strong huì jiā gǔ kǒng zǐ què qí duò sān dū wén rén fú fǎ strong
會夾谷孔子卻齊 墮三都聞人伏法
huà shuō qí jǐng gōng jiàn jìn bù néng fá chǔ, rén xīn xīng sàn, dài xìng zhī móu yù jí, nǎi jiū hé wèi zhèng, zì chēng méng zhǔ.
話說齊景公見晉不能伐楚,人心星散,代興之謀愈急,乃糾合衛、鄭,自稱盟主。
lǔ zhāo gōng qián wèi jì sūn yì rú suǒ zhú, jǐng gōng móu nà zhī, yì rú gù jù bù cóng, zhāo gōng gǎi ér qiú jìn, jìn xún lì dé yì rú huì lù, yì bù guǒ nà, zhāo gōng kè sǐ. yì rú suì fèi tài zǐ yǎn jí mǔ dì wù rén, ér yuán lì shù zǐ sòng wèi jūn, shì wèi dìng gōng. yīn jì shì yǔ xún lì tōng huì, suì shì jìn ér bù shì qí.
魯昭公前為季孫意如所逐,景公謀納之,意如固拒不從,昭公改而求晉,晉荀躒得意如賄賂,亦不果納,昭公客死。意如遂廢太子衍及母弟務人,而援立庶子宋為君,是為定公。因季氏與荀躒通賄,遂事晉而不事齊。
qí hóu dà nù, yòng shì chén guó xià wèi jiāng, lǚ qīn lǔ jìng, lǔ bù néng bào. wèi jǐ, jì sūn yì rú zú, zi sī lì, shì wèi jì kāng zi.
齊侯大怒,用世臣國夏為將,屢侵魯境,魯不能報。未幾,季孫意如卒,子斯立,是為季康子。
shuō qǐ jì mèng shū sān jiā, zì zhāo gōng zài guó zhī rì, yǐ sān fēn lǔ guó, gè yòng jiā chén wèi zhèng, lǔ jūn bù fù yǒu gōng chén. yú shì jiā chén yòu qiè sān dài fū zhī quán, zhǎn zhuǎn zì sì, líng shuò qí zhǔ. jīn rì jì sūn sī mèng sūn wú jì shū sūn zhōu chóu, suī rán sān jiā dǐng lì, yì zǎi gè jù qí chéng, yǐ wèi jǐ wù, sān jiā hào lìng bù xíng, wú kě nài hé.
說起季、孟、叔三家,自昭公在國之日,已三分魯國,各用家臣為政,魯君不復有公臣。於是家臣又竊三大夫之權,展轉恣肆,凌鑠其主。今日季孫斯、孟孫無忌、叔孫州仇,雖然三家鼎立,邑宰各據其城,以為己物,三家號令不行,無可奈何。
jì shì zhī zōng yì yuē fèi, qí zǎi gōng shān bù niǔ mèng shì zhī zōng yì yuē chéng, qí zǎi gōng liǎn yáng shū shì zhī zōng yì yuē hòu, qí zǎi gōng ruò miǎo. zhè sān chù chéng yuán, jiē sān jiā zì jiā zēng zhú, jí qí jiān hòu, yǔ qū fù dū chéng yì bān.
季氏之宗邑曰費,其宰公山不狃;孟氏之宗邑曰成,其宰公斂陽;叔氏之宗邑曰郈,其宰公若藐。這三處城垣,皆三家自家增築,極其堅厚,與曲阜都城一般。
nà sān gè yì zǎi zhōng, wéi gōng shān bù niǔ yóu wèi qiáng héng, gèng yǒu jiā chén yī rén, xìng yáng míng hǔ zì huò, shēng de yuān jiān jù sǎng, shēn zhǎng jiǔ chǐ yǒu yú, yǒng lì guò rén, zhì móu bǎi chū, jì sī qǐ chū rèn wèi fù xīn, shǐ wèi jiā zǎi, hòu jiàn zhuān jì shì zhī jiā zhèng, shàn zuò wēi fú, jì shì fǎn wèi suǒ zhì, wú kě nài hé. jì shì nèi wèi péi chén suǒ zhì, wài shòu qí guó qīn líng, shù shǒu wú cè.
那三個邑宰中,惟公山不狃尤為強橫,更有家臣一人,姓陽名虎字貨,生得鴛肩巨顙,身長九尺有餘,勇力過人,智謀百出,季斯起初任為腹心,使為家宰,後漸專季氏之家政,擅作威福,季氏反為所制,無可奈何。季氏內為陪臣所制,外受齊國侵凌,束手無策。
shí yòu yǒu shǎo zhèng mǎo zhě, wèi rén bó wén qiáng jì, qiǎo biàn néng yán, tōng guó hào wèi wén rén, sān jiā yǐ zhī wèi zhòng. mǎo miàn shì bèi fēi, yīn yáng qí shuō, jiàn sān jiā zé chēng sòng qí zuǒ jūn kuāng guó zhī gōng, jiàn yáng hǔ děng yòu tuō wèi qiáng gōng shì yì sī jiā zhī shuō, shǐ zhī xié lǔ hóu yǐ lìng sān jiā, tiāo dé shàng xià rú shuǐ huǒ, ér rén jiē yuè qí biàn gěi, mò wù qí jiān.
時又有少正卯者,為人博聞強記,巧辯能言,通國號為「聞人」,三家倚之為重。卯面是背非,陰陽其說,見三家則稱頌其佐君匡國之功,見陽虎等又托為強公室抑私家之說,使之挾魯侯以令三家,挑得上下如水火,而人皆悅其辨給,莫悟其奸。
nèi zhōng dān shuō mèng sūn wú jì, nǎi zhòng sūn jué zhī zǐ, zhòng sūn miè zhī sūn. jué zài wèi zhī rì, mù lǔ guó kǒng zhòng ní zhī míng, shǐ qí zi cóng zhī xué lǐ.
內中單說孟孫無忌,乃仲孫貜之子,仲孫蔑之孫。貜在位之日,慕魯國孔仲尼之名,使其子從之學禮。
nà kǒng zhòng ní míng qiū, qí fù shū liáng hé cháng wèi zōu yì dài fū, jí bī yáng shǒu tuō xuán mén zhī yǒng shì yě. hé qǔ yú lǔ zhī shī shì, duō nǚ ér wú zi, qí qiè shēng yī zǐ yuē mèng pí, bìng zú chéng fèi rén, nǎi qiú hūn yú yán shì, yán shì yǒu wǔ nǚ, jù wèi pìn, yí hé nián lǎo, wèi zhū nǚ yuē: shuí yuàn shì zōu dài fū zhě? zhū nǚ mò duì, zuì yòu nǚ yuē zhēng zài, chū yīng yuē: nǚ zǐ zhī yì, zài jiā cóng fù, wéi fù suǒ mìng, hé wèn yān? yán shì qí qí yǔ, jí yǐ zhēng zài xǔ hūn.
那孔仲尼名丘,其父叔梁紇嘗為鄒邑大夫,即偪陽手托懸門之勇士也。紇娶於魯之施氏,多女而無子,其妾生一子曰孟皮,病足成廢人,乃求婚於顏氏,顏氏有五女,俱未聘,疑紇年老,謂諸女曰:「誰願適鄒大夫者?」諸女莫對,最幼女曰徵在,出應曰:「女子之義,在家從父,惟父所命,何問焉?」顏氏奇其語,即以徵在許婚。
jì guī hé, fū fù yōu wú zi, gòng dǎo yú ní shān zhī gǔ. zhēng zài shēng shān shí, cǎo mù zhī yè jiē shàng qǐ jí dǎo bì ér xià, cǎo mù zhī yè jiē xià chuí. shì yè, zhēng zài mèng hēi dì jiàn zhào, zhǔ yuē: rǔ yǒu shèng zi, ruò chǎn bì yú kōng sāng zhī zhōng. jué ér yǒu yùn.
既歸紇,夫婦憂無子,共禱於尼山之谷。徵在升山時,草木之葉皆上起;及禱畢而下,草木之葉皆下垂。是夜,徵在夢黑帝見召,囑曰:「汝有聖子,若產必於空桑之中。」覺而有孕。
yī rì, huǎng hū ruò mèng, jiàn wǔ lǎo rén liè yú tíng, zì chēng wǔ xīng zhī jīng, xiá yī shòu, shì xiǎo niú ér dú jiǎo, wén rú lóng lín, xiàng zhēng zài ér fú, kǒu tǔ yù chǐ, shàng yǒu wén yuē: shuǐ jīng zhī zǐ, jì shuāi zhōu ér sù wáng. zhēng zài xīn zhī qí yì, yǐ xiù fú xì qí jiǎo ér qù.
一日,恍惚若夢,見五老人列於庭,自稱「五星之精」,狎一獸,似小牛而獨角,文如龍鱗,向徵在而伏,口吐玉尺,上有文曰:「水精之子,繼衰周而素王。」徵在心知其異,以繡紱系其角而去。
gào yú shū liáng hé, hé yuē: cǐ shòu bì qí lín yě. jí chǎn qī, zhēng zài wèn: dì yǒu míng kōng sāng zhě hū? shū liáng hé yuē: nán shān yǒu kòng dòu, dòu yǒu shí mén ér wú shuǐ, sú míng yì hū kōng sāng. zhēng zài yuē: wú jiāng wǎng chǎn yú cǐ. hé wèn qí gù, zhēng zài nǎi shù qián mèng, suì xié wò jù yú kōng dòu zhōng. qí yè, yǒu èr cāng lóng zì tiān ér xià, shǒu yú shān zhī zuǒ yòu, yòu yǒu èr shén nǚ qíng xiāng lù yú kōng zhōng, yǐ mù zhēng zài, liáng jiǔ nǎi qù, zhēng zài suì chǎn kǒng zǐ. shí mén zhōng hū yǒu qīng quán liú chū, zì rán wēn nuǎn, yù bì quán jí hé.
告於叔梁紇,紇曰:「此獸必麒麟也。」及產期,徵在問:「地有名空桑者乎?」叔梁紇曰:「南山有空竇,竇有石門而無水,俗名亦呼空桑。」徵在曰:「吾將往產於此。」紇問其故,徵在乃述前夢,遂攜臥具於空竇中。其夜,有二蒼龍自天而下,守於山之左右,又有二神女擎香露於空中,以沐徵在,良久乃去,徵在遂產孔子。石門中忽有清泉流出,自然溫暖,浴畢泉即涸。
jīn qū fù xiàn nán èr shí bā lǐ, sú hū nǚ líng shān, jí kōng sāng yě.
今曲阜縣南二十八里,俗呼女陵山,即空桑也。
kǒng zǐ shēng yǒu yì xiāng, niú chún hǔ zhǎng, yuān jiān guī jí, hǎi kǒu fǔ hóu, dǐng mén zhuàng rú fǎn yǔ, fù hé yuē: cǐ ér bǐng ní shān zhī líng. yīn míng yuē qiū, zì zhòng ní. zhòng ní shēng wèi jǐ ér hé zú, yù yú zhēng zài, jì zhǎng, shēn zhǎng jiǔ chǐ liù cùn, rén hū wèi zhǎng rén. yǒu shèng dé, hǎo xué bù juàn, zhōu yóu liè guó, dì zǐ mǎn tiān xià, guó jūn wú bù jìng mù qí míng, ér wèi quán guì dāng shì suǒ jì, jìng wú néng yòng zhī zhě.
孔子生有異相,牛唇虎掌,鴛肩龜脊,海口輔喉,頂門狀如反宇,父紇曰:「此兒秉尼山之靈。」因名曰丘,字仲尼。仲尼生未幾而紇卒,育於徵在,既長,身長九尺六寸,人呼為「長人」。有聖德,好學不倦,周遊列國,弟子滿天下,國君無不敬慕其名,而為權貴當事所忌,竟無能用之者。
shì shí shì zài lǔ guó. wú jì yán yú jì sī yuē: yù dìng nèi wài zhī biàn, fēi yòng kǒng zǐ bù kě. jì sī zhào kǒng zǐ, yǔ yǔ jìng rì, rú zài jiāng hǎi zhōng, mò kuī qí jì, jì sī qǐ gēng yī, hū yǒu fèi yì rén zhì, bào yuē: chuān jǐng zhě dé tǔ fǒu, nèi yǒu yáng yī zhī, bù zhī hé wù? sī yù shì kǒng zǐ zhī xué, zhǔ shǐ wù yán, jì rù zuò, wèi kǒng zǐ yuē: huò chuān jǐng yú tǔ zhōng de gǒu, cǐ hé wù yě? kǒng zǐ yuē: yǐ mǒu yán zhī, cǐ bì yáng yě, fēi gǒu yě! sī jīng wèn qí gù, kǒng zǐ yuē: mǒu wén shān zhī guài yuē kuí wǎng liǎng, shuǐ zhī guài yuē lóng wǎng xiàng, tǔ zhī guài yuē fén yáng, jīn dé zhī chuān jǐng, shì zài tǔ zhōng, qí wèi yáng bì yǐ! sī yuē: hé yǐ wèi zhī fén yáng? kǒng zǐ yuē: fēi cí fēi xióng, tú yǒu qí xíng. sī nǎi zhào fèi rén wèn zhī, guǒ bù chéng cí xióng zhě, yú shì dà jīng yuē: zhòng ní zhī xué, guǒ bù kě jí. nǎi yòng wèi zhōng dōu zǎi.
是時適在魯國。無忌言於季斯曰:「欲定內外之變,非用孔子不可。」季斯召孔子,與語竟日,如在江海中,莫窺其際,季斯起更衣,忽有費邑人至,報曰:「穿井者得土缶,內有羊一隻,不知何物?」斯欲試孔子之學,囑使勿言,既入座,謂孔子曰:「或穿井於土中得狗,此何物也?」孔子曰:「以某言之,此必羊也,非狗也!」斯驚問其故,孔子曰:「某聞山之怪曰夔魍魎,水之怪曰龍罔象,土之怪曰羵羊,今得之穿井,是在土中,其為羊必矣!」斯曰:「何以謂之羵羊?」孔子曰:「非雌非雄,徒有其形。」斯乃召費人問之,果不成雌雄者,於是大驚曰:「仲尼之學,果不可及。」乃用為中都宰。
cǐ shì chuán wén zhì chǔ, chǔ zhāo wáng shǐ rén zhì bì yú kǒng zǐ, xún yǐ dù jiāng suǒ de zhī wù, kǒng zǐ dá shǐ zhě yuē: shì míng píng shí, kě pōu ér shí yě! shǐ zhě yuē: fū zǐ hé yǐ zhī zhī? kǒng zǐ yuē: mǒu céng wèn jīn yú chǔ, wén xiǎo ér yáo yuē: chǔ wáng dù jiāng dé píng shí, dà rú dòu, chì rú rì, pōu ér cháng zhī tián rú mì.' shì yǐ zhī zhī. shǐ zhě yuē: kě cháng dé hū? kǒng zǐ yuē: píng zhě, fú fàn bù gēn zhī wù, nǎi jié ér chéng shí, suī qiān bǎi nián bù yì de yě, cǐ nǎi sàn ér fù jù, shuāi ér fù xìng zhī zhào, kě wèi chǔ wáng hè yǐ! shǐ zhě guī gào zhāo wáng, zhāo wáng tàn fú bù yǐ.
此事傳聞至楚,楚昭王使人致幣於孔子,詢以渡江所得之物,孔子答使者曰:「是名萍實,可剖而食也!」使者曰:「夫子何以知之?」孔子曰:「某曾問津於楚,聞小兒謠曰:『楚王渡江得萍實,大如斗,赤如日,剖而嘗之甜如蜜。'是以知之。」使者曰:「可常得乎?」孔子曰:「萍者,浮泛不根之物,乃結而成實,雖千百年不易得也,此乃散而復聚,衰而復興之兆,可為楚王賀矣!」使者歸告昭王,昭王嘆服不已。
kǒng zǐ zài zhōng dōu dà zhì, sì fāng jiē qiǎn rén guān qí zhèng jiào, yǐ wèi fǎ zé.
孔子在中都大治,四方皆遣人觀其政教,以為法則。
lǔ dìng gōng zhī qí xián, zhào wèi sī kōng.
魯定公知其賢,召為司空。
zhōu jìng wáng shí jiǔ nián, yáng hǔ yù luàn lǔ ér zhuān qí zhèng, zhī shū sūn zhé wú chǒng yú shū sūn shì, ér yǔ fèi yì zǎi gōng shān bù niǔ xiāng hòu, nǎi yǔ èr rén shāng yì, yù yǐ jì xiān shā jì sūn, rán hòu bìng chú zhòng shū, yǐ gōng shān bù niǔ dài sī zhī wèi, yǐ shū sūn zhé dài zhōu chóu zhī wèi, jǐ dài mèng sūn wú jì zhī wèi.
周敬王十九年,陽虎欲亂魯而專其政,知叔孫輒無寵於叔孫氏,而與費邑宰公山不狃相厚,乃與二人商議,欲以計先殺季孫,然後並除仲叔,以公山不狃代斯之位,以叔孫輒代州仇之位,己代孟孫無忌之位。
hǔ mù kǒng zǐ zhī xián, yù zhāo zhì mén xià, yǐ wèi jǐ zhù, shǐ rén fěng zhī lái jiàn. kǒng zǐ bù cóng, nǎi yǐ zhēng tún kuì zhī, kǒng zǐ yuē: hǔ yòu wǒ wǎng xiè ér jiàn wǒ yě! lìng dì zǐ cì hǔ chū wài, tóu cì yú mén ér guī, hǔ jìng bù néng qū.
虎慕孔子之賢,欲招致門下,以為己助,使人諷之來見。孔子不從,乃以蒸豚饋之,孔子曰:「虎誘我往謝而見我也!」令弟子伺虎出外,投刺於門而歸,虎竟不能屈。
kǒng zǐ mì yán yú wú jì yuē: hǔ bì wèi luàn, luàn bì shǐ yú jì shì, zi yù wèi zhī bèi, nǎi kě miǎn yě! wú jì wěi wèi zhú shì yú nán mén zhī wài, lì shān jù cái, xuǎn mù yǔ zhī zhuàng yǒng zhě sān bǎi rén wèi yōng, míng yuē xìng gōng, shí yǐ bèi luàn yòu yǔ chéng zǎi gōng liǎn yáng shǐ shàn jiǎ dài mìng, tǎng yǒu bào zhì, xīng yè qián lái fù yuán.
孔子密言於無忌曰:「虎必為亂,亂必始於季氏,子預為之備,乃可免也!」無忌偽為築室於南門之外,立柵聚材,選牧圉之壯勇者三百人為傭,名曰興工,實以備亂;又語成宰公斂陽使繕甲待命,倘有報至,星夜前來赴援。
shì nián qiū bā yuè, lǔ jiāng xíng dì jì, hǔ qǐng yǐ dì zhī míng rì xiǎng jì sūn yú pú pǔ, wú jì wén zhī yuē: hǔ xiǎng jì sūn, shì kě yí yǐ! nǎi shǐ rén chí gào gōng liǎn yáng, yuē dìng rì zhōng lǜ jiǎ yóu dōng mén zhì nán mén, yí lù guān biàn.
是年秋八月,魯將行禘祭,虎請以禘之明日享季孫於蒲圃,無忌聞之曰:「虎享季孫,事可疑矣!」乃使人馳告公斂陽,約定日中率甲由東門至南門,一路觀變。
zhì xiǎng qī, yáng hǔ qīn zhì jì shì zhī mén, qǐng jì sī dēng chē, yáng hǔ zài qián wèi dǎo, hǔ zhī cóng dì yáng yuè zài hòu, zuǒ yòu jiē yáng shì zhī dǎng, wéi yù chē zhě lín chǔ shì wèi jì shì mén xià zhī kè, jì sī xīn yí yǒu biàn, sī yǔ lín chǔ yuē: rǔ néng yǐ wú chē shì mèng shì hū? lín chǔ diǎn tóu huì yì, xíng zhì dà qú, lín chǔ jù wǎn pèi nán xiàng, yǐ biān cè lián jī qí mǎ, mǎ nù ér chí, yáng yuè wàng jiàn, dà hū: shōu pèi! lín chǔ bù yīng, fù jiā biān, mǎ xíng yì jí, yáng yuè nù, wān gōng shè chǔ bù zhōng, yì biān qí mǎ, xīn jí biān zhuì, yuè shí biān, jì shì zhī chē yǐ qù yuǎn yǐ. jì sī chū nán mén, jìng rù mèng shì zhī shì, bì qí shān, hào yuē: mèng sūn jiù wǒ! wú jì shǐ sān bǎi zhuàng shì, xié gōng shǐ fú yú shān mén yǐ dài. xū yú, yáng yuè zhì, lǜ qí tú gōng shān, sān bǎi rén cóng shān nèi fā shǐ, zhōng zhě zhé dào, yáng yuè shēn zhōng shù jiàn ér sǐ.
至享期,陽虎親至季氏之門,請季斯登車,陽虎在前為導,虎之從弟陽越在後,左右皆陽氏之黨,惟御車者林楚世為季氏門下之客,季斯心疑有變,私語林楚曰:「汝能以吾車適孟氏乎?」林楚點頭會意,行至大衢,林楚遽挽轡南向,以鞭策連擊其馬,馬怒而馳,陽越望見,大呼:「收轡!」林楚不應,復加鞭,馬行益急,陽越怒,彎弓射楚不中,亦鞭其馬,心急鞭墜,越拾鞭,季氏之車已去遠矣。季斯出南門,徑入孟氏之室,閉其柵,號曰:「孟孫救我!」無忌使三百壯士,挾弓矢伏於柵門以待。須臾,陽越至,率其徒攻柵,三百人從柵內發矢,中者輒倒,陽越身中數箭而死。
qiě shuō yáng huò xíng jí dōng mén, huí gù bù jiàn le jì sūn, nǎi zhuǎn yuán fù xún jiù lù, zhì dà qú, wèn lù rén yuē: jiàn xiāng guó chē fǒu? lù rén yuē: mǎ jīng, yǐ chū nán mén yǐ! yǔ wèi bì, yáng yuè zhī bài zú yì dào, fāng zhī yuè yǐ shè sǐ, jì sūn yǐ bì rù mèng shì xīn gōng.
且說陽貨行及東門,回顧不見了季孫,乃轉轅復循舊路,至大衢,問路人曰:「見相國車否?」路人曰:「馬驚,已出南門矣!」語未畢,陽越之敗卒亦到,方知越已射死,季孫已避入孟氏新宮。
hǔ dà nù, qū qí zhòng jí wǎng gōng gōng, jié dìng gōng yǐ chū cháo, yù shū sūn zhōu chóu yú tú, bìng jié zhī, jǐn fā gōng gōng zhī jiǎ yǔ shū sūn shì jiā zhòng, gòng gōng mèng shì yú nán mén. wú jì lǜ sān bǎi rén lì jù zhī, yáng hǔ mìng yǐ huǒ fén shān, jì sī dà jù, wú jì shǐ shì rì fāng zhōng, yuē: chéng bīng qiě zhì, bù zú lǜ yě! yán wèi bì, zhǐ jiàn dōng jiǎo shàng yī yuán měng jiāng, lǐng bīng hū shào ér zhì, dà jiào: wù fàn wú zhǔ! gōng liǎn yáng zài cǐ! yáng hǔ dà nù, biàn fèn zhǎng gē, yíng zhù gōng liǎn yáng sī shā, èr jiāng gè shī chěng běn shì, zhàn wǔ shí yú hé, yáng hǔ jīng shén yù zēng, gōng liǎn yáng jiàn jiàn lì qiè, shū sūn zhōu chóu jù cóng hòu hū yuē: hǔ bài yǐ!
虎大怒,驅其眾急往公宮,劫定公以出朝,遇叔孫州仇於途,並劫之,盡發公宮之甲與叔孫氏家眾,共攻孟氏於南門。無忌率三百人力拒之,陽虎命以火焚柵,季斯大懼,無忌使視日方中,曰:「成兵且至,不足慮也!」言未畢,只見東角上一員猛將,領兵呼哨而至,大叫:「勿犯吾主!公斂陽在此!」陽虎大怒,便奮長戈,迎住公斂陽廝殺,二將各施逞本事,戰五十餘合,陽虎精神愈增,公斂陽漸漸力怯,叔孫州仇遽從後呼曰:「虎敗矣!」
jí lǜ qí jiā zhòng, qián yōng dìng gōng xī zǒu, gōng tú yì cóng zhī, wú jì yǐn zhuàng shì kāi shān shā chū, jì shì zhī jiā chén shān yuè yì shuài jiǎ ér zhì, yáng hǔ gū guǎ wú zhù, dǎo gē ér zǒu, rù huān yáng guān jù zhī.
即率其家眾,前擁定公西走,公徒亦從之,無忌引壯士開柵殺出,季氏之家臣苫越亦帥甲而至,陽虎孤寡無助,倒戈而走,入歡陽關據之。
sān jiā hé bīng yǐ gōng guān, hǔ lì bù néng zhī, mìng fàng huǒ fén lái mén, lǔ shī bì huǒ què tuì, hǔ mào huǒ ér chū, suì bēn qí guó.
三家合兵以攻關,虎力不能支,命放火焚萊門,魯師避火卻退,虎冒火而出,遂奔齊國。
jiàn jǐng gōng, yǐ suǒ jù huān yáng zhī tián xiàn zhī, yù jiè bīng fá lǔ. dài fū bào guó jìn yuē: lǔ fāng yòng kǒng mǒu, bù kě dí yě, bù rú zhí yáng hǔ ér guī qí tián, yǐ mèi kǒng mǒu. jǐng gōng cóng zhī, nǎi qiú hǔ yú xī bǐ, hǔ yǐ jiǔ zuì shǒu zhě, chéng zī chē táo bèn sòng guó.
見景公,以所據歡陽之田獻之,欲借兵伐魯。大夫鮑國進曰:「魯方用孔某,不可敵也,不如執陽虎而歸其田,以媚孔某。」景公從之,乃囚虎於西鄙,虎以酒醉守者,乘輜車逃奔宋國。
sòng shǐ jū yú kuāng, yáng hǔ nüè yòng kuāng rén, kuāng rén yù shā zhī. fù bēn jìn guó, shì yú zhào yāng wèi chén, bù zài huà xià. sòng rú lùn yáng hǔ yǐ péi chén ér móu zéi qí jiā zhǔ, gù wèi dà nì, rán jì shì fàng zhú qí jūn, zhuān zhí lǔ zhèng, jiā chén cóng páng qiè shì, yǐ fēi yī rì, jīn rì xiào qí suǒ wèi, nǎi tiān lǐ bào shī zhī cháng, bù zú guài yě. yǒu shī yún:
宋使居於匡,陽虎虐用匡人,匡人慾殺之。復奔晉國,仕於趙鞅為臣,不在話下。宋儒論陽虎以陪臣而謀賊其家主,固為大逆,然季氏放逐其君,專執魯政,家臣從旁竊視,已非一日,今日效其所為,乃天理報施之常,不足怪也。有詩云:
dāng shí jì shì líng gū zhǔ, jīn rì jiā chén pàn zhǔ jūn.
當時季氏凌孤主,今日家臣叛主君。
zì zuò zhōng jiān hái zì shòu, qián chē yīn xiǎng hòu chē wén.
自作忠奸還自受,前車音響後車聞。
yòu yǒu yán lǔ zì huì gōng zhī shì, jiàn yòng tiān zǐ lǐ lè, qí hòu sān huán zhī jiā, wǔ bā yì, gē yōng chè, dài fū mù wú zhū hóu, gù jiā chén yì mù wú dài fū, bèi nì xiāng réng, qí lái yuǎn yǐ. shī yún:
又有言魯自惠公之世,僭用天子禮樂,其後三桓之家,舞八佾,歌雍徹,大夫目無諸侯,故家臣亦目無大夫,悖逆相仍,其來遠矣。詩云:
jiǔ chéng gàn qī wǔ tuán tuán, jiè wèn hé rén qǐ jiàn duān?
九成干戚舞團團,借問何人啟僭端?
yào shǐ guó zhōng wú pàn nì, zhòng jiāng lǐ lè wèn zhōu guān.
要使國中無叛逆,重將禮樂問《周官》。
qí jǐng gōng shī le yáng hǔ, yòu kǒng lǔ rén guài qí nà pàn, nǎi shǐ rén zhì shū lǔ dìng gōng, shuō míng yáng hǔ bēn sòng zhī gù, jiù yuē lǔ hóu yú qí lǔ jiè shàng jiā gǔ shān qián, wèi chéng chē zhī huì, yǐ tōng liǎng guó zhī hǎo, yǒng xī gān gē.
齊景公失了陽虎,又恐魯人怪其納叛,乃使人致書魯定公,說明陽虎奔宋之故,就約魯侯於齊、魯界上夾谷山前,為乘車之會,以通兩國之好,永息干戈。
dìng gōng dé shū, jí zhào sān jiā shāng yì. mèng sūn wú jì yuē: qí rén duō zhà, zhǔ gōng bù kě qīng wǎng. jì sūn sī yuē: qí lǚ cì jiā bīng yú wǒ, jīn yù xiū hǎo, nài hé jù zhī?
定公得書,即召三家商議。孟孫無忌曰:「齊人多詐,主公不可輕往。」季孫斯曰:「齊屢次加兵於我,今欲修好,奈何拒之?」
dìng gōng yuē: guǎ rén ruò qù, hé rén bǎo jià? wú jì yuē: fēi chén shī kǒng mǒu bù kě! dìng gōng jí zhào kǒng zǐ, yǐ xiāng lǐ zhī shì shǔ zhī. chéng chē yǐ jù, dìng gōng jiāng xíng, kǒng zǐ zòu yuē: chén wén yǒu wén shì zhě, bì yǒu wǔ bèi', wén wǔ zhī shì, bù kě xiāng lí. gǔ zhě, zhū hóu chū jiāng, bì jù guān yǐ cóng, sòng xiāng gōng huì yú zhī shì kě jiàn yě, qǐng jù zuǒ yòu sī mǎ, yǐ fáng bù yú! dìng gōng cóng qí yán, nǎi shǐ dài fū shēn jù xū wèi yòu sī mǎ, lè qí wèi zuǒ sī mǎ, gè lǜ bīng chē wǔ bǎi chéng, yuǎn yuǎn cóng xíng, yòu mìng dài fū zī wú hái lǜ bīng chē sān bǎi chéng, lí huì suǒ shí lǐ xià zhài.
定公曰:「寡人若去,何人保駕?」無忌曰:「非臣師孔某不可!」定公即召孔子,以相禮之事屬之。乘車已具,定公將行,孔子奏曰:「臣聞『有文事者,必有武備',文武之事,不可相離。古者,諸侯出疆,必具官以從,宋襄公會盂之事可鑑也,請具左右司馬,以防不虞!」定公從其言,乃使大夫申句須為右司馬,樂頎為左司馬,各率兵車五百乘,遠遠從行,又命大夫茲無還率兵車三百乘,離會所十里下寨。
jì zhì jiā gǔ, qí jǐng gōng xiān zài, shè lì tán wèi, wèi tǔ jiē sān céng, zhì dù jiǎn lüè. qí hóu mù yú tán zhī yòu, lǔ hóu mù yú tán zhī zuǒ, kǒng zǐ wén qí guó bīng wèi shén shèng, yì mìng shēn jù xū lè qí jǐn jǐn xiāng suí. shí qí dài fū lí mí yǐ shàn móu chēng, zì liáng qiū jù sǐ hòu, jǐng gōng tè chǒng xìn zhī.
既至夾谷,齊景公先在,設立壇位,為土階三層,制度簡略。齊侯幕於壇之右,魯侯幕於壇之左,孔子聞齊國兵衛甚盛,亦命申句須、樂頎緊緊相隨。時齊大夫黎彌以善謀稱,自梁邱據死後,景公特寵信之。
shì yè, lí mí kòu mù qǐng jiàn, jǐng gōng zhào rù, wèn: qīng yǒu hé shì, hūn yè lái cǐ? lí mí zòu yuē: qí lǔ wèi chóu, fēi yī rì yǐ, zhǐ wèi kǒng mǒu xián shèng, yòng shì yú lǔ, kǒng qí tā rì hài qí, gù wèi jīn rì zhī huì ěr. chén guān kǒng mǒu wèi rén, zhī lǐ ér wú yǒng, bù xí zhàn fá zhī shì, míng rì zhǔ gōng huì lǐ bì hòu, qǐng zòu sì fāng zhī lè yǐ yú lǔ jūn, nǎi shǐ lái yí sān bǎi rén jiǎ zuò lè gōng, gǔ zào ér qián, qù biàn ná zhù lǔ hóu, bìng zhí kǒng mǒu, chén yuē huì chē chéng, cóng tán xià shā sàn lǔ zhòng, nà shí lǔ guó jūn chén zhī mìng, xuán yú wú shǒu, píng zhǔ gōng rú hé chù fēn, qǐ bù shèng yú yòng bīng qīn fá yé? jǐng gōng yuē: cǐ shì kě fǒu dāng yǔ xiāng guó móu zhī. lí mí yuē: xiāng guó sù yǔ kǒng mǒu yǒu jiāo, ruò tōng bǐ dé zhī, qí shì bì bù xíng yǐ, chén qǐng dú rèn! jǐng gōng yuē: guǎ rén tīng qīng, qīng xū zǐ xì! lí mí zì qù àn yuē lái bīng xíng shì qù le.
是夜,黎彌叩幕請見,景公召入,問:「卿有何事,昏夜來此?」黎彌奏曰:「齊、魯為仇,非一日矣,止為孔某賢聖,用事於魯,恐其他日害齊,故為今日之會耳。臣觀孔某為人,知禮而無勇,不習戰伐之事,明日主公會禮畢後,請奏四方之樂以娛魯君,乃使萊夷三百人假做樂工,鼓譟而前,覷便拿住魯侯,並執孔某,臣約會車乘,從壇下殺散魯眾,那時魯國君臣之命,懸於吾手,憑主公如何處分,豈不勝於用兵侵伐耶?」景公曰:「此事可否當與相國謀之。」黎彌曰:「相國素與孔某有交,若通彼得知,其事必不行矣,臣請獨任!」景公曰:「寡人聽卿,卿須仔細!」黎彌自去暗約萊兵行事去了。
cì zǎo, liǎng jūn jí yú tán xià, yī ràng ér dēng, qí shì yàn yīng wèi xiāng, lǔ shì kǒng zǐ wèi xiāng, liǎng xiāng yī yī zhī hòu, gè cóng qí zhǔ, dēng tán jiāo bài, xù tài gōng zhōu gōng zhī hǎo, jiāo zhì yù bó chóu xiàn zhī lǐ.
次早,兩君集於壇下,揖讓而登,齊是晏嬰為相,魯是孔子為相,兩相一揖之後,各從其主,登壇交拜,敘太公、周公之好,交致玉帛酬獻之禮。
jì bì, jǐng gōng yuē: guǎ rén yǒu sì fāng zhī lè, yuàn yǔ jūn gòng guān zhī! suì chuán lìng xiān shǐ lái rén shàng qián, zòu qí běn tǔ zhī lè, yú shì tán xià gǔ shēng dà zhèn, lái yí sān bǎi rén, zá zhí jīng máo yǔ bō máo jǐ jiàn dùn, fēng yōng ér zhì, kǒu zhōng hū shào zhī shēng, xiāng hè bù jué, lì jiē zhī bàn.
既畢,景公曰:「寡人有四方之樂,願與君共觀之!」遂傳令先使萊人上前,奏其本土之樂,於是壇下鼓聲大振,萊夷三百人,雜執旍旄、羽袚、矛戟、劍楯,蜂擁而至,口中呼哨之聲,相和不絕,歷階之半。
dìng gōng sè biàn, kǒng zǐ quán wú jù yì, qū lì yú jǐng gōng zhī qián, jǔ mèi ér yán yuē: wú liǎng jūn wèi hǎo huì, běn háng zhōng guó zhī lǐ, ān yòng yí dí zhī lè, qǐng mìng yǒu sī qù zhī! yàn zǐ bù zhī lí mí zhī jì, yì zòu jǐng gōng yuē: kǒng mǒu suǒ yán, nǎi zhèng lǐ yě! jǐng gōng dà cán, jí huī lái yí shǐ tuì.
定公色變,孔子全無懼意,趨立於景公之前,舉袂而言曰:「吾兩君為好會,本行中國之禮,安用夷狄之樂,請命有司去之!」晏子不知黎彌之計,亦奏景公曰:「孔某所言,乃正禮也!」景公大慚,急麾萊夷使退。
lí mí fú yú tán xià, zhǐ děng lái yí dòng shǒu, yī qí fā zuò. jiàn qí hóu dǎ fā xià lái, xīn zhōng shén yùn, nǎi zhào běn guó yōu rén, fēn fù: yán xí zhōng jiān zhào rǔ zòu lè, yào gē bì gǒu zhī shī, rèn qíng xì xuè, ruò dé lǔ jūn chén huò xiào huò nù, wǒ zhè lǐ yǒu zhòng shǎng. yuán lái nà shī nǎi wén jiāng yín luàn gù shì, yù yǐ xiū rǔ lǔ guó.
黎彌伏於壇下,只等萊夷動手,一齊發作。見齊侯打發下來,心中甚慍,乃召本國優人,吩咐:「筵席中間召汝奏樂,要歌《敝笱》之詩,任情戲謔,若得魯君臣或笑或怒,我這裡有重賞。」原來那詩乃文姜淫亂故事,欲以羞辱魯國。
lí mí shēng jiē zòu yú qí hóu yuē: qǐng zòu gōng zhōng zhī lè, wèi liǎng jūn shòu. jǐng gōng yuē: gōng zhōng zhī lè, fēi yí lè yě, kě sù zòu zhī. lí mí chuán qí hóu zhī mìng, chàng yōu zhū rú èr shí yú rén, yì fú tú miàn, zhuāng nǚ bàn nán, fēn wèi èr duì, yōng zhì lǔ hóu miàn qián, tiào de tiào, wǔ de wǔ, kǒu zhōng qí gē de dōu shì yín cí, qiě gē qiě xiào, kǒng zǐ àn jiàn zhāng mù, qù dìng jǐng gōng zòu yuē: pǐ fū xì zhū hóu zhě, zuì dāng sǐ. qǐng qí sī mǎ xíng fǎ! jǐng gōng bù yīng, yōu rén xì xiào rú gù, kǒng zǐ yuē: liǎng guó jì yǐ tōng hǎo, rú xiōng dì rán, lǔ guó zhī sī mǎ, jí qí zhī sī mǎ yě! nǎi jǔ xiù xiàng xià huī zhī, dà hū: shēn jù xū lè qí hé zài? èr jiāng fēi chí shàng tán, yú nán nǚ èr duì zhōng, gè zhí lǐng bān yī rén, dāng xià zhǎn shǒu, yú rén jīng zǒu bù dié.
黎彌升階奏於齊侯曰:「請奏宮中之樂,為兩君壽。」景公曰:「宮中之樂,非夷樂也,可速奏之。」黎彌傳齊侯之命,倡優侏儒二十餘人,異服塗面,裝女扮男,分為二隊,擁至魯侯面前,跳的跳,舞的舞,口中齊歌的都是淫詞,且歌且笑,孔子按劍張目,覷定景公奏曰:「匹夫戲諸侯者,罪當死。請齊司馬行法!」景公不應,優人戲笑如故,孔子曰:「兩國既已通好,如兄弟然,魯國之司馬,即齊之司馬也!」乃舉袖向下麾之,大呼:「申句須、樂頎何在?」二將飛馳上壇,於男女二隊中,各執領班一人,當下斬首,餘人驚走不迭。
jǐng gōng xīn zhōng hài rán, lǔ dìng gōng suí jí qǐ shēn, lí mí chū yì hái xiǎng yú tán xià yāo jié lǔ hóu, yī lái jiàn kǒng zǐ yǒu cǐ shǒu duàn, èr lái jiàn shēn lè èr jiāng yīng xióng, sān lái dǎ tàn dé shí lǐ zhī wài, jí yǒu lǔ jūn tún zā, suì suō jǐng ér tuì. huì sàn, jǐng gōng guī mù, zhào lí mí zé zhī yuē: kǒng mǒu xiāng qí jūn, suǒ xíng zhě jiē shì gǔ rén zhī dào, rǔ piān shǐ guǎ rén rù yí dí zhī sú, guǎ rén běn yù xiū hǎo, jīn fǎn chéng chóu yǐ! lí mí huáng kǒng xiè zuì, bù gǎn duì yī yǔ.
景公心中駭然,魯定公隨即起身,黎彌初意還想於壇下邀截魯侯,一來見孔子有此手段,二來見申、樂二將英雄,三來打探得十里之外,即有魯軍屯紮,遂縮頸而退。會散,景公歸幕,召黎彌責之曰:「孔某相其君,所行者皆是古人之道,汝偏使寡人入夷狄之俗,寡人本欲修好,今反成仇矣!」黎彌惶恐謝罪,不敢對一語。
yàn zǐ jìn yuē: chén wén, xiǎo rén zhī qí guò, xiè zhī yǐ wén jūn zǐ zhī qí guò, xiè zhī yǐ zhì.' jīn lǔ yǒu wèn yáng zhī tián sān chù, qí yī yuē huān, nǎi yáng hǔ suǒ xiàn bù yì zhī wù, qí èr yuē yùn, nǎi xī nián suǒ qǔ yǐ yù lǔ zhāo gōng zhě, qí sān yuē guī yīn, nǎi xiān jūn qǐng gōng shí zhàng jìn lì suǒ zhī yú lǔ zhě. nà sān chù jiē lǔ gù wù, dāng xiān jūn huán gōng zhī rì, cáo mò dēng tán jié méng, dān qǔ cǐ tián. tián bù guī lǔ, lǔ zhì bù gān, zhǔ gōng chéng cǐ jī yǐ sān tián xiè guò, lǔ jūn chén bì xǐ, ér qí lǔ zhī jiāo gù yǐ! jǐng gōng dà yuè, jí qiǎn yàn zǐ zhì sān tián yú lǔ. cǐ zhōu jìng wáng èr shí sì nián shì yě. shǐ chén yǒu shī yún:
晏子進曰:「臣聞,『小人知其過,謝之以文;君子知其過,謝之以質。'今魯有汶陽之田三處,其一曰歡,乃陽虎所獻不義之物,其二曰鄆,乃昔年所取以寓魯昭公者,其三曰龜陰,乃先君頃公時仗晉力索之於魯者。那三處皆魯故物,當先君桓公之日,曹沫登壇劫盟,單取此田。田不歸魯,魯志不甘,主公乘此機以三田謝過,魯君臣必喜,而齊、魯之交固矣!」景公大悅,即遣晏子致三田於魯。此周敬王二十四年事也。史臣有詩云:
fēn rán gǔ zào qǐ lái gē, wú nài tán qián piàn yǔ hé?
紛然鼓譟起萊戈,無奈壇前片語何?
zhī lǐ zhī rén piān yǒu yǒng, sān tián mǎi dé liǎng jūn hé.
知禮之人偏有勇,三田買得兩君和。
yòu shī dān zàn qí jǐng gōng néng xū xīn xiè guò, suǒ yǐ wèi xián jūn, jǐ yú fù bà, shī yún:
又詩單贊齊景公能虛心謝過,所以為賢君,幾於復霸,詩云:
méng tán shī jì tīng lí mí, chén jiàn jūn cóng liǎng dé zhī.
盟壇失計聽黎彌,臣諫君從兩得之。
bù xī sān tián chēng xiè guò, xiǎn míng qiān gǔ bō huá yí.
不惜三田稱謝過,顯名千古播華夷。
zhè wèn yáng tián yuán shì xī shí lǔ xī gōng cì yǔ jì yǒu zhě, jīn rì míng suī guī lǔ, shí guī jì shì, yǐ cǐ jì sī xīn gǎn kǒng zǐ, tè zhú chéng yú guī yīn, míng yuē xiè chéng, yǐ jīng kǒng zǐ zhī gōng. yán yú dìng gōng, shēng kǒng zǐ wèi dà sī kòu zhī zhí.
這汶陽田原是昔時魯僖公賜與季友者,今日名雖歸魯,實歸季氏,以此季斯心感孔子,特築城於龜陰,名曰謝城,以旌孔子之功。言於定公,升孔子為大司寇之職。
shí qí zhī nán jìng, hū lái yī dà niǎo, yuē zhǎng sān chǐ, hēi shēn bái jǐng, zhǎng huì dú zú, gǔ shuāng yì wǔ yú tián jiān, yě rén zhú zhī bù dé, fēi téng wàng běi ér qù. jì sī wén yǒu cǐ guài, yǐ wèn kǒng zǐ, kǒng zǐ yuē: cǐ niǎo míng yuē shāng yáng', shēng yú běi hǎi zhī bīn, tiān jiàng dà yǔ, shāng yáng qǐ wǔ, suǒ jiàn zhī dì, bì yǒu yín yǔ wèi zāi. qí lǔ jiē rǎng, bù kě bù yù wèi zhī bèi! jì sī yù jiè wèn shàng bǎi xìng, xiū dī gài wū, bù sān rì, guǒ rán tiān jiàng dà yǔ, wèn shuǐ fàn yì. lǔ mín yǒu bèi wú huàn, qí shì chuán bù qí bāng, jǐng gōng yì yǐ kǒng zǐ wèi shén, zì shì kǒng zǐ bó xué zhī míng, chuán bō tiān xià, rén jiē hū wèi shèng rén yǐ, yǒu shī wèi zhèng:
時齊之南境,忽來一大鳥,約長三尺,黑身白頸,長喙獨足,鼓雙翼舞于田間,野人逐之不得,飛騰望北而去。季斯聞有此怪,以問孔子,孔子曰:「此鳥名曰『商羊',生於北海之濱,天降大雨,商羊起舞,所見之地,必有淫雨為災。齊、魯接壤,不可不預為之備!」季斯預戒汶上百姓,修堤蓋屋,不三日,果然天降大雨,汶水泛溢。魯民有備無患,其事傳布齊邦,景公益以孔子為神,自是孔子博學之名,傳播天下,人皆呼為「聖人」矣,有詩為證:
wǔ diǎn sān fén màn jiū xiáng, shuí zhī píng shí biàn shāng yáng?
五典三墳漫究詳,誰知萍實辨商羊?
duō néng jiāng shèng yóu tiān zòng, yíng dé fāng míng sì hǎi yáng.
多能將聖由天縱,贏得芳名四海揚。
jì sī fǎng rén cái yú kǒng zǐ zhī mén, kǒng zǐ jiàn zhòng yóu rǎn qiú kě shǐ cóng zhèng, jì shì jù yòng wèi jiā chén. hū yī rì, jì sī wèn yú kǒng zǐ yuē: yáng hǔ suī qù, bù niǔ fù xìng, hé yǐ zhì zhī? kǒng zǐ yuē: yù zhì zhī, xiān míng lǐ zhì. gǔ zhě chén wú cáng jiǎ, dài fū wú bǎi zhì zhī chéng, gù yì zǎi wú suǒ píng yǐ wèi luàn, zi hé bù duò qí chéng, chè qí wǔ bèi, shàng xià xiāng ān, kě yǐ yǒng jiǔ! jì sī yǐ wèi rán, zhuǎn gào yú mèng shū èr shì. mèng sūn wú jì yuē: gǒu lì jiā guó, wú qǐ xù qí sī zāi! shí shǎo zhèng mǎo jì kǒng zǐ shī tú yòng shì, yù bài qí gōng, shǐ shū sūn zhé mì dì sòng xìn yú gōng shān bù niǔ, bù niǔ yù jù chéng yǐ pàn, zhī kǒng zǐ sù wèi lǔ rén suǒ jìng zhòng, yì sī jí zhù, nǎi hòu zhì lǐ bì, yí yǐ shū yuē:
季斯訪人才於孔子之門,孔子薦仲由、冉求可使從政,季氏俱用為家臣。忽一日,季斯問於孔子曰:「陽虎雖去,不狃復興,何以制之?」孔子曰:「欲制之,先明禮制。古者臣無藏甲,大夫無百雉之城,故邑宰無所憑以為亂,子何不墮其城,撤其武備,上下相安,可以永久!」季斯以為然,轉告於孟、叔二氏。孟孫無忌曰:「苟利家國,吾豈恤其私哉!」時少正卯忌孔子師徒用事,欲敗其功,使叔孫輒密地送信於公山不狃,不狃欲據城以叛,知孔子素為魯人所敬重,亦思藉助,乃厚致禮幣,遺以書曰:
lǔ zì sān huán shàn zhèng, jūn ruò chén qiáng, rén xīn jī fèn. bù niǔ suī wèi jì zǎi, shí mù gōng yì, yuàn yǐ fèi guī gōng wèi gōng chén, fǔ gōng yǐ chú qiáng bào, bǐ lǔ guó fù jiàn zhōu gōng zhī jiù, fū zǐ tǎng jiàn xǔ, yuàn yí jià guò fèi, miàn jué qí shì. bù tiǎn lù kào, fú wéi bù bǐ.
魯自三桓擅政,君弱臣強,人心積憤。不狃雖為季宰,實慕公義,願以費歸公為公臣,輔公以鋤強暴,俾魯國復見周公之舊,夫子倘見許,願移駕過費,面決其事。不腆路犒,伏惟不鄙。
kǒng zǐ wèi dìng gōng yuē: bù niǔ ruò pàn, wèi miǎn láo bīng, chén yuàn qīng shēn yī wǎng, shuō qí huí xīn gǎi guò, hé rú? dìng gōng yuē: guó jiā duō shì, quán lài fū zǐ zhǔ chí, qǐ kě qù guǎ rén zuǒ yòu yé? kǒng zǐ suì què qí shū bì. bù niǔ jiàn kǒng zǐ bù wǎng, suì yuē huì chéng zǎi gōng liǎn yáng, hòu zǎi gōng ruò miǎo, tóng shí qǐ bīng wèi nì. yáng yǔ miǎo jù bù cóng.
孔子謂定公曰:「不狃若叛,未免勞兵,臣願輕身一往,說其回心改過,何如?」定公曰:「國家多事,全賴夫子主持,豈可去寡人左右耶?」孔子遂卻其書幣。不狃見孔子不往,遂約會成宰公斂陽,郈宰公若藐,同時起兵為逆。陽與藐俱不從。
què shuō hòu yì mǎ zhèng hóu fàn, yǒng lì shàn shè, wèi hòu rén suǒ wèi fú, sù yǒu bù chén zhī zhì, suì shǐ yǔ rén cì miǎo shā zhī, zì lì wèi hòu zǎi, fā hòu zhòng dēng chéng wèi jù mìng zhī jì.
卻說郈邑馬正侯犯,勇力善射,為郈人所畏服,素有不臣之志,遂使圉人刺藐殺之,自立為郈宰,發郈眾登城為拒命之計。
zhōu chóu wén hòu pàn, wǎng gào wú jì, wú jì yuē: wú zhù zi yī bì, dāng gòng miè cǐ pàn nú! yú shì mèng shū èr jiā lián bīng wǎng tǎo, suì wéi hòu chéng, hóu fàn xī lì jù zhàn, gōng zhě duō sǐ, bù néng qǔ shèng. wú jì jiào zhōu chóu qiú yuán yú qí.
州仇聞郈叛,往告無忌,無忌曰:「吾助子一臂,當共滅此叛奴!」於是孟、叔二家連兵往討,遂圍郈城,侯犯悉力拒戰,攻者多死,不能取勝。無忌教州仇求援於齊。
shí shū shì jiā chén sì chì zài hòu chéng zhōng, wěi fù hóu fàn, hóu fàn qīn xìn zhī, chì wèi fàn yuē: shū shì qiǎn shǐ rú qí qǐ shī yǐ. qí lǔ hé bīng bù kě dāng yě, zi hé bù yǐ hòu jiàng qí, qí wài suī qīn lǔ, nèi shí jì zhī, dé hòu kě yǐ bī lǔ, qí bì dà xǐ, ér bèi yǐ tā dì chóu zi, zǒng zhī de dì, ér kě qù wēi yǐ jiù ān, yòu hé bù lì zhī yǒu! hóu fàn yuē: cǐ jì shén shàn! jí qiǎn rén qǐ xiáng yú qí, yǐ hòu yì xiàn zhī.
時叔氏家臣駟赤在郈城中,偽附侯犯,侯犯親信之,赤謂犯曰:「叔氏遣使如齊乞師矣。齊、魯合兵不可當也,子何不以郈降齊,齊外雖親魯,內實忌之,得郈可以逼魯,齊必大喜,而倍以他地酬子,總之得地,而可去危以就安,又何不利之有!」侯犯曰:「此計甚善!」即遣人乞降於齊,以郈邑獻之。
qí jǐng gōng zhào yàn yīng wèn yuē: shū sūn shì qǐ bīng fá hòu, hóu fàn yòu yǐ hòu lái jiàng, guǎ rén jiāng hé shì cóng? yàn zǐ duì yuē: fāng yǔ lǔ jiǎng hǎo, qǐ kě shòu qí pàn chén zhī xiàn hū, zhù shū sūn shì wèi shì! jǐng gōng xiào yuē: hòu nǎi shū sūn sī yì, yú lǔ hóu wú yǔ, kuàng shū sūn shì jūn chén zì xiāng yú ròu, lǔ zhī bù xìng, shí qí zhī xìng yě, guǎ rén yǒu jì zài cǐ, dāng liǎng xǔ qí shǐ yǐ wù zhī! nǎi shǐ sī mǎ ráng jū tún bīng yú jiè shàng, yǐ guān qí biàn, ruò hóu fàn néng yù shū sūn, gèng fēn bīng jù hòu, yíng hóu fàn guī yú qí guó ruò shū sūn shèng le hóu fàn, biàn shuō zhù gōng hòu chéng, lín shí pián yí xíng shì. cǐ shì qí jǐng gōng de jiān xióng chù.
齊景公召晏嬰問曰:「叔孫氏乞兵伐郈,侯犯又以郈來降,寡人將何適從?」晏子對曰:「方與魯講好,豈可受其叛臣之獻乎,助叔孫氏為是!」景公笑曰:「郈乃叔孫私邑,於魯侯無與,況叔孫氏君臣自相魚肉,魯之不幸,實齊之幸也,寡人有計在此,當兩許其使以誤之!」乃使司馬穰苴屯兵於界上,以觀其變,若侯犯能御叔孫,更分兵據郈,迎侯犯歸於齊國;若叔孫勝了侯犯,便說助攻郈城,臨時便宜行事。此是齊景公的奸雄處。
què shuō sì chì jiàn hóu fàn qiǎn shǐ wǎng qí qù le, fù wèi fàn yuē: qí xīn yǔ lǔ hóu wèi huì, zhù lǔ zhù hòu, wèi kě dìng yě, yí duō zhì bīng jiǎ yú mén, wàn yī shì biàn bù cè, kě yǐ zì wèi! hóu fàn nǎi yī yǒng zhī fū, xìn wèi hǎo yǔ, suì xuǎn jīng jiǎ lì bīng, liú yú mén xià. sì chì jiāng yǔ shū shè yú chéng wài, lǔ bīng shí dé, xiàn yú zhōu chóu, zhōu chóu fā shū kàn zhī, shū zhōng yán: chén chì yǐ ān pái nì fàn shí yǒu qī bā, bù rì chéng zhōng dāng yǒu nèi biàn, zhǔ jūn bù xū guà niàn! zhōu chóu dà xǐ, bào zhī wú jì, yán bīng yǐ dài.
卻說駟赤見侯犯遣使往齊去了,復謂犯曰:「齊新與魯侯為會,助魯助郈,未可定也,宜多置兵甲於門,萬一事變不測,可以自衛!」侯犯乃一勇之夫,信為好語,遂選精甲利兵,留於門下。駟赤將羽書射於城外,魯兵拾得,獻於州仇,州仇發書看之,書中言:「臣赤已安排逆犯十有七八,不日城中當有內變,主君不須掛念!」州仇大喜,報知無忌,嚴兵以待。
shù rì hòu, hóu fàn shǐ zhě zì qí huí, yán: qí hóu yǐ xǔ xià yǐ, yuàn yǐ tā yì xiāng cháng! sì chì rù hè hóu fàn ér chū, shǐ rén xuān yán yú zhòng yuē: hòu shì jiāng qiān hòu mín yǐ fù qí, shǐ zhě huí yán qí shī jiāng zhì, nài hé? yī shí rén qíng xiōng xiōng, duō yǒu zào sì chì chù wèn xìn zhě, chì yuē: wú yì wén zhī, qí xīn yǔ lǔ hǎo, bù biàn de dì, jiāng qiān ěr hù kǒu, yǐ shí liáo shè zhī xū ěr! zì gǔ dào: ān tǔ zhòng qiān! shuō le lí xiāng bèi jǐng, nà yī gè bù pà de. zhòng rén tīng shuō, hù xiāng chuán yǔ, gè yǒu yuàn xīn.
數日後,侯犯使者自齊回,言:「齊侯已許下矣,願以他邑相償!」駟赤入賀侯犯而出,使人宣言於眾曰:「侯氏將遷郈民以附齊,使者回言齊師將至,奈何?」一時人情洶洶,多有造駟赤處問信者,赤曰:「吾亦聞之,齊新與魯好,不便得地,將遷爾戶口,以實聊攝之虛耳!」自古道:「安土重遷!」說了離鄉背井,那一個不怕的。眾人聽說,互相傳語,各有怨心。
hū yī yè, sì chì tàn zhī hóu fàn yǐn jiǔ fāng hān, suì mìng xīn fù shù shí rén, rào chéng dà hū yuē: qí shī yǐ zhì chéng wài yǐ, wú děng sù zhì xíng lǐ, sān rì nèi biàn yào qǐ shēn. yīn jì yǐ kū, hòu zhòng dà jīng, jù jí yú hòu shì zhī mén, cǐ shí lǎo ruò wéi yǒu tì qì, nà zhuàng zhě wú bù yǎo yá qiè chǐ, fèn hèn hóu fàn, hū jiàn mén nèi cáng jiǎ shén duō, zhèng shì qí yòng, dà jiā qiǎng dé chuān zhe qǐ lái, gè zhí bīng qì, fā shēng hǎn, jiāng hóu fàn jiā sì miàn wéi zhù, lián shǒu chéng zhī bīng dōu fǎn le hòu shì, yǔ zhòng zhù xìng le, sì chì jí rù gào hóu fàn yuē: hòu zhòng bù yuàn fù qí, mǎn chéng jù biàn, zi gèng yǒu jiǎ bīng fǒu? wú qǐng lǜ ér gōng zhī! fàn yuē: jiǎ bīng jù bèi zhòng lüè qǔ yǐ, jīn rì zhī shì, miǎn huò wèi shàng. sì chì yuē: wú shě mìng sòng zi. suì chū wèi zhòng yuē: rǔ děng ràng yí lù, róng hòu shì chū bēn, hòu shì chū, qí shī yì bù zhì yǐ. zhòng rén yī yán, fàng kāi yí lù, sì chì dāng xiān, hóu fàn zài hòu, jiā shǔ shàng yǒu bǎi yú rén, chē shí yú chéng, sì chì zhí sòng chū dōng mén, yīn yǐn lǔ bīng rù yú hòu chéng, ān fǔ bǎi xìng.
忽一夜,駟赤探知侯犯飲酒方酣,遂命心腹數十人,繞城大呼曰:「齊師已至城外矣,吾等速治行李,三日內便要起身。」因繼以哭,郈眾大驚,俱集於侯氏之門,此時老弱惟有涕泣,那壯者無不咬牙切齒,憤恨侯犯,忽見門內藏甲甚多,正適其用,大家搶得穿著起來,各執兵器,發聲喊,將侯犯家四面圍住,連守城之兵都反了侯氏,與眾助興了,駟赤亟入告侯犯曰:「郈眾不願附齊,滿城俱變,子更有甲兵否?吾請率而攻之!」犯曰:「甲兵俱被眾掠取矣,今日之事,免禍為上。」駟赤曰:「吾捨命送子。」遂出謂眾曰:「汝等讓一路,容侯氏出奔,侯氏出,齊師亦不至矣。」眾人依言,放開一路,駟赤當先,侯犯在後,家屬尚有百餘人,車十餘乘,駟赤直送出東門,因引魯兵入於郈城,安撫百姓。
wú jì qǐng zhuī hóu fàn, sì chì yuē: chén yǐ xǔ zhī miǎn huò yǐ. nǎi zòng zhī bù zhuī, suì duò hòu chéng sān chǐ, jí yòng sì chì wèi hòu zǎi, hóu fàn bēn qí shī, ráng jū zhī lǔ shī yǐ dìng hòu, nǎi bān shī hái qí, zhōu chóu wú jì yì huí lǔ guó.
無忌請追侯犯,駟赤曰:「臣已許之免禍矣。」乃縱之不追,遂墮郈城三尺,即用駟赤為郈宰,侯犯奔齊師,穰苴知魯師已定郈,乃班師還齊,州仇無忌亦回魯國。
gōng shān bù niǔ chū wén hóu fàn jù hòu yǐ pàn, shū zhòng èr jiā wǎng tǎo, xǐ yuē: jì shì gū yǐ, chéng xū xí lǔ, guó kě de yě! suì jǐn qū fèi zhòng, shā zhì qū fù, shū sūn zhé wèi nèi yīng, kāi mén nà zhī, dìng gōng jí zhào kǒng zǐ wèn jì, kǒng zǐ yuē: gōng tú ruò, bù zú yòng yě, chén qǐng yù jūn yǐ wǎng jì shì. suì qū chē zhì jì shì zhī gōng, gōng nèi yǒu gāo tái, jiān gù kě shǒu, dìng gōng jū zhī.
公山不狃初聞侯犯據郈以叛,叔、仲二家往討,喜曰:「季氏孤矣,乘虛襲魯,國可得也!」遂盡驅費眾,殺至曲阜,叔孫輒為內應,開門納之,定公急召孔子問計,孔子曰:「公徒弱,不足用也,臣請御君以往季氏。」遂驅車至季氏之宮,宮內有高台,堅固可守,定公居之。
shǎo qǐng, sī mǎ shēn jù xū lè qí jù zhì, kǒng zǐ mìng jì sī jǐn chū qí jiā jiǎ, yǐ shòu sī mǎ, shǐ fú yú tái zhī zuǒ yòu, ér shǐ gōng tú liè yú tái qián, gōng shān bù niǔ tóng shū sūn zhé shāng yì yuē: wǒ děng cǐ jǔ, yǐ fú gōng shì yì sī jiā wèi míng, bù fèng lǔ hóu wèi zhǔ, jì shì bù kě kè yě!
少頃,司馬申句須、樂頎俱至,孔子命季斯盡出其家甲,以授司馬,使伏於台之左右,而使公徒列於台前,公山不狃同叔孫輒商議曰:「我等此舉,以扶公室抑私家為名,不奉魯侯為主,季氏不可克也!」
nǎi qí kòu gōng gōng, suǒ dìng gōng bù dé, pán huán xǔ jiǔ, zhī yǐ wǎng jì shì, suì yí bīng lái gōng, yǔ gōng tú zhàn, gōng tú jiē sàn zǒu, hū rán zuǒ yòu dà zào, shēn jù xū, lè qí èr jiāng lǐng zhe jīng jiǎ shā zhì, kǒng zǐ fú dìng gōng lì yú tái shàng, wèi fèi rén yuē: wú jūn zài cǐ, rǔ děng qǐ bù zhī shùn nì zhī lǐ? sù sù jiě jiǎ, jì wǎng bù jiù. fèi rén zhī kǒng zǐ shì gè shèng rén, shuí gǎn bù tīng, jù shě bīng bài fú tái xià, gōng shān bù niǔ shū sūn zhé shì qióng, suì chū bēn wú guó qù le.
乃齊叩公宮,索定公不得,盤桓許久,知已往季氏,遂移兵來攻,與公徒戰,公徒皆散走,忽然左右大噪,申句須,樂頎二將領著精甲殺至,孔子扶定公立於台上,謂費人曰:「吾君在此,汝等豈不知順逆之理?速速解甲,既往不咎。」費人知孔子是個聖人,誰敢不聽,俱舍兵拜伏台下,公山不狃、叔孫輒勢窮,遂出奔吳國去了。
shū sūn zhōu chóu huí lǔ, yán jí hòu dōu yǐ duò, jì sī yì mìng duò le fèi chéng, fù qí chū zhì.
叔孫州仇回魯,言及郈都已墮,季斯亦命墮了費城,復其初制。
wú jì yì yù duò chéng dū, chéng zǎi gōng liǎn yáng wèn jì yú shǎo zhèng mǎo. mǎo yuē: hòu fèi yīn pàn ér duò, ruò bìng duò chéng, hé yǐ bié zi yú pàn chén hū? rǔ dàn yún: chéng nǎi lǔ guó běi mén zhī shǒu, ruò duò chéng, qí shī qīn wǒ běi bǐ, hé yǐ yù zhī?' jiān chí qí shuō, suī jù mìng bù wèi pàn yě! yáng cóng qí jì, shǐ qí tú chuān jiǎ ér dēng chéng, xiè shū sūn shì yuē: wú fēi wèi shū sūn shì shǒu, wèi lǔ shè jì shǒu yě, kǒng qí bīng dàn mù cù zhì, wú shǒu yù zhī jù, yuàn juān cǐ xìng mìng, yǔ chéng jù suì, bù gǎn dòng yī zhuān yī tǔ.
無忌亦欲墮成都,成宰公斂陽問計於少正卯。卯曰:「郈、費因叛而墮,若並墮成,何以別子於叛臣乎?汝但云:『成乃魯國北門之守,若墮成,齊師侵我北鄙,何以御之?'堅持其說,雖拒命不為叛也!」陽從其計,使其徒穿甲而登城,謝叔孫氏曰:「吾非為叔孫氏守,為魯社稷守也,恐齊兵旦暮猝至,無守御之具,願捐此性命,與城俱碎,不敢動一磚一土。」
kǒng zǐ xiào yuē: yáng bù biàn cǐ yǔ, bì wén rén' jiào zhī ěr.
孔子笑曰:「陽不辨此語,必『聞人'教之耳。」
jì sī jiā kǒng zǐ dìng fèi zhī gōng, zì zhī bù jí wàn fēn zhī yī, shǐ shè xíng xiāng shì, měi shì zī móu ér xíng, kǒng zǐ yǒu suǒ chén shuō, shǎo zhèng mǎo zhé biàn luàn qí cí, tīng zhě duō wèi suǒ huò. kǒng zǐ mì zòu yú dìng gōng yuē: lǔ zhī bù zhèn, yóu zhōng nìng bù fēn xíng shǎng bù lì yě, fū hù jiā miáo zhě, bì qù yǒu cǎo. yuàn jūn wù shì gū xī, qǐng chū tài miào zhōng fǔ yuè, chén yú liǎng guān zhī xià. dìng gōng yuē: shàn.
季斯嘉孔子定費之功,自知不及萬分之一,使攝行相事,每事諮謀而行,孔子有所陳說,少正卯輒變亂其詞,聽者多為所惑。孔子密奏於定公曰:「魯之不振,由忠佞不分、刑賞不立也,夫護嘉苗者,必去莠草。願君勿事姑息,請出太廟中斧鉞,陳於兩觀之下。」定公曰:「善。」
míng rì, shǐ qún chén cān yì chéng chéng bù duò lì hài, dàn tīng kǒng zǐ cái jué. zhòng rén huò yán dāng duò, huò yán bù dāng duò, shǎo zhèng mǎo yù yíng hé kǒng zǐ zhī yì, xiàn duò chéng liù biàn, hé wèi liù biàn? yī jūn wú èr zūn èr guī zhòng dū chéng xíng shì sān yì sī mén sì shǐ bá hù jiā chén wú suǒ píng jí wǔ píng sān jiā zhī xīn liù shǐ lín guó wén lǔ guó xìng gé dāng lǐ, zhī suǒ jìng zhòng. kǒng zǐ zòu yuē: mǎo wù yǐ, chéng yǐ zuò gū lì zhī shì, hé néng wèi zāi? kuàng gōng liǎn yáng zhōng yú gōng shì, qǐ bá hù zhī bǐ. mǎo biàn yán luàn zhèng, lí jiān jūn chén, àn fǎ dāng zhū. qún chén jiē yuē: mǎo nǎi lǔ wén rén, yán huò bù dāng, zuì bù jí sǐ. kǒng zǐ fù zòu yuē: mǎo yán wěi ér biàn, xíng pì ér jiān, tú yǒu xū míng huò zhòng, bù zhū zhī wú yǐ wèi zhèng, chén zhí zài sī kòu, qǐng zhèng fǔ yuè zhī diǎn. suì mìng lì shì fù mǎo yú liǎng guān zhī xià, zhǎn zhī. qún chén mò bù biàn sè, sān jiā xīn zhōng yì jù lǐn rán. shǐ chén yǒu shī yún:
明日,使群臣參議成城不墮利害,但聽孔子裁決。眾人或言當墮,或言不當墮,少正卯欲迎合孔子之意,獻墮成六便,何謂六便?一、君無二尊;二、歸重都城形勢;三、抑私門;四、使跋扈家臣無所憑藉;五、平三家之心;六、使鄰國聞魯國興革當理,知所敬重。孔子奏曰:「卯誤矣,成已作孤立之勢,何能為哉?況公斂陽忠於公室,豈跋扈之比。卯辯言亂政,離間君臣,按法當誅。」群臣皆曰:「卯乃魯聞人,言或不當,罪不及死。」孔子復奏曰:「卯言偽而辯,行僻而堅,徒有虛名惑眾,不誅之無以為政,臣職在司寇,請正斧鉞之典。」遂命力士縛卯於兩觀之下,斬之。群臣莫不變色,三家心中亦俱凜然。史臣有詩云:
yǎng gāo huá shì tài gōng zhū, kǒng zǐ piān jiāng shǎo zhèng chú.
養高華士太公誅,孔子偏將少正除。
bú shì shèng rén kāi zhèng yǎn, shì jiān jǐn dú liǎng rén shū.
不是聖人開正眼,世間盡讀兩人書。
zì shǎo zhèng mǎo zhū hòu, kǒng zǐ zhī yì shǐ dé fā shū, dìng gōng yǔ sān jiā jiē xū xīn yǐ tīng zhī, kǒng zǐ nǎi lì gāng chén jì, jiào yǐ lǐ yì, yǎng qí lián chǐ, gù mín bù rǎo ér shì zhì, sān yuè zhī hòu, fēng sú dà biàn. shì zhōng yù gāo tún zhě, bù shì xū jià nán nǚ xíng lù, fēn bié zuǒ yòu, bù luàn yù lù yǒu shī wù, chǐ fēi jǐ yǒu, wú kěn shí qǔ zhě sì fāng zhī kè, yī rù lǔ jìng, jiē yǒu cháng gōng, bù zhì quē fá, bīn zhì rú guī. guó rén gē zhī yuē: gǔn yī zhāng fǔ, lái shì wǒ suǒ zhāng fǔ gǔn yī, wèi wǒ wú sī. cǐ gē shī chuán zhì qí guó, qí jǐng gōng dà jīng yuē: wú guó bì wèi lǔ suǒ bìng yǐ. bù zhī jǐng gōng rú hé jì jiào? qiě kàn xià huí fēn jiě.
自少正卯誅後,孔子之意始得發舒,定公與三家皆虛心以聽之,孔子乃立綱陳紀,教以禮義,養其廉恥,故民不擾而事治,三月之後,風俗大變。市中鬻羔豚者,不飾虛價;男女行路,分別左右,不亂;遇路有失物,恥非己有,無肯拾取者;四方之客,一入魯境,皆有常供,不至缺乏,賓至如歸。國人歌之曰:「袞衣章甫,來適我所;章甫袞衣,慰我無私。」此歌詩傳至齊國,齊景公大驚曰:「吾國必為魯所並矣。」不知景公如何計較?且看下回分解。