bào piáo zǐ yuē: xiáng jí ér bù zé mù zhě, bì yǒu lí wèi zhī qín yǐ. chū shēn ér bù liào shí zhě, bì yǒu wēi rǔ zhī shì yǐ. shí zhī de yě, zé piāo hū yóu yìng lóng zhī lǎn jǐng yún shí zhī shī yě, zé dàng rán ruò jù yú zhī kū chóng lù. shì yǐ zhì zhě cáng qí qì yǐ yǒu dài yě, yǐn qí shēn ér yǒu wéi yě. ruò nǎi gāo yán jiāng yǔn, fēi xì lǚ suǒ zhuì lóng mén fèi téng, fēi jū rǎng suǒ è. zé bù gǒu qiě yú gān méi, bù tóu xiǎn yú jiǎo xìng yǐ.
抱朴子曰:翔集而不择木者,必有离罻之禽矣。出身而不料时者,必有危辱之士矣。时之得也,则飘乎犹应龙之览景云;时之失也,则荡然若巨鱼之枯崇陆。是以智者藏其器以有待也,隐其身而有为也。若乃高岩将霣,非细缕所缀;龙门沸腾,非掬壤所遏。则不苟且於乾没,不投险於侥幸矣。
bào piáo zǐ yuē: zhōu gōng zhī shè wáng wèi, yī yǐn zhī chù tài jiǎ, huò guāng zhī fèi chāng yì, sūn chēn zhī tuì shǎo dì, wèi zhī shě dào yòng quán, yǐ ān shè jì. rán zhōu gōng zhī fàng zhú láng bá, liú yán zài lù yī yǐn zhōng yú shòu lù, dà wù sān rì huò guāng jǐ yú jí shēn, jiā yì xún miè, sūn chēn sāng yīn wèi yí, shǒu zú yì suǒ. jiē xiào yīn wèi jué, ér hào táo yǐ jí yǐ.
抱朴子曰:周公之摄王位,伊尹之黜太甲,霍光之废昌邑,孙綝之退少帝,谓之舍道用权,以安社稷。然周公之放逐狼跋,流言载路;伊尹终於受戮,大雾三日;霍光几於及身,家亦寻灭,孙綝桑荫未移,首足异所。皆笑音未绝,而号咷已及矣。
fū wēi ér bù chí, ān yòng bǐ xiāng? zhēng chén qī rén, wú dào kě jiù. zhì lìng wáng mǎng zhī tú, shēng qí jiān biàn, wài yǐn jiù shì yǐ shì fēi, nèi bāo chái láng zhī huò xīn, yóu yú yī huò, jī sī luàn yě. jiāng lái jūn zǐ, yí shēn zī yǐ. fū fèi lì zhī shì, xiǎo shùn dà nì, bù kě zhǎng yě. zhào wáng zhī jué, yǐ jiàn biǎn yì. kuàng nǎi tuì zhǔ, è qí kě hū! cǐ děng jiē jì xíng shì chéng, xú nǎi shòu yāng zhě ěr. ruò fú yīn móu shǐ quán, ér tān rén mài zhī, chì zú tiǎn sì ér tā jiā fēng zhě, yì bù shǎo yǐ.
夫危而不持,安用彼相?争臣七人,无道可救。致令王莽之徒,生其奸变,外引旧事以饰非,内包豺狼之祸心,由於伊霍,基斯乱也。将来君子,宜深兹矣。夫废立之事,小顺大逆,不可长也。召王之谲,已见贬抑。况乃退主,恶其可乎!此等皆计行事成,徐乃受殃者耳。若夫阴谋始权,而贪人卖之,赤族殄祀;而他家封者,亦不少矣。
ruò yǒu jiān nìng yì chéng jiāo luàn, ruò jié zhī gàn xīn tuī duō, zhòu zhī chóng è lái, lì zhī dǎng yě, gǎi zhì zhōng liáng, bù yì yì hū? chú jūn cè zhī zhòng è, liú xiōng zú yú sì yì, yōng bīng chí jiāng, zhí dào shǒu fǎ, yán cāo kē fǔ, zhèng sè gǒng shéng, míng shǎng bì fá, yǒu fàn wú shè, guān xián rèn néng, wéi zhōng shì yǔ, shì wú zhuān shàn, qǐng ér hòu xíng jūn yǒu wéi miù, jù lǐ zhèng jiàn. zhàn zhàn jìng jìng, bù wàng gōng jìng, shǐ shè jì yǒng ān yú shàng, jǐ shēn wú huàn yú xià. gōng chéng bù chǔ, qǐ hái gào tuì, gāo xuǎn zhōng néng, jìn yǐ zì dài, bù yì chuò yǒu yú yù hū? hé bì duó zhì zūn zhī xǐ fú, wēi suǒ fèng zhī jiàn zhǔ zāi!
若有奸佞翼成骄乱,若桀之干辛推哆,纣之崇恶来,厉之党也,改置忠良,不亦易乎?除君侧之众恶,流凶族於四裔,拥兵持疆,直道守法,严操柯斧,正色拱绳,明赏必罚,有犯无赦,官贤任能,唯忠是与,事无专擅,请而後行;君有违谬,据理正谏。战战竞竞,不忘恭敬,使社稷永安於上,己身无患於下。功成不处,乞骸告退,高选忠能,进以自代,不亦绰有余裕乎?何必夺至尊之玺绂,危所奉之见主哉!
fū jūn, tiān yě, fù yě. jūn ér kě fèi, zé tiān yì kě gǎi, fù yì kě yì yě. gōng gài shì zhě bù shǎng, wēi zhèn zhǔ shēn wēi. cǐ tú zhàn shèng gōng qǔ, xūn láo wú èr zhě, qiě yóu niǎo jǐn ér gōng qì, tù qì ér quǎn pēng. kuàng hū fèi tuì qí jūn, ér yù hòu zhǔ zhī ài jǐ, shì xī yì fū wéi rén zi ér jǔ qí suǒ shēng juān zhī shān gǔ, ér qǔ tā rén yǎng zhī, ér yún wǒ néng wéi bó yú céng sān zhī xiào, dàn wú qīn bù zhōng fèng shì, gù qì qù zhī. suī rì xiǎng sān shēng, hūn dìng chén xǐng, qǐ néng jiàn lián xìn xié?
夫君,天也,父也。君而可废,则天亦可改,父亦可易也。功盖世者不赏,威震主身危。此徒战胜攻取,勋劳无二者,且犹鸟尽而弓弃,兔讫而犬烹。况乎废退其君,而欲後主之爱己,是奚异夫为人子而举其所生捐之山谷,而取他人养之,而云我能为伯瑜曾叁之孝,但吾亲不中奉事,故弃去之。虽日享三牲,昏定晨省,岂能见怜信邪?
huò guāng zhī tú, suī dāng shí zēng bān jìn jué, shǎng cì wú liàng, jiē yǐ jì jiàn chóng, qǐ sī rén zhī chéng xīn zāi? fū nà qì qī ér lùn qián xù zhī è, mǎi pū lǔ ér huǐ gù zhǔ zhī bào, fán rén yōng fū, yóu bù píng zhī. hé zhě? zhòng shāng qí lèi, zì rán qíng yě. gù lè yáng yǐ ān rěn jiàn shū, ér qín xī yǐ guò hòu jiàn qīn. ér shì rén chéng wèi tāng wǔ wéi shì, ér yī huò wèi xián, cǐ nǎi xiāng quàn wèi nì zhě yě.
霍光之徒,虽当时增班进爵,赏赐无量,皆以计见崇,岂斯人之诚心哉?夫纳弃妻而论前婿之恶,买仆虏而毁故主之暴,凡人庸夫,犹不平之。何者?重伤其类,自然情也。故乐羊以安忍见疏,而秦西以过厚见亲。而世人诚谓汤武为是,而伊霍为贤,此乃相劝为逆者也。
yòu jiàn fèi zhī jūn, wèi bì xī fēi yě. huò fǔ yì shǎo zhǔ, zuò wēi zuò fú, zuì dà è jī, lǜ yú wèi hòu huàn jí shàng chí shì, yīn ér yì zhī, yǐ yán jìn jú zhī huò. guī dìng cè zhī gōng, jì zài zì lì, wèi bì wèi guó yě. qǔ wēi jì zhòng, shā shēng jué kǒu. jiàn fèi zhī zhǔ, shén qì qù yǐ, xià liú zhī zuì, mò bù guī yān. suī zhī qí rán, shú gǎn xíng yán? wú dōng móu zhū xū yǐ zhì qí jì, wú nán shǐ dǒng hú yǐ zhèng qí zuì, jiāng lái jīn rì, shuí yòu lǐ zhī? dú jiàn zhě nǎi néng zhuī jué jié zhòu zhī è bù ruò shì qí è, tāng wǔ zhī shì bù ruò shì qí měi yě.
又见废之君,未必悉非也。或辅翼少主,作威作福,罪大恶积,虑於为後患;及尚持势,因而易之,以延近局之祸。规定策之功,计在自利,未必为国也。取威既重,杀生决口。见废之主,神器去矣,下流之罪,莫不归焉。虽知其然,孰敢形言?无东牟朱虚以致其计,无南史董狐以证其罪,将来今日,谁又理之?独见者乃能追觉桀纣之恶不若是其恶,汤武之事不若是其美也。
fāng cè suǒ zài, mò bù zūn jūn bēi chén, qiáng gān ruò zhī. chūn qiū zhī yì, tiān bù kě chóu. dà shèng zhe jīng, zī fù shì jūn. mín shēng zài sān, fèng zhī rú yī. ér xǔ fèi lì zhī shì, kāi bù dào zhī duān, xià líng shàng tì, nán yǐ xùn yǐ. sú rú shěn lún bào sì, kùn yú guǐ biàn, fāng lùn tāng wǔ wèi shí mǎ gān, yǐ dàn sī shì zhě, wèi bù zhī quán zhī wèi biàn, guì yú qǐ shàn ér bù fàn shùn, bù wèi fǎn lǐ ér pàn yì zhèng yě.
方策所载,莫不尊君卑臣,强干弱枝。《春秋》之义,天不可雠。大圣著经,资父事君。民生在三,奉之如一。而许废立之事,开不道之端,下陵上替,难以训矣。俗儒沈沦鲍肆,困於诡辩,方论汤武为食马肝,以弹斯事者,为不知权之为变,贵於起善而不犯顺,不谓反理而叛义正也。
ér qián dài lì yán zhě, bù xī zhī yǐ dà dào, shǐ yǒu cǐ qíng zhě jiā fū lì shàn fēng zhī duān, dēng fāng bēng zhī shān, fēi suǒ yǐ yán nián zhǎng shì, yuǎn wēi zhī shù. suī cè mìng zàn lóng, hóng shǎng bào jí, wú yì hū xī niú zhī bèi wén xiù, yuān yú zhī ài mǎng mài, kě zhě zhī zī kǒu yú yún rì zhī jiǔ, jī zhě zhī qǔ bǎo yú yù ròu lòu pú yě. ér shǔ bǐ zhě jiē gòng bāo zhī, yǐ wéi měi tán, yǐ bù róng zhū zhī zuì wèi zhī biàn, shǐ rén yì ér yǒng kǎi zhě yě.
而前代立言者,不析之以大道,使有此情者加夫立剡锋之端,登方崩之山,非所以延年长世,远危之术。虽策命暂隆,弘赏暴集,无异乎牺牛之被纹绣,渊鱼之爱莽麦,渴者之资口於云日之酒,饥者之取饱於郁肉漏脯也。而属笔者皆共褒之,以为美谈,以不容诛之罪为知变,使人悒而永慨者也。
huò jiàn yú yǐ cǐ yán wèi shāng shèng rén, bì jiàn jī biǎn. yú dá yuē:" shùn yǔ lì shì nèi wài, rán hòu shòu zhōng wén zǔ. suī yǒu hǎo shāng, shèng rén zhě qǐ néng shāng zāi! xī rén yán yán nián tíng zòu huò guāng wèi bù dào, yú shí shàng xià sù rán, wú yǐ zhé yě. kuàng wú wèi shì zhī jiè, wú suǒ zhǐ chì, hé lǜ hū cháng yán zāi!"
或谏余以此言为伤圣人,必见讥贬。余答曰:“舜禹历试内外,然後受终文祖。虽有好伤,圣人者岂能伤哉!昔人严延年廷奏霍光为不道,於时上下肃然,无以折也。况吾为世之诫,无所指斥,何虑乎常言哉!”