bào piáo zǐ yuē: xiáng jí ér bù zé mù zhě, bì yǒu lí wèi zhī qín yǐ. chū shēn ér bù liào shí zhě, bì yǒu wēi rǔ zhī shì yǐ. shí zhī de yě, zé piāo hū yóu yīng lóng zhī lǎn jǐng yún shí zhī shī yě, zé dàng rán ruò jù yú zhī kū chóng lù. shì yǐ zhì zhě cáng qí qì yǐ yǒu dài yě, yǐn qí shēn ér yǒu wèi yě. ruò nǎi gāo yán jiāng yǔn, fēi xì lǚ suǒ zhuì lóng mén fèi téng, fēi jū rǎng suǒ è. zé bù gǒu qiě yú gān méi, bù tóu xiǎn yú jiǎo xìng yǐ.
抱朴子曰:翔集而不擇木者,必有離罻之禽矣。出身而不料時者,必有危辱之士矣。時之得也,則飄乎猶應龍之覽景雲;時之失也,則蕩然若巨魚之枯崇陸。是以智者藏其器以有待也,隱其身而有為也。若乃高岩將霣,非細縷所綴;龍門沸騰,非掬壤所遏。則不苟且於乾沒,不投險於僥倖矣。
bào piáo zǐ yuē: zhōu gōng zhī shè wáng wèi, yī yǐn zhī chù tài jiǎ, huò guāng zhī fèi chāng yì, sūn chēn zhī tuì shǎo dì, wèi zhī shě dào yòng quán, yǐ ān shè jì. rán zhōu gōng zhī fàng zhú láng bá, liú yán zài lù yī yǐn zhōng yú shòu lù, dà wù sān rì huò guāng jǐ yú jí shēn, jiā yì xún miè, sūn chēn sāng yīn wèi yí, shǒu zú yì suǒ. jiē xiào yīn wèi jué, ér hào táo yǐ jí yǐ.
抱朴子曰:周公之攝王位,伊尹之黜太甲,霍光之廢昌邑,孫綝之退少帝,謂之舍道用權,以安社稷。然周公之放逐狼跋,流言載路;伊尹終於受戮,大霧三日;霍光幾於及身,家亦尋滅,孫綝桑蔭未移,首足異所。皆笑音未絕,而號咷已及矣。
fū wēi ér bù chí, ān yòng bǐ xiāng? zhēng chén qī rén, wú dào kě jiù. zhì lìng wáng mǎng zhī tú, shēng qí jiān biàn, wài yǐn jiù shì yǐ shì fēi, nèi bāo chái láng zhī huò xīn, yóu yú yī huò, jī sī luàn yě. jiāng lái jūn zǐ, yí shēn zī yǐ. fū fèi lì zhī shì, xiǎo shùn dà nì, bù kě zhǎng yě. zhào wáng zhī jué, yǐ jiàn biǎn yì. kuàng nǎi tuì zhǔ, è qí kě hū! cǐ děng jiē jì xíng shì chéng, xú nǎi shòu yāng zhě ěr. ruò fú yīn móu shǐ quán, ér tān rén mài zhī, chì zú tiǎn sì ér tā jiā fēng zhě, yì bù shǎo yǐ.
夫危而不持,安用彼相?爭臣七人,無道可救。致令王莽之徒,生其奸變,外引舊事以飾非,內包豺狼之禍心,由於伊霍,基斯亂也。將來君子,宜深茲矣。夫廢立之事,小順大逆,不可長也。召王之譎,已見貶抑。況乃退主,惡其可乎!此等皆計行事成,徐乃受殃者耳。若夫陰謀始權,而貪人賣之,赤族殄祀;而他家封者,亦不少矣。
ruò yǒu jiān nìng yì chéng jiāo luàn, ruò jié zhī gàn xīn tuī duō, zhòu zhī chóng è lái, lì zhī dǎng yě, gǎi zhì zhōng liáng, bù yì yì hū? chú jūn cè zhī zhòng è, liú xiōng zú yú sì yì, yōng bīng chí jiāng, zhí dào shǒu fǎ, yán cāo kē fǔ, zhèng sè gǒng shéng, míng shǎng bì fá, yǒu fàn wú shè, guān xián rèn néng, wéi zhōng shì yǔ, shì wú zhuān shàn, qǐng ér hòu xíng jūn yǒu wéi miù, jù lǐ zhèng jiàn. zhàn zhàn jìng jìng, bù wàng gōng jìng, shǐ shè jì yǒng ān yú shàng, jǐ shēn wú huàn yú xià. gōng chéng bù chù, qǐ hái gào tuì, gāo xuǎn zhōng néng, jìn yǐ zì dài, bù yì chuò yǒu yú yù hū? hé bì duó zhì zūn zhī xǐ fú, wēi suǒ fèng zhī jiàn zhǔ zāi!
若有奸佞翼成驕亂,若桀之干辛推哆,紂之崇惡來,厲之黨也,改置忠良,不亦易乎?除君側之眾惡,流凶族於四裔,擁兵持疆,直道守法,嚴操柯斧,正色拱繩,明賞必罰,有犯無赦,官賢任能,唯忠是與,事無專擅,請而後行;君有違謬,據理正諫。戰戰競競,不忘恭敬,使社稷永安於上,己身無患於下。功成不處,乞骸告退,高選忠能,進以自代,不亦綽有餘裕乎?何必奪至尊之璽紱,危所奉之見主哉!
fū jūn, tiān yě, fù yě. jūn ér kě fèi, zé tiān yì kě gǎi, fù yì kě yì yě. gōng gài shì zhě bù shǎng, wēi zhèn zhǔ shēn wēi. cǐ tú zhàn shèng gōng qǔ, xūn láo wú èr zhě, qiě yóu niǎo jǐn ér gōng qì, tù qì ér quǎn pēng. kuàng hū fèi tuì qí jūn, ér yù hòu zhǔ zhī ài jǐ, shì xī yì fū wèi rén zǐ ér jǔ qí suǒ shēng juān zhī shān gǔ, ér qǔ tā rén yǎng zhī, ér yún wǒ néng wèi bó yú céng cān zhī xiào, dàn wú qīn bù zhōng fèng shì, gù qì qù zhī. suī rì xiǎng sān shēng, hūn dìng chén xǐng, qǐ néng jiàn lián xìn xié?
夫君,天也,父也。君而可廢,則天亦可改,父亦可易也。功蓋世者不賞,威震主身危。此徒戰勝攻取,勳勞無二者,且猶鳥盡而弓棄,兔訖而犬烹。況乎廢退其君,而欲後主之愛己,是奚異夫為人子而舉其所生捐之山谷,而取他人養之,而雲我能為伯瑜曾叄之孝,但吾親不中奉事,故棄去之。雖日享三牲,昏定晨省,豈能見憐信邪?
huò guāng zhī tú, suī dāng shí zēng bān jìn jué, shǎng cì wú liàng, jiē yǐ jì jiàn chóng, qǐ sī rén zhī chéng xīn zāi? fū nà qì qī ér lùn qián xù zhī è, mǎi pū lǔ ér huǐ gù zhǔ zhī bào, fán rén yōng fū, yóu bù píng zhī. hé zhě? zhòng shāng qí lèi, zì rán qíng yě. gù lè yáng yǐ ān rěn jiàn shū, ér qín xī yǐ guò hòu jiàn qīn. ér shì rén chéng wèi tāng wǔ wèi shì, ér yī huò wèi xián, cǐ nǎi xiāng quàn wèi nì zhě yě.
霍光之徒,雖當時增班進爵,賞賜無量,皆以計見崇,豈斯人之誠心哉?夫納棄妻而論前婿之惡,買仆虜而毀故主之暴,凡人庸夫,猶不平之。何者?重傷其類,自然情也。故樂羊以安忍見疏,而秦西以過厚見親。而世人誠謂湯武為是,而伊霍為賢,此乃相勸為逆者也。
yòu jiàn fèi zhī jūn, wèi bì xī fēi yě. huò fǔ yì shǎo zhǔ, zuò wēi zuò fú, zuì dà è jī, lǜ yú wèi hòu huàn jí shàng chí shì, yīn ér yì zhī, yǐ yán jìn jú zhī huò. guī dìng cè zhī gōng, jì zài zì lì, wèi bì wèi guó yě. qǔ wēi jì zhòng, shā shēng jué kǒu. jiàn fèi zhī zhǔ, shén qì qù yǐ, xià liú zhī zuì, mò bù guī yān. suī zhī qí rán, shú gǎn xíng yán? wú dōng móu zhū xū yǐ zhì qí jì, wú nán shǐ dǒng hú yǐ zhèng qí zuì, jiāng lái jīn rì, shuí yòu lǐ zhī? dú jiàn zhě nǎi néng zhuī jué jié zhòu zhī è bù ruò shì qí è, tāng wǔ zhī shì bù ruò shì qí měi yě.
又見廢之君,未必悉非也。或輔翼少主,作威作福,罪大惡積,慮於為後患;及尚持勢,因而易之,以延近局之禍。規定策之功,計在自利,未必為國也。取威既重,殺生決口。見廢之主,神器去矣,下流之罪,莫不歸焉。雖知其然,孰敢形言?無東牟朱虛以致其計,無南史董狐以證其罪,將來今日,誰又理之?獨見者乃能追覺桀紂之惡不若是其惡,湯武之事不若是其美也。
fāng cè suǒ zài, mò bù zūn jūn bēi chén, qiáng gàn ruò zhī. chūn qiū zhī yì, tiān bù kě chóu. dà shèng zhe jīng, zī fù shì jūn. mín shēng zài sān, fèng zhī rú yī. ér xǔ fèi lì zhī shì, kāi bù dào zhī duān, xià líng shàng tì, nán yǐ xùn yǐ. sú rú shěn lún bào sì, kùn yú guǐ biàn, fāng lùn tāng wǔ wèi shí mǎ gān, yǐ dàn sī shì zhě, wèi bù zhī quán zhī wèi biàn, guì yú qǐ shàn ér bù fàn shùn, bù wèi fǎn lǐ ér pàn yì zhèng yě.
方策所載,莫不尊君卑臣,強幹弱枝。《春秋》之義,天不可讎。大聖著經,資父事君。民生在三,奉之如一。而許廢立之事,開不道之端,下陵上替,難以訓矣。俗儒沈淪鮑肆,困於詭辯,方論湯武為食馬肝,以彈斯事者,為不知權之為變,貴於起善而不犯順,不謂反理而叛義正也。
ér qián dài lì yán zhě, bù xī zhī yǐ dà dào, shǐ yǒu cǐ qíng zhě jiā fū lì shàn fēng zhī duān, dēng fāng bēng zhī shān, fēi suǒ yǐ yán nián zhǎng shì, yuǎn wēi zhī shù. suī cè mìng zàn lóng, hóng shǎng bào jí, wú yì hū xī niú zhī bèi wén xiù, yuān yú zhī ài mǎng mài, kě zhě zhī zī kǒu yú yún rì zhī jiǔ, jī zhě zhī qǔ bǎo yú yù ròu lòu pú yě. ér shǔ bǐ zhě jiē gòng bāo zhī, yǐ wèi měi tán, yǐ bù róng zhū zhī zuì wèi zhī biàn, shǐ rén yì ér yǒng kǎi zhě yě.
而前代立言者,不析之以大道,使有此情者加夫立剡鋒之端,登方崩之山,非所以延年長世,遠危之術。雖策命暫隆,弘賞暴集,無異乎犧牛之被紋繡,淵魚之愛莽麥,渴者之資口於雲日之酒,飢者之取飽於郁肉漏脯也。而屬筆者皆共褒之,以為美談,以不容誅之罪為知變,使人悒而永慨者也。
huò jiàn yú yǐ cǐ yán wèi shāng shèng rén, bì jiàn jī biǎn. yú dá yuē: shùn yǔ lì shì nèi wài, rán hòu shòu zhōng wén zǔ. suī yǒu hǎo shāng, shèng rén zhě qǐ néng shāng zāi! xī rén yán yán nián tíng zòu huò guāng wèi bù dào, yú shí shàng xià sù rán, wú yǐ zhé yě. kuàng wú wèi shì zhī jiè, wú suǒ zhǐ chì, hé lǜ hū cháng yán zāi!
或諫余以此言為傷聖人,必見譏貶。余答曰:「舜禹歷試內外,然後受終文祖。雖有好傷,聖人者豈能傷哉!昔人嚴延年廷奏霍光為不道,於時上下肅然,無以折也。況吾為世之誡,無所指斥,何慮乎常言哉!」