strong lǐ guó jiù zhēng quán chú huáng xiē fán yú qī chuán xí tǎo qín wáng strong
李國舅爭權除黃歇 樊於期傳檄討秦王
huà shuō páng nuǎn yù chéng bài yàn zhī wēi, hé zòng' liè guó, wèi bìng lì tú qín zhī jì. chú qí fù qín wài, hán wèi chǔ yàn gè chū ruì shī, duō zhě sì wǔ wàn, shǎo yì èr sān wàn, gòng tuī chūn shēn jūn huáng xiē wèi shàng jiāng. xiē jí zhū jiāng yì yuē: fá qín zhī shī lǚ chū, jiē yǐ hán gǔ guān wèi shì, qín rén shè shǒu shén yán, wèi néng dé zhì, jí wǒ bīng yì sù zhī yǎng gōng zhī nán, xián yǒu wèi suō zhī xīn, ruò qǔ dào pú bǎn, yóu huá zhōu ér xī, jìng xí wèi nán, yīn kuī tóng guān, bīng fǎ suǒ wèi chū qí bù yì' yě!
話說龐煖欲乘敗燕之威,『合縱'列國,為併力圖秦之計。除齊附秦外,韓、魏、楚、燕各出銳師,多者四五萬,少亦二三萬,共推春申君黃歇為上將。歇集諸將議曰:「伐秦之師屢出,皆以函谷關為事,秦人設守甚嚴,未能得志,即我兵亦素知仰攻之難,咸有畏縮之心,若取道蒲坂,由華州而西,徑襲渭南,因窺潼關,《兵法》所謂『出其不意'也!」
zhū jiāng jiē yuē: rán. suì fēn bīng wǔ lù, jù chū pú guān, wàng lí shān yí lù jìn fā, zhí gōng wèi nán. bù kè, wéi zhī.
諸將皆曰:「然。」遂分兵五路,俱出蒲關,望驪山一路進發,直攻渭南。不克,圍之。
qín chéng xiàng lǚ bù wéi shǐ jiāng jūn méng ào wáng jiǎn huán chǐ qí lǐ xìn, nèi shǐ téng gè jiāng bīng wǔ wàn rén, wǔ zhī jūn bīng, fēn yīng wǔ guó. bù wéi zì wèi dà jiāng, jiān tǒng qí jūn, lí tóng guān wǔ shí lǐ fēn wèi wǔ tún, rú liè xīng zhī zhuàng. wáng jiǎn yán yú bù wéi yuē: yǐ wǔ guó xī ruì, gōng yī chéng ér bù kè, qí wú néng kě zhī yǐ! sān jìn jìn qín, xí yǔ qín zhàn ér chǔ zài nán fāng, qí lái dú yuǎn, qiě zì zhāng yí wáng hòu, sān shí yú nián bù xiāng gōng fá, chéng xuǎn wǔ yíng zhī ruì, hé yǐ gōng chǔ, chǔ bì bù zhī. chǔ zhī yī jūn pò, yú sì jūn jiāng wàng fēng ér kuì yǐ.
秦丞相呂不韋使將軍蒙驁、王翦、桓齒奇、李信,內史騰各將兵五萬人,五枝軍兵,分應五國。不韋自為大將,兼統其軍,離潼關五十里分為五屯,如列星之狀。王翦言於不韋曰:「以五國悉銳,攻一城而不克,其無能可知矣!三晉近秦,習與秦戰;而楚在南方,其來獨遠,且自張儀亡後,三十餘年不相攻伐,誠選五營之銳,合以攻楚,楚必不支。楚之一軍破,餘四軍將望風而潰矣。」
bù wéi yǐ wèi rán, yú shì shǐ wǔ tún shè lěi jiàn zhì rú cháng, àn dì gè chōu jīng bīng yī wàn, yuē yǐ sì gǔ qí qǐ, wǎng xí chǔ zhài.
不韋以為然,於是使五屯設壘建幟如常,暗地各抽精兵一萬,約以四鼓齊起,往襲楚寨。
shí lǐ xìn yǐ liáng cǎo jī chí, yù zhǎn dū liáng yá jiāng gān huí, zhòng jiāng gào qiú dé miǎn, dàn biān bèi bǎi yú. gān huí xié hèn, yè bēn chǔ jūn, yǐ wáng jiǎn zhī jì gào zhī, chūn shēn jūn dà jīng, yù chí bào gè yíng, kǒng qí bù jí, suì jí shí chuán lìng, bá zhài jù qǐ, yè chí wǔ shí yú lǐ, fāng gǎn huǎn huǎn ér xíng, bǐ jí qín bīng dào shí, chǔ zhài yǐ chè yǐ, wáng jiǎn yuē: chǔ bīng xiān dùn, bì yǒu xiè wú móu zhě, jì suī bù chéng, rán bīng yǐ zhì cǐ, bù kě kōng huí. suì wǎng xí zhào zhài, bì lěi jiān gù, gōng bù néng rù.
時李信以糧草稽遲,欲斬督糧牙將甘回,眾將告求得免,但鞭背百餘。甘回挾恨,夜奔楚軍,以王翦之計告之,春申君大驚,欲馳報各營,恐其不及,遂即時傳令,拔寨俱起,夜馳五十餘里,方敢緩緩而行,比及秦兵到時,楚寨已撤矣,王翦曰:「楚兵先遁,必有泄吾謀者,計雖不成,然兵已至此,不可空回。」遂往襲趙寨,壁壘堅固,攻不能入。
páng nuǎn zhàng jiàn lì yú jūn mén, yǒu gǎn shàn dòng zhě jí zhǎn, qín bīng luàn le yī yè, zhì tiān míng, yàn hán wèi jù hé bīng lái jiù, méng ào děng fāng cái shōu bīng. páng nuǎn guài chǔ bīng bù zhì, shǐ rén tàn zhī, zhī qí xiān chè. tàn yuē: hé zòng' zhī shì, jīn hòu xiū yǐ! zhū jiāng jiē qǐng bān shī, yú shì hán wèi zhī bīng xiān huí běn guó.
龐煖仗劍立於軍門,有敢擅動者即斬,秦兵亂了一夜,至天明,燕、韓、魏俱合兵來救,蒙驁等方才收兵。龐煖怪楚兵不至,使人探之,知其先撤。嘆曰:「『合縱'之事,今後休矣!」諸將皆請班師,於是韓、魏之兵先回本國。
páng nuǎn nù qí dú fù qín, xié yàn bīng fá zhī, qǔ ráo ān yī chéng ér fǎn.
龐煖怒齊獨附秦,挾燕兵伐之,取饒安一城而返。
zài shuō chūn shēn jūn bēn huí yǐng chéng, sì guó gè qiǎn rén lái wèn yuē: chǔ wèi zòng zhǎng, nài hé bù gào ér xiān huí, gǎn qǐng qí gù? kǎo liè wáng zé ràng huáng xiē, xiē cán jù bù róng. shí yǒu wèi rén zhū yīng kè yú chūn shēn jūn zhī mén, zhī chǔ fāng wèi qín, nǎi shuō chūn shēn jūn yuē: rén jiē yǐ chǔ qiáng guó, jí jūn ér ruò, yīng dú wèi bù rán. xiān jūn zhī shí, qín qù chǔ shén yuǎn, xī gé bā shǔ, nán gé liǎng zhōu, ér hán wèi yòu dān dān hū nǐ qí hòu, shì yǐ sān shí nián wú qín huàn, cǐ fēi chǔ zhī qiáng, qí shì rán yě. jīn liǎng zhōu yǐ bìng yú qín, ér qín fāng xiū yuàn yú wèi, wèi dàn mù wáng, zé chén xǔ wèi tōng dào, kǒng qín chǔ zhī zhēng, cóng cǐ fāng shǐ. jūn zhī zé ràng, zhèng wèi yǐ yě. hé bù quàn chǔ wáng dōng xǐ shòu chūn, qù qín jiào yuǎn, jué zhǎng huái yǐ zì gù, kě yǐ shǎo ān. huáng xiē rán qí móu, yán yú kǎo liè wáng, nǎi zé rì qiān dōu.
再說春申君奔回郢城,四國各遣人來問曰:「楚為縱長,奈何不告而先回,敢請其故?」考烈王責讓黃歇,歇慚懼不容。時有魏人朱英客於春申君之門,知楚方畏秦,乃說春申君曰:「人皆以楚強國,及君而弱,英獨謂不然。先君之時,秦去楚甚遠,西隔巴蜀,南隔兩周,而韓、魏又眈眈乎擬其後,是以三十年無秦患,此非楚之強,其勢然也。今兩周已並於秦,而秦方修怨於魏,魏旦暮亡,則陳、許為通道,恐秦、楚之爭,從此方始。君之責讓,正未已也。何不勸楚王東徙壽春,去秦較遠,絕長淮以自固,可以少安。」黃歇然其謀,言於考烈王,乃擇日遷都。
àn chǔ xiān dōu yǐng, hòu qiān yú ruò, fù qiān yú chén, jīn yòu qiān yú shòu chūn, fán sì qiān yǐ. shǐ chén yǒu shī yún:
按楚先都郢,後遷於鄀,復遷於陳,今又遷於壽春,凡四遷矣。史臣有詩云:
zhōu wèi dōng qiān wáng qì xiē, chǔ yīn lǚ xǐ bà tú kōng.
周為東遷王氣歇,楚因屢徙霸圖空。
cóng lái bì dí wèi yán dí, mò bǎ qiān qí tuō gǔ gōng.
從來避敵為延敵,莫把遷岐托古公。
zài shuō kǎo liè wáng zài wèi yǐ jiǔ, shàng wú zǐ xī, huáng xiē biàn qiú fù rén yí zi zhě yǐ jìn, zhōng bù yùn. yǒu zhào rén lǐ yuán, yì zài chūn shēn jūn mén xià wèi shè rén, yǒu mèi lǐ yān sè měi, yù jìn yú chǔ wáng, kǒng jiǔ hòu yǐ wú zi shī chǒng, xīn xià chóu chú: bì xū jiāng mèi xiān xiàn chūn shēn jūn, dài qí yǒu shēn, rán hòu jìn yú chǔ wáng, xìng ér shēng zǐ, yì rì dé lì wèi chǔ wáng, nǎi wú shēng yě. yòu xiǎng: wú ruò zì xiàn qí mèi, bù jiàn guì zhòng, hái xū shī yī xiǎo jì, yào chūn shēn jūn zì lái qiú wǒ.
再說考烈王在位已久,尚無子息,黃歇遍求婦人宜子者以進,終不孕。有趙人李園,亦在春申君門下為舍人,有妹李嫣色美,欲進於楚王,恐久後以無子失寵,心下躊躇:「必須將妹先獻春申君,待其有娠,然後進於楚王,幸而生子,異日得立為楚王,乃吾甥也。」又想:「吾若自獻其妹,不見貴重,還須施一小計,要春申君自來求我。」
yú shì gěi wǔ rì jiǎ guī jiā, gù yì guò qī, zhí dài dì shí rì fāng zhì, huáng xiē guài qí lái chí, lǐ yuán duì yuē: chén yǒu nǚ dì míng yān, pō yǒu zī sè, qí wáng wén zhī, qiǎn shǐ lái qiú, chén yǔ qí shǐ zhě yǐn jiǔ shù rì, shì yǐ shī qī.
於是給五日假歸家,故意過期,直待第十日方至,黃歇怪其來遲,李園對曰:「臣有女弟名嫣,頗有姿色,齊王聞之,遣使來求,臣與其使者飲酒數日,是以失期。」
huáng xiē xiǎng dào: cǐ nǚ míng wén qí guó, bì shì gè měi sè. suì wèn yuē: yǐ shòu qí pìn fǒu?
黃歇想道:「此女名聞齊國,必是個美色。」遂問曰:「已受其聘否?」
yuán duì yuē: fāng qiě yì zhī, pìn shàng wèi zhì yě.
園對曰:「方且議之,聘尚未至也。」
huáng xiē yuē: néng shǐ wǒ yī jiàn hū?
黃歇曰:「能使我一見乎?」
yuán yuē: chén zài jūn mén xià, jí wú nǚ dì, shuí fēi jūn qiè bì zhī liú, gǎn bù rú mìng? nǎi shèng shì qí mèi, sòng zhì chūn shēn jūn fǔ zhōng, huáng xiē yī jiàn dà xǐ, shì yè jí cì lǐ yuán bái bì èr shuāng, huáng jīn sān bǎi yì, liú qí mèi shì qǐn. wèi sān yuè, jí biàn huái yùn.
園曰:「臣在君門下,即吾女弟,誰非君妾婢之流,敢不如命?」乃盛飾其妹,送至春申君府中,黃歇一見大喜,是夜即賜李園白璧二雙,黃金三百鎰,留其妹侍寢。未三月,即便懷孕。
lǐ yuán sī wèi qí mèi yān yuē: wèi qiè yǔ wèi fū rén shú guì?
李園私謂其妹嫣曰:「為妾與為夫人孰貴?」
yān xiào yuē: qiè ān dé bǐ fū rén?
嫣笑曰:「妾安得比夫人?」
yuán yòu yuē: rán zé wèi fū rén yǔ wèi wáng hòu shú guì?
園又曰:「然則為夫人與為王后孰貴?」
yān yòu xiào yuē: wáng hòu guì shèng.
嫣又笑曰:「王后貴盛。」
lǐ yuán yuē: rǔ zài chūn shēn jūn fǔ zhōng, bù guò yī chǒng qiè ěr. jīn chǔ wáng wú zi, xìng rǔ yǒu shēn, tǎng jìn yú chǔ wáng, tā rì shēng zǐ wèi wáng, rǔ wèi tài hòu, qǐ bù shèng yú wèi qiè hū? suì jiào yǐ shuō cí, shǐ yú zhěn xí zhī jiān, rú cǐ zhè bān, chūn shēn jūn bì rán tīng cóng. lǐ yān yī yī lǐng jì.
李園曰:「汝在春申君府中,不過一寵妾耳。今楚王無子,幸汝有娠,倘進於楚王,他日生子為王,汝為太后,豈不勝於為妾乎?」遂教以說詞,使於枕席之間,如此這般,「春申君必然聽從。」李嫣一一領記。
yè jiān shì qǐn zhī jì, suì jìn yán yú huáng xiē yuē: chǔ wáng zhī guì xìng jūn, suī xiōng dì bù rú yě. jīn jūn xiāng chǔ èr shí yú nián, ér wáng wèi yǒu zi, qiān qiū bǎi suì hòu, jiāng gèng lì xiōng dì, xiōng dì yú jūn wú ēn, bì jiāng gè lì qí suǒ qīn xìng zhī rén, jūn ān dé zhǎng yǒu chǒng hū? huáng xiē wén yán, chén sī wèi dá, yān yòu yuē: qiè suǒ lǜ bù zhǐ yú cǐ yě. jūn guì, yòng shì jiǔ, duō shī lǐ yú wáng zhī xiōng dì xiōng dì chéng lì, huò qiě jí shēn, qǐ tè jiāng dōng fēng yì bù kě bǎo ér yǐ zāi?
夜間侍寢之際,遂進言於黃歇曰:「楚王之貴幸君,雖兄弟不如也。今君相楚二十餘年,而王未有子,千秋百歲後,將更立兄弟,兄弟於君無恩,必將各立其所親幸之人,君安得長有寵乎?」黃歇聞言,沉思未答,嫣又曰:「妾所慮不止於此也。君貴,用事久,多失禮於王之兄弟;兄弟誠立,禍且及身,豈特江東封邑不可保而已哉?」
huáng xiē è rán yuē: qīng yán shì yě, wú lǜ bù jí cǐ. jīn dāng nài hé?
黃歇愕然曰:「卿言是也,吾慮不及此。今當奈何?」
lǐ yān yuē: qiè yǒu yī jì, bù wéi miǎn huò, ér qiě duō fú, dàn qiè fù kuì, nán yú zì tǔ. yòu kǒng jūn bù wǒ tīng, shì yǐ qiè wèi gǎn yán.
李嫣曰:「妾有一計,不惟免禍,而且多福,但妾負愧,難於自吐。又恐君不我聽,是以妾未敢言。」
huáng xiē yuē: qīng wèi wǒ huà cè, hé wèi bù tīng?
黃歇曰:「卿為我畫策,何為不聽?」
lǐ yān yuē: qiè jīn zì jué yǒu yùn yǐ, tā rén mò zhī yě, xìng qiè shì jūn wèi jiǔ, chéng yǐ jūn zhī zhòng, ér jìn qiè yú chǔ wáng, wáng bì xìng qiè, qiè lài tiān yòu shēng nán, yì rì bì wèi dí sì, zé shì jūn zhī zǐ wèi wáng yě, chǔ guó jǐn kě dé, shú yǔ shēn lín bù cè zhī zuì hū? huáng xiē rú mèng chū jué, rú zuì chū xǐng, xǐ yuē: tiān xià yǒu zhì fù rén, shèng yú nán zǐ.' qīng zhī wèi yǐ!
李嫣曰:「妾今自覺有孕矣,他人莫知也,幸妾侍君未久,誠以君之重,而進妾於楚王,王必幸妾,妾賴天佑生男,異日必為嫡嗣,則是君之子為王也,楚國盡可得,孰與身臨不測之罪乎?」黃歇如夢初覺,如醉初醒,喜曰:「『天下有智婦人,勝於男子。'卿之謂矣!」
cì rì, jí zhào lǐ yuán gào zhī yǐ yì, mì jiāng lǐ yān chū jū bié shě. huáng xiē rù yán yú chǔ wáng yuē: chén suǒ wén lǐ yuán mèi míng yān zhě yǒu sè, xiāng zhě jiē yǐ wèi yí zi, dāng guì, qí wáng fāng qiǎn rén qiú zhī, wáng bù kě bù xiān yě! chǔ wáng jí mìng nèi shì xuān qǔ lǐ yān rù gōng. yān shàn mèi, chǔ wáng dà chǒng ài zhī. jí chǎn qī, shuāng shēng èr nán, zhǎng yuē hàn, cì yuē yóu, chǔ wáng xǐ bù kě yán, suì lì lǐ yān wèi wáng hòu, zhǎng zi hàn wèi tài zǐ, lǐ yuán wèi guó jiù, guì xìng yòng shì, yǔ chūn shēn jūn xiāng bìng.
次日,即召李園告之以意,密將李嫣出居別舍。黃歇入言於楚王曰:「臣所聞李園妹名嫣者有色,相者皆以為宜子,當貴,齊王方遣人求之,王不可不先也!」楚王即命內侍宣取李嫣入宮。嫣善媚,楚王大寵愛之。及產期,雙生二男,長曰捍,次曰猶,楚王喜不可言,遂立李嫣為王后,長子捍為太子,李園為國舅,貴幸用事,與春申君相併。
yuán wèi rén duō zhà shù, wài fèng chūn shēn jūn yì jǐn, ér zhōng shí jì zhī. jí kǎo liè wáng èr shí wǔ nián, bìng jiǔ bù yù, lǐ yuán xiǎng qǐ qí mèi huái shēn zhī shì, wéi chūn shēn jūn zhī zhī, tā rì tài zǐ wèi wáng, bù biàn xiāng chù, bù rú shā zhī yǐ miè qí kǒu, nǎi shǐ rén gè chù fǎng qiú yǒng lì zhī shì, shōu zhì mén xià, hòu qí yī shí, yǐ jié qí xīn.
園為人多詐術,外奉春申君益謹,而中實忌之。及考烈王二十五年,病久不愈,李園想起其妹懷娠之事,惟春申君知之,他日太子為王,不便相處,不如殺之以滅其口,乃使人各處訪求勇力之士,收置門下,厚其衣食,以結其心。
zhū yīng wén ér yí zhī, yuē: lǐ yuán duō xù sǐ shì, bì wèi chūn shēn jūn gù yě! nǎi rù jiàn chūn shēn jūn yuē: tiān xià yǒu wú wàng zhī huò, yǒu wú wàng zhī fú, yòu yǒu wú wàng zhī rén, jūn zhī zhī hū?
朱英聞而疑之,曰:「李園多蓄死士,必為春申君故也!」乃入見春申君曰:「天下有無妄之禍,有無妄之福,又有無妄之人,君知之乎?」
huáng xiē yuē: hé wèi wú wàng zhī fú'? zhū yīng yuē: jūn xiāng chǔ èr shí yú nián yǐ, míng wèi xiāng guó, yǔ chǔ wáng wú èr. jīn chǔ wáng bìng jiǔ bù yù, yī dàn gōng chē yàn jià, shǎo zhǔ sì wèi, ér jūn fǔ zhī, rú yī yǐn zhōu gōng, qí wáng zhī nián zhǎng, ér fǎn qí zhèng. ruò tiān yǔ rén guī, suì nán miàn jí zhēn, cǐ suǒ wèi wú wàng zhī fú' yě!
黃歇曰:「何謂『無妄之福'?」朱英曰:「君相楚二十餘年矣,名為相國,與楚王無二。今楚王病久不愈,一旦宮車晏駕,少主嗣位,而君輔之,如伊尹、周公,俟王之年長,而反其政。若天與人歸,遂南面即真,此所謂『無妄之福'也!」
huáng xiē yuē: hé wèi wú wàng zhī huò'? zhū yīng yuē: lǐ yuán, wáng zhī jiù yě, ér jūn wèi zài qí shàng, wài suī róu shùn, nèi shí bù gān, qiě tóng dào xiāng dù, shì suǒ bì zhì yě. wén qí yīn xù sǐ shì, wèi rì yǐ jiǔ, hé suǒ yòng zhī, chǔ wáng yī hōng, lǐ yuán bì xiān rù jù quán, ér shā jūn yǐ miè kǒu, cǐ suǒ wèi wú wàng zhī huò' yě!
黃歇曰:「何謂『無妄之禍'?」朱英曰:「李園,王之舅也,而君位在其上,外雖柔順,內實不甘,且同盜相妒,勢所必至也。聞其陰蓄死士,為日已久,何所用之,楚王一薨,李園必先入據權,而殺君以滅口,此所謂『無妄之禍'也!」
huáng xiē yuē: hé wèi wú wàng zhī rén'? zhū yīng yuē: lǐ yuán yǐ mèi gù, gōng zhōng shēng xī, zhāo xī xiāng tōng, ér jūn zhái yú chéng wài, dòng zhé hòu shí. chéng yǐ láng zhōng lìng xiāng chù, mǒu dé lǐng xiù zhū láng, lǐ yuán xiān rù, chén wèi jūn shā zhī, cǐ suǒ wèi wú wàng zhī rén' yě!
黃歇曰:「何謂『無妄之人'?」朱英曰:「李園以妹故,宮中聲息,朝夕相通,而君宅於城外,動輒後時。誠以郎中令相處,某得領袖諸郎,李園先入,臣為君殺之,此所謂『無妄之人'也!」
huáng xiē xiān rán dà xiào yuē: lǐ yuán ruò rén ěr, yòu shì wǒ sù jǐn, ān yǒu cǐ shì! zú xià de wú guò lǜ hū?
黃歇掀髯大笑曰:「李園弱人耳,又事我素謹,安有此事!足下得無過慮乎?」
zhū yīng yuē: jūn jīn rì bù yòng wú yán, huǐ zhī wǎn yǐ!
朱英曰:「君今日不用吾言,悔之晚矣!」
huáng xiē yuē: zú xià qiě tuì, róng wú chá zhī rú yǒu yòng zú xià zhī chù, jí lái xiāng qǐng. zhū yīng qù sān rì, bù jiàn chūn shēn jūn dòng jìng, zhī qí yán bù jiàn yòng, tàn yuē: wú bù qù, huò jiāng jí yǐ! chī yí zi pí zhī fēng kě zhuī yě. nǎi bù cí ér qù, dōng bēn wú xià, yǐn yú wǔ hú zhī jiān. rán wēng yǒu shī yún:
黃歇曰:「足下且退,容吾察之;如有用足下之處,即來相請。」朱英去三日,不見春申君動靜,知其言不見用,嘆曰:「吾不去,禍將及矣!鴟夷子皮之風可追也。」乃不辭而去,東奔吳下,隱於五湖之間。髯翁有詩云:
hóng yán dài zi rù wáng gōng, dào guó jiān móu lǐ bù róng.
紅顏帶子入王宮,盜國奸謀理不容。
tiān qǐ chūn shēn wú wàng huò, zhū yīng yān de lìng láng zhōng?
天啟春申無妄禍,朱英焉得令郎中?
zhū yīng qù shí qī rì ér kǎo liè wáng hōng, lǐ yuán yù yǔ gōng diàn shì wèi xiāng yuē: yī wén yǒu biàn, dāng xiān gào wǒ. zhì shì wén xìn, xiān rù gōng zhōng, fēn fù mì bù fā sàng, mì lìng sǐ shì fú yú jí mén zhī nèi, ái zhì rì méi, fāng shǐ rén xú bào huáng xiē. huáng xiē dà jīng, bù móu yú bīn kè, jí kè jià chē ér xíng. fāng jìn jí mén, liǎng biān sǐ shì tū chū, kǒu hū: fèng wáng hòu mì zhǐ, chūn shēn jūn móu fǎn yí zhū! huáng xiē zhī shì biàn, jí yù huí chē, shǒu xià yǐ bèi shā sàn, suì zhǎn huáng xiē zhī tóu, tóu yú chéng wài, jiāng chéng mén jǐn bì, rán hòu fā sàng.
朱英去十七日而考烈王薨,李園預與宮殿侍衛相約:「一聞有變,當先告我。」至是聞信,先入宮中,吩咐秘不發喪,密令死士伏於棘門之內,捱至日沒,方使人徐報黃歇。黃歇大驚,不謀於賓客,即刻駕車而行。方進棘門,兩邊死士突出,口呼:「奉王后密旨,春申君謀反宜誅!」黃歇知事變,急欲回車,手下已被殺散,遂斬黃歇之頭,投於城外,將城門緊閉,然後發喪。
yōng lì tài zǐ hàn sì wèi, shì wèi chǔ yōu wáng, shí nián cái liù suì. lǐ yuán zì lì wèi xiāng guó, dú zhuān chǔ zhèng, fèng lǐ yān wèi wáng tài hòu, chuán lìng jǐn miè chūn shēn jūn zhī zú, shōu qí shí yì. āi zāi, zì lǐ yuán dāng guó, chūn shēn jūn bīn kè jǐn sàn, qún gōng zǐ jiē shū yuǎn bù rèn shì, shǎo zhǔ guǎ hòu, guó zhèng rì wěn, chǔ zì cǐ bù kě wèi yǐ.
擁立太子捍嗣位,是為楚幽王,時年才六歲。李園自立為相國,獨專楚政,奉李嫣為王太后,傳令盡滅春申君之族,收其食邑。哀哉,自李園當國,春申君賓客盡散,群公子皆疏遠不任事,少主寡後,國政日紊,楚自此不可為矣。
huà fēn liǎng tóu, zài shuō lǚ bù wéi fèn wǔ guó zhī gōng qín, móu yù bào zhī, yuē: běn zào móu zhě, zhào jiāng páng nuǎn yě. nǎi shǐ méng ào tóng zhāng táng dū bīng wǔ wàn fá zhào, sān rì hòu, zài lìng zhǎng ān jūn chéng jiào tóng fán yú qī lǜ bīng wǔ wàn wèi hòu jì. bīn kè wèn yú bù wéi yuē: zhǎng ān jūn nián shào, kǒng bù kě wèi dà jiāng, bù wéi wēi xiào yuē: fēi ěr suǒ zhī yě!
話分兩頭,再說呂不韋憤五國之攻秦,謀欲報之,曰:「本造謀者,趙將龐煖也。」乃使蒙驁同張唐督兵五萬伐趙,三日後,再令長安君成嶠同樊於期率兵五萬為後繼。賓客問於不韋曰:「長安君年少,恐不可為大將,」不韋微笑曰:「非爾所知也!」
qiě shuō méng ào qián jūn chū hán gǔ guān, qǔ lù shàng dǎng, jìng gōng qìng dōu, jié zhài yú dōu shān, zhǎng ān jūn dà jūn yíng yú tún liú, yǐ wèi shēng yuán.
且說蒙驁前軍出函谷關,取路上黨,徑攻慶都,結寨於都山,長安君大軍營於屯留,以為聲援。
zhào shǐ xiāng guó páng nuǎn wèi dà jiāng, hù zhé fù zhī, lǜ jūn shí wàn jù dí, xǔ páng nuǎn pián yí xíng shì.
趙使相國龐煖為大將,扈輒副之,率軍十萬拒敵,許龐煖便宜行事。
páng nuǎn yuē: qìng dōu zhī běi, wéi yáo shān zuì gāo, dēng yáo shān kě wàng dū shān, yí wǎng jù zhī. shǐ hù zhé yǐn jūn èr wàn xiān xíng, bǐ zhì yáo shān, xiān yǒu qín bīng wàn rén, zài bǐ tún zā, bèi hù zhé chōng shàng shā sàn, jiù yú shān tóu xià zhài.
龐煖曰:「慶都之北,惟堯山最高,登堯山可望都山,宜往據之。」使扈輒引軍二萬先行,比至堯山,先有秦兵萬人,在彼屯紮,被扈輒衝上殺散,就於山頭下寨。
méng ào shǐ zhāng táng yǐn jūn èr wàn, qián lái zhēng shān, páng nuǎn dà jūn yì dào, liǎng biān yú shān xià liè chéng zhèn shì, dà zhàn yī chǎng.
蒙驁使張唐引軍二萬,前來爭山,龐煖大軍亦到,兩邊於山下列成陣勢,大戰一場。
hù zhé zài shān tóu yòng hóng qí wèi hào, zhāng táng wǎng dōng, qí biàn wǎng dōng zhǐ, zhāng táng wǎng xī, qí biàn cóng xī zhǐ, zhào jūn zhǐ wàng hóng qí zhǐ chù, wéi guǒ jiāng lái, páng nuǎn xià lìng: yǒu rén qín dé zhāng táng zhě, fēng yǐ bǎi lǐ zhī dì. zhào jūn wú bù sǐ zhàn.
扈輒在山頭用紅旗為號,張唐往東,旗便往東指,張唐往西,旗便從西指,趙軍只望紅旗指處,圍裹將來,龐煖下令:「有人擒得張唐者,封以百里之地。」趙軍無不死戰。
zhāng táng fèn jǐn píng shēng zhī yǒng, bù néng tòu chū zhòng wéi, què dé méng ào jūn dào, jiē yīng chū lái, tóng huí dōu shān dà zhài, qìng dōu zhī jiù bīng yǐ dào, shǒu yù yì lì, méng ào děng bù néng qǔ shèng, qiǎn zhāng táng wǎng tún liú, cuī qǔ hòu duì jūn bīng.
張唐奮盡平生之勇,不能透出重圍,卻得蒙驁軍到,接應出來,同回都山大寨,慶都知救兵已到,守御益力,蒙驁等不能取勝,遣張唐往屯留,催取後隊軍兵。
què shuō zhǎng ān jūn chéng jiào, nián fāng shí qī suì, bù ān jūn wù, zhào fán yú qī yì zhī. yú qī sù è bù wéi nà qiè dào guó zhī shì, qǐng píng qù zuǒ yòu, bèi xì yǔ chéng jiào xù shù yī biàn, yán: jīn wáng fēi xiān wáng gǔ xuè, wéi jūn jí shì shì zi, wén xìn hóu jīn rì yǐ bīng quán tuō jūn, fēi hǎo yì yě, kǒng yī dàn shì xiè, jūn yǔ jīn wáng wèi nán, gù yáng shì ēn chǒng, shí yù chū jūn yú wài, wén xìn hóu chū rù gōng jìn, yǔ wáng tài hòu xuān yín bù jīn, fū qī fù zǐ jù yú yī kū, suǒ jì zhě dú jūn ěr, ruò méng ào bīng bài wú gōng, jiāng jí cǐ yǐ wèi jūn zuì, qīng zé xuē jí, zhòng zé xíng zhū, yíng shì zhī guó, huà wèi lǚ shì, jǔ guó rén jiē zhī qí bì rán, jūn bù kě bù wèi zhī jì.
卻說長安君成嶠,年方十七歲,不諳軍務,召樊於期議之。於期素惡不韋納妾盜國之事,請屏去左右,備細與成嶠敘述一遍,言:「今王非先王骨血,惟君及是適子,文信侯今日以兵權托君,非好意也,恐一旦事泄,君與今王為難,故陽示恩寵,實欲出君於外,文信侯出入宮禁,與王太后宣淫不禁,夫妻父子聚於一窟,所忌者獨君耳,若蒙驁兵敗無功,將藉此以為君罪,輕則削籍,重則刑誅,嬴氏之國,化為呂氏,舉國人皆知其必然,君不可不為之計。」
chéng jiào yuē: fēi zú xià shuō míng, mǒu bù zhī yě, wèi jīn jì dāng nài hé?
成嶠曰:「非足下說明,某不知也,為今計當奈何?」
fán yú qī yuē: jīn méng ào bīng kùn yú zhào, jí wèi néng guī, ér jūn shǒu wò zhòng bīng, ruò chuán xí yǐ xuān yín rén zhī zuì, míng gōng wéi zhī zhà, chén mín shuí bù yuàn fèng shì sì yǐ zhǔ shè jì zhě?
樊於期曰:「今蒙驁兵困於趙,急未能歸,而君手握重兵,若傳檄以宣淫人之罪,明宮闈之詐,臣民誰不願奉適嗣以主社稷者?」
chéng jiào fèn rán àn jiàn zuò sè yuē: dà zhàng fū sǐ zé sǐ ěr, níng néng qū xī wèi jiǎ rén zǐ xià hū? wéi jiāng jūn shàn tú zhī.
成嶠忿然按劍作色曰:「大丈夫死則死耳,寧能屈膝為賈人子下乎?惟將軍善圖之。」
fán yú qī wěi xiàng shǐ zhě yán: dà jūn jí rì yí yíng, duō zhì yì méng jiāng jūn, yòng xīn zhǔn bèi.
樊於期偽向使者言:「大軍即日移營,多致意蒙將軍,用心準備。」
shǐ zhě qù hòu, fán yú qī cǎo jiù xí wén, lüè yuē:
使者去後,樊於期草就檄文,略曰:
zhǎng ān jūn chéng jiào bù gào zhōng wài chén mín zhī xī: chuán guó zhī yì, shì tǒng wèi zūn fù zōng zhī è, yīn móu wèi shén. wén xìn hóu lǚ bù wéi zhě, yǐ yáng dí zhī jiǎ rén, kuī xián yáng zhī zhǔ qì jīn wáng zhèng, shí fēi xiān wáng zhī sì, nǎi bù wéi zhī zǐ yě! shǐ yǐ huái shēn zhī qiè, qiǎo huò xiān jūn, jì yǐ jiān shēng zhī ér, suì méng xuè yìn. shì xíng jīn wèi qí cè, yāo fǎn guó wèi shàng gōng, liǎng jūn zhī bù shòu yǒu yáo, shì kě rěn yě? sān shì zhī dà quán zài wò, shú néng yù zhī! cháo qǐ zhēn wáng, yīn yǐ yì yíng ér wèi lǚ zūn jū jiǎ fù, zhōng dāng yǐ chén ér cuàn jūn. shè jì jiāng wēi, shén rén xū nù! mǒu dāo wèi dí sì, yù qì tiān zhū, jiǎ zhòu gān gē, zài yì shēng ér shēng shǎi zǐ sūn chén shù, niàn xiān dé yǐ tóng qū. xí wén dào rì, mó lì yǐ xū chē mǎ lín shí, shì sì wù biàn!
長安君成嶠布告中外臣民知悉:傳國之義,適統為尊;覆宗之惡,陰謀為甚。文信侯呂不韋者,以陽翟之賈人,窺咸陽之主器;今王政,實非先王之嗣,乃不韋之子也!始以懷娠之妾,巧惑先君,繼以奸生之兒,遂蒙血胤。恃行金為奇策,邀反國為上功,兩君之不壽有繇,是可忍也?三世之大權在握,孰能御之!朝豈真王,陰已易嬴而為呂;尊居假父,終當以臣而篡君。社稷將危,神人胥怒!某叨為嫡嗣,欲訖天誅,甲冑干戈,載義聲而生色;子孫臣庶,念先德以同驅。檄文到日,磨厲以須;車馬臨時,市肆勿變!
fán yú qī jiāng xí wén sì xià chuán bù, qín rén duō yǒu wén shuō lǚ bù wéi jìn qiè zhī shì zhě, jí jiàn xí nèi huái shēn jiān shēng děng yǔ, xìn qí wèi shí, suī rán wèi wén xìn hóu zhī wēi, bù gǎn cóng bīng, què yě wèi miǎn guān wàng zhī yì. shí huì xīng xiān jiàn dōng fāng, fù jiàn běi fāng, yòu jiàn xī fāng, zhàn zhě wèi guó zhōng dāng yǒu bīng qǐ, rén xīn wèi zhī yáo dòng, fán yú qī jiāng tún liú fù xiàn dīng zhuàng xī biān jūn wǔ, gōng xià zhǎng zi hú guān, bīng shì yì shèng.
樊於期將檄文四下傳布,秦人多有聞說呂不韋進妾之事者,及見檄內懷娠奸生等語,信其為實,雖然畏文信侯之威,不敢從兵,卻也未免觀望之意。時彗星先見東方,復見北方,又見西方,占者謂國中當有兵起,人心為之搖動,樊於期將屯留附縣丁壯悉編軍伍,攻下長子、壺關,兵勢益盛。
zhāng táng zhī zhǎng ān jūn yǐ fǎn, xīng yè bēn wǎng xián yáng gào biàn, qín wáng zhèng jiàn xí wén dà nù, zhào shàng fù lǚ bù wéi jì yì. bù wéi yuē: zhǎng ān jūn nián shào, bù biàn wèi cǐ, cǐ nǎi fán yú qī suǒ wèi yě. yú qī yǒu yǒng wú móu, bīng chū jí dāng jiù qín, bù bì guò lǜ.
張唐知長安君已反,星夜奔往咸陽告變,秦王政見檄文大怒,召尚父呂不韋計議。不韋曰:「長安君年少,不辨為此,此乃樊於期所為也。於期有勇無謀,兵出即當就擒,不必過慮。」
nǎi bài wáng jiǎn wèi dà jiāng, huán chǐ qí wáng bì wèi zuǒ yòu xiān fēng, lǜ jūn shí wàn, wǎng tǎo zhǎng ān jūn.
乃拜王翦為大將,桓齒奇、王賁為左右先鋒,率軍十萬,往討長安君。
zài shuō méng ào yǔ páng nuǎn xiāng shì, děng dài zhǎng ān jūn jiē yīng bú dào, zhèng yí yà jiān, jiē dé xí wén, rú cǐ nèn bān. dà jīng yuē: wú yǔ zhǎng ān jūn tóng shì, jīn gōng zhào wú gōng, ér zhǎng ān jūn fù zào fǎn, wú ān dé wú zuì? ruò bù fǎn gē yǐ píng nì zéi, hé yǐ zì jiě? nǎi chuán lìng bān shī, jiāng jūn mǎ fēn wèi sān duì, qīn zì duàn hòu, huǎn huǎn ér xíng, páng nuǎn tàn tīng qín jūn yí dòng, yù xuǎn jīng bīng sān wàn, shǐ hù zhé cóng jiān dào fú yú tài háng shān lín mù shēn chù, zhǔ yuē: méng ào lǎo jiāng, bì qīn zì duàn hòu, dài qín bīng guò qiě jǐn, cóng hòu yāo jī, fāng bǎo quán shèng, méng ào jiàn qián jūn jìng qù wú ài, fàng xīn qián xíng.
再說蒙驁與龐煖相恃,等待長安君接應不到,正疑訝間,接得檄文,如此恁般。大驚曰:「吾與長安君同事,今攻趙無功,而長安君復造反,吾安得無罪?若不反戈以平逆賊,何以自解?」乃傳令班師,將軍馬分為三隊,親自斷後,緩緩而行,龐煖探聽秦軍移動,預選精兵三萬,使扈輒從間道伏於太行山林木深處,囑曰:「蒙驁老將,必親自斷後,待秦兵過且盡,從後邀擊,方保全勝,」蒙驁見前軍徑去無礙,放心前行。
yī shēng pào xiǎng, fú bīng tū chū, méng ào biàn yǔ hù zhé jiāo zhàn, liáng jiǔ, páng nuǎn bīng cóng hòu zhuī jí, qín bīng qián qù zhě, yǐ wú dòu zhì, suì dà kuì, méng ào shēn dài zhòng shāng, fù yóu lì zhàn shā shù shí rén, fù qīn shè páng nuǎn zhōng qí xié. zhào jūn wéi zhī shù zhòng, luàn jiàn shè zhī, shǐ rú wèi máo. kě xī qín guó yī yuán míng jiāng, jīn rì sǐ yú tài háng shān zhī xià. páng nuǎn dé shèng, bān shī huí zhào, jiàn chuāng bù quán, wèi jǐ yì sǐ, cǐ shì gē guò bù tí.
一聲炮響,伏兵突出,蒙驁便與扈輒交戰,良久,龐煖兵從後追及,秦兵前去者,已無鬥志,遂大潰,蒙驁身帶重傷,復猶力戰殺數十人,復親射龐煖中其脅。趙軍圍之數重,亂箭射之,矢如蝟毛。可惜秦國一員名將,今日死於太行山之下。龐煖得勝,班師回趙,箭瘡不痊,未幾亦死,此事擱過不提。
zài shuō zhāng táng, wáng jiǎn děng bīng zhì tún liú.
再說張唐,王翦等兵至屯留。
chéng jiào dà jù, fán yú qī yuē: wáng zǐ jīn rì nǎi qí hǔ zhī shì, bù dé fù xià, kuàng xī sān chéng zhī bīng, bù xià shí wǔ wàn, bèi chéng yī zhàn, wèi bǔ shèng fù, hé jù zhī yǒu? nǎi liè zhèn yú chéng xià yǐ dài. wáng jiǎn yì liè zhèn xiāng duì, wèi fán yú qī yuē: guó jiā hé fù yú rǔ, nǎi yòu zhǎng ān jūn zào nì yé?
成嶠大懼,樊於期曰:「王子今日乃騎虎之勢,不得復下,況悉三城之兵,不下十五萬,背城一戰,未卜勝負,何懼之有?」乃列陣於城下以待。王翦亦列陣相對,謂樊於期曰:「國家何負於汝,乃誘長安君造逆耶?」
fán yú qī zài chē shàng qiàn shēn dá yuē: qín zhèng nǎi lǚ bù wéi jiān shēng zhī zǐ, shuí bù zhī zhī? wú děng shì shòu guó ēn, hé rěn jiàn yíng shì xuè shí wèi lǚ shì suǒ duó? zhǎng ān jūn xiān wáng xuè yìn, suǒ yǐ fèng zhī, jiāng jūn ruò niàn xiān wáng zhī sì, yī tóng jǔ yì, shā xiàng xián yáng, zhū yín rén, fèi wěi zhǔ, fú lì zhǎng ān jūn wèi wáng, jiāng jūn bù shī fēng hóu zhī wèi, tóng xiǎng fù guì, qǐ bù měi zāi?
樊於期在車上欠身答曰:「秦政乃呂不韋奸生之子,誰不知之?吾等世受國恩,何忍見嬴氏血食為呂氏所奪?長安君先王血胤,所以奉之,將軍若念先王之祀,一同舉義,殺向咸陽,誅淫人,廢偽主,扶立長安君為王,將軍不失封侯之位,同享富貴,豈不美哉?」
wáng jiǎn yuē: tài hòu huái shēn shí yuè, ér shēng jīn wáng, qí wèi xiān jūn suǒ chū wú yí, rǔ nǎi zào bàng, wū miè chéng yú, wèi cǐ miè mén zhī shì, shàng zì qiǎo yán xū shì, yáo huò jūn xīn, ná zhù zhī shí, suì shī wàn duàn.
王翦曰:「太后懷娠十月,而生今王,其為先君所出無疑,汝乃造謗,污衊乘輿,為此滅門之事,尚自巧言虛飾,搖惑軍心,拿住之時,碎屍萬段。」
fán yú qī dà nù, chēn mù dà hū, huī zhǎng dāo zhí rù qín jūn, qín jūn jiàn qí xióng měng, mò bù pī mǐ, fán yú qī zuǒ chōng yòu tū, rú rù wú rén zhī jìng, wáng jiǎn huī jūn wéi zhī, fán shù cì, jiē zhǎn jiāng kuì wéi ér chū, qín bīng sǔn zhé jí duō.
樊於期大怒,瞋目大呼,揮長刀直入秦軍,秦軍見其雄猛,莫不披靡,樊於期左衝右突,如入無人之境,王翦麾軍圍之,凡數次,皆斬將潰圍而出,秦兵損折極多。
shì rì tiān wǎn, gè zì shōu jūn. wáng jiǎn tún bīng yú sǎn gài shān, sī xiǎng: fán yú qī rú cǐ xiāo yǒng, jí qiè nán shōu, bì xū yǐ jì pò zhī. nǎi fǎng zhàng xià: hé rén yǔ zhǎng ān jūn xiāng shí? yǒu mò jiāng yáng duān hé, nǎi tún liú rén, zì yán: céng zài zhǎng ān jūn mén xià wèi kè. wáng jiǎn yuē: wǒ xiū shū yī fēng yǔ rǔ, rǔ kě sòng yǔ zhǎng ān jūn, quàn tā zǎo tú guī shùn, wú zì qǔ sǐ. yáng duān hé yuē: xiǎo jiāng rú hé rù dé chéng qù? wáng jiǎn yuē: qí jiāo fēng zhī shí, chéng qí shōu jūn, rǔ kě xiào dí jūn dǎ bàn, hùn rù chéng zhōng, zhǐ kàn gōng chéng zhì jí, biàn wǎng jiàn zhǎng ān jūn, bì rán yǒu biàn. duān hé lǐng jì. wáng jiǎn dāng xià xiū shū jiān qì, fù yǔ duān hé zì qù cì hou xíng shì, zài zhāo huán chǐ qí yǐn yī jūn gōng zhǎng zǐ chéng, wáng bì yǐn yī jūn gōng hú guān chéng, wáng jiǎn zì gōng tún liú, sān chù gōng dǎ, shǐ tā bù néng jiē yīng.
是日天晚,各自收軍。王翦屯兵於傘蓋山,思想:「樊於期如此驍勇,急切難收,必須以計破之。」乃訪帳下:「何人與長安君相識?」有末將楊端和,乃屯留人,自言:「曾在長安君門下為客。」王翦曰:「我修書一封與汝,汝可送與長安君,勸他早圖歸順,無自取死。」楊端和曰:「小將如何入得城去?」王翦曰:「俟交鋒之時,乘其收軍,汝可效敵軍打扮,混入城中,只看攻城至急,便往見長安君,必然有變。」端和領計。王翦當下修書緘訖,付與端和自去伺候行事,再招桓齒奇引一軍攻長子城,王賁引一軍攻壺關城,王翦自攻屯留,三處攻打,使他不能接應。
fán yú qī wèi chéng jiào yuē: jīn chéng qí fēn jūn zhī shí, jué yī shèng fù, ruò zhǎng zi hú guān bù shǒu, qín bīng shì dà, gèng nán dí yǐ!
樊於期謂成嶠曰:「今乘其分軍之時,決一勝負,若長子、壺關不守,秦兵勢大,更難敵矣!」
chéng jiào nián yòu wèi nuò, tì qì yán yuē: cǐ shì nǎi jiāng jūn chàng móu, dàn píng zhǔ cái, wù wù wǒ shì. fán yú qī chōu xuǎn jīng bīng wàn yú, kāi mén chū zhàn, wáng jiǎn yáng ràng yī zhèn, tuì jūn shí lǐ, tún yú fú lóng shān, yú qī dé shèng rù chéng, yáng duān hé yǐ hùn rù qù le, yīn tā yuán shì běn chéng zhī rén, zì yǒu qīn qī shōu liú ān xiē, bù zài huà xià.
成嶠年幼畏懦,涕泣言曰:「此事乃將軍倡謀,但憑主裁,勿誤我事。」樊於期抽選精兵萬餘,開門出戰,王翦佯讓一陣,退軍十里,屯於伏龍山,於期得勝入城,楊端和已混入去了,因他原是本城之人,自有親戚收留安歇,不在話下。
chéng jiào wèn fán yú qī yuē: wáng jiǎn jūn mǎ bù tuì rú hé? fán yú qī dá yuē: jīn rì jiāo fēng, yǐ cuò qí ruì, míng rì dāng xī bīng chū zhàn, wù yào shēng qín wáng jiǎn, zhí rù xián yáng, fú lì wáng zǐ wèi jūn, fāng suì wú zhì. bù zhī shèng fù rú hé? qiě kàn xià huí fēn jiě.
成嶠問樊於期曰:「王翦軍馬不退如何?」樊於期答曰:「今日交鋒,已挫其銳,明日當悉兵出戰,務要生擒王翦,直入咸陽,扶立王子為君,方遂吾志。」不知勝負如何?且看下回分解。