bào piáo zǐ yuē: yú yǒu rén yǒu qián jū xiān shēng zhě, mù qǐn qiū zhī mò zhēng, jiǎn jí tǔ yǐ qì yǔ, ruì jīng yì wén, yì hū xué jià, lǚ shī yǒu nián, jī sè zài yán. huò rén nán yuē: tiān zhī lǐ zài lǐn shí, shī bó yóu hū huò fēng, gāo chū yú yǒu yú, jiǎn shēng hū bù zú. gù shí qiān měi yú shī rén, shí huò shǒu hū bā zhèng. gōng jià jī kè pèi zhī yè, ǒu gēng yǒu bù gǎi zhī lè. qí shì zhī jū yě, jìn zé lǚ hóng luán yǐ zhèn hé, tuì zé cān táo bái zhī lǐ shēng, shì bì bà wáng, jū bì qiān jīn, shì yǐ xī rén bì kē gāo rǎng yǐ fēn lì, qín sì tǐ yǐ jià sè, bō yuán shū zhī yǔ yǔ, mào jiā shū zhī yì yì, shōu móu jù zhī qiān cāng, jī wǒ yǔ zhī wéi yì, chū lián qí yǐ yóu tián, rù hóu fú ér yù shí. ér xiān wáng zhī zhái cǐ yě, kàng yáng zé chū gǔ yáng chén, zhòng yīn zé tāo tiān líng qiū, lù wú hán xiù zhī miáo, shuǐ wú tǔ suì zhī zhū, bài lì kuàng yú chuán lǐn, xīn cuàn fèi yú páo chú. yí ěr zhí dài tù zhī zhì, tǎn rán wú qù jiù zhī mó. wú kǒng shǒu yáng zhī shì, bì jiàn yú jīn dān shān zhī kùn, kě lì ér xū. rén wèi zi hán xīn, zi hé yàn rán ér fú yōu yě? fū dǔ jī ér bù zuò, bù kě yǐ yán míng, ān tǔ ér bù yí, zhòng shù zhī cháng shì, qǐ wán bào zhě wàng lán, ér dà mí zhě yì xìng hū! hé xiān shēng wèi wù zhī jiǔ yě? bǐ rén huò yān, bù shí suǒ wèi. fū yǎn miǎn fēi yù fēng dí zhī fú, diǎn gào fēi jiù jī hán zhī jù yě. hú bù shì wò yǎn yú sì jiāo, gōng tián jùn zhī liáng yè, shě liù yì zhī yū kuò, shōu wàn xiāng yǐ zhèn fá hū?
抱朴子曰:余友人有潛居先生者,慕寢丘之莫爭,簡塉土以葺宇,銳精藝文,意忽學稼,屢失有年,飢色在顏。或人難曰:「天知禮在廩實,施博由乎貨豐,高出於有餘,儉生乎不足。故十千美於詩人,食貨首乎八政。躬稼基克配之業,耦耕有不改之樂。奇士之居也,進則侶鴻鸞以振翮,退則叄陶白之理生,仕必霸王,居必千金,是以昔人必科膏壤以分利,勤四體以稼穡,播原菽之與與,茂嘉蔬之翼翼,收麰秬之千倉,積我庾之惟億,出連騎以游畋,入侯服而玉食。而先王之宅此也,亢陽則出谷颺塵,重陰則滔天凌丘,陸無含秀之苗,水無吐穗之株,稗糲曠於圌廩,薪爨廢於庖廚。怡爾執待兔之志,坦然無去就之謨。吾恐首陽之事,必見於今;丹山之困,可立而須。人為子寒心,子何晏然而弗憂也?夫睹機而不作,不可以言明,安土而不移,眾庶之常事,豈玩鮑者忘蘭,而大迷者易性乎!何先生未寤之久也?鄙人惑焉,不識所謂。夫兗冕非御鋒鏑之服,典誥非救饑寒之具也。胡不眎沃衍於四郊,躬田畯之良業,舍六藝之迂闊,收萬箱以賑乏乎?」
qián jū xiān shēng yuē: fū kuì zhě bù kě dū zhī yǐ fēn yǎ zhèng, gǔ zhě bù kě zé zhī yǐ bié dān qī, jǐng wā bù kě yǔ yǐ cāng hǎi, yōng sú bù kě shuō yǐ jīng shù. wú zi gǒu zhī lǎo nóng zhī xiǎo gōng, wèi yù miàn qiáng zhī jù zhuō, hé yì shí suǒ shā ér juān suí hé, xiàng jiǒng zhú ér bèi bái rì yě. fū hào shàng bù kě yǐ yī gài gài, qū shě bù kě yǐ bǐ wǒ yì yě. fū yù jī làng fēng zhì sōng huá zhě, bì bù liú xíng yú qiū dié yì zài hu yóu nán míng, fàn cāng cāng hǎi zhě, qǐ xiá xiāo yáo yú huáng wū. shì yǐ zhù qīng tīng yú jiǔ sháo zhě, bā rén zhī shēng bù néng yuè qí ěr pēng dà láo xiǎng fāng zhàng zhě, tú liǎo zhī wèi bù néng gān qí kǒu. kūn péng lì chì xiāo yǐ gāo xiáng, jí líng ào péng lín yǐ gǔ yì, wū lóng shū tú, yì fēi zhī jí. huì shuò shén cù, cháo jūn bù shí. fú yóu hū hū yú cùn yīn, yě mǎ liù yuè ér hòu xī, tiáo fù fàn làn yǐ bào lín, líng qiú wù yòng hū bù cè, xíng yè guāi chuǎn, yì hé kě dé. yú suī cǎo lí cān zhī bù chōng, ér zú yú dǐng shí yǐ.
潛居先生曰:「夫聵者不可督之以分雅鄭,瞽者不可責之以別丹漆,井蛙不可語以滄海,庸俗不可說以經術。吾子苟知老農之小功,未喻面牆之巨拙,何異拾瑣沙而捐隋和,向炯燭而背白日也。夫好尚不可以一概杚,趨舍不可以彼我易也。夫欲隮閬風陟嵩華者,必不留行於丘垤;意在乎游南溟,泛滄滄海者,豈暇逍遙於潢洿。是以注清聽於九韶者,巴人之聲不能悅其耳;烹大牢饗方丈者,荼蓼之味不能甘其口。鵾鵬戾赤霄以高翔,鶺鴒傲蓬林以鼓翼,洿隆殊途,亦飛之極。晦朔甚促,朝菌不識。蜉蝣忽忽於寸陰,野馬六月而後息,鯈鮒泛濫以暴鱗,靈虬勿用乎不測,行業乖舛,意何可得。余雖草梨餐之不充,而足於鼎食矣。
gù liè zǐ bù yǐ qí fá, ér tān zhèng yáng zhī lù, céng cān bù yǐ qí pín, ér yì jìn chǔ zhī fù. fū shōu wēi yán yú jiāng zhuì zhě, zhōu kǒng zhī xiá wǔ yě, qíng zī zī yǐ wèi lì zhě, mèng sǒu zhī zuì rén yě. zào yuǎn zhě mò néng jiān tōng yú qí lù, yǒu wèi zhě mò néng bìng jǔ yú gēng xué, tǐ cuì ér shén yù, yì hé bìng yú jū yuē? qiě yòu chù jí zé láo, láo zé bù xué qīng ér qīng zhì yǐ. jū wò zé yì, yì zé bù xué shē ér shē lái yǐ. qīng zhě, fú zhī suǒ jí yě shē zhě, huò zhī suǒ fù yě. fú jí, zé suī wēi kě zhe, suī shuāi kě xìng yān huò fù, zé suī qiáng kě ruò, suī cún kě wáng yān. cǐ bù qī ér bì huì, bù zhāo ér zì lái zhě yě. gù jūn zǐ yù zhèng qí mò, bì duān qí běn yù chuò qí liú, zé è qí yuán. gù dào dé zhī gōng jiàn, ér chǐ mí zhī mén bì yǐ. jiāng wàng zhì dé ér diàn bù fù zhǒng, zhòng huá dà shèng ér yú bù cháng wǎng, rán hòu yù huáng biǎo yíng qiū zhī zuò, dà gōng yǒu èr shí zhī gāo, hé bì jī zhī yǐ duò lǎn, ér chá cái yǐ xiàng shì hū! fū èr rén fēn cái, qǔ shǎo wèi lián, yú jīn ràng tiān xià zhī fēng wò, chù zī bāng zhī piān què, shě ān chāng zhī gāo yú, qǔ běi guō zhī wú yù, chéng wàn wù zhī kě xì, yì hé wǎng ér bù zú zāi! běi chén yǐ bù gǎi wèi zhòng xīng zhī zūn, wǔ yuè yǐ bù qiān wèi qún wàng zhī zōng. xī shuài lǚ yí ér bù guì, qín yú yàn shēn zé féng huàn. fāng jiāng kěn jiǔ diǎn zhī wú cǎo suì, bō liù dé zhī jiā gǔ, jué tián miǎo yú shàng shì zhī kē, qí shōu yíng hū tiān dì zhī jiān. hé bì gēng yún wèi wù zāi! xī bèi yī yǐ qì cái zhǐ dào, gēng shì yǐ tuī pì lì tān, liú guǎng sàn jīn yǐ chú zǐ sūn zhī huò, shū áo qǔ jí yǐ mǐ kě yù zhī yōu, niú quē yǐ zài zhēn zhì kòu, táo gǔ yǐ duō cáng zhào yāng. dé shī jiào rán, kě wú jiàn hū!
故列子不以其乏,而貪鄭陽之祿,曾叄不以其貧,而易晉楚之富。「夫收微言於將墜者,周孔之遐武也,情孳孳以為利者,孟叟之罪人也。造遠者莫能兼通於岐路,有為者莫能並舉於耕學,體瘁而神豫,亦何病於居約?且又處塉則勞,勞則不學清而清至矣。居沃則逸,逸則不學奢而奢來矣。清者,福之所集也;奢者,禍之所赴也。福集,則雖微可著,雖衰可興焉;禍赴,則雖強可弱,雖存可亡焉。此不期而必會,不招而自來者也。故君子欲正其末,必端其本;欲輟其流,則遏其源。故道德之功建,而侈靡之門閉矣。姜望至德而佃不複種,重華大聖而漁不償網,然後玉璜表營丘之祚,大功有二十之高,何必譏之以惰懶,而察才以相士乎!夫二人分財,取少為廉,余今讓天下之豐沃,處茲邦之偏埆,舍安昌之膏腴,取北郭之無欲,誠萬物之可細,亦何往而不足哉!北辰以不改為眾星之尊,五嶽以不遷為群望之宗。蟋蟀屢移而不貴,禽魚饜深則逢患。方將墾九典之蕪草歲,播六德之嘉穀,厥田邈於上士之科,其收盈乎天地之間。何必耕耘為務哉!昔被衣以棄財止盜,庚氏以推譬厲貪,琉廣散金以除子孫之禍,叔敖取塉以弭可欲之憂,牛缺以載珍致寇,陶谷以多藏召殃。得失較然,可無鑒乎!」
yú shì wèn zhě yì rán, liáng jiǔ kǒu zhāng ér bù néng kē, shǒu fǔ ér bù néng yǎng. kǎi ér jiē hū, shǐ wù lì bù xiǔ zhī yán zhě, bù yǐ chǎn yè mì hé, zhuī xià wéi zhī jī zhě, bù yǐ kuī yuán juān mù. zi yǐ chòu chú zhī gān hū yuān fèng, pǐ xiè zhī jì yào měng hǔ, qǐ bù lòu hū! bǐ zāi, zi zhī bù sù zhī yě!
於是問者抑然,良久口張而不能嗑,首俯而不能仰。慨而嗟乎,始悟立不朽之言者,不以產業汨和,追下帷之績者,不以窺園涓目。子以臭雛之甘呼鴛鳳,擗蟹之計要猛虎,豈不陋乎!鄙哉,子之不夙知也!