是推之，六氣皆然耳）。

shěn mù nán zào bìng lùn yuē tiān yuán jì dà lùn yún tiān yǐ liù wèi jié, dì yǐ wǔ wèi zhì. gài liù nǎi fēng hán shǔ shī zào huǒ wèi jié, wǔ jí mù huǒ tǔ jīn shuǐ wèi zhì. rán tiān qì zhǔ wài, ér yī qì sī liù shí rì yǒu qí dì yùn zhǔ nèi, ér yī yùn zhǔ qī shí èr rì yǒu qí. gù wǔ yùn liù qì hé xíng ér zhōng yī suì, nǎi tiān rán bù yì zhī dào yě. nèi jīng shī qù zhǎng xià shāng yú shī qiū shāng yú zào, suǒ yǐ zào zhèng yān méi, zhì jīn bù míng. xiān zhé suī yǒu yán zhī, jiē shì nèi shāng jīn xuè gān kū zhī zhèng, fēi wèi wài gǎn qīng liáng shí qì zhī zào. rán zào qì qǐ yú qiū fēn yǐ hòu, xiǎo xuě yǐ qián, yáng míng zào jīn liáng qì sī lìng. jīng yún yáng míng zhī shèng, qīng fā yú zhōng, zuǒ xié tòng, táng xiè, nèi wèi ài sāi, wài fā shàn. dà liáng sù shā, huá yīng gǎi róng, máo chóng nǎi yāng. xiōng zhōng bù biàn, ài sāi ér hāi. jù cǐ jīng wén, zào lìng bì yǒu liáng qì gǎn rén, gān mù shòu xié ér wèi zào yě. wéi jìn dài yù jiā yán áng rán biǎo chū, kě wèi hòu shì cāng shēng zhī xìng nài yǐ zhū qì yù, zhū wěi chuǎn ǒu, hāi bù zhǐ ér chū bái xuè sǐ, wèi zhī zào bìng, cǐ nǎi shāng yú nèi zhě ér yán, chéng yǔ wài gǎn zào zhèng bù xiāng jí yě. gèng zì zhì qīng zào jiù fèi tāng, jiē yǐ zī yīn qīng liáng zhī pǐn, shī yú huǒ rè xíng jīn, fèi qì shòu rè zhě yí zhī. ruò zhì zào bìng, zé yǐ liáng tóu liáng, bì fǎn zēng bìng jù. shū bù zhī zào bìng shǔ liáng, wèi zhī cì hán, bìng yǔ gǎn hán tóng lèi. jīng yǐ hán yín suǒ shèng, zhì yǐ gān rè, cǐ dàn zào yín suǒ shèng, píng yǐ kǔ wēn, nǎi wài yòng kǔ wēn xīn wēn jiě biǎo, yǔ dōng yuè hán lěng ér yòng má guì jiāng fù, qí fǎ bù tóng, qí hé zhōng gōng lǐ zé yī, gù bù lì fāng. gài nèi jīng liù qì, dàn fēn yīn yáng zhǔ zhì, yǐ fēng rè huǒ sān qì shǔ yáng tóng zhì, dàn yào yǒu xīn liáng kǔ hán xián hán zhī yì shī zào hán sān qì shǔ yīn tóng zhì, dàn yào yǒu kǔ rè kǔ wēn gān rè zhī bù tóng. zhòng jǐng suǒ yǐ lì shāng hán wēn bìng èr lùn wèi dà gāng yě. gài xìng lǐ dà quán wèi zào shǔ cì hán, nài hòu xián xī wèi shǔ rè, dà xiāng jìng tíng. rú shèng xià shǔ rè xūn zhēng, zé rén shēn hàn chū , jī ròu cháo rùn ér bù zào yě dōng yuè hán níng sù shā, ér rén shēn gàn gǎo zào liè. gù shēn qiū zào lìng qì xíng, rén tǐ fèi jīn yīng zhī, jī fū yì zào, nǎi huǒ lìng wú quán, gù zào shǔ liáng, qián rén wèi rè fēi yǐ.
沈目南《燥病論》曰∶《天元紀大論》雲∶天以六為節，地以五為制。蓋六乃風寒暑濕燥火為節，五即木火土金水為制。然天氣主外，而一氣司六十日有奇；地運主內，而一運主七十二日有奇。故五運六氣合行而終一歲，乃天然不易之道也。《內經》失去長夏傷於濕、秋傷於燥，所以燥證湮沒，至今不明。先哲雖有言之，皆是內傷津血乾枯之證，非謂外感清涼時氣之燥。然燥氣起於秋分以後，小雪以前，陽明燥金涼氣司令。經雲∶陽明之勝，清發於中，左 脅痛，溏泄，內為嗌塞，外發疝。大涼肅殺，華英改容，毛蟲乃殃。胸中不便，嗌塞而咳。據此經文，燥令必有涼氣感人，肝木受邪而為燥也。惟近代喻嘉言昂然表出，可為後世蒼生之幸；奈以諸氣 郁，諸痿喘嘔，咳不止而出白血死，謂之燥病，此乃傷於內者而言，誠與外感燥證不相及也。更自製清燥救肺湯，皆以滋陰清涼之品，施於火熱刑金，肺氣受熱者宜之。若治燥病，則以涼投涼，必反增病劇。殊不知燥病屬涼，謂之次寒，病與感寒同類。經以寒淫所勝，治以甘熱，此但燥淫所勝，平以苦溫，乃外用苦溫辛溫解表，與冬月寒冷而用麻桂姜附，其法不同，其和中攻里則一，故不立方。蓋《內經》六氣，但分陰陽主治，以風熱火三氣屬陽同治，但藥有辛涼苦寒咸寒之異；濕燥寒三氣屬陰同治，但藥有苦熱苦溫甘熱之不同。仲景所以立傷寒溫病二論為大綱也。蓋《性理大全》謂燥屬次寒，奈後賢悉謂屬熱，大相徑庭。如盛夏暑熱熏蒸，則人身汗出 ，肌肉潮潤而不燥也；冬月寒凝肅殺，而人身干槁燥冽。故深秋燥令氣行，人體肺金應之，肌膚亦燥，乃火令無權，故燥屬涼，前人謂熱非矣。

àn xiān shēng cǐ lùn, kě wèi dú jù zhī yǎn, bù wèi liú sú suǒ méi zhě. qí zé yù shì bǔ zào lùn yòng gān hán zī yīn zhī pǐn, shū shī zào yín suǒ shèng, píng yǐ kǔ wēn zhī fǎ, yì shén yǒu lǐ. dàn wèi zhū qì yù, zhū wěi chuǎn ǒu, hāi bù zhǐ chū bái xuè, jǐn shǔ nèi shāng, zé yú lǐ qiàn yuán. gài yīn nèi shāng ér zhì cǐ zhèng zhě gù duō, yóu wài gǎn yú xié zài luò, zhuǎn huà zhuǎn rè ér zhì cǐ zhèng zhě, yì fù bù shǎo. táng qián yú fēng wēn ké sòu tiáo xià, bó xìng sū sàn, bǔ sāng jú yǐn, fāng lùn nèi jí yán hāi jiǔ liú xié zhì sǔn zhī gù, yǔ cǐ zhèng tóng yī lǐ yě. wèi qīng zào jiù fèi tāng zhì zào zhī fù qì, duàn fēi zhì zào zhī shèng qì, yù shì zì wú cóng zhì biàn ruò wèi jìng yǔ zào bù xiāng jí, wèi miǎn gè jiù yī biān tán lǐ. gài yù shì zhī qīng zào jiù fèi tāng, jí shāng hán lùn zhōng hòu bàn jié zhī fù mài tāng yě. shāng hán bì jiān mǔ qì zhī zào, gù chū yòng xīn wēn gān rè, jì yòng xīn liáng kǔ hán, zhōng yòng gān rùn, yīn qí qì huà zhī suǒ zhì ér rán yě. zhì wèi zhòng jǐng lì shāng hán wēn bìng èr dà gāng, rú sù wèn suǒ yún, hán shǔ liù rù, shǔ tǒng fēng huǒ, hán tǒng zào shī, yī qiè wài gǎn, jiē bāo yú nèi, qí shuō yóu bù jǐn rán, gài zūn xìn zhòng jǐng tài guò ér shī zhī yǐ. ruò rán, zé zhòng jǐng zhī shū, dāng míng liù qì lùn, huò wài gǎn lùn yǐ, hé yǐ dú míng shāng hán lùn zāi! gài zhòng jǐng dāng rì zhe shū, yuán wèi shāng hán ér shè, bìng wèi biàn zhe wài gǎn, qí lùn wēn lùn shǔ lùn shī, ǒu yī jí zhī yě. jí xiān shēng yì bǔ yī zhēng wēn rè bìng lùn, ruò xì quán shū, hé róng yòu bǔ zāi! táng fēi hǎo biàn, kǒng hòu xué méi mù bù qīng, zūn xìn qián bèi tài guò, fǎn jiāng yī qiè wài gǎn, zǒng hùn rù shāng hán lùn zhōng, cǐ jìn dài yǐ lái zhī dà bì, huò wèi xiāo miè, shàng gǎn rú cǐ lì lùn zāi!
按先生此論，可謂獨具隻眼，不為流俗所 沒者。其責喻氏補燥論用甘寒滋陰之品，殊失燥淫所勝，平以苦溫之法，亦甚有理。但謂諸氣 郁，諸痿喘嘔，咳不止出白血，盡屬內傷，則於理欠園。蓋因內傷而致此證者固多，由外感余邪在絡，轉化轉熱而致此證者，亦復不少。瑭前於風溫咳嗽條下，駁杏蘇散，補桑菊飲，方論內極言咳久留邪致損之故，與此證同一理也。謂清燥救肺湯治燥之復氣，斷非治燥之勝氣，喻氏自無從致辨；若謂竟與燥不相及，未免各就一邊談理。蓋喻氏之清燥救肺湯，即《傷寒論》中後半截之復脈湯也。傷寒必兼母氣之燥，故初用辛溫甘熱，繼用辛涼苦寒，終用甘潤，因其氣化之所至而然也。至謂仲景立傷寒溫病二大綱，如《素問》所云，寒暑六入，暑統風火，寒統燥濕，一切外感，皆包於內，其說尤不盡然，蓋尊信仲景太過而失之矣。若然，則仲景之書，當名六氣論，或外感論矣，何以獨名傷寒論哉！蓋仲景當日着書，原為傷寒而設，並未遍着外感，其論溫、論暑、論濕，偶一及之也。即先生亦補《醫征》溫熱病論，若系全書，何容又補哉！瑭非好辨，恐後學眉目不清，尊信前輩太過，反將一切外感，總混入《傷寒論》中，此近代以來之大弊，禍未消滅，尚敢如此立論哉！

strong yī qiū zào zhī qì, qīng zé wèi zào, zhòng zé wèi hán, huà qì wèi shī, fù qì wèi huǒ. strong
一、秋燥之氣，輕則為燥，重則為寒，化氣為濕，復氣為火。

jiē zào qì zhī dà gāng, jiān xù qí zǐ mǔ zhī qì shèng fù zhī qì, ér zào qì zì míng. zhòng zé wèi hán zhě, hán shuǐ wèi zào jīn zhī zǐ yě huà qì wèi shī zhě, tǔ shēng jīn, shī tǔ qí mǔ qì yě. zhì zhēn yào dà lùn yuē yáng míng jué yīn, bù cóng biāo běn, cóng hū zhōng yě. yòu yuē cóng běn zhě, huà shēng yú běn cóng biāo běn zhě, yǒu biāo běn zhī huà cóng zhōng zhě, yǐ zhōng qì wèi huà yě. àn yáng míng zhī shàng, zào qì zhì zhī, zhōng jiàn tài yīn. gù běn lùn chū wèi zhe zào jīn běn qì fāng lùn, ér yú nüè shàn děng zhèng, fù jiàn yú hán shī tiáo xià. yè shì yī àn wèi fú shǔ nèi fā, xīn liáng wài jiā, duō jiàn yú fú shǔ lèi zhōng zhòng jǐng jīn guì, duō jiàn yú fù tòng nüè shàn mén zhōng.
揭燥氣之大綱，兼敘其子母之氣、勝復之氣，而燥氣自明。重則為寒者，寒水為燥金之子也；化氣為濕者，土生金，濕土其母氣也。《至真要大論》曰∶陽明厥陰，不從標本，從乎中也。又曰∶從本者，化生於本；從標本者，有標本之化；從中者，以中氣為化也。按陽明之上，燥氣治之，中見太陰。故本論初未着燥金本氣方論，而於瘧疝等證，附見於寒濕條下。葉氏醫案謂伏暑內發，新涼外加，多見於伏暑類中；仲景《金匱》，多見於腹痛瘧疝門中。

strong èr zào shāng běn zāng, tóu wēi tòng, è hán, ké sòu xī tán, bí sāi, ài sāi, mài xián, wú hàn, xìng sū sàn zhǔ zhī. strong
二、燥傷本髒，頭微痛，惡寒，咳嗽稀痰，鼻塞，嗌塞，脈弦，無汗，杏蘇散主之。

běn zāng zhě, fèi wèi yě. jīng yǒu ài sāi ér hāi zhī míng wén, gù shàng jiāo zhī bìng zì cǐ shǐ. zào shāng pí máo, gù tóu wēi tòng è hán yě, wēi tòng zhě, bù shì shāng hán zhī tòng shén yě. yáng míng zhī mài, shàng xíng tóu jiǎo, gù tóu yì tòng yě. ké sòu xī tán zhě, fèi è hán, gǔ rén wèi zào wèi xiǎo hán yě fèi wèi zào qì suǒ bó, bù néng tōng diào shuǐ dào, gù hán yǐn tíng ér hāi yě. bí sāi zhě, bí wèi fèi qiào. ài hán zhě, ài wèi fèi xì yě. mài xián zhě, hán jiān yǐn yě. wú hàn zhě, liáng bó pí máo yě. àn xìng sū sàn, jiǎn xiǎo qīng lóng yī děng. cǐ tiáo dāng yǔ xià jiāo piān suǒ bǔ zhī tán yǐn shù tiáo cān kàn. zài xìng sū sàn nǎi shí rén tǒng zhì sì shí shāng fēng ké sòu tōng yòng zhī fāng, běn lùn qián yú fēng wēn mén zhōng yǐ bó zhī yǐ ruò shāng zào liáng zhī hāi, zhì yǐ kǔ wēn, zuǒ yǐ gān xīn, zhèng wèi hé pāi. ruò shòu zhòng hán jiā yǐn zhī hāi, zé yǒu qīng lóng ruò shāng chūn fēng, yǔ zào yǐ huà huǒ wú tán zhī zhèng, zé réng cóng sāng jú yǐn sāng xìng tāng lì.
本髒者，肺胃也。經有嗌塞而咳之明文，故上焦之病自此始。燥傷皮毛，故頭微痛惡寒也，微痛者，不似傷寒之痛甚也。陽明之脈，上行頭角，故頭亦痛也。咳嗽稀痰者，肺惡寒，古人謂燥為小寒也；肺為燥氣所搏，不能通調水道，故寒飲停而咳也。鼻塞者，鼻為肺竅。嗌寒者，嗌為肺系也。脈弦者，寒兼飲也。無汗者，涼搏皮毛也。按杏蘇散，減小青龍一等。此條當與下焦篇所補之痰飲數條參看。再杏蘇散乃時人統治四時傷風咳嗽通用之方，本論前於風溫門中已駁之矣；若傷燥涼之咳，治以苦溫，佐以甘辛，正為合拍。若受重寒夾飲之咳，則有青龍；若傷春風，與燥已化火無痰之證，則仍從桑菊飲、桑杏湯例。

xìng sū sàn fāng
杏蘇散方

sū yè bàn xià fú líng qián hú kǔ jié gěng zhǐ ké gān cǎo shēng jiāng dà zǎo qù hé jú pí xìng rén jiā jiǎn fǎ wú hàn, mài xián shèn huò jǐn, jiā qiāng huó, wēi tòu hàn. hàn hòu hāi bù zhǐ, qù sū yè qiāng huó, jiā sū gěng. jiān xiè xiè fù mǎn zhě, jiā cāng shù nóng pǔ. tóu tòng jiān méi léng gǔ tòng zhě, jiā bái zhǐ. rè shén jiā huáng qín, xiè xiè fù mǎn zhě bù yòng.
蘇葉 半夏 茯苓 前胡 苦桔梗 枳殼 甘草 生薑 大棗（去核） 桔皮 杏仁〔加減法〕無汗，脈弦甚或緊，加羌活，微透汗。汗後咳不止，去蘇葉、羌活，加蘇梗。兼泄瀉腹滿者，加蒼朮、濃朴。頭痛兼眉棱骨痛者，加白芷。熱甚加黃芩，泄瀉腹滿者不用。

fāng lùn cǐ kǔ wēn gān xīn fǎ yě. wài gǎn zào liáng, gù yǐ sū yè qián hú xīn wēn zhī qīng zhě dá biǎo wú hàn mài jǐn, gù jiā qiāng huó xīn wēn zhī zhòng zhě, wēi fā qí hàn. gān jú cóng shàng kāi, zhǐ xìng qián qín cóng xià jiàng, zé ài sāi bí sāi xuān tōng ér hāi kě zhǐ. jú bàn fú líng, zhú yǐn ér bǔ fèi wèi zhī yáng. yǐ bái zhǐ yì yuán fāng zhī bái shù zhě, bái shù zhōng jiāo pí yào yě, bái zhǐ fèi wèi běn jīng zhī yào yě, qiě néng wēn jī ròu ér dá pí máo. jiāng zǎo wèi diào hé yíng wèi zhī yòng. ruò biǎo liáng tuì ér lǐ xié wèi chú, hāi bù zhǐ zhě, zé qù zǒu biǎo zhī sū yè, jiā jiàng lǐ zhī sū gěng. xiè xiè fù mǎn, jīn qì tài shí zhī lǐ zhèng yě, gù qù huáng qín zhī kǔ hán, jiā shù pǔ zhī kǔ xīn wēn yě.
〔方論〕此苦溫甘辛法也。外感燥涼，故以蘇葉、前胡辛溫之輕者達表；無汗脈緊，故加羌活辛溫之重者，微發其汗。甘、桔從上開，枳、杏、前、芩從下降，則嗌塞鼻塞宣通而咳可止。桔、半、茯苓，逐飲而補肺胃之陽。以白芷易原方之白朮者，白朮中焦脾藥也，白芷肺胃本經之藥也，且能溫肌肉而達皮毛。姜、棗為調和營衛之用。若表涼退而里邪未除，咳不止者，則去走表之蘇葉，加降里之蘇梗。泄瀉腹滿，金氣太實之里證也，故去黃芩之苦寒，加術、朴之苦辛溫也。

strong sān shāng zào, rú shāng hán tài yáng zhèng, yǒu hàn, bù hāi, bù ǒu, bù tòng zhě, guì zhī tāng xiǎo hé zhī. strong
三、傷燥，如傷寒太陽證，有汗，不咳，不嘔，不痛者，桂枝湯小和之。

rú shāng hán tài yáng zhèng zhě, zhǐ tóu tòng shēn tòng è fēng hán ér yán yě. yǒu hàn bù dé zài fā qí hàn, yì rú shāng hán lì, dàn zào jiào hán wèi qīng, gù shǎo yǔ guì zhī xiǎo hé zhī yě.
如傷寒太陽證者，指頭痛、身痛、惡風寒而言也。有汗不得再發其汗，亦如傷寒例，但燥較寒為輕，故少與桂枝小和之也。

guì zhī tāng fāng jiàn qián
桂枝湯方（見前）

strong sì zào jīn sī lìng, tóu tòng, shēn hán rè, xiōng xié tòng, shén zé shàn jiǎ tòng zhě, guì zhī chái hú gè bàn tāng jiā wú yú liàn zi huí xiāng mù xiāng tāng zhǔ zhī. strong
四、燥金司令，頭痛，身寒熱，胸脅痛，甚則疝瘕痛者，桂枝柴胡各半湯加吳萸楝子茴香木香湯主之。

cǐ jīn shèng kè mù yě. běn bìng yǔ jīn bìng bìng jiàn, biǎo lǐ qí bìng, gù yǐ chái hú dá shǎo yáng zhī qì, jí suǒ dá gān mù zhī qì, hé guì zhī ér wài chū tài yáng, jiā fāng xiāng dìng tòng, kǔ wēn tōng jiàng yě. shī zào hán tóng wèi yīn xié, gù réng cóng zú jīng lì.
此金勝克木也。本病與金病並見，表里齊病，故以柴胡達少陽之氣，即所達肝木之氣，合桂枝而外出太陽，加芳香定痛，苦溫通降也。濕燥寒同為陰邪，故仍從足經例。

guì zhī chái hú gè bàn tāng jiā wú yú liàn zi huí xiāng mù xiāng tāng fāng zhì yǐ kǔ wēn, zuǒ yǐ gān xīn fǎ
桂枝柴胡各半湯加吳萸楝子茴香木香湯方（治以苦溫，佐以甘辛法）

guì zhī wú zhū yú huáng qín chái hú rén cān guǎng mù xiāng shēng jiāng bái sháo dà zǎo qù hé chuān liàn zi xiǎo huí xiāng bàn xià zhì gān cǎo
桂枝 吳茱萸 黃芩 柴胡 人參 廣木香 生薑 白芍 大棗（去核） 川楝子 小茴香 半夏炙甘草

strong wǔ zào yín chuán rù zhōng jiāo, mài duǎn ér sè, wú biǎo zhèng, wú xià zhèng, xiōng tòng, fù xié zhàng tòng, huò ǒu, huò xiè, kǔ wēn gān xīn yǐ hé zhī. strong
五、燥淫傳入中焦，脈短而澀，無表證，無下證，胸痛，腹脅脹痛，或嘔，或泄，苦溫甘辛以和之。

zào suī chuán rù zhōng jiāo, jì wú biǎo lǐ zhèng, bù dé wù hàn wù xià, dàn yǐ kǔ wēn gān xīn hé zhī zú yǐ. mài duǎn ér sè zhě, zhǎng wèi mù, duǎn wèi jīn, huá wèi rùn, sè wèi zào yě. xiōng tòng zhě, gān mài luò xiōng yě. fù tòng zhě, jīn qì kè mù, mù bìng kè tǔ yě. xié tòng zhě, gān mù zhī běn wèi yě. ǒu zhě, yì jīn kè mù bìng yě. xiè zhě, yáng míng zhī shàng, zào qì zhì zhī, zhōng jiàn tài yīn yě. huò zhě, bù dìng zhī cí yǒu tòng ér jiān ǒu yǔ xiè zhě, yǒu bù ǒu ér dàn xiè zhě, yǒu bù xiè ér dàn ǒu zhě, yǒu bù jiān ǒu yǔ xiè ér dàn tòng zhě. bìng qíng yǒu dìng, bìng shì wú dìng, gù dàn chū fǎ ér bù lì fāng, xué rén suí zhèng huà cái kě yě. yào yòng kǔ wēn gān xīn zhě, jīng wèi zào yín suǒ shèng, zhì yǐ kǔ wēn, zuǒ yǐ gān xīn, yǐ kǔ xià zhī. gài kǔ wēn cóng huǒ huà yǐ kè jīn, gān xīn cóng yáng huà yǐ shèng yīn yě. yǐ kǔ xià zhī zhě, jīn xìng jiān gāng, jiè rán chéng kuài, bìng shēn jiān jié.
燥雖傳入中焦，既無表里證，不得誤汗、誤下，但以苦溫甘辛和之足矣。脈短而澀者，長為木，短為金，滑為潤，澀為燥也。胸痛者，肝脈絡胸也。腹痛者，金氣克木，木病克土也。脅痛者，肝木之本位也。嘔者，亦金克木病也。泄者，陽明之上，燥氣治之，中見太陰也。或者，不定之辭；有痛而兼嘔與泄者，有不嘔而但泄者，有不泄而但嘔者，有不兼嘔與泄而但痛者。病情有定，病勢無定，故但出法而不立方，學人隨證化裁可也。藥用苦溫甘辛者，經謂燥淫所勝，治以苦溫，佐以甘辛，以苦下之。蓋苦溫從火化以克金，甘辛從陽化以勝陰也。以苦下之者，金性堅剛，介然成塊，病深堅結。

fēi xià bù kě. xià wén jí yán xià zhī zhèng.
非下不可。下文即言下之證。

strong liù yáng míng zào zhèng, lǐ shí ér jiān, wèi cóng rè huà, xià zhī yǐ kǔ wēn yǐ cóng rè huà, xià zhī yǐ kǔ hán. strong
六、陽明燥證，里實而堅，未從熱化，下之以苦溫；已從熱化，下之以苦寒。

zào zhèng yáng míng lǐ shí ér jiān mǎn, jīng tǒng yán yǐ kǔ xià zhī, yǐ kǔ xiè zhī. jīn rén yòng xià fǎ, duō yǐ kǔ hán. bù zhī cǐ zhèng dāng bié yǐ huà wèi huà, yòng wēn xià hán xià liǎng fǎ, suí zhèng shī zhì, fāng wèi de què. wèi cóng rè huà zhī mài, bì réng duǎn sè, sè jí jiān jǐn yě, miàn bì qīng huáng.
燥證陽明里實而堅滿，經統言以苦下之，以苦泄之。今人用下法，多以苦寒。不知此證當別已化未化，用溫下寒下兩法，隨證施治，方為的確。未從熱化之脈，必仍短澀，澀即兼緊也，面必青黃。

kǔ wēn xià fǎ, rú jīn guì dà huáng fù zǐ xì xīn tāng, xīn fāng tiān tāi wū yào sàn jiàn xià jiāo piān hán shī mén jiā bā dòu shuāng zhī lèi. yǐ cóng rè huà zhī mài, bì shù ér jiān, miàn bì chì, shé bì huáng, zài yǐ tā zhèng cān zhī. kǔ hán xià fǎ, rú sān chéng qì zhī lèi, ér xiǎo chéng qì wú máng xiāo, qīng yòng dà huáng huò jiǔ chǎo, zhòng yòng zhǐ pǔ, zé wēi jiān wēn yǐ.
苦溫下法，如《金匱》大黃附子細辛湯，新方天台烏藥散（見下焦篇寒濕門）加巴豆霜之類。已從熱化之脈，必數而堅，面必赤，舌必黃，再以他證參之。苦寒下法，如三承氣之類，而小承氣無芒硝，輕用大黃或酒炒，重用枳、朴，則微兼溫矣。

fù zhì yàn bǐng chén nián, táng zhì yī shān yīn mù yǒu chē xìng, nián wǔ shí wǔ suì, xū fà yǐ bái dà bàn. qí zuǒ jiān dà rú pán, yǐn yǐn wēi tòng, bù dà biàn shù shí rì. xiān yán wài kē zhì zhī, wài kē yǐ dà chéng qì xià zhī sān, sì cì, zhōng bù tōng. yán yú zhěn shì, àn zhī jiān lěng rú shí, miàn sè qīng huáng, mài duǎn sè ér chí. xiān shàng néng shí, lǚ xià zhī hòu, mí zhōu bù jìn, bù dà biàn yǐ sì shí jiǔ rì. yú yuē cǐ zhèng yě, jīn qì zhī suǒ jié yě. yǐ gān běn yì yù, yòu gǎn qiū jīn zào qì, xiǎo xié zhōng lǐ, jiǔ ér jié chéng, yù jiǔ yù jiān, fēi xià bù kě, rán hán xià fēi qí zhì yě. yǐ tiān tāi wū yào sàn èr qián, jiā bā dòu shuāng yī fēn, jiāng tāng hé fú. shè sān fú yǐ dài zhī, rú bù tōng, dì èr cì jiā bā dòu shuāng fēn bàn zài bù tōng, dì sān cì jiā bā dòu shuāng èr fēn. fú zhì sān cì hòu, shǐ xià hēi liàng qiú sì shí jiǔ méi, jiān mò néng pò. jì yǐ kǔ wēn gān xīn zhī fǎ diào lǐ, jiàn cì néng shí. yòu shí wǔ rì bù dà biàn, yú rú qián fǎ xià, zhì dì èr cì ér tōng, xià hēi liàng qiú shí wǔ méi, suī yì jiān jié, rán pò zhī néng suì, dàn zào jí ěr. wài yǐ xiāng yóu áo chuān jiāo, yùn qí jiān chù nèi fú kǔ wēn fāng xiāng tòu luò, yuè yú huà jǐn. yú cǐ zhèng, fāng zhī zào jīn qì shāng rén rú cǐ, ér wēn xià hán xià zhī fǎ, duàn bù róng wěn yě.
〔附治驗〕丙辰年，瑭治一山陰幕友車姓，年五十五歲，鬚髮已白大半。臍左堅大如盤，隱隱微痛，不大便數十日。先延外科治之，外科以大承氣下之三，四次，終不通。延余診視，按之堅冷如石，面色青黃，脈短澀而遲。先尚能食，屢下之後，糜粥不進，不大便已四十九日。余曰∶此症也，金氣之所結也。以肝本抑鬱，又感秋金燥氣，小邪中里，久而結成，愈久愈堅，非下不可，然寒下非其治也。以天台烏藥散二錢，加巴豆霜一分，薑湯和服。設三伏以待之，如不通，第二次加巴豆霜分半；再不通，第三次加巴豆霜二分。服至三次後，始下黑亮球四十九枚，堅莫能破。繼以苦溫甘辛之法調理，漸次能食。又十五日不大便，余如前法下，至第二次而通，下黑亮球十五枚，雖亦堅結，然破之能碎，但燥極耳。外以香油熬川椒，熨其堅處；內服苦溫芳香透絡，月余化盡。於此證，方知燥金氣傷人如此，而溫下寒下之法，斷不容紊也。

yǐ chǒu nián, zhì tōng tíng wèi, jiǔ shàn bù yù. shí nián liù shí bā suì. xiān shì tōng tíng wèi wài rèn shí, měi fā shàn, yī zhě bì yòng rén cān, gù liú xié zài luò, jiǔ bù dé yù. zhì yǐ chǒu jì xià, shòu liáng fù fā, jiān jié gāng mén, zuò wò bù dé, zhàng tòng bù kě rěn, hàn rú yǔ xià, qī rì bù dà biàn. yú yuē shàn běn hán xié, fán jié jiān láo gù, jiē shǔ jīn xiàng, kuàng xiàn xià shì shén wēi jí, fēi wēn xià bù kě. yì yòng tiān tāi wū yào sàn yī qián, bā dòu shuāng fēn xǔ. xià zhì sān cì shǐ tōng, tōng hòu tòng jiàn dìng. diào yǐ wō liú huáng wán, jiān yòng jīn guì zhī zhū sàn, jiàn cì huà jìng. yǐ shàng zhì yàn èr tiáo, jù xì xià jiāo zhèng, yǐ chū yáng míng jiān jié xià fǎ, lián lèi ér jí.
乙丑年，治通廷尉，久疝不愈。時年六十八歲。先是通廷尉外任時，每發疝，醫者必用人參，故留邪在絡，久不得愈。至乙丑季夏，受涼復發，堅結肛門，坐臥不得，脹痛不可忍，汗如雨下，七日不大便。余曰∶疝本寒邪，凡結堅牢固，皆屬金象，況現下勢甚危急，非溫下不可。亦用天台烏藥散一錢，巴豆霜分許。下至三次始通，通後痛漸定。調以倭硫黃丸，兼用《金匱》蜘蛛散，漸次化淨。以上治驗二條，俱系下焦證，以出陽明堅結下法，連類而及。

strong qī zào qì yán rù xià jiāo, bó yú xuè fēn, ér chéng zhě, wú lùn nán fù, huà huí shēng dān zhǔ zhī. strong
七、燥氣延入下焦，搏於血分，而成 者，無論男婦，化 回生丹主之。

dà xié zhōng biǎo zhī zào zhèng, gǎn ér jī fā zhě, chéng rú mù nán xiān shēng suǒ yún, yǔ shāng hán tóng fǎ, xué rén héng qí qīng zhòng kě ěr. qián suǒ bǔ shù tiáo, chú jiǎn shāng hán fǎ děng chà èr tiáo, xiōng xié fù tòng yī tiáo, yǔ shāng hán wēi yǒu bù tóng, yú jù jiān shàn jiǎ zhě, yǐ jīng yǒu zào yín suǒ shèng, nán zǐ shàn, nǚ zǐ shǎo fù tòng zhī míng wén. shàn jiǎ yǐ duō jiàn hán shī mén zhōng, nüè zhèng xiè xiè ǒu tǔ yǐ duō jiàn yú hán shī shī wēn mén zhōng, cǐ tè bǔ xiǎo xié zhōng lǐ, shēn rù xià jiāo xuè fēn, jiān jié bù sàn zhī gù jí. ruò bù zhī luò bìng yí huǎn tōng zhì fǎ, huò wàng yòng jí gōng, bì fàn jiǎ sàn wèi gǔ zhī jiè.
大邪中表之燥證，感而激發者，誠如目南先生所云，與傷寒同法，學人衡其輕重可耳。前所補數條，除減傷寒法等差二條，胸脅腹痛一條，與傷寒微有不同，余俱兼疝瘕者，以經有燥淫所勝，男子疝，女子少腹痛之明文。疝瘕已多見寒濕門中，瘧證、泄瀉、嘔吐已多見於寒濕、濕溫門中，此特補小邪中里，深入下焦血分，堅結不散之痼疾。若不知絡病宜緩通治法，或妄用急攻，必犯瘕散為蠱之戒。

cǐ gǔ nǎi xuè gǔ yě, zài fù rén gèng duō, wèi jí zhòng nán zhì zhī zhèng, xué rén bù kě bù yù fáng zhī yě. huà huí shēng dān fǎ, xì zào yín yú nèi, zhì yǐ kǔ wēn, zuǒ yǐ gān xīn, yǐ kǔ xià zhī yě. fāng cóng jīn guì biē jiǎ jiān wán yǔ huí shēng dān tuō huà ér chū. cǐ fāng yǐ cān guì jiāo jiāng tōng bǔ yáng qì, bái sháo shú dì, shǒu bǔ yīn yè, yì mǔ gāo tōng bǔ yīn qì, ér xiāo shuǐ qì, biē jiǎ jiāo tōng bǔ gān qì, ér xiāo jiǎ, yú jù fāng xiāng rù luò ér huà zhuó. qiě yǐ shí xuè zhī chóng, fēi zhě zǒu luò zhōng qì fēn, zǒu zhě zǒu luò zhōng xuè fēn, kě wèi wú wēi bù rù, wú jiān bù pò. yòu yǐ cù áo dà huáng sān cì, yuē rù bìng suǒ, bù shāng tā zāng, jiǔ bìng jiān jié bù sàn zhě, fēi cǐ bù kě. huò zhě bìng qí yào wèi tài duō, bù zhī yòng yào zhī dào, shǎo yòng dú yòng, zé lì dà ér jí duō yòng zhòng yòng, zé gōng fēn ér huǎn. gǔ rén huǎn huà zhī fāng jiē rán, suǒ wèi yǒu zhì zhī shī bù wèi duō, wú zhì zhī shī shǎo yì luàn yě. cǐ fāng hé cù yǔ mì gòng sān shí liù wèi, dé sì jiǔ zhī shù, jīn qì shēng chéng zhī shù yě.
此蠱乃血蠱也，在婦人更多，為極重難治之證，學人不可不預防之也。化 回生丹法，系燥淫於內，治以苦溫，佐以甘辛，以苦下之也。方從《金匱》鱉甲煎丸與回生丹脫化而出。此方以參、桂、椒、姜通補陽氣，白芍、熟地，守補陰液，益母膏通補陰氣，而消水氣，鱉甲膠通補肝氣，而消 瘕，余俱芳香入絡而化濁。且以食血之蟲，飛者走絡中氣分，走者走絡中血分，可謂無微不入，無堅不破。又以醋熬大黃三次，約入病所，不傷他髒，久病堅結不散者，非此不可。或者病其藥味太多，不知用藥之道，少用獨用，則力大而急；多用眾用，則功分而緩。古人緩化之方皆然，所謂有制之師不畏多，無制之師少亦亂也。此方合醋與蜜共三十六味，得四九之數，金氣生成之數也。

huà huí shēng dān fāng
化 回生丹方

rén cān liù liǎng ān nán guì èr liǎng liǎng tóu jiān èr liǎng shè xiāng èr liǎng piān zi jiāng huáng èr liǎng gōng dīng xiāng sān liǎng chuān jiāo tàn èr liǎng méng chóng èr liǎng jīng sān léng èr liǎng pú huáng tàn yī liǎng cáng hóng huā èr liǎng sū mù sān liǎng táo rén sān liǎng sū zi shuāng èr liǎng wǔ líng zhī èr liǎng jiàng zhēn xiāng èr liǎng gān qī èr liǎng dāng guī wěi sì liǎng méi yào èr liǎng bái sháo sì liǎng xìng rén sān liǎng xiāng fù mǐ èr liǎng wú zhū yú èr liǎng yuán hú suǒ èr liǎng shuǐ zhì èr liǎng ā wèi èr liǎng xiǎo huí xiāng tàn sān liǎng chuān qiōng èr liǎng rǔ xiāng èr liǎng liáng jiāng èr liǎng ài tàn èr liǎng yì mǔ gāo bā liǎng shú dì huáng sì liǎng biē jiǎ jiāo yī jīn dà huáng bā liǎng, gòng wèi xì mò, yǐ gāo mǐ cù yī jīn bàn, áo nóng, shài gān wèi mò, zài jiā cù áo, rú shì sān cì, shài gān, mò zhī
人參（六兩） 安南桂（二兩） 兩頭尖（二兩） 麝香（二兩） 片子薑黃（二兩） 公丁香（三兩）川椒炭（二兩） 虻蟲（二兩） 京三棱（二兩） 蒲黃炭（一兩） 藏紅花（二兩） 蘇木（三兩）桃仁（三兩） 蘇子霜（二兩） 五靈脂（二兩） 降真香（二兩） 乾漆（二兩） 當歸尾（四兩） 沒藥（二兩） 白芍（四兩） 杏仁（三兩） 香附米（二兩） 吳茱萸（二兩） 元胡索（二兩） 水蛭（二兩）阿魏（二兩） 小茴香炭（三兩） 川芎（二兩） 乳香（二兩） 良姜（二兩） 艾炭（二兩） 益母膏（八兩） 熟地黃（四兩） 鱉甲膠（一斤） 大黃（八兩，共為細末，以高米醋一斤半，熬濃，曬乾為末，再加醋熬，如是三次，曬乾，末之）

gòng wèi xì mò, yǐ biē jiǎ yì mǔ dà huáng sān jiāo hé yún, zài jiā liàn mì wèi wán, zhòng yī qián wǔ fēn, là pí fēng hù. tóng shí wēn kāi shuǐ hé, kōng xīn fú yū shén zhī zhèng, huáng jiǔ xià.
共為細末，以鱉甲、益母、大黃三膠和勻，再加煉蜜為丸，重一錢五分，蠟皮封護。同時溫開水和，空心服；瘀甚之證，黃酒下。

yī zhì jié bù sàn bù tòng.
一、治 結不散不痛。

yī zhì fā tòng shén.
一、治 發痛甚。

yī zhì xuè bì.
一、治血痹。

yī zhì fù nǚ gàn xuè láo zhèng zhī shǔ shí zhě.
一、治婦女干血癆證之屬實者。

yī zhì nüè mǔ zuǒ xié tòng ér hán rè zhě.
一、治瘧母左脅痛而寒熱者。

yī zhì fù nǚ jīng qián zuò tòng, gǔ wèi zhī tòng jīng zhě.
一、治婦女經前作痛，古謂之痛經者。

yī zhì fù nǚ jiāng yù xíng jīng ér hán rè zhě.
一、治婦女將欲行經而寒熱者。

yī zhì fù nǚ jiāng yù xíng jīng, wù shí shēng lěng fù tòng zhě.
一、治婦女將欲行經，誤食生冷腹痛者。

yī zhì fù nǚ jīng bì.
一、治婦女經閉。

yī zhì fù nǚ jīng lái zǐ hēi, shèn zhì chéng kuài zhě.
一、治婦女經來紫黑，甚至成塊者。

yī zhì yāo tòng zhī yīn yú diē pū sǐ xuè zhě.
一、治腰痛之因於跌扑死血者。

yī zhì chǎn hòu yū xuè, shǎo fù tòng, jù àn zhě.
一、治產後瘀血，少腹痛，拒按者。

yī zhì diē pū hūn yūn yù sǐ zhě.
一、治跌扑昏暈欲死者。

yī zhì jīn chuāng bàng chuāng zhī yǒu yū zhì zhě.
一、治金瘡棒瘡之有瘀滯者。

strong bā zào qì jiǔ fú xià jiāo, bù yǔ xuè bó, lǎo nián bā mài kōng xū, bù kě yǔ huà huí shēng dān, fù hēng dān zhǔ zhī. strong
八、燥氣久伏下焦，不與血搏，老年八脈空虛，不可與化 回生丹，復亨丹主之。

jīn xìng chén zhuó, jiǔ ér bù sàn, zì fēi wēn tōng luò mài bù kě. jì bù yǔ xuè bó chéng jiān yìng zhī kuài, fā shí tòng zhàng yǒu xíng, tòng zhǐ wú xíng, zì bù dé shāng wú guò zhī yíng xuè, ér yòng huà yǐ. fù hēng dà yì, wèi bō jí ér fù, fù zé néng hēng yě. qí fāng yǐ wēn yǎng wēn zào jiān yòng, gài wēn zào zhī fāng, kě zàn bù kě jiǔ, kuàng jiǔ bìng suī yuē yáng xū, yīn yì bù néng dú zú, zhì lǎo nián bā mài kōng xū, gèng dāng yù hù qí yīn. gù yǐ shí liú huáng bǔ xià jiāo zhēn yáng, ér bù shāng yīn zhī pǐn wèi jūn, zuǒ yǐ lù róng gǒu qǐ rén cān fú líng cōng róng bǔ zhèng, ér dàn yǐ guī huí jiāo guì dīng xiāng bì , tōng chōng rèn yǔ gān shèn zhī xié yě. àn jiě chǎn nán zhōng, yǐ yǒu tōng bǔ qí jīng wán fāng, cǐ fāng kě yǐ bù lù. dàn bǐ fāng zhuān yǐ tōng bǔ bā mài wèi zhǔ, cǐ zé wēn yǎng wēn zào hé fǎ, qiě yǔ shàng tiáo wèi duì dài zhī fāng, gù bìng zài zhī. àn nán jīng rèn zhī wèi bìng, nán zǐ wèi qī shàn, nǚ zǐ wèi jiǎ jù. qī shàn zhě, zhū dān xī wèi hán shàn shuǐ shàn jīn shàn xuè shàn qì shàn hú shàn shàn, wèi qī shàn. xiù zhēn wèi yī jué èr pán sān hán sì wǔ fù liù mài qī qì wèi qī shàn. jiǎ zhě xuè bìng, jí fù rén zhī shàn yě. hòu shì wèi shé jiǎ zhī jiǎ qīng jiǎ huáng jiǎ zào jiǎ hú jiǎ xuè jiǎ biē jiǎ, wèi bā jiǎ. gài rèn wèi tiān guǐ shēng qì, gù duō yǒu xíng zhī jī. dà dǐ yǒu xíng zhī shí zhèng yí qián fāng, wú xíng zhī xū zhèng yí cǐ fāng yě.
金性沉着，久而不散，自非溫通絡脈不可。既不與血搏成堅硬之塊，發時痛脹有形，痛止無形，自不得傷無過之營血，而用化 矣。復亨大義，謂剝極而復，復則能亨也。其方以溫養溫燥兼用，蓋溫燥之方，可暫不可久，況久病雖曰陽虛，陰亦不能獨足，至老年八脈空虛，更當預護其陰。故以石硫黃補下焦真陽，而不傷陰之品為君，佐以鹿茸、枸杞、人參、茯苓、蓯蓉補正，而但以歸、茴、椒、桂、丁香、萆 ，通沖任與肝腎之邪也。按解產難中，已有通補奇經丸方，此方可以不錄。但彼方專以通補八脈為主，此則溫養溫燥合法，且與上條為對待之方，故並載之。按《難經》∶任之為病，男子為七疝，女子為瘕聚。七疝者，朱丹溪謂∶寒疝、水疝、筋疝、血疝、氣疝、狐疝、 疝，為七疝。《袖珍》謂∶一厥、二盤、三寒、四 、五附、六脈、七氣為七疝。瘕者血病，即婦人之疝也。後世謂∶蛇瘕、脂瘕、青瘕、黃瘕、燥瘕、狐瘕、血瘕、鱉瘕，為八瘕。蓋任為天癸生氣，故多有形之積。大抵有形之實證宜前方，無形之虛證宜此方也。

àn zào jīn yí bìng, rú nüè shàn zhī lèi, duō jiàn xià jiāo piān hán shī shī wēn mén zhōng. zài zài zài fāng shū, yīng shōu rù zào mén zhě shàng duō, yǐ xiàn yú piān fú, bù jí bèi lù, yǐ shì mén jìng, xué rén yú fǎn kě yě.
按燥金遺病，如瘧疝之類，多見下焦篇寒濕濕溫門中。再載在方書，應收入燥門者尚多，以限於篇幅，不及備錄，已示門徑，學人隅反可也。

fù hēng dān fāng kǔ wēn gān xīn fǎ
復亨丹方（苦溫甘辛法）

wō liú huáng shí fēn, àn wō liú huáng zhě, shí liú huáng yě, shuǐ tǔ liú huáng duàn bù kě yòng lù róng jiǔ zhì, bā fēn gǒu qǐ zǐ liù fēn rén cān sì fēn yún fú líng bā fēn dàn cōng róng bā fēn ān nán guì sì fēn quán dāng guī jiǔ jìn, liù fēn xiǎo huí xiāng liù fēn, jiǔ jìn, yǔ dāng guī tóng chǎo hēi chuān jiāo tàn sān fēn bì liù fēn zhì guī bǎn sì fēn
倭硫黃（十分，按倭硫黃者，石硫黃也，水土硫黃斷不可用） 鹿茸（酒炙，八分） 枸杞子（六分）人參（四分） 雲茯苓（八分） 淡蓯蓉（八分） 安南桂（四分） 全當歸（酒浸，六分） 小茴香（六分，酒浸，與當歸同炒黑） 川椒炭（三分） 萆 （六分） 炙龜板（四分）

yì mǔ gāo hé wèi wán, xiǎo wú tóng zǐ dà. měi fú èr qián, rì zài fú dōng rì jiàn jiā zhì sān qián, kāi shuǐ xià.
益母膏和為丸，小梧桐子大。每服二錢，日再服；冬日漸加至三錢，開水下。

àn qián rén zào bù wèi bìng zhī shuō, fēi jiāng hán zào hùn rù yī mén, jí hùn rù shī mén yǐ. gài yǐ zào wèi hán zhī shǐ, yǔ hán xiāng sì, gù hùn rù hán mén. yòu yǐ yáng míng zhī shàng, zào qì zhì zhī, zhōng jiàn tài yīn ér yáng míng cóng zhōng, yǐ zhōng qì wèi huà, gù yòu yì hùn rù shī mén yě. dàn xué yī zhī shì, bì xū méi mù qīng chǔ, fù nèi jīng zhī jiù, ér hòu zhōng yǒu dìng jiàn, fāng bù yuè hū guī jǔ yě.
按前人燥不為病之說，非將寒燥混入一門，即混入濕門矣。蓋以燥為寒之始，與寒相似，故混入寒門。又以陽明之上，燥氣治之，中見太陰而陽明從中，以中氣為化，故又易混入濕門也。但學醫之士，必須眉目清楚，復《內經》之舊，而後中有定見，方不越乎規矩也。

pī lì sàn fāng
霹靂散方

zhǔ zhì zhōng zào tǔ xiè fù tòng, shén zé sì zhī jué nì, zhuǎn jīn, tuǐ tòng zhī má, qǐ wò bù ān, fán zào bù níng, shén zé liù mài quán wú, yīn dú fā bān, shàn jiǎ děng zhèng, bìng yī qiè níng hán gù lěng jī jù. hán qīng zhě, bù kě duō fú hán zhòng zhě, bù kě shǎo fú, yǐ yù wèi dù. fēi shí zài chún shòu shī zào hán sān qì yīn xié zhě, bù kě fú.
主治中燥吐瀉腹痛，甚則四肢厥逆，轉筋，腿痛、肢麻，起臥不安，煩躁不寧，甚則六脈全無，陰毒發斑，疝瘕等證，並一切凝寒痼冷積聚。寒輕者，不可多服；寒重者，不可少服，以愈為度。非實在純受濕燥寒三氣陰邪者，不可服。

guì zhī liù liǎng gōng dīng xiāng sì liǎng cǎo guǒ èr liǎng chuān jiāo chǎo, wǔ liǎng xiǎo huí xiāng chǎo, sì liǎng xiè bái sì liǎng liáng jiāng sān liǎng wú zhū yú sì liǎng wǔ líng zhī èr liǎng jiàng xiāng wǔ liǎng wū yào sān liǎng gān jiāng sān liǎng shí chāng pú èr liǎng fáng jǐ sān liǎng bīn láng èr liǎng bì chéng jiā wǔ liǎng fù zǐ sān liǎng xì xīn èr liǎng qīng mù xiāng sì liǎng yì rén wǔ liǎng xióng huáng wǔ qián
桂枝（六兩） 公丁香（四兩） 草果（二兩） 川椒（炒，五兩） 小茴香（炒，四兩） 薤白（四兩） 良姜（三兩） 吳茱萸（四兩） 五靈脂（二兩） 降香（五兩） 烏藥（三兩） 乾薑（三兩）石菖蒲（二兩） 防己（三兩） 檳榔（二兩） 蓽澄茄（五兩） 附子（三兩） 細辛（二兩） 青木香（四兩） 薏仁（五兩） 雄黃（五錢）

shàng yào gòng wèi xì mò, kāi shuǐ hé fú. dà rén měi fú sān qián, bìng zhòng zhě wǔ qián xiǎo rén jiǎn bàn. zài bìng zhòng zhě, lián fú shù cì, yǐ tòng zhǐ jué huí, huò xiè zhǐ jīn bù zhuǎn wèi dù.
上藥共為細末，開水和服。大人每服三錢，病重者五錢；小人減半。再病重者，連服數次，以痛止厥回，或瀉止筋不轉為度。

fāng lùn àn nèi jīng yǒu wǔ yì zhī chēng, wǔ xíng piān shèng zhī jí. jiē kě zhì yì. suī lì qì zhī zhì, duō jiàn huǒ zhèng, ér zào jīn hán shī zhī yì, yì fù shí yǒu. gài fēng huǒ shǔ sān zhě wèi yáng xié, yǔ huì zhuó yì qì xiāng cān, zé wèi wēn lì, shī zào hán sān zhě wèi yīn xié, yǔ huì zhuó yì qì xiāng cān, zé wèi hán lì. xiàn xià jiàn zhèng, duō yǒu zhī má zhuǎn jīn, shǒu zú jué nì, tǔ xiè fù tòng, xié lē téng tòng, shèn zhì fǎn è rè ér dà kě sī liáng zhě. jīng wèi wù shāng yú shàng, shī shāng yú xià. cǐ zhèng nǎi zào jīn hán shī zhī qì jīng wèi yáng míng zhī shàng, zhōng jiàn tài yīn yòu wèi yáng míng cóng zhōng zhì yě, zhí fàn jīn jīng, yóu dà luò bié luò, nèi shāng sān yīn zāng zhēn, suǒ yǐ zhuǎn jīn rù fù jí sǐ yě. jì tǔ qiě xiè zhě, yīn yáng nì luàn yě. zhū tòng zhě, zào jīn shī tǔ zhī qì suǒ bó yě. qí kě sī liáng yǐn zhě, shǎo yīn piān wèi zì lì ér kě zhě, shǔ shǎo yīn xū, gù yǐn shuǐ qiú jiù yě. qí tóu miàn chì zhě, yīn xié shàng bī, yáng bù néng jiàng, suǒ wèi dài yáng yě. qí zhōu shēn è rè xǐ liáng zhě, yīn xié pán jù yú nèi, yáng qì wú fù yù sàn yě. yīn bìng fǎn jiàn yáng zhèng, suǒ wèi shuǐ jí shì huǒ, qí shòu yīn xié yóu zhòng yě. zhū yáng zhèng bì xiàn, rán bì dāng qí tòng shén jù àn zhě, fāng wèi yáng zhōng jiàn chún yīn, nǎi wèi zhēn yīn zhī zhèng, cǐ chù duàn bù kě wù. gù lì fāng huì cuì wēn sān yīn jīng gāng zào kǔ rè zhī pǐn, jí wēn zāng zhēn, bǎo zhù yáng qì. yòu zhòng yòng fāng xiāng, jí qū huì zhuó. yī miàn yóu zāng zhēn ér bié luò dà luò, wài chū jīn jīng jīng luò yǐ dá pí máo yī miàn yóu zāng luò fǔ luò yǐ tōng liù fǔ, wài dá jiǔ qiào. bǐ huì zhuó yīn xié, yī qí lì jiě. dà dǐ jiē fú yáng yì yīn, suǒ wèi lí zhào dāng kōng qún yīn tuì bì yě. zài cǐ zhèng zì táng sòng yǐ hòu, yī zhě jiē bù shí xì zào qì suǒ gàn, fán jiàn qián zhèng, sú míng yuē shā. jìn shí jìng yǒu zhe shā zhèng shū zhě, zhuō fēng bǔ yǐng, zá luàn wú zhāng, hài rén bù qiǎn. jí yǐ shā lùn, wèi yǒu bù gàn tiān dì zhī qì, ér màn rán chéng shā zhě. jiū jìng suǒ gǎn hé qì, bù néng què qiè zhǐ chū, gù lì fāng háo wú zhǔn de. qí wù jiē zài qián rén wèi zào bù wèi bìng, yòu yǒu zào qì huà huǒ zhī shuō. táng yì wèi qí suǒ wù, gù chū kè shū shí, zài sān yí lǜ, biàn nán jiàn yú zá shuō piān zhōng, ér zhèng wén zhǐ yǒu huà qì zhī huǒ zhèng, wú shèng qì zhī hán zhèng. qí zào bù wèi bìng zhī wù, wù zài yīn yáng yīng xiàng dà lùn piān zhōng, tuō qiū shāng yú zào yī tiáo zhǎng xià shāng yú shī, yòu cuò qiū shāng yú shī, yǐ wèi jìng wú zào zhèng yǐ. bù zhī tiān yuán jì, qì jiāo biàn, wǔ yùn xíng, wǔ cháng zhèng, liù wēi zhǐ zhū piān, píng liè liù qì, zào qì zhī wèi bìng, yǔ zhū qì tóng, hé cháng zào bù wèi bìng zāi! jīng yún fēng wèi bǎi bìng zhī zhǎng. àn fēng shǔ mù, zhǔ rén. dà yì yuē yuán zhě shàn zhī zhǎng yě, dé shēng shēng zhī jī, kāi shēng huà zhī yuán, shàng qiě wèi bìng duō duān, kuàng jīn wèi shā lì zhī qì. ōu yáng shì yuē shāng zhě shāng yě, zhǔ yì zhǔ shōu, zhǔ xíng zhǔ shā. qí shāng rén yě, zuì sù ér bào, jìng yǒu bù zhōng rì ér sǐ zhě. táng mù jī shén shāng, gù zài sān zhì yì yún.
〔方論〕按《內經》有五疫之稱，五行偏勝之極。皆可致疫。雖癘氣之至，多見火證，而燥金寒濕之疫，亦復時有。蓋風火暑三者為陽邪，與穢濁異氣相參，則為溫癘，濕燥寒三者為陰邪，與穢濁異氣相參，則為寒癘。現下見證，多有肢麻轉筋，手足厥逆，吐瀉腹痛，脅肋疼痛，甚至反惡熱而大渴思涼者。經謂霧傷於上，濕傷於下。此證乃燥金寒濕之氣（經謂陽明之上，中見太陰；又謂陽明從中治也），直犯筋經，由大絡別絡，內傷三陰髒真，所以轉筋入腹即死也。既吐且瀉者，陰陽逆亂也。諸痛者，燥金濕土之氣所搏也。其渴思涼飲者，少陰篇謂自利而渴者，屬少陰虛，故飲水求救也。其頭面赤者，陰邪上逼，陽不能降，所謂戴陽也。其周身惡熱喜涼者，陰邪盤踞於內，陽氣無附欲散也。陰病反見陽證，所謂水極似火，其受陰邪尤重也。諸陽證畢現，然必當臍痛甚拒按者，方為陽中見純陰，乃為真陰之證，此處斷不可誤。故立方會萃溫三陰經剛燥苦熱之品，急溫髒真，保住陽氣。又重用芳香，急驅穢濁。一面由髒真而別絡大絡，外出筋經經絡以達皮毛；一面由髒絡腑絡以通六腑，外達九竅。俾穢濁陰邪，一齊立解。大抵皆扶陽抑陰，所謂離照當空群陰退避也。再此證自唐宋以後，醫者皆不識系燥氣所干，凡見前證，俗名曰痧。近時竟有着痧證書者，捉風捕影，雜亂無章，害人不淺。即以痧論，未有不干天地之氣，而漫然成痧者。究竟所感何氣，不能確切指出，故立方毫無準的。其誤皆在前人謂燥不為病，又有燥氣化火之說。瑭亦為其所誤，故初刻書時，再三疑慮，辨難見於雜說篇中，而正文只有化氣之火證，無勝氣之寒證。其燥不為病之誤，誤在《陰陽應象大論》篇中，脫秋傷於燥一條；長夏傷於濕，又錯秋傷於濕，以為竟無燥證矣。不知《天元紀》，《氣交變》，《五運行》，《五常政》，《六微旨》諸篇，平列六氣，燥氣之為病，與諸氣同，何嘗燥不為病哉！經雲∶風為百病之長。按風屬木，主仁。《大易》曰∶元者善之長也，得生生之機，開生化之源，尚且為病多端，況金為殺厲之氣。歐陽氏曰；商者傷也，主義主收，主刑主殺。其傷人也，最速而暴，竟有不終日而死者。瑭目擊神傷，故再三致意雲。