wén zhī wèi dé yě dà yǐ, yǔ tiān dì bìng shēng zhě. hé zāi? fū xuán huáng sè zá, fāng yuán tǐ fēn, rì yuè dié bì, yǐ chuí lì tiān zhī xiàng shān chuān huàn qǐ, yǐ pù lǐ dì zhī xíng: cǐ gài dào zhī wén yě. yǎng guān tǔ yào, fǔ chá hán zhāng, gāo bēi dìng wèi, gù liǎng yí jì shēng yǐ. wéi rén cān zhī, xìng líng suǒ zhōng, shì wèi sān cái. wèi wǔ xíng zhī xiù, shí tiān dì zhī xīn, xīn shēng ér yán lì, yán lì ér wén míng, zì rán zhī dào yě.
文之為德也大矣，與天地並生者。何哉？夫玄黃色雜，方圓體分，日月疊璧，以垂麗天之象；山川煥綺，以鋪理地之形：此蓋道之文也。仰觀吐曜，俯察含章，高卑定位，故兩儀既生矣。惟人參之，性靈所鍾，是謂三才。為五行之秀，實天地之心，心生而言立，言立而文明，自然之道也。

bàng jí wàn pǐn, dòng zhí jiē wén lóng fèng yǐ zǎo huì chéng ruì, hǔ bào yǐ bǐng wèi níng zī yún xiá diāo sè, yǒu yú huà gōng zhī miào cǎo mù bì huá, wú dài jǐn jiàng zhī qí. fū qǐ wài shì, gài zì rán ěr. zhì yú lín lài jié xiǎng, diào rú yú sè quán shí jī yùn, hé ruò qiú huáng: gù xíng lì zé zhāng chéng yǐ, shēng fā zé wén shēng yǐ. fū yǐ wú shí zhī wù, yù rán yǒu cǎi, yǒu xīn zhī qì, qí wú wén yú?
傍及萬品，動植皆文∶龍鳳以藻繪呈瑞，虎豹以炳蔚凝姿；雲霞雕色，有逾畫工之妙；草木賁華，無待錦匠之奇。夫豈外飾，蓋自然耳。至於林籟結響，調如竽瑟；泉石激韻，和若球鍠：故形立則章成矣，聲發則文生矣。夫以無識之物，郁然有采，有心之器，其無文歟？

rén wén zhī yuán, zhào zì tài jí, yōu zàn shén míng, yì xiàng wéi xiān. páo xī huà qí shǐ, zhòng ní yì qí zhōng. ér qián kūn liǎng wèi, dú zhì wén yán. yán zhī wén yě, tiān dì zhī xīn zāi! ruò nǎi hé tú yùn hū bā guà, luò shū yùn hū jiǔ chóu, yù bǎn jīn lòu zhī shí, dān wén lǜ dié zhī huá, shuí qí shī zhī? yì shén lǐ ér yǐ.
人文之元，肇自太極，幽贊神明，《易》象惟先。庖犧畫其始，仲尼翼其終。而《乾》、《坤》兩位，獨制《文言》。言之文也，天地之心哉！若乃《河圖》孕乎八卦，《洛書》韞乎九疇，玉版金鏤之實，丹文綠牒之華，誰其屍之？亦神理而已。

zì niǎo jī dài shéng, wén zì shǐ bǐng, yán hào yí shì, jì zài sān fén, ér nián shì miǎo miǎo, shēng cǎi mí zhuī. táng yú wén zhāng, zé huàn hū shǐ shèng. yuán shǒu zài gē, jì fā yín yǒng zhī zhì yì jì chén mó, yì chuí fū zòu zhī fēng. xià hòu shì xìng, yè jùn hóng jī, jiǔ xù wéi gē, xūn dé mí rù. dǎi jí shāng zhōu, wén shèng qí zhì, yǎ sòng suǒ bèi, yīng huá yuē xīn. wén wáng huàn yōu, yáo cí bǐng yào, fú cǎi fù yǐn, jīng yì jiān shēn. zhòng yǐ gōng dàn duō cái, zhèn qí huī liè, duān shī jī sòng, fǔ zǎo qún yán. zhì ruò fú zi jì shèng, dú xiù qián zhé, róng jūn liù jīng, bì jīn shēng ér yù zhèn diāo zhuó qíng xìng, zǔ zhī cí lìng, mù duó qǐ ér qiān lǐ yīng, xí zhēn liú ér wàn shì xiǎng, xiě tiān dì zhī huī guāng, xiǎo shēng mín zhī ěr mù yǐ.
自鳥跡代繩，文字始炳，炎皞遺事，紀在《三墳》，而年世渺邈，聲采靡追。唐虞文章，則煥乎始盛。元首載歌，既發吟詠之志；益稷陳謨，亦垂敷奏之風。夏后氏興，業峻鴻績，九序惟歌，勛德彌縟。逮及商周，文勝其質，《雅》、《頌》所被，英華曰新。文王患憂，繇辭炳曜，符采復隱，精義堅深。重以公旦多材，振其徽烈，剬詩緝頌，斧藻群言。至若夫子繼聖，獨秀前哲，熔鈞六經，必金聲而玉振；雕琢情性，組織辭令，木鐸啟而千里應，席珍流而萬世響，寫天地之輝光，曉生民之耳目矣。

yuán zì fēng xìng, jì yú kǒng shì, xuán shèng chuàng diǎn, sù wáng shù xùn, mò bù yuán dào xīn yǐ fū zhāng, yán shén lǐ ér shè jiào, qǔ xiàng hū hé luò, wèn shù hū shī guī, guān tiān wén yǐ jí biàn, chá rén wén yǐ chéng huà rán hòu néng jīng wěi qū yǔ, mí lún yí xiàn, fā huī shì yè, biāo bǐng cí yì. gù zhī dào yán shèng yǐ chuí wén, shèng yīn wén ér míng dào, páng tōng ér wú zhì, rì yòng ér bù guì. yì yuē gǔ tiān xià zhī dòng zhě cún hū cí. cí zhī suǒ yǐ néng gǔ tiān xià zhě, nǎi dào zhī wén yě.
爰自風姓，暨於孔氏，玄聖創典，素王述訓，莫不原道心以敷章，研神理而設教，取象乎《河》、《洛》，問數乎蓍龜，觀天文以極變，察人文以成化；然後能經緯區宇，彌綸彝憲，發揮事業，彪炳辭義。故知道沿聖以垂文，聖因文而明道，旁通而無滯，日用而不匱。《易》曰∶「鼓天下之動者存乎辭。」辭之所以能鼓天下者，乃道之文也。

zàn yuē
贊曰∶

dào xīn wéi wēi, shén lǐ shè jiào. guāng cǎi xuán shèng, bǐng yào rén xiào.
道心惟微，神理設教。光采玄聖，炳耀仁孝。

lóng tú xiàn tǐ, guī shū chéng mào. tiān wén sī guān, mín xū yǐ xiào.
龍圖獻體，龜書呈貌。天文斯觀，民胥以效。