wǔ yáng jiē yáng bǐng wèi zuì, wǔ yīn jiē yīn guǐ wèi zhì.
五陽皆陽丙為最,五陰皆陰癸為至。
yuán zhù jiǎ bǐng wù gēng rén wèi yáng, dú bǐng huǒ bǐng yáng zhī jīng, ér wèi yáng zhōng zhī yáng yǐ dīng jǐ xīn guǐ wèi yīn, dú guǐ shuǐ bǐng yīn zhī jīng, ér wèi yīn zhōng zhī yīn.
【原注】甲、丙、戊、庚、壬為陽,獨丙火秉陽之精,而為陽中之陽;乙、丁、己、辛、癸為陰,獨癸水秉陰之精,而為陰中之陰。
rèn shì yuē:
【任氏曰】:
bǐng nǎi chún yáng zhī huǒ, wàn wù mò bù yóu cǐ ér fā, dé cǐ ér liǎn guǐ nǎi chún yīn zhī shuǐ, wàn wù mò bù yóu cǐ ér shēng, dé cǐ ér mào. yáng jí zé yīn shēng, gù bǐng xīn huà shuǐ yīn jí zé yáng shēng, gù wù guǐ huà huǒ. yīn yáng xiāng jì, wàn wù yǒu shēng shēng zhī miào.
丙乃純陽之火,萬物莫不由此而發,得此而斂;癸乃純陰之水,萬物莫不由此而生,得此而茂。陽極則陰生,故丙辛化水;陰極則陽生,故戊癸化火。陰陽相濟,萬物有生生之妙。
fū shí gān zhī qì, yǐ xiān tiān yán zhī, gù yī yuán tóng chū, yǐ hòu tiān yán zhī, yì yī qì xiāng bāo. jiǎ yǐ yī mù yě, bǐng dīng yī huǒ yě, wù jǐ yī tǔ yě, gēng xīn yī jīn yě, rén guǐ yī shuǐ yě, jí fēn bié suǒ yòng, bù guò yáng gāng yīn róu, yáng jiàn yīn shùn ér yǐ. qiè guài mìng jiā zuò gē wèi fù, bǐ nǐ shī lún, jìng yǐ jiǎ mù wèi liáng dòng, yǐ mù wèi huā guǒ bǐng zuò tài yáng, dīng zuò dēng zhú wù zuò chéng qiáng, jǐ zuò tián yuán gēng wèi wán tiě, xīn zuò zhū yù rén wèi jiāng hé, guǐ wèi yǔ lù. xiāng yán yǐ jiǔ, láo bù kě pò, yòng zhī lùn mìng, chéng dà miù yě. rú wèi jiǎ wèi wú gēn sǐ mù, yǐ wèi yǒu gēn huó mù, tóng shì mù ér fēn shēng sǐ, qǐ yáng mù dú bǐng sǐ qì, yīn mù dú bǐng shēng qì hū? yòu wèi huó mù wèi shuǐ fàn, sǐ mù bù wèi shuǐ fàn, qǐ huó mù yù shuǐ qiě piào, ér kū chá yù shuǐ fǎn dìng hū? lùn duàn zhū gàn, rú cǐ zhī lèi, bù yī ér zú, dāng jǐn bì zhī, yǐ jué jiāng lái zhī miù.
夫十干之氣,以先天言之,固一原同出,以後天言之,亦一氣相包。甲乙一木也,丙丁一火也,戊己一土也,庚辛一金也,壬癸一水也,即分別所用,不過陽剛陰柔,陽健陰順而已。竊怪命家作歌為賦,比擬失倫,竟以甲木為梁棟,乙木為花果;丙作太陽,丁作燈燭;戊作城牆,己作田園;庚為頑鐵,辛作珠玉;壬為江河,癸為雨露。相沿已久,牢不可破,用之論命,誠大謬也。如謂甲為無根死木,乙為有根活木,同是木而分生死,豈陽木獨稟死氣,陰木獨稟生氣乎?又謂活木畏水泛,死木不畏水泛,豈活木遇水且漂,而枯槎遇水反定乎?論斷諸干,如此之類,不一而足,當盡避之,以絕將來之謬。
wǔ yáng cóng qì bù cóng shì, wǔ yīn cóng shì wú qíng yì.
五陽從氣不從勢,五陰從勢無情義。
yuán zhù wǔ yáng dé yáng zhī qì, jí néng chéng hū yáng gāng zhī shì, bù wèi cái shā zhī shì wǔ yīn dé yīn zhī qì, jí néng chéng hū yīn shùn zhī yì, gù mù shèng zé cóng mù, huǒ shèng zé cóng huǒ, tǔ shèng zé cóng tǔ, jīn shèng zé cóng jīn, shuǐ shèng zé cóng shuǐ. yú qíng yì zhī suǒ zài zhě, jiàn qí shì shuāi, zé jì zhī yǐ, gài fù rén zhī qíng yě. rú cǐ, ruò dé qì shùn lǐ zhèng zhě, yì wèi bì cóng shì ér wàng yì, suī cóng yì bì zhèng yǐ.
【原注】五陽得陽之氣,即能成乎陽剛之勢,不畏財殺之勢;五陰得陰之氣,即能成乎陰順之義,故木盛則從木,火盛則從火,土盛則從土,金盛則從金,水盛則從水。於情義之所在者,見其勢衰,則忌之矣,蓋婦人之情也。如此,若得氣順理正者,亦未必從勢而忘義,雖從亦必正矣。
rèn shì yuē:
【任氏曰】:
wǔ yáng qì bì, guāng hēng zhī xiàng yì guān wǔ yīn qì xī, bāo hán zhī yùn nán cè. wǔ yáng zhī xìng gāng jiàn, gù bù wèi cái shā, ér yǒu cè yǐn zhī xīn, qí chù shì bù gǒu qiě wǔ yīn zhī xìng róu shùn, gù jiàn shì wàng yì, ér yǒu bǐ lìn zhī xīn, qí chù shì duō jiāo chǎn. shì yǐ róu néng kè zhì gāng, gāng bù néng zhì kè róu yě. dà dǐ qū lì wàng yì zhī tú, jiē yīn qì zhī wèi lì yě háo xiá kāng kǎi zhī rén, jiē yáng qì zhī dú zhōng. rán shàng yǒu yáng zhōng zhī yīn yīn zhōng zhī yáng, yòu yǒu yáng wài yīn nèi yīn wài yáng nèi, yì dāng biàn zhī. yáng zhōng zhī yīn, wài rén yì ér nèi jiān zhà yīn zhōng zhī yáng, wài xiōng xiǎn ér nèi rén cí yáng wài yīn nèi zhě, bāo cáng huò xīn yīn wài yáng nèi zhě, bǐng chí zhí dào. cǐ rén pǐn zhī duān xié? gù bù kě yǐ bù biàn. yào zài qì shì shùn zhèng, sì zhù wǔ xíng tíng yún, shù bù piān yǐ, zì wú sǔn rén lì jǐ zhī xīn. fán chí shēn shè shì zhī dào, qū bì bì xiān zhī rén, gù yún" zé qí shàn zhě ér cóng zhī", jí cǐ yì yě.
五陽氣避,光亨之象易觀;五陰氣翕,包含之蘊難測。五陽之性剛健,故不畏財煞,而有測隱之心,其處世不苟且;五陰之性柔順,故見勢忘義,而有鄙吝之心,其處世多驕諂。是以柔能克制剛,剛不能制克柔也。大抵趨利忘義之徒,皆陰氣之為戾也;豪俠慷慨之人,皆陽氣之獨鍾。然尚有陽中之陰、陰中之陽,又有陽外陰內、陰外陽內,亦當辨之。陽中之陰,外仁義而內奸詐;陰中之陽,外兇險而內仁慈;陽外陰內者,包藏禍心;陰外陽內者,秉持直道。此人品之端邪?故不可以不辨。要在氣勢順正,四柱五行停勻,庶不偏倚,自無損人利己之心。凡持身涉世之道,趨避必先知人,故云"擇其善者而從之",即此意也。
jiǎ mù cān tiān, tuō tāi yào huǒ. chūn bù róng jīn, qiū bù róng tǔ. huǒ chì chéng lóng, shuǐ dàng qí hǔ. dì rùn tiān hé, zhí lì qiān gǔ.
甲木參天,脫胎要火。春不容金,秋不容土。火熾乘龍,水宕騎虎。地潤天和,植立千古。
yuán zhù chún yáng zhī mù, cān tiān xióng zhuàng. huǒ zhě mù zhī zǐ yě, wàng mù dé huǒ ér yù fū róng. shēng yú chūn zé qī jīn, ér bù néng róng jīn yě shēng yú qiū zé zhù jīn, ér bù néng róng tǔ yě. yín wǔ xū, bǐng dīng duō jiàn ér zuò chén, zé néng guī shēn zi chén, rén guǐ duō jiàn ér zuò yín, zé néng nà. shǐ tǔ qì bù gàn, shuǐ qì bù xiāo, zé néng zhǎng shēng yǐ.
【原注】純陽之木,參天雄壯。火者木之子也,旺木得火而愈敷榮。生於春則欺金,而不能容金也;生於秋則助金,而不能容土也。寅午戌,丙丁多見而坐辰,則能歸;申子辰,壬癸多見而坐寅,則能納。使土氣不干,水氣不消,則能長生矣。
rèn shì yuē:
【任氏曰】:
jiǎ wèi chún yáng zhī mù, tǐ běn jiān gù, cān tiān zhī shì, yòu jí xióng zhuàng. shēng yú chūn chū, mù nèn qì hán, dé huǒ ér fā róng shēng yú zhòng chūn, wàng jí zhī shì, yí xiè qí jīng yīng. suǒ wèi qiáng mù dé huǒ, fāng huà qí wán. kè zhī zhě jīn, rán jīn shǔ xiū qiú, yǐ shuāi jīn ér kè wàng mù, mù jiān jīn quē, shì suǒ bì rán, gù chūn bù róng jīn yě. shēng yú qiū, shī shí jiù shuāi, dàn zhī yè suī diāo luò jiàn xī, gēn qì què shōu liǎn xià dá, shòu kè zhě tǔ. qiū tǔ shēng jīn xiè qì, zuì wèi xū báo. yǐ xū qì zhī tǔ, yù xià gōng zhī mù, bù néng péi mù zhī gēn, bì fǎn zāo qí qīng xiàn, gù qiū bù róng tǔ yě. zhù zhōng yín wǔ xū quán, yòu tòu bǐng dīng, bù wéi xiè qì tài guò, ér mù qiě bèi fén, yí zuò chén, chén wèi shuǐ kù, qí tǔ shī, shī tǔ néng shēng mù xiè huǒ, suǒ wèi huǒ chì chéng lóng yě. shēn zi chén quán yòu tòu rén guǐ, shuǐ fàn mù fú, yí zuò yín, yín nǎi huǒ tǔ shēng dì, mù zhī lù wàng, néng nà shuǐ qì, bù zhì fú fàn, suǒ wèi shuǐ dàng qí hǔ yě. rú guǒ jīn bù ruì, tǔ bù zào, huǒ bù liè, shuǐ bù kuáng, fēi zhí lì qiān gǔ ér dé zhǎng shēng zhě zāi!
甲為純陽之木,體本堅固,參天之勢,又極雄壯。生於春初,木嫩氣寒,得火而發榮;生於仲春,旺極之勢,宜泄其菁英。所謂強木得火,方化其頑。克之者金,然金屬休囚,以衰金而克旺木,木堅金缺,勢所必然,故春不容金也。生於秋,失時就衰,但枝葉雖凋落漸稀,根氣卻收斂下達,受克者土。秋土生金泄氣,最為虛薄。以虛氣之土,遇下攻之木,不能培木之根,必反遭其傾陷,故秋不容土也。柱中寅午戌全,又透丙丁,不惟泄氣太過,而木且被焚,宜坐辰,辰為水庫,其土濕,濕土能生木泄火,所謂火熾乘龍也。申子辰全又透壬癸,水泛木浮,宜坐寅,寅乃火土生地,木之祿旺,能納水氣,不致浮泛,所謂水宕騎虎也。如果金不銳,土不燥,火不烈,水不狂,非植立千古而得長生者哉!
yǐ mù suī róu, kuī yáng jiě niú. huái dīng bào bǐng, kuà fèng chéng hóu. xū shī zhī dì, qí mǎ yì yōu. téng luó xì jiǎ, kě chūn kě qiū.
乙木雖柔,刲羊解牛。懷丁抱丙,跨鳳乘猴。虛濕之地,騎馬亦憂。藤蘿系甲,可春可秋。
yuán zhù yǐ mù zhě, shēng yú chūn rú táo lǐ, xià rú hé jià, qiū rú tóng guì, dōng rú qí pā. zuò chǒu wèi néng zhì róu tǔ, rú gē zǎi yáng jiě gē niú rán, zhǐ yào yǒu yī bǐng dīng, zé suī shēng shēn yǒu zhī yuè, yì bù wèi zhī shēng yú zǐ yuè, ér yòu rén guǐ fā tòu zhě, zé suī zuò wǔ, yì bù néng fā shēng. gù yì zhī zuò chǒu wèi yuè zhī wèi měi. jiǎ yǔ yín zì duō jiàn, dì cóng xiōng yì, pì zhī téng luó fù qiáo mù, bù wèi zhuó fá yě.
【原注】乙木者,生於春如桃李,夏如禾稼,秋如桐桂,冬如奇葩。坐丑未能制柔土,如割宰羊、解割牛然,只要有一丙丁,則雖生申酉之月,亦不胃之;生於子月,而又壬癸發透者,則雖坐午,亦不能發生。故益知坐丑未月之為美。甲與寅字多見,弟從兄義,譬之藤蘿附喬木,不畏斫伐也。
rèn shì yuē:
【任氏曰】:
yǐ mù zhě, jiǎ zhī zhì, ér chéng jiǎ zhī shēng qì yě. chūn rú táo lǐ, jīn kè zé diāo xià rú hé jiā, shuǐ zī dé shēng qiū rú tóng guì, jīn wàng huǒ zhì dōng rú qí pā, huǒ shī tǔ péi. shēng yú chūn yí huǒ zhě, xǐ qí fā róng yě shēng yú xià yí shuǐ zhě, rùn dì zhī zào yě shēng yú qiū yí huǒ zhě, shǐ qí kè jīn yě shēng yú dōng yí huǒ zhě, jiě tiān zhī dòng yě. gē yáng jiě niú zhě, shēng yú chǒu wèi yuè, huò yǐ wèi yǐ chǒu rì, wèi nǎi mù kù, dé yǐ pán gēn, chǒu nǎi shī tǔ, kě yǐ shòu qì yě. huái dīng bào bǐng, kuà fèng chéng hóu zhě, shēng yú shēn yǒu yuè, huò yǐ yǒu rì, dé bǐng dīng tòu chū tiān gān, yǒu shuǐ bù xiāng zhēng kè, zhì huà dé yí, bù wèi jīn qiáng. xū shī zhī dì, qí mǎ yì yōu zhě, shēng yú hài zǐ yuè, sì zhù wú bǐng dīng, yòu wú xū wèi zào tǔ, jí shǐ nián zhī yǒu wǔ, yì nán fā shēng yě. tiān gān jiǎ tòu, dì zhī yín cáng, cǐ wèi yuān luó xì sōng bǎi, chūn gù dé zhù, qiū yì hé fú, gù kě chūn kě qiū, yán sì jì jiē kě yě.
乙木者,甲之質,而承甲之生氣也。春如桃李,金克則凋;夏如禾家,水滋得生;秋如桐桂,金旺火制;冬如奇葩,火濕土培。生於春宜火者,喜其發榮也;生於夏宜水者,潤地之燥也;生於秋宜火者,使其克金也;生於冬宜火者,解天之凍也。割羊解牛者,生於丑未月,或乙未乙丑日,未乃木庫,得以蟠根,丑乃濕土,可以受氣也。懷丁抱丙,跨鳳乘猴者,生於申酉月,或乙酉日,得丙丁透出天干,有水不相爭克,制化得宜,不畏金強。虛濕之地,騎馬亦憂者,生於亥子月,四柱無丙丁,又無戌未燥土,即使年支有午,亦難發生也。天干甲透,地支寅藏,此謂鳶蘿系松柏,春固得助,秋亦合扶,故可春可秋,言四季皆可也。
bǐng huǒ měng liè, qī shuāng wǔ xuě. néng duàn gēng jīn, féng xīn fǎn qiè. tǔ zhòng chéng cí, shuǐ chāng xiǎn jié. hǔ mǎ quǎn xiāng, jiǎ mù ruò lái, bì dāng fén miè yī běn zuò hǔ mǎ quǎn xiāng, jiǎ lái chéng miè.
丙火猛烈,欺霜侮雪。能煅庚金,逢辛反怯。土眾成慈,水猖顯節。虎馬犬鄉,甲木若來,必當焚滅(一本作虎馬犬鄉,甲來成滅)。
yuán zhù huǒ yáng jīng yě, bǐng huǒ zhuó yáng zhī zhì, gù měng liè, bù wèi qiū ér qī shuāng, bù wèi dōng ér wǔ xuě. gēng jīn suī wán, lì néng duàn zhī, xīn jīn běn róu, hé ér fǎn ruò. tǔ qí zi yě, jiàn wù jǐ duō ér chéng cí ài zhī dé shuǐ qí jūn yě, yù rén guǐ wàng ér xiǎn zhōng jié zhī fēng. zhì yú wèi suì yán shàng zhī xìng, ér yù yín wǔ xū sān wèi zhě, lù jiǎ mù zé zào ér fén miè yě.
【原注】火陽精也,丙火灼陽之至,故猛烈,不畏秋而欺霜,不畏冬而侮雪。庚金雖頑,力能煅之,辛金本柔,合而反弱。土其子也,見戊己多而成慈愛之德;水其君也,遇壬癸旺而顯忠節之風。至於未遂炎上之性,而遇寅午戌三位者,露甲木則燥而焚滅也。
rèn shì yuē:
【任氏曰】:
bǐng nǎi chún yáng zhī huǒ, qí shì měng liè, qī shuāng wǔ xuě, yǒu chú hán jiě dòng zhī gōng. néng duàn gēng jīn, yù qiáng bào ér shī kè fá yě féng xīn fǎn qiè, hé róu shùn ér yù hé píng yě. tǔ zhòng chéng cí, bù líng xià yě shuǐ chāng xiǎn jié, bù yuán shàng yě. hǔ mǎ quǎn xiāng zhě, zhī zuò yín wǔ xū, huǒ shì yǐ guò yú měng liè, ruò zài jiàn jiǎ mù lái shēng, zhuǎn zhì fén miè yě. yóu cǐ lùn zhī, xiè qí wēi, xū yòng jǐ tǔ è qí yàn, bì yào rén shuǐ shùn qí xìng, hái xū xīn jīn. jǐ tǔ bēi shī zhī tǐ, néng shōu yuán yáng zhī qì wù tǔ gāo zào, jiàn bǐng huǒ ér jiāo chè yǐ. rén shuǐ gāng zhōng zhī dé, néng zhì bào liè zhī huǒ guǐ shuǐ yīn róu, féng bǐng huǒ ér hé gān yǐ. xīn jīn róu ruǎn zhī wù, míng zuò hé ér xiāng qīn, àn huà shuǐ ér xiāng jì gēng jīn gāng jiàn, gāng yòu féng gāng, shì bù liǎng lì. cǐ suī jǔ wǔ xíng ér lùn, rán shì shì rén qíng, hé mò bù rán!
丙乃純陽之火,其勢猛烈,欺霜侮雪,有除寒解凍之功。能煅庚金,遇強暴而施克伐也;逢辛反怯,合柔順而寓和平也。土眾成慈,不凌下也;水猖顯節,不援上也。虎馬犬鄉者,支坐寅午戌,火勢已過於猛烈,若再見甲木來生,轉致焚滅也。由此論之,泄其威,須用己土;遏其焰,必要壬水;順其性,還須辛金。己土卑濕之體,能收元陽之氣;戊土高燥,見丙火而焦坼矣。壬水剛中之德,能制暴烈之火;癸水陰柔,逢丙火而涸乾矣。辛金柔軟之物,明作合而相親,暗化水而相濟;庚金剛健,剛又逢剛,勢不兩立。此雖舉五行而論,然世事人情,何莫不然!
dīng huǒ róu zhōng, nèi xìng zhāo róng. bào yǐ ér xiào, hé rén ér zhōng. wàng ér bù liè, shuāi ér bù qióng, rú yǒu dí mǔ, kě qiū kě dōng.
丁火柔中,內性昭融。抱乙而孝,合壬而忠。旺而不烈,衰而不窮,如有嫡母,可秋可冬。
yuán zhù dīng gàn shǔ yīn, huǒ xìng suī yīn, róu ér dé qí zhōng yǐ. wài róu shùn ér nèi wén míng, nèi xìng qǐ bù zhāo róng hū? yǐ fēi dīng zhī dí mǔ yě, yǐ wèi xīn ér xīn bào zhī, bù ruò bǐng bào jiǎ ér fǎn néng fén jiǎ mù yě, bù ruò yǐ bào dīng ér fǎn néng huì dīng huǒ yě, qí xiào yì hū rén yǐ. rén wèi dīng zhī zhèng jūn yě, rén wèi wù ér dīng hé zhī, wài zé fǔ xù wù tǔ, néng shǐ wù tǔ bù qī rén yě, nèi zé àn huà mù shén, ér shǐ wù tǔ bù gǎn kàng hū rén yě, qí zhōng yì hū rén yǐ. shēng yú qiū dōng, dé yī jiǎ mù, zé yǐ zhī bù miè, ér yàn zhì wú qióng yě, gù yuē kě qiū kě dōng. jiē róu zhī dào yě.
【原注】丁干屬陰,火性雖陰,柔而得其中矣。外柔順而內文明,內性豈不昭融乎?乙非丁之嫡母也,乙畏辛而辛抱之,不若丙抱甲而反能焚甲木也,不若乙抱丁而反能晦丁火也,其孝異乎人矣。壬為丁之正君也,壬畏戊而丁合之,外則撫恤戊土,能使戊土不欺壬也,內則暗化木神,而使戊土不敢抗乎壬也,其忠異乎人矣。生於秋冬,得一甲木,則倚之不滅,而焰至無窮也,故曰可秋可冬。皆柔之道也。
rèn shì yuē:
【任氏曰】:
dīng fēi dēng zhú zhī wèi, jiào bǐng huǒ zé róu zhōng ěr. nèi xìng zhāo róng zhě, wén míng zhī xiàng yě. bào yǐ ér xiào, míng shǐ xīn jīn bù shāng yǐ mù yě hé rén ér zhōng, àn shǐ wù tǔ bù shāng rén shuǐ yě. wéi qí róu zhōng, gù wú tài guò bù jí zhī bì, suī shí dāng chéng wàng, ér bù zhì hè yán jí shí zhí jiù shuāi, ér bù zhì yú xī miè. gān tòu jiǎ yǐ, qiū shēng bù wèi jīn zhī cáng yín mǎo, dōng chǎn bù jì shuǐ.
丁非燈燭之謂,較丙火則柔中耳。內性昭融者,文明之象也。抱乙而孝,明使辛金不傷乙木也;合壬而忠,暗使戊土不傷壬水也。惟其柔中,故無太過不及之弊,雖時當乘旺,而不至赫炎;即時值就衰,而不至於熄滅。干透甲乙,秋生不畏金;支藏寅卯,冬產不忌水。
wù tǔ gù zhòng, jì zhōng qiě zhèng. jìng xī dòng pì, wàn wù sī mìng. shuǐ rùn wù shēng, huǒ zào wù bìng. ruò zài gěn kūn, pà chōng yí jìng.
戊土固重,既中且正。靜翕動辟,萬物司命。水潤物生,火燥物病。若在艮坤,怕沖宜靜。
yuán zhù wù tǔ fēi chéng qiáng dī àn zhī wèi yě, jiào jǐ tè gāo hòu gāng zào, nǎi jǐ tǔ fā yuán zhī dì, dé hū zhōng qì ér qiě zhèng dà yǐ. chūn xià zé qì pì ér shēng wàn wù, qiū dōng zé qì xī ér chéng wàn wù, gù wèi wàn wù zhī sī mìng yě. qí qì shǔ yáng, xǐ rùn bù xǐ zào, zuò yín pà shēn, zuò shēn pà yín. gài chōng zé gēn dòng, fēi dì dào zhī zhèng yě, gù yí jìng.
【原注】戊土非城牆堤岸之謂也,較己特高厚剛燥,乃己土發源之地,得乎中氣而且正大矣。春夏則氣辟而生萬物,秋冬則氣翕而成萬物,故為萬物之司命也。其氣屬陽,喜潤不喜燥,坐寅怕申,坐申怕寅。蓋沖則根動,非地道之正也,故宜靜。
rèn shì yuē:
【任氏曰】:
wù wèi yáng tǔ, qí qì gù zhòng, jū zhōng de zhèng. chūn xià qì dòng ér bì, zé fā shēng, qiū dōng qì jìng ér xī, zé shōu cáng, gù wèi wàn wù zhī sī mìng yě. qí qì gāo hòu, shēng yú chūn xià, huǒ wàng yí shuǐ rùn zhī, zé wàn wù fā shēng, zào zé wù kū shēng yú qiū dōng, shuǐ duō yí huǒ nuǎn zhī, zé wàn wù huà chéng, shī zé wù bìng. gěn kūn zhě, yín shēn zhī yuè yě. chūn zé shòu kè, qì xū yí jìng qiū zé duō xiè, tǐ báo pà chōng. huò zuò yín shēn rì, yì xǐ jìng jì chōng. yòu shēng sì jì yuè zhě, zuì xǐ gēng shēn xīn yǒu zhī jīn, xiù qì liú xíng, dìng wèi guì gé, jǐ tǔ yì rán. rú zhù jiàn mù huǒ, huò xíng yùn yù zhī, zé pò yǐ.
戊為陽土,其氣固重,居中得正。春夏氣動而避,則發生,秋冬氣靜而翕,則收藏,故為萬物之司命也。其氣高厚,生於春夏,火旺宜水潤之,則萬物發生,燥則物枯;生於秋冬,水多宜火暖之,則萬物化成,濕則物病。艮坤者,寅申之月也。春則受克,氣虛宜靜;秋則多泄,體薄怕沖。或坐寅申日,亦喜靜忌沖。又生四季月者,最喜庚申辛酉之金,秀氣流行,定為貴格,己土亦然。如柱見木火,或行運遇之,則破矣。
jǐ tǔ bēi shī, zhōng zhèng xù cáng. bù chóu mù shèng, bù wèi shuǐ kuáng. huǒ shǎo huǒ huì, jīn duō jīn guāng. ruò yào wù wàng, yí zhù yí bāng.
己土卑濕,中正蓄藏。不愁木盛,不畏水狂。火少火晦,金多金光。若要物旺,宜助宜幫。
jǐ tǔ bēi báo ruǎn shī, nǎi wù tǔ zhī yè zhī dì, yì zhǔ zhōng zhèng ér néng xù cáng wàn wù. róu tǔ néng shēng mù, fēi mù suǒ néng kè, gù bù chóu mù shèng tǔ shēn ér néng nà shuǐ, fēi shuǐ suǒ néng dàng, gù bù wèi shuǐ kuáng. wú gēn zhī huǒ, bù néng shēng shī tǔ, gù huǒ shǎo ér huǒ fǎn huì shī tǔ néng rùn jīn qì, gù jīn duō ér jīn guāng cǎi, fǎn qīng yíng kě guān. cǐ qí wú wèi ér yǒu wèi zhī miào yòng. ruò yào wàn wù chōng shèng zhǎng wàng, wéi tǔ shì shēn gù, yòu dé huǒ qì nuǎn huo fāng kě.
己土卑薄軟濕,乃戊土枝葉之地,亦主中正而能蓄藏萬物。柔土能生木,非木所能克,故不愁木盛;土深而能納水,非水所能盪,故不畏水狂。無根之火,不能生濕土,故火少而火反晦;濕土能潤金氣,故金多而金光彩,反清瑩可觀。此其無為而有為之妙用。若要萬物充盛長旺,惟土勢深固,又得火氣暖和方可。
rèn shì yuē:
【任氏曰】:
jǐ tǔ wèi yīn shī zhī dì, zhōng zhèng xù cáng, guàn bā fāng ér wàng sì jì, yǒu zī shēng bù xī zhī miào yòng yān. bù chóu mù shèng zhě, qí xìng róu hé, mù jiè yǐ péi yǎng, mù bù kè yě. bù wèi shuǐ kuáng zhě, qí tǐ duān níng, shuǐ dé yǐ nà cáng, shuǐ bù chōng yě. shuǐ shǎo huǒ huì zhě, dīng huǒ yě, yīn tǔ néng liǎn huǒ, huì huǒ yě. jīn duō jīn guāng zhě, xīn jīn yě, shī tǔ néng shēng jīn, rùn jīn yě. zhù zhōng tǔ qì shēn gù, yòu dé bǐng huǒ qù qí yīn shī zhī qì, gèng zú yǐ zī shēng wàn wù, suǒ wèi yí zhù yí bāng zhě yě.
己土為陰濕之地,中正蓄藏,貫八方而旺四季,有滋生不息之妙用焉。不愁木盛者,其性柔和,木藉以培養,木不克也。不畏水狂者,其體端凝,水得以納藏,水不沖也。水少火晦者,丁火也,陰土能斂火,晦火也。金多金光者,辛金也,濕土能生金,潤金也。柱中土氣深固,又得丙火去其陰濕之氣,更足以滋生萬物,所謂宜助宜幫者也。
gēng jīn dài shā, gāng jiàn wèi zuì. dé shuǐ ér qīng, dé huǒ ér ruì. tǔ rùn zé shēng, tǔ gàn zé cuì. néng yíng jiǎ xiōng, shū yú yǐ mèi.
庚金帶煞,剛健為最。得水而清,得火而銳。土潤則生,土干則脆。能贏甲兄,輸於乙妹。
yuán zhù gēng jīn nǎi tiān shàng zhī tài bái, dài shā ér gāng jiàn. jiàn ér dé shuǐ, zé qì liú ér qīng gāng ér dé huǒ, zé qì chún ér ruì. yǒu shuǐ zhī tǔ, néng quán qí shēng yǒu huǒ zhī tǔ, néng shǐ qí cuì. jiǎ mù suī qiáng, lì zú fá zhī yǐ mù suī róu, hé ér fǎn ruò.
【原注】庚金乃天上之太白,帶殺而剛健。健而得水,則氣流而清;剛而得火,則氣純而銳。有水之土,能全其生;有火之土,能使其脆。甲木雖強,力足伐之;乙木雖柔,合而反弱。
rèn shì yuē:
【任氏曰】:
gēng nǎi qiū tiān sù shā zhī qì, gāng jiàn wèi zuì. dé shuǐ ér qīng zhě, rén shuǐ yě, rén shuǐ fā shēng, yǐn tōng gāng shā zhī xìng, biàn jué cuì lì jīng yíng. dé huǒ ér ruì zhě, dīng huǒ yě, dīng huǒ yīn róu, bù yǔ gēng jīn wèi dí, liáng yě xiāo róng, suì chéng jiàn jǐ, hóng lú duàn liàn, shí lù fēng zhēn. shēng yú chūn xià, qí qì shāo ruò, yù chǒu chén zhī shī tǔ zé shēng, féng wèi xū zhī zào tǔ zé cuì. jiǎ mù zhèng dí, lì néng fá zhī yǔ yǐ xiāng hé, zhuǎn jué yǒu qíng. yǐ fēi jǐn hé gēng ér zhù bào, gēng yì fēi jǐn hé yǐ ér fǎn ruò yě, yí xiáng biàn zhī.
庚乃秋天肅殺之氣,剛健為最。得水而清者,壬水也,壬水發生,引通剛殺之性,便覺淬厲晶瑩。得火而銳者,丁火也,丁火陰柔,不與庚金為敵,良冶銷熔,遂成劍戟,洪爐煅煉,時露鋒砧。生於春夏,其氣稍弱,遇丑辰之濕土則生,逢未戌之燥土則脆。甲木正敵,力能伐之;與乙相合,轉覺有情。乙非盡合庚而助暴,庚亦非盡合乙而反弱也,宜詳辨之。
xīn jīn ruǎn ruò, wēn rùn ér qīng. wèi tǔ zhī dié, lè shuǐ zhī yíng. néng fú shè jì, néng jiù shēng líng. rè zé xǐ mǔ, hán zé xǐ dīng.
辛金軟弱,溫潤而清。畏土之疊,樂水之盈。能扶社稷,能救生靈。熱則喜母,寒則喜丁。
yuán zhù xīn nǎi yīn jīn, fēi zhū yù zhī wèi yě. fán wēn ruǎn qīng rùn zhě, jiē xīn jīn yě. wù jǐ tǔ duō ér néng mái, gù wèi zhī rén guǐ shuǐ duō ér bì xiù, gù lè zhī. xīn wèi bǐng zhī chén yě, hé bǐng huà shuǐ, shǐ bǐng huǒ chén fú rén shuǐ, ér ān fú shè jì xīn wèi jiǎ zhī jūn yě, hé bǐng huà shuǐ, shǐ bǐng huǒ bù fén jiǎ mù, ér jiù yuán shēng líng. shēng yú jiǔ xià ér dé jǐ tǔ, zé néng huì huǒ ér cún zhī shēng yú lóng dōng ér dé dīng huǒ, zé néng dí hán ér yǎng zhī. gù xīn jīn shēng yú dōng yuè, jiàn bǐng huǒ zé nán mìng bù guì, suī guì yì bù zhōng nǚ mìng kè fū, bù kè yì bù hé. jiàn dīng nán nǚ jiē guì qiě shùn.
【原注】辛乃陰金,非珠玉之謂也。凡溫軟清潤者,皆辛金也。戊己土多而能埋,故畏之;壬癸水多而必秀,故樂之。辛為丙之臣也,合丙化水,使丙火臣服壬水,而安扶社稷;辛為甲之君也,合丙化水,使丙火不焚甲木,而救援生靈。生於九夏而得己土,則能晦火而存之;生於隆冬而得丁火,則能敵寒而養之。故辛金生於冬月,見丙火則男命不貴,雖貴亦不忠;女命克夫,不克亦不和。見丁男女皆貴且順。
rèn shì yuē:
【任氏曰】:
xīn jīn nǎi rén jiān wǔ jīn zhī zhì, gù qīng rùn kě guān. wèi tǔ zhī dié zhě, wù tǔ tài zhòng, ér hé shuǐ mái jīn lè shuǐ zhī yíng zhě, rén shuǐ yǒu yú, ér rùn tǔ yǎng jīn yě. xīn wèi jiǎ zhī jūn yě, bǐng huǒ néng fén jiǎ mù, hé ér huà shuǐ, shǐ bǐng huǒ bù fén jiǎ mù, fǎn yǒu xiāng shēng zhī xiàng xīn wèi bǐng zhī chén yě, bǐng huǒ néng shēng wù tǔ, hé bǐng huà shuǐ, shǐ bǐng huǒ bù shēng wù tǔ, fǎn yǒu xiāng zhù zhī měi. qǐ fēi fú shè jì jiù shēng líng hū? shēng yú xià ér huǒ duō, yǒu jǐ tǔ zé huì huǒ ér shēng jīn shēng yú dōng ér shuǐ wàng, yǒu dīng huǒ zé wēn shuǐ ér yǎng jīn. suǒ wèi rè zé xǐ mǔ, hán zé xǐ dīng yě.
辛金乃人間五金之質,故清潤可觀。畏土之疊者,戊土太重,而涸水埋金;樂水之盈者,壬水有餘,而潤土養金也。辛為甲之君也,丙火能焚甲木,合而化水,使丙火不焚甲木,反有相生之象;辛為丙之臣也,丙火能生戊土,合丙化水,使丙火不生戊土,反有相助之美。豈非扶社稷救生靈乎?生於夏而火多,有己土則晦火而生金;生於冬而水旺,有丁火則溫水而養金。所謂熱則喜母,寒則喜丁也。
rén shuǐ tōng hé, néng xiè jīn qì, gāng zhōng zhī dé, zhōu liú bù zhì. tōng gēn tòu guǐ, chōng tiān bēn dì. huà zé yǒu qíng, cóng zé xiāng jì.
壬水通河,能泄金氣,剛中之德,周流不滯。通根透癸,沖天奔地。化則有情,從則相濟。
yuán zhù rén shuǐ jí guǐ shuǐ zhī fā yuán, kūn lún zhī shuǐ yě guǐ shuǐ jí rén shuǐ zhī guī sù, fú sāng zhī shuǐ yě. yǒu fèn yǒu hé, yùn xíng bù xī, suǒ yǐ wèi bǎi chuān zhě cǐ yě, yì wèi yǔ lù zhě cǐ yě, shì bù kě qí ér èr zhī. shēn wèi tiān guān, nǎi tiān hé zhī kǒu, rén shuǐ zhǎng shēng yú cǐ, néng xiè xī fāng jīn qì. zhōu liú zhī xìng, chōng jìn bù zhì, gāng zhōng zhī dé yóu rán yě. ruò shēn zi chén quán ér yòu tòu guǐ, zé qí shì chōng bēn, bù kě è yě. rú dōng hǎi běn fā duān yú tiān hé, fù chéng shuǐ huàn, mìng zhòng yù zhī, ruò wú cái guān zhě, qí huò dāng hé rú zāi! hé dīng huà mù, yòu shēng dīng huǒ, zé kě wèi yǒu qíng néng zhì bǐng huǒ, bù shǐ qí duó dīng zhī ài, gù wèi fū yì ér wèi jūn rén. shēng yú jiǔ xià, zé sì wǔ wèi shēn huǒ tǔ zhī qì, dé rén shuǐ xūn zhēng ér chéng yǔ lù, gù suī cóng huǒ tǔ, wèi cháng bù xiāng jì yě.
【原注】壬水即癸水之發源,崑崙之水也;癸水即壬水之歸宿,扶桑之水也。有分有合,運行不息,所以為百川者此也,亦為雨露者此也,是不可歧而二之。申為天關,乃天河之口,壬水長生於此,能泄西方金氣。周流之性,衝進不滯,剛中之德猶然也。若申子辰全而又透癸,則其勢沖奔,不可遏也。如東海本發端於天河,復成水患,命中遇之,若無財官者,其禍當何如哉!合丁化木,又生丁火,則可謂有情;能制丙火,不使其奪丁之愛,故為夫義而為君仁。生於九夏,則巳、午、未、申火土之氣,得壬水熏蒸而成雨露,故雖從火土,未嘗不相濟也。
rèn shì yuē:
【任氏曰】:
rén wèi yáng shuǐ. tōng hé zhě, jí tiān hé yě, zhǎng shēng zài shēn, shēn zài tiān hé zhī kǒu, yòu zài kūn fāng, rén shuǐ shēng cǐ, néng xiè xī fāng sù shā qì, suǒ yǐ wèi gāng zhōng zhī dé yě. bǎi chuān zhī yuán, zhōu liú bù zhì, yì jìn ér nán tuì yě. rú shēn zi chén quán, yòu tòu guǐ shuǐ, qí shì fàn làn, zòng yǒu wù jǐ zhī tǔ, yì bù néng zhǐ qí liú, ruò qiáng zhì zhī, fǎn chōng jī ér chéng shuǐ huàn, bì xū yòng mù xiè zhī, shùn qí qì shì, bù zhì yú chōng bēn yě. hé dīng huà mù, yòu néng shēng huǒ, bù xī zhī miào, huà zé yǒu qíng yě. shēng yú sì wǔ liù yuè, zhù zhōng huǒ tǔ bìng wàng, bié wú jīn shuǐ xiàng zhù. huǒ wàng tòu gàn zé cóng huǒ, tǔ wàng tòu gàn zé cóng tǔ, diào hé rùn zé, réng yǒu xiāng jì zhī gōng yě.
壬為陽水。通河者,即天河也,長生在申,申在天河之口,又在坤方,壬水生此,能泄西方肅殺氣,所以為剛中之德也。百川之源,周流不滯,易進而難退也。如申子辰全,又透癸水,其勢泛濫,縱有戊己之土,亦不能止其流,若強制之,反衝激而成水患,必須用木泄之,順其氣勢,不至於沖奔也。合丁化木,又能生火,不息之妙,化則有情也。生於四、五、六月,柱中火土並旺,別無金水相助。火旺透干則從火,土旺透干則從土,調和潤澤,仍有相濟之功也。
guǐ shuǐ zhì ruò, dá yú tiān jīn. dé lóng ér yùn, gōng huà sī shén. bù chóu huǒ tǔ, bù lùn gēng xīn. hé wù jiàn huǒ, huà xiàng sī zhēn.
癸水至弱,達於天津。得龍而運,功化斯神。不愁火土,不論庚辛。合戊見火,化象斯真。
yuán zhù guǐ shuǐ nǎi yīn zhī chún ér zhì ruò, gù fú sāng yǒu ruò shuǐ yě. dá yú tiān jīn, suí tiān ér yùn, dé lóng yǐ chéng yún yǔ, nǎi néng rùn zé wàn wù, gōng huà sī shén. fán zhù zhōng yǒu jiǎ yǐ yín mǎo, jiē néng yùn shuǐ qì, shēng mù zhì huǒ, rùn tǔ yǎng jīn, dìng wèi guì gé, huǒ tǔ suī duō bù wèi. zhì yú gēng jīn, zé bù lài qí shēng, yì bù jì qí duō. wéi hé wù tǔ huà huǒ yě, wù shēng yín, guǐ shēng mǎo, jiē shǔ dōng fāng, gù néng shēng huǒ. cǐ gù yī shuō yě, bù zhī dì bù mǎn dōng nán, wù tǔ zhī jí chù, jí guǐ shuǐ zhī jǐn chù, nǎi tài yáng qǐ fāng yě, gù huà huǒ. fán wù guǐ dé bǐng dīng tòu zhě, bù lùn shuāi wàng, qiū dōng jiē néng huà huǒ, zuì wèi zhēn yě.
【原注】癸水乃陰之純而至弱,故扶桑有弱水也。達於天津,隨天而運,得龍以成雲雨,乃能潤澤萬物,功化斯神。凡柱中有甲乙寅卯,皆能運水氣,生木製火,潤土養金,定為貴格,火土雖多不畏。至於庚金,則不賴其生,亦不忌其多。惟合戊土化火也,戊生寅,癸生卯,皆屬東方,故能生火。此固一說也,不知地不滿東南,戊土之極處,即癸水之盡處,乃太陽起方也,故化火。凡戊癸得丙丁透者,不論衰旺,秋冬皆能化火,最為真也。
rèn shì yuē:
【任氏曰】:
guǐ shuǐ fēi yǔ lù zhī wèi, nǎi chún yīn zhī shuǐ. fā yuán suī zhǎng, qí xìng jí ruò, qí shì zuì jìng, néng rùn tǔ yǎng jīn, fā yù wàn wù, dé lóng ér yùn, biàn huà bù cè. suǒ wèi féng lóng jí huà, lóng jí chén yě, fēi zhēn lóng ér néng biàn huà yě. dé chén ér huà zhě, huà chén zhī yuán shén fā lù yě, fán shí gān féng chén wèi, bì gān tòu huà shén, cǐ yī dìng bù yì zhī lǐ yě. bù chóu huǒ tǔ zhě, zhì ruò zhī xìng, jiàn huǒ tǔ duō jí cóng huà yǐ bù lùn gēng xīn zhě, ruò shuǐ bù néng xiè jīn qì, suǒ wèi jīn duō fǎn zhuó, guǐ shuǐ shì yě. hé wù jiàn huǒ zhě, yīn jí zé yáng shēng, wù tǔ zào hòu, zhù zhōng de bǐng huǒ tòu lù, yǐn chū huà shén, nǎi wèi zhēn yě. ruò qiū dōng jīn shuǐ wàng dì, zòng shǐ zhī yù chén lóng, gān tòu bǐng dīng, yì nán cóng huà, yí xì xiáng zhī.
癸水非雨露之謂,乃純陰之水。發源雖長,其性極弱,其勢最靜,能潤土養金,發育萬物,得龍而運,變化不測。所謂逢龍即化,龍即辰也,非真龍而能變化也。得辰而化者,化辰之原神發露也,凡十干逢辰位,必干透化神,此一定不易之理也。不愁火土者,至弱之性,見火土多即從化矣;不論庚辛者,弱水不能泄金氣,所謂金多反濁,癸水是也。合戊見火者,陰極則陽生,戊土燥厚,柱中得丙火透露,引出化神,乃為真也。若秋冬金水旺地,縱使支遇辰龍,干透丙丁,亦難從化,宜細詳之。