ruì liáng fū zhī shī yún zì yǒu fèi cháng, bǐ mín zú kuáng. fū xīn xiǎn rú shān, kǒu yōng ruò chuān, yuàn nù zhī qíng bù yī, huān xuè zhī yán wú fāng. xī huá yuán qì jiǎ, chéng zhě fā hàn mù zhī ōu zāng hé sàng shī, guó rén zào zhū rú zhī gē bìng chī xì xíng mào, nèi yuàn wèi pái yě. yòu cán xiè bǐ yàn, lí shǒu yín wa, gǒu kě zhēn jiè, zài yú lǐ diǎn, gù zhī xié cí yǐn yán, yì wú qì yǐ.
芮良夫之詩云∶「自有肺腸,俾民卒狂。」夫心險如山,口壅若川,怨怒之情不一,歡謔之言無方。昔華元棄甲,城者發睅目之謳;臧紇喪師,國人造侏儒之歌;並嗤戲形貌,內怨為俳也。又蠶蟹鄙諺,狸首淫哇,苟可箴戒,載於禮典,故知諧辭讔言,亦無棄矣。
xié zhī yán jiē yě, cí qiǎn huì sú, jiē yuè xiào yě. xī qí wēi hān lè, ér chún yú shuō gān jiǔ chǔ xiāng yàn jí, ér sòng yù fù hào sè. yì zài wēi fěng, yǒu zú guān zhě. jí yōu zhān zhī fěng qī chéng, yōu mèng zhī jiàn zàng mǎ, bìng jué cí shì shuō, yì zhǐ hūn bào. shì yǐ zi zhǎng biān shǐ, liè chuán huá jī, yǐ qí cí suī qīng huí, yì guī yì zhèng yě. dàn běn tǐ bù yǎ, qí liú yì bì. yú shì dōng fāng méi gāo, bù zāo chuài lí, wú suǒ kuāng zhèng, ér dǐ màn xiè nòng, gù qí zì chēng wèi fù, nǎi yì pái yě, jiàn shì rú chàng, yì yǒu huǐ yǐ. zhì wèi rén yīn pái shuō yǐ zhe xiào shū, xuē zōng píng yàn huì ér fā cháo diào, suī biàn xiào rèn xí, ér wú yì shí yòng yǐ. rán ér yì wén zhī shì, wèi miǎn wǎng pèi pān yuè chǒu fù zhī shǔ, shù xī mài bǐng zhī lèi, yóu ér xiào zhī, gài yǐ bǎi shù. wèi jìn huá jī, shèng xiāng qū shàn, suì nǎi yīng chàng zhī bí, fāng yú dào xuē luǎn zhāng huá zhī xíng, bǐ hū wò chōng chǔ. céng shì yǒu yán, yǒu kuī dé yīn, qǐ fēi nì zhě zhī wàng xiào, xū mí zhī kuáng gē yú?
諧之言皆也,辭淺會俗,皆悅笑也。昔齊威酣樂,而淳于說甘酒;楚襄宴集,而宋玉賦好色。意在微諷,有足觀者。及優旃之諷漆城,優孟之諫葬馬,並譎辭飾說,抑止昏暴。是以子長編史,列傳滑稽,以其辭雖傾回,意歸義正也。但本體不雅,其流易弊。於是東方、枚皋,餔糟啜醨,無所匡正,而詆曼媟弄,故其自稱「為賦,乃亦俳也,見視如倡」,亦有悔矣。至魏人因俳說以著笑書,薛綜憑宴會而發嘲調,雖抃笑衽席,而無益時用矣。然而懿文之士,未免枉轡;潘岳醜婦之屬,束皙賣餅之類,尤而效之,蓋以百數。魏晉滑稽,盛相驅扇,遂乃應瑒之鼻,方於盜削卵;張華之形,比乎握舂杵。曾是莠言,有虧德音,豈非溺者之妄笑,胥靡之狂歌歟?
yǐn zhě, yǐn yě. dùn cí yǐ yǐn yì, jué pì yǐ zhǐ shì yě. xī hái shè qiú zhěng yú chǔ shī, yù yuān jǐng ér chēng mài qū shū yí qǐ liáng yú lǔ rén, gē pèi yù ér hū gēng guǐ wǔ jǔ cì jīng wáng yǐ dà niǎo, qí kè jī xuē gōng yǐ hǎi yú zhuāng jī tuō cí yú lóng wěi, zāng wén miù shū yú yáng qiú. yǐn yǔ zhī yòng, bèi yú jì chuán. dà zhě xìng zhì jì shēn, qí cì bì wéi xiǎo huò. gài yì shēng yú quán jué, ér shì chū yú jī jí, yǔ fū xié cí, kě xiāng biǎo lǐ zhě yě. hàn shì yǐn shū, shí yǒu bā piān, xīn gù biān wén, lù zhī fù mò.
讔者,隱也。遁辭以隱意,譎譬以指事也。昔還社求拯於楚師,喻眢井而稱麥麴;叔儀乞糧於魯人,歌珮玉而呼庚癸;伍舉刺荊王以大鳥,齊客譏薛公以海魚;莊姬託辭於龍尾,臧文謬書於羊裘。隱語之用,被於紀傳。大者興治濟身,其次弼違曉惑。蓋意生於權譎,而事出於機急,與夫諧辭,可相表里者也。漢世《隱書》,十有八篇,歆、固編文,錄之賦末。
xī chǔ zhuāng qí wēi, xìng hǎo yǐn yǔ. zhì dōng fāng màn qiàn, yóu qiǎo cí shù. dàn miù cí dǐ xì, wú yì guī bǔ. zì wèi dài yǐ lái, pō fēi pái yōu, ér jūn zǐ cháo yǐn, huà wèi mí yǔ. mí yě zhě, huí hù qí cí, shǐ hūn mí yě. huò tǐ mù wén zì, huò tú xiàng pǐn wù, xiān qiǎo yǐ nòng sī, qiǎn chá yǐ xuàn cí, yì yù wǎn ér zhèng, cí yù yǐn ér xiǎn. xún qīng cán fù, yǐ zhào qí tǐ. zhì wèi wén chén sī, yuē ér mì zhī. gāo guì xiāng gōng, bó jǔ pǐn wù, suī yǒu xiǎo qiǎo, yòng guāi yuǎn dà. guān fū gǔ zhī wèi yǐn, lǐ zhōu yào wù, qǐ wèi tóng zhì zhī xì xuè, bó bì ér biàn xiào zāi! rán wén cí zhī yǒu xié yǐn, pì jiǔ liú zhī yǒu xiǎo shuō, gài bài guān suǒ cǎi, yǐ guǎng shì tīng. ruò xiào ér bù yǐ, zé kūn shuò zhī rù shì, zhān mèng zhī shí jiāo hū?
昔楚莊、齊威,性好隱語。至東方曼倩,尤巧辭述。但謬辭詆戲,無益規補。自魏代以來,頗非俳優,而君子嘲隱,化為謎語。謎也者,回互其辭,使昏迷也。或體目文字,或圖象品物,纖巧以弄思,淺察以衒辭,義欲婉而正,辭欲隱而顯。荀卿《蠶賦》,已兆其體。至魏文、陳思,約而密之。高貴鄉公,博舉品物,雖有小巧,用乖遠大。觀夫古之為隱,理周要務,豈為童稚之戲謔,搏髀而忭笑哉!然文辭之有諧讔,譬九流之有小說,蓋稗官所采,以廣視聽。若效而不已,則髡朔之入室,旃孟之石交乎?
zàn yuē
贊曰∶
gǔ zhī cháo yǐn, zhèn wēi shì bèi. suī yǒu sī má, wú qì jiān kuǎi.
古之嘲隱,振危釋憊。雖有絲麻,無棄菅蒯。
huì yì shì shí, pō yì fěng jiè. kōng xì huá jī, dé yīn dà huài.
會義適時,頗益諷誡。空戲滑稽,德音大壞。