strong sān bā mài hóng huá, miàn chì shēn rè tóu yūn, bù è hán, dàn è rè, shé shàng huáng huá tái, kě yù liáng yǐn, yǐn bù jiě kě, dé shuǐ zé ǒu, àn zhī xiōng xià tòng, xiǎo biàn duǎn, dà biàn bì zhě, yáng míng shǔ wēn, shuǐ jié zài xiōng yě, xiǎo xiàn xiōng tāng jiā zhǐ shí zhǔ zhī. strong
三八、脈洪滑,面赤身熱頭暈,不惡寒,但惡熱,舌上黃滑苔,渴欲涼飲,飲不解渴,得水則嘔,按之胸下痛,小便短,大便閉者,陽明暑溫,水結在胸也,小陷胸湯加枳實主之。
mài hóng miàn chì, bù è hán, bìng yǐ bù zài shàng jiāo yǐ. shǔ jiān wēn rè, rè shén zé kě, yǐn shuǐ qiú jiù. shī yù zhōng jiāo, shuǐ bù xià xíng, fǎn lái shàng nì, zé ǒu. wèi qì bù jiàng, zé dà biàn bì. gù yǐ huáng lián guā lóu qīng zài lǐ zhī rè tán, bàn xià chú shuǐ tán ér qiáng wèi, jiā zhǐ shí zhě, qǔ qí kǔ xīn tōng jiàng, kāi yōu mén ér yǐn shuǐ xià xíng yě.
脈洪面赤,不惡寒,病已不在上焦矣。暑兼溫熱,熱甚則渴,引水求救。濕郁中焦,水不下行,反來上逆,則嘔。胃氣不降,則大便閉。故以黃連、栝蔞清在里之熱痰,半夏除水痰而強胃,加枳實者,取其苦辛通降,開幽門而引水下行也。
xiǎo xiàn xiōng jiā zhǐ shí tāng fāng kǔ xīn hán fǎ
小陷胸加枳實湯方(苦辛寒法)
huáng lián èr qián guā lóu sān qián zhǐ shí èr qián bàn xià wǔ qián
黃連(二錢) 栝蔞(三錢) 枳實(二錢) 半夏(五錢)
jí liú shuǐ wǔ bēi, zhǔ qǔ èr bēi, fēn èr cì fú.
急流水五杯,煮取二杯,分二次服。
strong sān jiǔ yáng míng shǔ wēn, mài huá shù, bù shí bù jī bù biàn, zhuó tán níng jù, xīn xià pǐ zhě, bàn xià xiè xīn tāng qù rén cān gān jiāng dà zǎo gān cǎo jiā zhǐ shí xìng rén zhǔ zhī. strong
三九、陽明暑溫,脈滑數,不食不飢不便,濁痰凝聚,心下痞者,半夏瀉心湯去人參、乾薑、大棗、甘草加枳實、杏仁主之。
bù jī bù biàn, ér yǒu zhuó tán, xīn xià pǐ mǎn, shī rè hù jié ér zǔ zhōng jiāo qì fēn. gù yǐ bàn xià zhǐ shí kāi qì fēn zhī shī jié huáng lián huáng qín kāi qì fēn zhī rè jié xìng rén kāi fèi yǔ dà cháng zhī qì bì shǔ zhōng rè shén, gù qù gān jiāng fēi shāng hán wù xià zhī xū pǐ, gù qù rén cān gān cǎo dà zǎo, qiě wèi qí zhù shī zuò mǎn yě.
不飢不便,而有濁痰,心下痞滿,濕熱互結而阻中焦氣分。故以半夏、枳實開氣分之濕結;黃連、黃芩開氣分之熱結、杏仁開肺與大腸之氣痹;暑中熱甚,故去乾薑;非傷寒誤下之虛痞,故去人參、甘草、大棗,且畏其助濕作滿也。
bàn xià xiè xīn tāng qù gān jiāng gān cǎo jiā zhǐ shí xìng rén fāng kǔ xīn hán fǎ
半夏瀉心湯去乾薑甘草加枳實杏仁方(苦辛寒法)
bàn xià yī liǎng huáng lián èr qián huáng qín sān qián zhǐ shí èr qián xìng rén sān qián
半夏(一兩) 黃連(二錢) 黃芩(三錢) 枳實(二錢) 杏仁(三錢)
shuǐ bā bēi, zhǔ qǔ sān bēi, fēn sān cì fú. xū zhě fù nà rén cān èr qián, dà zǎo sān méi.
水八杯,煮取三杯,分三次服。虛者復納人參二錢,大棗三枚。
strong sì shí yáng míng shǔ wēn, shī qì yǐ huà, rè jié dú cún, kǒu zào yàn gàn, kě yù yǐn shuǐ, miàn mù jù chì, shé zào huáng, mài chén shí zhě, xiǎo chéng qì tāng gè děng fēn xià zhī. strong
四十、陽明暑溫,濕氣已化,熱結獨存,口燥咽干,渴欲飲水,面目俱赤,舌燥黃,脈沉實者,小承氣湯各等分下之。
shǔ jiān shī rè, qí yǒu tǐ shòu zhì zào zhī rén, gǎn shòu rè zhòng shī qīng zhī zhèng, shī xiān cóng rè huà jǐn, zhǐ yú rè jié zhōng jiāo, jù zhū xià zhèng, fāng kě xià zhī.
暑兼濕熱,其有體瘦質燥之人,感受熱重濕輕之證,濕先從熱化盡,只餘熱結中焦,具諸下證,方可下之。
xiǎo chéng qì tāng fāng yì bìng jiàn qián. cǐ chù bù bì yǐ dà huáng wèi jūn, sān wù gè děng fēn kě yě
小承氣湯(方義並見前。此處不必以大黃為君,三物各等分可也)
strong sì yī shǔ wēn màn yán sān jiāo, shé huá wēi huáng, xié zài qì fēn zhě, sān shí tāng zhǔ zhī xié qì jiǔ liú, shé jiàng tái shǎo, rè bó xuè fēn zhě, jiā wèi qīng gōng tāng zhǔ zhī shén shí bù qīng, rè bì nèi qiào zhě, xiān yǔ zǐ xuě dān, zài yǔ qīng gōng tāng. strong
四一、暑溫蔓延三焦,舌滑微黃,邪在氣分者,三石湯主之;邪氣久留,舌絳苔少,熱搏血分者,加味清宮湯主之;神識不清,熱閉內竅者,先與紫雪丹,再與清宮湯。
màn yán sān jiāo, zé xié bù zài yī jīng yī zāng yǐ, gù yǐ jí qīng sān jiāo wèi zhǔ. rán suī yún sān jiāo, yǐ shǒu tài yīn yī jīng wèi yào lǐng. gài fèi zhǔ yī shēn zhī qì, qì huà zé shǔ shī jù huà, qiě fèi zàng shòu shēng yú yáng míng, fèi zhī zāng xiàng shǔ jīn sè bái, yáng míng zhī qì yùn yì shǔ jīn sè bái.
蔓延三焦,則邪不在一經一髒矣,故以急清三焦為主。然雖雲三焦,以手太陰一經為要領。蓋肺主一身之氣,氣化則暑濕俱化,且肺臟受生於陽明,肺之髒象屬金色白,陽明之氣運亦屬金色白。
gù fèi jīng zhī yào duō jiān zǒu yáng míng, yáng míng zhī yào duō jiān zǒu fèi yě. zài fèi jīng tōng diào shuǐ dào, xià dá páng guāng, fèi bì kāi zé páng guāng yì kāi, shì suī yǐ fèi wèi yào lǐng, ér wèi yǔ páng guāng jiē zài zhì zhōng, zé sān jiāo jù bèi yǐ, shì xié zài qì fēn ér zhǔ yǐ sān shí tāng zhī ào yì yě. ruò xié qì jiǔ jī, bì guī xuè luò, xīn zhǔ xuè mài, gù yǐ jiā wèi qīng gōng tāng zhǔ zhī. nèi qiào yù bì, zé rè xié shèng yǐ, zǐ xuě dān kāi nèi qiào ér qīng rè zuì sù zhě yě.
故肺經之藥多兼走陽明,陽明之藥多兼走肺也。再肺經通調水道,下達膀胱,肺痹開則膀胱亦開,是雖以肺為要領,而胃與膀胱皆在治中,則三焦俱備矣,是邪在氣分而主以三石湯之奧義也。若邪氣久羈,必歸血絡,心主血脈,故以加味清宮湯主之。內竅欲閉,則熱邪盛矣,紫雪丹開內竅而清熱最速者也。
sān shí tāng fāng
三石湯方
fēi huá shí sān qián shēng shí gāo wǔ qián hán shuǐ shí sān qián xìng rén sān qián zhú rú chǎo, èr qián yín huā sān qián, huā lù gèng miào jīn zhī yī jiǔ bēi, chōng bái tōng cǎo èr qián
飛滑石(三錢) 生石膏(五錢) 寒水石(三錢) 杏仁(三錢) 竹茹(炒,二錢) 銀花(三錢,花露更妙) 金汁(一酒杯,沖) 白通草(二錢)
shuǐ wǔ bēi, zhǔ chéng èr bēi, fēn èr cì wēn fú.
水五杯,煮成二杯,分二次溫服。
fāng lùn cǐ wēi kǔ xīn hán jiān fāng xiāng fǎ yě. gài fèi bìng zhì fǎ, wēi kǔ zé jiàng, guò kǔ fǎn guò bìng suǒ, xīn liáng suǒ yǐ qīng rè, fāng xiāng suǒ yǐ bài dú ér huà zhuó yě. àn sān shí, zǐ xuě dān zhōng zhī jūn yào, qǔ qí dé gēng jīn zhī qì, qīng rè tuì shǔ lì qiào, jiān zǒu fèi wèi zhě yě xìng rén tōng cǎo wèi xuān qì fēn zhī yòng, qiě tōng cǎo zhí dá páng guāng, xìng rén zhí dá dà cháng zhú rú yǐ zhú zhī mài luò, ér tōng rén zhī mài luò jīn zhī yín huā, bài shǔ zhōng zhī rè dú.
〔方論〕此微苦辛寒兼芳香法也。蓋肺病治法,微苦則降,過苦反過病所,辛涼所以清熱,芳香所以敗毒而化濁也。按三石,紫雪丹中之君藥,取其得庚金之氣,清熱退暑利竅,兼走肺胃者也;杏仁、通草為宣氣分之用,且通草直達膀胱,杏仁直達大腸;竹茹以竹之脈絡,而通人之脈絡;金汁、銀花,敗暑中之熱毒。
jiā wèi qīng gōng tāng fāng
加味清宮湯方
jí yú qián qīng gōng tāng nèi jiā zhī mǔ sān qián yín huā èr qián zhú lì wǔ chá chí chōng rù.
即於前清宮湯內加知母三錢、銀花二錢、竹瀝五茶匙沖入。
fāng lùn cǐ kǔ xīn hán fǎ yě. qīng gōng tāng qián yǐ lùn zhī yǐ, jiā cǐ sān wèi zhě zhī mǔ xiè yáng míng dú shèng zhī rè, ér bǎo fèi qīng jīn yín huā bài dú ér qīng luò zhú lì chú xiōng zhōng dà rè, zhǐ fán mèn xiāo kě hé qīng gōng tāng wèi shǔ yán sān jiāo xuè fēn zhī zhì yě.
〔方論〕此苦辛寒法也。清宮湯前已論之矣,加此三味者;知母瀉陽明獨勝之熱,而保肺清金;銀花敗毒而清絡;竹瀝除胸中大熱,止煩悶消渴;合清宮湯為暑延三焦血分之治也。
strong sì èr shǔ wēn fú shǔ, sān jiāo jūn shòu, shé huī bái, xiōng pǐ mèn, cháo rè ǒu è, fán kě zì lì, hàn chū nì duǎn zhě, xìng rén huá shí tāng zhǔ zhī. strong
四二、暑溫伏暑,三焦均受,舌灰白,胸痞悶,潮熱嘔惡,煩渴自利,汗出溺短者,杏仁滑石湯主之。
shé bái xiōng pǐ, zì lì ǒu è, shī wèi zhī yě. cháo rè fán kě, hàn chū nì duǎn, rè wèi zhī yě. rè chù shī zhōng, shī yùn shēng rè, shī rè jiāo hùn, fēi piān hán piān rè kě zhì, gù yǐ xìng rén huá shí tōng cǎo xiān xuān fèi qì, yóu fèi ér dá páng guāng yǐ lì shī, nóng pǔ kǔ wēn ér xiè shī mǎn, qín lián qīng lǐ ér zhǐ shī rè zhī lì, yù jīn fāng xiāng zǒu qiào ér kāi bì jié, jú bàn qiáng wèi ér xuān shī huà tán yǐ zhǐ ǒu è, bǐ sān jiāo hùn chù zhī xié, gè dé fēn jiě yǐ.
舌白胸痞,自利嘔惡,濕為之也。潮熱煩渴,汗出溺短,熱為之也。熱處濕中,濕蘊生熱,濕熱交混,非偏寒偏熱可治,故以杏仁、滑石、通草、先宣肺氣,由肺而達膀胱以利濕,濃朴苦溫而瀉濕滿,芩、連清里而止濕熱之利,鬱金芳香走竅而開閉結,桔、半強胃而宣濕化痰以止嘔惡,俾三焦混處之邪,各得分解矣。
xìng rén huá shí tāng fāng kǔ xīn hán fǎ
杏仁滑石湯方(苦辛寒法)
xìng rén sān qián huá shí sān qián huáng qín èr qián jú hóng yī qián wǔ fēn huáng lián yī qián yù jīn èr qián tōng cǎo yī qián nóng pǔ èr qián bàn xià sān qián
杏仁(三錢) 滑石(三錢) 黃芩(二錢) 桔紅(一錢五分) 黃連(一錢) 鬱金(二錢) 通草(一錢)濃朴(二錢) 半夏(三錢)
shuǐ bā bēi, zhǔ qǔ sān bēi, fēn sān cì fú.
水八杯,煮取三杯,分三次服。