qíng lǐ shè wèi, wén cǎi xíng hū qí zhōng. gāng róu yǐ lì běn, biàn tōng yǐ qū shí. lì běn yǒu tǐ, yì huò piān zhǎng qū shí wú fāng, cí huò fán zá. qī yào suǒ sī, zhí zài róng cái, yǐn kuò qíng lǐ, jiǎo róu wén cǎi yě. guī fàn běn tǐ wèi zhī róng, jiǎn jié fú cí wèi zhī cái. cái zé wú huì bù shēng, róng zé gāng lǐng zhāo chàng, pì shéng mò zhī shěn fēn, fǔ jīn zhī zhuó xuē yǐ. pián mǔ zhī zhǐ, yóu chǐ yú xìng fù zhuì xuán yóu, shí chǐ yú xíng. yī yì liǎng chū, yì zhī pián zhī yě tóng cí zhòng jù, wén zhī yóu zhuì yě.
情理設位,文採行乎其中。剛柔以立本,變通以趨時。立本有體,意或偏長;趨時無方,辭或繁雜。蹊要所司,職在熔裁,隱括情理,矯揉文采也。規範本體謂之熔,剪截浮詞謂之裁。裁則蕪穢不生,熔則綱領昭暢,譬繩墨之審分,斧斤之斫削矣。駢拇枝指,由侈於性;附贅懸肬,實侈於形。一意兩齣,義之駢枝也;同辭重句,文之肬贅也。
fán sī xù chū fā, cí cǎi kǔ zá, xīn fēi quán héng, shì bì qīng zhòng. shì yǐ cǎo chuàng hóng bǐ, xiān biāo sān zhǔn lǚ duān yú shǐ, zé shè qíng yǐ wèi tǐ jǔ zhèng yú zhōng, zé zhuó shì yǐ qǔ lèi guī yú yú zhōng, zé cuō cí yǐ jǔ yào. rán hòu shū huá bù shí, xiàn tì jié wén, shéng mò yǐ wài, měi cái jì zhuó, gù néng shǒu wěi yuán hé, tiáo guàn tǒng xù. ruò shù bù sù dìng, ér wěi xīn zhú cí, yì duān cóng zhì, pián zhuì bì duō.
凡思緒初發,辭采苦雜,心非權衡,勢必輕重。是以草創鴻筆,先標三準∶履端於始,則設情以位體;舉正於中,則酌事以取類;歸餘於終,則撮辭以舉要。然後舒華布實,獻替節文,繩墨以外,美材既斫,故能首尾圓合,條貫統序。若術不素定,而委心逐辭,異端叢至,駢贅必多。
gù sān zhǔn jì dìng, cì tǎo zì jù. jù yǒu kě xuē, zú jiàn qí shū zì bù dé jiǎn, nǎi zhī qí mì. jīng lùn yào yǔ, jí lüè zhī tǐ yóu xīn cuàn jù, jí fán zhī tǐ. wèi fán yǔ lüè, shì fēn suǒ hǎo. yǐn ér shēn zhī, zé liǎng jù fū wèi yī zhāng, yuē yǐ guàn zhī, zé yī zhāng shān chéng liǎng jù. sī shàn zhě shàn fū, cái hé zhě shàn shān. shàn shān zhě zì qù ér yì liú, shàn fū zhě cí shū ér yì xiǎn. zì shān ér yì quē, zé duǎn fá ér fēi hé cí fū ér yán zhòng, zé wú huì ér fēi shàn.
故三準既定,次討字句。句有可削,足見其疏;字不得減,乃知其密。精論要語,極略之體;游心竄句,極繁之體。謂繁與略,適分所好。引而申之,則兩句敷為一章,約以貫之,則一章刪成兩句。思贍者善敷,才核者善刪。善刪者字去而意留,善敷者辭殊而義顯。字刪而意缺,則短乏而非核;辭敷而言重,則蕪穢而非贍。
xī xiè ài wáng jì, xī hé wén shì, zhāng jùn yǐ wèi ài fán ér bù kě shān, jì lüè ér bù kě yì. ruò èr zi zhě, kě wèi liàn róng cái ér xiǎo fán lüè yǐ. zhì rú shì héng cái yōu, ér zhuì cí yóu fán shì lóng sī liè, ér yǎ hǎo qīng shěng. jí yún zhī lùn jī, jí hèn qí duō, ér chēng qīng xīn xiāng jiē, bù yǐ wèi bìng, gài chóng yǒu yú ěr. fū měi jǐn zhì yī, xiū duǎn yǒu dù, suī wán qí cǎi, bù bèi lǐng xiù, qiǎo yóu nán fán, kuàng zài hu zhuō? ér wén fù yǐ wèi zhēn hù wù jiǎn, yōng yīn zú qū, qí shí fēi bù jiàn, nǎi qíng kǔ shān fán yě. fū bǎi jié chéng tǐ, gòng zī róng wèi, wàn qù huì wén, bù lí cí qíng. ruò qíng zhōu ér bù fán, cí yùn ér bù làn, fēi fū róng cái, hé yǐ xíng zhī hū?
昔謝艾、王濟,西河文士,張駿以為「艾繁而不可刪,濟略而不可益」。若二子者,可謂練熔裁而曉繁略矣。至如士衡才優,而綴辭尤繁;士龍思劣,而雅好清省。及雲之論機,亟恨其多,而稱「清新相接,不以為病」,蓋崇友於耳。夫美錦製衣,修短有度,雖玩其采,不倍領袖,巧猶難繁,況在乎拙?而《文賦》以為「榛楛勿剪,庸音足曲」,其識非不鑒,乃情苦芟繁也。夫百節成體,共資榮衛,萬趣會文,不離辭情。若情周而不繁,辭運而不濫,非夫熔裁,何以行之乎?
zàn yuē
贊曰∶
piān zhāng hù yǒu, zuǒ yòu xiāng kàn. cí rú chuān liú, yì zé fàn làn.
篇章戶牖,左右相瞰。辭如川流,溢則泛濫。
quán héng sǔn yì, zhēn zhuó nóng dàn. shān fán jiǎn huì, chí yú fù dān.
權衡損益,斟酌濃淡。芟繁剪穢,弛於負擔。