strong yìng kān àn dà rú zhēng xián qì gān shòu xíng xiá nǚ zhe fāng míng strong
硬勘案大儒爭閒氣 甘受刑俠女著芳名
shī yún:
詩云:
shì shì mò yǒu chéng xīn, chéng xīn zhuān huì rèn cuò.
世事莫有成心,成心專會認錯。
rèn shì dà shèng dà xián, yě yào dāng zhe bù zháo.
任是大聖大賢,也要當着不着。
kàn guān tīng shuō: cóng lái shuō de shū bù guò tán xiē fēng yuè, shù xiē yì wén, tú gè hǎo tīng. zuì yǒu yì de, lùn xiē shì qíng, shuō xiē yīn guǒ, děng tīng le de chù zhe xīn lǐ, bǎ píng rì xié lù niàn tóu huà jiāng zhuǎn lái. zhè gè jiù shì shuō shū de yī piàn dào xué xīn cháng, què cóng bù céng jiǎng zhe dào xué. ér jīn wèi shén me shuō gè bù kě yǒu chéng xīn? zhǐ wèi rén xīn zuì líng, zhuān shì nà kōng xū de cái yǒu gōng dào. yī diǎn chéng xīn rù zài dù lǐ, bǎ hǎo dǎi duō cuò rèn le, jiù shì shèng xián yě yào piān zhí qǐ lái, zì yǐ wèi shì, què bù zhī shì tǐ jìng bú shì zhè yàng de le. dào xué de zhèng pài, mò rú zhū wén gōng huì wēng. dú shū de rén nà yī gè bù zūn fèng tā, qǐ bú shì gè dà xián? zhǐ wèi chéng xīn shàng biān, yě céng cuò duàn liǎo shì, dāng rì zài fú jiàn chóng ān xiàn zhī xiàn shì, yǒu yī xiǎo mín gào yī zhuàng dào: yǒu zǔ xiān fén yíng, xiàn zhōng dà xìng duó zhàn zuò le zì jǐ de fén mù, gōng rán ān zàng le. huì wēng jīng yú fēng shuǐ, kuàng qiě fú jiàn yòu jí zhòng cǐ shì, háo mén fù hù jiàn yǒu hǎo fēng shuǐ jí dì, zhuān yào zhàn duó le xiǎo mín de, yǐ zhì xìng sòng, zhè yàng shì rì rì yǒu de. huì wēng zhǔn le tā zhuàng, tí nà dà xìng dào guān. dà xìng shuō: shì zì jiā zuò de fén mù, yǔ bié rén háo bù xiāng gān de, zěn me shuō qǐ zhàn duó lái? xiǎo mín dào: yuán shì wǒ jiā zǔ shàng de mù, shì tā fù háo yǐ shì zhàn le. liǎng jiā zhēng gè bù xiē. jiào zhōng zhèng wèn shí, gè rén wèi zhe yī biān, yě méi gè de jù. huì wēng dào: cǐ jiē kǒu shuō wú píng, dài wǒ qīn qù tà kàn míng bái.
看官聽說:從來說的書不過談些風月,述些異聞,圖個好聽。最有益的,論些世情,說些因果,等聽了的觸着心裡,把平日邪路念頭化將轉來。這個就是說書的一片道學心腸,卻從不曾講着道學。而今為甚麼說個不可有成心?只為人心最靈,專是那空虛的才有公道。一點成心入在肚裡,把好歹多錯認了,就是聖賢也要偏執起來,自以為是,卻不知事體竟不是這樣的了。道學的正派,莫如朱文公晦翁。讀書的人那一個不尊奉他,豈不是個大賢?只為成心上邊,也曾錯斷了事,當日在福建崇安縣知縣事,有一小民告一狀道:「有祖先墳塋,縣中大姓奪占做了自己的墳墓,公然安葬了。」晦翁精於風水,況且福建又極重此事,豪門富戶見有好風水吉地,專要占奪了小民的,以致興訟,這樣事日日有的。晦翁准了他狀,提那大姓到官。大姓說:「是自家做的墳墓,與別人毫不相干的,怎麼說起占奪來?」小民道:「原是我家祖上的墓,是他富豪倚勢占了。」兩家爭個不歇。叫中證問時,各人為着一邊,也沒個的據。晦翁道:「此皆口說無憑,待我親去踏看明白。」
dāng xià dài le yī gān rén fàn jí suí cóng rén děng, qīn dào fén tóu. kàn jiàn shān míng shuǐ xiù, fèng wǔ lóng fēi, guǒ rán shì yī gè hǎo qù chù. huì wēng xīn lǐ dào: rú cǐ jí dì, guài dào yǒu rén zhēng duó. xīn lǐ xiān yǒu xiē yí xīn, bì shì xiǎo mín xiān shì zàng zhe, dà xìng kàn de hǎo, qǐ xīn yào tā de le. dà xìng xiān bǐng dào: zhè shì xiǎo rén jiā lǐ xīn zào de fén, ní tǔ gōng chéng, yī yīng jiē shì xīn de, rú hé shuō shì tā jiā jiù fén? xiàng gōng lóng mù yī kàn, biàn liǎo rán míng bái. xiǎo mín dào: shàng miàn xīn gōng chéng shì tā jiā de, dǐ xià xū yǒu lǎo tǔ. zhè yuán shì jiā lǐ de, tā duó le cái zhuāng xīn qǐ lái. huì wēng jiào qǔ chú tóu tiě qiāo, zài fén qián wā kāi lái kàn. wā dào sōng ní jiāng jǐn zhī chù, dāng de yī shēng xiǎng, bǎ gè wā ní de rén zhèn dé shǒu téng. bō kāi fú ní kàn qù, nǎi shì yī kuài qīng shí tóu, shàng miàn yī xī yǒu zì, huì wēng jiào qǔ qǐ lái kàn. cóng rén fú qù ní shā, jiāng shuǐ xǐ jìng, zì wén jiàn jiāng chū lái, què shì mǒu shì zhī mù sì gè dà zì páng biān kè zhe xì xíng, duō shì xiǎo mín jiā lǐ zǔ xiān míng zì. dà xìng chī jīng dào: zhè dōng xī nà lǐ lái de? huì wēng hè dào: fēn míng shì tā jiā jiù fén, nǐ yǐ qiáng duó le tā de! shí kè jiàn zài, yǒu hé kě shuō? xiǎo mín zhǐ shì kòu tóu dào: qīng tiān zài shàng, xiǎo rén zài bù bì duō kǒu le. huì wēng dào shì jiàn dé yǐ zhēn, qǐ shēn jìng huí xiàn zhōng, bǎ fén duàn guī xiǎo mín, bǎ dà xìng wèn le gè qiáng zhàn tián tǔ zhī zuì. xiǎo mín kǒu kǒu qīng tiān, bài xiè ér qù.
當下帶了一干人犯及隨從人等,親到墳頭。看見山明水秀,鳳舞龍飛,果然是一個好去處。晦翁心裡道:「如此吉地,怪道有人爭奪。」心裡先有些疑心,必是小民先世葬着,大姓看得好,起心要他的了。大姓先稟道:「這是小人家裡新造的墳,泥土工程,一應皆是新的,如何說是他家舊墳?相公龍目一看,便瞭然明白。」小民道:「上面新工程是他家的,底下須有老土。這原是家裡的,他奪了才裝新起來。」晦翁叫取鋤頭鐵鍬,在墳前挖開來看。挖到松泥將盡之處,鐺的一聲響,把個挖泥的人振得手疼。撥開浮泥看去,乃是一塊青石頭,上面依稀有字,晦翁叫取起來看。從人拂去泥沙,將水洗淨,字文見將出來,卻是「某氏之墓」四個大字;旁邊刻着細行,多是小民家裡祖先名字。大姓吃驚道:「這東西那裡來的?」晦翁喝道:「分明是他家舊墳,你倚強奪了他的!石刻見在,有何可說?」小民只是叩頭道:「青天在上,小人再不必多口了。」晦翁道是見得已真,起身竟回縣中,把墳斷歸小民,把大姓問了個強占田土之罪。小民口口「青天」,拜謝而去。
huì wēng duàn le cǐ shì, zì jiā dào: cǐ děng chú qiáng fú ruò de shì, bú shì wǒ, shuí rén kěn zuò? shēn wèi dé yì, qǐ zhī fǎn luò le jiān mín zhī jì! yuán lái xiǎo mín guǐ zhà, xiǎo dé huì wēng yǒu cǐ zhí xìng, zhuān guài fù háo dà hù qī wǔ bǎi xìng, cǐ běn shì yī piàn hǎo xīn, què bèi tā men kàn pò dì ná dìng le. yīn tān dà xìng suǒ zuò fén dì fēng shuǐ hǎo, zào xià yī jì, bǎ qīng shí kè chéng zì, tōu mái zài tā mù qián le duō shí, hū rán gào cǐ yī zhuàng. dà xìng shuì mèng zhī zhōng, shuō shì zì jiā xīn zuò de fén, yī kàn jiù míng bái de. shuí zhī dì xià xiān zuò chéng cǐ děng quān tào, dāng guān fā jiāng chū lái. huì wēng jiàn cǐ míng yàn, qǐ dé bù xìn? kuàng qiě cóng lái zhǐ yǒu dà jiā zhàn xiǎo rén de, nà céng jiàn yǒu xiǎo rén móu dà jiā de? suǒ yǐ zhí fǎ ér duàn. nà dà xìng wěi shí shòu yuān, xīn lǐ bù fú, dào shàng biān jiān sī chù zài gào jiāng xià lái, réng fā chóng ān xiàn wèn lǐ. huì wēng yuè jiā xuān nǎo, dào shì dà xìng diāo hàn kàng jù. yī fā hěn, zháo dì fāng lè lìng dà xìng qiān chū guān jiù, bǎ dì gěi yǔ xiǎo mín ān cuò zǔ xiān, le wán shì jiàn. zhēng nài wài biān duō xiǎo dé shì xiǎo mín qī zhà, huì wēng cuò wèn liǎo shì, gōng yì bù píng, fèi téng xuān rǎng, yě yǒu fēng wén dào huì wēng ěr duǒ nèi. huì wēng rèn shì dà xìng lì liàng dà, zhì dé rén yán rú cǐ, kǎi rán tàn xī dào: kàn cǐ shì jiè, zhí dào zhōng bù kě xíng! suì qì guān bù zuò, yǐn jū běn chù wǔ yí shān zhōng.
晦翁斷了此事,自家道:「此等鋤強扶弱的事,不是我,誰人肯做?」深為得意,豈知反落了奸民之計!元來小民詭詐,曉得晦翁有此執性,專怪富豪大戶欺侮百姓,此本是一片好心,卻被他們看破的拿定了。因貪大姓所做墳地風水好,造下一計,把青石刻成字,偷埋在他墓前了多時,忽然告此一狀。大姓睡夢之中,說是自家新做的墳,一看就明白的。誰知地下先做成此等圈套,當官發將出來。晦翁見此明驗,豈得不信?況且從來只有大家占小人的,那曾見有小人謀大家的?所以執法而斷。那大姓委實受冤,心裡不伏,到上邊監司處再告將下來,仍發崇安縣問理。晦翁越加喧惱,道是大姓刁悍抗拒。一發狠,着地方勒令大姓遷出棺柩,把地給與小民安厝祖先,了完事件。爭奈外邊多曉得是小民欺詐,晦翁錯問了事,公議不平,沸騰喧嚷,也有風聞到晦翁耳朵內。晦翁認是大姓力量大,致得人言如此,慨然嘆息道:「看此世界,直道終不可行!「遂棄官不做,隱居本處武夷山中。
hòu lái yǒu shì jīng guò qí dì, jiàn lín mù wěng rán, jì dé shì qián rì tà kān duàn hái xiǎo mín zhī dì. zài xíng xián bù yī kàn, kàn de fēng shuǐ zhēn hǎo, zàng xià gāi dà fā rén jiā. yīn xún qí páng jū mín wèn dào: cǐ shì hé děng rén jiā, yǒu fú fēn zàng cǐ jí dì? jū mín dào: ruò shuō zhè jiā fén mù, duō shì qī xīn dé lái de. nán dào yǒu hǎo fēng shuǐ bào yīng tā bù chéng? huì wēng dào: zěn shēng yàng qī xīn? jū mín bǎ xiǎo mín dāng rì mái shí zài mù nèi, piàn le xiàn guān, zhà le dà xìng zhè kuài fén dì, zàng le zǔ xiān de huà, shì zhǎng shì duǎn, gè xì shuō le yī biàn. huì wēng tīng bà, bù jué liǎng jiá tōng hóng, huǐ zhī wú jí, dào: wǒ qián rì rèn shì fèng gōng zhí fǎ, zěn zhī fǎn bèi jiān tú suǒ piàn! yī diǎn hèn xīn zì dān tián lǐ zhí guàn dào tóu dǐng lái. xiǎng dào: jù zhe rú cǐ fēng shuǐ, gāi yǒu fā jī hǎo chù jù zhe rú cǐ yòng xīn tān móu lái de, yòu bù gāi yǒu hǎo chù dào tā le. suì duì tiān zhù xià sì jù dào:
後來有事經過其地,見林木蓊然,記得是前日踏勘斷還小民之地。再行閒步一看,看得風水真好,葬下該大發人家。因尋其旁居民問道:「此是何等人家,有福分葬此吉地?」居民道:「若說這家墳墓,多是欺心得來的。難道有好風水報應他不成?」晦翁道:「怎生樣欺心?」居民把小民當日埋石在墓內,騙了縣官,詐了大姓這塊墳地,葬了祖先的話,是長是短,各細說了一遍。晦翁聽罷,不覺兩頰通紅,悔之無及,道:「我前日認是奉公執法,怎知反被奸徒所騙!」一點恨心自丹田裡直貫到頭頂來。想道:「據着如此風水,該有發跡好處;據着如此用心貪謀來的,又不該有好處到他了。」遂對天祝下四句道:
cǐ dì ruò fā, shì yǒu dì lǐ
此地若發,是有地理;
cǐ dì bù fā, shì yǒu tiān lǐ.
此地不發,是有天理。
zhù bà ér qù. shì yè dà yǔ rú qīng, léi diàn jiāo zuò, pī lì yī shēng, wū wǎ jiē xiǎng. cì rì kàn nà fén mù, yǐ huǐ chéng le tán, lián shī guān duō bù jiàn le. kě jiàn yǒu le chéng xīn, suī shì huì ān dà xián, bù néng wú wù. jí hòu lái shì tǐ míng bái, cái zhī huǐ wù, tiān jiù xiǎn chū bào yīng lái, cǐ nǎi tiān lǐ bù mǐn zhī chù. rén ruò qī xīn, jiù piàn guò le shèng xián, zhàn guò le pián yí, zàng guò le fēng shuǐ, tiān dì yuán bù róng de.
祝罷而去。是夜大雨如傾,雷電交作,霹靂一聲,屋瓦皆響。次日看那墳墓,已毀成了潭,連屍棺多不見了。可見有了成心,雖是晦庵大賢,不能無誤。及後來事體明白,才知悔悟,天就顯出報應來,此乃天理不泯之處。人若欺心,就騙過了聖賢,占過了便宜,葬過了風水,天地原不容的。
ér jīn wèi hé bǎ zhè jiàn shuō zhè bàn rì? zhǐ wèi zhū huì wēng hái yǒu yī jiàn wèi zhe chéng xīn shàng biān yìng duàn yī shì, qū le yī gè xià jiàn fù rén, fǎn zhì dé tā míng wén tiān zǐ, sì hǎi chēng yáng, dé le gè hǎo jié guǒ. yǒu shī wèi zhèng:
而今為何把這件說這半日?只為朱晦翁還有一件為着成心上邊硬斷一事,屈了一個下賤婦人,反致得他名聞天子,四海稱揚,得了個好結果。有詩為證:
bái miàn xiù cái luò de zhēng, hóng yán nǚ zǐ luò de kǔ.
白面秀才落得爭,紅顏女子落得苦。
kuān rén shèng zhǔ liǎng fēn zhāng, fǎn shǐ chāng liú míng wàn gǔ.
寬仁聖主兩分張,反使娼流名萬古。
huà shuō tiān tāi yíng zhōng yǒu yī shàng tīng xíng shǒu, xìng yán míng ruǐ, biǎo zì yòu fāng, nǎi shì gè jué sè de nǚ zǐ. yī yīng qín qí shū huà, gē wǔ guǎn xián zhī lèi, wú suǒ bù tōng. shàn néng zuò shī cí, duō zì jiā xīn zào jù zi, cí rén tuī fú. yòu bó xiǎo gǔ jīn gù shì. xíng shì zuì yǒu yì qì, dài rén cháng shì zhēn xīn. suǒ yǐ rén jiàn le de, méi yī gè bù shī hún dàng pò zài tā shēn shàng. sì fāng wén qí dà míng, yǒu shào nián zǐ dì mù tā de, bù yuǎn qiān lǐ, zhí dào tái zhōu lái qiú yī shí miàn. zhèng shì:
話說天台營中有一上廳行首,姓嚴名蕊,表字幼芳,乃是個絕色的女子。一應琴棋書畫,歌舞管弦之類,無所不通。善能作詩詞,多自家新造句子,詞人推服。又博曉古今故事。行事最有義氣,待人常是真心。所以人見了的,沒一個不失魂盪魄在他身上。四方聞其大名,有少年子弟慕他的,不遠千里,直到台州來求一識面。正是:
shí nián bù shí jūn wáng miàn, shǐ xìn chán juān jiě wù rén.
十年不識君王面,始信蟬娟解誤人。
cǐ shí tái zhōu tài shǒu nǎi shì táng yǔ zhèng, zì zhòng yǒu, shào nián gāo cái, fēng liú wén cǎi. sòng shí fǎ dù, guān fǔ yǒu jiǔ, jiē zhào gē jì chéng yīng, zhǐ zhàn zhe gē chàng sòng jiǔ, bù xǔ sī shì qǐn xí què shì yǔ tā xuè làng xiá nì, yě suàn bù dé xǔ duō qīng chù. zhòng yǒu jiàn yán ruǐ rú cǐ shí quán kě xǐ, jǐn yǒu juàn gù zhī yì, zhǐ wèi guān zhēn jū shù, bù gǎn hú wèi. dàn shì liáng chén jiā jié, huò bīn kè xí shàng, bì dìng zhào tā lái yòu jiǔ. yī rì, hóng bái táo huā shèng kāi, zhòng yǒu zhì jiǔ shǎng wán, yán ruǐ shǎo bu dé lái gōng yīng. yǐn jiǔ zhōng jiān, zhòng yǒu xiǎo dé tā shàn yú cí yǒng, jiù jiāng hóng bái táo huā wèi tí, mìng fù xiǎo cí. yán ruǐ yīng shēng chéng yī què, cí yún:
此時台州太守乃是唐與正,字仲友,少年高才,風流文彩。宋時法度,官府有酒,皆召歌妓承應,只站着歌唱送酒,不許私侍寢席;卻是與他謔浪狎昵,也算不得許多清處。仲友見嚴蕊如此十全可喜,盡有眷顧之意,只為官箴拘束,不敢胡為。但是良辰佳節,或賓客席上,必定召他來侑酒。一日,紅白桃花盛開,仲友置酒賞玩,嚴蕊少不得來供應。飲酒中間,仲友曉得他善於詞詠,就將紅白桃花為題,命賦小詞。嚴蕊應聲成一闕,詞云:
dào shì lí huā bú shì, dào shì xìng huā bú shì. bái bái yǔ hóng hóng, bié shì dōng fēng qíng wèi. céng jì, céng jì, rén zài wǔ líng wēi zuì. cí jì rú mèng jīn.
道是梨花不是,道是杏花不是。白白與紅紅,別是東風情味。曾記,曾記,人在武陵微醉。——詞寄《如夢今》。
yín bà, chéng shàng zhòng yǒu. zhòng yǒu kàn bì dà xǐ, shǎng le tā liǎng pǐ jiān bó.
吟罷,呈上仲友。仲友看畢大喜,賞了他兩匹縑帛。
yòu yī rì, shí féng qī xī, fǔ zhōng kāi yàn. zhòng yǒu yǒu yī gè péng yǒu xiè yuán qīng, jí shì háo shuǎng zhī tǔ, shì rì yě zài xí shàng. tā yī xiàng wén dé yán yòu fāng zhī míng, jīn dé xiāng jiàn, bù shèng xīn xìng. kàn le tā zhè xiē xíng dòng jǔ zhǐ, tán xié gē chàng, jiàn jiàn dòng rén, dào: guǒ rán míng bù xū chuán! dà gōng lián yǐn, xìng qù yù gāo. duì táng tài shǒu dào: jiǔ wén cǐ zi zhǎng yú cí fù, kě dāng miàn yī shì fǒu? zhòng yǒu dào: jì yǒu jiā kè, yí fù xīn cí. cǐ zi pō néng, zhèng kě qǐng jiào. yuán qīng dào: jiù bǎ qī xī wèi tí, yǐ xiǎo shēng zhī xìng wèi yùn, qiú fù yī cí. xiǎo shēng dāng yǐn mǎn sān dà ōu. yán ruǐ lǐng mìng, jí kǒu yín yī cí dào:
又一日,時逢七夕,府中開宴。仲友有一個朋友謝元卿,極是豪爽之土,是日也在席上。他一向聞得嚴幼芳之名,今得相見,不勝欣幸。看了他這些行動舉止,談諧歌唱,件件動人,道:「果然名不虛傳!」大觥連飲,興趣愈高。對唐太守道:「久聞此子長於詞賦,可當面一試否?」仲友道:「既有佳客,宜賦新詞。此子頗能,正可請教。」元卿道:「就把七夕為題,以小生之姓為韻,求賦一詞。小生當飲滿三大甌。」嚴蕊領命,即口吟一詞道:
bì wú chū zhuì, guì xiāng cái tǔ, chí shàng shuǐ huā chū xiè. chuān zhēn rén zài hé huān lóu, zhēng yuè lù yù pán gāo xiè. zhū máng què lǎn, gēng yōng zhī juàn, kōng zuò gǔ jīn jiā huà. rén jiān gāng dào gé nián qī, pà tiān shàng fāng cái gé yè. cí jì què qiáo xiān.
碧梧初墜,桂香才吐,池上水花初謝。穿針人在合歡樓,正月露玉盤高瀉。蛛忙鵲懶,耕慵織倦,空做古今佳話。人間剛到隔年期,怕天上方才隔夜。——詞寄《鵲橋仙》。
cí yǐ yín chéng, yuán qīng sān ōu jiǔ gāng chī dé liǎng ōu, bù jué yuè rán ér qǐ dào: cí jì xīn qí, diào yòu shì jǐng, qiě cái sī mǐn jié, zhēn tiān shàng rén yě! wǒ bèi hé xìng, dé qīn zhān fāng zé! jí qǔ dà gōng xiāng chóu, dào: yě yào yòu fāng gōng yǐn cǐ ōu, lüè jiàn xiǎo shēng qīn mù zhī yì. yán ruǐ jiē guò chī le. tài shǒu kàn jiàn liǎng rén guāng jǐng, biàn dào: yuán qīng kè biān, kě dào yán zi jiā zhōng zuò yī chéng ér bàn qù. yuán qīng dà xiào, zuò gè yī dào: bù gǎn qǐng ěr, gù suǒ yuàn yě. dàn wèi zhī yòu fāng xīn bù rú hé. zhòng yǒu xiào dào: yán zi jiě rén, qǐ bù yuàn shì jiā kè? kuàng wèi tài shǒu zuò zhǔ rén, yī fā gāi de le. yán ruǐ bù gǎn tuī cí dé. jiǔ sàn, jìng tóng xiè yuán qīng yí lù dào jiā, shì yè suì liú tóng zhěn xí zhī huān. yuán qīng yì qì háo shuǎng, jiàn cǐ jiā lì cōng míng nǚ zǐ, shí fēn chèn huái, zhǐ kǒng bù dé tā huān xīn, zài tài shǒu chù fán yǒu suǒ de, jǐn qíng sòng yǔ tā jiā, liú lián nián nián, fāng cái bié qù, yě yòng diào ruò gān yín liǎng, xīn lǐ hái shì qiàn rán de, kě jiàn yán ruǐ zhēn néng lìng rén xiāo hún yě. biǎo guò bù tí.
詞已吟成,元卿三甌酒剛吃得兩甌,不覺躍然而起道:「詞既新奇,調又適景,且才思敏捷,真天上人也!我輩何幸,得親沾芳澤!」亟取大觥相酬,道:「也要幼芳公飲此甌,略見小生欽慕之意。」嚴蕊接過吃了。太守看見兩人光景,便道:「元卿客邊,可到嚴子家中做一程兒伴去。」元卿大笑,作個揖道:「不敢請耳,固所願也。但未知幼芳心不如何。」仲友笑道:「嚴子解人,豈不願事佳客?況為太守做主人,一發該的了。」嚴蕊不敢推辭得。酒散,竟同謝元卿一路到家,是夜遂留同枕席之歡。元卿意氣豪爽,見此佳麗聰明女子,十分趁懷,只恐不得他歡心,在太守處凡有所得,盡情送與他家,留連年年,方才別去,也用掉若干銀兩,心裡還是歉然的,可見嚴蕊真能令人消魂也。表過不題。
qiě shuō wù zhōu yǒng kāng xiàn yǒu gè yǒu míng de xiù cái, xìng chén míng liàng, zì tóng fù. fù xìng kāng kǎi, rèn xiá shǐ qì, yī shí chēng wèi háo jié. fán suī shēn tǔ dài fū yǒu qì jié de, wú bù yǔ zhī jiāo hǎo. huái shuài xīn jià xuān jū qiān shān shí, tóng fù céng qù fǎng tā. jiāng jìn jū páng, yù yī xiǎo qiáo, qí de mǎ bù kěn dìng. tóng fù jiāng mǎ sān yuè, mǎ sān cì tuì què. tóng fù dà nù, bá chū suǒ pèi zhī jiàn, yī jiàn huī qù mǎ shǒu, mǎ dǎo dì shàng. tóng fù miàn bù gǎi róng, dài bù ér qù. jià xuān shì zài lóu shàng kàn jiàn, dà yǐ wèi qí, suì yǔ dìng jiāo. píng rì xíng jìng rú cǐ, suǒ yǐ táng zhòng yǒu yě yǔ tā xiāng hǎo. yīn dào tái zhōu lái kàn zhòng yǒu, zhòng yǒu zī gěi guǎn gǔ, liú zhù le tā. xián xiá zhī shí, wǎng lái jiǎng lùn. zhòng yǒu xǐ de shì jùn shuǎng míng liú, nǎo de shì dào xué xiān shēng. tóng fù yì jiàn yì tóng, cháng shuō dào: ér jīn de shì jiè zhǐ guǎn jiǎng nà dào xué. shuō zhèng xīn chéng yì de, duō shì yī bān hài le fēng bì bìng, bù zhī tòng yǎng zhī rén. jūn fù dà chóu quán rán bù lǐ, fāng qiě yáng méi xiù shǒu, gāo tán xìng mìng, bù zhī xìng mìng shì shèn me dōng xī! suǒ yǐ yǔ zhòng yǒu shuō dé lái. zhǐ yī jiàn, tóng fù suī guài dào xué, què yǔ zhū huì ān xiāng hǎo, huì ān yě céng jiàn guò tóng fù lái. tóng fù dào tā shì shí xué yǒu yòng de, bù bǐ shì rú liáo kuò. wéi yǒu táng zhòng yǒu píng shì cái, jí qīng báo de shì zhū huì ān, dào tā zì yě bù shí de. wèi cǐ, liǎng gè yì lùn yǒu xiē zuǒ chù.
且說婺州永康縣有個有名的秀才,姓陳名亮,字同父。賦性慷慨,任俠使氣,一時稱為豪傑。凡綏紳土大夫有氣節的,無不與之交好。淮帥辛稼軒居鉛山時,同父曾去訪他。將近居旁,遇一小橋,騎的馬不肯定。同父將馬三躍,馬三次退卻。同父大怒,拔出所佩之劍,一劍揮去馬首,馬倒地上。同父面不改容,待步而去。稼軒適在樓上看見,大以為奇,遂與定交。平日行徑如此,所以唐仲友也與他相好。因到台州來看仲友,仲友資給館穀,留住了他。閒暇之時,往來講論。仲友喜的是俊爽名流,惱的是道學先生。同父意見亦同,常說道:「而今的世界只管講那道學。說正心誠意的,多是一班害了風痹病,不知痛癢之人。君父大仇全然不理,方且揚眉袖手,高談性命,不知性命是甚麼東西!」所以與仲友說得來。只一件,同父雖怪道學,卻與朱晦庵相好,晦庵也曾薦過同父來。同父道他是實學有用的,不比世儒遼闊。惟有唐仲友平恃才,極輕薄的是朱晦庵,道他字也不識的。為此,兩個議論有些左處。
tóng fù kè dǐ xìng gāo, sī yóu jì guǎn. cǐ shí yán ruǐ zhī míng bù mǎn yī jùn, rén duō xiǎo dé shì tài shǒu xiàng gōng zuò xìng de, yì yàng xìng tóu, méi yǒu yī rì xián zài jiā lǐ. tóng fù shì gè shuǎng lì hàn zi, nà lǐ yǒu xīn qíng cì hóu tā kōng xián? wén dé yǒu yī gè zhào juān, sè yì suī zài yán ruǐ zhī xià, què yě suàn de shì gè shàng děng de xíng yuàn, tái zhōu shù yī shù èr de. tóng fù jiù zài tā jiā yóu shuǎ, qiǎn juàn duō shí, liǎng qíng huān ài. tóng fù huī jīn rú tǔ, háo wú lìn sè. jì jiā jiàn tā rú cǐ, bǎi bèi qū chéng. zhào juān jiù yǒu jià tā zhī yì, tóng fù yě yǒu xīn yào qǔ zhào juān, liǎng gè shāng liáng le jǐ fān, bǐ cǐ lè yì. zhǐ shì shì gè guān shēn, bì xū luò jí, fāng kě cóng liáng jià rén. tóng fù dào: luò jí shì fǔ jiān suǒ zhǔ, zhǐ xū yǔ táng zhòng yǒu yī shuō, yì rú fǎn zhǎng. zhào juān dào: ruò dé rú cǐ zuì hǎo. chén tóng fù tè wèi cǐ lái fǔ lǐ jiàn táng tài shǒu, bǎ cǐ yì bèi xì shuō le. táng zhòng yǒu qǔ xiào dào: tóng fù shì dāng jīn dì yī liú rén wù, zài cǐ bù jiāo yán ruǐ ér jiāo zhào juān, hé yě? tóng fù dào: wú bèi qíng zhī suǒ zhōng, biàn shì zuì shèng, nà jiàn hái yǒu chū qí yòu zhě? kuàng yán ruǐ nǎi shǒu gōng suǒ shǔ yì, jí shǐ yǔ jiāo, kěn biàn luò le jí fàng tā qù fǒu? zhòng yǒu yě xiào jiāng qǐ lái dào: fēi shì shǔ yì, guǒ rán yán ruǐ ruò qù, cǐ bāng biàn jué wú rén, zì rán shǐ bù dé! ruò zhào juān yào tuō jí, wú bù yī mìng. dàn bù zhī tā xiāng cóng rén xiōng zhī yì yǐ jué fǒu? tóng fù dào: chá qí cí yì, shì chū zhì chéng. hái yào shǒu gōng zàn xiāng, zuò gè yuè lǎo. zhòng yǒu dào: xiāng cóng zhī shì, chū yú běn rén qíng yuàn, fēi xiǎo dì suǒ kě zàn xiāng, xiǎo dì zhǐ guǎn yǔ tā tuō jí biàn liǎo. tóng fù bié qù, jiù bǎ zhè huà huí fù le zhào juān, dà jiā huān xǐ.
同父客邸興高,思游妓館。此時嚴蕊之名布滿一郡,人多曉得是太守相公作興的,異樣興頭,沒有一日閒在家裡。同父是個爽利漢子,那裡有心情伺侯他空閒?聞得有一個趙娟,色藝雖在嚴蕊之下,卻也算得是個上等的行院,台州數一數二的。同父就在他家游耍,繾倦多時,兩情歡愛。同父揮金如土,毫無吝澀。妓家見他如此,百倍趨承。趙娟就有嫁他之意,同父也有心要娶趙娟,兩個商量了幾番,彼此樂意。只是是個官身,必須落籍,方可從良嫁人。同父道:「落籍是府間所主,只須與唐仲友一說,易如反掌。」趙娟道:「若得如此最好。「陳同父特為此來府里見唐太守,把此意備細說了。唐仲友取笑道:「同父是當今第一流人物,在此不交嚴蕊而交趙娟,何也?」同父道:「吾輩情之所鍾,便是最勝,那見還有出其右者?況嚴蕊乃守公所屬意,即使與交,肯便落了籍放他去否?「仲友也笑將起來道:「非是屬意,果然嚴蕊若去,此邦便覺無人,自然使不得!若趙娟要脫籍,無不依命。但不知他相從仁兄之意已決否?」同父道:「察其詞意,似出至誠。還要守公贊襄,作個月老。」仲友道:「相從之事,出於本人情願,非小弟所可贊襄,小弟只管與他脫籍便了。」同父別去,就把這話回復了趙娟,大家歡喜。
cì rì, fǔ zhōng yǒu yàn, jiù huàn jiāng zhào juān lái chéng yīng. yǐn jiǔ zhī jiān, táng tài shǒu wèn zhào juān dào: zuó rì chén guān rén tì nǐ lái shuō, yào tuō jí cóng liáng, guǒ yǒu cǐ shì fǒu? zhào juān kòu tóu dào: jiàn qiè fēng chén yǐ yàn, ruò dé tuō lí, tiān dì zhī ēn! tài shǒu dào: tuō jí bù nán. tuō jí qù, jiù cóng chén guān rén fǒu? zhào juān dào: chén guān rén míng liú guì kè, zhǐ pà tā xián qì wēi jiàn, wèi kěn xiāng shōu. jīn ruò guǒ yǒu xīn yú qiè, qiè yān gǎn zì wài? yī tuō jí jiù cóng tā qù le. tài shǒu xīn lǐ xiǎng dào: zhè nī zǐ bù zhī gāo dī, qīng yì yīng chéng, qǐ zhī tóng fù shì gè shā rén bù zhǎ yǎn de hàn zi? kuàng qiě shǒu duàn huī huò, jiā zhōng kōng xū, zěn néng liǎo de zhè nī zǐ zhōng shēn? yě shì yī shí jiān wèi zhào juān de hǎo yì, lěng xiào dào: nǐ guǒ yào cóng le chén guān rén dào tā jiā qù, xū shì huì rěn de jī, shòu dé dòng cái shǐ de. zhào juān yī shí biàn sè, xiǎng dào: wǒ jiàn tā rú cǐ chè màn shǐ qián, dào tā jiā zhōng bì rán fù ráo, gù yǒu jià tā zhī yì ruò yī tài shǒu de shuō huà, bì shì gè qióng hàn zi, qǐ néng le wǒ zhōng shēn zhī shì? hǎo xiē bù kuài huó qǐ lái. táng tài shǒu yī shí qǔ xiào zhī yán, zhī dào tā bù yǐ wèi yì. qǐ zhī zǐ mèi xíng zhōng xīn lù zuì duō, yī jù guān xīn, dǒu rán yí biàn. táng tài shǒu suī rán yǔ le tā tuō jí wén shū, chū qù jiàn le chén tóng fù, bìng bù tí qǐ jià tā de shuō huà le. lián xiāng dài zhī yì, bǐ píng rì yě lěng dàn le xǔ duō. tóng fù xīn lǐ guài dào: nán dào chāng jiā bó qíng dé zhè yàng shèn lài, hōng wǒ yǔ tā tuō le jí, tā jiù bù zuò zhǔn le? zài bǎ qián yán wèn zhào juān. zhào juān huí dào: tài shǒu xiàng gōng shuō lái, dào nǐ jiā yào rěn dòng è. zhè zhe shén me lái yóu? tóng fù wén dé cǐ yán, bó rán dà nù dào: xiǎo táng zhè yàng bèi lài! zhǐ xǔ nǐ xǐ huān yán ruǐ bà le, yě xū yǒu wǒ de shuō huà chù. tā shì gè zhí xìng shàng qì de rén, yě jiù bù liàn le zhào jiā, yě bù qù bié táng tài shǒu, yī jìng dào zhū huì ān chù lái.
次日,府中有宴,就喚將趙娟來承應。飲酒之間,唐太守問趙娟道:「昨日陳官人替你來說,要脫籍從良,果有此事否?」趙娟叩頭道:「賤妾風塵已厭,若得脫離,天地之恩!」太守道:「脫籍不難。脫籍去,就從陳官人否?」趙娟道:「陳官人名流貴客,只怕他嫌棄微賤,未肯相收。今若果有心於妾,妾焉敢自外?一脫籍就從他去了。」太守心裡想道:「這妮子不知高低,輕意應承,豈知同父是個殺人不眨眼的漢子?況且手段揮霍,家中空虛,怎能了得這妮子終身?」也是一時間為趙娟的好意,冷笑道:「你果要從了陳官人到他家去,須是會忍得飢,受得凍才使得。」趙娟一時變色,想道:「我見他如此撤漫使錢,道他家中必然富饒,故有嫁他之意;若依太守的說話,必是個窮漢子,豈能了我終身之事?」好些不快活起來。唐太守一時取笑之言,只道他不以為意。豈知姊妹行中心路最多,一句關心,陡然疑變。唐太守雖然與了他脫籍文書,出去見了陳同父,並不提起嫁他的說話了。連相待之意,比平日也冷淡了許多。同父心裡怪道:「難道娼家薄情得這樣滲瀨,哄我與他脫了籍,他就不作準了?」再把前言問趙娟。趙娟回道:「太守相公說來,到你家要忍凍餓。這着甚麼來由?「同父聞得此言,勃然大怒道:「小唐這樣憊賴!只許你喜歡嚴蕊罷了,也須有我的說話處。」他是個直性尚氣的人,也就不戀了趙家,也不去別唐太守,一徑到朱晦庵處來。
cǐ shí zhū huì ān tí jǔ zhè dōng cháng píng cāng, zhèng zài wù zhōu. tóng fù jìn qù, xiāng jiàn yǐ bì, wèn shuō shì tái zhōu lái, huì ān dào: xiǎo táng zài tái zhōu rú hé? tóng fù dào: tā zhǐ xiǎo dé yǒu gè yán ruǐ, yǒu shèn bié gōu dāng? huì ān dào: céng dào jí xià guān fǒu? tóng fù dào: xiǎo táng shuō gōng shàng bù shí zì, rú hé zuò dé jiān sī? huì ān wén zhī, mò rán le bàn rì. gài shì huì ān zǎo nián dēng cháo, máng máng shì huàn zhī zhōng, zhe shū lì yán, liú bù tiān xià, zì jǐ hái yǒu xiē bù qiān yì chù. jiàn táng zhòng yǒu shào nián gāo cái, xīn lǐ cháng yí tā yào lái qīng báo de. wén dé tā shuō jǐ bù shí zì, qǐ bù kuì nù! fú rán dào: tā shì wǒ shǔ huàn, gǎn rú cǐ wú lǐ! rán bèi hòu zhī yán wèi bǔ zhēn wěi, suì xíng yī zhāng pái xià qù, shuō: tái zhōu xíng zhèng yǒu zài, zhòng yào xún lì. xīng yè dào tái zhōu shì.
此時朱晦庵提舉浙東常平倉,正在婺州。同父進去,相見已畢,問說是台州來,晦庵道:「小唐在台州如何?」同父道:「他只曉得有個嚴蕊,有甚別勾當?」晦庵道:「曾道及下官否?」同父道:「小唐說公尚不識字,如何做得監司?」晦庵聞之,默然了半日。蓋是晦庵早年登朝,茫茫仕宦之中,著書立言,流布天下,自己還有些不謙意處。見唐仲友少年高才,心裡常疑他要來輕薄的。聞得他說己不識字,豈不愧怒!佛然道:「他是我屬宦,敢如此無禮!」然背後之言未卜真偽,遂行一張牌下去,說:「台州刑政有在,重要巡歷。」星夜到台州市。
huì ān shì yǒu xīn xún bú shì de, lái dé jí cù. táng zhòng yǒu chū yú bù yì, yī shí yíng jiē bù jí, lái dé chí le xiē. huì ān xìn dào shì tóng fù zhī yán bù chà, guǒ rán rú cǐ qīng báo, bù bǎ wǒ fàng zài xīn shàng! zhè diǎn nǎo nù zài xiāo bù dé le. dāng rì xià mǎ, jiù zhuī qǔ le táng tài shǒu yìn xìn, jiāo fù yǔ jùn chéng, shuō: zhī fǔ bù zhí, tīng cān. lián yán ruǐ yě ná lái shōu le jiān, yào wèn tā yǔ tài shǒu tōng jiān qíng zhuàng. huì ān dào shì zhòng yǒu fēng liú, bì rán yǒu rǎn kuàng qiě fù nǚ róu cuì, chī bù dé xíng kǎo, bù lùn yǒu wú, zì rán zhāo chéng, biàn hǎo cān zòu tā zuì míng le. shuí zhī yán ruǐ miáo dīng bān de shēn qū, què shì tiě shí bān de xìng zi. suí nǐ cháo dǎ mù mà, qiān chuí bǎi kǎo, zhǐ shuō: xún fèn gōng chàng, yín shī yòu jiǔ shì yǒu de, céng wú yī háo tā shì. shòu jǐn le kǔ chǔ, jiān jìn le yuè yú, dào dǐ zhǐ shì zhè yàng huà. huì ān yě méi nài tā hé, zhǐ de hú tú zuò liǎo bù hé gǔ huò shàng guān, hěn dú jiāng tā tòng zhàng le yī dùn, fā qù shào xìng, lìng jiā kān wèn. yī miàn xiān jù běn cān zòu, dà lüè dào: táng mǒu bù fú jiǎng xué, wǎng zhī shèng xián dào lǐ, què dǐ chén wèi bù shí zì jū guān bù cún zhèng tǐ, xiè nì chāng liú. jū dé jiān qíng, zài xíng fù zòu, qǔ jìn zhǐ. děng yīn.
晦庵是有心尋不是的,來得急促。唐仲友出於不意,一時迎接不及,來得遲了些。晦庵信道是同父之言不差,果然如此輕薄,不把我放在心上!這點惱怒再消不得了。當日下馬,就追取了唐太守印信,交付與郡丞,說:「知府不職,聽參。」連嚴蕊也拿來收了監,要問他與太守通姦情狀。晦庵道是仲友風流,必然有染;況且婦女柔脆,吃不得刑拷,不論有無,自然招承,便好參奏他罪名了。誰知嚴蕊苗釘般的身軀,卻是鐵石般的性子。隨你朝打暮罵,千棰百拷,只說:「循分供唱,吟詩侑酒是有的,曾無一毫他事。」受盡了苦楚,監禁了月余,到底只是這樣話。晦庵也沒奈他何,只得糊塗做了「不合蠱惑上官」,狠毒將他痛杖了一頓,發去紹興,另加勘問。一面先具本參奏,大略道:唐某不伏講學,罔知聖賢道理,卻詆臣為不識字;居官不存政體,褻昵娼流。鞠得姦情,再行復奏,取進止。等因。
táng zhòng yǒu yǒu gè tóng xiāng yǒu rén wáng huái, zhèng zài zhōng shū shěng dāng guó. yě jù yī sī jiē, biàn huì ān suǒ zòu, yào tā dá zhī shèng tīng. dà lüè dào: zhū mǒu bù zūn fǎ zhì, yī fāng zài àn, tū rán ér lái. yīn shī yíng hóu, kù bī chāng liú, wàng wū zhí guān. gōng dào nán mǐn, lì bù néng shǐ jiàn fù wū fú. shàng rǔ dú zòu, míng jiàn qī wàng. děng yīn.
唐仲友有個同鄉友人王淮,正在中書省當國。也具一私揭,辨晦庵所奏,要他達知聖聽。大略道:朱某不遵法制,一方再按,突然而來。因失迎侯,酷逼娼流,妄污職官。公道難泯,力不能使賤婦誣服。尚辱瀆奏,明見欺妄。等因。
xiào zōng huáng dì kàn jiàn huì ān suǒ zòu, zhèng ná chū lái yǔ zǎi xiàng wáng huái píng zhāng, wáng huái yě chū zhòng yǒu sī jiē yǔ xiào zōng kàn. xiào zōng jiàn le, wèn dào: èr rén shì fēi, qīng yì rú hé? wáng huái zòu dào: jù chén kàn kàn, cǐ nǎi xiù cái zhēng xián qì ěr. yī gè dào jī le tā bù shí zì, yī gè dào bù yíng hóu dé tā. cǐ shì zhēn qíng. qí yú yán yǔ duō shì zēng tiān de, kě yǒu yī xiē de zhèng shì me? duō bú yào tīng tā jiù shì. xiào zōng dào: qīng shuō dé shì. què shì shàng xià sī bù hé, dì fāng bù biàn, kě liǎng xià píng diào le tā měi biàn liǎo. wáng huái zòu xiè dào: bì xià shèng jiàn jí dāng, chén dāng fēn fù suǒ bù fèng xíng.
孝宗皇帝看見晦庵所奏,正拿出來與宰相王淮平章,王淮也出仲友私揭與孝宗看。孝宗見了,問道:「二人是非,卿意如何?」王淮奏道:「據臣看看,此乃秀才爭閒氣耳。一個道譏了他不識字,一個道不迎侯得他。此是真情。其餘言語多是增添的,可有一些的正事麼?多不要聽他就是。」孝宗道:「卿說得是。卻是上下司不和,地方不便,可兩下平調了他每便了。」王淮奏謝道:「陛下聖見極當,臣當分付所部奉行。」
zhè fān jīng zhōng kuī dé wáng chéng xiàng bāng chèn, xiào zōng yǒu zhǔ yì, táng zhòng yǒu guān jué ān rán wú shì. zhǐ kě lián zhè biān yán ruǐ chī guò le xǔ duō kǔ chǔ, hái bù suàn zhàng, chū běn zhī hòu, lìng yào shào xìng qù tīng wèn. shào xìng tài shǒu yě shì yī gè jiǎng xué de, yán ruǐ jiě dào shí, jiàn tā mó yàng biāo zhì, tài shǒu biàn dào: cóng lái yǒu sè zhě, bì rán wú dé. jiù yòng yán xíng kǎo tā, tǎo zā lái zǎn zhǐ. yán ruǐ shí zhǐ xiān xì, zhǎng bèi nèn bái. tài shǒu dào: ruò shì qīn cāo jǐng jiù de shǒu, jué bú shì zhè yàng, suǒ yǐ kě è! yòu yào jiāng jiā gùn jiā tā. dāng àn kǒng mù bǐng dào: yán ruǐ shuāng zú shén xiǎo, kǒng jīng cuò zhé bù qǐ. tài shǒu dào: nǐ dào tā zú xiǎo me? cǐ jiē rén lì jiāo róu, fēi tiān xìng zhī zì rán yě. zhe shí bèi tā téng dào le yī fān, yào tā zhāo yǔ táng zhòng yǒu tōng jiān de shì. yán ruǐ zhào qián bù zhāo, zhǐ de qiě bǎ lái jiān le, yǐ dài zài wèn.
這番京中虧得王丞相幫襯,孝宗有主意,唐仲友官爵安然無事。只可憐這邊嚴蕊吃過了許多苦楚,還不算帳,出本之後,另要紹興去聽問。紹興太守也是一個講學的,嚴蕊解到時,見他模樣標緻,太守便道:「從來有色者,必然無德。」就用嚴刑拷他,討拶來拶指。嚴蕊十指纖細,掌背嫩白。太守道:「若是親操井臼的手,決不是這樣,所以可惡!」又要將夾棍夾他。當案孔目稟道:「嚴蕊雙足甚小,恐經挫折不起。」太守道:「你道他足小麼?此皆人力嬌揉,非天性之自然也。」着實被他騰倒了一番,要他招與唐仲友通姦的事。嚴蕊照前不招,只得且把來監了,以待再問。
yán ruǐ dào le jiān zhōng, yù guān zhe shí kě lián tā, fēn fù yù zhōng láo zú, bù xǔ nán wèi, hǎo yán wèn dào: shàng sī jiā nǐ xíng fá, bù guò yào nǐ zhāo rèn, nǐ hé bù zǎo zhāo rèn le? zhè zuì shì yǒu fèn xiàn de. nǚ rén jia fàn yín, jí zhòng bù guò shì zhàng zuì, kuàng qiě yǐ jīng zhàng duàn guò le, zuì wú zhòng kē. hé kǔ shě zhe shēn zi, áo zhè děng kǔ chǔ? yán ruǐ dào: shēn wèi jiàn jì, zòng shì yǔ tài shǒu wèi hǎo, liào rán bú dào de sǐ zuì, zhāo rèn le, yǒu hé dà hài? dàn tiān xià shì, zhēn zé shì zhēn, jiǎ zé shì jiǎ, qǐ kě zì xī wēi qū, xìn kǒu wàng yán, yǐ wū tǔ dài fū! jīn rì níng kě zhì wǒ sǐ dì, yào wǒ wū rén, duàn rán bù chéng de! yù guān jiàn tā cí sè lǐn rán, shí fēn qǐ jìng, jǐn bǎ qí yán zhēn zhī tài shǒu. tài shǒu dào: jì rú cǐ, zhǐ yī shàng biān yuán duàn shī xíng bà. kě è zhè nī zǐ jué qiáng, suī rán shàng biān fā luò yǐ guò, zhè lǐ yuán yào jué duàn. yòu bǎ yán ruǐ dài chū jiān lái, zài jiā tòng zhàng, zhè yě shì fèng chéng huì ān de yì sī. dié chéng wén shū, zhèng yào huí fù tí jǔ sī, kàn tā kǒu qì, bié xíng dìng duó, què dé huì ān gǎi diào xiāo xī, fāng cái fàng le yán ruǐ chū jiān. yán ruǐ nèn dì huǐ qì, guān rén měi zì zhēng xián qì, zuò tā bù zháo, liǎng chù jiān lǐ wú duān dì jiān le liǎng gè yuè, qiáng zuò dé tā yī gè bù yīng zuì míng, dào shòu le liǎng fān kē duàn qí yú bī zhāo kǎo dǎ, yòu shì fèn wài de shòu yòng. zhèng shì:
嚴蕊到了監中,獄官着實可憐他,分付獄中牢卒,不許難為,好言問道:「上司加你刑罰,不過要你招認,你何不早招認了?這罪是有分限的。女人家犯淫,極重不過是杖罪,況且已經杖斷過了,罪無重科。何苦舍着身子,熬這等苦楚?」嚴蕊道:「身為賤伎,縱是與太守為好,料然不到得死罪,招認了,有何大害?但天下事,真則是真,假則是假,豈可自惜微軀,信口妄言,以污土大夫!今日寧可置我死地,要我誣人,斷然不成的!」獄官見他詞色凜然,十分起敬,盡把其言真知太守。太守道:「既如此,只依上邊原斷施行罷。可惡這妮子倔強,雖然上邊發落已過,這裡原要決斷。」又把嚴蕊帶出監來,再加痛杖,這也是奉承晦庵的意思。疊成文書,正要回復提舉司,看他口氣,別行定奪,卻得晦庵改調消息,方才放了嚴蕊出監。嚴蕊恁地悔氣,官人每自爭閒氣,做他不着,兩處監里無端的監了兩個月,強坐得他一個不應罪名,到受了兩番科斷;其餘逼招拷打,又是分外的受用。正是:
guī huí fāng zhú zhàng, qī què duàn wén qín.
規回方竹杖,漆卻斷紋琴。
hǎo wù bù dòng niàn, fāng chéng dào xué xīn.
好物不動念,方成道學心。
yán ruǐ chī le wú xiàn de mó zhé, fàng dé chū lái, qì xī yǎn yǎn, jǐ fān yù sǐ, jiāng xī zhàng chuāng. jǐ shí jiàn bù dé kè, què shì mén qián chē mǎ, bǐ qián gèng shèng. zhǐ yīn sǐ bù kěn zhāo táng zhòng yǒu yī shì, sì fāng zhī rén zhòng tā yì qì. nèi xiē shào nián shàng qì jié de péng yǒu, yī fā dào shì kān bǐ gǔ lái yì xiá zhī lún, yī xiàng rèn dé de yào lái wèn tā ān, bù céng rèn dé de yào lái shí tā miàn. suǒ yǐ āi jǐ bù kāi. yī bān fēng yuè chǎng zhōng rén zì rán yǔ dào xué bù duì, dàn shì lái kàn yán ruǐ de, méi yī gè bù mà zhū huì ān liǎng jù.
嚴蕊吃了無限的磨折,放得出來,氣息奄奄,幾番欲死,將息杖瘡。幾時見不得客,卻是門前車馬,比前更盛。只因死不肯招唐仲友一事,四方之人重他義氣。那些少年尚氣節的朋友,一發道是堪比古來義俠之倫,一向認得的要來問他安,不曾認得的要來識他面。所以挨擠不開。一班風月場中人自然與道學不對,但是來看嚴蕊的,沒一個不罵朱晦庵兩句。
huì ān cǐ fān jìng bù céng nài hé dé táng zhòng yǒu, luò de dòng le hǎo xiē chún shé, wài biān rén yán xuān fèi, yán ruǐ shēng jià téng yǒng, zhí chuán dào xiào zōng ěr duǒ nèi. xiào zōng dào: zǎo shì qián rì liǎng píng chù le. ruò tīng le yī piān zhī cí, biǎn dī le táng yǔ zhèng, què bù qū le zhè yǒu yì qì de nǚ zǐ méi shēn sù chù?
晦庵此番竟不曾奈何得唐仲友,落得動了好些唇舌,外邊人言喧沸,嚴蕊聲價騰湧,直傳到孝宗耳朵內。孝宗道:「早是前日兩平處了。若聽了一偏之詞,貶滴了唐與正,卻不屈了這有義氣的女子沒申訴處?」
chén tóng fù zhī dào le, yě huǐ dào: wǒ zhǐ xiàng huì ān shuō dé tā liǎng jù huà, bù dào rèn zhēn de dà nòng qǐ lái. jīn táng zhòng yǒu zhǐ yí shì wǒ hài tā, wú kě biàn chù. yīn zhì shū yǔ huì ān dào: liàng píng shēng bù céng huì shuō rén shì fēi, táng yǔ zhèng nǎi jiàn yí xiāng zèn, zhēn zú dāng tián guāng zhī sǐ yǐ. rán kùn qióng zhī zhōng, yòu zì xī cǐ pō mìng. yī xiào. kàn lái chén tóng fù zhǐ wèi táng zhòng yǒu pò le tā zhào juān zhī shì, yī shí xīn zhōng fèn qì, gù bǎ zhòng yǒu píng rì shuō huà duì huì ān jiǎng le chū lái. yuán bù liào huì ān hěn dú, jiù yào bǎi bù zhòng yǒu qǐ lái. zhì yú lián lèi yán ruǐ, shòu cǐ kǔ kǎo, jiē fēi tóng fù zhī yì yě. zhè yě shì huì ān chéng xīn bù huà, piān zhí zhī guò, yǐ hòu gǎi diào qù le.
陳同父知道了,也悔道:「我只向晦庵說得他兩句話,不道認真的大弄起來。今唐仲友只疑是我害他,無可辨處。」因致書與晦庵道:亮平生不曾會說人是非,唐與正乃見疑相譖,真足當田光之死矣。然困窮之中,又自惜此潑命。一笑。看來陳同父只為唐仲友破了他趙娟之事,一時心中憤氣,故把仲友平日說話對晦庵講了出來。原不料晦庵狠毒,就要擺布仲友起來。至於連累嚴蕊,受此苦拷,皆非同父之意也。這也是晦庵成心不化,偏執之過,以後改調去了。
jiāo dài de shì yuè shāng qīng, míng lín. dào rèn zhī shí, jì nǚ bài hè. shāng qīng wèn: nà gè shì yán ruǐ? yán ruǐ shàng qián dá yīng. shāng qīng tái yǎn yī kàn, jiàn tā jǔ zhǐ yì rén, zài yī bān jì nǚ zhī zhōng, què xiàng jī qún nèi yě hè dú lì, què shì róng yán qiáo cuì. shāng qīng xiǎo dé qián shì, tā shòu guò zhé cuò, shén jué kě lián. yīn duì tā dào: wén nǐ zhǎng yú cí hàn, nǐ bǎ zì jiā xīn shì, zuò chéng yī cí sù wǒ, wǒ zì yǒu zhǔ yì. yán ruǐ lǐng mìng, lüè bù gòu sī, yīng shēng kǒu zhàn bǔ suàn zǐ dào:
交代的是岳商卿,名霖。到任之時,妓女拜賀。商卿問:「那個是嚴蕊?」嚴蕊上前答應。商卿抬眼一看,見他舉止異人,在一班妓女之中,卻像雞群內野鶴獨立,卻是容顏憔悴。商卿曉得前事,他受過折挫,甚覺可憐。因對他道:「聞你長於詞翰,你把自家心事,做成一詞訴我,我自有主意。」嚴蕊領命,略不構思,應聲口占《卜算子》道:
bú shì ài fēng chén, shì bèi qián yuán wù. huā luò huā kāi zì yǒu shí, zǒng lài dōng jūn zhǔ. qù yě zhōng xū qù, zhù yě rú hé zhù? ruò dé shān huā chā mǎn tóu, mò wèn nú guī chù!
不是愛風塵,似被前緣誤。花落花開自有時,總賴東君主。去也終須去,住也如何住?若得山花插滿頭,莫問奴歸處!
shāng qīng tīng bà, dà jiā chēng shǎng dào: nǐ cóng liáng zhī yì jué yǐ. cǐ shì hǎo shì, wǒ dāng wèi nǐ zuò zhǔ. lì kè qǔ jì jí lái, yǔ tā chú le míng zì, pàn yǔ cóng liáng.
商卿聽罷,大加稱賞道:「你從良之意決矣。此是好事,我當為你做主。」立刻取伎籍來,與他除了名字,判與從良。
yán ruǐ kòu tóu xiè le, chū dé mén qù. yǒu rén dé zhī cǐ shuō de, qiān jīn shì pìn, zhēng lái qiú tǎo, yán ruǐ duō bù cóng tā. yǒu yī zōng shì jìn shǔ yú dì, sàng le zhèng pèi, bēi āi guò qiè, bǎi shì jù táng. bīn kè men kǒng qí shāng xìng, lā tā dào jì guǎn sàn xīn. shuō zhe bié chù duō bù kěn qù, zhí děng shuō dào yán ruǐ jiā lǐ, cái kěn tóng lái. yán ruǐ jiàn cǐ rén mǎn miàn qī róng, wèn zhī wèi kǔ sàng ǒu zhī gù, xiǎo dé shì gè yǒu qíng zhī rén, guān zài xīn lǐ. nà zōng shì yě mù yán ruǐ dà míng, yǐn jiǔ zhōng jiān, bǐ cǐ xǐ lè, yīn ér liú zhù. qīng xīn lái wǎng duō shí, bì jìng nà le yán ruǐ wèi qiè. yán ruǐ yě yī yì suí tā, suì chéng le zhōng shēn jié guǒ. suī rán bú dào dé fū rén, xiàn jūn, què shì zōng shì zì qǔ yán ruǐ zhī hòu, shēn wèi dé yì, jìng bù xù hūn. yī gēn yī dì, lì le fù míng, xiǎng yòng dào dǐ, yě shì yán ruǐ lì xīn zhèng zhí zhī bào yě. hòu rén píng lùn zhè gè yán ruǐ, nǎi shì zhēn zhèng jiǎng dé dào xué de. yǒu qī yán gǔ fēng yī piān, dān shuō tā de hǎo chù:
嚴蕊叩頭謝了,出得門去。有人得知此說的,千斤市聘,爭來求討,嚴蕊多不從他。有一宗室近屬於弟,喪了正配,悲哀過切,百事俱唐。賓客們恐其傷性,拉他到伎館散心。說着別處多不肯去,直等說到嚴蕊家裡,才肯同來。嚴蕊見此人滿面戚容,問知為苦喪耦之故,曉得是個有情之人,關在心裡。那宗室也慕嚴蕊大名,飲酒中間,彼此喜樂,因而留住。傾心來往多時,畢竟納了嚴蕊為妾。嚴蕊也一意隨他,遂成了終身結果。雖然不到得夫人,縣君,卻是宗室自取嚴蕊之後,深為得意,竟不續婚。一根一蒂,立了婦名,享用到底,也是嚴蕊立心正直之報也。後人評論這個嚴蕊,乃是真正講得道學的。有七言古風一篇,單說他的好處:
tiān zhàn yǒu nǚ zhēn qí jué, huī háo néng fù xiè tíng xuě.
天占有女真奇絕,揮毫能賦謝庭雪。
chá fěn yú hóu tài shǒu yán, jiǔ hān wèi bì hū zhú miè.
搽粉虞侯太守筵,酒酣未必呼燭滅。
hū ěr jiān sī fēi xí zhì, héng yáng héng lüè tóu qiǎng dì.
忽爾監司飛檄至,桁楊橫掠頭搶地。
zhāng tái bù fàn shì shī tiáo, fèi shí huì shū cì shǐ shì.
章台不犯士師條,肺石會疏刺史事。
jiàn zhì hé fáng qīng yī sǐ, qǐ chéng làng yǔ wū jūn zǐ?
賤質何妨輕一死,豈承浪語污君子?
zuì bù zhòng kē liǎng dé dá, yù lì zhī wēi zhǐ shì ěr.
罪不重科兩得答,獄吏之威止是耳。
jūn hóu néng jiǎng wú zì qī, nǎi qiǎn nǚ zǐ wū rén wèi!
君侯能講毋自欺,乃遣女子誣人為!
suī zài léi xiè fēi qí zuì, ní fù zhī yǔ hú wàng zhī?
雖在縲紲非其罪,尼父之語胡忘之?
jūn bù jiàn,
君不見,
guàn gāo dāng shí bái zhào wáng, shēn wú wán fū yóu zì qiáng?
貫高當時白趙王,身無完膚猶自強?
jīn rì é méi yì néng ěr, qiān zài tóng wén xiá gǔ xiāng!
今日蛾眉亦能爾,千載同聞俠骨香!
hán pín dài xiào chū bì àn, jì shēng hé yǎn bì méi hàn.
含顰帶笑出狴犴,寄聲合眼閉眉漢。
shān huā mǎn dòu guī fū lái, yú huáng zì yǒu liáng hóng àn.
山花滿斗歸夫來,於潢自有梁鴻案。