zhū wèi lǎo dì zú xià:
諸位老弟足下：

zhēng yuè shí wǔ rì jiē dào sì dì liù dì jiǔ dì shí èr yuè chū wǔ rì suǒ fā jiā xìn, sì dì zhī xìn sān yè, yǔ yǔ píng shí, zé wǒ dài rén bù shù, shén wèi qiè dāng. cháng wèi yuè yuè shū xìn, tú yǐ kōng yán zé dì bèi, què yòu bù néng shí yǒu hǎo xiāo xī, lìng táng zhàn wén zhī yán, yí dì bèi cū sú yōng lù, shǐ dì bèi wú dì kě róng yún yún, cǐ shù yǔ, xiōng dú zhī bù jué hàn xià. wǒ qù nián céng yǔ jiǔ dì xián tán yún: wèi rén zǐ zhě, ruò shǐ fù mǔ jiàn dé wǒ hǎo xiē, wèi zhū xiōng dì jù bù jí wǒ, zhè biàn shì bù xiào, ruò shǐ zú dǎng chēng dào wǒ hǎo xiē, wèi zhū xiōng dì jù bù rú wǒ, zhè biàn shì bù tī, hé yě? gài shǐ fù mǔ xīn zhōng yǒu xián yú zhī fēn, shǐ zú dǎng kǒu zhōng yǒu xián yú zhī fēn, zé bì qí píng rì yǒu tǎo hǎo dǐ yì sī, àn yòng jī jì, shǐ zì jǐ dé hǎo míng shēng, ér shǐ xiōng dì dé huài míng shēng, bì qí hòu rì zhī xián xì, yóu cǐ ér shēng yě. liú dà yé liú sān yé, xiōng dì jiē xiǎng zuò hǎo rén, zú zhì shì rú chóu chóu, yīn liú sān yé dé hǎo míng shēng yú fù mǔ zú dǎng zhī jiān, ér liú zài yé dé huài míng shēng gù yě. jīn sì dì zhī suǒ zé wǒ zhě, zhèng shì cǐ dào lǐ, wǒ suǒ yǐ dú zhī hàn xià dàn yuàn xiōng dì wǔ rén, gè gè míng bái zhè dào lǐ zhī cǐ hù xiāng yuán liáng, xiōng dì dé huài míng wèi yōu, dì xiōng yǐ dé hǎo míng wèi kuài. xiōng bù néng jǐn dào, shǐ dì dé jīn míng, shì xiōng zhī zuì, dì bù néng jǐn dào, shǐ xiōng dé jīn míng, shì dì zhī zuì. ruò gè gè rú cǐ cún xīn, zé yì wàn nián wú xiān jiè zhī xián yǐ.
正月十五日接到四弟六弟九弟十二月初五日所發家信，四弟之信三頁，語語平實，責我待人不恕，甚為切當。常謂月月書信，徒以空言責弟輩，卻又不能實有好消息，令堂站聞之言，疑弟輩粗俗庸碌，使弟輩無地可容云云，此數語，兄讀之不覺汗下。我去年曾與九弟閒談云：「為人子者，若使父母見得我好些，謂諸兄弟俱不及我，這便是不孝，若使族黨稱道我好些，謂諸兄弟俱不如我，這便是不梯，何也？蓋使父母心中有賢愚之分，使族黨口中有賢愚之分，則必其平日有討好底意思，暗用機計，使自己得好名聲，而使兄弟得壞名聲，必其後日之嫌隙，由此而生也。劉大爺劉三爺，兄弟皆想做好人，卒至視如仇讎，因劉三爺得好名聲於父母族黨之間，而劉在爺得壞名聲故也。」今四弟之所責我者，正是此道理，我所以讀之汗下；但願兄弟五人，各各明白這道理吱此互相原涼，兄弟得壞名為憂，弟兄以得好名為快。兄不能盡道，使弟得今名，是兄之罪，弟不能盡道，使兄得今名，是弟之罪。若各各如此存心，則億萬年無纖芥之嫌矣。

héng yáng fēng sú, zhǐ yǒu dōng xué yào jǐn, zì wǔ yuè yǐ hòu, shī dì jiē fèng xíng gù shì ér yǐ. tóng xué zhī rén, lèi jiē yōng bǐ wú zhì zhě, yòu zuì hǎo shàn xiào rén, qí xiào fǎ bù yī, zǒng zhī bù lí hū qīng báo ér yǐ. sì dì ruò dào héng yáng qù, bì yǐ hàn lín zhī dì xiāng xiào, báo sú kě è. xiāng wèn wú péng yǒu, shí shì dì yī hèn shì, bù wéi wú yì, qiě dà yǒu sǔn, xí sú rǎn rén, suǒ wèi yǔ bào yú chù, yì yǔ zhī jù huà yě. xiōng cháng yǔ jiǔ dì dào jí, wèi héng yáng bù kě yǐ dú shū, lián yǎn bù kě yǐ dú shū, wèi sǔn yǒu dà duō gù yě.
衡陽風俗，只有冬學要緊，自五月以後，師弟皆奉行故事而已。同學之人，類皆庸鄙無志者，又最好訕笑人，其笑法不一，總之不離乎輕薄而已。四弟若到衡陽去，必以翰林之弟相笑，薄俗可惡。鄉問無朋友，實是第一恨事，不惟無益，且大有損，習俗染人，所謂與鮑魚處，亦與之俱化也。兄常與九弟道及，謂衡陽不可以讀書，漣演不可以讀書，為損友大多故也。

jīn sì dì yì bì cóng jué ān shī yóu, zé qiān wàn tīng xiōng zhǔ fù, dàn qǔ míng shī zhī yì, wú shòu sǔn yǒu zhī sǔn yě.
今四弟意必從覺庵師游，則千萬聽兄囑咐，但取明師之益，無受損友之損也。

jiē dào cǐ xìn, lì jí lǜ hòu èr dào jué ān shī chù shòu yè. qí shù xiū jīn nián jǐn jù qián shí guà, xiōng yú bā yuè zhǔn fù huí, bù zhì lěi jí jiā zhōng, fēi bù yù rén fēng, shí bù néng ěr. xiōng suǒ zuì lǜ zhě, tóng xué zhī rén, wú zhì xī yóu, duān jié yǐ hòu, fàng sàn bù shì shì, kǒng dì yǔ hòu èr xiào yóu ěr, qiè jiè qiè jiè! fán cóng shī bì jiǔ ér hòu kě yǐ huò yì, sì dì yǔ jì dì, jīn nián cóng jué ān shī, ruò dì fāng xiāng ān, zé míng nián réng kě yǐ yóu, ruò yī nián huàn yī chù, shì jí wú héng zhě jiàn yì sī qiān yě, yù qiú zhǎng jìn nán yǐ.
接到此信，立即率厚二到覺庵師處受業。其束修今年謹具錢十掛，兄於八月准付回，不至累及家中，非不欲人豐，實不能耳。兄所最慮者，同學之人，無志嘻游，端節以後，放散不事事，恐弟與厚二效尤耳，切戒切戒！凡從師必久而後可以獲益，四弟與季弟，今年從覺庵師，若地方相安，則明年仍可以游，若一年換一處，是即無恆者見異思遷也，欲求長進難矣。

liù dì zhī xìn, nǎi yī piān jué miào gǔ wén, pái bǎi shì chāng lí, ǎo hěn shì bàn shān, yǔ lùn gǔ wén, zǒng xū yǒu jué qiáng bù xún zhī qì, yù ǎo yù shēn zhī yì, gù yú tài shǐ gōng wài, dú qǔ chāng lí bàn shān liǎng jiā. lùn shī yì qǔ ào wù bù qún zhě, lùn zì yì rán, měi xù cǐ yì ér bù qīng tán. jìn dé hé zi zhēn, yì jiàn jí xiāng hé, ǒu tán yī èr jù, liǎng rén xiāng shì ér xiào. bù zhī liù dì nǎi shēng chéng yǒu cǐ yī jì miào bǐ, wǎng shí jiàn dì wén yì wú dà qí tè zhě, jīn guān cǐ xìn, rán hòu zhī wú dì zhēn bù chú cái yě, huān xǐ wú jí! huān xǐ wú jí! fán xiōng suǒ yǒu zhì ér lì bù néng wèi zhě, wú dì jiē wèi zhī kě yǐ.
六弟之信，乃一篇絕妙古文，排百似昌黎，拗很似半山，予論古文，總須有倔強不馴之氣，愈拗愈深之意，故於太史公外，獨取昌黎半山兩家。論詩亦取傲兀不群者，論字亦然，每蓄此意而不輕談。近得何子貞，意見極相合，偶談一二句，兩人相視而笑。不知六弟乃生成有此一技妙筆，往時見弟文亦無大奇特者，今觀此信，然後知吾弟真不櫥才也，歡喜無極！歡喜無極！凡兄所有志而力不能為者，吾弟皆為之可矣。

xìn zhōng yán xiōng yǔ zhū jūn zǐ jiǎng xué, kǒng qí jiàn chéng péng dǎng, suǒ jiàn shèn shì. rán dì jǐn kě fàng xīn, xiōng zuì pà biāo bǎng, cháng cún àn rán shàng yán zhī yì, duàn bù zhì yǒu suǒ wèi mén hù zì biǎo zhě yě. xìn zhōng yán sì dì fú zào bù xū xīn, yì qiè zhòng sì dì zhī bìng, sì dì dāng shì wèi liáng yǒu yào shí zhī yán, xìn zhōng yòu yán dì zhī láo sāo, fēi bù rén zhī rè zhōng, nǎi zhì shì zhī xī yīn dú zhì cǐ, bù shèng wǎng rán! hèn bù dé shēng liǎng chì hū fēi dào jiā, jiāng lǎo dì quàn wèi yī fān, zòng tán shù rì nǎi kuài. rán xiàng shǐ zhū dì yǐ rù xué, zé yáo yán bì wèi xué yuàn ào duò, zhòng kǒu shuò jīn, hé cóng biàn qǐ? suǒ wèi sài wēng shī mǎ, ān zhī fēi fú? kē míng chí zǎo, shí yǒu qián dìng, suī xī yīn niàn qiè, zhèng bù bì yǐ xū míng wěn huái ěr.
信中言兄與諸君子講學，恐其漸成朋黨，所見甚是。然弟盡可放心，兄最怕標榜，常存暗然尚沿之意，斷不至有所謂門戶自表者也。信中言四弟浮躁不虛心，亦切中四弟之病，四弟當視為良友藥石之言，信中又言弟之牢騷，非不人之熱中，乃志士之惜陰；讀至此，不勝惘然！恨不得生兩翅忽飛到家，將老弟勸慰一番，縱談數日乃快。然向使諸弟已入學，則謠言必謂學院傲惰，眾口鑠金，何從辨起？所謂塞翁失馬，安知非福？科名遲早，實有前定，雖惜陰念切，正不必以虛名紊懷耳。

lái xìn yán lǐ jì shū yī běn bàn, hào hào máng máng, kǔ wú suǒ de, jīn yǐ jǐn qì, bù gǎn fù yuè, xiàn dú zhū zǐ gāng mù, rì shí yú yè yún yún shuō dào cǐ chù, bù shèng huǐ hèn! hèn zǎo suì bù céng yòng gōng, rú jīn suī yù jiào dì, pì máng zhě ér yù dǎo rù zhī dà tú yě, qiú qí bù wù nán yǐ, rán xiōng zuì hǎo kǔ sī, yòu dé zhū yì yǒu xiāng zhì zhèng, yú dú shū zhī dào, yǒu bì bù kě yì zhě shù duān, qióng jīng bì zhuān yī jīng, bù kě fàn wù. dú jīng yǐ yán xún yì lǐ wèi běn, kǎo jù míng wù wèi mò, dú zhì yǒu yī nài zì jué, yī jù bù tōng, bù kàn xià jù, jīn rì bù tōng, míng rì zài dú, jīn nián bù tōng, míng nián zài dú, cǐ suǒ wèi nài yě. dú shǐ zhī fǎ, mò miào yú shè shēn chù dì, měi kàn yī chù, rú wǒ biàn yǔ dāng shí zhī rén, chóu zuò xiào yǔ yú qí jiān. bù bì rén rén jiē néng jì yě. dàn jì yī rén, zé huǎng rú jiē qí rén, bù bì shì shì jiē néng jì yě. dàn jì yī shì, zé huǎng rú qīn qí shì, jīng yǐ qióng lǐ, shǐ yǐ kǎo shì, shě cǐ èr zhě. gèng bié wú xué yǐ.
來信言《禮記》疏一本半，浩浩茫茫，苦無所得，今已盡棄，不敢複閱，現讀〈朱子綱目》，日十餘頁云云；說到此處，不勝悔恨！恨早歲不曾用功，如今雖欲教弟，譬盲者而欲導入之大途也，求其不誤難矣，然兄最好苦思，又得諸益友相質證，於讀書之道，有必不可易者數端，窮經必專一經，不可泛騖。讀經以研尋義理為本，考據名物為末，讀至有一耐字訣，一句不通，不看下句，今日不通，明日再讀，今年不通，明年再讀，此所謂耐也。讀史之法，莫妙於設身處地，每看一處，如我便與當時之人，酬酢笑語於其間。不必人人皆能記也。但記一人，則恍如接其人，不必事事皆能記也。但記一事，則恍如親其事，經以窮理，史以考事，舍此二者。更別無學矣。

gài zì xī hàn yǐ zhì yú jīn, shí zì zhī rú, yuē yǒu sān tú: yuē yì lǐ zhī xué, yuē kǎo jù zhī xué, yuē cí zhāng zhī xué, gè zhí yī tú, hù xiāng dǐ huǐ, xiōng zhī sī yì, yǐ bàn yì lǐ zhī xué zuì dà, yì lǐ míng zé gōng xíng yǒu yào, ér jīng jì yǒu běn. cí zhāng zhī xué, yì mín yǐ fā huī yì lǐ zhě yě. kǎo jù zhī xué, wú wú qǔ yān yǐ, cǐ sān tú zhě, jiē cóng shì jīng shǐ, gè yǒu mén jìng, wú yǐ wèi yù dú jīng shǐ, dàn dāng yán jiū yì lǐ, zé xīn yī ér bù fēn.
蓋自西漢以至於今，識字之儒，約有三途：曰義理之學，曰考據之學，曰詞章之學，各執一途，互相詆毀，兄之私意，以辦義理之學最大，義理明則躬行有要，而經濟有本。詞章之學，亦民以發揮義理者也。考據之學，吾無取焉矣，此三途者，皆從事經史，各有門徑，吾以為欲讀經史，但當研究義理，則心一而不紛。

shì gù jīng zé zhuān yī jīng, shǐ zé zhuān zhǔ yì lǐ, cǐ jiē shǒu yuē zhī dào, què hū bù kě yì zhě yě.
是故經則專一經，史則專主義理，此皆守約之道，確乎不可易者也。

ruò fú jīng shǐ ér wài, zhū zi bǎi jiā, hàn niú chōng dòng, huò yù yuè zhī, dàn dāng dú yī rén zhī zhuān jí, bù dāng dōng fān xī yuè, rú dú chāng lí jí, zé mù zhī suǒ jiàn, ěr zhī suǒ wén, wú fēi chāng lí, yǐ wèi tiān dì jiān chú chāng lí jí ér wài, gèng wú bié shū yě. cǐ yī jí wèi dú wán, duàn duàn bù huàn tā jí, yì zhuān zì jué yě. liù dì jǐn jì zhī, dú jīng dú shǐ dú zhuān jí, jiǎng yì lǐ zhī xué, cǐ yǒu zhì zhě wàn bù kě yì zhě yě, shèng rén fù qǐ, bì cóng wú yán yǐ. rán cǐ yì jǐn wèi yǒu dà zhì zhě yán zhī, ruò fú wèi kē míng zhī xué, zé yào dú sì shū wén, dú shì lǜ fù, tóu xù shén duō. sì dì jiǔ dì hòu èr dì tiān zī jiào dī, bì xū wèi míng zhī xué, liù dì jì yǒu dà zhì, suī bù kē míng kě yě.
若夫經史而外，諸子百家，汗牛充棟，或欲閱之，但當讀一人之專集，不當東翻西閱，如讀《昌黎集》，則目之所見，耳之所聞，無非昌黎，以為天地間除《昌黎集》而外，更無別書也。此一集未讀完，斷斷不換他集，亦專字訣也。六弟謹記之，讀經讀史讀專集，講義理之學，此有志者萬不可易者也，聖人復起，必從吾言矣。然此亦僅為有大志者言之，若夫為科名之學，則要讀四書文，讀試律賦，頭緒甚多。四弟九弟厚二弟天資較低，必須為名之學，六弟既有大志，雖不科名可也。

dàn dāng shǒu yī nài zì jué ěr. guān lái xìn yán dú lǐ jì shū, shì bù néng nài zhě, miǎn zhī miǎn zhī!
但當守一耐字訣耳。觀來信言讀《禮記疏》，似不能耐者，勉之勉之！

xiōng shǎo shí tiān fèn bù shèn dī, jué hòu rì yǔ yōng bǐ zhě chù, quán wú suǒ wén, qiào bèi máo sāi jiǔ yǐ. jí yǐ wèi dào jīng hòu, shǐ yǒu zhì xué shī gǔ wén, bìng zuò zì zhī fǎ, yì kǔ wú liáng yǒu. jìn nián dǎo yī èr liáng yǒu, zhī yǒu suǒ wèi jīng xué zhě, jīng jì zhě, yǒu suǒ wèi gōng xíng shí jiàn zhě, shǐ zhī fàn hán kě xué ér zhì yě, mǎ qiān hán yù yì kě xué ér zhì yě, chéng zhū yì kě xué ér zhì yě. gài rán sī jǐn dí qián rì zhī wū, yǐ wèi gēng shēng zhī rén, yǐ wèi fù mǔ zhī xiào zi, yǐ wèi zhū dì zhī xiān dǎo. wú rú tǐ qì běn ruò, ěr míng bù zhǐ, shāo shāo yòng xīn, biàn jué láo dùn. měi rì sī niàn, tiān jì xiàn wǒ yǐ bù néng xī sī, shì tiān bù yù chéng wǒ zhī xué wèn yě, gù jìn rì yǐ lái, yì pō shū sàn.
兄少時天分不甚低，厥後日與庸鄙者處，全無所聞，竅被茅塞久矣。及乙未到京後，始有志學詩古文，並作字之法，亦苦無良友。近年導一二良友，知有所謂經學者，經濟者，有所謂躬行實踐者，始知范韓可學而至也，馬遷韓愈亦可學而至也，程朱亦可學而至也。概然思盡滌前日之污，以為更生之人，以為父母之肖子，以為諸弟之先導。無如體氣本弱，耳鳴不止，稍稍用心，便覺勞頓。每日思念，天既限我以不能昔思，是天不欲成我之學問也，故近日以來，意頗疏散。

lái xìn yòu yán sì dì yǔ jì dì cóng yóu jué ān shī, liù dì jiǔ dì réng lái jīng zhōng, huò yì yè chéng nán yún yún. xiōng yù de lǎo dì gòng zhù jīng zhōng yě, qí qíng rú gū yàn zhī qiú cáo yě. zì jiǔ dì xīn chǒu qiū sī guī, xiōng bǎi jì wǎn liú, jiǔ dì dāng yán zhī, jí zhì qù qiū jué jì nán guī, xiōng shí wú kě rú hé, zhǐ de tīng qí zì biàn. ruò jiǔ dì jīn nián fù lái, zé yī suì zhī nèi, hū qù hū lái, bù shì táng shàng zhū dà rén bù kěn, jí páng guān yì qiě xiào wǒ xiōng dì qīng jǔ wàng dòng. qiě liǎng dì tóng lái, tú fèi xū dé bā shí jīn, cǐ shí shí nán cuò bàn, liù dì yán néng zì wèi shén, yì wèi lì gān kǔ zhī yán ěr.
來信又言四弟與季弟從游覺庵師，六弟九弟仍來京中，或肄業城南云云。兄欲得老弟共住京中也，其情如孤雁之求曹也。自九弟辛丑秋思歸，兄百計挽留，九弟當言之，及至去秋決計南歸，兄實無可如何，只得聽其自便。若九弟今年復來，則一歲之內，忽去忽來，不恃堂上諸大人不肯，即旁觀亦且笑我兄弟輕舉妄動。且兩弟同來，途費須得八十金，此時實難措辦，六弟言能自為什，亦未歷甘苦之言耳。

ruò wǒ jīn nián néng dé yī chà, zé liǎng dì jīn dōng yǔ zhū xiào shān tóng lái shén hǎo. rú liù dì bù yǐ wèi rán, zé zài xiě xìn lái shāng yì kě yě.
若我今年能得一差，則兩弟今冬與朱嘯山同來甚好。如六弟不以為然，則再寫信來商議可也。

jiǔ dì zhī rén, xiě yǒu shì xiáng xì, xī huà shuō tài duǎn, xiōng zé měi měi tài zhǎng, yǐ hòu jié zhǎng bǔ duǎn wèi miào! yáo jiē ruò yǒu dà shì, zhū dì suí qù yī rén, bāng tā jǐ tiān. mù yún jiē wǒ zhǎng xìn, hé yǐ quán wú huí xìn? wú nǎi xián wǒ huà dà zhí hū? fú jī zhī shì, quán bù zú xìn. jiǔ dì zǒng xū lì zhì dú shū, bù bì xiǎng jí cǐ cǐ děng shì. jì dì yī qiè, jiē xū tīng zhū miǎn huà. cǐ cì zhé bìng zǒu shén jí, bù xiá chāo rì jì běn, yú róng hòu gào. dào guāng èr shí sān nián zhēng yuè shí liù rì
九弟之人，寫有事詳細，惜話說太短，兄則每每太長，以後截長補短為妙！堯階若有大事，諸弟隨去一人，幫他幾天。牧雲接我長信，何以全無回信？毋乃嫌我話大直乎？扶乩之事，全不足信。九弟總須立志讀書，不必想及此此等事。季弟一切，皆須聽諸冕話。此次折並走甚急，不暇抄日記本，余容後告。（道光二十三年正月十六日）