strong xiān zhěn guǐ móu jī zǐ yù jìn chǔ chéng pú dà jiāo bīng strong
先軫詭謀激子玉 晉楚城濮大交兵
huà shuō zhào shuāi fèng le jìn hóu mì zhǐ, chéng chē lái kàn wèi chōu. shí wèi chōu xiōng pú shāng zhòng, bìng wò yú chuáng, wèn, lái zhě shì jǐ rén?
話說趙衰奉了晉侯密旨,乘車來看魏犨。時魏犨胸脯傷重,病臥於床,問,「來者是幾人?」
zuǒ yòu yuē: zhǐ zhào sī mǎ dān chē zhì cǐ.
左右曰:「止趙司馬單車至此。」
wèi chōu yuē: cǐ tàn wú sǐ shēng, yù yǐ wǒ xíng fǎ ěr!
魏犨曰:「此探吾死生,欲以我行法耳!」
nǎi mìng zuǒ yòu qǔ pǐ bó, wèi wǒ shù xiōng, wǒ dāng chū jiàn shǐ zhě.
乃命左右取匹帛,「為我束胸,我當出見使者。」
zuǒ yòu yuē: jiāng jūn bìng shén, bù yí qīng dòng.
左右曰:「將軍病甚,不宜輕動。」
wèi chōu dà hē yuē: bìng bù zhì sǐ, jué wù duō yán! rú cháng zhuāng shù ér chū.
魏犨大喝曰:「病不至死,決勿多言!」如常裝束而出。
zhào shuāi wèn yuē: wén jiāng jūn bìng, yóu néng qǐ hū? zhǔ gōng shǐ shuāi wèn zi suǒ kǔ.
趙衰問曰:「聞將軍病,猶能起乎?主公使衰問子所苦。」
wèi chōu yuē: jūn mìng zhì cǐ, bù gǎn bù jìng, gù miǎn qiáng shù xiōng yǐ jiàn wú zi. chōu zì zhī yǒu zuì dāng sǐ, wàn yī huò shè, shàng jiāng yǐ yú xī bào jūn fù zhī ēn. qí gǎn zì yì! yú shì jù yuè zhě sān, qū yǒng zhě sān.
魏犨曰:「君命至此,不敢不敬,故勉強束胸以見吾子。犨自知有罪當死,萬一獲赦,尚將以余息報君父之恩。其敢自逸!」於是距躍者三,曲踴者三。
zhào shuāi yuē: jiāng jūn bǎo zhòng, shuāi dāng wèi zhǔ gōng yán zhī. nǎi fù mìng yú wén gōng, yán: wèi chōu suī shāng, shàng néng yuè yǒng, qiě bù shī chén lǐ, bù wàng bào xiào. jūn ruò shè zhī, hòu bì děi qí sǐ lì.
趙衰曰:「將軍保重,衰當為主公言之。」乃復命於文公,言:「魏犨雖傷,尚能躍踴,且不失臣禮,不忘報效。君若赦之,後必得其死力。」
wén gōng yuē: gǒu zú yǐ shēn fǎ ér jǐng zhòng, guǎ rén yì hé lè hū duō shā?
文公曰:「苟足以申法而警眾,寡人亦何樂乎多殺?」
xū yú, xún lín fù jū diān xié zhì, wén gōng mà yuē: rǔ fén xī dài fū zhī jiā hé yì?
須臾,荀林父拘顛頡至,文公罵曰:「汝焚僖大夫之家何意?」
diān xié yuē: jiè zǐ tuī gē gǔ dàn jūn, yì zāo fén sǐ, kuàng pán sūn hū? chén yù shǐ xī fù jī fù yú jiè shān zhī miào yě!
顛頡曰:「介子推割股啖君,亦遭焚死,況盤飧乎?臣欲使僖負羈附於介山之廟也!」
wén gōng dà nù yuē: jiè zǐ tuī táo lù bù shì, hé yǔ guǎ rén? nǎi wèn zhào shuāi yuē: diān xié zhǔ móu fàng huǒ, wéi mìng shàn xíng, hé dāng hé zuì? zhào shuāi yīng yuē: rú lìng dāng zhǎn shǒu! wén gōng hē mìng jūn zhèng yòng xíng, dāo fǔ shǒu jiāng diān xié yōng chū yuán mén zhǎn zhī, mìng yǐ qí shǒu jì fù jī yú xī shì zhī jiā, xuán qí shǒu yú běi mén, hào lìng yuē: jīn hòu yǒu wéi guǎ rén zhī lìng zhě, shì cǐ!
文公大怒曰:「介子推逃祿不仕,何與寡人?」乃問趙衰曰:「顛頡主謀放火,違命擅刑,合當何罪?」趙衰應曰:「如令當斬首!」文公喝命軍正用刑,刀斧手將顛頡擁出轅門斬之,命以其首祭負羈於僖氏之家,懸其首於北門,號令曰:「今後有違寡人之令者,視此!」
wén gōng yòu wèn zhào shuāi yuē: wèi chōu yǔ diān xié tóng háng, bù néng jiàn zǔ, hé dāng hé zuì?
文公又問趙衰曰:「魏犨與顛頡同行,不能諫阻,合當何罪? 」
zhào shuāi yīng yuē: dāng gé zhí, shǐ lì gōng shú zuì.
趙衰應曰:「當革職,使立功贖罪。」
wén gōng nǎi gé wèi chōu yòu róng zhī zhí, yǐ zhōu zhī qiáo dài zhī.
文公乃革魏犨右戎之職,以舟之僑代之。
jiāng shì jiē xiāng gù yuē: diān wèi èr jiāng, yǒu shí jiǔ nián cóng wáng dà gōng, yī wéi jūn mìng, huò zhū huò gé, kuàng tā rén hū? guó fǎ wú sī, gè yí jǐn shèn! zì cǐ sān jūn sù rán zhī wèi. shǐ guān yǒu shī yún:
將士皆相顧曰:「顛、魏二將,有十九年從亡大功,一違君命,或誅或革,況他人乎?國法無私,各宜謹慎!」自此三軍肅然知畏。史官有詩云:
luàn guó quán píng yòng fǎ yán, sī láo gōng yì liǎng nán jiān.
亂國全憑用法嚴,私勞公議兩難兼。
zhǐ yīn wéi mìng gōng nán shú, qǐ wèi pán sūn yī xī yān!
只因違命功難贖,豈為盤飧一夕淹!
huà fēn liǎng tóu, què shuō chǔ chéng wáng fá sòng, kè le mín yì, zhí zhì suī yáng, sì miàn zhú qǐ zhǎng wéi, yù qí qí kùn, pò ér jiàng zhī. hū bào: wèi guó qiǎn shǐ chén sūn yán gào jí. chǔ wáng zhào wèn qí shì, sūn yán jiāng jìn qǔ wǔ lù, jí wèi jūn chū jū xiāng niú zhī shì, bèi xì sù shuō, rú jiù bīng shāo chí, chǔ qiū bù shǒu.
話分兩頭,卻說楚成王伐宋,克了緡邑,直至睢陽,四面築起長圍,欲俟其困,迫而降之。忽報:「衛國遣使臣孫炎告急。」楚王召問其事,孫炎將晉取五鹿,及衛君出居襄牛之事,備細訴說,「如救兵稍遲,楚丘不守。」
chǔ wáng yuē: wú jiù shòu kùn, bù dé bù jiù. nǎi fēn shēn xī èr yì zhī bīng, liú yuán shuài chéng dé chén jí dòu yuè dòu bó wǎn chūn yī bān jiāng zuǒ, tóng gè lù zhū hóu wéi sòng, zì tǒng wěi lǚ chén dòu yí shēn děng, lǜ zhōng jūn liǎng guǎng, qīn wǎng jiù wèi. sì lù zhū hóu, yì lǜ běn guó yǒu shì, gè gè cí huí, zhǐ liú qí jiāng tǒng bīng. chén jiāng yuán xuǎn cài jiāng gōng zǐ yìn zhèng jiāng shí guǐ xǔ jiāng bǎi chóu, jù tīng dé chén diào dù.
楚王曰:「吾舅受困,不得不救。」乃分申、息二邑之兵,留元帥成得臣及斗越、斗勃、宛春一班將佐,同各路諸侯圍宋,自統蔿呂臣、斗宜申等,率中軍兩廣,親往救衛。四路諸侯,亦慮本國有事,各各辭回,止留其將統兵。陳將轅選、蔡將公子印、鄭將石癸、許將百疇,俱聽得臣調度。
dān shuō chǔ wáng xíng zhì bàn tú, wén jìn bīng yǐ yí xiàng cáo guó. zhèng yì jiù cáo, wèi jǐ, bào zhì: jìn bīng yǐ pò cáo, zhí qí jūn.
單說楚王行至半途,聞晉兵已移向曹國。正議救曹,未幾,報至:「晉兵已破曹,執其君。」
chǔ wáng dà jīng yuē: jìn zhī yòng bīng, hé shén sù nǎi ěr? suì zhù jūn yú shēn chéng, qiǎn rén wǎng gǔ, qǔ huí gōng zǐ yōng jí yì yá děng, yǐ gǔ dì réng fù guī qí, shǐ shēn gōng shū hóu yǔ qí jiǎng hé, chè shù ér hái yòu qiǎn rén wǎng sòng, qǔ huí chéng dé chén zhī shī, qiě jiè yù zhī yuē: jìn hóu zài wài shí jiǔ nián yǐ, nián yú liù xún, ér guǒ dé jìn guó, bèi cháng xiǎn zǔ, tōng dá mín qíng, dài tiān jiǎ zhī nián, yǐ chāng dà jìn guó zhī yè, fēi chǔ suǒ néng dí yě, bù rú ràng zhī. shǐ mìng zhì gǔ, shēn gōng shū hóu zhì gǔ xiū hǎo yú qí, bān shī huí chǔ.
楚王大驚曰:「晉之用兵,何神速乃爾?」遂駐軍於申城,遣人往谷,取回公子雍及易牙等,以谷地仍復歸齊,使申公叔侯與齊講和,撤戍而還;又遣人往宋,取回成得臣之師,且戒諭之曰:「晉侯在外十九年矣,年逾六旬,而果得晉國,備嘗險阻,通達民情,殆天假之年,以昌大晉國之業,非楚所能敵也,不如讓之。」使命至谷,申公叔侯致谷修好於齊,班師回楚。
wéi chéng dé chén zì shì qí cái, fèn fèn bù píng, wèi zhòng zhū hóu yuē: sòng chéng dàn mù qiě pò, nài hé qù zhī? dòu yuè jiāo yì yǐ wèi rán, dé chén shǐ huí jiàn chǔ wáng, yuàn shǎo dài pò sòng, zòu kǎi ér huí, rú yù jìn shī, qǐng jué yī sǐ zhàn, ruò bù néng qǔ shèng, gān fú jūn fǎ.
惟成得臣自恃其才,憤憤不平,謂眾諸侯曰:「宋城旦暮且破,奈何去之?」斗越椒亦以為然,得臣使回見楚王,「願少待破宋,奏凱而回,如遇晉師,請決一死戰,若不能取勝,甘伏軍法。」
chǔ wáng zhào zi wén wèn yuē: gū yù zhào zi yù hái, ér zi yù qǐng zhàn, yú qīng hé rú?
楚王召子文問曰:「孤欲召子玉還,而子玉請戰,於卿何如?」
zi wén yuē: jìn zhī jiù sòng, zhì zài tú bó. rán jìn zhī bó, fēi chǔ lì yě, néng yǔ jìn kàng zhě wéi chǔ, bì qiǎn shǐ zhì chǔ, chǔ ruò bì jìn, zé jìn suì bó yǐ. qiě cáo wèi wǒ zhī yǔ guó, jiàn chǔ bì jìn, bì jù ér fù jìn. gū lìng xiāng chí, yǐ jiān cáo wèi zhī xīn, bù yì kě hū? wáng dàn jiè zǐ yù wù qīng yǔ jìn zhàn, ruò jiǎng hé ér tuì, yóu bù shī nán běi zhī jú yě.
子文曰:「晉之救宋,志在圖伯。然晉之伯,非楚利也,能與晉抗者惟楚,必遣使至楚,楚若避晉,則晉遂伯矣。且曹、衛我之與國,見楚避晉,必懼而附晉。姑令相持,以堅曹、衛之心,不亦可乎?王但戒子玉勿輕與晉戰,若講和而退,猶不失南北之局也。」
chǔ wáng rú qí yán, fēn fù yuè jiāo, jiè dé chén wù qīng zhàn, kě hé zé hé. chéng dé chén wén yuè jiāo huí fù zhī huà, qiě xǐ bù jí bān shī, gōng sòng yù jí, zhòu yè bù xī.
楚王如其言,吩咐越椒,戒得臣勿輕戰,可和則和。成得臣聞越椒回復之話,且喜不即班師,攻宋愈急,晝夜不息。
sòng chéng gōng chū shí, dé gōng sūn gù bào yán, jìn hóu jiāng fá cáo wèi yǐ jiě sòng wéi, nǎi xī lì gù shǒu. jí chǔ chéng wáng fēn bīng yī bàn, jiù wèi qù le, dé chén zhī wéi yù jí, xīn xià zhuǎn huāng, dài fū mén yǐn bān jìn yuē: jìn zhī jiù wèi zhī shī yǐ xíng, wèi zhī wéi sòng zhī shī wèi tuì yě, chén qǐng mào sǐ chū chéng, zài jiàn jìn jūn, qǐ qí jiù yuán.
宋成公初時,得公孫固報言,晉侯將伐曹、衛以解宋圍,乃悉力固守。及楚成王分兵一半,救衛去了,得臣之圍愈急,心下轉慌,大夫門尹般進曰:「晉知救衛之師已行,未知圍宋之師未退也,臣請冒死出城,再見晉君,乞其救援。」
sòng chéng gōng yuē: qiú rén zhì zài, qǐ kě yǐ kōng yán wǎng hū? nǎi jí kù cáng zhōng bǎo yù zhòng qì zhī shù, zào chéng cè jí, xiàn yú jìn hóu, yǐ qiú jìn bīng, zhǐ děng chǔ bīng níng jìng, biàn zhào cè shū nà, mén yǐn bān zài yào yī rén bāng xíng, sòng gōng shǐ huá xiù lǎo tóng zhī.
宋成公曰:「求人至再,豈可以空言往乎?」乃籍庫藏中寶玉重器之數,造成冊籍,獻於晉侯,以求進兵,只等楚兵寧靜,便照冊輸納,門尹般再要一人幫行,宋公使華秀老同之。
èr rén cí le sòng gōng, qù gè fāng biàn, zhuì chéng ér chū, tōu guò dí zhài, yí lù āi fǎng jìn jūn, dào yú hé chù, jìng bēn jūn qián gào jí. mén yǐn bān huá xiù lǎo èr rén jiàn le jìn hóu, tì qì ér yán: bì yì wáng zài dàn xī, guǎ jūn wéi shì bù tiǎn zōng qì, yuàn nà zuǒ yòu, qǐ cì āi lián.
二人辭了宋公,覷個方便,縋城而出,偷過敵寨,一路挨訪晉軍,到於何處,徑奔軍前告急。門尹般、華秀老二人見了晉侯,涕泣而言:「敝邑亡在旦夕,寡君惟是不腆宗器,願納左右,乞賜哀憐。」
wén gōng wèi xiān zhěn yuē: sòng shì jí yǐ. ruò bù wǎng jiù, shì wú sòng yě ruò wǎng jiù, bì xū zhàn chǔ. xì hú céng wèi guǎ rén cè zhī, fēi hé qí qín wèi zhù bù kě. jīn chǔ guī gǔ dì yú qí, yǔ zhī tōng hǎo, qín chǔ yòu wú xì, wèi kěn hé móu, jiāng ruò zhī hé?
文公謂先軫曰:「宋事急矣。若不往救,是無宋也;若往救,必須戰楚。郤縠曾為寡人策之,非合齊、秦為助不可。今楚歸谷地於齊,與之通好,秦、楚又無隙,未肯合謀,將若之何?」
xiān zhěn duì yuē: chén yǒu yī cè, néng shǐ qí qín zì lái zhàn chǔ!
先軫對曰:「臣有一策,能使齊、秦自來戰楚!」
wén gōng xīn rán, wèn: qīng yǒu hé miào jì, shǐ qí qín zì lái zhàn chǔ?
文公欣然,問:「卿有何妙計,使齊、秦自來戰楚?」
xiān zhěn duì yuē: sòng zhī lù wǒ, kě wèi hòu yǐ. shòu lù ér jiù, jūn hé yì yān? bù rú cí zhī, shǐ sòng yǐ lù jìn zhī wù, fēn lù qí qín, qiú èr guó xiàng chǔ wǎn zhuǎn, qǐ qí jiě wéi. èr guó zì wèi lì néng dé zhī yú chǔ, bì qiǎn shǐ zhì chǔ. chǔ ruò bù cóng, zé qí qín zhī xì chéng yǐ!
先軫對曰:「宋之賂我,可謂厚矣。受賂而救,君何義焉?不如辭之,使宋以賂晉之物,分賂齊、秦,求二國向楚宛轉,乞其解圍。二國自謂力能得之於楚,必遣使至楚。楚若不從,則齊、秦之隙成矣!」
wén gōng yuē: tǎng qǐng zhī ér cóng, qí qín jiāng yǐ sòng fèng chǔ, yǔ wǒ hé lì yān?
文公曰:「倘請之而從,齊、秦將以宋奉楚,與我何利焉?」
xiān zhěn duì yuē: chén yòu yǒu yī cè, néng shǐ chǔ bì bù cóng qí qín zhī qǐng!
先軫對曰:「臣又有一策,能使楚必不從齊、秦之請!」
wén gōng yuē: qīng yòu yǒu hé jì, shǐ chǔ bì bù cóng qí qín zhī qǐng?
文公曰:「卿又有何計,使楚必不從齊、秦之請?」
xiān zhěn yuē: cáo wèi, chǔ suǒ ài yě, sòng, chǔ suǒ jí yě. wǒ yǐ zhú wèi hóu, zhí cáo bó yǐ. èr guó tǔ dì, zài wǒ zhǎng wò, yǔ sòng lián jiè. chéng gē qǔ èr guó tián tǔ, yǐ bì sòng rén, zé chǔ zhī hèn sòng yù shén, qí qín suī qǐng, qí kěn cóng hū? qí qín lián sòng ér nù chǔ, suī yù bù yǔ jìn hé, bù kě de yě!
先軫曰:「曹、衛,楚所愛也,宋,楚所嫉也。我已逐衛侯,執曹伯矣。二國土地,在我掌握,與宋連界。誠割取二國田土,以畀宋人,則楚之恨宋愈甚,齊、秦雖請,其肯從乎?齊、秦憐宋而怒楚,雖欲不與晉合,不可得也!」
wén gōng fǔ zhǎng chēng shàn.
文公撫掌稱善。
nǎi shǐ mén yǐn bān yǐ bǎo yù zhòng qì zhī shù, fēn zuò èr jí, zhuǎn xiàn qí qín èr guó, mén yǐn bān rú qín, huá xiù lǎo rú qí, yuē dìng yì bān shuō huà. xiāng jiàn zhī jiān, xū yào jí qí āi kěn.
乃使門尹般以寶玉重器之數,分作二籍,轉獻齊、秦二國,門尹般如秦,華秀老如齊,約定一般說話。相見之間,須要極其哀懇。
xiù lǎo zhì qí, cān jiàn le zhāo gōng, yán: jìn chǔ fāng è, cǐ nán fēi shàng guó bù jiě. ruò yīn shàng guó dé bǎo shè jì, bù wéi xiān cháo zhòng qì bù gǎn ài, yuàn nián nián pìn hǎo, zi sūn wú jiān!
秀老至齊,參見了昭公,言:「晉、楚方惡,此難非上國不解。若因上國得保社稷,不惟先朝重器不敢愛,願年年聘好,子孫無間!」
qí zhāo gōng wèn yuē: jīn chǔ jūn hé zài?
齊昭公問曰:「今楚君何在?」
huá xiù lǎo yuē: chǔ wáng yì kěn jiě wéi, yǐ tuì shī yú shēn yǐ. wéi chǔ lìng yǐn chéng dé chén xīn dé chǔ zhèng, wèi bì yì dàn mù kě xià, tān gōng bù tuì, shì yǐ qǐ lián yú shàng guó ěr.
華秀老曰:「楚王亦肯解圍,已退師於申矣。惟楚令尹成得臣新得楚政,謂敝邑旦暮可下,貪功不退,是以乞憐於上國耳。」
zhāo gōng yuē: chǔ wáng qián rì qǔ wǒ gǔ yì, jìn rì fù guī yú wǒ, jié hǎo ér tuì, cǐ wú tān gōng zhī xīn. jì lìng yǐn chéng dé chén bù kěn jiě wéi, guǎ rén wèi sòng qū yì qǐng zhī! nǎi mìng cuī yāo wèi shǐ, jìng zhì sòng dì, wǎng jiàn dé chén, wèi sòng qiú shì.
昭公曰:「楚王前日取我谷邑,近日復歸於我,結好而退,此無貪功之心。既令尹成得臣不肯解圍,寡人為宋曲意請之!」乃命崔夭為使,徑至宋地,往見得臣,為宋求釋。
mén yǐn bān dào qín, yì rú huá xiù lǎo zhī yán. qín mù gōng yì qiǎn gōng zǐ zhí wèi shǐ, rú chǔ jūn yǔ dé chén tǎo qíng. qí qín liǎng bù xiāng zhào, gè zì qiǎn shǐ, mén yǐn bān hé huá xiù lǎo jù zhuǎn dào jìn jūn huí huà.
門尹般到秦,亦如華秀老之言。秦穆公亦遣公子縶為使,如楚軍與得臣討情。齊、秦兩不相照,各自遣使,門尹般和華秀老俱轉到晉軍回話。
wén gōng wèi zhī yuē: guǎ rén yǐ miè cáo wèi, qí tián jìn sòng zhě, bù gǎn zì sī! nǎi mìng hú yǎn tóng mén yǐn bān shōu qǔ wèi tián, mìng xū chén tóng huá xiù lǎo shōu qǔ cáo tián, bǎ liǎng guó shǒu chén jǐn xíng gǎn zhú. cuī yāo gōng zǐ zhí zhèng zài chéng dé chén mù xià tì sòng jiǎng hé, qià hǎo nèi xiē bèi zhú de shǒu chén, fēn fēn lái sù, shuō: sòng dài fū mén yǐn bān huá xiù lǎo yǐ jìn zhī wēi, jiāng běn guó tián tǔ, dōu gē jù qù le!
文公謂之曰:「寡人已滅曹、衛,其田近宋者,不敢自私!」乃命狐偃同門尹般收取衛田,命胥臣同華秀老收取曹田,把兩國守臣盡行趕逐。崔夭、公子縶正在成得臣幕下替宋講和,恰好那些被逐的守臣,紛紛來訴,說:「宋大夫門尹般、;華秀老倚晉之威,將本國田土,都割據去了!」
dé chén dà nù, wèi qí qín shǐ zhě yuē: sòng rén rú cǐ qī fù cáo wèi, qǐ xiàng gè jiǎng hé de, bù gǎn fèng mìng, xiū guài, xiū guài! cuī yāo hé gōng zǐ zhí yī chǎng méi qù, jí shí cí huí. jìn hóu wén dé chén bù zhǔn qí qín èr guó zhī qǐng, yù qiǎn rén yú zhōng tú yāo yíng èr guó shǐ chén, dào yú yíng zhōng, shèng xí kuǎn dài, sù yǐ chǔ jiāng jiāo hàn wú lǐ, jí rì yǔ jìn jiāo zhàn, wàng èr guó chū bīng xiāng zhù. cuī yāo gōng zǐ zhí lǐng mìng qù le.
得臣大怒,謂齊、秦使者曰:「宋人如此欺負曹、衛,豈像個講和的,不敢奉命,休怪,休怪!」崔夭和公子縶一場沒趣,即時辭回。晉侯聞得臣不准齊、秦二國之請,預遣人於中途邀迎二國使臣,到於營中,盛席款待,訴以「楚將驕悍無禮,即日與晉交戰,望二國出兵相助。」崔夭、公子縶領命去了。
qiě shuō dé chén shì yú zhòng yuē: bù fù cáo wèi, níng sǐ bì bù huí jūn.
且說得臣誓於眾曰:「不復曹、衛,寧死必不回軍。」
chǔ jiāng wǎn chūn xiàn cè yuē: xiǎo jiāng yǒu yī jì kě yǐ bù láo bīng rèn, ér fù cáo wèi zhī fēng!
楚將宛春獻策曰:「小將有一計可以不勞兵刃,而復曹、衛之封!」
dé chén wèn yuē: zi yǒu hé jì?
得臣問曰:「子有何計?」
wǎn chūn yuē: jìn zhī zhú wèi jūn, zhí cáo bó jiē wèi sòng yě. yuán shuài chéng qiǎn yī shǐ zhì jìn jūn, hǎo yán jiǎng jiě, yào jìn fù le cáo wèi zhī jūn, hái qí tián tǔ, wǒ zhè lǐ yì jiě sòng wéi, dà jiā bà zhàn xiū bīng qǐ bù wèi měi?
宛春曰:「晉之逐衛君,執曹伯皆為宋也。元帥誠遣一使至晉軍,好言講解,要晉復了曹、衛之君,還其田土,我這裡亦解宋圍,大家罷戰休兵豈不為美?」
dé chén yuē: tǎng jìn bù jiàn tīng rú hé?
得臣曰:「倘晉不見聽如何?」
wǎn chūn yuē: yuán shuài xiān yǐ jiě wéi zhī shuō, míng gào sòng rén, gū huǎn qí gōng, sòng rén sī tuō chǔ huò, rú dào xuán zhī wàng jiě, ruò jìn hóu bù yǔn, bù wéi cáo wèi èr guó yuàn jìn, sòng yì nù zhī. jù sān yuàn yǐ dí yī jìn, wǒ zhī shèng shù duō yǐ.
宛春曰:「元帥先以解圍之說,明告宋人,姑緩其攻,宋人思脫楚禍,如倒懸之望解,若晉侯不允,不惟曹衛二國怨晉,宋亦怒之。聚三怨以敵一晉,我之勝數多矣。」
dé chén yuē: shuí rén gǎn shǐ jìn jūn?
得臣曰:「誰人敢使晉軍?」
wǎn chūn yuē: yuán shuài ruò yǐ jiàn wěi, chūn bù gǎn cí.
宛春曰:「元帥若以見委,春不敢辭。」
dé chén nǎi huǎn sòng guó zhī gōng, mìng wǎn chūn wèi shǐ, chéng dān chē zhí zào jìn jūn, wèi wén gōng yuē: jūn zhī wài chén dé chén, zài bài jūn hóu huī xià, chǔ zhī yǒu cáo wèi, yóu jìn zhī yǒu sòng yě. jūn ruò fù wèi fēng cáo, dé chén yì yuàn jiě wéi qù sòng, bǐ cǐ xiū mù, gè miǎn shēng líng tú tàn zhī kǔ.
得臣乃緩宋國之攻,命宛春為使,乘單車直造晉軍,謂文公曰:「君之外臣得臣,再拜君侯麾下,楚之有曹、衛,猶晉之有宋也。君若復衛封曹,得臣亦願解圍去宋,彼此修睦,各免生靈塗炭之苦。」
yán yóu wèi bì, zhǐ jiàn hú yǎn zài páng, yǎo yá nù mù mà dào: zi yù hǎo méi dào lǐ. nǐ shì le yī gè wèi wáng zhī sòng, què yào wǒ zhè lǐ fù liǎng gè yǐ wáng zhī guó, nǐ zhí nèn pián yí!
言猶未畢,只見狐偃在旁,咬牙怒目罵道:「子玉好沒道理。你釋了一個未亡之宋,卻要我這裡復兩個已亡之國,你直恁便宜!」
xiān zhěn jí niè hú yǎn zhī zú, wèi wǎn chūn yuē: cáo wèi zuì bù zhì miè wáng, guǎ jūn yì yù fù zhī, qiě qǐng zàn zhù hòu yíng, róng wǒ jūn chén jì yì shī xíng. luán zhī yǐn wǎn chūn guī yú hòu yíng.
先軫急躡狐偃之足,謂宛春曰:「曹、衛罪不至滅亡,寡君亦欲復之,且請暫住後營,容我君臣計議施行。」欒枝引宛春歸於後營。
hú yǎn wèn yú xiān zhěn yuē: zi zài zhēn yù tīng wǎn chūn zhī qǐng hū?
狐偃問於先軫曰:「子載真欲聽宛春之請乎?」
zhěn yuē: wǎn chūn zhī qǐng, bù kě tīng, bù kě bù tīng.
軫曰:「宛春之請,不可聽,不可不聽。」
yǎn yuē: hé wèi yě?
偃曰:「何謂也?」
zhěn yuē: wǎn chūn cǐ lái, gài zi yù jiān jì, yù jū dé yú jǐ, ér guī yuàn yú jìn yě. bù tīng, zé qì sān guó, yuàn zài jìn yǐ tīng zhī, zé fù sān guó, dé yòu zài chǔ yǐ. wèi jīn zhī jì, bù rú sī xǔ cáo wèi, yǐ lí qí dǎng, zài jū zhí wǎn chūn yǐ jī qí nù, dé chén xìng gāng ér zào, bì yí bīng suǒ zhàn yú wǒ, shì sòng wéi bù qiú jiě ér zì jiě yě. tǎng zi yù zì yǔ sòng tōng hé, zé wǒ suì shī sòng yǐ.
軫曰:「宛春此來,蓋子玉奸計,欲居德於己,而歸怨於晉也。不聽,則棄三國,怨在晉矣;聽之,則復三國,德又在楚矣。為今之計,不如私許曹、衛,以離其黨,再拘執宛春以激其怒,得臣性剛而躁,必移兵索戰於我,是宋圍不求解而自解也。倘子玉自與宋通和,則我遂失宋矣。」
wén gōng yuē: zi zài zhī jì shén shàn. dàn guǎ rén qián shòu chǔ jūn zhī huì, jīn jū zhí qí shǐ, kǒng yú bào shī zhī lǐ yǒu ài.
文公曰:「子載之計甚善。但寡人前受楚君之惠,今拘執其使,恐於報施之理有礙。」
luán zhī duì yuē: chǔ tūn shì xiǎo guó, líng rǔ dà bāng, cǐ jiē zhōng yuán zhī dà chǐ. jūn bù tú bó zé yǐ, rú yù tú bó, chǐ zài yú jūn. nǎi huái qū qū zhī xiǎo huì hū?
欒枝對曰:「楚吞噬小國,凌辱大邦,此皆中原之大恥。君不圖伯則已,如欲圖伯,恥在於君。乃懷區區之小惠乎?」
wén gōng yuē: wēi qīng yán, guǎ rén bù zhī yě! suì mìng luán zhī yā sòng wǎn chūn yú wǔ lù, jiāo fù shǒu jiāng xì bù yáng xiǎo xīn kān guǎn. qí yuán lái chē qí cóng rén jǐn xíng qū huí, jiào tā chuán huà lìng yǐn yuē: wǎn chūn wú lǐ, yǐ xíng qiú jìn, dài ná de lìng yǐn yī tóng zhū lù. cóng rén bào tóu shǔ cuàn ér qù.
文公曰:「微卿言,寡人不知也!」遂命欒枝押送宛春於五鹿,交付守將郤步揚小心看管。其原來車騎從人盡行驅回,教他傳話令尹曰:「宛春無禮,已行囚禁,待拿得令尹一同誅戮。」從人抱頭鼠竄而去。
wén gōng dǎ fā wǎn chūn shì bì, shǐ rén gào cáo gòng gōng yuē: guǎ rén qǐ wèi chū wáng xiǎo fèn, qiú guò yú jūn? suǒ yǐ bù shì rán yú jūn zhě, yǐ jūn zhī fù chǔ gù yě. jūn ruò qiǎn yī jiè gào jué yú chǔ, yǐ míng jūn zhī yǔ jìn, jí dāng sòng jūn hái cáo ěr.
文公打發宛春事畢,使人告曹共公曰:「寡人豈為出亡小忿,求過於君?所以不釋然於君者,以君之附楚故也。君若遣一介告絕於楚,以明君之與晉,即當送君還曹耳。」
cáo gòng gōng jí yú qiú shì, xìn yǐ wèi rán, suì wèi shū yí dé chén yún: gū jù shè jì zhī yǔn, sǐ wáng bù miǎn, bù dé yǐ jí ān yú jìn, bù dé fù shì shàng guó. shàng guó ruò néng qū jìn yǐ wèi gū níng yǔ, gū gǎn yǒu èr xīn yé?
曹共公急於求釋,信以為然,遂為書遺得臣云:「孤懼社稷之隕,死亡不免,不得已即安於晉,不得復事上國。上國若能驅晉以為孤寧宇,孤敢有二心耶?」
wén gōng yòu shǐ rén wǎng xiāng niú jiàn wèi chéng gōng, yì yǐ fù guó xǔ zhī. chéng gōng dà xǐ, níng yú jiàn yuē: cǐ jìn guó fǎn jiān zhī jì, bù kě xìn zhī! chéng gōng bù tīng, yì zhì shū dé chén, dà yuē rú cáo bó zhī yǔ. shí dé chén fāng wén wǎn chūn bèi jū zhī bào, páo xiào jiào tiào, dà mà: jìn zhòng ěr, nǐ shì pǎo bù shāng è bù sǐ de lǎo zéi! dāng chū zài wǒ guó zhōng, shì wǒ dāo zhēn shàng yī kuài ròu, jīn cái dé fǎn guó wèi jūn, zhé rú cǐ qī fù rén! zì gǔ liǎng guó xiāng zhēng, bù zuì lái shǐ', rú hé jiāng wǒ shǐ chén ná zhù? wú dāng qīn wǎng yǔ tā jiǎng lǐ!
文公又使人往襄牛見衛成公,亦以復國許之。成公大喜,寧俞諫曰:「此晉國反間之計,不可信之!」成公不聽,亦致書得臣,大約如曹伯之語。時得臣方聞宛春被拘之報,咆哮叫跳,大罵:「晉重耳,你是跑不傷餓不死的老賊!當初在我國中,是我刀砧上一塊肉,今才得返國為君,輒如此欺負人!自古『兩國相爭,不罪來使',如何將我使臣拿住?吾當親往與他講理!」
zhèng zài fā nù, zhàng wài xiǎo zú bào dào: cáo wèi èr guó, gè yǒu shū zhá shàng dá yuán shuài.
正在發怒,帳外小卒報道:「曹、衛二國,各有書札上達元帥。」
dé chén xiǎng dào: wèi hóu cáo bó liú lí zhī jì, yǒu shèn shū lái tōng wǒ, bì shì dǎ tàn dé jìn guó shén me pò zhàn, sī lái bào wǒ, cǐ nǎi tiān zhù wǒ chéng gōng yě. qǐ shū kàn shí, rú cǐ nèn bān, què shì cóng jìn jué chǔ de huà tóu, qì dé xīn tóu yī piàn wú míng huǒ, zhí tòu shàng sān qiān zhàng bù zhǐ, dà jiào dào: zhè liǎng fēng shū, yòu shì lǎo zéi bī tā xiě de. lǎo zéi, lǎo zéi! jīn rì bú shì nǐ jiù shì wǒ, dìng yào pàn gè sǐ huó!
得臣想道:「衛侯、曹伯流離之際,有甚書來通我,必是打探得晉國什麼破綻,私來報我,此乃天助我成功也。」啟書看時,如此恁般,卻是從晉絕楚的話頭,氣得心頭一片無明火,直透上三千丈不止,大叫道:「這兩封書,又是老賊逼他寫的。老賊,老賊!今日不是你就是我,定要拚個死活!」
fēn fù dà xiǎo sān jūn, chè le sòng wéi, qiě qù xún jìn zhòng ěr zuò duì! děng wǒ bài le jìn jūn, pà cán sòng zǒu wǎng nà lǐ qù?
吩咐大小三軍,撤了宋圍,且去尋晉重耳做對!」等我敗了晉軍,怕殘宋走往那裡去?」
dòu yuè jiāo yuē: wú wáng céng dīng níng bù kě qīng zhàn', ruò yuán shuài yào zhàn zhī shí, hái xū bǐng mìng ér xíng. kuàng qí qín èr guó céng wèi sòng qiú qíng, hèn yuán shuài bù cóng, bì rán qiǎn bīng zhù jìn. wǒ guó suī yǒu chén cài zhèng xǔ xiāng bāng, kǒng fēi qí qín zhī dí, bì xū rù cháo qǐng tiān bīng yì jiāng, fāng kě fù dí.
斗越椒曰:「吾王曾叮嚀『不可輕戰',若元帥要戰之時,還須稟命而行。況齊、秦二國曾為宋求情,恨元帥不從,必然遣兵助晉。我國雖有陳、蔡、鄭、許相幫,恐非齊、秦之敵, 必須入朝請添兵益將,方可赴敵。」
dé chén yuē: jiù fán dài fū yī xíng, yǐ sù wèi guì.
得臣曰:「就煩大夫一行,以速為貴。」
yuè jiāo fèng yuán shuài jiāng lìng, jìng dào shēn yì, lái jiàn chǔ wáng, zòu zhī qǐng bīng jiāo zhàn zhī yì.
越椒奉元帥將令,徑到申邑,來見楚王,奏知請兵交戰之意。
chǔ wáng nù yuē: guǎ rén jiè wù yǔ zhàn, zi yù qiáng yào chū shī, néng bǎo bì shèng hū?
楚王怒曰:「寡人戒勿與戰,子玉強要出師,能保必勝乎?」
yuè jiāo duì yuē: dé chén yǒu yán zài qián, rú ruò bù shèng, gān dāng jūn lìng'.
越椒對曰:「得臣有言在前,『如若不勝,甘當軍令'。」
chǔ wáng zhōng bù kuài yì, nǎi shǐ dòu yí shēn jiāng xī guǎng zhī bīng ér wǎng. chǔ bīng èr guǎng, dōng guǎng zài zuǒ, xī guǎng zài yòu, fán jīng bīng jù zài dōng guǎng, zhǐ fēn xī guǎng zhī bīng, bù guò qiān rén, yòu fēi jīng zú, nǎi shì chǔ wáng yí qí bīng bài, bù kěn duō fā zhī yì.
楚王終不快意,乃使斗宜申將西廣之兵而往。楚兵二廣,東廣在左,西廣在右,凡精兵俱在東廣,止分西廣之兵,不過千人,又非精卒,乃是楚王疑其兵敗,不肯多發之意。
chéng dé chén zhī zǐ chéng dà xīn, jù jí zōng rén zhī bīng, yuē liù bǎi rén, zì qǐng zhù zhàn, chǔ wáng xǔ zhī. dòu yí shēn tóng yuè jiāo lǐng bīng zhì sòng, dé chén kàn bīng shǎo, xīn zhōng yù nù, dà yán yuē: biàn bù tiān bīng, nán dào wǒ shèng bù dé jìn?
成得臣之子成大心,聚集宗人之兵,約六百人,自請助戰,楚王許之。斗宜申同越椒領兵至宋,得臣看兵少,心中愈怒,大言曰:「便不添兵,難道我勝不得晉?」
jí rì yuē huì sì lù zhū hóu zhī bīng, bá zhài dōu qǐ. zhè yī qù, zhèng zhōng le xiān zhěn de jī móu le. rán wēng yǒu shī yún:
即日約會四路諸侯之兵,拔寨都起。這一去,正中了先軫的機謀了。髯翁有詩云:
jiǔ kùn suī yáng gōng wèi shōu, bó rán yī nù zhàn qún hóu.
久困睢陽功未收,勃然一怒戰群侯。
dé chén zòng yǒu chōng tiān zhì, zěn tuō jīn zhāo xiān zhěn móu?
得臣縱有沖天志,怎脫今朝先軫謀?
dé chén yǐ xī guǎng róng chē, jiān chéng shì běn zōng zhī bīng, zì jiāng zhōng jūn, shǐ dòu yí shēn lǜ shēn yì zhī shī, tóng zhèng xǔ èr lù bīng jiāng wèi zuǒ jūn, shǐ dòu bó lǜ xī yì zhī bīng, tóng chén cài èr lù bīng jiāng wèi yòu jūn, yǔ zhòu fēng chí, zhí bī jìn hóu dà zhài, zuò sān chù tún jù.
得臣以西廣戎車,兼成氏本宗之兵,自將中軍,使斗宜申率申邑之師,同鄭、許二路兵將為左軍,使斗勃率息邑之兵,同陳、蔡二路兵將為右軍,雨驟風馳,直逼晉侯大寨,做三處屯聚。
jìn wén gōng jí zhū jiāng wèn jì. xiān zhěn yuē: běn móu zhì chǔ, yù yǐ cuò zhī. qiě chǔ zì fá qí wéi sòng, yǐ zhì yú jīn, qí shī lǎo yǐ. bì zhàn chǔ, wú shī dí.
晉文公集諸將問計。先軫曰:「本謀致楚,欲以挫之。且楚自伐齊圍宋,以至於今,其師老矣。必戰楚,毋失敵。」
hú yǎn yuē: zhǔ gōng xī rì zài chǔ jūn miàn qián, céng yǒu yī yán: tā rì zhì bīng zhōng yuán, qǐng bì jūn sān shè'. jīn suì yǔ chǔ zhàn, shì wú xìn yě. zhǔ gōng xiàng bù shī xìn yú yuán rén, nǎi shī xìn yú chǔ jūn hū. bì bì chǔ.
狐偃曰:「主公昔日在楚君面前,曾有一言:『他日治兵中原,請避君三舍'。今遂與楚戰,是無信也。主公向不失信於原人,乃失信於楚君乎。必避楚。」
zhū jiāng jiē fú rán yuē: yǐ jūn bì chén, rǔ shén yǐ. bù kě, bù kě!
諸將皆艴然曰:「以君避臣,辱甚矣。不可,不可!」
hú yǎn yuē: zi yù suī gāng hěn, rán chǔ jūn zhī huì, bù kě wàng yě! wú bì chǔ, fēi bì zi yù.
狐偃曰:「子玉雖剛狠,然楚君之惠,不可忘也!吾避楚,非避子玉。」
zhū jiāng yòu yuē: tǎng chǔ bīng zhuī zhì, nài hé?
諸將又曰:「倘楚兵追至,奈何?」
hú yǎn yuē: ruò wǒ tuì, chǔ yì tuì, bì bù néng fù wéi sòng yǐ. rú wǒ tuì ér chǔ jìn, zé yǐ chén bī jūn, qí qū zài bǐ. bì ér bù dé, rén yǒu nù xīn, bǐ jiāo wǒ nù, bù shèng hé wèi?
狐偃曰:「若我退,楚亦退,必不能復圍宋矣。如我退而楚進,則以臣逼君,其曲在彼。避而不得,人有怒心,彼驕我怒,不勝何為?」
wén gōng yuē: zi fàn zhī yán shì yě. chuán lìng: sān jūn jù tuì!
文公曰:「子犯之言是也。」傳令:「三軍俱退!」
jìn jūn tuì sān shí lǐ, jūn lì lái bǐng yuē: yǐ tuì yī shè zhī dì yǐ.
晉軍退三十里,軍吏來稟曰:「已退一舍之地矣。」
wén gōng yuē: wèi yě. yòu tuì sān shí lǐ, wén gōng réng bù xǔ zhù jūn, zhí tuì dào jiǔ shí lǐ zhī chéng, dì míng chéng pú, qià shì sān shè zhī yuǎn, fāng jiào ān yíng xī mǎ.
文公曰:「未也。」又退三十里,文公仍不許駐軍,直退到九十里之程,地名城濮,恰是三舍之遠,方教安營息馬。
shí qí xiào gōng mìng shàng qīng guó yì zhòng zhī zǐ guó guī fù wèi dà jiāng, cuī yāo fù zhī qín mù gōng shǐ qí cì zǐ xiǎo zi yìn wèi dà jiāng, bái yǐ bǐng fù zhī, gè lǜ dà bīng, xié tóng jìn shī zhàn chǔ, jù yú chéng pú xià zhài. sòng wéi yǐ jiě, sòng chéng gōng yì qiǎn sī mǎ gōng sūn gù rú jìn jūn bài xiè, jiù liú jūn zhōng zhù zhàn.
時齊孝公命上卿國懿仲之子國歸父為大將,崔夭副之;秦穆公使其次子小子憗為大將,白乙丙副之,各率大兵,協同晉師戰楚,俱於城濮下寨。宋圍已解,宋成公亦遣司馬公孫固如晉軍拜謝,就留軍中助戰。
què shuō chǔ jūn jiàn jìn jūn yí yíng tuì bì, gè yǒu xǐ sè. dòu bó yuē: jìn hóu yǐ jūn bì chén, yú wǒ yì yǒu róng míng yǐ. bù rú jí cǐ xuán shī, suī wú gōng, yì miǎn yú zuì.
卻說楚軍見晉軍移營退避,各有喜色。斗勃曰:「晉侯以君避臣,於我亦有榮名矣。不如藉此旋師,雖無功,亦免於罪。」
dé chén nù yuē: wú yǐ qǐng tiān bīng jiāng, ruò bù yī zhàn, hé yǐ fù mìng? jìn jūn jì tuì, qí qì yǐ qiè, yí jí zhuī zhī. chuán lìng: sù jìn.
得臣怒曰:「吾已請添兵將,若不一戰,何以復命?晉軍既退,其氣已怯,宜疾追之。」傳令:「速進。」
chǔ jūn xíng jiǔ shí lǐ, qià yǔ jìn jūn xiāng yù, dé chén xiāng dù dì shì, píng shān zǔ zé, jù xiǎn wèi yíng.
楚軍行九十里,恰與晉軍相遇,得臣相度地勢,憑山阻澤,據險為營。
jìn zhū jiāng yán yú xiān zhěn yuē: chǔ ruò jù xiǎn, gōng zhī nán bá, yí chū bīng zhēng zhī.
晉諸將言於先軫曰:「楚若據險,攻之難拔,宜出兵爭之。」
xiān zhěn yuē: fū jù xiǎn yǐ gù shǒu yě. zi yù yuǎn lái, zhì zài zhàn ér bù zài shǒu, suī jù xiǎn, ān suǒ yòng zhī?
先軫曰:「夫據險以固守也。子玉遠來,志在戰而不在守,雖據險,安所用之?」
shí wén gōng yì yǐ zhàn chǔ wèi yí. hú yǎn zòu yuē: jīn rì duì lěi, shì zài bì zhàn, zhàn ér shèng, kě yǐ bó zhū hóu jí shǐ bù shèng, wǒ guó wài hé nèi shān, zú yǐ zì gù. chǔ qí nài wǒ hé! wén gōng yì yóu wèi jué.
時文公亦以戰楚為疑。狐偃奏曰:「今日對壘,勢在必戰,戰而勝,可以伯諸侯;即使不勝,我國外河內山,足以自固。楚其奈我何!」文公意猶未決。
shì yè jiù qǐn, hū dé yī mèng, mèng jiàn rú xiān nián chū wáng zhī shí, shēn zài chǔ guó, yǔ chǔ wáng shǒu bó wèi xì, qì lì bù jiā, yǎng miàn dǎo dì, chǔ wáng fú yú shēn shàng, jī pò qí nǎo, yǐ kǒu dié zhī. jì jué, dà jù. shí hú yǎn tóng sù zhàng zhōng, wén gōng hū ér gào zhī, rú cǐ nèn bān: mèng zhōng dòu chǔ bù shèng, bèi yǐn wú nǎo, kǒng fēi jí zhào hū?
是夜就寢,忽得一夢,夢見如先年出亡之時,身在楚國,與楚王手搏為戲,氣力不加,仰面倒地,楚王伏於身上,擊破其腦,以口喋之。既覺,大懼。時狐偃同宿帳中,文公呼而告之,如此恁般:「夢中斗楚不勝,被飲吾腦,恐非吉兆乎?」
hú yǎn chēng hè yuē: cǐ dà jí zhī zhào yě, jūn bì shèng yǐ.
狐偃稱賀曰:「此大吉之兆也,君必勝矣。」
wén gōng yuē: jí zài hé chù?
文公曰:「吉在何處?」
hú yǎn duì yuē: jūn yǎng miàn dǎo dì, dé tiān xiàng zhào. chǔ wáng fú yú shēn shàng, nǎi fú dì qǐng zuì yě. nǎo suǒ yǐ róu wù, jūn yǐ nǎo yǔ chǔ, róu fú zhī yǐ, fēi shèng ér hé? wén gōng yì nǎi shì rán.
狐偃對曰:「君仰面倒地,得天相照。楚王伏於身上,乃伏地請罪也。腦所以柔物,君以腦予楚,柔服之矣,非勝而何?」文公意乃釋然。
tiān sè zhà míng, jūn lì bào: chǔ guó shǐ rén lái xià zhàn shū. wén gōng qǐ ér guān zhī, shū yún:
天色乍明,軍吏報:「楚國使人來下戰書。文公啟而觀之,書云:
qǐng yǔ jūn zhī shì xì, jūn píng shì ér guān zhī, dé chén yǔ yù mù yān.
請與君之士戲,君憑軾而觀之,得臣與寓目焉。
hú yǎn yuē: zhàn, wēi shì yě, ér yuē xì, bǐ bù jìng qí shì yǐ, néng wú bài hū?
狐偃曰:「戰,危事也,而曰戲,彼不敬其事矣,能無敗乎?」
wén gōng shǐ luán zhī dá qí shū yún:
文公使欒枝答其書云:
guǎ rén wèi wàng chǔ jūn zhī huì, shì yǐ jìng tuì sān shè, bù gǎn yǔ dài fū duì lěi. dài fū bì yù guān bīng, gǎn bù wéi mìng? jié cháo xiāng jiàn.
寡人未忘楚君之惠,是以敬退三舍,不敢與大夫對壘。大夫必欲觀兵,敢不惟命?詰朝相見。
chǔ shǐ zhě qù hòu, wén gōng shǐ xiān zhěn zài yuè bīng chē, gòng qī bǎi chéng, jīng bīng wǔ wàn yú rén, qí qín zhī zhòng, bù zài qí nèi. wén gōng dēng yǒu shēn zhī xū, yǐ wàng qí shī, jiàn qí shǎo zhǎng yǒu xù, jìn tuì yǒu jié, tàn yuē: cǐ xì hú zhī yí jiào yě, yǐ cǐ yīng dí kě yǐ! shǐ rén fá qí shān mù, yǐ bèi zhàn jù.
楚使者去後,文公使先軫再閱兵車,共七百乘,精兵五萬餘人,齊、秦之眾,不在其內。文公登有莘之墟,以望其師,見其少長有序,進退有節,嘆曰:「此郤縠之遺教也,以此應敵可矣!」使人伐其山木,以備戰具。
xiān zhěn fēn bō bīng jiāng, shǐ hú máo hú yǎn yǐn shàng jūn, tóng qín guó fù jiāng bái yǐ bǐng gōng chǔ zuǒ shī, yǔ dòu yí shēn jiāo zhàn shǐ luán zhī xū chén yǐn xià jūn, tóng qí guó fù jiāng cuī yāo, gōng chǔ yòu shī, yǔ dòu bó jiāo zhàn gè shòu jì cè xíng shì. zì yǔ chōu qín qí mán zhōng jūn jié zhèn, yǔ chéng dé chén xiāng chí. què jiào xún lín fù shì huì, gè lǜ wǔ qiān rén wèi zuǒ yòu yì, zhǔn bèi jiē yīng. zài jiào guó guī fù xiǎo zi yìn gè yǐn běn guó zhī bīng, cóng jiān dào chāo chū chǔ jūn bèi hòu mái fú, zhǐ děng chǔ jūn bài běi, biàn shā rù jù qí dà zhài.
先軫分撥兵將,使狐毛、狐偃引上軍,同秦國副將白乙丙攻楚左師,與斗宜申交戰;使欒枝、胥臣引下軍,同齊國副將崔夭,攻楚右師,與斗勃交戰;各授計策行事。自與犨溱、祁瞞中軍結陣,與成得臣相持。卻教荀林父、士會,各率五千人為左右翼,準備接應。再教國歸父、小子憗各引本國之兵,從間道抄出楚軍背後埋伏,只等楚軍敗北,便殺入據其大寨。
shí wèi chōu xiōng jí yǐ yù, zì qǐng wèi xiān fēng. xiān zhěn yuē: liú lǎo jiāng jūn yǒu yòng chù. cóng yǒu shēn nán qù, dì míng kōng sāng, yǔ chǔ lián gǔ dì miàn jiē rǎng, lǎo jiāng jūn kě yǐn yī zhī bīng, fú yú bǐ chù, jié chǔ bài bīng guī lù, qín ná chǔ jiāng. wèi chōu xīn rán qù le.
時魏犨胸疾已愈,自請為先鋒。先軫曰:「留老將軍有用處。從有莘南去,地名空桑,與楚連谷地面接壤,老將軍可引一枝兵,伏於彼處,截楚敗兵歸路,擒拿楚將。」魏犨欣然去了。
zhào shuāi sūn bó jiū yáng shé tū máo fá děng yī bān wén wǔ, bǎo hù jìn wén gōng yú yǒu shēn shān shàng guān zhàn.
趙衰、孫伯糾、羊舌突、茅茷等一班文武,保護晉文公於有莘山上觀戰。
zài jiào zhōu zhī qiáo yú nán hé zhěng dùn chuán zhī, cì hou zhuāng zài chǔ jūn zī zhòng, lín qī wú wù.
再教舟之僑於南河整頓船隻,伺候裝載楚軍輜重,臨期無誤。
cì rì lí míng, jìn jūn liè zhèn yú yǒu shēn zhī běi, chǔ jūn liè chén yú nán, bǐ cǐ sān jūn, gè zì chéng liè.
次日黎明,晉軍列陣於有莘之北,楚軍列陳於南,彼此三軍,各自成列。
dé chén chuán lìng, jiào: zuǒ yòu èr jūn xiān jìn, zhōng jūn jì zhī.
得臣傳令,教:「左右二軍先進,中軍繼之。」
qiě shuō jìn xià jūn dài fū luán zhī, dǎ tàn chǔ yòu shī yòng chén cài wèi qián duì, xǐ yuē: yuán shuài mì wèi wǒ yuē: chén cài qiè zhàn ér yì dòng. xiān cuò chén cài, zé yòu shī bù gōng ér zì kuì yǐ. nǎi shǐ bái yǐ bǐng chū zhàn.
且說晉下軍大夫欒枝,打探楚右師用陳、蔡為前隊,喜曰:「元帥密謂我曰:『陳、蔡怯戰而易動。先挫陳、蔡,則右師不攻而自潰矣。」乃使白乙丙出戰。
chén yuán xuǎn cài gōng zǐ yìn, yù zài dòu bó qián jiàn gōng, zhēng xiān chū chē. wèi jí jiāo fēng, jìn bīng hū rán tuì hòu, èr jiāng fāng yù zhuī gǎn, zhǐ jiàn duì zhèn mén qí kāi chù, yī shēng pào xiǎng, xū chén lǐng zhe yī zhèn dà chē, chōng jiāng chū lái. jià chē zhī mǎ, dōu yòng hǔ pí méng bèi, dí mǎ jiàn zhī, rèn wèi zhēn hǔ, jīng huáng tiào zhí, zhí pèi zhě ná bǎ bú zhù, qiān chē huí zǒu, fǎn chōng dòng dòu bó hòu duì. xū chén hé bái yǐ bǐng chéng luàn yǎn shā, xū chén fǔ pī gōng zǐ yìn yú chē xià, bái yǐ bǐng jiàn shè dòu bó zhōng jiá. dòu bó dài jiàn ér táo, chǔ yòu shī dà bài, sǐ zhě zhěn jiè, bù jì qí shù.
陳轅選、蔡公子印,欲在斗勃前建功,爭先出車。未及交鋒,晉兵忽然退後,二將方欲追趕,只見對陣門旗開處,一聲炮響,胥臣領著一陣大車,沖將出來。駕車之馬,都用虎皮蒙背,敵馬見之,認為真虎,驚惶跳躑,執轡者拿把不住,牽車回走,反衝動斗勃後隊。胥臣和白乙丙乘亂掩殺,胥臣斧劈公子印於車下,白乙丙箭射斗勃中頰。斗勃帶箭而逃,楚右師大敗,死者枕藉,不計其數。
luán zhī qiǎn jūn zú, jiǎ bàn zuò chén cài jūn rén, zhí zhe bǐ chù qí hào, wǎng bào chǔ jūn, shuō: yòu shī yǐ dé shèng, sù sù jìn bīng, gòng chéng dà gōng.
欒枝遣軍卒,假扮作陳、蔡軍人,執著彼處旗號,往報楚軍,說:「右師已得勝,速速進兵,共成大功。」
dé chén píng shì wàng zhī, dàn jiàn jìn jūn běi bēn, yān chén bì tiān, xǐ yuē: jìn xià jūn guǒ bài yǐ! jí cuī zuǒ shī bìng lì qián jìn. dòu yí shēn jiàn duì zhèn dà pèi gāo xuán, liào shì zhǔ jiāng, dǒu sǒu jīng shén, chōng shā guò lái. zhè lǐ hú yǎn yíng zhù, lüè zhàn shù hé, zhǐ jiàn zhèn hòu dà luàn, hú yǎn huí yuán biàn zǒu, dà pèi yì wǎng hòu tuì xíng.
得臣憑軾望之,但見晉軍北奔,煙塵蔽天,喜曰:「晉下軍果敗矣!」急催左師併力前進。斗宜申見對陣大旆高懸,料是主將,抖擻精神,衝殺過來。這裡狐偃迎住,略戰數合,只見陣後大亂,狐偃回轅便走,大旆亦往後退行。
dòu yí shēn zhī dào jìn jūn yǐ kuì, zhǐ yǐn zhèng xǔ èr jiāng jǐn lì zhuī zhú, hū rán gǔ shēng dà zhèn, xiān zhěn xì qín yǐn jīng bīng yī zhī, cóng bàn yāo lǐ héng chōng guò lái, jiāng chǔ jūn jié zuò èr duàn. hú máo hú yǎn fān shēn fù zhàn, liǎng xià jiā gōng. zhèng xǔ zhī bīng xiān zì jīng kuì, yí shēn zhī jià bú zhù, pàn sǐ mìng shā chū, yù zhe qí jiāng cuī yāo, yòu shā yī zhèn, jǐn qì qí chē mǎ qì xiè, zá yú bù zú zhī zhōng, pá shān ér dùn.
斗宜申只道晉軍已潰,指引鄭、許二將盡力追逐,忽然鼓聲大震,先軫、郤溱引精兵一枝,從半腰裡橫衝過來,將楚軍截做二段。狐毛、狐偃翻身復戰,兩下夾攻。鄭、許之兵先自驚潰,宜申支架不住,拚死命殺出,遇著齊將崔夭,又殺一陣,盡棄其車馬器械,雜於步卒之中,爬山而遁。
yuán lái jìn xià jūn wěi zuò běi bēn, yān chén bì tiān, què shì luán zhī kǎn xià yǒu shēn shān zhī mù, yè yú chē hòu, chē chí mù zǒu, zì rán guā dì chén fēi, hōng dé zuǒ jūn tān gōng suǒ zhàn. hú máo yòu zhà shè dà pèi, jiào rén yè zhī ér zǒu, zhuāng zuò bēn kuì zhī xíng. hú yǎn yáng bài, yòu qí qū zhú. xiān zhěn zǎo yǐ suàn dìng, fēn fù qí mán xū jiàn dà jiāng qí, shǒu dìng zhōng jūn, rèn tā dí jūn nuò zhàn, qiè bù kě chū yīng, zì yǐn bīng cóng zhèn hòu chāo chū, héng chōng guò lái, qià yǔ èr hú jiā gōng, suì huò quán shèng.
原來晉下軍偽作北奔,煙塵蔽天,卻是欒枝砍下有莘山之木,曳於車後,車馳木走,自然刮地塵飛,哄得左軍貪功索戰。狐毛又詐設大旆,教人曳之而走,裝作奔潰之形。狐偃佯敗,誘其驅逐。先軫早已算定,吩咐祁瞞虛建大將旗,守定中軍,任他敵軍搦戰,切不可出應,自引兵從陣後抄出,橫衝過來,恰與二狐夾攻,遂獲全勝。
zhè dōu shì xiān zhěn yù dìng xià de jì cè. yǒu shī wèi zhèng:
這都是先軫預定下的計策。有詩為證:
lín jī hé yòng zhèn táng táng? xiān zhěn qí móu bù kě dāng.
臨機何用陣堂堂?先軫奇謀不可當。
zhǐ yòng hǔ pí méng mǎ jì, chǔ jūn zuǒ yòu jǐn bēn wáng.
只用虎皮蒙馬計,楚軍左右盡奔亡。
huà shuō chǔ yuán shuài chéng dé chén suī zé shì yǒng qiú zhàn, xiǎng zhe chǔ wáng liǎng fān jiào jiè zhī yǔ, què yě shí fēn chí zhòng. chuán wén zuǒ yòu èr jūn, jù yǐ jìn zhàn dé lì, zhuī zhú jìn bīng, suì lìng zhōng jūn jī gǔ, shǐ qí zi xiǎo jiāng jūn chéng dà xīn chū zhèn. qí mán xiān shí yě shǒu zhe xiān zhěn zhī jiè, jiān shǒu zhèn mén, quán bù zhāo jià. chǔ zhōng jūn yòu fā dì èr tōng gǔ, chéng dà xīn shǒu tí huà jǐ, zài zhèn qián yào wǔ yáng wēi. qí mán rěn nài bú zhù, shǐ rén chá zhī, huí bào: shì shí wǔ suì de hái zi. qí mán yuē: liàng tóng zǐ yǒu hé běn shì? shǒu dào ná lái, yě suàn wǒ zhōng jūn yī gōng. hē jiào: léi gǔ! zhàn gǔ yī míng, zhèn mén kāi chù, qí mán wǔ dāo ér chū.
話說楚元帥成得臣雖則恃勇求戰,想著楚王兩番教誡之語,卻也十分持重。傳聞左右二軍,俱已進戰得利,追逐晉兵,遂令中軍擊鼓,使其子小將軍成大心出陣。祁瞞先時也守著先軫之戒,堅守陣門,全不招架。楚中軍又發第二通鼓,成大心手提畫戟,在陣前耀武揚威。祁瞞忍耐不住,使人察之,回報:「是十五歲的孩子。」祁瞞曰:「諒童子有何本事?手到拿來,也算我中軍一功。」喝教:「擂鼓!」戰鼓一鳴,陣門開處,祁瞞舞刀而出。
xiǎo jiāng jūn biàn yíng zhù jiāo fēng, yuē dòu èr shí yú hé, bù fēn shèng bài. dòu yuè jiāo zài mén qí zhī xià, jiàn xiǎo jiāng jūn wèi néng qǔ shèng, jí máng jià chē ér chū, niān gōng dā jiàn, qù dé jiào qīn, yī jiàn zhèng shè zhòng qí mán de kuī yīng, qí mán chī le yī jīng, yù dài tuì huí běn zhèn, kǒng chōng dòng le dà jūn zhǐ de rào zhèn ér zǒu.
小將軍便迎住交鋒,約斗二十餘合,不分勝敗。斗越椒在門旗之下,見小將軍未能取勝,即忙駕車而出,拈弓搭箭,覷得較親,一箭正射中祁瞞的盔纓,祁瞞吃了一驚,欲待退回本陣,恐衝動了大軍;只得繞陣而走。
dòu yuè jiāo dà jiào: cǐ bài jiāng bù xū zhuī zhī, kě shā rù zhōng jūn, qín ná xiān zhěn!
斗越椒大叫:「此敗將不須追之,可殺入中軍,擒拿先軫!」
bù zhī shèng fù rú hé? qiě kàn xià huí fēn jiě.
不知勝負如何?且看下回分解。