wǔ yáng jiē yáng bǐng wèi zuì, wǔ yīn jiē yīn guǐ wèi zhì.
五陽皆陽丙为最,五陰皆陰癸为至。
yuán zhù jiǎ bǐng wù gēng rén wèi yáng, dú bǐng huǒ bǐng yáng zhī jīng, ér wèi yáng zhōng zhī yáng yǐ dīng jǐ xīn guǐ wèi yīn, dú guǐ shuǐ bǐng yīn zhī jīng, ér wèi yīn zhōng zhī yīn.
【原注】甲、丙、戊、庚、壬为陽,独丙火秉陽之精,而为陽中之陽;乙、丁、己、辛、癸为陰,独癸水秉陰之精,而为陰中之陰。
rèn shì yuē:
【任氏曰】:
bǐng nǎi chún yáng zhī huǒ, wàn wù mò bù yóu cǐ ér fā, dé cǐ ér liǎn guǐ nǎi chún yīn zhī shuǐ, wàn wù mò bù yóu cǐ ér shēng, dé cǐ ér mào. yáng jí zé yīn shēng, gù bǐng xīn huà shuǐ yīn jí zé yáng shēng, gù wù guǐ huà huǒ. yīn yáng xiāng jì, wàn wù yǒu shēng shēng zhī miào.
丙乃纯陽之火,万物莫不由此而发,得此而敛;癸乃纯陰之水,万物莫不由此而生,得此而茂。陽极则陰生,故丙辛化水;陰极则陽生,故戊癸化火。陰陽相济,万物有生生之妙。
fū shí gān zhī qì, yǐ xiān tiān yán zhī, gù yī yuán tóng chū, yǐ hòu tiān yán zhī, yì yī qì xiāng bāo. jiǎ yǐ yī mù yě, bǐng dīng yī huǒ yě, wù jǐ yī tǔ yě, gēng xīn yī jīn yě, rén guǐ yī shuǐ yě, jí fēn bié suǒ yòng, bù guò yáng gāng yīn róu, yáng jiàn yīn shùn ér yǐ. qiè guài mìng jiā zuò gē wèi fù, bǐ nǐ shī lún, jìng yǐ jiǎ mù wèi liáng dòng, yǐ mù wèi huā guǒ bǐng zuò tài yáng, dīng zuò dēng zhú wù zuò chéng qiáng, jǐ zuò tián yuán gēng wèi wán tiě, xīn zuò zhū yù rén wèi jiāng hé, guǐ wèi yǔ lù. xiāng yán yǐ jiǔ, láo bù kě pò, yòng zhī lùn mìng, chéng dà miù yě. rú wèi jiǎ wèi wú gēn sǐ mù, yǐ wèi yǒu gēn huó mù, tóng shì mù ér fēn shēng sǐ, qǐ yáng mù dú bǐng sǐ qì, yīn mù dú bǐng shēng qì hū? yòu wèi huó mù wèi shuǐ fàn, sǐ mù bù wèi shuǐ fàn, qǐ huó mù yù shuǐ qiě piào, ér kū chá yù shuǐ fǎn dìng hū? lùn duàn zhū gàn, rú cǐ zhī lèi, bù yī ér zú, dāng jǐn bì zhī, yǐ jué jiāng lái zhī miù.
夫十干之气,以先天言之,固一原同出,以后天言之,亦一气相包。甲乙一木也,丙丁一火也,戊己一土也,庚辛一金也,壬癸一水也,即分别所用,不过陽刚陰柔,陽健陰顺而已。窃怪命家作歌为赋,比拟失伦,竟以甲木为梁栋,乙木为花果;丙作太陽,丁作灯烛;戊作城墙,己作田园;庚为顽铁,辛作珠玉;壬为江河,癸为雨露。相沿已久,牢不可破,用之论命,诚大谬也。如谓甲为无根死木,乙为有根活木,同是木而分生死,岂陽木独禀死气,陰木独禀生气乎?又谓活木畏水泛,死木不畏水泛,岂活木遇水且漂,而枯槎遇水反定乎?论断诸干,如此之类,不一而足,当尽避之,以绝将来之谬。
wǔ yáng cóng qì bù cóng shì, wǔ yīn cóng shì wú qíng yì.
五陽从气不从势,五陰从势无情义。
yuán zhù wǔ yáng dé yáng zhī qì, jí néng chéng hū yáng gāng zhī shì, bù wèi cái shā zhī shì wǔ yīn dé yīn zhī qì, jí néng chéng hū yīn shùn zhī yì, gù mù shèng zé cóng mù, huǒ shèng zé cóng huǒ, tǔ shèng zé cóng tǔ, jīn shèng zé cóng jīn, shuǐ shèng zé cóng shuǐ. yú qíng yì zhī suǒ zài zhě, jiàn qí shì shuāi, zé jì zhī yǐ, gài fù rén zhī qíng yě. rú cǐ, ruò de qì shùn lǐ zhèng zhě, yì wèi bì cóng shì ér wàng yì, suī cóng yì bì zhèng yǐ.
【原注】五陽得陽之气,即能成乎陽刚之势,不畏财杀之势;五陰得陰之气,即能成乎陰顺之义,故木盛则从木,火盛则从火,土盛则从土,金盛则从金,水盛则从水。于情义之所在者,见其势衰,则忌之矣,盖妇人之情也。如此,若得气顺理正者,亦未必从势而忘义,虽从亦必正矣。
rèn shì yuē:
【任氏曰】:
wǔ yáng qì bì, guāng hēng zhī xiàng yì guān wǔ yīn qì xī, bāo hán zhī yùn nán cè. wǔ yáng zhī xìng gāng jiàn, gù bù wèi cái shā, ér yǒu cè yǐn zhī xīn, qí chǔ shì bù gǒu qiě wǔ yīn zhī xìng róu shùn, gù jiàn shì wàng yì, ér yǒu bǐ lìn zhī xīn, qí chǔ shì duō jiāo chǎn. shì yǐ róu néng kè zhì gāng, gāng bù néng zhì kè róu yě. dà dǐ qū lì wàng yì zhī tú, jiē yīn qì zhī wèi lì yě háo xiá kāng kǎi zhī rén, jiē yáng qì zhī dú zhōng. rán shàng yǒu yáng zhōng zhī yīn yīn zhōng zhī yáng, yòu yǒu yáng wài yīn nèi yīn wài yáng nèi, yì dāng biàn zhī. yáng zhōng zhī yīn, wài rén yì ér nèi jiān zhà yīn zhōng zhī yáng, wài xiōng xiǎn ér nèi rén cí yáng wài yīn nèi zhě, bāo cáng huò xīn yīn wài yáng nèi zhě, bǐng chí zhí dào. cǐ rén pǐn zhī duān xié? gù bù kě yǐ bù biàn. yào zài qì shì shùn zhèng, sì zhù wǔ xíng tíng yún, shù bù piān yǐ, zì wú sǔn rén lì jǐ zhī xīn. fán chí shēn shè shì zhī dào, qū bì bì xiān zhī rén, gù yún" zé qí shàn zhě ér cóng zhī", jí cǐ yì yě.
五陽气避,光亨之象易观;五陰气翕,包含之蕴难测。五陽之性刚健,故不畏财煞,而有测隐之心,其处世不苟且;五陰之性柔顺,故见势忘义,而有鄙吝之心,其处世多骄谄。是以柔能克制刚,刚不能制克柔也。大抵趋利忘义之徒,皆陰气之为戾也;豪侠慷慨之人,皆陽气之独钟。然尚有陽中之陰、陰中之陽,又有陽外陰内、陰外陽内,亦当辨之。陽中之陰,外仁义而内奸诈;陰中之陽,外凶险而内仁慈;陽外陰内者,包藏祸心;陰外陽内者,秉持直道。此人品之端邪?故不可以不辨。要在气势顺正,四柱五行停匀,庶不偏倚,自无损人利己之心。凡持身涉世之道,趋避必先知人,故云"择其善者而从之",即此意也。
jiǎ mù cān tiān, tuō tāi yào huǒ. chūn bù róng jīn, qiū bù róng tǔ. huǒ chì chéng lóng, shuǐ dàng qí hǔ. dì rùn tiān hé, zhí lì qiān gǔ.
甲木参天,脱胎要火。春不容金,秋不容土。火炽乘龙,水宕骑虎。地润天和,植立千古。
yuán zhù chún yáng zhī mù, cān tiān xióng zhuàng. huǒ zhě mù zhī zǐ yě, wàng mù dé huǒ ér yù fū róng. shēng yú chūn zé qī jīn, ér bù néng róng jīn yě shēng yú qiū zé zhù jīn, ér bù néng róng tǔ yě. yín wǔ xū, bǐng dīng duō jiàn ér zuò chén, zé néng guī shēn zi chén, rén guǐ duō jiàn ér zuò yín, zé néng nà. shǐ tǔ qì bù gàn, shuǐ qì bù xiāo, zé néng cháng shēng yǐ.
【原注】纯陽之木,参天雄壮。火者木之子也,旺木得火而愈敷荣。生于春则欺金,而不能容金也;生于秋则助金,而不能容土也。寅午戌,丙丁多见而坐辰,则能归;申子辰,壬癸多见而坐寅,则能纳。使土气不干,水气不消,则能长生矣。
rèn shì yuē:
【任氏曰】:
jiǎ wèi chún yáng zhī mù, tǐ běn jiān gù, cān tiān zhī shì, yòu jí xióng zhuàng. shēng yú chūn chū, mù nèn qì hán, dé huǒ ér fā róng shēng yú zhòng chūn, wàng jí zhī shì, yí xiè qí jīng yīng. suǒ wèi qiáng mù dé huǒ, fāng huà qí wán. kè zhī zhě jīn, rán jīn shǔ xiū qiú, yǐ shuāi jīn ér kè wàng mù, mù jiān jīn quē, shì suǒ bì rán, gù chūn bù róng jīn yě. shēng yú qiū, shī shí jiù shuāi, dàn zhī yè suī diāo luò jiàn xī, gēn qì què shōu liǎn xià dá, shòu kè zhě tǔ. qiū tǔ shēng jīn xiè qì, zuì wéi xū báo. yǐ xū qì zhī tǔ, yù xià gōng zhī mù, bù néng péi mù zhī gēn, bì fǎn zāo qí qīng xiàn, gù qiū bù róng tǔ yě. zhù zhōng yín wǔ xū quán, yòu tòu bǐng dīng, bù wéi xiè qì tài guò, ér mù qiě bèi fén, yí zuò chén, chén wèi shuǐ kù, qí tǔ shī, shī tǔ néng shēng mù xiè huǒ, suǒ wèi huǒ chì chéng lóng yě. shēn zi chén quán yòu tòu rén guǐ, shuǐ fàn mù fú, yí zuò yín, yín nǎi huǒ tǔ shēng dì, mù zhī lù wàng, néng nà shuǐ qì, bù zhì fú fàn, suǒ wèi shuǐ dàng qí hǔ yě. rú guǒ jīn bù ruì, tǔ bù zào, huǒ bù liè, shuǐ bù kuáng, fēi zhí lì qiān gǔ ér dé cháng shēng zhě zāi!
甲为纯陽之木,体本坚固,参天之势,又极雄壮。生于春初,木嫩气寒,得火而发荣;生于仲春,旺极之势,宜泄其菁英。所谓强木得火,方化其顽。克之者金,然金属休囚,以衰金而克旺木,木坚金缺,势所必然,故春不容金也。生于秋,失时就衰,但枝叶虽凋落渐稀,根气却收敛下达,受克者土。秋土生金泄气,最为虚薄。以虚气之土,遇下攻之木,不能培木之根,必反遭其倾陷,故秋不容土也。柱中寅午戌全,又透丙丁,不惟泄气太过,而木且被焚,宜坐辰,辰为水库,其土湿,湿土能生木泄火,所谓火炽乘龙也。申子辰全又透壬癸,水泛木浮,宜坐寅,寅乃火土生地,木之禄旺,能纳水气,不致浮泛,所谓水宕骑虎也。如果金不锐,土不燥,火不烈,水不狂,非植立千古而得长生者哉!
yǐ mù suī róu, kuī yáng jiě niú. huái dīng bào bǐng, kuà fèng chéng hóu. xū shī zhī dì, qí mǎ yì yōu. téng luó xì jiǎ, kě chūn kě qiū.
乙木虽柔,刲羊解牛。怀丁抱丙,跨凤乘猴。虚湿之地,骑马亦忧。藤萝系甲,可春可秋。
yuán zhù yǐ mù zhě, shēng yú chūn rú táo lǐ, xià rú hé jià, qiū rú tóng guì, dōng rú qí pā. zuò chǒu wèi néng zhì róu tǔ, rú gē zǎi yáng jiě gē niú rán, zhǐ yào yǒu yī bǐng dīng, zé suī shēng shēn yǒu zhī yuè, yì bù wèi zhī shēng yú zǐ yuè, ér yòu rén guǐ fā tòu zhě, zé suī zuò wǔ, yì bù néng fā shēng. gù yì zhī zuò chǒu wèi yuè zhī wèi měi. jiǎ yǔ yín zì duō jiàn, dì cóng xiōng yì, pì zhī téng luó fù qiáo mù, bù wèi zhuó fá yě.
【原注】乙木者,生于春如桃李,夏如禾稼,秋如桐桂,冬如奇葩。坐丑未能制柔土,如割宰羊、解割牛然,只要有一丙丁,则虽生申酉之月,亦不胃之;生于子月,而又壬癸发透者,则虽坐午,亦不能发生。故益知坐丑未月之为美。甲与寅字多见,弟从兄义,譬之藤萝附乔木,不畏斫伐也。
rèn shì yuē:
【任氏曰】:
yǐ mù zhě, jiǎ zhī zhì, ér chéng jiǎ zhī shēng qì yě. chūn rú táo lǐ, jīn kè zé diāo xià rú hé jiā, shuǐ zī dé shēng qiū rú tóng guì, jīn wàng huǒ zhì dōng rú qí pā, huǒ shī tǔ péi. shēng yú chūn yí huǒ zhě, xǐ qí fā róng yě shēng yú xià yí shuǐ zhě, rùn dì zhī zào yě shēng yú qiū yí huǒ zhě, shǐ qí kè jīn yě shēng yú dōng yí huǒ zhě, jiě tiān zhī dòng yě. gē yáng jiě niú zhě, shēng yú chǒu wèi yuè, huò yǐ wèi yǐ chǒu rì, wèi nǎi mù kù, dé yǐ pán gēn, chǒu nǎi shī tǔ, kě yǐ shòu qì yě. huái dīng bào bǐng, kuà fèng chéng hóu zhě, shēng yú shēn yǒu yuè, huò yǐ yǒu rì, dé bǐng dīng tòu chū tiān gān, yǒu shuǐ bù xiāng zhēng kè, zhì huà dé yí, bù wèi jīn qiáng. xū shī zhī dì, qí mǎ yì yōu zhě, shēng yú hài zǐ yuè, sì zhù wú bǐng dīng, yòu wú xū wèi zào tǔ, jí shǐ nián zhī yǒu wǔ, yì nán fā shēng yě. tiān gān jiǎ tòu, dì zhī yín cáng, cǐ wèi yuān luó xì sōng bǎi, chūn gù dé zhù, qiū yì hé fú, gù kě chūn kě qiū, yán sì jì jiē kě yě.
乙木者,甲之质,而承甲之生气也。春如桃李,金克则凋;夏如禾家,水滋得生;秋如桐桂,金旺火制;冬如奇葩,火湿土培。生于春宜火者,喜其发荣也;生于夏宜水者,润地之燥也;生于秋宜火者,使其克金也;生于冬宜火者,解天之冻也。割羊解牛者,生于丑未月,或乙未乙丑日,未乃木库,得以蟠根,丑乃湿土,可以受气也。怀丁抱丙,跨凤乘猴者,生于申酉月,或乙酉日,得丙丁透出天干,有水不相争克,制化得宜,不畏金强。虚湿之地,骑马亦忧者,生于亥子月,四柱无丙丁,又无戌未燥土,即使年支有午,亦难发生也。天干甲透,地支寅藏,此谓鸢萝系松柏,春固得助,秋亦合扶,故可春可秋,言四季皆可也。
bǐng huǒ měng liè, qī shuāng wǔ xuě. néng duàn gēng jīn, féng xīn fǎn qiè. tǔ zhòng chéng cí, shuǐ chāng xiǎn jié. hǔ mǎ quǎn xiāng, jiǎ mù ruò lái, bì dāng fén miè yī běn zuò hǔ mǎ quǎn xiāng, jiǎ lái chéng miè.
丙火猛烈,欺霜侮雪。能煅庚金,逢辛反怯。土众成慈,水猖显节。虎马犬乡,甲木若来,必当焚灭(一本作虎马犬乡,甲来成灭)。
yuán zhù huǒ yáng jīng yě, bǐng huǒ zhuó yáng zhī zhì, gù měng liè, bù wèi qiū ér qī shuāng, bù wèi dōng ér wǔ xuě. gēng jīn suī wán, lì néng duàn zhī, xīn jīn běn róu, hé ér fǎn ruò. tǔ qí zi yě, jiàn wù jǐ duō ér chéng cí ài zhī dé shuǐ qí jūn yě, yù rén guǐ wàng ér xiǎn zhōng jié zhī fēng. zhì yú wèi suì yán shàng zhī xìng, ér yù yín wǔ xū sān wèi zhě, lù jiǎ mù zé zào ér fén miè yě.
【原注】火陽精也,丙火灼陽之至,故猛烈,不畏秋而欺霜,不畏冬而侮雪。庚金虽顽,力能煅之,辛金本柔,合而反弱。土其子也,见戊己多而成慈爱之德;水其君也,遇壬癸旺而显忠节之风。至于未遂炎上之性,而遇寅午戌三位者,露甲木则燥而焚灭也。
rèn shì yuē:
【任氏曰】:
bǐng nǎi chún yáng zhī huǒ, qí shì měng liè, qī shuāng wǔ xuě, yǒu chú hán jiě dòng zhī gōng. néng duàn gēng jīn, yù qiáng bào ér shī kè fá yě féng xīn fǎn qiè, hé róu shùn ér yù hé píng yě. tǔ zhòng chéng cí, bù líng xià yě shuǐ chāng xiǎn jié, bù yuán shàng yě. hǔ mǎ quǎn xiāng zhě, zhī zuò yín wǔ xū, huǒ shì yǐ guò yú měng liè, ruò zài jiàn jiǎ mù lái shēng, zhuǎn zhì fén miè yě. yóu cǐ lùn zhī, xiè qí wēi, xū yòng jǐ tǔ è qí yàn, bì yào rén shuǐ shùn qí xìng, hái xū xīn jīn. jǐ tǔ bēi shī zhī tǐ, néng shōu yuán yáng zhī qì wù tǔ gāo zào, jiàn bǐng huǒ ér jiāo chè yǐ. rén shuǐ gāng zhōng zhī dé, néng zhì bào liè zhī huǒ guǐ shuǐ yīn róu, féng bǐng huǒ ér hé gàn yǐ. xīn jīn róu ruǎn zhī wù, míng zuò hé ér xiāng qīn, àn huà shuǐ ér xiāng jì gēng jīn gāng jiàn, gāng yòu féng gāng, shì bù liǎng lì. cǐ suī jǔ wǔ xíng ér lùn, rán shì shì rén qíng, hé mò bù rán!
丙乃纯陽之火,其势猛烈,欺霜侮雪,有除寒解冻之功。能煅庚金,遇强暴而施克伐也;逢辛反怯,合柔顺而寓和平也。土众成慈,不凌下也;水猖显节,不援上也。虎马犬乡者,支坐寅午戌,火势已过于猛烈,若再见甲木来生,转致焚灭也。由此论之,泄其威,须用己土;遏其焰,必要壬水;顺其性,还须辛金。己土卑湿之体,能收元陽之气;戊土高燥,见丙火而焦坼矣。壬水刚中之德,能制暴烈之火;癸水陰柔,逢丙火而涸干矣。辛金柔软之物,明作合而相亲,暗化水而相济;庚金刚健,刚又逢刚,势不两立。此虽举五行而论,然世事人情,何莫不然!
dīng huǒ róu zhōng, nèi xìng zhāo róng. bào yǐ ér xiào, hé rén ér zhōng. wàng ér bù liè, shuāi ér bù qióng, rú yǒu dí mǔ, kě qiū kě dōng.
丁火柔中,内性昭融。抱乙而孝,合壬而忠。旺而不烈,衰而不穷,如有嫡母,可秋可冬。
yuán zhù dīng gàn shǔ yīn, huǒ xìng suī yīn, róu ér dé qí zhōng yǐ. wài róu shùn ér nèi wén míng, nèi xìng qǐ bù zhāo róng hū? yǐ fēi dīng zhī dí mǔ yě, yǐ wèi xīn ér xīn bào zhī, bù ruò bǐng bào jiǎ ér fǎn néng fén jiǎ mù yě, bù ruò yǐ bào dīng ér fǎn néng huì dīng huǒ yě, qí xiào yì hū rén yǐ. rén wèi dīng zhī zhèng jūn yě, rén wèi wù ér dīng hé zhī, wài zé fǔ xù wù tǔ, néng shǐ wù tǔ bù qī rén yě, nèi zé àn huà mù shén, ér shǐ wù tǔ bù gǎn kàng hū rén yě, qí zhōng yì hū rén yǐ. shēng yú qiū dōng, dé yī jiǎ mù, zé yǐ zhī bù miè, ér yàn zhì wú qióng yě, gù yuē kě qiū kě dōng. jiē róu zhī dào yě.
【原注】丁干属陰,火性虽陰,柔而得其中矣。外柔顺而内文明,内性岂不昭融乎?乙非丁之嫡母也,乙畏辛而辛抱之,不若丙抱甲而反能焚甲木也,不若乙抱丁而反能晦丁火也,其孝异乎人矣。壬为丁之正君也,壬畏戊而丁合之,外则抚恤戊土,能使戊土不欺壬也,内则暗化木神,而使戊土不敢抗乎壬也,其忠异乎人矣。生于秋冬,得一甲木,则倚之不灭,而焰至无穷也,故曰可秋可冬。皆柔之道也。
rèn shì yuē:
【任氏曰】:
dīng fēi dēng zhú zhī wèi, jiào bǐng huǒ zé róu zhōng ěr. nèi xìng zhāo róng zhě, wén míng zhī xiàng yě. bào yǐ ér xiào, míng shǐ xīn jīn bù shāng yǐ mù yě hé rén ér zhōng, àn shǐ wù tǔ bù shāng rén shuǐ yě. wéi qí róu zhōng, gù wú tài guò bù jí zhī bì, suī shí dāng chéng wàng, ér bù zhì hè yán jí shí zhí jiù shuāi, ér bù zhì yú xī miè. gān tòu jiǎ yǐ, qiū shēng bù wèi jīn zhī cáng yín mǎo, dōng chǎn bù jì shuǐ.
丁非灯烛之谓,较丙火则柔中耳。内性昭融者,文明之象也。抱乙而孝,明使辛金不伤乙木也;合壬而忠,暗使戊土不伤壬水也。惟其柔中,故无太过不及之弊,虽时当乘旺,而不至赫炎;即时值就衰,而不至于熄灭。干透甲乙,秋生不畏金;支藏寅卯,冬产不忌水。
wù tǔ gù zhòng, jì zhōng qiě zhèng. jìng xī dòng pì, wàn wù sī mìng. shuǐ rùn wù shēng, huǒ zào wù bìng. ruò zài gěn kūn, pà chōng yí jìng.
戊土固重,既中且正。静翕动辟,万物司命。水润物生,火燥物病。若在艮坤,怕冲宜静。
yuán zhù wù tǔ fēi chéng qiáng dī àn zhī wèi yě, jiào jǐ tè gāo hòu gāng zào, nǎi jǐ tǔ fā yuán zhī dì, dé hū zhōng qì ér qiě zhèng dà yǐ. chūn xià zé qì pì ér shēng wàn wù, qiū dōng zé qì xī ér chéng wàn wù, gù wèi wàn wù zhī sī mìng yě. qí qì shǔ yáng, xǐ rùn bù xǐ zào, zuò yín pà shēn, zuò shēn pà yín. gài chōng zé gēn dòng, fēi dì dào zhī zhèng yě, gù yí jìng.
【原注】戊土非城墙堤岸之谓也,较己特高厚刚燥,乃己土发源之地,得乎中气而且正大矣。春夏则气辟而生万物,秋冬则气翕而成万物,故为万物之司命也。其气属陽,喜润不喜燥,坐寅怕申,坐申怕寅。盖冲则根动,非地道之正也,故宜静。
rèn shì yuē:
【任氏曰】:
wù wèi yáng tǔ, qí qì gù zhòng, jū zhōng de zhèng. chūn xià qì dòng ér bì, zé fā shēng, qiū dōng qì jìng ér xī, zé shōu cáng, gù wèi wàn wù zhī sī mìng yě. qí qì gāo hòu, shēng yú chūn xià, huǒ wàng yí shuǐ rùn zhī, zé wàn wù fā shēng, zào zé wù kū shēng yú qiū dōng, shuǐ duō yí huǒ nuǎn zhī, zé wàn wù huà chéng, shī zé wù bìng. gěn kūn zhě, yín shēn zhī yuè yě. chūn zé shòu kè, qì xū yí jìng qiū zé duō xiè, tǐ báo pà chōng. huò zuò yín shēn rì, yì xǐ jìng jì chōng. yòu shēng sì jì yuè zhě, zuì xǐ gēng shēn xīn yǒu zhī jīn, xiù qì liú xíng, dìng wèi guì gé, jǐ tǔ yì rán. rú zhù jiàn mù huǒ, huò xíng yùn yù zhī, zé pò yǐ.
戊为陽土,其气固重,居中得正。春夏气动而避,则发生,秋冬气静而翕,则收藏,故为万物之司命也。其气高厚,生于春夏,火旺宜水润之,则万物发生,燥则物枯;生于秋冬,水多宜火暖之,则万物化成,湿则物病。艮坤者,寅申之月也。春则受克,气虚宜静;秋则多泄,体薄怕冲。或坐寅申日,亦喜静忌冲。又生四季月者,最喜庚申辛酉之金,秀气流行,定为贵格,己土亦然。如柱见木火,或行运遇之,则破矣。
jǐ tǔ bēi shī, zhōng zhèng xù cáng. bù chóu mù shèng, bù wèi shuǐ kuáng. huǒ shǎo huǒ huì, jīn duō jīn guāng. ruò yào wù wàng, yí zhù yí bāng.
己土卑湿,中正蓄藏。不愁木盛,不畏水狂。火少火晦,金多金光。若要物旺,宜助宜帮。
jǐ tǔ bēi báo ruǎn shī, nǎi wù tǔ zhī yè zhī dì, yì zhǔ zhōng zhèng ér néng xù cáng wàn wù. róu tǔ néng shēng mù, fēi mù suǒ néng kè, gù bù chóu mù shèng tǔ shēn ér néng nà shuǐ, fēi shuǐ suǒ néng dàng, gù bù wèi shuǐ kuáng. wú gēn zhī huǒ, bù néng shēng shī tǔ, gù huǒ shǎo ér huǒ fǎn huì shī tǔ néng rùn jīn qì, gù jīn duō ér jīn guāng cǎi, fǎn qīng yíng kě guān. cǐ qí wú wéi ér yǒu wéi zhī miào yòng. ruò yào wàn wù chōng shèng zhǎng wàng, wéi tǔ shì shēn gù, yòu dé huǒ qì nuǎn huo fāng kě.
己土卑薄软湿,乃戊土枝叶之地,亦主中正而能蓄藏万物。柔土能生木,非木所能克,故不愁木盛;土深而能纳水,非水所能荡,故不畏水狂。无根之火,不能生湿土,故火少而火反晦;湿土能润金气,故金多而金光彩,反清莹可观。此其无为而有为之妙用。若要万物充盛长旺,惟土势深固,又得火气暖和方可。
rèn shì yuē:
【任氏曰】:
jǐ tǔ wèi yīn shī zhī dì, zhōng zhèng xù cáng, guàn bā fāng ér wàng sì jì, yǒu zī shēng bù xī zhī miào yòng yān. bù chóu mù shèng zhě, qí xìng róu hé, mù jiè yǐ péi yǎng, mù bù kè yě. bù wèi shuǐ kuáng zhě, qí tǐ duān níng, shuǐ dé yǐ nà cáng, shuǐ bù chōng yě. shuǐ shǎo huǒ huì zhě, dīng huǒ yě, yīn tǔ néng liǎn huǒ, huì huǒ yě. jīn duō jīn guāng zhě, xīn jīn yě, shī tǔ néng shēng jīn, rùn jīn yě. zhù zhōng tǔ qì shēn gù, yòu dé bǐng huǒ qù qí yīn shī zhī qì, gèng zú yǐ zī shēng wàn wù, suǒ wèi yí zhù yí bāng zhě yě.
己土为陰湿之地,中正蓄藏,贯八方而旺四季,有滋生不息之妙用焉。不愁木盛者,其性柔和,木藉以培养,木不克也。不畏水狂者,其体端凝,水得以纳藏,水不冲也。水少火晦者,丁火也,陰土能敛火,晦火也。金多金光者,辛金也,湿土能生金,润金也。柱中土气深固,又得丙火去其陰湿之气,更足以滋生万物,所谓宜助宜帮者也。
gēng jīn dài shā, gāng jiàn wèi zuì. dé shuǐ ér qīng, dé huǒ ér ruì. tǔ rùn zé shēng, tǔ gàn zé cuì. néng yíng jiǎ xiōng, shū yú yǐ mèi.
庚金带煞,刚健为最。得水而清,得火而锐。土润则生,土干则脆。能赢甲兄,输于乙妹。
yuán zhù gēng jīn nǎi tiān shàng zhī tài bái, dài shā ér gāng jiàn. jiàn ér dé shuǐ, zé qì liú ér qīng gāng ér dé huǒ, zé qì chún ér ruì. yǒu shuǐ zhī tǔ, néng quán qí shēng yǒu huǒ zhī tǔ, néng shǐ qí cuì. jiǎ mù suī qiáng, lì zú fá zhī yǐ mù suī róu, hé ér fǎn ruò.
【原注】庚金乃天上之太白,带杀而刚健。健而得水,则气流而清;刚而得火,则气纯而锐。有水之土,能全其生;有火之土,能使其脆。甲木虽强,力足伐之;乙木虽柔,合而反弱。
rèn shì yuē:
【任氏曰】:
gēng nǎi qiū tiān sù shā zhī qì, gāng jiàn wèi zuì. dé shuǐ ér qīng zhě, rén shuǐ yě, rén shuǐ fā shēng, yǐn tōng gāng shā zhī xìng, biàn jué cuì lì jīng yíng. dé huǒ ér ruì zhě, dīng huǒ yě, dīng huǒ yīn róu, bù yǔ gēng jīn wèi dí, liáng yě xiāo róng, suì chéng jiàn jǐ, hóng lú duàn liàn, shí lù fēng zhēn. shēng yú chūn xià, qí qì shāo ruò, yù chǒu chén zhī shī tǔ zé shēng, féng wèi xū zhī zào tǔ zé cuì. jiǎ mù zhèng dí, lì néng fá zhī yǔ yǐ xiāng hé, zhuǎn jué yǒu qíng. yǐ fēi jǐn hé gēng ér zhù bào, gēng yì fēi jǐn hé yǐ ér fǎn ruò yě, yí xiáng biàn zhī.
庚乃秋天肃杀之气,刚健为最。得水而清者,壬水也,壬水发生,引通刚杀之性,便觉淬厉晶莹。得火而锐者,丁火也,丁火陰柔,不与庚金为敌,良冶销熔,遂成剑戟,洪炉煅炼,时露锋砧。生于春夏,其气稍弱,遇丑辰之湿土则生,逢未戌之燥土则脆。甲木正敌,力能伐之;与乙相合,转觉有情。乙非尽合庚而助暴,庚亦非尽合乙而反弱也,宜详辨之。
xīn jīn ruǎn ruò, wēn rùn ér qīng. wèi tǔ zhī dié, lè shuǐ zhī yíng. néng fú shè jì, néng jiù shēng líng. rè zé xǐ mǔ, hán zé xǐ dīng.
辛金软弱,温润而清。畏土之叠,乐水之盈。能扶社稷,能救生灵。热则喜母,寒则喜丁。
yuán zhù xīn nǎi yīn jīn, fēi zhū yù zhī wèi yě. fán wēn ruǎn qīng rùn zhě, jiē xīn jīn yě. wù jǐ tǔ duō ér néng mái, gù wèi zhī rén guǐ shuǐ duō ér bì xiù, gù lè zhī. xīn wèi bǐng zhī chén yě, hé bǐng huà shuǐ, shǐ bǐng huǒ chén fú rén shuǐ, ér ān fú shè jì xīn wèi jiǎ zhī jūn yě, hé bǐng huà shuǐ, shǐ bǐng huǒ bù fén jiǎ mù, ér jiù yuán shēng líng. shēng yú jiǔ xià ér dé jǐ tǔ, zé néng huì huǒ ér cún zhī shēng yú lóng dōng ér dé dīng huǒ, zé néng dí hán ér yǎng zhī. gù xīn jīn shēng yú dōng yuè, jiàn bǐng huǒ zé nán mìng bù guì, suī guì yì bù zhōng nǚ mìng kè fū, bù kè yì bù hé. jiàn dīng nán nǚ jiē guì qiě shùn.
【原注】辛乃陰金,非珠玉之谓也。凡温软清润者,皆辛金也。戊己土多而能埋,故畏之;壬癸水多而必秀,故乐之。辛为丙之臣也,合丙化水,使丙火臣服壬水,而安扶社稷;辛为甲之君也,合丙化水,使丙火不焚甲木,而救援生灵。生于九夏而得己土,则能晦火而存之;生于隆冬而得丁火,则能敌寒而养之。故辛金生于冬月,见丙火则男命不贵,虽贵亦不忠;女命克夫,不克亦不和。见丁男女皆贵且顺。
rèn shì yuē:
【任氏曰】:
xīn jīn nǎi rén jiān wǔ jīn zhī zhì, gù qīng rùn kě guān. wèi tǔ zhī dié zhě, wù tǔ tài zhòng, ér hé shuǐ mái jīn lè shuǐ zhī yíng zhě, rén shuǐ yǒu yú, ér rùn tǔ yǎng jīn yě. xīn wèi jiǎ zhī jūn yě, bǐng huǒ néng fén jiǎ mù, hé ér huà shuǐ, shǐ bǐng huǒ bù fén jiǎ mù, fǎn yǒu xiāng shēng zhī xiàng xīn wèi bǐng zhī chén yě, bǐng huǒ néng shēng wù tǔ, hé bǐng huà shuǐ, shǐ bǐng huǒ bù shēng wù tǔ, fǎn yǒu xiāng zhù zhī měi. qǐ fēi fú shè jì jiù shēng líng hū? shēng yú xià ér huǒ duō, yǒu jǐ tǔ zé huì huǒ ér shēng jīn shēng yú dōng ér shuǐ wàng, yǒu dīng huǒ zé wēn shuǐ ér yǎng jīn. suǒ wèi rè zé xǐ mǔ, hán zé xǐ dīng yě.
辛金乃人间五金之质,故清润可观。畏土之叠者,戊土太重,而涸水埋金;乐水之盈者,壬水有余,而润土养金也。辛为甲之君也,丙火能焚甲木,合而化水,使丙火不焚甲木,反有相生之象;辛为丙之臣也,丙火能生戊土,合丙化水,使丙火不生戊土,反有相助之美。岂非扶社稷救生灵乎?生于夏而火多,有己土则晦火而生金;生于冬而水旺,有丁火则温水而养金。所谓热则喜母,寒则喜丁也。
rén shuǐ tōng hé, néng xiè jīn qì, gāng zhōng zhī dé, zhōu liú bù zhì. tōng gēn tòu guǐ, chōng tiān bēn dì. huà zé yǒu qíng, cóng zé xiāng jì.
壬水通河,能泄金气,刚中之德,周流不滞。通根透癸,冲天奔地。化则有情,从则相济。
yuán zhù rén shuǐ jí guǐ shuǐ zhī fā yuán, kūn lún zhī shuǐ yě guǐ shuǐ jí rén shuǐ zhī guī sù, fú sāng zhī shuǐ yě. yǒu fèn yǒu hé, yùn xíng bù xī, suǒ yǐ wéi bǎi chuān zhě cǐ yě, yì wèi yǔ lù zhě cǐ yě, shì bù kě qí ér èr zhī. shēn wèi tiān guān, nǎi tiān hé zhī kǒu, rén shuǐ cháng shēng yú cǐ, néng xiè xī fāng jīn qì. zhōu liú zhī xìng, chōng jìn bù zhì, gāng zhōng zhī dé yóu rán yě. ruò shēn zi chén quán ér yòu tòu guǐ, zé qí shì chōng bēn, bù kě è yě. rú dōng hǎi běn fā duān yú tiān hé, fù chéng shuǐ huàn, mìng zhòng yù zhī, ruò wú cái guān zhě, qí huò dāng hé rú zāi! hé dīng huà mù, yòu shēng dīng huǒ, zé kě wèi yǒu qíng néng zhì bǐng huǒ, bù shǐ qí duó dīng zhī ài, gù wèi fū yì ér wèi jūn rén. shēng yú jiǔ xià, zé sì wǔ wèi shēn huǒ tǔ zhī qì, dé rén shuǐ xūn zhēng ér chéng yǔ lù, gù suī cóng huǒ tǔ, wèi cháng bù xiāng jì yě.
【原注】壬水即癸水之发源,昆仑之水也;癸水即壬水之归宿,扶桑之水也。有分有合,运行不息,所以为百川者此也,亦为雨露者此也,是不可歧而二之。申为天关,乃天河之口,壬水长生于此,能泄西方金气。周流之性,冲进不滞,刚中之德犹然也。若申子辰全而又透癸,则其势冲奔,不可遏也。如东海本发端于天河,复成水患,命中遇之,若无财官者,其祸当何如哉!合丁化木,又生丁火,则可谓有情;能制丙火,不使其夺丁之爱,故为夫义而为君仁。生于九夏,则巳、午、未、申火土之气,得壬水熏蒸而成雨露,故虽从火土,未尝不相济也。
rèn shì yuē:
【任氏曰】:
rén wèi yáng shuǐ. tōng hé zhě, jí tiān hé yě, cháng shēng zài shēn, shēn zài tiān hé zhī kǒu, yòu zài kūn fāng, rén shuǐ shēng cǐ, néng xiè xī fāng sù shā qì, suǒ yǐ wéi gāng zhōng zhī dé yě. bǎi chuān zhī yuán, zhōu liú bù zhì, yì jìn ér nán tuì yě. rú shēn zi chén quán, yòu tòu guǐ shuǐ, qí shì fàn làn, zòng yǒu wù jǐ zhī tǔ, yì bù néng zhǐ qí liú, ruò qiáng zhì zhī, fǎn chōng jī ér chéng shuǐ huàn, bì xū yòng mù xiè zhī, shùn qí qì shì, bù zhì yú chōng bēn yě. hé dīng huà mù, yòu néng shēng huǒ, bù xī zhī miào, huà zé yǒu qíng yě. shēng yú sì wǔ liù yuè, zhù zhōng huǒ tǔ bìng wàng, bié wú jīn shuǐ xiàng zhù. huǒ wàng tòu gàn zé cóng huǒ, tǔ wàng tòu gàn zé cóng tǔ, tiáo hé rùn zé, réng yǒu xiāng jì zhī gōng yě.
壬为陽水。通河者,即天河也,长生在申,申在天河之口,又在坤方,壬水生此,能泄西方肃杀气,所以为刚中之德也。百川之源,周流不滞,易进而难退也。如申子辰全,又透癸水,其势泛滥,纵有戊己之土,亦不能止其流,若强制之,反冲激而成水患,必须用木泄之,顺其气势,不至于冲奔也。合丁化木,又能生火,不息之妙,化则有情也。生于四、五、六月,柱中火土并旺,别无金水相助。火旺透干则从火,土旺透干则从土,调和润泽,仍有相济之功也。
guǐ shuǐ zhì ruò, dá yú tiān jīn. dé lóng ér yùn, gōng huà sī shén. bù chóu huǒ tǔ, bù lùn gēng xīn. hé wù jiàn huǒ, huà xiàng sī zhēn.
癸水至弱,达于天津。得龙而运,功化斯神。不愁火土,不论庚辛。合戊见火,化象斯真。
yuán zhù guǐ shuǐ nǎi yīn zhī chún ér zhì ruò, gù fú sāng yǒu ruò shuǐ yě. dá yú tiān jīn, suí tiān ér yùn, dé lóng yǐ chéng yún yǔ, nǎi néng rùn zé wàn wù, gōng huà sī shén. fán zhù zhōng yǒu jiǎ yǐ yín mǎo, jiē néng yùn shuǐ qì, shēng mù zhì huǒ, rùn tǔ yǎng jīn, dìng wèi guì gé, huǒ tǔ suī duō bù wèi. zhì yú gēng jīn, zé bù lài qí shēng, yì bù jì qí duō. wéi hé wù tǔ huà huǒ yě, wù shēng yín, guǐ shēng mǎo, jiē shǔ dōng fāng, gù néng shēng huǒ. cǐ gù yī shuō yě, bù zhī dì bù mǎn dōng nán, wù tǔ zhī jí chǔ, jí guǐ shuǐ zhī jǐn chù, nǎi tài yáng qǐ fāng yě, gù huà huǒ. fán wù guǐ dé bǐng dīng tòu zhě, bù lùn shuāi wàng, qiū dōng jiē néng huà huǒ, zuì wéi zhēn yě.
【原注】癸水乃陰之纯而至弱,故扶桑有弱水也。达于天津,随天而运,得龙以成云雨,乃能润泽万物,功化斯神。凡柱中有甲乙寅卯,皆能运水气,生木制火,润土养金,定为贵格,火土虽多不畏。至于庚金,则不赖其生,亦不忌其多。惟合戊土化火也,戊生寅,癸生卯,皆属东方,故能生火。此固一说也,不知地不满东南,戊土之极处,即癸水之尽处,乃太陽起方也,故化火。凡戊癸得丙丁透者,不论衰旺,秋冬皆能化火,最为真也。
rèn shì yuē:
【任氏曰】:
guǐ shuǐ fēi yǔ lù zhī wèi, nǎi chún yīn zhī shuǐ. fā yuán suī zhǎng, qí xìng jí ruò, qí shì zuì jìng, néng rùn tǔ yǎng jīn, fā yù wàn wù, dé lóng ér yùn, biàn huà bù cè. suǒ wèi féng lóng jí huà, lóng jí chén yě, fēi zhēn lóng ér néng biàn huà yě. dé chén ér huà zhě, huà chén zhī yuán shén fā lù yě, fán shí gān féng chén wèi, bì gān tòu huà shén, cǐ yī dìng bù yì zhī lǐ yě. bù chóu huǒ tǔ zhě, zhì ruò zhī xìng, jiàn huǒ tǔ duō jí cóng huà yǐ bù lùn gēng xīn zhě, ruò shuǐ bù néng xiè jīn qì, suǒ wèi jīn duō fǎn zhuó, guǐ shuǐ shì yě. hé wù jiàn huǒ zhě, yīn jí zé yáng shēng, wù tǔ zào hòu, zhù zhōng de bǐng huǒ tòu lù, yǐn chū huà shén, nǎi wéi zhēn yě. ruò qiū dōng jīn shuǐ wàng dì, zòng shǐ zhī yù chén lóng, gān tòu bǐng dīng, yì nán cóng huà, yí xì xiáng zhī.
癸水非雨露之谓,乃纯陰之水。发源虽长,其性极弱,其势最静,能润土养金,发育万物,得龙而运,变化不测。所谓逢龙即化,龙即辰也,非真龙而能变化也。得辰而化者,化辰之原神发露也,凡十干逢辰位,必干透化神,此一定不易之理也。不愁火土者,至弱之性,见火土多即从化矣;不论庚辛者,弱水不能泄金气,所谓金多反浊,癸水是也。合戊见火者,陰极则陽生,戊土燥厚,柱中得丙火透露,引出化神,乃为真也。若秋冬金水旺地,纵使支遇辰龙,干透丙丁,亦难从化,宜细详之。