shí yùn jiāo yí, zhì wén dài biàn, gǔ jīn qíng lǐ, rú kě yán hū? xī zài táo táng, dé shèng huà jūn, yě lǎo tǔ hé lì zhī tán, jiāo tóng hán bù shí zhī gē. yǒu yú jì zuò, zhèng fù mín xiá, xūn fēng yǒng yú yuán hòu, làn yún gē yú liè chén. jǐn qí měi zhě hé? nǎi xīn lè ér shēng tài yě. zhì dà yǔ fū tǔ, jiǔ xù yǒng gōng, chéng tāng shèng jìng, yī yú zuò sòng. dǎi jī wén zhī dé shèng, zhōu nán qín ér bù yuàn dài wáng zhī huà chún, bīn fēng lè ér bù yín. yōu lì hūn ér bǎn dàng nù, píng wáng wēi ér shǔ lí āi. gù zhī gē yáo wén lǐ, yǔ shì tuī yí, fēng dòng yú shàng, ér bō zhèn yú xià zhě yě.
時運交移,質文代變,古今情理,如可言乎?昔在陶唐,德盛化鈞,野老吐「何力」之談,郊童含「不識」之歌。有虞繼作,政阜民暇,薰風詠於元後,「爛雲」歌於列臣。盡其美者何?乃心樂而聲泰也。至大禹敷土,九序詠功,成湯聖敬,「猗歟」作頌。逮姬文之德盛,《周南》勤而不怨;大王之化淳,《邠風》樂而不淫。幽厲昏而《板》、《盪》怒,平王微而《黍離》哀。故知歌謠文理,與世推移,風動於上,而波震於下者也。
chūn qiū yǐ hòu, jiǎo zhàn yīng xióng, liù jīng ní pán, bǎi jiā biāo hài. fāng shì shí yě, hán wèi lì zhèng, yàn zhào rèn quán wǔ dù liù shī, yán yú qín lìng wéi qí chǔ liǎng guó, pō yǒu wén xué. qí kāi zhuāng qú zhī dì, chǔ guǎng lán tái zhī gōng, mèng kē bīn guǎn, xún qīng zǎi yì, gù jì xià shàn qí qīng fēng, lán líng yù qí mào sú, zōu zi yǐ tán tiān fēi yù, zōu shì yǐ diāo lóng chí xiǎng, qū píng lián zǎo yú rì yuè, sòng yù jiāo cǎi yú fēng yún. guān qí yàn shuō, zé lóng zhào yǎ sòng, gù zhī yè zhī qí yì, chū hū zòng héng zhī guǐ sú yě.
春秋以後,角戰英雄,六經泥蟠,百家飆駭。方是時也,韓魏力政,燕趙任權;五蠹六虱,嚴於秦令;唯齊、楚兩國,頗有文學。齊開莊衢之第,楚廣蘭台之宮,孟軻賓館,荀卿宰邑,故稷下扇其清風,蘭陵郁其茂俗,鄒子以談天飛譽,騶奭以雕龍馳響,屈平聯藻於日月,宋玉交彩於風雲。觀其艷說,則籠罩《雅》、《頌》,故知燁之奇意,出乎縱橫之詭俗也。
yuán zhì yǒu hàn, yùn jiē fán shū, gāo zǔ shàng wǔ, xì rú jiǎn xué. suī lǐ lǜ cǎo chuàng, shī shū wèi huáng, rán dà fēng hóng hú zhī gē, yì tiān zòng zhī yīng zuò yě. shī jí xiào huì, qì yú wén jǐng, jīng shù pō xìng, ér cí rén wù yòng, jiǎ yì yì ér zōu méi chén, yì kě zhī yǐ. dǎi xiào wǔ chóng rú, rùn sè hóng yè, lǐ lè zhēng huī, cí zǎo jìng wù bǎi liáng zhǎn cháo yàn zhī shī, jīn dī zhì xù mín zhī yǒng, zhēng méi chéng yǐ pú lún, shēn zhǔ fù yǐ dǐng shí, zhuó gōng sūn zhī duì cè, tàn ní kuān zhī nǐ zòu, mǎi chén fù xīn ér yī jǐn, xiàng rú dí qì ér bèi xiù. yú shì shǐ qiān shòu wáng zhī tú, yán zhōng méi gāo zhī shǔ, yīng duì gù wú fāng, piān zhāng yì bù guì, yí fēng yú cǎi, mò yǔ bǐ shèng. yuè zhāo jí xuān, shí jì wǔ jī, chí chěng shí qú, xiá yù wén huì, jí diāo zhuàn zhī yì cái, fā qǐ hú zhī gāo yù, yú shì wáng bāo zhī lún, dǐ lù dài zhào. zì yuán jì chéng, jiàng yì tú jí, měi yù xiè zhī tán, qīng jīn mǎ zhī lù. zi yún ruì sī yú qiān shǒu, zi zhèng chóu xiào yú liù yì, yì yǐ měi yǐ. yuán zì hàn shì, qì zhì chéng āi, suī shì jiàn bǎi líng, cí rén jiǔ biàn, ér dà dǐ suǒ guī, zǔ shù chǔ cí, líng jūn yú yǐng, yú shì hū zài. zì āi píng líng tì, guāng wǔ zhōng xìng, shēn huái tú chèn, pō lüè wén huá, rán dù dǔ xiàn lěi yǐ miǎn xíng, bān biāo cān zòu yǐ bǔ lìng, suī fēi páng qiú, yì bù xiá qì. jí míng dì dié yào, chóng ài rú shù, yì lǐ bì táng, jiǎng wén hǔ guān, mèng jiān ěr bǐ yú guó shǐ, jiǎ kuí gěi zhá yú ruì sòng dōng píng shàn qí yì wén, pèi wáng zhèn qí tōng lùn dì zé fān yí, huī guāng xiāng zhào yǐ. zì hé ān yǐ xià, qì zhì shùn huán, zé yǒu bān fù sān cuī, wáng mǎ zhāng cài, lěi luò hóng rú, cái bù shí fá, ér wén zhāng zhī xuǎn, cún ér bù lùn. rán zhōng xìng zhī hòu, qún cái shāo gǎi qián zhé, huá shí suǒ fù, zhēn zhuó jīng cí, gài lì zhèng jiǎng jù, gù jiàn mí rú fēng zhě yě. jiàng jí líng dì, shí hǎo cí zhì, zào huáng xī zhī shū, kāi hóng dōu zhī fù, ér lè sōng zhī tú, zhāo jí qiǎn lòu, gù yáng cì hào wèi huān dōu, cài yōng bǐ zhī pái yōu, qí yú fēng yí wén, gài miè rú yě.
爰至有漢,運接燔書,高祖尚武,戲儒簡學。雖禮律草創,《詩》、《書》未遑,然《大風》、《鴻鵠》之歌,亦天縱之英作也。施及孝惠,迄於文景,經術頗興,而辭人勿用,賈誼抑而鄒枚沉,亦可知已。逮孝武崇儒,潤色鴻業,禮樂爭輝,辭藻競騖∶柏梁展朝宴之詩,金堤制恤民之詠,征枚乘以蒲輪,申主父以鼎食,擢公孫之對策,嘆倪寬之擬奏,買臣負薪而衣錦,相如滌器而被繡。於是史遷壽王之徒,嚴終枚皋之屬,應對固無方,篇章亦不匱,遺風餘采,莫與比盛。越昭及宣,實繼武績,馳騁石渠,暇豫文會,集雕篆之軼材,發綺縠之高喻,於是王褒之倫,底祿待詔。自元暨成,降意圖籍,美玉屑之談,清金馬之路。子云銳思於千首,子政讎校於六藝,亦已美矣。爰自漢室,迄至成哀,雖世漸百齡,辭人九變,而大抵所歸,祖述《楚辭》,靈均餘影,於是乎在。自哀、平陵替,光武中興,深懷圖讖,頗略文華,然杜篤獻誄以免刑,班彪參奏以補令,雖非旁求,亦不遐棄。及明帝疊耀,崇愛儒術,肄禮璧堂,講文虎觀,孟堅珥筆於國史,賈逵給札於瑞頌;東平擅其懿文,沛王振其通論;帝則藩儀,輝光相照矣。自和安以下,迄至順桓,則有班傅三崔,王馬張蔡,磊落鴻儒,才不時乏,而文章之選,存而不論。然中興之後,群才稍改前轍,華實所附,斟酌經辭,蓋歷政講聚,故漸靡儒風者也。降及靈帝,時好辭制,造皇羲之書,開鴻都之賦,而樂松之徒,招集淺陋,故楊賜號為驩兜,蔡邕比之俳優,其餘風遺文,蓋蔑如也。
zì xiàn dì bō qiān, wén xué péng zhuǎn, jiàn ān zhī mò, qū yǔ fāng jí. wèi wǔ yǐ xiāng wáng zhī zūn, yǎ ài shī zhāng wén dì yǐ fù jūn zhī zhòng, miào shàn cí fù chén sī yǐ gōng zǐ zhī háo, xià bǐ lín láng bìng tǐ mào yīng yì, gù jùn cái yún zhēng. zhòng xuān wěi zhì yú hàn nán, kǒng zhāng guī mìng yú hé běi, wěi zhǎng cóng huàn yú qīng tǔ, gōng gàn xùn zhì yú hǎi yú dé liǎn zōng qí fěi rán zhī sī yuán yú zhǎn qí piān piān zhī lè. wén wèi xiū bó zhī chóu, yú shū dé zǔ zhī lǚ, ào yǎ shāng dòu zhī qián, yōng róng rèn xí zhī shàng, sǎ bǐ yǐ chéng hān gē, hé mò yǐ jí tán xiào. guān qí shí wén, yǎ hǎo kāng kǎi, liáng yóu shì jī luàn lí, fēng shuāi sú yuàn, bìng zhì shēn ér bǐ zhǎng, gù gěng gài ér duō qì yě.
自獻帝播遷,文學蓬轉,建安之末,區宇方輯。魏武以相王之尊,雅愛詩章;文帝以副君之重,妙善辭賦;陳思以公子之豪,下筆琳琅;並體貌英逸,故俊才雲蒸。仲宣委質於漢南,孔璋歸命於河北,偉長從宦於青土,公幹徇質於海隅;德璉綜其斐然之思;元瑜展其翩翩之樂。文蔚、休伯之儔,於叔、德祖之侶,傲雅觴豆之前,雍容衽席之上,灑筆以成酣歌,和墨以藉談笑。觀其時文,雅好慷慨,良由世積亂離,風衰俗怨,並志深而筆長,故梗概而多氣也。
zhì míng dì zuǎn róng, zhì shī dù qǔ, zhēng piān zhāng zhī shì, zhì chóng wén zhī guān, hé liú qún cái, dié xiāng zhào yào. shǎo zhǔ xiāng réng, wéi gāo guì yīng yǎ, gù pàn hán zhāng, dòng yán chéng lùn. yú shí zhèng shǐ yú fēng, piān tǐ qīng dàn, ér jī ruǎn yīng móu, bìng chí wén lù yǐ.
至明帝纂戎,制詩度曲,征篇章之士,置崇文之觀,何劉群才,迭相照耀。少主相仍,唯高貴英雅,顧盼含章,動言成論。於時正始餘風,篇體輕澹,而嵇阮應繆,並馳文路矣。
dǎi jìn xuān shǐ jī, jǐng wén kè gòu, bìng jī chén rú yǎ, ér wù shēn fāng shù. zhì wǔ dì wéi xīn, chéng píng shòu mìng, ér jiāo xù piān zhāng, fú jiǎn huáng lǜ. jiàng jí huái mǐn, zhuì liú ér yǐ. rán jìn suī bù wén, rén cái shí shèng mào xiān yáo bǐ ér sàn zhū, tài chōng dòng mò ér héng jǐn, yuè zhàn yào lián bì zhī huá, jī yún biāo èr jùn zhī cǎi. yīng fù sān zhāng zhī tú, sūn zhì chéng gōng zhī shǔ, bìng jié zǎo qīng yīng, liú yùn qǐ mí. qián shǐ yǐ wèi yùn shè jì shì, rén wèi jǐn cái, chéng zāi sī tán, kě wèi tàn xī.
逮晉宣始基,景文克構,並跡沉儒雅,而務深方術。至武帝惟新,承平受命,而膠序篇章,弗簡皇慮。降及懷愍,綴旒而已。然晉雖不文,人才實盛∶茂先搖筆而散珠,太衝動墨而橫錦,岳湛曜聯璧之華,機雲標二俊之采。應傅三張之徒,孫摯成公之屬,並結藻清英,流韻綺靡。前史以為運涉季世,人未盡才,誠哉斯談,可為嘆息。
yuán huáng zhōng xìng, pī wén jiàn xué, liú diāo lǐ lì ér chǒng róng, jǐng chún wén mǐn ér yōu zhuó. dǎi míng dì bǐng zhé, yǎ hǎo wén huì, shēng chǔ yù jí, zī zī jiǎng yì, liàn qíng yú gào cè, zhèn cǎi yú cí fù, yǔ yǐ bǐ cái yù qīn, wēn yǐ wén sī yì hòu, yú yáng fēng liú, yì bǐ shí zhī hàn wǔ yě. jí chéng kāng cù líng, mù āi duǎn zuò, jiǎn wén bó xìng, yuān hū qīng jùn, wēi yán jīng lǐ, hán mǎn xuán xí dàn sī nóng cǎi, shí sǎ wén yòu. zhì xiào wǔ bù sì, ān gōng yǐ yǐ. qí wén shǐ zé yǒu yuán yīn zhī cáo, sūn gàn zhī bèi, suī cái huò qiǎn shēn, guī zhāng zú yòng.
元皇中興,披文建學,劉刁禮吏而寵榮,景純文敏而優擢。逮明帝秉哲,雅好文會,升儲御極,孳孳講藝,練情於誥策,振采於辭賦,庾以筆才愈親,溫以文思益厚,揄揚風流,亦彼時之漢武也。及成康促齡,穆哀短祚,簡文勃興,淵乎清峻,微言精理,函滿玄席;澹思濃采,時灑文囿。至孝武不嗣,安恭已矣。其文史則有袁殷之曹,孫干之輩,雖才或淺深,珪璋足用。
zì zhōng cháo guì xuán, jiāng zuǒ chēng shèng, yīn tán yú qì, liú chéng wén tǐ. shì yǐ shì jí zhūn zhān, ér cí yì yí tài, shī bì zhù xià zhī zhǐ guī, fù nǎi qī yuán zhī yì shū. gù zhī wén biàn rǎn hū shì qíng, xìng fèi xì hū shí xù, yuán shǐ yǐ yào zhōng, suī bǎi shì kě zhī yě.
自中朝貴玄,江左稱盛,因談餘氣,流成文體。是以世極迍邅,而辭意夷泰,詩必柱下之旨歸,賦乃漆園之義疏。故知文變染乎世情,興廢系乎時序,原始以要終,雖百世可知也。
zì sòng wǔ ài wén, wén dì bīn yǎ, bǐng wén zhī dé, xiào wǔ duō cái, yīng cǎi yún gòu. zì míng dì yǐ xià, wén lǐ tì yǐ. ěr qí jìn shēn zhī lín, xiá wèi ér biāo qǐ. wáng yuán lián zōng yǐ lóng zhāng, yán xiè zhòng yè yǐ fèng cǎi, hé fàn zhāng shěn zhī tú, yì bù kě shèng shù yě. gài wén zhī yú shì, gù lüè jǔ dà jiào.
自宋武愛文,文帝彬雅,秉文之德,孝武多才,英采雲構。自明帝以下,文理替矣。爾其縉紳之林,霞蔚而飆起。王袁聯宗以龍章,顏謝重葉以鳳采,何范張沈之徒,亦不可勝數也。蓋聞之於世,故略舉大較。
jì huáng qí yù bǎo, yùn jí xiū míng tài zǔ yǐ shèng wǔ yīng lù, shì zǔ yǐ ruì wén zuǎn yè, wén dì yǐ èr lí hán zhāng, gāo zōng yǐ shàng zhé xìng yùn, bìng wén míng zì tiān, jī xī jǐng zuò. jīn shèng lì fāng xìng, wén sī guāng bèi, hǎi yuè jiàng shén, cái yīng xiù fà, yù fēi lóng yú tiān qú, jià qí jì yú wàn lǐ. jīng diǎn lǐ zhāng, kuà zhōu lì hàn, táng yú zhī wén, qí dǐng shèng hū! hóng fēng yì cǎi, duǎn bǐ gǎn chén yáng yán zàn shí, qǐng jì míng zhé!
暨皇齊馭寶,運集休明∶太祖以聖武膺籙,世祖以睿文纂業,文帝以貳離含章,高宗以上哲興運,並文明自天,緝熙景祚。今聖歷方興,文思光被,海岳降神,才英秀髮,馭飛龍於天衢,駕騏驥於萬里。經典禮章,跨周轢漢,唐、虞之文,其鼎盛乎!鴻風懿采,短筆敢陳;揚言贊時,請寄明哲!
zàn yuē
贊曰∶
wèi yìng shí dài, cí cǎi jiǔ biàn. shū zhōng suǒ dòng, huán liú wú juàn.
蔚映十代,辭采九變。樞中所動,環流無倦。
zhì wén yán shí, chóng tì zài xuǎn. zhōng gǔ suī yuǎn, ài yān rú miàn.
質文沿時,崇替在選。終古雖遠,僾焉如面。