zǐ yuē: wú yú lǐ lè, zhèng shī ér yǐ. rú qí zhì zuò, yǐ qí míng zhé, bì yě chóng guì hū?
子曰:「吾於禮樂,正失而已。如其製作,以俟明哲,必也崇貴乎?」
jiǎ qióng xuē shōu yuē: dào bù xíng, rú zhī hé? zǐ yuē: fù mǔ ān zhī, xiōng dì ài zhī, péng yǒu xìn zhī. shī yú yǒu zhèng, dào yì xíng yǐ, xī wèi bù xíng?
賈瓊、薛收曰:「道不行,如之何?」子曰:「父母安之,兄弟愛之,朋友信之。施於有政,道亦行矣,奚謂不行?」
zi wèi: rèn xuē wáng liú cuī lú zhī hūn, fēi gǔ yě, hé yǐ shì pǔ?
子謂:「任、薛、王、劉、崔、盧之昏,非古也,何以視譜?」
wén zhōng zǐ yuē: dì zhī bù dì jiǔ yǐ. wáng xiào yì yuē: gǎn wèn yuán jīng zhī dì hé yě? zǐ yuē: jié míng suǒ shí, cǐ bù kě qù. qí wèi dì, shí shī ér míng cún yǐ.
文中子曰:「帝之不帝久矣。」王孝逸曰:「敢問《元經》之帝何也?」子曰:「絜名索實,此不可去。其為帝,實失而名存矣。」
huò wèn xiè ān. zǐ yuē: jiǎn yǐ. wèn wáng dǎo. zǐ yuē: jìng yǐ. wèn wēn jiào. zǐ yuē: yì rén yě. wèn huán wēn. zǐ yuē: zhì jìn móu yuǎn, xiān bù jí yǐ.
或問謝安。「子曰:「簡矣。」問王導。子曰:「敬矣。」問溫嶠。子曰:「毅人也。」問桓溫。子曰:「智近謀遠,鮮不及矣。」
jiǎ qióng wèn qún jū zhī dào. zǐ yuē: tóng bù hài zhèng, yì bù shāng wù. yuē: kě zhōng shēn ér xíng hū? zǐ yuē: wū hū ér bù kě yě? gǔ zhī yǒu dào zhě, nèi bù shī zhēn, ér wài bù shū sú, fū rú cǐ gù quán yě.
賈瓊問群居之道。子曰:「同不害正,異不傷物。」曰:「可終身而行乎?」子曰:「烏乎而不可也?古之有道者,內不失真,而外不殊俗,夫如此故全也。」
fán shī xuán yuē: gǎn wèn jī gǔ zhī lì. zǐ yuē: zhí gǔ yǐ yù jīn zhī yǒu hū?
繁師玄曰:「敢問稽古之利。」子曰:「執古以御今之有乎?」
zǐ yuē: jū jìn shí yuǎn, chù jīn zhī gǔ, wéi xué yǐ hū?
子曰:「居近識遠,處今知古,惟學矣乎?」
zǐ yuē: gōng zé wù fú, què zé yǒu chéng, píng zé wù huà.
子曰:「恭則物服,愨則有成,平則物化。」
zǐ yuē: wǒ wèi jiàn píng zhě yě.
子曰:「我未見平者也。」
huò yuē: jūn zǐ rén ér yǐ yǐ, hé yòng lǐ wèi? zǐ yuē: bù kě xíng yě. huò yuē: lǐ qǐ wèi wǒ bèi shè zāi? zi bù dá, jì ér wèi xuē shōu yuē: sī rén yě, páng xíng ér bù liú yǐ, ān zhī jiào yì zāi? yǒu ruò wèi xiān wáng zhī dào, sī wèi měi yě.
或曰:「君子仁而已矣,何用禮為?」子曰:「不可行也。」或曰:「禮豈為我輩設哉?」子不答,既而謂薛收曰:「斯人也,旁行而不流矣,安知教意哉?有若謂先王之道,斯為美也。」
wén zhōng zǐ yuē: qī zhì zhī zhǔ, dào sī shèng yǐ. xuē shōu yuē: hé wèi qí rán? zǐ yuē: wū hū! wéi míng wáng néng shòu xùn. shōu yuē: wú zhì ér yǒu xùn, hé wèi yě? zǐ yuē: qí xiān dì zhī zhì wèi wáng hū? dà chén zhī mìng shàng zhèng hū? wú zhì ér yǒu xùn, tiān xià qí wú dà guò yǐ. fǒu zé cāng shēng bù wú dà yōu yān.
文中子曰:「七制之主,道斯盛矣。」薛收曰:「何為其然?」子曰:「嗚呼!惟明王能受訓。」收曰:「無制而有訓,何謂也?」子曰:「其先帝之制未亡乎?大臣之命尚正乎?無制而有訓,天下其無大過矣。否則蒼生不無大憂焉。」
xuē shōu yuē: zàn qí fēi gǔ hū? zǐ yuē: táng yú zhī jì, sī wèi shèng. dà yǔ gāo yáo, suǒ yǐ shùn tiān xiū mìng yě.
薛收曰:「贊其非古乎?」子曰:「唐、虞之際,斯為盛。大禹、皋陶,所以順天休命也。」
wén zhōng zǐ yuē: yì, tiān zǐ suǒ yǐ jiān cǎi ér bó tīng yě, wéi zhì gōng zhī zhǔ wèi néng zé yān.
文中子曰:「議,天子所以兼采而博聽也,唯至公之主為能擇焉。」
wén zhōng zǐ yuē: jiè, qí zhì yǐ hū? gǔ zhī míng wáng, jìng shèn suǒ wèi jiàn, sǒng jù suǒ wèi wén kè yú pán yú, lēi yú jǐ zhàng jū yǒu cháng niàn, dòng wú guò shì. qí jiè zhī gōng hū?
文中子曰:「誡,其至矣乎?古之明王,敬慎所未見,悚懼所未聞;刻於盤盂,勒於几杖;居有常念,動無過事。其誡之功乎?」
xuē shōu yuē: jiàn qí jiàn zhōng chén zhī xīn hū? qí zhì zhí, qí yán wēi. zǐ yuē: bì yě zhí ér bù pò, wēi ér bù dǐ, qí zhī mìng zhě zhī suǒ wèi hū? jiǎo hū nì shàng, wú bù yǔ yě.
薛收曰:「諫其見忠臣之心乎?其志直,其言危。」子曰:「必也直而不迫,危而不詆,其知命者之所為乎?狡乎逆上,吾不與也。」
jiǎ qióng yuē: nüè zāi, hàn wǔ! wèi cháng cóng jiàn yě. zǐ yuē: xiào wǔ, qí shēng zhī zhī hū? suī bù cóng, wèi cháng bù yuè ér róng zhī. gù xián rén zǎn yú cháo, zhí yán shǔ yú ěr. sī yǒu zhì yú dào, gù néng zhī huǐ ér kāng dì yè. kě bù wèi yǒu zhì zhī zhǔ hū?
賈瓊曰:「虐哉,漢武!未嘗從諫也。」子曰:「孝武,其生知之乎?雖不從,未嘗不悅而容之。故賢人攢於朝,直言屬於耳。斯有志於道,故能知悔而康帝業。可不謂有志之主乎?」
zǐ yuē: yáo yì zhī biàn, lǐ jìng zhī zhì, jiǎ qióng wèi zhēng zhī zhèng, xuē shōu zhī rén, chéng yuán wáng xiào yì zhī wén, jiā zhī yǐ dǔ gù, shēn zhī yǐ lǐ lè, kě yǐ chéng rén yǐ.
子曰:「姚義之辯,李靖之智,賈瓊、魏徵之正,薛收之仁,程元、王孝逸之文,加之以篤固,申之以禮樂,可以成人矣。」
zi wèi jīng fáng guō pú, gǔ zhī luàn cháng rén yě.
子謂京房、郭璞,古之亂常人也。
zǐ yuē: guān lǐ fèi, tiān xià wú chéng rén yǐ hūn lǐ fèi, tiān xià wú jiā dào yǐ sàng lǐ fèi, tiān xià yí qí qīn yǐ jì lǐ fèi, tiān xià wàng qí zǔ yǐ. wū hū! wú mò rú zhī hé yě yǐ yǐ.
子曰:「冠禮廢,天下無成人矣;昏禮廢,天下無家道矣;喪禮廢,天下遺其親矣;祭禮廢,天下忘其祖矣。嗚呼!吾末如之何也已矣。」
yuè gōng wèn zhèng. zǐ yuē: gōng yǐ jiǎn. pī gōng wèn zhèng. zǐ yuē: qīng yǐ píng. ān píng gōng wèn zhèng. zǐ yuē: wú dòu rén yǐ míng.
越公問政。子曰:「恭以儉。」邳公問政。子曰:「清以平。」安平公問政。子曰:「無斗人以名。」
zi wèi xuē shōu jiǎ qióng yuē: chūn qiū yuán jīng, qí shuāi shì zhī yì hū? yì zhí ér wēi, yán qū ér zhōng.
子謂薛收、賈瓊曰:「《春秋》、《元經》,其衰世之意乎?義直而微,言曲而中。」
yuè gōng chū jiàn zi, yù nèi shǐ xuē gōng yuē: gōng jiàn wáng tōng hū? xuē gōng yuē: xiāng rén yě. shì qí jiā chuán qī shì yǐ, jiē yǒu jīng jì zhī dào, ér wèi bù féng. yuè gōng yuē: tiān xià qǐ yǒu qī shì bù féng hū? xuē gōng yuē: jūn zǐ dào xiāo, shí shì bù féng yǒu yǐ. yuè gōng yuē: xī ruò qí zǔ? gōng yuē: wáng shì yǒu zǔ fù yān, yǒu zi sūn yān. suī rán, jiǔ yú qí dào, zhōng měi yú shì yě, shì rén bì néng xù yí lún yǐ.
越公初見子,遇內史薛公曰:「公見王通乎?」薛公曰:「鄉人也。是其家傳七世矣,皆有經濟之道,而位不逢。」越公曰:「天下豈有七世不逢乎?」薛公曰:「君子道消,十世不逢有矣。」越公曰:「奚若其祖?」公曰:「王氏有祖父焉,有子孫焉。雖然,久於其道,鍾美於是也,是人必能敘彝倫矣。」
zi chū zì pú guān. guān lì lù féng zhǐ zhī yuē: wèi kě yǐ dùn wǒ shēng mín yě. zi wèi zhī sù, yì rì ér xíng. lù féng sòng zǐ yuē: xíng yǐ, jiāng hú zhān jīng, fēi gōu dú suǒ róng yě.
子出自蒲關。關吏陸逢止之曰:「未可以遁我生民也。」子為之宿,翌日而行。陸逢送子曰:「行矣,江湖鱣鯨,非溝瀆所容也。」
chéng yuán yuē: gǎn wèn fēng zì huǒ chū, jiā rén, hé yě? zǐ yuē: míng nèi yǒu qí wài, gù jiā dào zhèng ér tiān xià zhèng.
程元曰:「敢問『風自火出,家人』,何也?」子曰:「明內有齊外,故家道正而天下正。」
zǐ yuē: rén yì qí jiào zhī běn hū? xiān wáng yǐ shì jì dào dé ér xìng lǐ lè zhě yě.
子曰:「仁義其教之本乎?先王以是繼道德而興禮樂者也。」
zǐ yuē: lǐ qí huáng jí zhī mén hū? shèng rén suǒ yǐ xiàng míng ér jié tiān xià yě. qí dé zhòng dào hū? gù néng biàn shàng xià, dìng mín zhì.
子曰:「禮其皇極之門乎?聖人所以向明而節天下也。其得中道乎?故能辯上下,定民志。」
huò wèn jūn zǐ. zǐ yuē: zhī wēi zhī zhāng zhī róu zhī gāng. yuē: jūn zǐ bù qì, hé rú? zǐ yuē: cǐ zhī wèi bù qì.
或問君子。子曰:「知微、知章、知柔、知剛。」曰:「君子不器,何如?」子曰:「此之謂不器。」
wén zhōng zǐ yuē: zhōu qí zhī jì, wáng gōng dà chén bù xiá jí lǐ yǐ. xiàn gōng yuē: tiān zǐ shī lǐ, zé zhū hóu xiū yú guó zhū hóu shī lǐ, zé dài fū xiū yú jiā. lǐ lè zhī zuò, xiàn gōng zhī zhì yě.
文中子曰:「周、齊之際,王公大臣不暇及禮矣。獻公曰:天子失禮,則諸侯修於國;諸侯失禮,則大夫修於家。禮樂之作,獻公之志也。」
chéng yuán wèn liù jīng zhī zhì. zǐ yuē: wú xù shū yǐ cún hàn jìn zhī shí, xù shī yǐ biàn liù dài zhī sú, xiū yuán jīng yǐ duàn nán běi zhī yí, zàn yì dào yǐ shēn xiān shī zhī zhǐ, zhèng lǐ lè yǐ jīng hòu wáng zhī shī. rú sī ér yǐ yǐ. chéng yuán yuē: zuò zhě zhī wèi shèng, shù zhě zhī wèi míng, fū zǐ hé chù hū? zǐ yuē: wú yú dào, lǚ shēn ér yǐ. qí hǎo ér néng lè, qín ér bù yàn zhě hū? shèng yǔ míng wú ān gǎn chù?
程元問六經之致。子曰:「吾續《書》以存漢、晉之實,續《詩》以辯六代之俗,修《元經》以斷南北之疑,贊《易》道以申先師之旨,正《禮》《樂》以旌後王之失。如斯而已矣。」程元曰:「作者之謂聖,述者之謂明,夫子何處乎?」子曰:「吾於道,屢伸而已。其好而能樂,勤而不厭者乎?聖與明吾安敢處?」
zǐ yuē: yǒu zuò ér dé zhě, yǒu zuò ér bù dé zhě yǒu xíng ér zhì zhě, yǒu bù xíng ér zhì zhě.
子曰:「有坐而得者,有坐而不得者;有行而至者,有不行而至者。」
zǐ yuē: jiàn ér cún, wèi ruò bù jiàn ér cún zhě yě.
子曰:「見而存,未若不見而存者也。」
zǐ yuē: jūn zǐ kě zhāo ér bù kě yòu, kě qì ér bù kě màn. qīng yù gǒu huǐ, hǎo zēng shàng nù, xiǎo rén zāi!
子曰:「君子可招而不可誘,可棄而不可慢。輕譽苟毀,好憎尚怒,小人哉!」
zǐ yuē: yǐ shì jiāo zhě, shì qīng zé jué yǐ lì jiāo zhě, lì qióng zé sàn. gù jūn zǐ bù yǔ yě.
子曰:「以勢交者,勢傾則絕;以利交者,利窮則散。故君子不與也。」
zi wèi: xuē shōu shàn jiē xiǎo rén, yuǎn ér bù shū, jìn ér bù xiá, tuí rú yě.
子謂:薛收善接小人,遠而不疏,近而不狎,頹如也。
zi yóu fén tíng, zuò gǔ qín, yǒu zhōu ér diào zhě guò, yuē: měi zāi, qín yì! shāng ér hé, yuàn ér jìng. zài shān zé ér yǒu láng miào zhī zhì. fēi tài gōng zhī dōu pán xī, zé zhòng ní zhī zhái sì bīn yě. zi zhòu ér gǔ nán fēng. diào zhě yuē: xī! fēi jīn rì shì yě. dào néng lì shēng mín, gōng zú jì tiān xià, qí yǒu yú shì zhī xīn hū? bù rú shùn zì gǔ yě. shēng cún ér cāo biàn yǐ. zi jù shě qín, wèi mén rén yuē: qíng zhī biàn shēng yě, rú shì hū? qǐ jiāng yán zhī, diào zhě yáo gān gǔ yì ér shì. mén rén zhuī zhī, zǐ yuē: wú zhuī yě. bō táo wǔ rù yú hé, jī qìng xiāng rù yú hǎi, gù yǒu zhī yě. suì zhì qí shì, zuò fén tíng cāo yān.
子游汾亭,坐鼓琴,有舟而釣者過,曰:「美哉,琴意!傷而和,怨而靜。在山澤而有廊廟之志。非太公之都磻溪,則仲尼之宅泗濱也。」子驟而鼓《南風》。釣者曰:「嘻!非今日事也。道能利生民,功足濟天下,其有虞氏之心乎?不如舜自鼓也。聲存而操變矣。」子遽舍琴,謂門人曰:「情之變聲也,如是乎?」起將延之,釣者搖竿鼓枻而逝。門人追之,子曰:「無追也。播鞀武入於河,擊磬襄入於海,固有之也。」遂志其事,作《汾亭操》焉。
zi zhī xià chéng, xuē shōu yáo yì hòu, yù mù shǐ zhě wèn tú yān. mù zhě yuē: cóng shuí yú? xuē shōu yuē: cóng wáng xiān shēng yě. mù zhě yuē: yǒu niǎo yǒu niǎo, zé fēi yú tiān. yǒu yú yǒu yú, zé qián yú yuān. zhī dào zhě gài mò mò yān. zi wén zhī, wèi xuē shōu yuē: dú shàn kě yǐ. bù yǒu yán zhě, shuí míng dào hū?
子之夏城,薛收、姚義後,遇牧豕者問塗焉。牧者曰:「從誰歟?」薛收曰:「從王先生也。」牧者曰:「有鳥有鳥,則飛於天。有魚有魚,則潛於淵。知道者蓋默默焉。」子聞之,謂薛收曰:「獨善可矣。不有言者,誰明道乎?」
zi bù xiāng xíng, bù dǎo jí, bù bo fēi yì.
子不相形,不禱疾,不卜非義。
zǐ yuē: jūn zǐ bù shòu xū yù, bù qí wàng fú, bù bì sǐ yì.
子曰:「君子不受虛譽,不祈妄福,不避死義。」
wén zhōng zǐ yuē: jì rén zhī shàn ér wàng qí guò, wēn dà yá néng zhī. chù pín jiàn ér bù shè, wèi zhēng néng zhī. wén guò ér yǒu xǐ sè, chéng yuán néng zhī. luàn shì xiū fù guì, dòu wēi néng zhī. shèn mì bù chū, dǒng cháng néng zhī.
文中子曰:「記人之善而忘其過,溫大雅能之。處貧賤而不懾,魏徵能之。聞過而有喜色,程元能之。亂世羞富貴,竇威能之。慎密不出,董常能之。」
chén shū dá wèi zǐ yuē: wú shì fū zǐ zhī dào, hé qí zǎo chéng yě? zǐ yuē: tōng yú dào yǒu zhì yān, yòu yān qǔ hū zǎo chéng yé? shū dá chū yù chéng yuán dòu wēi yú tú, yīn yán zhī. chéng yuán yuē: fū zǐ zhī chéng yě, wú chái mù dào jiǔ yǐ, wèi cháng bù chōng yù yān. yóu fū zǐ zhī mén zhě, wèi yǒu wèn ér bù zhī, qiú ér bù gěi zhě yě. shī yún: shí huò wǒ xīn. gài tiān qǐ zhī, fēi jī xué néng zhì yě. zi wén zhī yuē: yuán, rǔ zhī hū zāi? tiān xià wèi yǒu bù xué ér chéng zhě yě.
陳叔達謂子曰:「吾視夫子之道,何其早成也?」子曰:「通於道有志焉,又焉取乎早成耶?」叔達出遇程元、竇威於塗,因言之。程元曰:「夫子之成也,吾儕慕道久矣,未嘗不充欲焉。游夫子之門者,未有問而不知,求而不給者也。《詩》云:實獲我心。蓋天啟之,非積學能致也。」子聞之曰:「元,汝知乎哉?天下未有不學而成者也。」
huò wèn zhǎng shēng shén xiān zhī dào. zǐ yuē: rén yì bù xiū, xiào tì bù lì, xī wèi zhǎng shēng? shén yǐ, rén zhī wú yàn yě!
或問長生神仙之道。子曰:「仁義不修,孝悌不立,奚為長生?甚矣,人之無厭也!」
huò wèn yán guāng fán yīng míng yǐn. zǐ yuē: gǔ zhī bì yán rén yě. wèn dōng fāng shuò. zǐ yuē: rén yǐn zhě yě. zǐ yuē: zì tài bó yú zhòng yǐ lái, tiān xià xiān bì dì zhě yě. zhòng zhǎng zi guāng, tiān yǐn zhě yě, wú wǎng ér bù shì yǐ.
或問嚴光、樊英名隱。子曰:「古之避言人也。」問東方朔。子曰:「人隱者也。」子曰:「自太伯、虞仲已來,天下鮮避地者也。仲長子光,天隱者也,無往而不適矣。」
zǐ yuē: dùn shì wú mèn, qí bì shì zhī wèi hū? fēi fū wú kě wú bù kě, bù néng qí yě.
子曰:「遁世無悶,其避世之謂乎?非夫無可無不可,不能齊也。」
wén zhōng zǐ yuē: xiǎo yǎ jǐn fèi ér chūn qiū zuò yǐ. xiǎo huà jiē shuāi, ér tiān xià fēi yī dì. yuán jīng suǒ yǐ xù ér zuò zhě, qí shuāi shì zhī yì hū?
文中子曰:「《小雅》盡廢而《春秋》作矣。小化皆衰,而天下非一帝。《元經》所以續而作者,其衰世之意乎?」
zi zài jiàng. chū yú yě, yù chén shǒu. yuē: fū zǐ hé zhī hū? zǐ yuē: jiāng zhī xià. chén shǒu lìng quàn lì xī yì. dǒng cháng wén zhī yuē: wú zhī fū zǐ xíng guó yǐ, wèi cháng xū xíng yě.
子在絳。出於野,遇陳守。曰:「夫子何之乎?」子曰:「將之夏。」陳守令勸吏息役。董常聞之曰:「吾知夫子行國矣,未嘗虛行也。」
jiǎ qióng shì chǔ gōng, kùn chán ér guī. yǐ gào zi. zǐ yuē: qióng, rǔ jiāng bì mén què sǎo yú? bù zhī jiān kǒu ér nèi xiū yě. qióng wèi dá gǔ rén zhī yì yān.
賈瓊事楚公,困讒而歸。以告子。子曰:「瓊,汝將閉門卻掃歟?不知緘口而內修也。」瓊未達古人之意焉。
zhòng zhǎng zi guāng yuē: zài xiǎn ér yùn qí, bù ruò zhái píng ér wú wèi. wén zhōng zǐ yǐ wèi zhī yán. wén zhōng zǐ yuē: qí míng mí xiāo, qí dé mí zhǎng qí shēn mí tuì, qí dào mí jìn, cǐ rén qí zhī zhī yǐ.
仲長子光曰:「在險而運奇,不若宅平而無為。」文中子以為知言。文中子曰:「其名彌消,其德彌長;其身彌退,其道彌進,此人其知之矣。」
zǐ yuē: zhī zhī zhě bù rú xíng zhī zhě, xíng zhī zhě bù rú ān zhī zhě.
子曰:「知之者不如行之者,行之者不如安之者。」
zhòng zhǎng zi guāng zì bù yào, dǒng cháng zì lǚ cháng. zǐ yuē: chēng dé yǐ. zi zhī shū dì jī, zì wú gōng. zǐ yuē: zì, péng yǒu zhī zhí yě. shén rén wú gōng, fēi ěr suǒ yí yě. cháng míng zhī. jì dì míng jìng, xuē shōu zì zhī yuē bǎo míng. zi wén zhī yuē: xuē shēng shàn zì yǐ. jìng néng bǎo míng, yǒu chēng yǒu jiè. xuē shēng yú shì hū kě yǔ yǒu yě.
仲長子光字不曜,董常字履常。子曰:「稱德矣。」子之叔弟績,字無功。子曰:「字,朋友之職也。神人無功,非爾所宜也。」常名之。季弟名靜,薛收字之曰保名。子聞之曰:「薛生善字矣。靜能保名,有稱有誡。薛生於是乎可與友也。」