huáng dì zhēng chī yóu shǐ zhàn, zhuān xū zhū gòng gōng shǐ zhèn, fēng hòu shǐ yǎn qí tú, lì mù shǐ chuàng yíng lěi. huáng dì zhàn zhuō lù shǐ zhēng bīng, yǔ zhēng yǒu miáo shǐ chuán lìng, zhòu yù zhōu shī shǐ shù shǒu.
黃帝征蚩尤始戰，顓頊誅共工始陣，風后始演奇圖，力牧始創營壘。黃帝戰涿鹿始徵兵，禹征有苗始傳令，紂御周師始戍守。

huáng dì zhì jì lǐ gǔ, shǐ chì hòu, hàn wǔ dì jiàn dūn tái, huáng dì zhì yǎn wǔ chǎng, zhōu gōng zhì yuán mén. huáng dì zhì chē yǐ yì jūn, zhì qí yǐ gōng cì hou.
黃帝制記里鼓，始斥候，漢武帝建墩台，黃帝制演武場，周公制轅門。黃帝制車以翼軍，制騎以供伺候。

lǚ wàng shǐ zhì zhàn jiàn. wǔ wáng huì mèng jīn, mìng cāng sì jù zhōu jí. gōng shū bān wèi zhōu zhàn gōu jù. wǔ zǐ xū zhì shuǐ zhàn, zhì lóu chuán tān chuán. zhì bó jué fén shuǐ, shǐ shuǐ zhàn.
呂望始制戰艦。武王會孟津，命倉兕具舟楫。公輸班為舟戰鈎拒。伍子胥治水戰，制樓船灘船。智伯決汾水，始水戰。

chī yóu shǐ huǒ gōng. sūn zi zhì huǒ rén huǒ jī huǒ zī huǒ kù huǒ duì wǔ fǎ. wèi mǎ jūn zhì bào zhàng qǐ huǒ. suí yáng dì yǐ huǒ yào zhì zá xì, shǐ shī yào chòng pào.
蚩尤始火攻。孫子制火人、火積、火輜、火庫、火隊五法。魏馬鈞制爆仗起火。隋煬帝以火藥制雜戲，始施藥銃炮。

huáng dì shǐ zhì pào, lǚ wàng zhì chòng, fàn lǐ zhì fēi shí yòng jī.
黃帝始制炮，呂望制銃，范蠡制飛石用機。

huáng dì zhì dào zhì wǔ cǎi yá chuáng. yǔ zhì yóu, xuán chē shàng wèi bié. zhōu gōng bèi jiǔ qí.
黃帝制纛、制五彩牙幢。禹制斿，懸車上為別。周公備九旗。

fú xī zhì gàn zhì gē. huī zhì gōng. móu yí zhì shǐ. shùn zhì gōng dài zhì jiàn tǒng. huáng dì zhì nǔ.
伏羲制干、制戈。揮制弓。牟夷制矢。舜制弓袋、制箭筒。黃帝制弩。

huáng dì shǐ cǎi shǒu shān tóng zhù dāo fǔ chī yóu shǐ qǔ kūn wú shān tiě zhì jiàn kǎi máo jǐ mò dāo.
黃帝始采首山銅鑄刀斧；蚩尤始取昆吾山鐵製劍、鎧、矛、戟、陌刀。

chī yóu shǐ zhì gé wèi jiǎ. yǔ zhì hán jiǎ.
蚩尤始製革為甲。禹制函甲。

huáng dì shǐ zhì qiāng, kǒng míng kuò qí zhì. shùn zhì bǐ shǒu.
黃帝始制槍，孔明擴其制。舜制匕首。

huáng dì zhì yún tī, gǔ míng gōu yuán. móu yí zhì āi pái, gǔ míng bàng pái.
黃帝制雲梯，古名鈎援。牟夷制挨牌，古名傍排。

sūn wǔ zhì tiě jí lí, liú fù sān guó shí rén zhì xuán shān, jīn wèi xuán lián. yuè fēi zhì téng pái.
孫武制鐵蒺藜，劉馥（三國時人）制懸苫，今為懸簾。岳飛制藤牌。

yīn pán gēng zhì fēng suì gào jǐng. zhào wǔ líng wáng zhì diāo dǒu chuán. wèi zhì jī qiào bào jí, zhì lù bù qī gān bào jié.
殷盤庚制烽燧告警。趙武靈王制刁斗傳。魏制雞翹報急，制露布、漆竿報捷。

strong wǔ bīng strong
五兵

máo jǐ gē jiàn gōng wèi zhī wǔ bīng.
矛、戟、戈、劍、弓謂之五兵。

strong zhuān zhǔ qí gǔ strong
專主旗鼓

wú qǐ lín zhàn, zuǒ yòu jìn jiàn, qǐ yuē: jiāng zhuān zhǔ qí gǔ, lín nán jué yí, huī bīng zhǐ rèn, cǐ jiāng shì yě. yī jiàn zhī rèn, fēi jiāng rèn yě.
吳起臨戰，左右進劍，起曰：「將專主旗鼓，臨難決疑，揮兵指刃，此將事也。一劍之任，非將任也。」

strong shòu fǔ yuè strong
授斧鉞

guó yǒu nán, jūn bo jí rì, yǐ shòu qí gǔ. jiāng rù miào, qū zhì táng xià, běi miàn ér lì, zhǔ qīn cāo fǔ yuè, chí fǔ tóu, shòu jiāng jūn qí bǐng, yuē: cóng cǐ shàng zhì tiān zhě, jiāng jūn zhì zhī. fù chí fǔ tóu, shòu jiāng jūn qí bǐng, yuē: cóng cǐ xià zhì yuān zhě, jiāng jūn zhì zhī.
國有難，君卜吉日，以授旗鼓。將入廟，趨至堂下，北面而立，主親操斧鉞，持斧頭，授將軍其柄，曰：「從此上至天者，將軍制之。」復持斧頭，授將軍其柄，曰：「從此下至淵者，將軍制之。」

strong tóu láo strong
投醪

qín mù gōng fá jìn, jí hé, jiāng jūn láo zhī, láo wéi yī bēi. jiǎn shū yuē: yī bēi kě yǐ tóu hé ér niàng yě. mù gōng nǎi yǐ láo tóu hé, sān jūn jiē qǔ yǐn zhī.
秦穆公伐晉，及河，將軍勞之，醪唯一杯。蹇叔曰：「一杯可以投河而釀也。」穆公乃以醪投河，三軍皆取飲之。

strong shǔn jū strong
吮疽

wú qǐ wèi wèi jiāng gōng zhōng shān. zú yǒu huàn jū zhě, qǐ wèi shǔn zhī. zú mǔ wén ér kū. rén yuē: zi, zú yě, ér jiāng jūn zì shǔn qí jū, hé kū wèi? dá yuē: wǎng nián wú gōng shǔn qí fù, qí fù zhàn bù xuán zhǒng, suì sǐ dí. jīn yòu shǔn qí zi, qiè bù zhī sǐ suǒ yǐ. hòu qǐ zhī chǔ, zú guǒ jiàn shā.
吳起為魏將攻中山。卒有患疽者，起為吮之。卒母聞而哭。人曰：「子，卒也，而將軍自吮其疽，何哭為？」答曰：「往年吳公吮其父，其父戰不旋踵，遂死敵。今又吮其子，妾不知死所矣。」後起之楚，卒果見殺。

strong lún jīn yǔ shàn strong
綸巾羽扇

zhū gé wǔ hòu yǔ sī mǎ yì zhì jūn wèi bīn, kè rì yè zhàn. sī mǎ yì róng fú lì shì, shǐ rén shì wǔ hòu dú chéng sù chē, lún jīn yǔ shàn, zhǐ huī sān jūn, suí qí jìn zhǐ. sī mǎ yì tàn yuē: zhū gé jūn kě wèi míng shì yǐ!
諸葛武侯與司馬懿治軍渭濱，克日夜戰。司馬懿戎服蒞事，使人視武侯獨乘素車，綸巾羽扇，指揮三軍，隨其進止。司馬懿嘆曰：「諸葛君可謂名士矣！」

strong jīn gōu strong
金鈎

hé lǘ jì bǎo mò yé, fù lìng guó zhōng zuò jīn gōu, lìng yuē: néng wèi shàn gōu zhě shǎng qiān jīn. yǒu rén tān shǎng, nǎi shā qí èr zi, yǐ xuè xìn jīn, suì chéng èr gōu, xiàn zhī, wáng yuē: gōu yǒu hé yì? yuē: chén zhī zuò gōu, tān shǎng ér shā èr zi, xìn yǐ chéng gōu, shì yǔ zhòng yì. suì xiàng gōu ér hū èr zi zhī míng, yuē: wú hóng hù jī, wǒ zài cǐ! shēng wèi jué, ér liǎng gōu jù fēi, zhe fù zhī xiōng. wú wáng dà jīng, nǎi shǎng zhī. suì fú zhī bù qù shēn.
闔閭既寶莫邪，復令國中作金鈎，令曰：「能為善鈎者賞千金。」有人貪賞，乃殺其二子，以血釁金，遂成二鈎，獻之，王曰：「鈎有何異？」曰：「臣之作鈎，貪賞而殺二子，釁以成鈎，是與眾異。」遂向鈎而呼二子之名，曰：「吳鴻、扈嵇，我在此！」聲未絕，而兩鈎俱飛，着父之胸。吳王大驚，乃賞之。遂服之不去身。

strong qī zhì strong
七制

bīng fǎ qī zhì, yī yuē zhēng èr yuē gōng sān yuē qīn sì yuē fá wǔ yuē zhèn liù yuē zhàn qī yuē dòu.
兵法七制，一曰征、二曰攻、三曰侵、四曰伐、五曰陣、六曰戰、七曰斗。

strong xié kuàng strong
挾纊

chǔ zi wéi xiāo, shēn gōng wū chén yuē: shī rén duō hán. wáng xún sān jūn, fǔ ér miǎn zhī, sān jūn zhī shì jiē rú xié kuàng.
楚子圍蕭，申公巫臣曰：「師人多寒。」王巡三軍，拊而勉之，三軍之士皆如挾纊。

strong hū gēng guǐ strong
呼庚癸

wú shēn shū yí qǐ liáng yú jìn, gōng sūn yǒu shān shì duì yuē: liáng zé wú yǐ, cū zé yǒu zhī. ruò dēng shǒu shān, yǐ hū yuē gēng guǐ hū, zé nuò. gēng, xī fāng, zhǔ gǔ. guǐ, běi fāng, zhǔ shuǐ. jiào yǐ yǐn yǔ yě.
吳申叔儀乞糧於晉，公孫有山氏對曰：「粱則無矣，粗則有之。若登首山，以呼曰庚癸乎，則諾」。（庚，西方，主谷。癸，北方，主水。教以隱語也。）

strong dào mǎ strong
盜馬

qín mù gōng shī yòu fú mǎ. jiàn yě rén fāng shí zhī, gōng xiào yuē: shí mǎ ròu bù yǐn jiǔ, kǒng shāng. suì biàn yǐn ér qù. jí yī nián, yǒu hán yuán zhī zhàn, jìn rén huán mù gōng zhī chē. yě rén lǜ sān bǎi yú rén jí dòu chē xià, suì dà kè jìn.
秦穆公失右服馬。見野人方食之，公笑曰：「食馬肉不飲酒，恐傷。」遂遍飲而去。及一年，有韓原之戰，晉人環穆公之車。野人率三百餘人疾斗車下，遂大克晉。

strong jiàn míng strong
劍名

jiàn kǒu yuē xín, jiàn bí yuē wèi yīn wèi, jiàn wò yuē jiá, jiàn qiào yuē shì, jiàn yī yuē tāo, yì yuē ráo yīn rào, jiàn bǎ shéng yuē kuǎi gōu yīn gōu.
劍口曰鐔，劍鼻曰璏（音位），劍握曰鋏，劍鞘曰室，劍衣曰韜，亦曰襓（音繞），劍把繩曰蒯緱（音勾）。

strong wǔ míng jiàn strong
五名劍

yuè wáng gōu jiàn yǒu bǎo jiàn wǔ, yī yuē chún gōu èr yuē zhàn lú sān yuē háo cáo sì yuē yú cháng wǔ yuē jù què.
越王勾踐有寶劍五，一曰純鈎、二曰湛盧、三曰豪曹、四曰魚腸、五曰巨闕。

strong zhǎn shé jiàn strong
斬蛇劍

hàn gāo dì yú nán shān dé yī tiě jiàn, zhǎng sān chǐ, míng yuē chì xiāo, dà zhuàn shū, jí zhǎn shé jiàn yě. jí guì, cháng fú zhī. jìn tài kāng sān nián, wǔ kù huǒ, zhōng shū jiān zhāng huá liè bīng fáng wèi, jiàn hàn gāo zhǎn shé jiàn chuān wū fēi qù, mò zhī suǒ xiàng.
漢高帝於南山得一鐵劍，長三尺，銘曰「赤霄」，大篆書，即斬蛇劍也。及貴，常服之。晉太康三年，武庫火，中書監張華列兵防衛，見漢高斬蛇劍穿屋飛去，莫知所向。

strong cì fēi strong
佽飛

jīng yǒu cì fēi zhě, dé bǎo jiàn yú jiāng gān. shè jiāng, jí zhì zhōng liú, liǎng jiāo jiā zhōu. cì fēi qū yī, bá jiàn cì jiāo. shā zhī. jīng wáng rèn yǐ zhí guī.
荊有佽飛者，得寶劍於江干。涉江，及至中流，兩蛟夾舟。佽飛祛衣，拔劍刺蛟。殺之。荊王任以執圭。

strong gàn jiāng mò yé strong
干將莫邪

gàn jiāng wú rén, qī mò yé, wèi wú wáng hé lǘ zhù jiàn, bù chéng, gàn jiāng yuē: shén wù zhī huà, xū rén ér chéng. qī nǎi duàn fà jiǎn zhǎo, tóu rù lú zhōng, jīn tiě jiē róng, suì chéng èr jiàn, yáng yuē gàn jiāng, yīn yuē mò yé.
干將吳人，妻莫邪，為吳王闔閭鑄劍，不成，干將曰：「神物之化，須人而成。」妻乃斷髮剪爪，投入爐中，金鐵皆熔，遂成二劍，陽曰「干將」，陰曰「莫邪」。

strong lóng quán tài ē strong
龍泉太阿

zhāng huá jiàn dòu niú jiān yǒu zǐ qì, zài fēng chéng fēn yě, nǎi yǐ léi huàn wèi fēng chéng lìng. zhì xiàn, jué yù shēn èr zhàng, kāi shí hán, dé èr jiàn, yī míng lóng quán, yī míng tài ē, huàn liú qí yī, yī yǐ jìn huá, qiě yuē: líng yì zhī wù, zhōng dāng huà qù. huá sǐ, jiàn fēi rù xiāng chéng shuǐ zhōng. hòu huàn zi wèi jiàn ān cóng shì, jīng yán jīn, jiàn hū yú yāo jiān yuè rù shuǐ, shǐ rén cuān shuǐ qiú zhī, jiàn shuāng lóng. lóng wān yán, bù gǎn jìn.
張華見鬥牛間有紫氣，在豐城分野，乃以雷煥為豐城令。至縣，掘獄深二丈，開石函，得二劍，一名龍泉，一名太阿，煥留其一，一以進華，且曰：「靈異之物，終當化去。」華死，劍飛入襄城水中。後煥子為建安從事，經延津，劍忽於腰間躍入水，使人汆水求之，見雙龍。龍蜿蜒，不敢近。

strong huá yīn tǔ strong
華陰土

léi huàn fēng chéng yù zhōng de jiàn, qǔ nán chāng xī shān huáng bái tǔ shì zhī, guāng yàn zhào yào, zhāng huá gèng yǐ huá yīn chì tǔ mó zhī, xiān guāng yù liàng.
雷煥豐城獄中得劍，取南昌西山黃白土拭之，光艷照耀，張華更以華陰赤土磨之，鮮光愈亮。

strong jīn pú gū strong
金僕姑

jiàn míng. zuǒ chuán: lǔ zhuāng gōng yǐ jīn pú gū shè nán gōng zhǎng wàn.
箭名。《左傳》：魯莊公以金僕姑射南宮長萬。

strong shí mǎ liú hàn strong
石馬流汗

ān lù shān luàn, gē shū hàn yǔ zéi jiāng cuī gàn yòu zhàn, jiàn huáng qí jūn shù bǎi lái zhù zhàn, hū bù jiàn. shì rì, zhāo líng nèi shí mǎ jiē liú hàn.
安祿山亂，哥舒翰與賊將崔干佑戰，見黃旗軍數百來助戰，忽不見。是日，昭陵內石馬皆流汗。

strong lù bù strong
露布

jūn zhōng yǒu lù bù, nǎi hòu wèi měi zhēng fá zhàn shèng, yù tiān xià wén zhī, shū bó jiàn yú qī gān shàng, míng wèi lù bù, yǐ yáng zhàn gōng.
軍中有露布，乃後魏每征伐戰勝，欲天下聞知，書帛建於漆竿上，名為露布，以揚戰功。

strong jiǎng miào ní bīng strong
蔣廟泥兵

nán jīng zhōng shān, yǒu hàn mò líng wèi jiǎng zi wén miào, gài yīn zǐ wén zhú dào sǐ cǐ, sūn quán wèi lì miào, fēng jiǎng hóu. quán bì zǔ huì zhōng, gǎi míng jiǎng shān. hòu sūn quán yǔ dí rén zhàn, yè dà yǔ, jiǎng hóu zhù zhī, cì rì, jiàn miào zhōng ní bīng jiē shī.
南京鐘山，有漢秣陵尉蔣子文廟，蓋因子文逐盜死此，孫權為立廟，封蔣侯。權避祖諱鍾，改名蔣山。後孫權與敵人戰，夜大雨，蔣侯助之，次日，見廟中泥兵皆濕。

strong jiàn sāi shuǐ zhù strong
箭塞水注

liú shàn shè. shuǐ hú mǎn, yǐ jiàn shè hú, bá jiàn shuǐ zhù, suí shè yī jiàn xuān zhī, rén fú qí jīng qiǎo.
劉善射。水斛滿，以箭射斛，拔箭水注，隨射一箭宣之，人服其精巧。

strong yǎn hú qí fú strong
檿弧萁服

yǎn, shān sāng yě. mù gōng yuē hú. fú, chéng jiàn jù yě. qí cǎo shì dí, xì zhī zhī, ér wèi fú yě.
檿，山桑也。木弓曰「弧」。服，乘箭具也。萁草似荻，細織之，而為服也。

strong niáng zǐ jūn strong
娘子軍

táng píng yáng gōng zhǔ, jià chái shào. chū, gāo zǔ qǐ bīng, yǔ shào fā jiā zī zhāo wáng mìng. dù hé, zhǔ yǐn jīng bīng wàn rén yǔ qín wáng huì yú wèi běi. shào yǔ gōng zhǔ duì zhì mù fǔ, fēn dìng jīng shī, hào niáng zǐ jūn.
唐平陽公主，嫁柴紹。初，高祖起兵，與紹發家資招亡命。渡河，主引精兵萬人與秦王會於渭北。紹與公主對置幕府，分定京師，號「娘子軍」。

strong fū rén chéng strong
夫人城

jìn zhū xù zhèn xiāng yáng, shí fú jiān qiǎn bīng gōng zhī. xù mǔ jiàn chéng xī běi jiǎo dāng xiān huài, lǐng bái yú bì bìng nǚ dīng, xié zhú chéng èr shí yú zhàng. zéi gōng xī běi jiǎo, guǒ kuì, zhòng shǒu xīn chéng, zéi suì yǐn tuì, hào fū rén chéng.
晉朱序鎮襄陽，時苻堅遣兵攻之。序母見城西北角當先壞，領白余婢並女丁，斜築城二十餘丈。賊攻西北角，果潰，眾守新城，賊遂引退，號「夫人城」。

strong zǐ diàn qīng shuāng strong
紫電青霜

téng wáng gé xù: zǐ diàn qīng shuāng, wáng jiāng jūn zhī wǔ kù.
《滕王閣序》：「紫電青霜，王將軍之武庫」。

strong tà cè hān shuì strong
榻側鼾睡

sòng tài zǔ yù fá jiāng nán, xú xuàn rù zòu qǐ bà bīng. tài zǔ yuē: jiāng nán zhǔ yǒu hé zuì, dàn wò tà zhī cè, qǐ róng rén hān shuì yé!
宋太祖欲伐江南，徐鉉入奏乞罷兵。太祖曰：「江南主有何罪，但臥榻之側，豈容人鼾睡耶！」

strong lián pō shàn fàn strong
廉頗善飯

lián pō yī fàn dòu mǐ, ròu shí jīn, pī jiǎ shàng mǎ, yǐ shì kě yòng. guō kāi wèi zhào wáng yuē: lián jiāng jūn suī lǎo, shàng shàn fàn, rán yǔ chén zuò, qǐng zhī, sān yí shǐ yǐ. wáng yǐ wèi lǎo, suì bù zhào.
廉頗一飯斗米，肉十斤，披甲上馬，以示可用。郭開謂趙王曰：「廉將軍雖老，尚善飯，然與臣坐，頃之，三遺矢矣。」王以為老，遂不召。

strong dù biāo strong
杜彪

liáng jīng zhōu cì shǐ dù shān cóng, lǚ lì guò rén, biàn chěng mǎ, shè bù xū shǐ. suǒ pèi xiá míng zhū gōng, sì shí yú lì, měi chū tiāo zhàn, wèi jūn dàn zhī, hào wèi dù biāo.
梁荊州刺史杜山從，膂力過人，便騁馬，射不虛矢。所佩霞明朱弓，四石餘力，每出挑戰，魏軍憚之，號為「杜彪」。

strong fēi jiāng strong
飛將

táng dān xióng xìn jí yǒng, lì shì lǐ mì. rén hào wèi fēi jiāng. hòu zhōu hán guǒ pò jī hú, jī hú dàn guǒ jiǎo jiàn, yì hào fēi jiāng.
唐單雄信極勇，力事李密。人號為「飛將」。後周韓果破稽胡，稽胡憚果矯健，亦號「飛將」。

strong tiě měng shòu strong
鐵猛獸

hòu zhōu cài yòu yǔ qí zhàn, zhe míng guāng kǎi jiǎ, suǒ xiàng wú dí, qí rén wèi zhī, hào tiě měng shòu.
後周蔡佑與齊戰，着明光鎧甲，所向無敵，齊人畏之，號「鐵猛獸」。

strong xióng hǔ jiāng strong
熊虎將

zhōu yú cháng wèi sūn quán yuē: liú bèi yǒu guān zhāng xióng hǔ zhī jiāng, yǒu yǐn mǎ zhǎng jiāng zhī zhì. yòu yán yǔ fēi wèi wàn rén dí.
周瑜嘗謂孫權曰：「劉備有關張熊虎之將，有飲馬長江之志。」又言羽、飛為萬人敵。

strong xì liǔ yíng strong
細柳營

hàn wén dì shí, xiōng nú dà rù biān. shàng shǐ zhōu jìn fū jūn xì liǔ, yǐ bèi hú. shàng zì láo jūn, xiān qū zhì jūn mén, yuē: tiān zǐ zhì! dū wèi yuē: jūn zhōng wén jiāng jūn lìng, bù wén tiān zǐ zhào. shàng shǐ shǐ chí jié zhào jiāng jūn yuē: wú yù rù láo jūn. jìn fū kāi bì mén. tiān zǐ àn pèi xú xíng. jìn fū yǐ jūn lǐ jiàn. wén dì yuē: jiē hū, cǐ zhēn jiāng jūn yǐ!
漢文帝時，匈奴大入邊。上使周晉夫軍細柳，以備胡。上自勞軍，先驅至軍門，曰：「天子至！」都尉曰：「軍中聞將軍令，不聞天子詔。」上使使持節詔將軍曰：「吾欲入勞軍。」晉夫開壁門。天子按轡徐行。晉夫以軍禮見。文帝曰：「嗟乎，此真將軍矣！」

strong fēi jiāng jūn strong
飛將軍

hàn lǐ guǎng wèi běi píng tài shǒu, xiōng nú wèi zhī, hào yuē hàn fēi jiāng jūn, bì zhī shù suì.
漢李廣為北平太守，匈奴畏之，號曰「漢飛將軍」，避之數歲。

strong guàn shī strong
貫虱

liè zǐ: jì chāng xué shè yú fēi wèi, wèi yuē: shì dà rú xiǎo, shì wēi rú zhe, ér hòu gào wǒ. chāng yǐ máo wěi chuí shī yú yǒu jiān, nán miàn ér wàng zhī. xún rì zhī jiān, jiàn dà sān nián zhī hòu, dà rú chē lún. nǎi yǐ hú shǐ shè zhī, guàn shī zhī xīn.
《列子》：紀昌學射於飛衛，衛曰：「視大如小，視微如着，而後告我。」昌以氂尾垂虱於牖間，南面而望之。旬日之間，漸大；三年之後，大如車輪。乃以弧矢射之，貫虱之心。

strong lái jué tiě strong
來嚼鐵

táng lái zhèn wèi yǐng chuān tài shǒu. zéi gōng chéng, lái shè jiē yīng xián ér pū. zéi bài chéng qǐng jiàng, chēng wèi lái jué tiě.
唐來瑱為穎川太守。賊攻城，來射皆應弦而仆。賊拜城請降，稱為「來嚼鐵」。

strong bàn duàn qiāng strong
半段槍

táng gē shū hàn wèi hé xī wèi qián jiāng jūn, tǔ bō dà kòu biān, hàn chí bàn duàn qiāng dāng qí fēng, suǒ xiàng pī mǐ.
唐哥舒翰為河西衛前將軍，吐蕃大寇邊，翰持半段槍當其鋒，所向披靡。

strong huáng zōu shào nián strong
黃騶少年

táng péi gǎo yǒng guān sān jūn, yǔ dí guó zhàn, chéng huáng zōu dāng xiān, jūn zhōng chēng huáng zōu shào nián.
唐裴杲勇冠三軍，與敵國戰，乘黃騶當先，軍中稱「黃騶少年」。

strong bái páo xiān fēng strong
白袍先鋒

táng xuē rén guì cháng cóng tài zōng zhēng fá, měi chū zhàn, zhé pī bái páo, suǒ xiàng wú dí. tài zōng yáo jiàn, wèn bái páo xiān fēng shì shuí. tè yǐn jiàn, cì mǎ juàn, xǐ de hǔ jiāng.
唐薛仁貴嘗從太宗征伐，每出戰，輒披白袍，所向無敵。太宗遙見，問白袍先鋒是誰。特引見，賜馬絹，喜得虎將。

strong dà shù jiāng jūn strong
大樹將軍

hòu hàn féng yì xìng qiān tuì bù fá, zhū jiāng yú suǒ zhǐ shě, zhé bìng zuò lùn gōng, yì cháng dú píng shù xià, rén hào dà shù jiāng jūn.
後漢馮異性謙退不伐，諸將於所止舍，輒並坐論功，異常獨屏樹下，人號「大樹將軍。」

strong pī lì shǎn diàn strong
霹靂閃電

táng zhǎng sūn wú jì fù chéng tǎo tū jué, wèi chéng, wén qí gōng shēng, wèi zhī pī lì jiàn qí zǒu mǎ, wèi zhī shǎn diàn. jìn wáng xiào yuē: jiāng jūn zhèn nù, wēi xíng yù wài.
唐長孫無忌父晟討突厥，畏晟，聞其弓聲，謂之「霹靂」；見其走馬，謂之「閃電」。晉王笑曰：「將軍振怒，威行域外。」

strong yuán mén èr lóng strong
轅門二龍

táng wū chéng pín, kāi yuán zhōng, yǔ zú xiōng chéng ēn jiē wèi píng lǔ xiān fēng, hào yuán mén èr lóng.
唐烏承玭，開元中，與族兄承恩皆為平虜先鋒，號「轅門二龍」。

strong yī hán yī fàn strong
一韓一范

fàn wén zhèng gōng yǔ hán wèi gōng jù wèi xī shuài, biān shì yáo yuē: jūn zhōng yǒu yī hán, xī zéi wén zhī xīn dǎn hán jūn zhōng yǒu yī fàn, xī zéi wén zhī jīng pò dǎn. yuán hào jù, suì chēng chén.
范文正公與韓魏公俱為西帥，邊士謠曰：「軍中有一韓，西賊聞之心膽寒；軍中有一范，西賊聞之驚破膽。」元昊懼，遂稱臣。

strong bā yù bā kè strong
八遇八克

táng lóu shī dé, wǔ hòu shí mù měng shì tǎo tǔ bō, nǎi zì fèn, dài hóng mǒ é lái yīng zhào. hòu yǔ lǔ zhàn, bā yù bā kè.
唐婁師德，武后時募猛士討吐蕃，乃自奮，戴紅抹額來應詔。後與虜戰，八遇八克。

strong qī zòng qī qín strong
七縱七擒

kǒng míng yǔ mèng huò zhàn, fán qī zòng qī qín. hòu nǎi tàn fú yuē: gōng tiān wēi yě, nán rén bù gǎn fù fǎn yǐ!
孔明與孟獲戰，凡七縱七擒。後乃嘆服曰：「公天威也，南人不敢復反矣！」

strong zhēng zhǐ bīng jìn strong
鉦止兵進

dí qīng yǔ xī zéi zhàn, mì lìng jūn zhōng, zhēng yī shēng zé zhǐ, zài shēng zé yán zhèn ér yáng què, zhēng shēng zhǐ zé dà hū ér tū zhī. lǔ dà hài è, yǐ shì shèng zhī.
狄青與西賊戰，密令軍中，鉦一聲則止，再聲則嚴陣而陽卻，鉦聲止則大呼而突之。虜大駭愕，以是勝之。

strong yǐ shǎo jī zhòng strong
以少擊眾

táng mǎ lín wǔ yì jué lún, yǐ bǎi qí pò zú wǔ qiān. lǐ guāng bì yuē: wú wèi jiàn yǐ shǎo jī zhòng, rú mǎ jiāng jūn zhě! rén hào wèi zhōng xìng ruì jiāng.
唐馬磷武藝絕倫，以百騎破卒五千。李光弼曰：「吾未見以少擊眾，如馬將軍者！」人號為「中興銳將」。

strong zhèn zhī guān zhāng strong
朕之關張

sòng dí qīng jīng shī hū wèi dí tiān shǐ, shàng jiā qí cái yǒng, wèi jīng yuán lù bīng mǎ zǒng guǎn. shàng yù yī jiàn, zhào lìng rù cháo. huì kòu bī píng liáng, nǎi lìng jí wǎng, bǐ tú xiàng yǐ jìn. shàng guān qí xiāng yuē: zhèn zhī guān zhāng.
宋狄青京師呼為「狄天使」，上嘉其材勇，為涇原路兵馬總管。上欲一見，詔令入朝。會寇逼平涼，乃令亟往，俾圖像以進。上觀其相曰：「朕之關張。」

strong lì hàn chì zhì strong
立漢赤幟

hán xìn gōng zhào, lìng zú yuē: zhào jiàn wǒ zǒu, bì kōng bì zhú wǒ, ruò děng jí rù, bá zhào bái zhì, lì hàn chì zhì. xìn yáng zǒu. zhào guǒ zhú zhī, huí bì jiàn chì zhì, dà luàn. hàn bīng jiā jī, suì kè zhào jūn.
韓信攻趙，令卒曰：「趙見我走，必空壁逐我，若等疾入，拔趙白幟，立漢赤幟。信佯走。趙果逐之，回壁見赤幟，大亂。漢兵夾擊，遂克趙軍。

strong xià mǎ zuò lù bù strong
下馬作露布

nán shǐ: fù yǒng bài ān yuǎn jiāng jūn, dì tàn yuē: shàng mǎ néng shā zéi, xià mǎ néng zuò lù bù, wéi fù xiū qī néng zhī ěr!
《南史》：傅永拜安遠將軍，帝嘆曰：「上馬能殺賊，下馬能作露布，惟傅修期能之耳！」

strong sān jiàn dìng tiān shān strong
三箭定天山

xuē rén guì wèi xíng jūn fù zǒng guǎn. jiǔ xìng zhòng shí yú wàn, lìng xiāo qí tiāo zhàn, rén guì fā sān shǐ, zhé shā sān rén, lǔ qì shè, jiē jiàng.
薛仁貴為行軍副總管。九姓眾十餘萬，令驍騎挑戰，仁貴發三矢，輒殺三人，虜氣懾，皆降。

strong sān gǔ duó kūn lún strong
三鼓奪崑崙

dí qīng xuān fǔ guǎng xī. nóng zhì gāo shǒu kūn lún guān, qīng zhì bīn zhōu, zhí shàng yuán jié, dà zhāng dēng huǒ, shǒu yè yàn lè chè xiǎo. cì yè fù yàn, èr gǔ shí, qīng hū chēng jí rú nèi, mìng sūn yuán guī zhǔ xí. shǎo fú yào nǎi chū, shù shǐ rén quàn láo zuò kè, zhì xiǎo wèi sàn. hū yǒu chí bào yún: shì yè sān gǔ, dí jiāng jūn yǐ duó kūn lún guān yǐ.
狄青宣撫廣西。儂智高守崑崙關，青至賓州，值上元節，大張燈火，首夜宴樂徹曉。次夜復宴，二鼓時，青忽稱疾如內，命孫元規主席。少服藥乃出，數使人勸勞坐客，至曉未散。忽有馳報云：「是夜三鼓，狄將軍已奪崑崙關矣。」

strong shùn chāng qí zhì strong
順昌旗幟

sòng liú qí yǔ wù shù zhàn yú zhè gāo, lǔ yuǎn wàng jiàn, dà jīng yuē: cǐ shùn chāng qí zhì yě. jí yǐn bīng ér qù.
宋劉琦與兀朮戰於柘皋，虜遠望見，大驚曰：「此順昌旗幟也。」即引兵而去。

strong měi fàn bù wàng jù lù strong
每飯不忘巨鹿

hàn wén dì wèi féng táng yuē: xī yǒu wèi wǒ yán lǐ qí zhī xián, zhàn yú jù lù xià. jīn wú měi fàn, yì wèi cháng bù zài jù lù yě.
漢文帝謂馮唐曰：「昔有為我言李齊之賢，戰於巨鹿下。今吾每飯，意未嘗不在巨鹿也。」

strong zhù cuò strong
鑄錯

táng luó shào wēi yǐ wèi bó yá bīng jiāo shén, jǐn shā zhī, suì wèi liáng zhū wēn suǒ zhì, nǎi wèi qīn lì yuē: jù liù zhōu sì shí sān xiàn tiě, zhù yī gè cuò bù chéng!
唐羅紹威以魏博牙兵驕甚，盡殺之，遂為梁朱溫所制，乃謂親吏曰：「聚六州四十三縣鐵，鑄一個錯不成！」

strong dé lǒng wàng shǔ strong
得隴望蜀

sī mǎ yì yán yú cáo cāo yuē: jīn kè hàn zhōng, yì zhōu zhèn dòng, jìn bīng lín zhī, shì bì wǎ jiě. cāo yuē: rén kǔ bù zhī zú, dé lǒng fù wàng shǔ.
司馬懿言於曹操曰：「今克漢中，益州震動，進兵臨之，勢必瓦解。」操曰：「人苦不知足，得隴復望蜀。」

strong sāi chuàng fù zhàn strong
塞創復戰

suí zhāng dìng hé, lǔ cì zhī zhōng jǐng, dìng hé yǐ cǎo sāi chuàng ér zhàn, shén qì zì ruò, lǔ suì bài zǒu.
隋張定和，虜刺之中頸，定和以草塞創而戰，神氣自若，虜遂敗走。

strong dù fú wēi strong
杜伏威

táng dù fú wēi yǔ chén zhàn, shè zhòng fú wēi é, nù yuē: bù shā rǔ, jiàn bù bá! chí rù zhèn, huò suǒ shè jiāng, shǐ bá jiàn, yǐ, zhǎn zhī.
唐杜伏威與陳戰，射中伏威額，怒曰：「不殺汝，箭不拔！」馳入陣，獲所射將，使拔箭，已，斬之。

strong shǒu jí strong
首級

qín fǎ zhǎn dí yī shǒu bài jué yī jí, gù yuē shǒu jí. hòu rén yún: gē yī shǒu, bì gē qí shì, yǐ wèi yī jí zhě fēi.
秦法斬敵一首拜爵一級，故曰「首級」。後人云：「割一首，必割其勢，以為一級者非。」

strong zǐ shù huà niú strong
梓樹化牛

qín wén gōng fá yōng, nán shān zǐ shù huà wèi niú, yǐ qí jī zhī, bù shèng. huò zhuì dì, jiě jì pī fà, niú wèi zhī, rù shuǐ. qín yīn zhì máo tóu, qí shǐ zhī xiān qū.
秦文公伐雍，南山梓樹化為牛，以騎擊之，不勝。或墜地，解髻披髮，牛畏之，入水。秦因置髦頭，騎使之先驅。

strong lè shí yàn rán strong
勒石燕然

yàn rán, shān míng, qù sāi sān qiān lǐ. dòu xiàn dà pò dān yú, dēng yàn rán shān, lè shí jì gōng, sòng hàn gōng dé.
燕然，山名，去塞三千里。竇憲大破單于，登燕然山，勒石紀功，頌漢功德。

strong jiǔ zhāng strong
九章

guǎn zǐ yuē: jǔ rì zhāng zé zhòu xíng, jǔ yuè zhāng zé yè xíng, jǔ lóng zhāng zé shuǐ xíng, jǔ hǔ zhāng zé lín xíng, jǔ niǎo zhāng zé xíng bǎn, jǔ shé zhāng zé xíng zé, jǔ què zhāng zé xíng chuán, xìng láng zhāng zé xíng shān, jǔ lt jīn gāo gt zhāng zé zài shí ér jià.
管子曰：「舉日章則晝行，舉月章則夜行，舉龍章則水行，舉虎章則林行，舉鳥章則行阪，舉蛇章則行澤，舉鵲章則行船，興狼章則行山，舉<巾臯>章則載食而駕。」

strong tí kū láng jūn strong
啼哭郎君

dōu tǒng zhì qǔ duān yǒng hàn fēi cháng, měi yǔ lǔ zhàn, hū bì jiāng tóu mù, bèi gào yǐ èr dì méng chén, jīn zài wǔ guó chéng zhōng qīng yī bǎ zhǎn, fán wèi chén zǐ zhě wén zhī tòng xīn, sī zhī qiè gǔ, suì fàng shēng dà kū. jiāng zuǒ jūn shì jiē kū, fèn shēn shàng mǎ, yǒng qì bǎi bèi, lǔ rén wàng zhī pì yì, chēng wèi tí kū láng jūn.
都統制曲端勇悍非常，每與虜戰，呼裨將頭目，備告以二帝蒙塵，今在五國城中青衣把盞，凡為臣子者聞之痛心，思之切骨，遂放聲大哭。將佐軍士皆哭，奮身上馬，勇氣百倍，虜人望之辟易，稱為「啼哭郎君」。

strong gē lóng fēn bù strong
鴿籠分部

qū duān jūn fēn wǔ bù, yī lóng zhù wǔ gē, suí diǎn yī bù, zé kāi lóng zòng yī gē wǎng, zé yī bù zhī bīng qǐng kè lì zhì, qí sù rú shén, jiàn zhě qì duó.
曲端軍分五部，一籠貯五鴿，隨點一部，則開籠縱一鴿往，則一部之兵頃刻立至，其速如神，見者氣奪。

strong yù zhàng shù strong
玉帳術

dù zi měi shī: kōng liú yù zhàng shù, chóu shā jǐn chéng rén. yù zhàng nǎi bīng jiā yàn shèng zhī fāng wèi, zhǔ jiāng yú qí fāng zhì jūn zhàng, zé jiān bù kě fàn. qí fǎ: huáng dì dùn jiǎ yǐ yuè jiàn, hòu sān wèi qǔ zhī, rú zhēng yuè jiàn yín, zé yǐ wèi yù zhàng.
杜子美詩：「空留玉帳術，愁殺錦城人。」玉帳乃兵家厭勝之方位，主將於其方置軍帳，則堅不可犯。其法：黃帝遁甲以月建，後三位取之，如正月建寅，則已為玉帳。

strong guān lái méi chù pàn strong
冠來沒處畔

chén hòu zhǔ yǔ qí yún guān, yáo yuē: qí yún guān, kòu lái méi chù pàn. gù jīn rén bì rén wèi zhī pàn.
陳後主與齊雲觀，謠曰：「齊雲觀，寇來沒處畔。」故今人避人謂之「畔」。

strong fǔ bīng strong
府兵

xī wèi shǐ zuò fǔ bīng. suí táng shǐ yǒu fān cì, rù wèi bīng, chū wèi nóng. zhōu tài zǔ shǐ cì miàn jiàn. táng mò liú rén gōng cì mín wèi bīng, gěi lǐn shí, jūn dīng qiān bǔ.
西魏始作府兵。隋唐始有番次，入為兵，出為農。周太祖始刺面見。唐末劉仁恭刺民為兵，給廩食，軍丁僉補。

strong qú dá strong
渠答

jí lí yě, yǐ tiě wèi zhī, zā yíng zé sā zhī sì wài.
蒺藜也，以鐵為之，匝營則撒之四外。

strong rào zhǐ róu strong
繞指柔

píng wàng hú zhōng jué dé yī jiàn, qū zhī zé shǒu wěi xiāng jiù, fàng shǒu fù zhí rú gù, fēng máng xī lì, kě duàn jīn tiě. shí zhě yuē: cǐ gǔ zhī rào zhǐ róu yě.
平望湖中掘得一劍，屈之則首尾相就，放手復直如故，鋒鋩犀利，可斷金鐵。識者曰：「此古之繞指柔也。」