zhāng tóng zǐ chuán
張童子傳
tóng zǐ míng chǔ shēng, xìng zhāng shì, hé zhōu zhī wū jiāng rén yě. qí zǔ nián qī shí yú, dǎo yú bà wáng miào ér shēng tóng zǐ, gù míng zhī yuē chǔ shēng. yòu cōng huì, liù suì jiù wài fù, rì jì shù shí bǎi zì. tóng yàn xí yǒu dú ěr yǎ zhě, tóng zi zhū yú shī yì shòu dú yān, suì tōng gǔ xùn. qián lóng bǐng wǔ zhēng yuè, yǔ suí xiān zi yè qīng shān sì zǔ mù, dào chū wū jiāng, yù dà xuě, zhǔ qí jiā wǔ rì. tóng zǐ yǔ yǔ shēng tóng nián, yuè rì ér zhì sì shí, shén xiāng ài. yǔ jiàn qí shū shì yǒu gù jí bǎi yú juǎn, fān yuè dài biàn. tóng zǐ yuē: dú shū fàn lǎn wú yì, wú rì dú èr qiān zì, sān biàn jí kě bèi, wǔ biàn jí dà shú, rán zhì qí qiè yì zhě, xiá xì fěng sòng, cháng zhì shù qiān biàn, bì shǐ zì míng qí yì. zhù jiě duō bù kě kào yě. yǔ jié qí suǒ zì dé, tóng zǐ yuē: lùn yǔ jūn zǐ bù zhòng zhāng shì fū zǐ jiào jūn rén zhī dào, fēi wèi wèi xué zhě yán yě. bù zhòng bù wēi, jí suǒ wèi bù zhuāng yǐ lì zhī zé mín bù jìng yě, gù lòu yě, wéi xué kě yǐ biàn lòu. āi gōng yuē guǎ rén gù bù gù hé néng wén cǐ yán shì cǐ gù zì zhù jiǎo. jūn rén zhě yǒu wēi yǒu xué, zé kǒng qí shàng zhà rèn jué, gù yào yǐ zhōng xìn wèi zhǔ, rán bì qiú shèng jǐ zhě wèi fǔ zuǒ, yǒu bù rú jǐ, jí mèng zǐ suǒ wèi hǎo chén qí suǒ jiào yě. ruò yún wèi xué zé yǒu, zé kǒng rén jiāng jù wǒ yǐ. suī rán nèi yǒu zhǔ, wài yǒu fǔ, yóu bù néng wú guò, bì wù dàn gǎi, ér jūn dé nǎi quán, shū sòng tāng dé yuē gǎi guò bù lìn zhě cǐ yě. yòu yún: qí xuān wáng jiàn mèng zǐ yú xuě gōng, shì xuān wáng chū yóu, tú zhōng yù mèng zǐ ér jiàn zhī, gù yuē yú chóng wú dé jiàn wáng, ér tōng zhāng jiē yán yóu guān zhī shì yě. fēi qí guǐ ér jì zhī, guǐ wèi rén guǐ, gǔ wéi jì qí xiān yuē shì guǐ, jì fēi guǐ jí lǐ jì suǒ wèi yǔ wèi rén hòu zhě yě. yòu yán: dà chù gāng jiàn dǔ shí, huī guāng rì xīn dāng duàn jù, qí dé lián xià wén wèi jù, jì yè yùn yòu yǔ quán jīng bǐ fǎ xiāng chēng, ruò rú jīn dú zuò rì xīn qí dé shì sòng cháo rén yǔ yǐ. yòu yán: shǐ jì xiàng yǔ běn jì zàn xiān yún yǔ bèi guān huái chǔ, fàng zhú yì dì ér zì lì, yuàn zhū hóu pàn jǐ, nán jǐ, mò yún nǎi yǐn tiān wáng wǒ, fēi zhàn zhī zuì, qǐ bù miù zāi, yán yǔ zhī shī tiān xià, shí zì shī zhī, fēi tiān wáng yě. gài bèi guān huái chǔ, zé shī dì lì, fàng dì zì lì, zé fù bù yì zhī míng, yuàn zhū hóu pàn jǐ, zé yǔ tiān xià wèi nán, yǒu cǐ sān shī, nán yǐ yǒu tiān xià yǐ. yòu yán: xiāng dǎng yī piān jì kǒng zǐ zhě shǎo, jì jūn zǐ xué kǒng zǐ zhě duō. fán jì kǒng zǐ shì jiē yán shì yán rú, ér jì jūn zǐ xué kǒng zǐ, zé yán bù yán bì. yǔ tàn jué, wèi zhī yuē: wú zǐ jīng shú jīng shǐ, xīn yǒu gǔ chū, hé yǐ shàng bù xué zuò shī wén? tóng zǐ yuē: xué zài nèi zhě yě, wén zài wài zhě yě. qí ruò guàn, nèi xué chōng ér hòu xué wén, qǐ wèi chí hū? xuě jì bié qù, ér cì nián tóng zǐ suì shāng yú dòu. hòu yǔ dú hàn shū sān guó zhì lǚ jiàn huī guāng rì xīn zhī yǔ, zhī gǔ dú zhèng rú cǐ. dú jí jiě, qí xùn xué zé bù gù yě, rú tóng zǐ shuō. jiàn yáng hú yùn zi jū yù xiāng dǎng, shuō yǔ tóng zǐ wú yì. ér yóu yí yǒu zì yú jūn chén huò wèi ān, jí dú máo chuán, yán guó jūn yǒu qí xián chén, dú lǚ lǎn, yán dūn qià chóu mí è zú yǐ hài rén, yán zú yǐ wáng guó ér yǒu zhī zú yú chén hóu ér wú shàng, zhì yú wáng ér yǒu bù shuāi, rán hòu xìn tóng zǐ suǒ shuō chóu wú bù gēn jù jīng dāng. dài gǔ jīng shēng zhī zhé jiàng, ér tán huā yī xiàn zhě yě. yǔ chéng tóng hòu, sòng guò qín lùn gǔ shī shí jiǔ shǒu jiē wàn guò, jiàn yǒu xīn dé, gǎn cǐ shuō zhī shí fā yú tóng zǐ yě, gù cì wèi chuán yǐ chuán qí lüè, bù gǎn sī wèi jǐ yǒu yān. jiā qìng guǐ hài shí yuè.
童子名楚生,姓張氏,和州之烏江人也。其祖年七十餘,禱於霸王廟而生童子,故名之曰楚生。幼聰慧,六歲就外傅,日記數十百字。同硯席有讀《爾雅》者,童 子諸於師亦受讀焉,遂通古訓。乾隆丙午正月,予隨先子謁青山寺祖墓,道出烏江,遇大雪,主其家五日。童子與予生同年,月日而稚四時,甚相愛。予見其書室有 故籍百餘卷,翻閱殆遍。童子曰:「讀書泛覽無益,吾日讀二千字,三遍即可倍,五遍即大熟,然至其愜意者,暇隙諷誦,常至數千遍,必使自明其義。註解多不可 靠也。」予詰其所自得,童子曰:「《論語》『君子不重』章是夫子教君人之道,非為為學者言也。『不重不威』,即所謂不莊以蒞之則民不敬也,固陋也,唯學可 以變陋。哀公曰『寡人固不固何能聞此言』是此『固』字註腳。君人者有威有學,則恐其尚詐任譎,故要以忠信為主,然必求勝己者為輔佐,友不如己,即孟子所謂 好臣其所教也。若云為學擇友,則恐人將拒我矣。雖然內有主,外有輔,猶不能無過,必勿憚改,而君德乃全,《書》頌湯德曰改過不吝者此也。」又云:「齊宣王 見孟子於雪宮,是宣王出遊,途中遇孟子而見之,故曰『於崇吾得見王』,而通章皆言游觀之事也。『非其鬼而祭之』,鬼謂人鬼,古惟祭其先曰事鬼,祭非鬼即 《禮記》所謂與為人後者也。」又言:「《大畜》『剛健篤實,輝光日新』當斷句,其『德』連下文為句,既叶韻又與全經筆法相稱,若如今讀作『日新其德』是宋 朝人語已。」又言:「《史記·項羽本紀贊》先雲『羽背關懷楚,放逐義帝而自立,怨諸侯畔己,難己』,末雲乃引『天亡我,非戰之罪,豈不謬哉』,言羽之失天 下,實自失之,非天亡也。蓋背關懷楚,則失地利,放帝自立,則負不義之名,怨諸侯畔己,則與天下為難,有此三失,難以有天下矣。」又言:「鄉黨一篇記孔子 者少,記君子學孔子者多。凡記孔子事皆言似言如,而記君子學孔子,則言不言必。」予嘆絕,謂之曰:「吾子精熟經史,心有古初,何以尚不學作詩文?」童子 曰:「學在內者也,文在外者也。俟弱冠,內學充而後學文,豈為遲乎?」雪霽別去,而次年童子遂殤於痘。後予讀《漢書》《三國志》屢見輝光日新之語,知古讀 正如此。讀《集解》,其訓學則不固也,如童子說。見陽湖惲子居諭「鄉黨」,說與童子無異。而猶疑「友」字於君臣或未安,及讀《毛傳》,言國君友其賢臣,讀 《呂覽》,言敦洽讎麋惡足以駭人,言足以亡國而友之足於陳侯而無上,至於亡而友不衰,然後信童子所說讎無不根據精當。殆古經生之謫降,而曇花一現者也。予 成童後,誦《過秦論》《古詩十九首》皆萬過,漸有心得,感此說之實發於童子也,故次為傳以傳其略,不敢私為己有焉。嘉慶癸亥十月。
bì chéng zhī mù zhì
畢成之墓誌
jūn huì guì shēng, zì chéng zhī, yī zì xiào bó, xìng bì shì, yí zhēng xiàn xué shēng yuán. qí xiān shè rén, zǔ huái tú, jǔ rén, guān hú nán yǒng xìng xiàn zhī xiàn. kǎo hé bù shì, jūn kǎo qǔ yú jiāng dū wāng shì, jì shì yǒng xìng jūn yú hàn yáng, mǔ shì suì yī wài jiā yǐ fǔ jūn. jūn jiù wāng zhōng yǐ duō wén néng cí fù míng yú shí, shén qì jūn, qī yǐ cì nǚ. jūn jiù cháng yuǎn yóu. mǔ shì gù tōng shǐ jiā yán, yú liǎng hàn shì yóu shú, jí zì kè jūn, jūn yǐ shì ān gǔ, yǒu jiù fēng. jūn hǎo yòng qíng, ér zhì zhī huò wèi dāng, jì yǐ, bù kěn xià rén, ér xiāng jiē cháng mò mò. jūn jiù jì méi, yì mò néng shàn jūn zhě, jìng yì kùn. qiú jǔ, yòu lǚ chù yú yǒu sī, suǒ qīn zhī zī huǐ suì pò yě, jūn gù duō yǐn yōu, zhòu yè yōng shū gěi yī shí, cháng rì zuò zhèng shū èr wàn zì, ér bù dé fèi chóu zuò, yǐ shì jūn yì léi. yú yǐ rén xū xià kè yáng zhōu, shǐ shí jūn. jiǎ zǐ fù zhì, jiāo yóu shàn. zì jiǎ zǐ qì jīn sì nián, yú dà bàn zài yáng zhōu, suǒ yù jiē qióng, jiù yǒu mò fù gù zhě, dú jūn quán quán shén, guò cóng bù jiān. jūn cháng cóng yú wèn shī fǎ, ér suǒ zuò gù bù xiāng sì, rán jūn shī měi nián zhé jìn, měi jìn zhé yú jiàn, wú jìn shì wén rén zá luàn xiū sè zhī tài. bǐng yín qiū, jūn yǐ shī shū jiàn shǎng yú liǎng huái yán zhèng. jūn jì jí kùn, huò quàn jūn dāng bù shí zhì, yīn yǒu suǒ qǐng, rán jūn zú wèi cháng zài yè yě. jīn nián èr yuè, yú fù cháng zhōu shì yǒu rén jí, jūn chū mén jí wú suǒ zhī, cháng yǔ mǔ shì yuē: shèn bó qù, ér yù yì wú lǐ. yú fǎn zì cháng zhōu, jūn yǐ shì shì fù tài zhōu, yú fù fù qīng jiāng pǔ shí yú rì, ér jūn zì tài zhōu bìng chūn wēn guī, yú jí guò shì jūn, jūn bìng zhuàng shū wú suǒ kǔ, gè shù jìn kuàng bù kě xiū, yì bù juàn yě. jūn hū bǎ shǒu yǔ yú yuē: wú cǐ jí kǒng bù qǐ, jí qǐ, jīn nián zhōng bù miǎn. wú xī yǔ zú xià yǐ mèng, qián shēng wèi duàn tóu jiāng jūn. wú qián rì guī zì tài zhōu, zǔ fēng kǒng jiā hán, fǎng ruò dēng àn, jiàn cǎo zhōng mǎ wò jí shòu, xuè rú jǐng páng, yǒu yǔ yú yuē: bǐ xī tóng qí zhǔ bèi nán yú cǐ, jīn qí zhǔ shēng rén jiān yǐ sān shí nián, bǐ zài cǐ cì qí zhǔ tóng qù. shí wén ér è zhī, suì jīng jué, zé kǒng bù dé jiǔ xiāng jiàn yě. jì shì jūn zé bìng shì yì jiǎn, yǐ jūn jì mò shén, rì sān sì guò shì zhī, yòu qī bā rì, bìng hū jù, yǔ bù kě biàn, shù rì suì zú. jì jué qì, yú fǔ shī kū zhī, fù zhuǎn jīng shì yú, jì shǒu zú jiān lěng jīng rì, ér fù wēn bù sàn. yú qiān bèi mó qí yīng, shàng gé gé zuò shēng, fū zé rú shēng shí, wú suǒ è, zé jūn zhī jī huì xìn yǐ. jūn kǎo yǐ jiā qìng wù wǔ zú yú hàn yáng, sàng jì guī, cuò dì bù jí, jūn cháng shǔ yú gǎi bo, bù guǒ. jūn jì zú, sī yǒu yǐ fù jūn yì, suì wèi bo zhào yú zhōng léi táng zhī xī nán, jiāng qiān jūn kǎo bìng yì yān. jūn yú xué duō suǒ kuī cè, ér shì shī wèi shén, cǎo gǎo fēn jiū, yú shān jí zhī wèi ruò gān juǎn. xī lǐ guān yǔ hán tuì zhī yǒu shàn, suǒ yǐ chēng zhī bèi zhì. jīn guān suǒ chuán shī, shāo qīng chè ěr, ér tuì zhī jí chēng zhī mò yǐ wèi guò zhě, zé xìn hū qí cái nán yě. yú diān pèi jiào tuì zhī wèi shén, ér wén xíng wú shì, qí yán bù zú zhòng jūn yǐ qǔ xìn yú rén, rán guān shī ér chuán yě, zé jūn hé yí yān. jūn zú yǐ jiā qìng shí èr nián sì yuè qī rì, nián sān shí suì. zi fù céng, shēng liù yuè ér gū, mào dūn shí, dāng néng shēn jūn zhī zhì zhě. wǔ yuè niàn yī rì, jīng bāo shì chén.
君諱貴生,字成之,一字孝伯,姓畢氏,儀征縣學生員。其先歙人,祖懷圖,舉人,官湖南永興縣知縣。考合不仕,君考娶於江都汪氏,既侍永興君於漢陽,母氏 遂依外家以撫君。君舅汪中以多聞能詞賦名於時,甚器君,妻以次女。君舅常遠遊。母氏故通史家言,於兩漢事尤熟,即自課君,君以是諳古,有舅風。君好用情, 而致之或未當,既已,不肯下人,而相接常默默。君舅既沒,益莫能善君者,境益困。求舉,又屢黜於有司,所親之訾毀遂迫也,君故多隱憂,晝夜傭書給衣食,嘗 日作正書二萬字,而不得廢酬酢,以是君益羸。余以壬戌夏客揚州,始識君。甲子復至,交尤善。自甲子迄今四年,余大半在揚州,所遇皆窮,舊友莫復顧者,獨君 拳拳甚,過從不間。君嘗從余問詩法,而所作顧不相似,然君詩每年輒進,每進輒腴健,無近世聞人雜亂羞澀之態。丙寅秋,君以詩書見賞於兩淮鹽政。君既極困, 或勸君當不時至,因有所請,然君卒未嘗再謁也。今年二月,余赴常州視友人疾,君出門即無所之,常語母氏曰:「慎伯去,兒愈益無俚。」余返自常州,君以試事 赴泰州,余復赴清江浦十餘日,而君自泰州病春溫歸,余急過視君,君病狀殊無所苦,各述近況不可休,亦不倦也。君忽把手語余曰:「吾此疾恐不起,即起,今年 終不免。吾昔語足下以夢,前生為斷頭將軍。吾前日歸自泰州,阻風孔家涵,仿若登岸,見草中馬臥極瘦,血濡頸旁,有語余曰:『彼昔同其主被難於此,今其主生 人間已三十年,彼在此伺其主同去。』時聞而惡之,遂驚覺,則恐不得久相見也。」繼視君則病勢益減,以君寂寞甚,日三四過視之,又七八日,病忽劇,語不可 辨,數日遂卒。既絕氣,余撫屍哭之,復轉睛視余,既手足堅冷經日,而腹溫不散。余搴被摩其膺,尚格格作聲,膚澤如生時,無所惡,則君之積慧信矣。君考以嘉 慶戊午卒於漢陽,喪既歸,厝地不吉,君嘗屬余改卜,不果。君既卒,思有以副君意,遂為卜兆於中雷塘之西南,將遷君考並瘞焉。君於學多所窺測,而嗜詩為甚, 草稿紛糾,余刪輯之為若干卷。昔李觀與韓退之友善,所以稱之備至。今觀所傳詩,稍清澈耳,而退之亟稱之莫以為過者,則信乎其才難也。余顛沛較退之為甚,而 文行無似,其言不足重君以取信於人,然觀詩而傳也,則君何疑焉。君卒以嘉慶十二年四月七日,年三十歲。子復曾,生六月而孤,貌敦實,當能伸君之志者。五月 廿一日,涇包世臣。
qīng gù jiǎn xuǎn zhī xiàn dào guāng xīn sì jǔ rén bāo jūn xíng zhuàng
清故揀選知縣道光辛巳舉人包君行狀
zēng zǔ huàn zhāng zì yáo wén guó zi jiān shēng xiāng yǐn jiè bīn
曾祖煥章字堯文國子監生鄉飲介賓
zǔ jí wǔ zì jìn zhī xiàn xué shēng yí zèng wén lín láng hóu guān xiàn zhī xiàn
祖輯五字覲之縣學生 貤贈文林郎侯官縣知縣
fù liáng fēn zì zhòng hóu dào guāng dēng jí ēn zhào cì jí jiǔ pǐn
父良棻字重侯道光 登極恩詔賜級九品
ān huī níng guó fǔ jīng xiàn zhèn shān xiāng shí yī dōu èr tú bāo cūn èr jiǎ qiáo jiāng sū jiāng níng fǔ chéng běi hé huì jiē bāo shì róng nián sì shí sān zhuàng
安徽寧國府涇縣震山鄉十一都二圖包村二甲僑江蘇江寧府城北和會街包世榮年四十三狀
jūn zì jì huái, xìng bāo shì. bāo shì zǔ, hàn dà hóng lú qū ā xián, hóng lú yǔ zi láng zhōng fú, yǐ lǔ shī lùn yǔ wèi míng hé èr dì shī, zōng shǐ yǒu wàng. yú zhōu suí zhī jì, zé dōng hǎi kǎi yú kūn dì, bìng yǐ hàn shū xiǎn. yú táng zé rùn zhōu róng yǔ èr zi hé jí yǐ shī, rèn chéng wén gāi yǐ shū, zhe shēng kāi bǎo jiān. yú sòng zé hé féi xiào sù gōng yóu zhī míng. jīng zhī bāo shì zōng hé féi, nán sòng qián dào zhōng, zhōng wǔ jiào shòu yú jīng, yīn jiā yān, rán qū ā rùn zhōu, jiē jīn dān tú, ér dān tú zú rén gù zōng hé féi, yún xiào sù yǒu céng sūn sān, zhǎng jū jīng, cì jū guì chí, jì jū dān tú. zài guì chí zhě zé yún zì zhèn shān zhuǎn qiān yǐ jīng wèi zōng, wú zōng pǔ zé yún jiào shòu wèi xiào sù dí zhǎng céng sūn, rán yǔ sòng shǐ bù fú, bù shěn jiào shòu yú xiào sù shì cì hé bié yě. jiào shòu chuán shí yǒu qī shì, zhì míng zhī jì, chù shì yōu fāng, fù fàn yú hé zhōu, suì mù jiāng guī, ér wén lín fù kū shén āi, xún zhī yǐ fù zhài gù mài qī, suì qìng zī dài cháng, guī gào jiā rén yǐ shēng yá zhé yuè ér yǐ. shùn zhì zhōng, yǒu hé zhōu rén zì jiǔ huá shān jìn xiāng, fǎn guò bāo cūn, yán qí fù mǔ yí mìng, bì cháo shān wèi bāo bù kè bào dé. shí chù shì jūn yǐ bìng shén, bài yú chuáng qián, nǎi qián yù qī zhě dé liú ér shēng zhī zǐ yě. qí shì nǎi wén yú rén, chù shì zài chuán ér zhì xiāng bīn jūn, gū pín yǐ xī xīn wèi shēng, ér shì jié mǔ xiào, yǒu yú xiōng, jiē rén xìn yì, yǐ jiàn zhòng xiāng yì. běn fǔ zhǎng zhōu sòng fǔ jūn shuò biǎo qí mén yuē yōng mù liú fāng. wén lín jūn wèi xiāng bīn jūn zhǎng zi, shǐ yè rú, yǒu zi wǔ. qí shū zé jiǔ pǐn jūn, yú shì chén wèi sān shì fù, qǔ yú dí, shēng sì zǐ, jūn wèi qí jì. jūn shēng shǐ shí yuè, ér shì mǔ bìng mò, shí yǔ mǔ yù jì mèi yǒu rǔ, wén lín jūn mìng bìng fǔ yān. shāo zhǎng, cóng wén lín jūn qǐn chù, wǔ mén shí zhǐ, qún cóng shù shí, wú shēng dǒu zhī yǎng. nián jí tóng, lǜ sì chū mì shí. sān shì fù mào yì yú jiāng níng zhī nán xiāng, wèi yǔ kǎo fǔ xué jūn jí cūn tóng, shì chén cóng ér shòu guǎn yān. wéi èr shì fù xiàn xué jūn zài jiā shòu dú, shì wén lín jūn. wén lín jūn ài jūn shén, wèi bì chéng míng, bù lìng xí yì yè, shǐ jiù xué xiàn xué jūn, rán yīng mén fù shì wú dài zhě, huò zhì wǎng fǎn shí yú lǐ qiú zhì kù. jūn gù lǔ, yòu bù dé zhuān yì jǐ xí, yǐ gù nián guò chéng tóng, zhōng jīng shàng wèi néng chéng sòng, rán shì bǐ wèi wén, shí yǒu qí qì yǐ. sì yǔ xié jūn tóng yóu yáng zhōu, yǔ wèi yuē yuē: wú nián shào, bù xìng dào xū shēng yú sī shì, bēn zǒu shí lì gěi fǔ yǎng, xué wú gēn dǐ, ér cí yǒu zhī yè, cháng yòng zì cán. wú xiān shì yǐ jīng shǐ lì jiā fǎ, zhōng yè shuāi chí, wú dì xìng shěn ruì, néng shǒu jì mò, xiū fù xiān yè, qí zài zī hū. qī yǐ shí zài, miǎn zhī yǐ. jūn duì yuē: shī gù xiān yè yě, qǐng xué shī. jūn wèi máo gōng kè zūn yǎ xùn, yì zuì yōu, jiǎn zhì nán xiǎo, gù zhèng shì shí chū bié yì yǐ fǔ zhī, fēi hǎo xué shēn sī zhě mò néng cù tōng. huò yòu yǐ sī yì fù huì, lǐ yán pò dào, zhì yú cǎo mù niǎo shòu zhī xìng zhì tǐ yòng, shī rén suǒ yóu tuō xìng yě. yòu gǔ rén xí yú lǐ, gù jǔ shí jǔ dì jǔ qì fú, jí yǐ jiàn dé shī, yù měi cì. sī sān zhě yǒu yī bù míng xī, zé máng rán bù dé qí jiě. léi shēng gǔ shuō, shī yì jǐ huì. yuán tuō shǐ yú jiā qìng wù chén, yǐ qì dào guāng xīn sì, shí yǒu sì nián, hán shǔ bù chuò, chéng xùn gǔ bā juǎn, cǎo mù èr juǎn, niǎo shòu yī juàn, chóng yú yī juàn, yú dì yī juàn, míng yuē xué shī shí xiǎo lù. shù jí xiōng diǎn lǐ qì fú lè zhāng zhě yòu shí juǎn, wèi yǒu dà míng, gòng èr shí èr juǎn, sì shí yú wàn yán. shí xiǎo lù shí sān juǎn zhōng, wéi yú dì yī juàn, wèi jīng jūn zì xiě dìng. shù lǐ shí juǎn, zé chū gǎo shù yù fén qì ér xìng cún gù sì zhě, qí guàn chuān chí chěng, fēn sǎn tàn zuǎn, qià tōng ér bù dǐ wǔ, yì nì ér bù chuān záo, kě yǐ wèi míng shù zhī yǎ rú zhě yě. rán kuā zhě zé tú jiàn wèi ěr mù zhī guǎng, cǎi duō zhī qín ér yǐ. jūn yǐ zhì shī, gù yú zài jí wú bù sōu lǎn, yóu hǎo xún qīng qū yuán lǚ bù wéi tài shǐ gōng shū, bān chén fàn sān shǐ, dù shì tōng diǎn, sī mǎ shì tōng jiàn, měi suì bì shù guò, liú lǎn wén xuǎn jí hàn wèi yǐ lái zhì jìn shì shī wén zǒng jí zhuān jí, shēn tōng wén fǎ, míng yú jī shè yǐn xiǎn fán jiǎn xú jí dé shī zhī gù. fán yǔ yǒu suǒ zhù shù, bì xiān shì jūn, jūn zhǐ zhāi cī lèi, yǔ yīng shí gǎi zhèng shí sì wǔ. jiǔ jiǔ shěn zhī, zé jūn zhī suǒ yán wú bù dāng zhě, gài shàn lùn wén cí yì mò jūn ruò yě. rán zì zhe shī wén shén xiān, cháng wèi lǎn jìn rén zuǎn zuò, lǜ wèi jiàn qí jīng shàn, rán zì wèi zhī zé shǒu bù chēng yì, suí sú cāo bǐ, tú zēng lái zhě zī yì ěr. jūn xìng suī yì dàng, rán yǐ lián yú zì lì. yáng zhōu sì dá zhī xiāng, shì rén zhēng xuàn yù yǐ jiǎo míng lì, jūn lǚ jū yú shì qiě èr shí nián, cháng bì hù bù tōng rén shì, yù jī xué dūn xíng zhī xiān jìn, zé yǐ dì zǐ xíng zì chù, yú wén rén huá shì miè rú yě. rán shàn zī yǒu yǐ zì shū. gān quán xuē chuán jūn zi yùn, yí zhēng liú wén qí mèng zhān, jīng dé yáo pèi zhōng zhòng yú, zú zi shèn yán mèng kāi, sì rén zhě jiē wù shí bù jìn míng, bó qià yǒu wén cǎi, jūn zǐ zhī tú yě, yǔ jūn zhì qù rú yī, jiǎng guàn zhì jiǔ, gù lùn jiāo wèi yóu dǔ. jūn yòu shì shū, sì lì lǜ gèng, ér bǐ shì zhuǎn huàn zé jiān dà lìng běi hǎi, yǒu yùn jí, rán cháng yǐ lán rù zhōng yuè wèi qiàn. jūn suǒ yán shì zhě, shì láng kāi huà dài jīn xī xiān shēng, wèi qí duō wén ér dǔ shí, yǐ qīng cāo xiān tiān xià yě. wèi yáng hú zhāng qí hàn fēng shī cí yì dàng, xìng yì zhí ér yǔ rén kě qīn. wèi wú shěn qīn hán wén qǐ qiáng shí xióng wén, ér xué míng tǒng lèi, huì rén bù juàn, zú yǐ xī jiāo lìn, fēng duò fèi, jiē zhí lǐ yú shī yǒu zhī jiān. yú gǔ wén, tuī yáng hú yùn jìng zi jū wèi bǎi nián jù shǒu, ér wèi rén hé gōng zì zhēn dìng ān wén qíng ào yǎn, fù chǐ yān wén, zào yì wèi kě liàng. yú zhì yì, tuī lú lóng jiǎng dì cì zhú. yú shū, tuī huái níng dèng shí rú wán bó, qí cì zé zhū chéng liú wén qīng gōng. dú gāo yóu wáng niàn sūn huái zǔ guǎng yǎ shū zhèng, tàn qí jīng shí guò xiū níng dài shì, wéi píng yì wèi cī. wèi wǎn píng xú sōng xīng bó hàn shū xī yù chuán bǔ zhù wèi jué lún, zhū chéng huái níng jūn jiē bù jí jiàn. jūn zhī suí jì yě, wèi kě jiàn gāo yóu miàn zhì yí yì, ér nián yú bā shí, bù néng jiē hòu jìn yǐ, jūn shēn yòng wèi hàn. jūn nián shí jiǔ, shǐ yīng tóng zǐ shì, bā shì shǐ yù dū xué zhǎng zhōu xú gōng tǐng, tàn jūn wén chén lì, wèi bā fǔ wǔ zhōu suǒ wú bá fǔ xué dì yī, rán mù zhōng shì bù néng yù, zhēng yù chù zhī, jí chāi fēng zhī wèi yǔ dì, nǎi dà fú. xú gōng xiào yuē: rú cǐ cái gù bù kuì wèi shèn bó dì. rán qǐ fù jí xiōng yǐ míng zāi. yīng xiāng shì wǔ. dào guāng jì nián, shì láng xiāo shān tāng gōng jīn zhāo, biān xiū xīn jiàn xióng jūn yù tài zhǔ shì, wú jí liú jūn běn kuí wèi tóng kǎo, yǐ jūn sì shū yì yòng gǔ zhù bù zhōng chéng, ér wǔ jīng chún mào, wǔ cè shàn chǎng, suì zhuó yǐ zhèn bǎng. bǐng xū bào, bà nán fǎn. yǐ qī yuè chū zhì yáng zhōu, wén shì fù yú xià jiān huàn zú, jí fù shì. jiǔ yuè chū èr, rǎn shí jí. chū shí rì, yǔ qí shì rén yuē: wú bù qǐ yǐ. mào fù yòu zǐ yǐ lèi qīng, wú nǚ yǐ xǔ zhòng yú, zàng hòu jí guī yáo shì tóng yǎng zhī, qīng fǔ zhǎng zi zhì liù suì yǐ shǔ zhòng yú, fǔ cì zǐ zhì liù suì yǐ shǔ mèng zhān wèi wú jiào huì zhī, bì děi chéng lì, qīng shàng bù zhì qióng lǎo wú yī yě. qí shì rén qì qǐng liú shū wèi tuō, jūn yuē: mèng zhān zhòng yú, yǔ wú wèi dào yì jiāo èr shí nián, fēi qí shì shēng sǐ zhě. shì hòu suì bù fù yǒu yán, yǐ dào guāng liù nián jiǔ yuè shí bā rì jí gé. xiān shì shì fù yóu jì bìng shì yǒu chōu, jí shí wǔ rì yè, wén yì xiāng mǎn shì, rú shì sān xī, jìng bù qǐ, shì qī dǎng tóng lǐ dí wéi shàn chǔ zhēn zì dōu fǎn, fǔ shī chuí tì, zī qí fù dé yǐ chéng liàn. yǔ wén fù bēn kū, bìng cóng shì fù bo zhào yù yú chéng dōng sān shí lǐ yù píng shān zhī lù, jiāng yǐ qī nián chūn guī jūn zhī pò. pèi wáng shì huì jī wàng zú, xí lǐ néng ān pín. zi èr, zhǎng shì duó, fǔ sān líng, cì shì quán. jūn zú bā rì ér hòu zuì. jūn hǎo xué rú shì ér bù lù, tái bèi fǔ wèi, huáng kǒu fú jū, lǐ táng zhī xiě dìng wèi wén, tōng yì zhī chuán rén nán bì, shēng mín zhì qī, bèi yú shēn hòu, qǐ wèi tóng chǎn ēn sī, shí yǒu zhì wú dào zhě suǒ gòng dào tòng, gù lǚ shù xíng yè, yǐ gào jūn zhī zhí yǒu, jí dāng shì jù rú, xī míng lěi yǐ wèi quán rǎng, qiě shǐ lái xué yǒu suǒ zhēng xìn, zé sī wén zhī hòu xìng, fěi wéi shuāi zōng zi xìng méi chǐ bù xiǔ yǐ yě. dào guāng liù nián dōng shí yuè bā rì, cóng fù kūn shì chén wěn lèi jǐn zhuàng.
君字季懷,姓包氏。包氏祖,漢大鴻臚曲阿咸,鴻臚與子郎中福,以《魯詩》《論語》為明、和二帝師,宗始有望。於周、隋之際,則東海愷愉昆弟,並以《漢 書》顯。於唐則潤州融與二子何佶以詩,任城文賅以書,著聲開、寶間。於宋則合肥孝肅公尤知名。涇之包氏宗合肥,南宋乾道中,忠五教授於涇,因家焉,然曲阿 潤州,皆今丹徒,而丹徒族人顧宗合肥,雲孝肅有曾孫三,長居涇,次居貴池,季居丹徒。在貴池者則雲自震山轉遷以涇為宗,吾宗譜則雲教授為孝肅嫡長曾孫,然 與宋史不符,不審教授於孝肅世次何別也。教授傳十有七世,至明之季,處士悠芳,負販於和州,歲暮將歸,而聞鄰婦哭甚哀,詢知以負債故賣妻,遂罄資代償,歸 告家人以生涯折閱而已。順治中,有和州人自九華山進香,返過包村,言其父母遺命,必朝山為包布客報德。時處士君已病甚,拜於床前,乃前鬻妻者得留而生之子 也。其事乃聞於人,處士再傳而至鄉賓君,孤貧以析薪為生,而事節母孝,友於兄,接人信義,以見重鄉邑。本府長洲宋府君鎙表其門曰雍睦流芳。文林君為鄉賓君 長子,始業儒,有子五。其叔則九品君,於世臣為三世父,娶於翟,生四子,君為其季。君生始十月,而世母病歿,時予母育季妹有乳,文林君命並撫焉。稍長,從 文林君寢處,五門食指,群從數十,無升斗之仰。年及童,率四出覓食。三世父貿易於江寧之南鄉,為予考府學君集村童,世臣從而授館焉。惟二世父縣學君在家授 讀,侍文林君。文林君愛君甚,謂必成名,不令習異業,使就學縣學君,然應門赴市無代者,或至往返十餘里求質庫。君故魯,又不得專意幾席,以故年過成童,中 經尚未能成誦,然試筆為文,時有奇氣矣。嗣予攜君同游揚州,與為約曰:「吾年少,不幸盜虛聲於斯世,奔走食力給俯仰,學無根柢,而詞有枝葉,常用自慚。吾 先世以經史立家法,中葉衰遲,吾弟性沈銳,能守寂寞,修復先業,其在茲乎。期以十載,勉之矣。」君對曰:「詩固先業也,請學詩。」君謂毛公恪遵雅訓,義最 優,簡質難曉,故鄭氏時出別義以輔之,非好學深思者莫能猝通。或又以私意附會,俚言破道,至於草木鳥獸之性質體用,詩人所由托興也。又古人習於禮,故舉時 舉地舉器服,即以見得失,寓美刺。斯三者有一不明晰,則茫然不得其解。雷聲瞽說,詩義幾晦。」爰托始於嘉慶戊辰,以迄道光辛巳,十有四年,寒暑不輟,成訓 詁八卷,草木二卷,鳥獸一卷,蟲魚一卷,輿地一卷,名曰《學詩識小錄》。述吉凶典禮器服樂章者又十卷,未有大名,共二十二卷,四十餘萬言。《識小錄》十三 卷中,唯輿地一卷,未經君自寫定。述禮十卷,則初稿數欲焚棄而倖存故笥者,其貫穿馳騁,分散探纂,洽通而不抵忤,意逆而不穿鑿,可以為明述之雅儒者也。然 夸者則徒見為耳目之廣,采掇之勤而已。君以治《詩》,故於載籍無不搜覽,尤好荀卿、屈原、呂不韋、太史公書,班、陳、范三史,杜氏《通典》,司馬氏《通 鑒》,每歲必數過,流覽《文選》及漢魏以來至近世詩文總集專集,深通文法,明於激射隱顯繁簡徐疾得失之故。凡予有所著述,必先示君,君指摘疵纇,予應時改 正十四五。久久審之,則君之所言無不當者,蓋善論文辭亦莫君若也。然自著詩文甚鮮,嘗謂覽近人纂作,率未見其精善,然自為之則手不稱意,隨俗操筆,徒增來 者訾議耳。君性雖佚盪,然以廉隅自勵。揚州四達之鄉,士人爭衒鬻以徼名利,君旅居於是且二十年,常閉戶不通人事,遇績學敦行之先進,則以弟子行自處,於聞 人華士蔑如也。然善資友以自淑。甘泉薛傳均子韻,儀征劉文淇孟瞻,旌德姚配中仲虞,族子慎言孟開,四人者皆務實不近名,博洽有文采,君子之徒也,與君志趣 如一,講貫至久,故論交為尤篤。君又嗜書,肆力率更,而筆勢轉換則兼大令北海,有蘊藉,然常以闌入中嶽為歉。君所嚴事者,侍郎開化戴金溪先生,為其多聞而 篤實,以清操先天下也。謂陽湖張琦翰風詩詞逸宕,性毅直而與人可親。謂吳沈欽韓文起強識雄文,而學明統類,誨人不倦,足以息驕吝,風惰廢,皆執禮於師友之 間。於古文,推陽湖惲敬子居為百年巨手,而謂仁和龔自珍定庵文情奧衍,富齒淹聞,造詣未可量。於制義,推盧龍蔣第次竹。於書,推懷寧鄧石如頑伯,其次則諸 城劉文清公。讀高郵王念孫懷祖《廣雅疏證》,嘆其精識過休寧戴氏,唯憑臆為疵。謂宛平徐松星伯《漢書西域傳補註》為絕倫,諸城懷寧君皆不及見。君之隨計 也,謂可見高郵面質疑義,而年逾八十,不能接後進矣,君深用為憾。君年十九,始應童子試,八試始遇督學長洲徐公頲,嘆君文沉麗,為八府五州所無拔府學第 一,然幕中士不能喻,爭欲黜之,及拆封知為予弟,乃大服。徐公笑曰:「如此才固不愧為慎伯弟。」然豈復藉兄以名哉。應鄉試五。道光紀年,侍郎蕭山湯公金 釗,編修新建熊君遇泰主試,無極劉君本夔為同考,以君《四書》義用古注不中程,而《五經》醇茂,五策擅場,遂擢以鎮榜。丙戌報,罷南返。以七月初至揚州, 聞世父於夏間患足,亟赴侍。九月初二,染時疾。初十日,語其室人曰:「吾不起矣。耄父幼子以累卿,吾女已許仲虞,葬後即歸姚氏童養之,卿撫長子至六歲以屬 仲虞,撫次子至六歲以屬孟瞻為吾教誨之,必得成立,卿尚不至煢老無依也。」其室人泣請留書為托,君曰:「孟瞻仲虞,與吾為道義交二十年,非歧視生死者。」 是後遂不復有言,以道光六年九月十八日疾革。先是世父猶冀病勢有瘳,及十五日夜,聞異香滿室,如是三夕,竟不起,適戚黨同里翟惟善楚珍自都返,撫屍垂涕, 資其賻得以成殮。予聞訃奔哭,並從世父卜兆域於城東三十里玉屏山之麓,將以七年春歸君之魄。配王氏會稽望族,習禮能安貧。子二,長士鐸,甫三齡,次士銓。 君卒八日而後晬。君好學如是而不祿,鮐背拊轊,黃口扶苴,禮堂之寫定未聞,通邑之傳人難必,生民至戚,備於身後,豈謂同產恩私,實有志吾道者所共悼痛,故 縷述行業,以告君之執友,及當世巨儒,錫銘誄以慰泉壤,且使來學有所徵信,則斯文之厚幸,匪惟衰宗子姓沒齒不朽已也。道光六年冬十月八日,從父昆世臣抆淚 謹狀。
qīng gù yōu gòng shēng sūn jūn mù zhì míng
清故優貢生孫君墓志銘
dào guāng guǐ sì shí yuè èr shí rì, fú jiàn jǔ rén chén jīn chéng jiàn fǎng, zài bài zhì qí shī sūn jūn zhī yí mìng, tì qì yán yuē: wū hū! rén chén zhēng yuè, wú shī guò yáng zhōu, dé shí xiān shēng, jīn chéng shí shì, shì rú rì zuó. jí dǐ dōu, zé bìng sòu zhuǎn chéng jiǎo qì. nián shǐ wǔ shí, jīng lì gù wèi shuāi. wǔ yuè èr shí rì, jìng ěr yǎn hū. wú shī xióng wén bù dé yú yǒu sī, dǐ xíng míng zhǐ lǘ xiàng, zhù shù shù bǎi juǎn wèi liú bù, ér lǚ sàng qī qiān lǐ wài, sī yì xué rén zhī zhì qī yě. bìng jí, mìng jīn chéng yuē: wú bì bù qǐ, wú suí jǔ zhǔ rù dōu, suì zhì yú shì, mìng yě fū! rán yīn jǔ zhǔ shí ān wú bāo jūn, jiē qí yán lùn, dú qí shū, dāng dài néng rèn sī wén zhī zhòng zhě yě, ér bì qǐ mái shí zhī wén yú bāo jūn, shǐ wú míng dé fù cún yú shì zhě, zé sǐ bù hàn yǐ. jīn chéng jǐn zhì zhī, zī yǐ lái chūn dìng jǔ zàng, bēn fù xiāng shì, yòng gǎn jiāng wú shī zhī mò mìng. yòu yuē: jīn chéng shì wú shī jiǎng lùn, kǒu shòu zhù shū, wèi cháng jiǎn běn. jīn chéng yǒu zhā hé bù dé zhě, jí gào yǐ mǒu juǎn mǒu yè. lùn liù shū, jiǎn xǔ shì běn shì dì zǐ, jǔ shǒu jí dé qí zì, qí jīng shú rú cǐ. rán cháng yán wú rén zhì jīng, fēi yǐ jīn yān qià, wèi tā rì zhī dāng zhì rén yě. zhì rén xiān zì zhì, bù néng zì zhì, tú zhì jīng hé yì? zhì wú shī shēng píng, kě wèi yán xíng xiāng gù zhě yě. qí jū, fù mǔ sàng, bù yǐn jiǔ shí ròu, bù jū nèi zhě liù nián. quán sú hǎo dòu sòng, dà xìng wèi shén. sūn shì zú zhòng wàn shù, jiàn zì shēn jiào, jìng wèi rén lǐ. suǒ xué rú cǐ, suǒ yù rú bǐ, fēi xiān shēng wú zú yǔ fā qián yào, chuí xìn lái zī, ér wèi yōu rǎng zhě, gù gǎn yǐ qǐng. wū hū! jìn shì shī dì xiāng shòu shòu, yī lì lù zhī tú yǐ, qǐ bì dài sǐ shēng zāi. shēng shěn fēng yuē yǒu bù rěn yán zhě, jīn chén jūn yǐ huì shī zàng gù, fàn shuāng xuě, bá shè wàn lǐ, ér sòng shù xíng zhì běn mò yóu xiáng bèi yǒu yào, qí suǒ shòu yú shī kě zhī yě. yú jì gǎn sūn jūn zì tuō zhī chéng, yòu gāo chén jūn yì, suī bù rèn, bù kě yǐ cí.
道光癸巳十月二十日,福建舉人陳金城見訪,再拜致其師孫君之遺命,涕泣言曰:「嗚呼!壬辰正月,吾師過揚州,得識先生,金城實侍,事如日昨。及抵都,則 病嗽轉成腳氣。年始五十,精力故未衰。五月二十日,竟爾奄忽。吾師雄文不得於有司,砥行名止閭巷,著述數百卷未流布,而旅喪七千里外,斯亦學人之至戚也。 病亟,命金城曰:『吾必不起,吾隨舉主入都,遂至於是,命也夫!然因舉主識安吳包君,接其言論,讀其書,當代能任斯文之重者也,而必乞埋石之文於包君,使 吾名得附存於世者,則死不憾矣。』金城謹志之,茲以來春定舉葬,奔赴襄事,用敢將吾師之末命。」又曰:「金城侍吾師講論,口授註疏,未嘗檢本。金城有查核 不得者,即告以某卷某頁。論六書,檢許氏本示弟子,舉手即得其字,其精熟如此。然常言吾人治經,非以矜淹洽,為他日之當治人也。治人先自治,不能自治,徒 治經何益?質吾師生平,可謂言行相顧者也。其居,父母喪,不飲酒食肉,不居內者六年。泉俗好鬥訟,大姓為甚。孫氏族眾萬數,漸漬身教,竟為仁里。所學如 此,所遇如彼,非先生無足與發潛曜,垂信來茲,而慰幽壤者,故敢以請。」嗚呼!近世師弟相授受,一利祿之途矣,豈必待死生哉。升沈豐約有不忍言者,今陳君 以會師葬故,犯霜雪,跋涉萬里,而誦述行治本末尤詳備有要,其所受於師可知也。余既感孫君自托之誠,又高陳君義,雖不任,不可以辭。
xì yuē: jūn huì jīng shì, zì jì hóu, bié zì tì zhāi, fú jiàn zhī huì ān rén. fù zhì zhèng yì xiáng shēng, tōng jīng, gōng wèi wén, jūn xué suǒ zì chū yě. dào guāng gēng yín, jūn yīng suì shì, shǐ zhě qí qí wén, xún suǒ xué, bó biàn qiē zhì, suì jǔ yōu xíng dì yī, gòng rù guó zi jiān. shǐ zhě zé jīn lǐ bù shì láng zhè jiāng xué zhèng xīn chéng chén gōng yòng guāng yě. shì láng hǎo shàn yòng liú bèi, qián zì mǐn hái dōu, yǐ zhōu zhà yú yuē: wú guī zhuāng dé yī sūn jì hóu, dāng dí sì hé sān bǎi shí yǐ. yú yīn yǐ shí jūn, jūn suǒ zhe yǒu shí sān jīng zhèng dú dìng běn bā shí juǎn, chūn qiū lì biàn bā juǎn, ěr yǎ yīn shū liù juǎn, xiào jīng shuō èr juǎn, xià xiǎo zhèng shuō yī juàn, shì wén biàn zhèng shí sì juǎn, jīng chuán shì cí xù biān bā juǎn, shuō wén huì tōng shí liù juǎn, yùn xué sù yuán sì juǎn, shī yùn dìng èr juǎn, tì zhāi jīng shuō liù juǎn, dú jīng xiào yǔ sì juǎn. qí tōng jīng lüè yī biān, zé zuǎn jí gǔ jīn zhì shù běn yú jīng shù zhě, yǐ míng qióng jīng zhì yòng zhī fāng, wú lǜ shù shí juǎn, shàng wèi chéng shū. sì shū jí jiě shí èr juǎn, zhōu yì běn yì fā míng shí èr juǎn, xiǎo xué jí jì jìn sī lù fù zhù xìng lǐ jí yì sān shū wú juàn dì, jiē shǎo zuò. tì zhāi zhì yì sì juǎn, zé chén jūn jí lù jiā shú jí kè shì zhě. qī mǒu, yì mǒu shì, zi mǒu, mǒu zhí, nǚ zǐ zi mǒu shì mǒu, mǒu zhí, zàng mǒu yuán, shí mǒu yuè mǒu rì.
系曰:君諱經世,字濟侯,別字惕齋,福建之惠安人。父至正邑庠生,通經,工為文,君學所自出也。道光庚寅,君應歲試,使者奇其文,詢所學,博辨切至,遂 舉優行第一,貢入國子監。使者則今禮部侍郎浙江學政新城陳公用光也。侍郎好善用流輩,前自閩還都,艤舟咤余曰:「吾歸裝得一孫濟侯,當敵笥河三百石矣。」 余因以識君,君所著有《十三經正讀》定本八十卷,《春秋例辨》八卷,《爾雅音疏》六卷,《孝經說》二卷,《夏小正說》一卷,《釋文辨證》十四卷,《經傳釋 詞續編》八卷,《說文會通》十六卷,《韻學溯源》四卷,《詩韻訂》二卷,《惕齋經說》六卷,《讀經校語》四卷。其《通經略》一編,則纂集古今治術本於經術 者,以明窮經致用之方,無慮數十卷,尚未成書。《四書集解》十二卷,《周易本義發明》十二卷,《小學輯記》《近思錄附註》《性理輯義》三書無卷第,皆少 作。《惕齋制義》四卷,則陳君集錄家塾及課試者。妻某,邑某氏,子某,某職,女子子某適某,某職,葬某原,實某月某日。
míng yuē: chāng lí wèi zhòng wàn zhī shēng shuí fēi tiān, hú xǐ hòu qí suǒ kě báo. rán wǎng gǔ zhe shū yǐ zì jiàn hòu shì zhě, dà dū qí jū qióng shǒu yuē zhě yě, dé wú rén shì zhī suǒ wèi báo yǔ hòu zhě, yǔ tiān cuò yé, yì tiān zhī suǒ yǐ hòu sī rén zhě, bù yī tú ér gè zé qí suǒ zhuān tuō yé? zào wù zhī yì, shuí zé zhī zhī? wū hū sūn jūn, yòu hé bēi yǐ!
銘曰:昌黎謂眾萬之生誰非天,胡喜厚其所可薄。然往古著書以自見後世者,大都其居窮守約者也,得毋人世之所謂薄與厚者,與天錯耶,抑天之所以厚斯人者,不一途而各擇其所專托耶?造物之意,誰則知之?嗚呼孫君,又何悲矣!
yǔ chén xiào lián jīn chéng shū
與陳孝廉金城書
shì chén bái niàn tíng zú xià: rǔ wǎng gù huāng yù, shì rì zhāng guǎn táo chèn zhōu zhì yáng, shì chén wǎng kū, bǐng yè fāng fǎn. zú xià xiāng hòu zì chén dá xū, jì dé jiàn. yòu wén zūn shī sūn jūn bù lù, zēng rén qī wǎn. guǎn táo bào pú bù pōu, lǎo sǐ fēng chén, rán yǎ rú míng biàn shì lín, xún lì jī zài yú sòng. nián zhèng qī shí, sūn jūn cái yǐ zhū shēng, cù shòu lǚ cì, suǒ yù yóu chù, shì yǐ suī qīng gài jiāo, ér yǔ guǎn táo zhī dào yì gù jié sān sì shí nián zhě, āi qī gù bù shū yě. zú xià chēng sūn jūn mìng, yǐ méi shì zhī jí, xiāng shǔ sūn jūn xué yè, zhēn suǒ wèi bù jiǎ liáng shǐ zhī cí, jí zú xià wàn lǐ bēn huì shī zàng, shì chén yǒu shēng suǒ wèi wén jiàn. gù yóu gāo yì jué sú, fēi sūn jūn hé yǐ zhì cǐ. cǐ qǐ fù bǐ wén suǒ néng qīng zhòng zhě. zhòng rǔ xián shī dì jiàn xǔ zhī shēn, bù gǎn zì cáng gù lòu, dān sī zhuàn zuò, lù yú lìng zhǐ. zú xià suǒ shù sūn jūn shì xì xíng zhì zhù shù shén bèi, bié hòu yì sī, réng yǒu xū miàn xún zhě, cì zǎo zǒu dá, ér zhōu yǐ chuán fā, gù bìng chén qí suǒ yǐ. gōng sù gōng yuǎn zài zhào sòng, ruò shì sūn shì shǐ qiān zǔ, zé yí xiáng qí suǒ zì lái, yīn hé lì jí, ruò fēi shǐ qiān, bù fú shū lì. zēng zǔ yǔ zǔ, jù yǒu yǐn dé, wèi néng qiè zhǐ shì shí, zé jìn cháng tán, gù shū xì zhǐ jí yī dài, fēi gù wèi biǎn yě. qī yǔ zǐ nǚ nǚ fū yú lì yí shū, zú xià tán cì wèi jí, gù què zì yǐ bèi bǔ tián. zhì sūn jūn zhù shù, dà dū zōng hàn, zé chǎn sòng zhū biān, zì xì chū dì, gù shāo yì qí cì dì. fū wū fù gù wèi lòu xí, ér diào hé yì fēi zhēn quán. sūn jūn shū gù wèi jiàn, rán céng lüè wén xù lùn, jí xiào zi yùn shū zhèng shù shì, qí shēn yú hàn xué kě zhī. yóu sòng guī hàn, guān zào yì qiǎn shēn, bù bì gèng jiā zhān gù, wèi diào hé zhī shuō yě. tōng jīng lüè yī shū, zuì yǒu bì yú lái xué, tiān xià wèi cháng wú yǒu zhì zhī rén, dà dū wèi shī yǒu suǒ gǔ méi, suì zhì bài fàn jīng shǐ, tú zī yì huò. rén xīn shì dào, rì fù tuí bō, zú xià yǐ gāo dì dì zǐ, suǒ wàng bì jìng shèng yè. jiào fù zhāi tōng jiě, yóu zú pí fǔ míng jiào yě. róng míng wú jì, zào wù suǒ yǐ wèi qiú zhì zhī qín. rán wéi bù chuán wén jì hǎn, chuán ér shèng zhě zé yóu hǎn, liáng yǐ zhī yè dān hán, nán chéng yīn shí. jìn shì wén rén, wéi hóu wèi shēn jù bù dá, rán yǒu dà lì zhě fù zhī yǐ qū, ér tǐ páng qì nié, bù zú yàn guān zhě zhī yì, fǔ jí bǎi nián, shēng chēng yǐ jiǎn, shì qí chuán fǒu, zhèng wèi kě zhī. kuàng shì chén shǎo běn bù zhí, zhǎng gèng jiù wú, lìn wǔ wú wǔ yī zhī yáo, wò guǎn wú cí fú zhī tàn, bái huá zì jiè, lì míng lù gé, ér huái jí píng hàn, wàng fēng cuī pái, yǐ shì hóu wèi, qíng shì xiāng fǎn, ér xián shī dì yǐ wèi bì néng xìn jīn chuán hòu, jiǔ ér yì guāng, kǒng lùn zhě bù yǐ wèi zhī yán yě. rán shì chén yì wèi gǎn zì qì, měi zhì lín wén, bì shèn suǒ xǔ, héng lǜ yī zì gǒu xià, zhòng wū hòu shì. míng shān tōng yì, bìng tīng zhī zào wù ér yǐ. liú shuǐ bù cán, liáo zhù yī jué. yīn hán lěi yuè, fú wéi wèi dào zhēn zhòng qiān wàn. shí yī yuè shí rì, shì chén jǐn bái.
世臣白念庭足下:辱枉顧荒寓,是日張館陶櫬舟至揚,世臣往哭,丙夜方返。足下相候自辰達戌,洎得見。又聞尊師孫君不祿,增人悽惋。館陶抱璞不剖,老死風 塵,然雅儒名遍士林,循吏績在輿誦。年政七十,孫君才以諸生,促壽旅次,所遇尤絀,是以雖傾蓋交,而與館陶之道義固結三四十年者,哀戚固不殊也。足下稱孫 君命,以沒世之疾,相屬孫君學業,真所謂不假良史之辭,即足下萬里奔會師葬,世臣有生所未聞見。固由高誼絕俗,非孫君何以致此。此豈復鄙文所能輕重者。重 辱賢師弟見許之深,不敢自藏固陋,殫思撰作,錄於另紙。足下所述孫君世系行治著述甚備,別後繹思,仍有須面詢者,次早走答,而舟已遄發,故並陳其所以。恭 肅公遠在趙、宋,若是孫氏始遷祖,則宜詳其所自來,因何隸籍,若非始遷,不符書例。曾祖與祖,俱有隱德,未能切指事實,則近常談,故書系止及一代,非故為 褊也。妻與子女、女夫於例宜書,足下談次未及,故闕字以備補填。至孫君著述,大都宗漢,則闡宋諸編,自系初地,故稍易其次第。夫污附固為陋習,而調和亦非 真詮。孫君書故未見,然曾略聞緒論,即校子韻疏證數事,其深於漢學可知。由宋歸漢,關造詣淺深,不必更加瞻顧,為調和之說也。《通經略》一書,最有裨於來 學,天下未嘗無有志之人,大都為師友所汩沒,遂致稗販經史,徒資弋獲。人心世道,日付頹波,足下以高第弟子,所望必竟盛業。較復齋通解,尤足毗輔名教也。 榮名無既,造物所以慰求志之勤。然韋布傳文既罕,傳而盛者則尤罕,良以枝葉單寒,難成蔭實。近世聞人,唯侯魏身俱不達,然有大力者負之以趨,而體龐氣苶, 不足厭觀者之意,甫及百年,聲稱已減,是其傳否,正未可知。況世臣少本不殖,長更就蕪,賃廡無五噫之謠,握管無雌伏之嘆,白華自戒,利名路隔,而槐棘屏 翰,望風摧排,以視侯魏,情事相反,而賢師弟以為必能信今傳後,久而益光,恐論者不以為知言也。然世臣亦未敢自棄,每至臨文,必慎所許,恆慮一字苟下,重 誣後世。名山通邑,並聽之造物而已。流水不慚,聊助一噱。陰寒累月,伏唯為道珍重千萬。十一月十日,世臣謹白。
qīng gù hàn lín yuàn biān xiū chóng sì xiāng xián yáo jūn mù bēi
清故翰林院編修崇祀鄉賢姚君墓碑
dào guāng xīn mǎo, ān huī jiāng chén, liè jūn yǔ jūn yóu zi gù xíng bù láng zhōng zhī xíng yì, qǐng sì xiāng xián, cóng rén wàng yě. cì nián dōng, bù chén kān fù, yǐ wèi míng shí xiāng fù, dé bào kě. shí jūn zhī céng sūn yíng, huàn yóu jiāng sū, yǐ jūn yí jí yuán chún táng bǐ jì sān shí sì juǎn, gǔ wén jí wǔ juǎn, shī jí qī juǎn, xiāng xián lù yī juàn, xiǎng shì chén, ér shǔ wén jūn zhī mù shí. láng zhōng jūn shì suǒ chēng xī bào xiān shēng, ér jūn zé xī bào xuān jí zhōng suǒ chēng xué suǒ zì chū zhī bó fù jiāng wù xiān shēng yě. yì shì chén yǐ jiā qìng rén shēn yè xī bào xiān shēng yú bái mén zhōng shān shū yuàn, qǐng wèi xué zhī yào, yǔ jí jūn zhě zhì zài zhì sān, sì dú gǔ wén cí lèi zuǎn, zhōng zài jūn lùn shuō shù shí bǎi shì, pī xì dǎo kuǎn, biàn zhèng chuǎn wù, mò bù chí zhī yǒu gù, zé yì yù qiú jūn shū, shù nián bù kě dé. zī dé fǎn fù zhī, nǎi zhī jūn bó lǎn qiáng shí, bù zhǔ jiā fǎ, wéi yǐ páng jī hù zhèng, qiú yī xīn zhī shì. wèi shī wén bì dá qí yì, jué qù yī bàng, zì chéng tǐ shì. jū héng bù zhe shū, ér fān yuè jiào kān, zhì lǎo bù chuò. cáng shū shù wàn juǎn, xī jiā zhū mò, jiàn yǒu cuò miù xiàn tuō, suí shǒu jiū zhèng, gè jì lù yú jiǎn duān. jūn jì zú, shū jí pō yǒu sàn shī. xī bào xiān shēng shōu shǒu jī zhī jǐn cún zhě cáng zhī. jí yíng chéng lì, nǎi jǔ yǐ xiāng fù. yíng zhú tiáo biān zuǎn, qí yǒu qián hòu chí lùn chà hù zhě, xī réng qí gù. jīn suǒ bǎn xíng zhī bǐ jì, xū shì wù yě. rán jūn jí yǒu shū shǐ jì liù guó biǎo xù hòu yuē: shì biàn yì zé zhì fǎ suí zhī, gù hàn yǐ hòu, duō zhǒng qín fǎ. sī mǎ shì yuán fǎ hòu wáng zhī shuō, yǐ xué zhě bù dào qín shì wèi ěr shí, gài shēn gǎn shì biàn, ér guǐ cí yǐ jì tòng. zé jūn gài shēn yǒu huò yú gǔ xùn zhě, fēi gǒu jīn yān qià yě, gù jiāng yǒu yǐ yòng zhī. nǎi mì jǔ zhì nián sì shí yī, shǐ tōng jí, jū cí guǎn shù nián, jí yīng chá diǎn, dāng wài zhuó fāng miàn, jù yǐn jí qù. fū qǐ jiá yú shì shì zāi. jì dú jūn bá yán shì jiā xùn yuē: jiāo dào dì jié, cháng wèi huò fú suǒ yǐ fú. wén rén zhì shì, yú mù fǔ quán mén, guì pàn jī yú shǒu tú, bì xūn zhì yú shǐ zhuó. rán zé jūn zhī jué tuì, qí yì yǒu suǒ bù dé yǐ yú zhōng zhě yě. jūn jì guī lǐ, wú suǒ yòng, zé xiāng yǔ lǜ xiāng rén jǔ yì cāng, tiáo yuē shén shè, qì jīn jǐ bǎi nián, zhǒng qí fǎ ér kuò zhī, yǐ gù yì lǚ jī ér bù hài, shì yì wèi zhèng, jūn sī yǒu suǒ jiàn duān yǐ. dú jūn zhī shū, kě wèi xué zhě jī gǔ fǎ. jī jūn yǒng tuì wú rú zhì, kě wèi xué zhě shè shì fǎ. tuī jūn zhī rèn xù xiāng dǎng, kě wèi xué zhě rù jū lǐ zú chū fǔ lǘ yán fǎ. zé jūn zhī suǒ yǐ bù xiǔ, gù bù xì mù shí zhī yǒu wú, ér chēng shù xiān dá liú fēng yú yùn, yǐ fěng yù fāng lái, sī gù hòu sǐ zhě suǒ yǒu zé yě. yuán cì qí shì jiā ér xì zhī yuē:
道光辛卯,安徽畺臣,列君與君猶子故刑部郎中之行誼,請祀鄉賢,從人望也。次年冬,部臣勘覆,以為名實相副,得報可。時君之曾孫瑩,宦遊江蘇,以君遺集 《援鶉堂筆記》三十四卷,古文集五卷,詩集七卷,《鄉賢錄》一卷,餉世臣,而屬文君之墓石。郎中君世所稱惜抱先生,而君則《惜抱軒集》中所稱學所自出之伯 父姜塢先生也。憶世臣以嘉慶壬申謁惜抱先生於白門鐘山書院,請為學之要,語及君者至再至三,嗣讀《古文辭類纂》,中載君論說數十百事,披隙導窾,辨正舛 誤,莫不持之有故,則益欲求君書,數年不可得。茲得反覆之,乃知君博覽強識,不主家法,唯以旁稽互證,求一心之是。為詩文必達其意,絕去依傍,自成體勢。 居恆不著書,而翻閱校勘,至老不輟。藏書數萬卷,悉加朱墨,見有錯謬羨脫,隨手糾正,各紀錄於簡端。君既卒,書籍頗有散失。惜抱先生收手跡之僅存者藏之。 及瑩成立,乃舉以相付。瑩逐條編纂,其有前後持論差互者,悉仍其故。今所版行之筆記,胥是物也。然君集有《書史記六國表序後》曰:「世變異則治法隨之,故 漢以後,多踵秦法。司馬氏援法後王之說,以學者不道秦事為耳食,蓋深感世變,而詭詞以寄痛。」則君蓋深有獲於古訓者,非苟矜淹洽也,固將有以用之。乃覓舉 至年四十一,始通籍,居詞館數年,即膺察典,當外擢方面,遽引疾去。夫豈恝於世事哉。繼讀君《跋顏氏家訓》曰:「交道締結,常為禍福所倚伏。文人志士,於 幕府權門,貴判跡於首途,避薰炙於始灼。」然則君之決退,其亦有所不得已於中者也。君既歸里,無所用,則相與率鄉人舉義倉,條約甚設,迄今幾百年,踵其法 而擴之,以故邑屢飢而不害,是亦為政,君斯有所見端矣。讀君之書,可為學者稽古法。跡君勇退無濡滯,可為學者涉世法。推君之任恤鄉黨,可為學者入居里族出 拊閭閻法。則君之所以不朽,固不系墓石之有無,而稱述先達流風餘韻,以諷諭方來,斯固後死者所有責也。爰次其世家而系之曰:
jūn xìng yáo shì, huì fàn, zì nán qīng, jiāng wù qí hào yě, shì wèi ān huī tóng chéng rén. zēng zǔ huì wén rán, kāng xī zhōng guān xíng bù shàng shū, shì duān kè, yōng zhèng zhōng tè zhǐ cì zhuān cí sì yú qí yì. zǔ huì shì jī, hú běi luó tián xiàn zhī xiàn, mín sī qí zhèng, sì zhī yú míng huàn cí. fù huì kǒng yīng, zǎo shì zèng hàn lín yuàn biān xiū. jūn yǐ kāng xī rén wǔ bā yuè shí bā rì shēng, wù xū bǔ xiàn xué shēng yuán, yōng zhèng yǐ mǎo xuǎn bá gòng tài xué, jǔ qián lóng bǐng chén shùn tiān xiāng shì dì èr rén, zhōng shì rén xū, huì shì dì sān rén, chéng èr jiǎ jìn shì, gǎi shù jí shì jiǎ zǐ chōng shùn tiān xiāng shì tóng kǎo guān, yǐ chǒu sàn guǎn shòu biān xiū, chōng wǔ yīng diàn jīng shǐ guǎn xiào kān guān, jiān sān lǐ guǎn zuǎn xiū guān. dīng nèi jiān, fú què qǐ yuán guān, jiān wén xiàn tōng kǎo guǎn zuǎn xiū guān, gēng wǔ jīng chá yī děng. jì yǐn jiàn yǐ bìng zì miǎn, jiě zǔ hòu, jiào shòu nán běi yuè èr shí yǒu yī nián. xīn mǎo zhēng yuè chū bā rì zú yú jiā. jūn zú yú liù shí nián, xiāng rén zhuī mù jiào sī, yù qǐng rù cí, ér chuán xué zhī xī bào xiān shēng, shí shì jūn rù, yī mén sì shì, xiān hòu yǐ zhèng shì wén xué xiǎng guó jiā zǔ dòu xī xiǎng zhī bào. shǐ shì suǒ wèi róng míng, qǐ yǒu jì zhě yé.
君姓姚 氏,諱范,字南青,姜塢其號也,世為安徽桐城人。曾祖諱文然,康熙中官刑部尚書,諡端恪,雍正中特旨賜專祠祀於其邑。祖諱士基,湖北羅田縣知縣,民思其 政,祀之於名宦祠。父諱孔瑛,早世贈翰林院編修。君以康熙壬午八月十八日生,戊戌補縣學生員,雍正乙卯選拔貢太學,舉乾隆丙辰順天鄉試第二人,中式壬戌, 會試第三人,成二甲進士,改庶吉士甲子充順天鄉試同考官,乙丑散館授編修,充武英殿經史館校刊官,兼三禮館纂修官。丁內艱,服闋起原官,兼文獻通考館纂修 官,庚午京察一等。既引見以病自免,解組後,教授南北閱二十有一年。辛卯正月初八日卒於家。君卒逾六十年,鄉人追慕教思,籲請入祠,而傳學之惜抱先生,實 侍君入,一門四世,先後以政事文學享國家俎豆肸蠁之報。史氏所謂榮名,豈有既者耶。
qīng gù wén xué wāng jūn zhī bēi
清故文學汪君之碑
dào guāng bā nián shí èr yuè shí rì, yí zhēng xiàn xué shēng wāng jūn gǔ zú. qí tóng zhì yǒu dān tú wāng yuán zhǐ shēng gān quán xuē chuán jūn zi yùn yí zhēng liú wén qí mèng zhān bǎo yīng liú bǎo nán chǔ zhēn jīng bāo shèn yán mèng kāi jīng dé yáo pèi zhōng zhòng yú yí zhēng wáng sēng bǎo xī yù jiāng dū méi zhí zhī yùn shēng dān tú liǔ xìng zōng bīn shū gān quán yáng liàng jì zǐ yí zhēng wú tíng yáng xī zài wáng yì fèng gōu shēng, jì gè wèi wén cí yǐ jì qí xué xíng, xiě qí bēi āi, yòu gòng zuó shí biǎo qí mù, ér jīng bāo shì chén yǐ dān shū zhī yuē: jūn zhì cuì ruò ér xìng hé yì, jū jiā ǎi rú yě, jiē rén tuì rán rú bù jí, wéi lì xué zé jīng ruì qiáng hàn, jìn ér bù zhǐ, zhì bù yù hòu gǔ rén. ruò guàn jí bǐ qì sú xué, wěi xīn xǔ zhèng, jí cán quē yǐ qiú huì tōng, yǒu jǔ yǔ bù xiāng rù zhě, zé páng jī bó tǎo, gōu shēn dòng zé, cháng dá dàn bù mèi. yòu yǐ bāi jīng bāi shǐ, yào lǐng duō zài yú dì, gù jì jiǎn zhì, hòu rú gè wèi qí shuō, fēn chū wú yī jù. wéi jìn shì zhī tú jīng shěn, jù yǐ wèi běn, bǐ qún jí ér jiū shì qíng, kǒu zhǐ shǒu huà, bì děi xiǎn zhèng ér hòu yǐ. yóu shì zuò shū, yuē zhōng liáng fēn fǎ wèi zhēn xíng, fēng fā dǎo lì, yǒu bù kě kòng lēi zhī shì, ér qiú lì yī yīng kǎi zé, jī láo zhì kǎ xiě. qiě bìng qiě xué, gài jūn zhī méi yě, nián zhǐ sān shí yǒu wǔ, ér bìng yǐ bā zài, rán wèi cháng xún rì chuò xué yě. jūn zì xiǎo chéng, xì chū táng yuè guó gōng, shì jū shè. míng zhī jì yǒu guó rú zhě, qiān yáng. wǔ chuán zhì jūn kǎo zhēng, shǐ zhe jí yí zhēng, jǔ yú xiāng, yǐ zhī xiàn jiù quán. chū qǔ wú shì, shēng zhǎng zi fù jì qǔ yáng shì, shēng jūn jí hé qín chéng. jūn qǔ yú mǔ dǎng, shēng yī nǚ ér mò, jūn zàng zhī xī jiāo jīn guì shān, jūn shén ài qí nǚ. mèng zhān yǒu zi yù sōng, qí xiù shàn dú shū, jūn yǎ shǔ yì, mèng zhān gù zhī zhī. jí jūn zhī jí yě, gào hé qiú wèi qí zi fù. jūn wén ér xiào yuē: mèng zhān hòu wǒ, lián wǒ, ér jí wǒ nǚ yé. jūn wú zhǔ hòu, fù yǐ qí yòu zǐ yín shòu hòu jūn, bìng bo míng nián yuè rì yǐ jūn sàng hé yú fū rén zhī biǎn. zì yǔ dì shì róng jì huái cóng hóng yí zhōu yóu yú méi huā jiǎng yuàn, yīn dé yǔ jūn jí zhǐ shēng zhū jūn jiāo shàn, qí rì xiāng dǐ lì xù miǎn zhě, bù wèi rén, bù sù huà, běn běn yuán yuán, bù yǐ dé sàng biàn suǒ xí. yǔ cháng yǐ wèi jì huái suǒ yǔ yóu zhū jūn, jiā jū xiāng jù huò shù bǎi qiān lǐ, shì gài jiāng huái yīng shū zhī suǒ fā yuè, shǐ de cuì yú yī dì, xiāng fǔ yǐ yǒu chéng, fū qǐ shì zhī shì rán zhě yé. rán shí shù nián jiān, zhū jūn jì jiē kùn zhì wú shàn zhuàng, jì huái gù bù xìng yǎn rán wù huà, ér jūn yòu wèi zhī xù, shēng cái shí nán, shòu cái ér bù fù qí shēng wèi yóu nán, ér duó zhī jù ér qiě kù zhì yú rú shì, tiān dào qí guǒ kě zhī yě yé. rán jì huái shēn hòu, zhū jūn jiǎn xiào yí shū, zhì sì shí yú wàn yán, shù jǐ yǎ mì yǒu tiáo lǐ. wéi jūn zào yì yǐ shēn ér zhù shù wèi jiù, wú yǐ chuí shì lái zī, yóu kě dào tòng, shì yí yǒu míng, míng yuē: wū hū xiǎo chéng, yǐ zi shǒu shēn zhī jǐn, ér bù néng hòu qí shēng yǐ zi jī gǔ zhī qín, ér wèi dǎi lè suǒ xué zhī chéng. yí bó biàn xióng wén rú zhū jūn zhě, bù shèng āi mù, tì yǔn ér xīn qīng yě. bēi fū!
道光八年十二月十日,儀征縣學生汪君穀卒。其同志友丹徒汪沅芷生、甘泉薛傳均子韻、儀征劉文淇孟瞻、寶應劉寶楠楚楨、涇包慎言孟開、旌德姚配中仲虞、儀 征王僧保西御、江都梅植之蘊生、丹徒柳興宗賓叔、甘泉楊亮季子、儀征吳廷揚熙載、王翼鳳勾生,既各為文辭以紀其學行,寫其悲哀,又共琢石表其墓,而涇包世 臣以丹書之曰:君質脆弱而性和易,居家藹如也,接人退然如不及,唯力學則精銳強悍,進而不止,至不欲後古人。弱冠即鄙棄俗學,委心許、鄭,集殘缺以求會 通,有齟齬不相入者,則旁稽博討,鈎深洞賾,常達旦不寐。又以擘經擘史,要領多在輿地,故記簡質,後儒各為歧說,紛出無依據。唯近世之圖精審,據以為本, 比群籍而究事情,口指手畫,必得顯證而後已。尤嗜作書,約鍾梁分法為真行,風發蹈厲,有不可控勒之勢,而遒麗一應楷則,積勞致咯血。且病且學,蓋君之沒 也,年止三十有五,而病已八載,然未嘗旬日輟學也。君字小城,系出唐越國公,世居歙。明之季有國儒者,遷揚。五傳至君考錚,始著籍儀征,舉於鄉,以知縣就 銓。初娶吳氏,生長子秿;繼娶楊氏,生君及和秦程。君娶於母黨,生一女而歿,君葬之西郊金匱山,君甚愛其女。孟瞻有子毓崧,岐秀善讀書,君雅屬意,孟瞻故 知之。及君之亟也,告和求為其子婦。君聞而笑曰:「孟瞻厚我,憐我,而及我女耶。」君無主後,秿以其幼子寅壽後君,並卜明年□月□日以君喪合於夫人之窆。 自予弟世榮季懷從洪沂州游於梅花講院,因得與君及芷生諸君交善,其日相砥礪勖勉者,不為人,不速化,本本原原,不以得喪變所習。予嘗以謂季懷所與游諸君, 家居相距或數百千里,是蓋江淮英淑之所發越,使得萃於一地,相輔以有成,夫豈事之適然者耶。然十數年間,諸君既皆困躓無善狀,季懷顧不幸奄然物化,而君又 為之續,生材實難,受材而不負其生為尤難,而奪之遽而且酷至於如是,天道其果可知也耶。然季懷身後,諸君檢校遺書,至四十餘萬言,庶幾雅密有條理。唯君造 詣已深而著述未就,無以垂示來茲,尤可悼痛,是宜有銘,銘曰:嗚呼小城,以子守身之謹,而不能厚其生;以子稽古之勤,而未逮樂所學之成。宜博辨雄文如諸君 者,不勝哀慕,涕隕而心傾也。悲夫!
qīng gù guó zi jiān shēng líng jūn mù biǎo
清故國子監生凌君墓表
jiāng dū yǒu shēng yú gū lù, bù jiǎ shī zī, zì lì xué yǐ chéng míng zhě èr rén, yuē bá gòng shēng wāng zhōng róng fǔ, guó zi shēng líng shǔ xiǎo lóu. yǔ yǐ jiā qìng liù nián yóu yáng zhōu, zé wāng jūn qián zú. jí shí nián zài zhì, nǎi shí líng jūn. jūn shēng pín ér jū shì, shí suì jiù shú, nián yú dú sì zǐ shū wèi bì, jí qù shú zuò zá yōng bǎo, rán tíng zuò zhé mò sòng suǒ yǐ dú shū, kǔ bù míng gǔ jiě. lín zhī fù rén wèi zǐ dì yán jīng yì shī, jūn chéng yè jū qí xuān wài tīng jiǎng lùn shù yuè. qí shī jué zhī, nǎi bì wài hù bù nà jūn. jūn fèn shén, qiú dé yǐ lí jù zhī jiù jí yú shì, sī dú zhī dá dàn, ér rì zhōng yōng zuò rú gù. nián èr shí, nǎi qì jiù yè, jí tóng zǐ wèi shú shī, shāo shāo jìn shì rén, rán huò sài lòu bù zú dāng jūn yì, gù jūn xué wèi shì sú zhì jǔ wén wú chǐ dù, tóng rén yì mò kěn wèi yán zhě. ér tóng zǐ cháng cóng jūn yóu zé shū bì shú zuò zì zhèng kǎi, yǐ gù xìn cóng zhòng, xiū pú rù shāo duō, yì shì shū. jūn yǒu shēng yí zhēng yōu gòng shēng liú wén qí, shǎo pín rú jūn, jūn ài qí yǐng wù, bù rěn qì zhī zhú mò, zì kè zhī, qiě jiào qiě xué. liú jūn chǐ wèi zhuàng, jí yǐ yān tōng jīng shǐ, zhī míng jiāng huái jiān, ér qí xué shí zì jūn chū. jūn chū shí yǔ, wèn suǒ dāng zhì yè, yǔ yuē: zhì jīng bì shǒu jiā fǎ, zhuān zhì yī jiā yǐ lì qí jī, zé zhū jiā kě jiàn tōng. rán xīn zhī wèi yòng, kǔ zé jī zhì, lè zé huì shēng. jī zhì zhě cháng bù zú qí yè, fán dú shū bù shú, zé xīn yǐ wèi kǔ, jūn zì qǔ shú zhě zhì zhī kě yě. yǐ jūn shú yú lǐ, suì quàn jūn zhì zhèng shì, yòu yǐ gǔ zhù yì jiē jī shè huí hù, fēi shēn tōng wén fǎ zé cāng huáng bù néng dé qíng shì, yīn quàn jūn xiān sòng jiā lóng jīng yì sān shí shǒu, měi shǒu yǐ sān bǎi guò wèi dù. jūn jì xí zhī, dé tǐ shì, nǎi chū gù biān xiū wǔ jìn zhāng huì yán suǒ jí sì zi shū hàn shuō shù shí shì, jí yǔ yǔ shù cháng yáng hú lǐ zhào luò zēng zhuì wèi jiù zhī gǎo, shòu jūn yǐ wèi zhì jīng shì. jūn jì míng gǔ rén wén fǎ yǐn xiǎn jí xú zhī gù, yì lè yì fèn. suì yú, jī diǎn lǐ, kǎo gù xùn, bǔ qí bù bèi, wèi sì shū diǎn gù hé liù juǎn, yǐ jiàn zhī yú gù méi huā shān zhǎng yí zhōu zhī fǔ shè hóng wú jūn. jì zhì zhèng shì de yào lǐng, yòu cóng jīn níng guó xùn dǎo wú shěn qīn hán wèn yí yì, yì guàn chuàn jīng shěn. sì wén jīn yí zhì wǔ jìn liú féng lù lùn hé shì chūn qiū ér hǎo zhī. jí rù dōu, wèi yún guì zǒng dū yí zhēng ruǎn yún tái xiào jí jīng fú, jǐn jiàn wèi jìn lái zhū jiā chūn qiū shuō, shēn niàn chūn qiū zhī yì, cún yú gōng yáng, ér gōng yáng zhī xué chuán zì dǒng zi. dǒng zi chūn qiū fán lù yuán tiān yǐ zūn lǐ, yuán bǐ yǐ guàn lèi, zhǐ ào cí zé, mò de qí huì tōng. nǎi bó jī páng tǎo, chéng yì yí zhì, shū qí zhāng, zhì qí jù, wèi zhù shí qī juǎn. yòu bié wèi gōng yáng lǐ shū shí yī juàn, gōng yáng lǐ shuō yī juàn, gōng yáng wèn dá èr juǎn. sì ruǎn gōng chū zhèn, yán jūn rù yuè kè gōng zǐ, jūn shí fāng jiā jū dú lǐ, yǐ sàng fú wèi rén lún dà jīng, hòu rú chuǎn yì shì fēi pō miù, zuò lǐ lùn bǎi piān, yǐn shēn zhèng yì. jì zhì yuè, yǔ ruǎn gōng shāng què, shān hé wèi sān shí jiǔ piān, wèi yī juàn. fán jūn suǒ zhe shū sān shí bā juǎn, wǔ shí yú wàn yán, jiē yǒu xiǎn zhèng, yuǎn léi tóng fù huì zhī lòu, zú wèi lái xué xiān lù. jūn qǔ tóng yì fàn, wú chū, bié zhái yán, jǔ zi yōng, ér fàn xún mò. jūn jì huàn fēng bì, yǎng kē yú dǒng zi cí zhī nán piān dào yuàn, suì yǐ dào guāng jiǔ nián wǔ yuè niàn liù rì zú yú yù lú, nián wǔ shí yǒu wǔ. yōng suī shǐ chèn, āi mù rú chéng rén. liú jūn bo yǐ shì nián bā yuè bā rì, fù jūn yú shuāng dūn běi yuán zhī zǔ mù, yǔ fàn hé fēng, yòu tú suǒ yǐ bù xiǔ jūn zhě yǐ shǔ yǔ. yǔ wèi wāng jūn suī bó lǎn qiáng jì, ér tè gōng wén cí, jù gōng tuī wǎn zhě duō, wǎn yǐ ráo yù, rán qín xué yì shāo shā jiǎn yǐ. jūn dú shàng pǔ xué, nán běi bēn zǒu, jiē yǐ xiào shū shòu dú wèi shì, wèi cháng yǔ sī shì tōng gāo yàn, xiū pú ér wài, wèi cháng rù kě yǐ wú qǔ zhī cái. yǔ měi guò cóng jūn, bì wēi zuò jù àn, zuǒ shǒu fān juǎn cè, yòu shǒu chí bǐ, kè zhì qián ér bù jiàn, gài zì dì jiāo yǐ lái, niàn yú nián rú yī rì. jūn dé yú tiān zhě hòu wāng jūn, ér rén lì jiān zhì, zhōng shǐ bù yú, zé dài yú guò zhī, shì bù kě yǐ bù míng. míng yuē:
江都有生於孤露,不假師資,自力學以成名者二人,曰拔貢生汪中容甫,國子生凌曙曉樓。予以嘉慶六年游揚州,則汪君前卒。及十年再至,乃識凌君。君生貧而 居市,十歲就塾,年余讀四子書未畢,即去塾作雜傭保,然停作輒默誦所已讀書,苦不明詁解。鄰之富人為子弟延經義師,君乘夜狙其軒外聽講論數月。其師覺之, 乃閉外戶不納君。君憤甚,求得已離句之舊籍於市,私讀之達旦,而日中傭作如故。年二十,乃棄舊業,集童子為塾師,稍稍近士人,然或僿陋不足當君意,故君學 為世俗制舉文無尺度,同人亦莫肯為言者。而童子嘗從君游則書必熟作字正楷,以故信從眾,脩脯入稍多,益市書。君有甥儀征優貢生劉文淇,少貧如君,君愛其穎 悟,不忍棄之逐末,自課之,且教且學。劉君齒未壯,即以淹通經史,知名江淮間,而其學實自君出。君初識予,問所當治業,予曰:「治經必守家法,專治一家以 立其基,則諸家可漸通。然心之為用,苦則機窒,樂則慧生。機窒者常不卒其業,凡讀書不熟,則心以為苦,君自取熟者治之可也。」以君熟於《禮》,遂勸君治鄭 氏,又以古注義皆激射回互,非深通文法則蒼黃不能得情事,因勸君先誦嘉隆經義三十首,每首以三百過為度。君既習之,得體勢,乃出故編修武進張惠言所輯《四 子書》《漢說》數十事,及予與庶常陽湖李兆洛增綴未就之稿,授君以為治經式。君既明古人文法隱顯疾徐之故,益樂益憤。歲余,稽典禮,考故訓,補其不備,為 《四書典故核》六卷,以見知於故梅花山長沂州知府歙洪梧君。既治鄭氏得要領,又從今寧國訓導吳沈欽韓問疑義,益貫串精審。嗣聞今儀制武進劉逢祿論何氏《春 秋》而好之。及入都,為雲貴總督儀徵阮芸台校輯《經郛》,盡見魏晉來諸家《春秋》說,深念《春秋》之義,存於公羊,而公羊之學傳自董子。董子《春秋繁露》 原天以尊禮,援比以貫類,旨奧詞賾,莫得其會通。乃博稽旁討,承意儀志,梳其章,櫛其句,為注十七卷。又別為《公羊禮疏》十一卷,《公羊禮說》一卷,《公 羊問答》二卷。嗣阮公出鎮,延君入粵課公子,君時方家居讀《禮》,以喪服為人倫大經,後儒舛議是非頗謬,作《禮論》百篇,引伸鄭義。洎至粵,與阮公商榷, 刪合為三十九篇,為一卷。凡君所著書三十八卷,五十餘萬言,皆有顯證,遠雷同附會之陋,足為來學先路。君娶同邑范,無出,別宅嚴,舉子鏞,而范尋歿。君繼 患風痺,養疴於董子祠之南偏道院,遂以道光九年五月廿六日卒於寓廬,年五十有五。鏞雖始齔,哀慕如成人。劉君卜以是年八月八日,祔君於雙墩北原之祖墓,與 范合封,又圖所以不朽君者以屬予。予謂汪君雖博覽強記,而特工文辭,巨公推挽者多,晚以饒裕,然勤學亦稍殺減矣。君獨尚樸學,南北奔走,皆以校書授讀為 事,未嘗與斯世通羔雁,脩脯而外,未嘗入可以無取之財。予每過從君,必危坐據案,左手翻卷冊,右手持筆,客至前而不見,蓋自締交以來,廿餘年如一日。君得 於天者後汪君,而人力堅緻,終始不渝,則殆於過之,是不可以不銘。銘曰:
líng shì zhī xiān, tài zhōu zhe jí. rú lì qiān xiàn, míng shǐ chēng zhí. zēng zǔ yuē xiāng, wǔ zhǎng qiān fū. zǔ luán fù ào, nǎi jì jiāng dū. jūn jù qiě lǔ, hǎo xué gēn xìng. zì zhī dú shū, bù yǐn ér zhèng. gǔ yǒu dōu yǎng, yì wén mù zhū. shí wǔ nián suǒ, qí jīng bù bū. xū jiē líng jūn, yuǎn yǔ wèi chái. míng zé jì zhèn, fú nǎi bù jiē. jué jīng zhī xīn, yǐ yī hé zhèng. pái chì bì cí, zhāng míng xiān xùn. yuè yǒu qìng yǔn, qì bào yí shū. xiū dé bì bào, chéng cǐ miǎo zhū.
凌氏之先,泰州著籍。儒歷僉憲,明史稱直。曾祖曰襄,武長 千夫。祖鸞父驁,乃寄江都。君窶且魯,好學根性。自知讀書,不隱而正。古有都養,抑聞牧豬。十五年所,其精不逋。吁嗟凌君,遠與為儕。名則既振,福乃不 皆。抉經之心,以一何鄭。排斥詖辭,章明先訓。粵有慶允,泣抱遺書。修德必報,成此藐諸。
qīng gù wén xué xuē jūn zhī bēi
清故文學薛君之碑
dào guāng jiǔ nián bā yuè èr shí rì, gān quán xuē jūn zǐ yùn mò yú fú jiàn dū xué shǐ zhě nèi gé xué shì xīn jiàn chén yòng guāng tīng zhōu xiào shì xíng shǔ. xiān shì chén gōng dú zi yùn suǒ zhe shuō wén dá wèn shū zhèng zhī shū ér shàn zhī, yǐ zhì tài zǐ shǎo bǎo mǐn zhè zǒng dū jīn guì sūn ěr zhǔn. sūn gōng gù xiǎo xué jiā yě, tàn wèi jué lún, yì xiāng yǔ bǎn xíng zhī, yǐ jiā huì mǐn shì. cù gòu cǐ biàn, chén gōng shèn yú bìn zhī lǐ, liú shū zhèng liù juǎn gǎo běn, ér qiǎn shǐ hù sàng guī yáng zhōu, hòu zī qí zàng. yí zhēng liú wén qí mèng zhān jiǎn yí qiè, dé jiù dú shí sān jīng běn, jí lù qí dān huáng shǒu kān zhī yǔ yuē kě niàn juǎn, mǐn yóu cǎo yī juàn, wén xuǎn gǔ zì tōng shū yì shí èr juǎn, cǎo chuàng wèi zú yè. mèng zhān yǔ bǎo yīng liú bǎo nán chǔ zhēn yǔ zú zi mèng kāi, yuē zuǎn jí shàn fù yǐ fù qí jiā. qí jiā bo míng nián chūn fù yú gān quán xī jiāo shí sān lǐ miào táo jiā chōng zǔ mù. tóng rén yǐ zi yùn dào yíng shí chù, bù kě bù biǎo yě, yǐ shǔ yǔ. yǔ yǐ wèi zi yùn shǎo gōng pián wén, yù lì cháng guān chái bèi, sì yǔ mèng zhān jí yǔ dì jì huái yǒu shàn, yīn yǐ cì dì jiāo yú mèng kāi zhòng yú wǔ rén zhě, xiāng jié wèi běn yuán zhī xué. jì huái mèng zhān mèng kāi zhì shī, gōng máo zhèng shì zhòng yú zhì yì, gōng zhèng yú shì zi yùn zhì xiǎo xué, gōng xǔ shì, jiē páng tōng qún jí ér jù suǒ yè wèi běn, dǐ lì yǐ yǒu chéng. jìn shì chāng xǔ shì zhě tuī jiā dìng qián shì, jīn tán duàn shì. duàn shì tú zhòng yóu shèng, wéi zi yùn jiū qí dé shī ér yòu qián shì. qián duàn jiē yǔ jiù shí, bèi wén èr lǎo miàn shāng què zhī cí, zhī zi yùn yú sī yè shén shěn yě. qián lóng zhōng, dà xìng zhū shì shǒu yǐ xǔ zhèng zhī xué quàn tiān xià, yī biàn chuǎi mó chén fǔ zhī xí, jì shēng zhě wù míng gāo ér bù bié zhēn wěi, zé xián chě duàn làn zhī bì xìng, yú shì qiú shì zhě, fǎn qí dào yǐ wèi yòng, huò chuǎi mó chén fǔ zhī wèi néng yě, rán suì gǔn gǔn jī qīng yào, zhēng yán zhǔ chí fēng huì yǐ. sì shí nián jiān fēng shàng sān biàn, gù xué zhě néng yǒu zhì yú gǔ bǎi zhī yī, zhì gǔ ér yī zài bù dāng yú yǒu sī zhé zì yí qiān yè, qí néng jiān dìng bù huò yǐ qì yǒu chéng zhě yòu bǎi zhī yī. yǔ ruò guàn zhǎn cè jiāng huái jiān, cháng zì bìng dào xū shēng, wú gēn dǐ, wù sè pǔ xué, dé yáng hú huáng yǐ shēng xiǎo zhòng, tōng zhèng shì lǐ, xíng bù wéi qí yán wǔ jìn liú féng lù shēn shòu tōng hé shì chūn qiū yú shì yì, suī qíng zhōng shì yào, ér dú shū rú yǒu shì hào jiāng dū líng shǔ xiǎo lóu zhì hé shì chūn qiū zhèng shì lǐ, kùn xué ér bù yàn tóng yì hú shì qí yù qiáo mò shǒu zhèng shì, yǒu zhuì cán bǔ quē zhī qín jiā dìng pān hóng gào wàng zhī néng cuò zōng xǔ zhèng yǐ shì dà yì dān tú liǔ xìng zōng bīn shū, zhì shī lǐ shǐ hàn, néng yī yǎ xùn yǐ hàn sú shuō chǔ zhēn zhī shàng shì, gù chóng hàn xué, néng bù zhuì qí jiā fǎ yí zhēng wāng gǔ xiǎo chéng, tán jīng xǔ zhèng, yóu zhǎng yú yú dì yī yú zhèng xiè lǐ chū tōng zhèng shì lǐ, dù shì chūn qiū wū chéng líng kūn hòu táng zōng hàn yì shuō yì lǐ chūn qiū shù shí wàn yán, yǔ lǐ chū bìng zhǎng tuī bù suàn shù gài wú yuè yīng juàn, lüè bèi yú sī yǐ. rán bì shǒu xǔ shì yǐ tuī yuán jiǎ mǎ zhèng fú gǔ xùn zhě, zú mò rú zi yùn zhī shàn. xún zǐ yuē: xué bù kě yǐ yǐ, qiè ér bù shě, jīn shí kě lòu. fēi bì zī xìng shū jué yě. gù yuē gǔ zhī xué zhě wèi jǐ, zhì hū gǔ bì wéi hū jīn, wú wàng qí sù chéng, wú yòu yú shì lì, nǎi qí zhì hū gǔ zhī rén. rán ér tài shǐ dú gōng lìng, zhì yú fèi shū ér tàn zhě, bù yì shēn dào yù zhì yǐ. jī zhū jūn zǐ suǒ xué, cǐ qí zhì qǐ lì lù zhī lù zāi. yào qí jī gǔ zì dé, jiē zú yǐ yǒu jiàn yú shí, ér chéng jìn shì jū guǎn zhí zhě, wéi yù qiáo shēn shòu. wèi jǐ, yù qiáo jìng chū zǎi bù huò hū shàng shēn shòu zuǒ qiān cí bù, zhì shí sān nián bù dé diào. lǐ chū wàng zhī jì huái huò yī jiě, lián zhì chūn guān, yōu shēng zhī jì gèng pò. yú zi zé kùn zhū shēng wú suǒ hé. ér zì dào guāng jì nián yǐ hòu, xiǎo zhòng tà rán wù huà, jì huái xiǎo chéng xiāng jì yǎn hū. jīn nián chūn xià zhī jiāo, yù qiáo jiā shí bù lù, xiǎo lóu yǐ yǎng kē amp lt duì qiàn amp gt yú dào yuàn, rù qiū ér shēn shòu yì méi jīng dǐ, zi yùn lǚ sàng mǐn guǎn, yòu jūn suǒ wèi gǎn jiān shāng tòng, qiè xīn āi qióng bù yǐ. yòu yún dāng jīn rén wù miǎo rán diāo luò kě āi tàn zhě, dài yóu wèi zhì ruò sī zhī cuī bō suān kù yě, yuán sǎ tì ér xì zhī yuē:
道光九年八月二十日,甘泉薛君子韻歿於福建督學使者內閣學士新建陳用光汀州校士行署。先是陳公讀子韻所著《說文答問疏證》之書而善之,以質太子少保閩浙 總督金匱孫爾准。孫公故小學家也,嘆為絕倫,議相與板行之,以嘉惠閩士。猝遘此變,陳公慎於殯之禮,留《疏證》六卷稿本,而遣使護喪歸揚州,厚資其葬。儀 征劉文淇孟瞻檢遺篋,得舊讀十三經本,集錄其丹黃手勘之語約可廿卷,《閩游草》一卷,《文選古字通疏義》十二卷,草創未卒業。孟瞻與寶應劉寶楠楚楨、予族 子孟開,約纂輯繕副以付其家。其家卜明年春祔於甘泉西郊十三里廟陶家沖祖墓。同人以子韻道贏時絀,不可不表也,以屬予。予以謂子韻少工駢文,矞麗常冠儕 輩,嗣與孟瞻及予弟季懷友善,因以次締交於孟開仲虞五人者,相結為本原之學。季懷、孟瞻、孟開治《詩》,攻毛鄭氏;仲虞治《易》,攻鄭虞氏;子韻治小學, 攻許氏,皆旁通群籍而據所業為本,砥礪以有成。近世昌許氏者推嘉定錢氏,金壇段氏。段氏徒眾尤盛,唯子韻究其得失而右錢氏。錢、段皆予舊識,備聞二老面商 榷之辭,知子韻於斯業甚審也。乾隆中,大興朱氏首以許鄭之學勸天下,一變揣摩塵腐之習,繼聲者務名高而不別真偽,則撏扯斷爛之弊興,於是求士者,反其道以 為用,或揣摩塵腐之未能也,然遂袞袞躋清要,爭言主持風會矣。四十年間風尚三變,故學者能有志於古百之一,志古而一再不當於有司輒自疑遷業,其能堅定不惑 以汔有成者又百之一。予弱冠展側江淮間,常自病盜虛聲,無根柢,物色樸學,得陽湖黃乙生小仲,通鄭氏《禮》,行不違其言;武進劉逢祿申受通何氏《春秋》虞 氏《易》,雖情鍾勢曜,而讀書如有嗜好;江都凌曙曉樓治何氏《春秋》鄭氏《禮》,困學而不厭;同邑胡世琦玉樵墨守鄭氏,有綴殘補缺之勤;嘉定潘鴻誥望之能 錯綜許鄭以適大義;丹徒柳興宗賓叔,治《詩》《禮》《史》《漢》,能依雅訓以捍俗說;楚楨之上世,故崇漢學,能不墜其家法;儀征汪穀小城,覃精許鄭,尤長 於輿地;黟俞正燮理初通鄭氏《禮》,杜氏《春秋》;烏程凌坤厚堂綜漢義說《易》《禮》《春秋》數十萬言,與理初並長推步算術;蓋吳越英雋,略備於斯已。然 必守許氏以推原賈馬鄭服詁訓者,卒莫如子韻之善。荀子曰:「學不可以已,鍥而不捨,金石可鏤。」非必資性殊絕也。故曰古之學者為己,志乎古必違乎今,無望 其速成,無誘於勢利,乃蘄至乎古之人。然而太史讀功令,至於廢書而嘆者,不亦深悼郁滯矣。跡諸君子所學,此其志豈利祿之路哉。要其稽古自得,皆足以有見於 時,而成進士居館職者,唯玉樵、申受。未幾,玉樵竟出宰不獲乎上;申受左遷祠部,至十三年不得調。理初望之季懷獲一解,連躓春官,憂生之計更迫。餘子則困 諸生無所合。而自道光紀年以後,小仲嗒然物化,季懷小城相繼奄忽。今年春夏之交,玉樵家食不祿,曉樓以養疴<兌欠>於道院,入秋而申受疫沒京 邸,子韻旅喪閩館,右軍所謂感兼傷痛,切心哀窮不已。又雲當今人物眇然凋落可哀嘆者,殆猶未至若斯之摧剝酸酷也,爰灑涕而系之曰:
jūn nián xì yī huì chuán jūn, jiù lì lì shuǐ jīn hán bīn. qiān hán zài chuán zhāng liǎn xiù, liǎn cì zǐ bǐng jūn qí zhòu. yǐ bǐng hòu zhāng zhāng yǒu sūn, sūn zhī hǎo xué zǔ yán wēn. mǔ lǐ zǎo shì jì yáng cí, qī hé shū shèn jūn yí zhī. wéi jūn shī zhí yǐ xué xiǎn, xū jiē! zhōng cái hé yǐ miǎn. xiào zhāo zǒng jiǎo bào yí shū, jūn zǐ zhī zé zì zī yuǎn.
君年卌一諱傳均,舊隸溧水今邗濱。遷邗再傳璋璉琇,璉次子柄君其胄。以柄後璋璋有孫,孫知好學祖顏溫。母李早世繼楊慈,妻何淑慎君宜之。維君失職以學顯,吁嗟!中材何以勉。孝釗總角抱遺書,君子之澤自茲遠。
huáng chì shòu xiū zhí láng ān huī níng guó xiàn xué xùn dǎo shěn jūn xíng zhuàng
皇敕授修職郎安徽寧國縣學訓導沈君行狀
zēng zǔ bīn bǐ zhòng shì
曾祖彬 妣仲氏
zǔ zài xī wú xiàn xué shēng bǐ qián shì
祖載熙吳縣學生 妣錢氏
kǎo péi zōng yí zèng xiū zhí láng bǐ mǎ shì yí fēng rú rén
考培宗貤贈修職郎 妣馬氏貤封孺人
jiāng sū wú xiàn mù dú zhèn shěn qīn hán nián wǔ shí qī zhuàng
江蘇吳縣木瀆鎮沈欽韓年五十七狀
jūn zì wén qǐ, hào xiǎo wǎn. qí zú wàng wú xìng, fēn wú jiāng, qiān jùn chéng, zài qiān mù dú, wèi wú xiàn rén. zhì jūn liù shì. jūn shēn méi jù mù, yǎng bí ér duǎn dòu, miàn má hēi, shuò fù xià chuí, xíng bù jiǎn lián, yǔ yán sè nà. nián yú sān shí, nǎi dé yǐ xiàn xué shēng yuán jiù jiā qìng dīng mǎo jiāng níng bù zhèng shǐ sī shì, lǐng jiàn fù chūn guān, yòu zhé zhì. dīng chǒu dà tiāo rù èr děng, dào guāng rén wǔ xuǎn shòu ān huī níng guó xiàn xué xùn dǎo. gēng yín jiǔ yuè fèng mǎ rú rén huì guī lǐ, cì nián shí èr yuè niàn rì zú yú jiā. pèi tóng yì wáng shì, zi sān, jī yǎn bù shèng sàng, hòu jūn yī yuè yǐ rén chén zhēng yuè niàn rì mò. yǒu sūn mào guān, cì guā yǎn tiān yǎn, jiē yè rú. jūn zhì yà shēng zhī, ér lì tóng kùn xué. yòu shì yí zèng jūn xí wèi shī, shāo zhǎng, zì chéng sòng dú. jiā jí pín, shū zhí qiān qián, zhé wú lì gòu zhì, jiǎ zhī cáng shū jiā, mò kěn chū quán bù, dé shù cè chí guī, jì rì jiǎo huàn. rán bì qiú yào lǐng, xiě wèi yào shān. yān tōng qún jīng, yóu zhǎng lǐ yǔ chūn qiū, bāi yán zhū shǐ, yóu shú yú zhì, páng jí bǎi jiā gù jì, guān shū yě chéng, gǔ jīn zhuān jí huì jí lèi chāo zhá jì, jiū qí tiáo xù, xī guī yú tǒng. jì ruò guàn, niàn hàn shū zhì shēn zhì bó, yán zhù jì qiǎn lòu, fù duō dào qiè. fàn shì hòu shū suī jiǎn lüè ér yì cún shí lù. zhāng huái zá jí zhòng shǒu, gù yǒu cuì bó. liú shì zhù sī mǎ bā zhì, wén shū hóng fù, rán pō wú tǒng guàn, yóu shū yú dì lǐ. nǎi tán sī niàn nián, yuǎn sōu gù jí, wèi liǎng hàn shū shū zhèng qī shí sì juǎn, juǎn lǜ gǎo shū sì shí yè, yè lǜ bā jiǔ bǎi yán, gòng èr bǎi yú wàn yán, yú yǐ zhèng miù bǔ què jǐn zhī yǐ. fán yǐ zhí guó zhī tǐ, duān yóu zhì dù, hàn shì suī jìn gǔ, rán lí qín lì fǎ, wèi hòu shì làn shāng. jūn gù shàng tuī jī zhōu, xià bǐ yǒu míng, xiáng zāi hū qí yán zhī, sǔn yì xī chén, dé shī bèi jiàn, shǐ lái xué yǒu suǒ yī jù, yǐ dāng hòu wáng qǔ fǎ zhě. jì chéng, yù jiǎn yú yú yuē: cǐ shū fā méng qǐ fù, gōu jī guàn chuàn, rán qīn jiàn qí chéng shū, huò jiā shěng lǎn, céng mò néng zhōng yī juàn, fù bù zhī tàn, hé dài lái zī. liáng yù bù pōu, bì yǒu qì xuè yǐ xiāng míng zhě, fēi zú xià ér shuí. gài jūn zhī zì xìn, ér suì yǐ xìn yú yě. yú yǔ jūn jiē yè xún zǐ, cháng tuī lùn wèi guó yǐ lǐ zhī zhǐ, yǐ wèi kǒng zǐ dào shí rén bó luàn fèi lǐ, dāng shǐ tiān xià yīng dú huò wú kě jì jí, nǎi jiàn yì yú chūn qiū, yǐ gào wàn shì. jūn yīn wèi zuǒ shì qīn chéng shèng xùn, bó yàn bǎo shū, yī jīng lì chuán, quán fù tuō zhī zhòng ér gōng gǔ jiā gōng zhī, yù xiǎn fù huì, dù shì zhù chū, suī dé liè xué guān, rán duō rù yǐ xié shuō, yīn bài lǐ jiào, qí dù zuǒ shì yě, yú yú míng gōng. yú shè zuǒ shì qiǎn, wén jūn yán wèi shēn yù yě, jí jūn yóu shì bǔ zhù shí èr juǎn, zhèng dù shì zhī dà shī, qí yǒu lüè lòu, bìng wèi bǔ zhuì, bié wèi kǎo yì shí juǎn yǐ pì bǎi jiā xiáo luàn, zé xìn hū cóng sòng zuǒ guī dù zhī hòu, ér jiā xiáng shěn zhě yě. jūn yòu yǐ péi shì zhù sān guó zhì yì zài bǔ qí chǐ tuō, guāng yào shěn luò, ér jùn xiàn zhèn shù zhī jǐn jiàn yī shí, míng wù xùn gǔ zhī bù lèi hòu shì zhě jiē què, gù wèi bǔ xùn gǔ bā juǎn, shì dì lǐ bā juǎn. yòu yǐ dì lǐ zhī xué, gǔ shū wéi cún lì shì shuǐ jīng zhù, jìn rén dài dōng yuán xiào dìng qí dào zhì xiàn tuō, zhào chéng fū wèi zhī kān wù, qí shū nǎi jiàn kě dú, ér dài shì duǎn zài píng yì, zhào shì bì yú qīng xìn, zhì rú gǔ shū zhī yǒu zú hù zhèng, yǔ jìn jīn zhì chéng zhī mù yàn kě jù zhě, èr jiā yòu jiē sōu tǎo wèi dǎi yě, gù wèi shuǐ jīng zhù shū zhèng sì shí juǎn, rán hòu jùn xiàn zhī fèi zhì yán gé, shān chuān zhī gāo shēn biàn qiān, liú hé pài fēn, xī tōng jīn sāi, jiē rú tí qiè zài shǒu, zhǐ zhǎng kě tán. yòu yǐ yī dài jù gōng shī wén, fēi xiǎo rán qí cháo zhāng shì shí, zé bù néng dé zuò zhě yòng xīn zhī suǒ zhì. hán tuì zhī wáng jiè fǔ liǎng jí, yú táng sòng gè lì qí jí, ér sòng rén zhù hán jí, kōng shū yì cè, sòng rén zhù wáng jí, zhǐ jí qí shī, suī yún shàn bó, qí yú rén wù zhì dù què lüè shàng duō, gù bǔ zhù hán jí jí wáng shī, ér bié chuàng wáng shì wén jí zhù gòng sì shí sì juǎn. yòu zhù fàn shí hú jí yǐ zhe nán sòng zhī shì, rán hòu táng sòng wǔ liù bǎi nián zhī jù zhì duǎn zhāng, yì jiē kě tōng. jūn shēn zào zhēn jī, lè féng qí yuán. chén xiáng dào lǐ shū wáng shī chá sān jiā sū shī zhù wáng chǎng jīn shí cuì biān, cī miù chù mù, suí shǒu jiū zhèng, gè chéng juàn zhì. fán jūn zhù shù wú lǜ sì wǔ bǎi wàn yán, jiē chū jī gǔ xīn dé, qiú shì yú shí, wú yī yǔ rèn yì jīn xuàn, guà wù lái xué zhě. suī yún zhù shì, shí kě dān xíng. wéi wèi xí suàn shù, cháng zì yǐn yǐ wèi hàn. jūn shǒu shàn gǔ shū zhì huǒ, wéi suǒ jié lù tài píng yù lǎn yún jí qī qiān fǎ yuàn zhū lín gòng ruò gān juǎn, xiào yuán shū shí cún èr sān, ér jīng huá xī cuì. shǒu gǎo shàng cún. qí yòu xué táng shī jí shí qī juǎn, wén jí bā juǎn yǐ bǎn xíng. jūn shī shǐ zé dǎo yuán wèi jìn, wǎn nǎi tuí rán zì fàng, rán ér shǔ cí bǐ shì, bì yǒu suǒ chù. shì wèi pái wén, cái duō ér bù shòu qí huàn. shēn jiū sān shǐ xíng wén lí hé zhī gù, yǐ gù qì gǔ xiān jǔ, mài luò wēi zhì, qí shēng yǎo rán ér chén, qí sè yǒu rán ér yōu, wèi zì lái pián lì jiā suǒ wèi yǒu. hòu gèng wèi sǎn wén, jiàn rù zhèn chū, jǐn pò táng sòng bì lěi ér zì hé jǔ yuē, yī kě wèi hòu shì fǎ. jūn xìng zhì hé yì, bù yǐ suǒ yè jiāo rén, yǒu wèn zhě bì jiù qí duān xù, yuán shǐ yào zhōng, fǎn fù tuī xún shǐ jiē dòng chè. wéi shào xiǎo pō shì kǒu fù, yóu chù yǒu bù xiá zé zhě, jiàn lái jiǔ yào zhī zé. yòu yù pū lì guò xī kè, xiāng yǔ zào fēi yǔ, sì bàng shàn. cháng yī zhì qín zhōng, yóu zhuāng shāo rùn, yǒu huá fú shù shì, jiāo yóu fù gòng jǐ zhí zhī, suī fēi dà shī, wéi yú yì bù néng wèi jūn qū huì yě. yú shēng píng yán xué tuī jūn, lùn wén zé jìn qīng. gēng yín xià, zì shān dìng jiù zuò wèi sān shí juǎn, chū xiě chū ér jìn qīng wù huà, jīn nián qiū xié gǎo běn fǎng jūn yú mù dú, rù mén zé jūn yǎn zài bìn gōng yǐ. wū hū, āi zāi! yuán fū jū xià yǐ sī wǎng, qí yán yǒu wén, shǐ yú shī, shèng yú chūn qiū, qín hàn zuò zhě, dì xiāng zǔ shù, xìng de chuí yù fāng lái, mò bù zhēn tóng hóng bǎo, gōng lì yíng chù, dài nán qiáng míng. lǐ táng yǐ hái, zhù shù zī guǎng, héng qí dé shī, nǎi yǒu kě yán. dù shì zhuàn jí tōng diǎn, wèi wèi zhèng shū zhī shǒu, rán qián chéng liú zhì, hòu lù guó gù, sōu tǎo shàng yì. sòng shì bù kān zhī shū, wéi sù shuǐ zī zhì tōng jiàn, rán yì jí zhù qún cái, fēi yī rén xīn lì suǒ jí. zhāng shì kǎo suǒ, mǎ shì tōng kǎo, zé jù yǐ dú lì chéng dà yè, rán yī lèi tàn zuǎn, shì yǒu xún chí, ér chuǎn wù yì fù shí jiàn. jìn shì xué zhě, shǒu tuī tíng lín gù shì, jī qí chéng shū, jùn guó lì bìng tuō jīng jì, bù guò jùn shí zhī qín. zhào yù zhì suī wèi jiàn, yào yì qí lèi yě. táng yùn zhèng wǔ shū, gōng tóng juān jīn, ér xué zhǐ yī kǒng. wéi rì zhī lù hóng shēn jiǎn qiè, zú fù qí shǒu xiān dài hòu zhī zhì, ér jiān chū me xiǎo kǎo zhèng, réng bù miǎn tiē kuò mò jì. gù wǎn xī hú fěi míng qí cì fēng tán jīng shuǐ dì, yōu yì jū duō, gù fù chū qióng jiū chūn qiū, fēn hé zhù jī, zhuān jiā chéng míng, yú sī wèi shèng. yǔ jūn bìng shì, zé qián xiāo zhēng shí néng qióng tàn qún jí, kān luò shū tōng, dà dū jīng dāng, rán piàn cí suì yì, qí xì yǐ shèn. jūn bó wén jiān zōng, tóng fú gù qián, yǐ yán shí dà, suī lüè hòu tíng lín, ér jīng zé guò zhī. yòu wén cǎi hóng yào, fēi èr jūn zì wán biān fú zhě bǐ. xué wèn zhī dào, wù duō zé páng zá wú jì, ér fēi suǒ yǐ yǔ yú wú shěn jūn yě. jūn míng gù jí shén, ér qī fēi yóu shèng. yú báo zhí wú kě zhǐ shù, kùn zhì gèng shén yú jūn, shū fù yù wǔ, fēi qí rèn yǐ. qiè shù suǒ zhī wèi zhuàng, xiě fù guā yǎn tiān yǎn. lù fù èr běn, yī yǐ gào jūn, yī biān jūn jí zhī mò, shǐ jūn xué dà chāng zhī hòu, zhī jūn suǒ wèi zhēn zhī zhī zhě, wéi bāo shèn bó zhī yán zhī fēi wàng tàn yě. dào guāng shí yǒu èr nián, suì zài rén chén dōng shí yī yuè shí sān rì, ān wú bāo shì chén jǐn zhuàng.
君字文起,號小宛。其族望吳興,分吳江,遷郡城,再遷木瀆,為吳縣人。至君六世。君深眉巨目,仰鼻而短脰,面麻黑,碩腹下垂,行步蹇連,語言澀吶。年逾 三十,乃得以縣學生員就嘉慶丁卯江寧布政使司試,領薦赴春官,又輒躓。丁丑大挑入二等,道光壬午選授安徽寧國縣學訓導。庚寅九月奉馬孺人諱歸里,次年十二 月廿日卒於家。配同邑王氏,子三,箕衍不勝喪,後君一月以壬辰正月廿日歿。有孫懋官,次瓜衍、天衍,皆業儒。君質亞生知,而力同困學。幼侍貤贈君習為詩, 稍長,自程誦讀。家極貧,書值千錢,輒無力購致,假之藏書家,莫肯出全部,得數冊持歸,計日繳換。然必求要領,寫為要刪。淹通群經,尤長《禮》與《春 秋》,擘研諸史,尤熟於志,旁及百家故記,官書野乘,古今專集、匯集、類鈔、札記,究其條緒,悉歸於統。既弱冠,念《漢書》至深至博,顏注既淺陋,復多盜 竊。范氏後書雖簡略而義存實錄。章懷雜集眾手,故有粹駁。劉氏注司馬八志,文殊宏富,然頗無統貫,尤疏於地理。乃覃思廿年,遠搜故籍,為《兩漢書疏證》七 十四卷,卷率稿書四十頁,頁率八九百言,共二百餘萬言,於以正謬補闕盡之矣。凡以植國之體,端由制度,漢氏雖近古,然離秦立法,為後世濫觴。君故上推姬 周,下比有明,詳哉乎其言之,損益悉陳,得失備見,使來學有所依據,以當後王取法者。既成,寓柬於余曰:「此書發蒙啟覆,鈎稽貫串,然親見其成書,或加省 覽,曾莫能終一卷,覆瓿之嘆,何待來茲。良玉不剖,必有泣血以相明者,非足下而誰。」蓋君之自信,而遂以信余也。余與君皆業《荀子》,嘗推論為國以禮之 指,以為孔子悼時人勃亂廢禮,當使天下嬰毒禍無可既極,乃見意於《春秋》,以誥萬世。君因謂左氏親承聖訓,博驗寶書,依經立傳,全付託之重而公、穀家攻 之,欲顯復晦,杜氏注出,雖得列學官,然多入以邪說,陰敗禮教,其蠹左氏也,逾於明攻。余涉左氏淺,聞君言未深喻也,及君郵示《補註》十二卷,正杜氏之大 失,其有略陋,並為補綴,別為《考異》十卷以辟百家淆亂,則信乎從訟左規杜之後,而加詳審者也。君又以裴氏注《三國志》意在補其褫脫,光耀沈落,而郡縣鎮 戍之僅見一時,名物訓詁之不類後世者皆闕,故為《補訓詁》八卷,《釋地理》八卷。又以地理之學,古書唯存酈氏《水經注》,近人戴東原校定其倒置羨脫,趙誠 夫為之刊誤,其書乃漸可讀,而戴氏短在憑臆,趙氏蔽於輕信,至如古書之有足互證,與近今志乘之目驗可據者,二家又皆搜討未逮也,故為《水經註疏證》四十 卷,然後郡縣之廢置沿革,山川之高深變遷,流合派分,昔通今塞,皆如提挈在手,指掌可談。又以一代巨公詩文,非曉然其朝章事實,則不能得作者用心之所至。 韓退之、王介甫兩集,於唐宋各立其極,而宋人注韓集,空疏臆測,宋人注王集,止及其詩,雖雲贍博,其於人物制度闕略尚多,故補註韓集及王詩,而別創《王氏 文集注》共四十四卷。又注《范石湖集》以著南宋之事,然後唐宋五六百年之巨製短章,義皆可通。君深造真積,樂逢其原。陳祥道《禮書》、王施查《三家蘇詩 注》、王昶《金石萃編》,疵謬觸目,隨手糾正,各成卷帙。凡君著述無慮四五百萬言,皆出稽古心得,求是於實,無一語任意矜眩,掛誤來學者。雖雲注釋,實可 單行。唯未習算術,常自引以為憾。君手繕古書至夥,唯所節錄《太平御覽》《雲笈七籤》《法苑珠林》共若干卷,校原書十存二三,而菁華悉萃。手稿尚存。其 《幼學堂詩集》十七卷,文集八卷已版行。君詩始則導源魏晉,晚乃頹然自放,然而屬詞比事,必有所處。嗜為俳文,才多而不受其患。深究三史行文離合之故,以 故氣骨鶱舉,脈絡微至,其聲窅然而沉,其色黝然而幽,為自來駢儷家所未有。後更為散文,健入震出,盡破唐宋壁壘而自合矩矱,一可為後世法。君性至和易,不 以所業驕人,有問者必就其端緒,原始要終,反覆推尋使皆洞澈。唯少小頗事口腹,游處有不暇擇者,漸來久要之責。又遇仆隸過谿刻,相與造蜚語,肆謗訕。嘗一 至秦中,游裝稍潤,有華服數事,交遊復共掎摭之,雖非大失,唯余亦不能為君曲諱也。餘生平言學推君,論文則晉卿。庚寅夏,自刪定舊作為三十卷,初寫出而晉 卿物化,今年秋攜稿本訪君於木瀆,入門則君奄在殯宮矣。嗚呼,哀哉!原夫居下以思往,其言有文,始於《詩》,盛於《春秋》,秦漢作者,遞相祖述,幸得垂諭 方來,莫不珍同鴻寶,功力贏絀,殆難強名。李唐以還,著述滋廣,衡其得失,乃有可言。杜氏撰集《通典》,蔚為政書之首,然前承劉秩,後錄國故,搜討尚易。 宋世不刊之書,唯涑水《資治通鑑》,然亦藉助群材,非一人心力所及。章氏《考索》,馬氏《通考》,則俱以獨力成大業,然依類探纂,事有循持,而舛誤亦復時 見。近世學者,首推亭林顧氏,跡其成書,《郡國利病》《乇京記》,不過捃拾之勤。《肇域志》雖未見,要亦其類也。《唐韻正》五書,功同鐫金,而學止一孔。 唯《日知錄》閎深簡切,足副其守先待後之志,而間出么小考證,仍不免帖括末技。顧宛溪胡朏明齊次風覃精水地,優義居多,顧復初窮究《春秋》,分合著績,專 家成名,於斯為盛。與君並世,則錢嘵徵實能窮探群籍,刊落疏通,大都精當,然片詞碎義,其細已甚。君博聞兼綜,同符顧、錢,以言識大,雖略後亭林,而精則 過之。又文采鴻曜,非二君自完邊幅者比。學問之道,務多則龐雜無紀,而非所以語於吾沈君也。君名故藉甚,而萋菲尤盛。余薄植無可指數,困躓更甚於君,疏附 禦侮,非其任矣。竊述所知為狀,寫付瓜衍、天衍。錄副二本,一以告君,一編君集之末,使君學大昌之後,知君所謂真知之者,唯包慎伯之言之非妄嘆也。道光十 有二年,歲在壬辰冬十一月十三日,安吳包世臣謹狀。
dí xiù cái chuán
翟秀才傳
xiù cái huì huī, zì yí zhòng, xìng dí shì, wú jīng zhī shuǐ dōng rén yě. běn miǎn yáng zhāng shì, yuǎn zǔ yǒu wèi hàn wáng dà jiāng zhě. hàn miè, qí zi zì pó yáng bì nán zhì shuǐ dōng, yī dí shì yǐ jū, mào qí xìng, zhī yì fán yǎn, ér zhēn dí shì gù shuāi ruò, jīn bié wèi lǎo dí jiā yún. xiù cái mào qú ér shàn bìng, chén sī guǎ yán, shèn jiāo yóu, yǔ xiān zi tè shàn. qián lóng bǐng wǔ, xiān zi shǐ sì lì wèi shī, wù shēn dōng, xiān zi yǔ xiù cái tóng wèi wú shì kè, chū shī bǎi yú shǒu shǔ xiù cái diǎn dìng, xiù cái tàn jué, yì lù qí wǔ qī yán yóu shàn zhě shí yú shǒu yǐ zhì xiān zi, shǐ xiāng yǐn wèi dào yì jiāo. jǐ yǒu, shì chén shì xiān zi zhì jùn yīng kē shì, shǐ dé yè. rén zǐ, xiān zi bìng zhì shén, qiè shì chén zì bái mén guī lǐ, ér xiù cái yǐ yǐ shì nián xiān qī xiè shì, nián sì shí yī suì, wú zi. guǐ chǒu, shì chén qiú yào wù yú shuǐ dōng, yīn guò xiù cái mù, zuò shī yuē: hū hū guò huāng mù, zhǎng huái dí xiù cái. shén qī zhà tán xiào, wén cǎi jìng hāo lái. hán gǔ quán kōng yàn, shuāi yáng yè zì cuī. shuí lián shuāng cǎo sù, xiāo sà běi fēng lái. shì chén fǎn, wèi xiān zi yán xiù cái mù huāng liáng zhuàng, bìng sòng shī, xiān zi xū xī bù zì shèng, jiǔ zhī, wèn yuē: ér shī dà shì yí zhòng, hé yǐ néng cǐ? bù xiào yán: zì bā jiǔ suì dài jǐ xí, cháng kè bì zhé zì dú wén xuǎn, sì dà rén cóng dài shì jiǎ dé quán táng shī, bù xiào fān yuè zhī cháng chè yè, xīn yǒu suǒ chù, zhé xiào wèi zhī, gǎo lèi wǔ liù bǎi shǒu, dà rén bìng bù gǎn yǐ qǐng. xiān zǐ yuē: wú shì shī wǎn, yòu kǔ fù jiǎn bù zú chēng qí yì, ér néng zhōng wú yè zhě, yì rì dāng yǐ cǐ zhì dà míng. jì xiān zi qì yǎng, bù xiào fù mǐ péng zhuǎn, xiù cái zì lù shī gǎo jìng yí shī. jìn wéi jì qí bìng hè yuē: sǎ luò líng xiāo hàn, cāng tái huǎn bù xíng. qióng chóu dàn yǒu gǔ, jiāng hǎi qǐ wú qíng. lù xià hán shēng jǐng, sōng yīn yǐng dú míng. huán lóng fú zhí ěr, dé yì shàng zòng héng. guī yàn yuē: guī yàn guī hé chù, gāo qiū yǐng jiàn xī. mù chóu fēi jǐn shì, shě jiù dú zhī jǐ. cuì mù liáng fēng lěng, yín táng bái lù xī. cún shēn shēn bì hù, hái fù hòu shí fēi. wú jīng zài táng yǒu wàn jù zhě, tài bái zèng shī yún: wú ài wàn fū zǐ, jiě kě tóng qióng shù. hé rì yī lái yóu, xiāng huān yǒng jiā jù. shì bì gōng shī, rán piàn zì wú cún. wéi xǔ táng liè yú dà lì shí zi, quán táng shī lù qí wǔ lǜ èr zhāng ěr. yuè sòng jí jīn qiān yú nián, wèi wén yǒu zhī míng shì zài rén kǒu ěr zhě. xiān dá shì yù zhào xīng gé xiān shēng, xiān zi zhī yè shī yě, shì wèi shī, zì kè qí gè tǐ shī èr qiān yú shǒu wèi shù fāng jū shī chāo, yì yǐ wǔ lǜ wèi zuì gōng, qí hún hòu guò xiù cái, zé jū shǐ zhī rán, ér wán shàn jīng dào shū bù jí, gōng lì gù bù kě wū yě. hú yù qiáo shì qí shù cháng yì shì shī, qián zài dū xià, céng chū qí gǎo běn gè tǐ qiān yú shǒu jiàn shì, yè láng zì dà, fēi qiú yì zhě, cái qì gù kě zào, ér wèi jiù guǐ fàn, fēi xiù cái bǐ yě. rán jìn rén wèi shī zhě rì yì duō, yòu wèi jiàn yǒu néng jí shù cháng zhě, cái nán zhī tàn, qǐ wéi wú xiāng. xiù cái gù xù yī duān yàn, wù suì yú dì, yīn fǎng máo yǐng wèi duān kēng chuán yǐ zì kuàng, wén duō bù néng jì, bù shěn qí zú shàng yǒu chuán běn fǒu. shì chén cuō tuó, zhì nián qī shí, rì nèi zì biān qián hòu lùn wén zhī shū, yīn bǔ wèi cǐ chuán, shǐ fǎng shī yú wú jīng zhě, zhī xǔ jūn zhī yǒu jì shēng yě.
秀才諱翬,字儀仲,姓翟氏,吾涇之水東人也。本沔陽張氏,遠祖有為漢王大將者。漢滅,其子自鄱陽避難至水東,依翟氏以居,冒其姓,支裔繁衍,而真翟氏顧 衰弱,今別為老翟家雲。秀才貌癯而善病,沉思寡言,慎交遊,與先子特善。乾隆丙午,先子始肆力為詩,戊申冬,先子與秀才同為吳氏客,出詩百餘首屬秀才點 定,秀才嘆絕,亦錄其五七言尤善者十餘首以質先子,始相引為道義交。己酉,世臣侍先子至郡應科試,始得謁。壬子,先子病痔甚,挈世臣自白門歸里,而秀才已 以是年先期謝世,年四十一歲,無子。癸丑,世臣求藥物於水東,因過秀才墓,作詩曰:「忽忽過荒墓,長懷翟秀才。神期乍譚笑,文采竟蒿萊。寒谷泉空咽,衰楊 葉自摧。誰憐霜草宿,蕭颯北風來。」世臣返,為先子言秀才墓荒涼狀,並誦詩,先子噓唏不自勝,久之,問曰:「兒詩大似儀仲,何以能此?」不肖言:「自八九 歲待幾席,常課畢輒自讀《文選》,嗣大人從戴氏假得《全唐詩》,不肖翻閱之常徹夜,心有所觸,輒效為之,稿累五六百首,大人病不敢以請。」先子曰:「吾事 詩晚,又苦腹儉不足稱其意,兒能終吾業者,異日當以此致大名。」洎先子棄養,不肖負米蓬轉,秀才自錄詩稿竟遺失。近唯記其《病鶴》曰:「灑落凌霄翰,蒼苔 緩步行。窮愁但有骨,江海豈無情。露下寒生警,松陰影獨鳴。寰籠伏縶爾,得意尚縱橫。」《歸燕》曰:「歸燕歸何處,高秋影漸稀。慕儔非盡室,舍舊獨知幾。 翠幕涼風冷,銀塘白露晞。存身深閉戶,還復候時飛。」吾涇在唐有萬巨者,太白贈詩云:「吾愛萬夫子,解渴同瓊樹。何日一來游,相歡詠佳句。」是必工詩,然 片字無存。唯許棠列於大曆十子,《全唐詩》錄其五律二章耳。閱宋及今千餘年,未聞有知名士在人口耳者。先達侍御趙星閣先生,先子之業師也,嗜為詩,自刻其 各體詩二千餘首為《漱芳居詩鈔》,亦以五律為最工,其渾厚過秀才,則居使之然,而完善精到殊不及,工力固不可誣也。胡玉樵世琦庶常亦嗜詩,前在都下,曾出 其稿本各體千餘首見示,夜郎自大,非求益者,才氣固可造,而未就軌範,非秀才比也。然近人為詩者日益多,又未見有能及庶常者,才難之嘆,豈唯吾鄉。秀才故 蓄一端硯,誤碎於地,因仿毛穎為《端硜傳》以自況,文多不能記,不審其族尚有傳本否。世臣蹉跎,至年七十,日內自編前後論文之書,因補為此傳,使訪詩於吾 涇者,知許君之有繼聲也。