strong hán shì láng bì zuò fū rén gù tí kòng chuán jū láng shǔ strong
韓侍郎婢作夫人 顧提控椽居郎署
shī yún:
詩云:
céng wén yīn dé kě huí tiān, gǔ wǎng jīn lái xiào de rán.
曾聞陰德可回天,古往今來效的然。
fèng quàn shì rén xíng hǎo shì, dào tóu yuán shì zì zhōu quán.
奉勸世人行好事,到頭元是自周全。
huà shuō hú zhōu fǔ ān jí zhōu dì pǔ tān yǒu yī jū mín, jiā dào pín jiǒng, yīn qiàn guān liáng yín èr liǎng, jiān jìn zài yù. jiā zhōng zhǐ yǒu yī qī, bào zhe gè yī zhōu wèi mǎn de xiǎo ér zi dù rì, bié wú mén lù kě jiù. lán zhōng chù yǎng yī zhū, suàn jì mài yǔ kè rén, dé jià hái guān. yīn xìng jí yín zi yào jǐn, děng bù dé hǎo jià, jiàn yǒu rén lái mǎi, jí shǐ chéng jiāo. fù rén jiā bù rèn dé yín zi hǎo dǎi, shì gè bái huàng huǎng de, shuō shì hái dé guān le. kè rén jì qù, ná chū lái yǔ yín jiàng róng zhe dìng zi. yín jiàng shuō: zhè shì xiē jiǎ yín, yào tā zěn me? fù rén huāng wèn: yǒu duō shào chéng sè zài lǐ tóu? yín jiàng dào: nà lǐ yǒu bàn háo yín qì? duō shì qiān tóng xī tiě zhuāng chéng, jiàn huǒ bù dé de. fù rén zhe le máng, ná zài shǒu zhōng zǒu huí jiā lái, xún sī yī huí dào: jiā zhōng bìng wú suǒ chū, zhǐ yǒu cǐ zhū, zhǐ wàng mài lái jiù fū, jīn yǐ bèi rén piàn qù, yǎn jiàn dé zhàng fū chū lái bù chéng. zhè shì wǒ bù zǐ xì shàng hài le tā, xīn xià zěn me guò dé qù? wǒ yě bú yào zhè xìng mìng le! dài xún gè zì jǐn, kàn kàn xiǎo ér zi, yòu bù shě dé, fā gè hěn dào: bà! bà! suǒ xìng bào le xiǎo yuān jiā, tóng fù shuǐ ér sǐ, yě miǎn de qiān guà. jí jí bēn dào hé biān lái, zhèng dài cuān xià qù, qià hǎo yī gè huī zhōu shāng rén lì zài nà lǐ, jiàn tā máng máng tóu shuǐ, yī bǎ chě zhù, wèn dào: qīng bái hòu shēng, wèi hé zuò cǐ duǎn jiàn gōu dāng? fù rén shì lèi dá dào: shì jí wú nài, zhǐ tú yī sǐ. yīn jiāng jiù fū mài zhū, wù shōu jià yín zhī shuō, yī yī gào sù. huī shāng dào: jì rán rú cǐ, yǔ xiǎo ér zi hé gān? fù rén dào: méi diē méi niáng, shǎo bu dé yī sǐ, bù rú tóng sǐ le gān jìng. huī shāng cè rán dào: suǒ qiàn guān yín jǐ hé? fù rén dào: èr liǎng. huī shāng dào: néng dé duō shǎo, huài cǐ sān tiáo xìng mìng! wǒ xià chù bù yuǎn, kuài suí wǒ lái, wǒ shě yín èr liǎng, yǔ nǐ hái guān bà. fù rén zhuǎn bēi zuò xǐ, bào le ér zi, suí zhe huī shāng háng qù. bù shàng bàn lǐ, yǐ dào xià chù. huī shāng dìng rù fáng, chèng yín èr liǎng chū lái, dì yǔ fù rén dào: yín shì zú wén, zhèng hǎo hái guān, bú yào yòu bèi bié rén piàn le.
話說湖州府安吉州地浦灘有一居民,家道貧窘,因欠官糧銀二兩,監禁在獄。家中只有一妻,抱着個一周未滿的小兒子度日,別無門路可救。欄中畜養一豬,算計賣與客人,得價還官。因性急銀子要緊,等不得好價,見有人來買,即使成交。婦人家不認得銀子好歹,是個白晃晃的,說是還得官了。客人既去,拿出來與銀匠熔着錠子。銀匠說:「這是些假銀,要他怎麼?」婦人慌問:「有多少成色在裡頭?」銀匠道:「那裡有半毫銀氣?多是鉛銅錫鐵裝成,見火不得的。」婦人着了忙,拿在手中走回家來,尋思一回道:「家中並無所出,止有此豬,指望賣來救夫,今已被人騙去,眼見得丈夫出來不成。這是我不仔細上害了他,心下怎麼過得去?我也不要這性命了!「待尋個自盡,看看小兒子,又不捨得,發個狠道:「罷!罷!索性抱了小冤家,同赴水而死,也免得牽掛。」急急奔到河邊來,正待攛下去,恰好一個徽州商人立在那裡,見他忙忙投水,一把扯住,問道:「清白後生,為何做此短見勾當?」婦人拭淚答道:「事急無奈,只圖一死。」因將救夫賣豬,誤收假銀之說,一一告訴。徽商道:「既然如此,與小兒子何干?「婦人道:「沒爹沒娘,少不得一死,不如同死了乾淨。」徽商惻然道:「所欠官銀幾何?」婦人道:「二兩。」徽商道:「能得多少,壞此三條性命!我下處不遠,快隨我來,我舍銀二兩,與你還官罷。」婦人轉悲作喜,抱了兒子,隨着徽商行去。不上半里,已到下處。徽商定入房,秤銀二兩齣來,遞與婦人道:「銀是足紋,正好還官,不要又被別人騙了。」
fù rén qiān ēn wàn xiè zhuǎn qù, yāng gè lín shě tóng dào xiàn lǐ, nà le guān yín, qí fū shǐ dé fàng chū jiān lái. dào le jiā lǐ wèn qǐ dào: nà de zhè yín zi hái guān jiù wǒ? fù rén jiāng qián qíng shù le yī biàn, shuō dào: ruò fēi yù cǐ ēn rén, bú yào shuō nǐ bù dé chū lái, wǒ mǔ zǐ liǎng rén yǐ zuò huáng quán zhī guǐ le. qí fū bàn xǐ bàn yí: xǐ de shì de yín jiě jiù, quán le sān mìng, yí de shì fù rén jiā méi zhì xíng, gǎn pà dú zì gè yī shí hóu jí le, zuò xià le xiē bù líng lì de gōu dāng, fāng dé zhè xiàng yín zi yě bù kě zhī. bù rán zěn shēng yǒu cǐ děng hǎo rén, zhí rú cǐ qī qiǎo? kǒu zhōng bù shuō pò tā, xīn shēng yī jì dào: yào jiàn míng bái, xū dé rú cǐ rú cǐ. wèn fù rén dào: nǐ kě rèn dé nà ēn rén de zhù chù me? fù rén dào: suí tā qù chèng yín de, zěn bù rèn dé? qí fū dào: jì rú cǐ, wǒ yǔ nǐ bù kě bù qù xiè tā yī xiè. fù rén dào: zhèng gāi rú cǐ. jīn rì ān xī le, míng rì tóng qù. qí fū dào: děng bù dé míng rì, jīn yè jiù qù. fù rén dào: wèi hé bú yào bái rì lǐ qù, dào yào yè jiān? qí fū dào: wǒ zì yǒu zhǔ yì, nǐ bú yào guǎn wǒ!
婦人千恩萬謝轉去,央個鄰舍同到縣裡,納了官銀,其夫始得放出監來。到了家裡問起道:「那得這銀子還官救我?」婦人將前情述了一遍,說道:「若非遇此恩人,不要說你不得出來,我母子兩人已作黃泉之鬼了。」其夫半喜半疑:喜的是得銀解救,全了三命,疑的是婦人家沒志行,敢怕獨自個一時喉極了,做下了些不伶俐的勾當,方得這項銀子也不可知。不然怎生有此等好人,直如此淒巧?口中不說破他,心生一計道:「要見明白,須得如此如此。」問婦人道:「你可認得那恩人的住處麼?」婦人道:「隨他去秤銀的,怎不認得?」其夫到:「既如此,我與你不可不去謝他一謝。」婦人道:「正該如此。今日安息了,明日同去。」其夫道:「等不得明日,今夜就去。」婦人道:「為何不要白日裡去,到要夜間?」其夫道:「我自有主意,你不要管我!」
fù rén bù hǎo ǎo dé, zhǐ de diǎn zhe dēng, tóng qí fū zǒu dào huī shāng xià chù mén shǒu. cǐ shí yǐ shì huáng hūn shí hóu, rén duō xiē xī jì jìng le. qí fū jiào fù rén kòu mén, fù rén qiǎn: wǒ shì nǚ rén, rú hé jiào wǒ hēi yè qiāo rén mén hù? qí fū dào: wǒ zhèng yào hēi yè shì tā de xīn shì. fù rén xīn xià xiǎo dé zhàng fū yǒu yí le, xiǎng dào yī gè yǒu ēn yì de rén, dào rú cǐ cāi tā, yě bù dāng rén zǐ! què shì kǒng pà zhàng fū shēng yí, zhǐ de chū shēng gāo jiào. huī shāng zài shuì mèng jiān, tīng dé shì fù rén shēng yīn, wèn dào: nǐ shì hé rén, què lái jiào wǒ? fù rén dào: wǒ shì qián rì tóu shuǐ de fù rén. yīn jiā ēn rén dà dé, jiù le wú fū chū yù, gù cǐ tè lái zhǒng mén xiè. kàn guān, nǐ dào huī shāng cǐ shí ruò shì gè bù lǎo chéng de, tīng jiàn yī gè fù nǚ hēi yè xún tā, yòu shì shī ēn guò lái de, yī shí dòng liǎo bù liáng zhī xīn, wèi miǎn shuō jù bǎ zhuō qiào chuò qù de huà, kāi chū mén lái zhuàng jiàn qí fū, kě bú shì lǎo dà yī chǎng méi qù, bǎ qǐ chū zuò hǎo shì de niàn tóu duō nòng zāng le? bù xiǎng zhè gè cháo fèng shà shì yǒu zhèng jīng, tīng dé fù rén shuō huà, biàn lì shēng dào: cǐ wǒ dú wò zhī suǒ, qǐ rǔ fù nǚ jiā suǒ dāng lái! kuàng hūn yè yě bú shì xiè rén de shí jié, dàn qǐng huí bù, bù bì xiè le. qí fū tīng bà, cái bǎ yì tiān yí xīn jǐn duō xiāo sàn. fù rén nǎi dá dào: wú fū tóng zài cǐ xiāng xiè.
婦人不好拗得,只得點着燈,同其夫走到徽商下處門首。此時已是黃昏時侯,人多歇息寂靜了。其夫叫婦人扣門,婦人遣:「我是女人,如何叫我黑夜敲人門戶?」其夫道:「我正要黑夜試他的心事。」婦人心下曉得丈夫有疑了,想到一個有恩義的人,到如此猜他,也不當人子!卻是恐怕丈夫生疑,只得出聲高叫。徽商在睡夢間,聽得是婦人聲音,問道:「你是何人,卻來叫我?」婦人道:「我是前日投水的婦人。因家恩人大德,救了吾夫出獄,故此特來踵門謝。」看官,你道徽商此時若是個不老成的,聽見一個婦女黑夜尋他,又是施恩過來的,一時動了不良之心,未免說句把倬俏綽趣的話,開出門來撞見其夫,可不是老大一場沒趣,把起初做好事的念頭多弄髒了?不想這個朝奉煞是有正經,聽得婦人說話,便厲聲道:「此我獨臥之所,豈汝婦女家所當來!況昏夜也不是謝人的時節,但請回步,不必謝了。」其夫聽罷,才把一天疑心盡多消散。婦人乃答道:「吾夫同在此相謝。」
huī shāng tīng jiàn qí fū tóng lái, zhǐ de pī yī xià chuáng, yào lái kāi mén. zǒu dé jǐ bù, zhǐ tīng dé tiān bēng dì tā zhī shēng, lián mén wài duō zhèn dé dòng, huī shāng huāng le zì bù bì shuō, fū fù liǎng rén duō chī le yī jīng. huī shāng máng jiào xiǎo èr zhǎng huǒ lái kàn, zhǐ jiàn yī zhāng wò chuáng yā dé sì jiǎo duō zhé, mǎn chuáng jǐn shì zhuān tóu ní tǔ. yuán lái nà yī duǒ qiáng zǒu le, yī xiàng chuáng zhē zhe bù jué dé, cǐ shí ǒu rán tān jiāng xià lái. ruò yǒu rén zài chuáng shàng, biàn shì tóng jīn tiě gǔ yě yā sǐ le. huī shāng kàn le, shēn le shé tóu chū lái, yī shí suō bù jìn qù. jiù jiào xiǎo èr kāi mén, jiàn le fū fù èr rén, fǎn xiè dào: ruò fēi xián fū fù xiāng jiào qǐ shēn, jǐ hū yī mìng nán cún! fū fù liǎng rén kàn jiàn qiáng tān chuáng dào, yě zì dà jiā jīng yì. dào: cǐ nǎi ēn rén hóng fú qí tiān, dà nán dé miǎn, mò fēi ēn rén yīn dé zhī bào? liǎng xiāng chēng xiè. huī shāng fù chá huà shǎo shí, zhēn zhòng ér bié. zhī cǐ yī jiàn, kě jiàn shāng rén èr liǎng yín zi, jiù le mǔ zǐ liǎng mìng, dào dǐ yīn tā lái xiè, tuō le qiáng yā zhī è, réng jiù shì zì jiā jiù le zì jiā xìng mìng yì bān, cǐ nǎi shàng tiān qiǎo yú bào dé chù. suǒ yǐ gǔ rén shuō: yǔ rén fāng biàn, zì jǐ fāng biàn.
徽商聽見其夫同來,只得披衣下床,要來開門。走得幾步,只聽得天崩地塌之聲,連門外多震得動,徽商慌了自不必說,夫婦兩人多吃了一驚。徽商忙叫小二掌火來看,只見一張臥床壓得四腳多折,滿床儘是磚頭泥土。元來那一垛牆走了,一向床遮着不覺得,此時偶然坍將下來。若有人在床上,便是銅筋鐵骨也壓死了。徽商看了,伸了舌頭出來,一時縮不進去。就叫小二開門,見了夫婦二人,反謝道:「若非賢夫婦相叫起身,幾乎一命難存!」夫婦兩人看見牆坍床倒,也自大加驚異。道:「此乃恩人洪福齊天,大難得免,莫非恩人陰德之報?「兩相稱謝。徽商婦茶話少時,珍重而別。只此一件,可見商人二兩銀子,救了母子兩命,到底因他來謝,脫了牆壓之厄,仍舊是自家救了自家性命一般,此乃上天巧於報德處。所以古人說:「與人方便,自己方便。」
xiǎo zi qǐ chū shuō dào tóu yuán shì zì zhōu quán, bìng fēi kuáng yǔ. kàn guān měi bù xìn, xiǎo zi ér jīn dān biǎo yī gè zhōu quán tā rén, réng jiù zhōu quán le zì jǐ yī duàn zhǎng huà, zuò gè zhèng wén. yǒu shī wèi zhèng:
小子起初說「到頭元是自周全」,並非誑語。看官每不信,小子而今單表一個周全他人,仍舊周全了自己一段長話,作個正文。有詩為證:
yǒu nǚ yán rú yù, chóu dé jù néng zú?
有女顏如玉,酬德詎能足?
yù bǐ sù xīn rén, qīng cāo tóng bǐng zhú.
遇彼素心人,清操同秉燭。
lán huì bǎo yōu fāng, yí lái zhù jīn wū.
蘭蕙保幽芳,移來貯金屋。
róng tái fěn shǔ láng, yī zhāo bì chuán shǔ.
容台粉署郎,一朝畀椽屬。
shèng míng zhòng yì rén, bào shī tóng zhuǎn gǔ.
聖明重義人,報施同轉轂。
zhè duàn huà wén, chū zài hóng zhì nián jiān zhí lì tài cāng zhōu dì fāng, zhōu zhōng yǒu yī gè lì diǎn, xìng gù míng fāng. píng rì yíng sòng guān fǔ chū yù, zhuān zài chéng wài yī gè mài bǐng de jiāng jiā zuò xià chù xiē jiǎo. nà jiāng lǎo ér míng róng, shì gè lǎo shí zhōng hòu de rén, shēng yì jǐn hǎo, jiā dào jiāng jiù guò dé. kàn jiàn gù lì diǎn jǔ dòng duān fāng, róng yí jùn wěi, bù xiàng gè yá mén zhōng yǐ xià rén, sī xīn jìng ài tā. měi yù tā dào jiā, biàn yǐ tí kòng hū zhī, dài rú shàng bīn. jiāng jiā yǒu gè mā mā, shēng de gè nǚ ér, míng huàn ài niáng, nián fāng shí qī suì, róng mào fēi fán. gù lì diǎn jiā lǐ yě zì yǒu qī zǐ, biàn yǔ jiāng jiā nèi lǐ tōng wǎng lái, jìng chéng le yī jiā gǔ ròu yì bān. cháng yán dào: yī jiā bǎo nuǎn qiān jiā yuàn, jiāng lǎo suī bù zěn de fù, bié rén kàn jiàn tā shēng yì cóng róng, yī shí bù quē, biàn chuán shuō le qiān jīn. jǐ bǎi jīn jiā shì. yǒu nà děng yǎn guāng qiǎn, xīn bù zú de, mù zhōng jiù zhe bù dé, bù yóu de bù dù jì qǐ lái.
這段話文,出在弘治年間直隸太倉州地方,州中有一個吏典,姓顧名芳。平日迎送官府出域,專在城外一個賣餅的江家做下處歇腳。那江老兒名溶,是個老實忠厚的人,生意盡好,家道將就過得。看見顧吏典舉動端方,容儀俊偉,不象個衙門中以下人,私心敬愛他。每遇他到家,便以「提控」呼之,待如上賓。江家有個嬤嬤,生得個女兒,名喚愛娘,年方十七歲,容貌非凡。顧吏典家裡也自有妻子,便與江家內里通往來,竟成了一家骨肉一般。常言道:「一家飽暖千家怨,」江老雖不怎的富,別人看見他生意從容,衣食不缺,便傳說了千金。幾百金家事。有那等眼光淺,心不足的,目中就着不得,不由得不妒忌起來。
hū yī rì jiāng lǎo zhèng zài jiā lǐ zuò huó, zhǐ jiàn rú láng sì hǔ yì qǐ bǔ rén, dǎ jiāng jìn lái, hè dào: ná hǎi zéi! bǎ diàn zhōng jiā huǒ dǎ dé fěn suì. jiāng lǎo chū lái fēn biàn, zhòng bǔ yī qí dòng shǒu, yī suǒ zǐ kǔn dào. jiāng mā mā yǔ nǚ ér gù bù dé xiū chǐ, dà jiā tí tí kū kū rǎng jiāng chū lái, wèn dào: shì hé shì duān? shuō gè míng bái. bǔ rén dào: chóng míng jiě dào hǎi zéi yì qǐ, yǒu jiāng róng míng zì, shì gè wō jiā, hái wèn shén me shì duān! jiāng lǎo fū qī yǔ nǚ ér jiào qǐ zhuàng tiān qū lái, shuō dào: zì lái bù céng chū wài, nà lǐ rèn dé shén me hǎi zéi? què bù qū shā le píng rén! bǔ rén dào: bù guǎn qū bù qū, dào zhōu lǐ fēn biàn qù, yǔ wǒ men wú gàn. kuài xiē dǎ fā wǒ men jiàn guān qù! jiāng lǎo shì gè xiāng zi lǐ rén, yě bù xiǎo dé dào qíng lì hài, yě bù xiǎo dé gāi zěn de dǎ fā rén chà, hé jiā zhǐ shì yī wèi kū. bǔ rén měi bù jiàn dòng jìng, biàn fā qǐ hěn lái dào: lǎo ér jiān zhà, jiā lǐ bì yǒu zāng wù, wǒ men qiě sōu yī sōu! zhòng rén bù guǎn hǎo dǎi, dǎ jìn nèi lǐ yī qí dòng shǒu, xiǎn xiē bǎ dì pí duō jué le zhuǎn lái, jiàn le xì ruǎn biàn cáng nì le. jiāng lǎo fū qī, nǚ ér sān kǒu, shā zhū yě sì de jiào hǎn, léi tiān dǎo dì jià kū. bǔ rén měi xuān quán luǒ shǒu, yào wǔ yáng wēi.
忽一日江老正在家裡做活,只見如狼似虎一起捕人,打將進來,喝道:「拿海賊!」把店中家火打得粉碎。江老出來分辨,眾捕一齊動手,一索子捆倒。江嬤嬤與女兒顧不得羞恥,大家啼啼哭哭嚷將出來,問道:「是何事端?說個明白。」捕人道:「崇明解到海賊一起,有江溶名字,是個窩家,還問什麼事端!」江老夫妻與女兒叫起撞天屈來,說道:「自來不曾出外,那裡認得什麼海賊?卻不屈殺了平人!」捕人道:「不管屈不屈,到州里分辨去,與我們無干。快些打發我們見官去!」江老是個鄉子裡人,也不曉得盜情利害,也不曉得該怎的打發人差,合家只是一味哭。捕人每不見動靜,便發起狠來道:「老兒奸詐,家裡必有贓物,我們且搜一搜!」眾人不管好歹,打進內里一齊動手,險些把地皮多掘了轉來,見了細軟便藏匿了。江老夫妻,女兒三口,殺豬也似的叫喊,擂天倒地價哭。捕人每揎拳裸手,耀武揚威。
zhèng zài méi bǎi bù chù, zhǐ jiàn yī gè rén duó jiāng jìn lái, hè dào: yǒu wǒ zài cǐ, bù dé wú lǐ! zhòng rén dìng jīng kàn shí, bú shì bié rén, què shì zhōu lǐ gù tí kòng. dà jiā zhù shǒu dào: tí kòng lái dé zhèng hǎo, wǒ men bú yào cū lǔ, dàn píng tí kòng biàn shì. jiāng lǎo yī bǎ chě zhù tí kòng dào: tí kòng, jiù wǒ yī jiù! gù tí kòng wèn dào: zěn de qǐ? bǔ rén ná pái piào chū lái kàn, què shì hǎi zéi zhǐ bān wō jiā, xún bǔ yá lǐ lái ná de. tí kòng dào: zéi zhǐ de shì, duō chū chóu kǒu. cǐ jiā liáng shàn, míng shì yuān qū. nǐ men wèi wǒ miàn shàng, xū yào zhōu quán yī fēn. bǔ rén dào: tí kòng zài cǐ, shuí gǎn duō huà? zhǐ yào fēn fù wǒ men, yī miàn dǎ diǎn jiàn guān biàn shì. tí kòng jí biàn zhǔ zhāng jiāng lǎo zhī chí jiǔ fàn yú ròu zhī lèi, bǎi le mǎn zhuō, rèn tā měi láng sūn hǔ yàn chī gè jǐn qíng. yòu mō chū jǐ liǎng yín zi zuò chāi shǐ qián, zhòng bǔ rén dào: tí kòng fēn fù, wǒ měi yě bù hǎo tuī cí, yě bù hǎo jiào liàng, quán qiě shōu zhe. fán bǎi kàn tí kòng miàn shàng, bù nán wèi tā biàn liǎo. tí kòng dào: liè wèi bié wú bāng chèn chù, zhǐ qiú chí dài dào yī rì, děng wǒ xiān jiàn guān rén tì tā fēn sù yī fān, zuò gè dào lǐ, rán hòu tóu pái, biàn shì liè wèi shèng qíng. bǔ rén dào: zhè gè dāng dé fèng chéng. dāng xià jiāng lǎo suí bǔ rén qù le, tí kòng zhuǎn shēn ān wèi tā mǔ zǐ dào: cǐ shì zhǐ yào pò fèi, xū yǒu fèn biàn chù, bù fáng dà shì. mǔ zǐ tí kū dào: quán zhàng tí kòng dā jiù zé gè. tí kòng dào: qiě guān hǎo diàn mén, ān xīn zuò zhe, wǒ zì zuò dào lǐ qù.
正在沒擺布處,只見一個人踱將進來,喝道:「有我在此,不得無理!」眾人定睛看時,不是別人,卻是州里顧提控。大家住手道:「提控來得正好,我們不要粗魯,但憑提控便是。「江老一把扯住提控道:「提控,救我一救!」顧提控問道:「怎的起?」捕人拿牌票出來看,卻是海賊指扳窩家,巡捕衙里來拿的。提控道:「賊指的事,多出仇口。此家良善,明是冤屈。你們為我面上,須要周全一分。」捕人道:「提控在此,誰敢多話?只要分付我們,一面打點見官便是。」提控即便主張江老支持酒飯魚肉之類,擺了滿桌,任他每狼飧虎咽吃個盡情。又摸出幾兩銀子做差使錢,眾捕人道:「提控分付,我每也不好推辭,也不好較量,權且收着。凡百看提控面上,不難為他便了。」提控道:「列位別無幫襯處,只求遲帶到一日,等我先見官人替他分訴一番,做個道理,然後投牌,便是列位盛情。」捕人道:「這個當得奉承。」當下江老隨捕人去了,提控轉身安慰他母子道:「此事只要破費,須有分辨處,不妨大事。」母子啼哭道:「全仗提控搭救則個。」提控道:「且關好店門,安心坐着,我自做道理去。」
chū le diàn mén, jìn chéng lái, yī jìng dào zhōu qián lái jiàn bǔ dào tīng guān rén, dào: gù mǒu yǒu gè xià chù zhǔ rén jiāng róng, shì gè liáng shàn rén hù, jīn bèi hǎi zéi suǒ bān, xiǎng bì shì chóu jiā xiàn hài. wàng qǐ yé tái wèi gù mǒu báo miàn zhōu quán zé gè. bǔ guān dào: cǐ nǎi táng shàng gōng shì, wǒ yě bù hǎo zì zhuān. tí kòng dào: táng shàng lǎo yé, gù mǒu zì dāng zhēn míng, zhǐ wàng yé tái zhè lǐ dài dào shí, kuān tā zhè yī fān kǎo jiū. bǔ guān dào: zhè gè dāng dé fèng mìng. xū yú, zhī zhōu shēng táng, gù tí kòng qù gè táng shì kōng biàn, guì xià bǐng dào: lì diǎn píng rì fú shì lǎo yé, bìng bù gǎn yǒu sī qíng mào bǐng. jīn rì yǒu gè xià chù zhǔ rén jiāng róng, bèi hǎi zéi wū bān, lì diǎn shú zhī tā shì liáng shàn rén hù, bì shì chóu jiā suǒ xiàn, gù cǐ dòu dǎn bǐng míng. wàng lǎo yé tiān jiàn zhī xià, chāo huō wú gū. ruò shì lì diǎn xū yán wàng zhēn, zuì gāi wàn sǐ. zhī zhōu dào: dào zéi zhī shì, fēi tóng xiǎo kě. nǐ gǎn shì sī xià shòu rén mǎi zhǔ, tì rén jiǎng jiě me? tí kòng kòu tóu dào: lì diǎn ruò yǒu cǐ děng qíng bì, lǎo yé rì hòu bì rán zhī dào, lì diǎn qíng yuàn shòu zuì. zhī zhōu dào: dài wǒ xì shěn, yě tīng bù dé nǐ yī miàn zhī cí. tí kòng dào: lǎo yé xì shěn èr zì, biàn shì wú gū chāo shēng zhī lù le. fù kòu yī tóu, zǒu le xià lái. xiǎng guò: guān rén fāng cái shuō tīng bù dé yī miàn zhī cí, wǒ xiǎng rén zhòng zé gōng, míng rì yuē tóng tóng yá mén jǐ wèi péng yǒu, dà jiā bǐng yī shēng, bì rán tīng xìn. shì rì lā qǐng yì bān de shí shù gè tí kòng dào jiǔ guǎn zhōng zuò yī zuò, bǎ qián shì shuō le, qiú zhòng rén míng rì bāng tā yī shuō. zhòng rén píng rì yǔ gù tí kòng duō yǒu wǎng lái, wú yǒu bù yī de.
出了店門,進城來,一徑到州前來見捕盜廳官人,道:「顧某有個下處主人江溶,是個良善人戶,今被海賊所扳,想必是仇家陷害。望乞爺台為顧某薄面周全則個。」捕官道:「此乃堂上公事,我也不好自專。」提控道:「堂上老爺,顧某自當真明,只望爺台這裡帶到時,寬他這一番拷究。」捕官道:「這個當得奉命。」須臾,知州升堂,顧提控覷個堂事空便,跪下稟道:「吏典平日伏侍老爺,並不敢有私情冒稟。今日有個下處主人江溶,被海賊誣扳,吏典熟知他是良善人戶,必是仇家所陷,故此斗膽稟明。望老爺天鑒之下,超豁無辜。若是吏典虛言妄真,罪該萬死。」知州道:「盜賊之事,非同小可。你敢是私下受人買矚,替人講解麼?」提控叩頭道:「吏典若有此等情弊,老爺日後必然知道,吏典情願受罪。」知州道:「待我細審,也聽不得你一面之詞。」提控道:「老爺『細審』二字,便是無辜超生之路了。」復叩一頭,走了下來。想過:「官人方才說聽不得一面之詞,我想人眾則公,明日約同同衙門幾位朋友,大家稟一聲,必然聽信。」是日拉請一般的十數個提控到酒館中坐一坐,把前事說了,求眾人明日幫他一說。眾人平日與顧提控多有往來,無有不依的。
cì rì, bǔ rén yǐ jiāng jiāng róng jiě dào bǔ tīng, bǔ tīng yīn gù tí kòng miàn shàng, bù dòng xíng fǎ, jìng sòng dào táng shàng lái. zhèng zhí zhī zhōu tóu wén, āi pái chàng míng. diǎn dào jiāng róng míng zì, gù tí kòng zhàn zài páng biān, yòu guì xià lái bǐng dào: zhè jiāng róng jí shì xiǎo lì diǎn zuó rì suǒ bǐng guò de, guǒ shì liáng shàn rén hù. zhōng jiān bì yǒu yuān qíng, wàng lǎo yé xiáng chá. zhī zhōu zuò sè dào: nǐ liǎng cì sān huí tì rén biàn bái, mò fēi shòu le huì lù, gù gǎn dà dǎn? tí kòng kòu tóu dào: lǎo yé dāng táng míng chá, ruò bú shì xiǎo lì diǎn xià chù zhǔ rén jí yǒu huì lù qíng bì, dǎ sǐ wú yuàn! zhǐ jiàn zhòng lì diǎn duō guì xià lái, huì dào: wěi shì gù mǒu zhǔ rén, bié wú qíng bì, zhòng lì diǎn gǎn bǎi kǒu dài bǎo. zhī zhōu píng rì yě xiǎo dé gù fāng xíng jìng, shì gè zhōng yí xiǎo xīn de rén, xīn xià yǒu jǐ fēn xìn tā de, shuō dào: wǒ shěn shí zì yǒu dào li. biàn wèn jiāng róng: zhè huǒ zéi rén bān nǐ, nǐ píng rì céng rèn dé yī liǎng gè fǒu? jiāng lǎo ér tóu dào: yé yé, xiǎo de ruò rèn dé yī rén, sǐ yě gān xīn. zhī zhōu dào: tā men yǒu rén rèn dé nǐ fǒu? jiāng lǎo ér dào: zhè gè xiǎo de suī bù zhī, xiǎng lái yě wèi bì rèn dé xiǎo de. zhī zhōu dào: zhè gè bù nán. huàn yī gè zào lì guò lái, jiào tā tuō xià yī fú yǔ jiāng róng chuān le, bàn zuò le zào lì, què jiào zào lì chuān le jiāng róng de yī fú, bàn zuò le jiāng róng. fēn fù dào: děng qiáng dào zhí zhe jiāng róng shí, nǐ kě tì tā zhé zhèng, kàn tā rèn dé rèn bù dé. zào lì yī yán yǔ jiāng róng gèng huàn tíng dāng, rán hòu dài chū jiān fàn lái.
次日,捕人已將江溶解到捕廳,捕廳因顧提控面上,不動刑法,竟送到堂上來。正值知州投文,挨牌唱名。點到江溶名字,顧提控站在旁邊,又跪下來稟道:「這江溶即是小吏典昨日所稟過的,果是良善人戶。中間必有冤情,望老爺詳察。」知州作色道:「你兩次三回替人辨白,莫非受了賄賂,故敢大膽?」提控叩頭道:「老爺當堂明查,若不是小吏典下處主人及有賄賂情弊,打死無怨!」只見眾吏典多跪下來,惠道:「委是顧某主人,別無情弊,眾吏典敢百口代保。」知州平日也曉得顧芳行徑,是個忠宜小心的人,心下有幾分信他的,說道:「我審時自有道理。」便問江溶:「這伙賊人扳你,你平日曾認得一兩個否?」江老兒頭道:「爺爺,小的若認得一人,死也甘心。」知州道:「他們有人認得你否?」江老兒道:「這個小的雖不知,想來也未必認得小的。」知州道:「這個不難。」喚一個皂隸過來,教他脫下衣服與江溶穿了,扮做了皂隸,卻叫皂隸穿了江溶的衣服,扮做了江溶。分付道:「等強盜執着江溶時,你可替他折證,看他認得認不得。」皂隸依言與江溶更換停當,然後帶出監犯來。
zhī zhōu wèn zéi shǒu dào: jiāng róng shì nǐ wō jiā me? zéi shǒu dào: yé yé, zhèng shì. zhī zhōu qiāo zhe qì pāi, gù yì wèn dào: jiāng róng zěn me shuō? zhè gè zào lì bàn de jiāng róng, jiǎ zhe kǒu qì dào: yé yé, bìng bù gàn xiǎo rén zhī shì. zéi shǒu kàn zhe jiǎ jiāng róng, nà lǐ xiǎo dé bú shì, yī kǒu zhǐ zhe dào: tā zhù zài chéng wài, yǐ zhe mài bǐng wèi míng. zhuān yī wō zhe wǒ měi zāng wù, zěn shēng lài dé? zào lì dào: yé yé, yuān wǎng! xiǎo de bù céng rèn dé tā de. zéi shǒu dào: zěn shēng bù rèn dé? wǒ men zhǎng zài nǐ jiā chī bǐng, mǒu chù zāng ruò gān, mǒu chù zāng ruò gān, duō zài nǐ jiā, nán dào wàng le? zhī zhōu míng zhī bú shì, jiǎ yì shuō dào: jiāng róng shì wō jiā, bù bì shuō le, què shì tiān xià yǒu míng xìng xiāng tóng. yī shǒu zhǐ zhe zhēn jiāng róng bàn zào lì de dào: wǒ zhè gè zào lì, yě jiào dé jiāng róng, gǎn pà shì tā me? zéi shǒu bǎ zào lì yī kàn, nà lǐ rèn dé? lián hǎn dào: yé yé, shì mài bǐng de jiāng róng, bú shì zào lì de jiāng róng. zhī zhōu yòu shǒu zhǐ jiǎ jiāng róng dào: zhè gè mài bǐng de jiāng róng, kě shì le me? zéi shǒu dào: zhèng shì. zhè gè zhī zhōu lěng xiào yī shēng, lián qiāo qì pāi liǎng sān xià, zhǐ zhe zéi shǒu dào: nǐ zhè shā guǎ bù jǐn de nú cái! zì zuò le dǎi shì, yòu shòu yǒu mǎi zhǔ, bān xiàn liáng shàn. zéi shǒu lián hǎn dào: zhè jiāng róng guǒ shì wō jiā, yī xiē bù chà, yé yé! zhī zhōu hē jiào: zhǎng zuǐ! dǎ le shí lái xià, zhī zhōu dào: hái yào zuǐ qiáng! zǎo shì wǒ xiān huàn guò le, shì yàn xū shí, xiǎn xiē ér qū xiàn píng mín. zhè gè shì wǒ zào lì zhōu cái, nǐ què rèn zuò le jiāng róng, jiù xìn kǒu bān shā tā, zhè gè bàn zào lì de, zhèng shì mài bǐng jiāng róng, nǐ què yòu bù rèn dé, jiù shuō dào wú gàn, kě zhī dào nǐ shòu rén mǎi zhǔ lái hài jiāng róng, yuán bù céng rèn dé jiāng róng de me! zéi shǒu dī tóu wú yǔ, zhǐ jiào: xiǎo de gāi sǐ!
知州問賊首道:「江溶是你窩家麼?」賊首道:「爺爺,正是。」知州敲着氣拍,故意問道:「江溶怎麼說?」這個皂隸扮的江溶,假着口氣道:「爺爺,並不干小人之事。」賊首看着假江溶,那裡曉得不是,一口指着道:「他住在城外,倚着賣餅為名。專一窩着我每贓物,怎生賴得?」皂隸道:「爺爺,冤枉!小的不曾認得他的。」賊首道:「怎生不認得?我們長在你家吃餅,某處贓若干,某處贓若干,多在你家,難道忘了?」知州明知不是,假意說道:「江溶是窩家,不必說了,卻是天下有名姓相同。」一手指着真江溶扮皂隸的道:「我這個皂隸,也叫得江溶,敢怕是他麼?」賊首把皂隸一看,那裡認得?連喊道:「爺爺,是賣餅的江溶,不是皂隸的江溶。「知州又手指假江溶道:「這個賣餅的江溶,可是了麼?」賊首道:「正是。」這個知州冷笑一聲,連敲氣拍兩三下,指着賊首道:「你這殺剮不盡的奴才!自做了歹事,又受有買矚,扳陷良善。」賊首連喊道:「這江溶果是窩家,一些不差,爺爺!」知州喝叫:「掌嘴!」打了十來下,知州道:「還要嘴強!早是我先換過了,試驗虛實,險些兒屈陷平民。這個是我皂隸周才,你卻認做了江溶,就信口扳殺他,這個扮皂隸的,正是賣餅江溶,你卻又不認得,就說道無干,可知道你受人買矚來害江溶,元不曾認得江溶的麼!」賊首低頭無語,只叫:「小的該死!」
zhī zhōu jiào jiāng róng yǔ zào lì réng jiù huàn guò le yī fú, qǔ jiā gùn lái, bǎ zéi shǒu jiā qǐ, yào zhāo chū mǎi tā zhǐ bān de rén lái. zéi shǒu shì wán pí lài ròu, nà lǐ fàng zài xīn shàng? rèn nǐ fū dǎ, zhǐ gōng chēng shì yīn jiàn jiāng róng yīn shí, zhǐ wàng bān péi zāng wù shì shí, bié wú zhǐ shǐ. zhī zhōu dào: yǎn jiàn dé shì jiāng róng chóu jiā suǒ shǐ, wú dé kě yí. jīn zhè nú cái sǐ bù kěn zhāo, ruò bì qiú qí rén, tā yòu yào xìn kǒu wū hài, fǎn shēng zhū lián. wǒ zhǐ shì fàng le jiāng róng, bù gēn jiū yě bà. jiāng róng kòu tóu dào: xiǎo de yě bù yuàn xiǎo dé hài xiǎo de de chóu rén, shěng de zhōng xīn bù wàng, yuān yuān xiāng jié. zhī zhōu dào: guǒ rán shì gè zhōng hòu rén. tí qǐ bǐ lái, bǎ míng zì zhù xiāo, hè dào: jiāng róng wú gàn, zhí gǎn chū qù! dāng xià jiāng róng kòu tóu bù zhǐ, zào lì lián hē: kuài zǒu!
知州叫江溶與皂隸仍舊換過了衣服,取夾棍來,把賊首夾起,要招出買他指扳的人來。賊首是頑皮賴肉,那裡放在心上?任你夫打,只供稱是因見江溶殷實,指望扳賠贓物是實,別無指使。知州道:「眼見得是江溶仇家所使,無得可疑。今這奴才死不肯招,若必求其人,他又要信口誣害,反生株連。我只釋放了江溶,不根究也罷。」江溶叩頭道:「小的也不願曉得害小的的仇人,省得中心不忘,冤冤相結。」知州道:「果然是個忠厚人。」提起筆來,把名字註銷,喝道:「江溶無干,直趕出去!」當下江溶叩頭不止,皂隸連喝:「快走!」
jiāng róng rú lóng zhōng fàng chū fēi niǎo, huān tiān xǐ dì chū le yá mén, yá mén lǐ xǔ duō rén cuō kōng jiào xǐ, yōng zhù liǎo bù fàng. yòu kuī dé gù tí kòng zǒu chū lái, bǎ jǐ jù huà jiě sàn kāi le zhòng rén, yī tóng jiāng róng zǒu huí jiā lái. jiāng lǎo ér yī jìn mén, biàn huàn guò qī nǚ lái dào: kuài lái bài xiè ēn rén! zhè fān ruò fēi tí kòng dā jiù, xiǎn xiē ér xiāng jiàn bù chéng le. sān gè rén bài zuò yī duī. tí kòng dào: zì jiā jiā lǐ, yīng dé chū lì, kuàng qiě shì zhī zhōu lǎo yé shén míng zuò zhǔ, yǔ wǒ wú gàn, kuài bú yào rú cǐ! jiāng mā mā biàn wèn lǎo ér dào: zěn me huí lái dé zhè yàng piē tuō, bù céng chī kuī me? jiāng lǎo ér dào: liǎng chù jù zhàng tí kòng xiān shuō guò le, bìng bù dòng yī xiē xíng fǎ. tiān zì hào yī chǎng guān sī, jīn méi yī xiē gān shè, jìng zì píng jìng le. jiāng mā mā qiān ēn wàn xiè. tí kòng lì qǐ shēn lái dào: nǐ men qiě màn xì jiǎng, wǒ hái yào dào yá mén qù xiè xiè guān fǔ qù. dāng xià tí kòng zuò bié zì qù le.
江溶如籠中放出飛鳥,歡天喜地出了衙門,衙門裡許多人撮空叫喜,擁住了不放。又虧得顧提控走出來,把幾句話解散開了眾人,一同江溶走回家來。江老兒一進門,便喚過妻女來道:「快來拜謝恩人!這番若非提控搭救,險些兒相見不成了。」三個人拜做一堆。提控道:「自家家裡,應得出力,況且是知州老爺神明做主,與我無干,快不要如此!」江嬤嬤便問老兒道:「怎麼回來得這樣撇脫,不曾吃虧麼?」江老兒道:「兩處俱仗提控先說過了,並不動一些刑法。天字號一場官司,今沒一些干涉,竟自平淨了。」江嬤嬤千恩萬謝。提控立起身來道:「你們且慢細講,我還要到衙門去謝謝官府去。」當下提控作別自去了。
jiāng lǎo sòng le chū mén, huí lái duì mā mā shuō: zhèng shì bì mén jiā lǐ zuò, huò cóng tiān shàng lái, shuí xiǎng jù cǐ yī chǎng fēi héng huò, ruò fēi tí kòng chū lì, xìng mìng nán bǎo. jīn suī rán pò fèi le xiē dōng xī, xìng de tài píng wú shì. wǒ měi bù kě wàng ēn dé, zěn shēng chóu bào dé tā biàn hǎo? mā mā dào: wǒ jiā jiā shì xiàng lái bù jiàn zěn de, zhǐ hǎo dù rì, bù zhī nà lǐ dòng le rén yǎn, bèi tiān shā de àn zhāo cǐ fēi zāi. qián rì zhòng bǔ rén yī fān lǔ lüè, láng rú dǎ jié yì bān, xì ruǎn dōng xī jǐn bèi chāo zhā guò le, jīn rì yǒu hé zhòng wù xiè dé tí kòng dà ēn? jiāng lǎo dào: biàn shì méi dōng xī nán chù, jiù còu dé xiē shǎo yě dāng bù dé shù, tā yě wèi bì kěn shòu, zěn me hǎo? mā mā dào: wǒ dào yǒu jù huà shāng liáng, nǚ ér nián yī shí qī suì, wèi zēng xǔ rén. wǒ men zhè yàng rén jiā, jiù xǔ le rén, bù guò shì cūn zhuāng rén hù, bù ruò sòng yǔ tā zuò le qiè, bān tā zuò gè fù xù, zhī chí mén hù, yě miǎn de wài rén qī wǔ. kě bù hǎo? jiāng lǎo dào: cǐ shì dào yě hǎo, zhǐ bù zhī nǚ ér kěn bù kěn. mā mā dào: tí kòng yòu qīng nián, tā jiā dà niáng zǐ yòu xián huì, píng rì jí shì yǔ wǒ nǚ ér shuō dé lái de, gǎn pà yě qíng yuàn. suì huàn nǚ ér lái, bǎ cǐ yì shuō le. nǚ ér dào: cǐ nǎi diē niáng yào bào ēn dé, nǚ ér hé xī cǐ shēn? jiāng lǎo dào: suī rán rú cǐ, tí kòng shì gè jìn dào lǐ de rén, ruò yǔ tā míng shuō, bì shì bù cóng. bù ruò nǐ wǒ sān rén, zhǐ zuò dēng mén bài xiè, yǐ hòu jiù liú xià nǚ ér zài bǐ, tā biàn bù hǎo chuí cí dé. mā mā dào: yán zhī yǒu lǐ. dāng xià sān rén jì yì yǐ dìng, ná běn lì rì lái kàn, lái rì shàng jí.
江老送了出門,回來對嬤嬤說:「正是閉門家裡坐,禍從天上來,誰想據此一場飛橫禍,若非提控出力,性命難保。今雖然破費了些東西,幸得太平無事。我每不可忘恩德,怎生酬報得他便好?」嬤嬤道:「我家家事向來不見怎的,只好度日,不知那裡動了人眼,被天殺的暗招此非災。前日眾捕人一番擄掠,狼如打劫一般,細軟東西盡被抄扎過了,今日有何重物謝得提控大恩?」江老道:「便是沒東西難處,就湊得些少也當不得數,他也未必肯受,怎麼好?」嬤嬤道:「我到有句話商量,女兒年一十七歲,未曾許人。我們這樣人家,就許了人,不過是村莊人戶,不若送與他做了妾,扳他做個婦婿,支持門戶,也免得外人欺侮。可不好?」江老道:「此事倒也好,只不知女兒肯不肯。」嬤嬤道:「提控又青年,他家大娘子又賢惠,平日極是與我女兒說得來的,敢怕也情願。」遂喚女兒來,把此意說了。女兒道:「此乃爹娘要報恩德,女兒何惜此身?」江老道:「雖然如此,提控是個近道理的人,若與他明說,必是不從。不若你我三人,只作登門拜謝,以後就留下女兒在彼,他便不好椎辭得。」嬤嬤道:「言之有理。」當下三人計議已定,拿本曆日來看,來日上吉。
cì rì qǐ zǎo, bǎ nǚ ér zhuāng bàn le, jiāng lǎo fū qī liǎng gè bù xíng, nǚ ér chéng zhe xiǎo jiào, tái jìn chéng zhōng, jìng dào gù jiā lái. tí kòng fū qī jiē le jìn qù, wèn dào: hé shì guāng jiàng? jiāng lǎo dào: lǎo hàn chéng tí kòng huó mìng zhī ēn, jīn rì tóng qī nǚ sān kǒu dēng mén bài xiè. tí kòng fū qī dào: yǒu hé dà shì, zhí de rú cǐ! qiě láo fán xiǎo niáng zǐ guò lái, yī fā bù dāng. jiāng lǎo dào: lǎo hàn yǒu yī jù bù zhī jìn tuì de huà fèng gào: lǎo hàn qián rì ruò shì shòu le fēi xíng, sǐ yú yù dǐ, liú xià qī nǚ, bù zhī rén jì yì yǐ dìng, ná běn lì rì lái kàn, lái rì shàng jí.
次日起早,把女兒裝扮了,江老夫妻兩個步行,女兒乘着小轎,抬進城中,竟到顧家來。提控夫妻接了進去,問道:「何事光降?」江老道:「老漢承提控活命之恩,今日同妻女三口登門拜謝。」提控夫妻道:「有何大事,直得如此!且勞煩小娘子過來,一發不當。」江老道:「老漢有一句不知進退的話奉告:老漢前日若是受了非刑,死於獄底,留下妻女,不知人計議已定,拿本曆日來看,來日上吉。
cì rì qǐ zǎo, bǎ nǚ ér zhuāng bàn le, jiāng lǎo fū qī liǎng gè bù xíng, nǚ ér chéng zhe xiǎo jiào, tái jìn chéng zhōng, jìng dào gù jiā lái. tí kòng fū qī jiē le jìn qù, wèn dào: hé shì guāng jiàng? jiāng lǎo dào: lǎo hàn chéng tí kòng huó mìng zhī ēn, jīn rì tóng qī nǚ sān kǒu dēng mén bài xiè. tí kòng fū qī dào: yǒu hé dà shì, zhí de rú cǐ! qiě láo fán xiǎo niáng zǐ guò lái, yī fā bù dāng. jiāng lǎo dào: lǎo hàn yǒu yī jù bù zhī jìn tuì de huà fèng gào: lǎo hàn qián rì ruò shì shòu le fēi xíng, sǐ yú yù dǐ, liú xià qī nǚ, bù zhī liú luò dào shén chù. jīn xìng de tí kòng jiù mìng zhòng shēng, wú ēn kě bào. zhǐ yǒu xiǎo nǚ ài niáng, jīn nián zhèng shí qī suì, yǔ lǎo qī shāng yì, sòng lái yǔ tí kòng niáng zǐ pù chuáng dié bèi, zuò gè jī zhǒu zhī qī. tí kòng ruò bù qì xián cū chǒu, jiù cǐ fǔ liú, lǎo hàn fū qī zhōng shēn yǒu tuō. jīn rì shì gè jí rì, yī lái dào cǐ bài xiè, èr lái tè sòng xiǎo nǚ shàng mén. tí kòng tīng bà, zhèng sè dào: lǎo zhàng shuō nǎ lǐ huà! gù mǒu ruò zuò cǐ shì, tiān dì bù róng. tí kòng niáng zǐ dào: nán dé lǎo bó bo gān niáng mèi mei yī tóng dào cǐ, qiě qǐng guò xiǎo fàn, yǒu huà zài shuō. tí kòng yī miàn fēn fù chú xià bǎi fàn xiāng dài. yǐn jiǔ zhōng jiān, jiāng lǎo yòu bǎ qián huà tí qǐ, chū wèi bài tí kòng yī bài dào: tí kòng ruò bù shòu lǎo hàn zhī tuō, lǎo hàn sǐ bù míng mù. tí kòng qíng zhī jiāng lǎo xīn qiè, àn zì xiǎng dào: ruò bù quán qiě yīng chéng, cǐ lǎo bì bù kěn zhù, yòu qù bié xún shì duān xiè wǒ, fǎn duō shì le. qiě yī zhe tā yán yǔ, wǒ rì hòu zì yǒu chù zhì. fàn bà, jiāng lǎo fū qī qǐ shēn zuò bié, fēn fù nǚ ér liú zhù, dào: tā zài cǐ fú shì dà niáng. ài niáng hán xiū rěn lèi, yīng le yī shēng. tí kòng dào: xiū yào rú cǐ shuō! jīng qī qiě quán liú xiǎo niáng zǐ pán huán jǐ rì, zì dāng sòng hái. jiāng lǎo fū qī yě dào shì tā yī shí mén miàn shuō huà, liǎng xià xīn zhào bà le.
次日起早,把女兒裝扮了,江老夫妻兩個步行,女兒乘着小轎,抬進城中,竟到顧家來。提控夫妻接了進去,問道:「何事光降?」江老道:「老漢承提控活命之恩,今日同妻女三口登門拜謝。」提控夫妻道:「有何大事,直得如此!且勞煩小娘子過來,一發不當。」江老道:「老漢有一句不知進退的話奉告:老漢前日若是受了非刑,死於獄底,留下妻女,不知流落到甚處。今幸得提控救命重生,無恩可報。止有小女愛娘,今年正十七歲,與老妻商議,送來與提控娘子鋪床疊被,做個箕帚之妻。提控若不棄嫌粗丑,就此俯留,老漢夫妻終身有托。今日是個吉日,一來到此拜謝,二來特送小女上門。」提控聽罷,正色道:「老丈說哪裡話!顧某若做此事,天地不容。」提控娘子道:「難得老伯伯、乾娘、妹妹一同到此,且請過小飯,有話再說。」提控一面分付廚下擺飯相待。飲酒中間,江老又把前話提起,出位拜提控一拜道:「提控若不受老漢之託,老漢死不瞑目。」提控情知江老心切,暗自想道:「若不權且應承,此老必不肯住,又去別尋事端謝我,反多事了。且依着他言語,我日後自有處置。」飯罷,江老夫妻起身作別,分付女兒留住,道:「他在此伏侍大娘。」愛娘含羞忍淚,應了一聲。提控道:「休要如此說!荊妻且權留小娘子盤桓幾日,自當送還。」江老夫妻也道是他一時門面說話,兩下心照罷了。
liǎng kǒu ér qù de, tí kòng niáng zǐ biàn qǐng ài niáng dào lǐ miàn zì jǐ fáng lǐ zuò le, yòu bǎi chū xì guǒ chá pǐn qǐng tā, fēn fù zǒu shǐ yā huán pù shè hǎo yī jiān xiǎo fáng, yī chuáng bèi wò. lián tí kòng niáng zǐ xīn lǐ, yě zhī dào tí kòng yǒu yì liú zhù de, jīn yè bì rán chèn hǎo rì tóng sù. tā běn shì gè dà xián huì bù niǎn suān de rén, yòu píng rì xǐ huān zhe ài niáng, gù cǐ shì jiàn zhōu quán tíng dāng, zhǐ děng tí kòng dào wǎn shòu yòng. zhèng shì:
兩口兒去得,提控娘子便請愛娘到裡面自己房裡坐了,又擺出細果茶品請他,分付走使丫鬟鋪設好一間小房,一床被臥。連提控娘子心裡,也只道提控有意留住的,今夜必然趁好日同宿。他本是個大賢惠不捻酸的人,又平日喜歡着愛娘,故此是件周全停當,只等提控到晚受用。正是:
yī duǒ xiān huā hǎo hù shì, fāng fēi zhǐ dài shǎng huā shí.
一朵鮮花好護侍,芳菲只待賞花時。
děng xián wèi dòng dōng jūn yì, xī chù zhòng jiāng zhàng mù shī.
等閒未動東君意,惜處重將帳幕施。
shuí xiǎng tí kòng shì yè jìng dào zì jiā niáng zǐ fáng lǐ lái shuì le, bú dào ài niáng chù qù. tí kòng niáng zǐ wèn dào: nǐ wèi hé bú dào jiāng xiǎo jiě nà lǐ qù sù? mò yào jì wǒ. tí kòng dào: tā jiā bù xìng zāo nán, wǒ wèi píng rì wǎng lái, chū lì jiù tā. jīn tā bǎ nǚ ér xiè wǒ, wǒ ruò tān le nǚ sè, shì chéng rén wēi chù, suì wǒ yù xīn. yǔ nà hǎi zéi zhǐ bān, yīng bǔ qiǎng lǔ dù cháng yǒu hé liǎng yàng? gù mǒu suī shì xiǎo xiǎo qián chéng, ruò huài le xíng zhǐ, yǒng yuǎn bù yán. tí kòng niáng zǐ jiàn tā shuō chū zhòu lái, zhī shì zhēn xīn. biàn dào: guǒ rán rú cǐ, yě shì nǐ de hǎo chù. zhǐ shì rì jiān hé bù lì cí tuō le, fǎn yòu liú zài jiā zhōng zuò shén? tí kòng dào: jiāng lǎo ér shì lǎo shí rén, ruò wǒ bù yǔn nǚ ér zhī shì, tā yòu wān ròu zuò chuāng, bié xún dào lù xiè wǒ, fǎn wèi bù měi. tā nǚ ér píng rì yǔ nǐ xiāng ài, tōng jiā zǐ mèi, liú xià nǐ chù zhù jǐ rì, zhè què wú fáng. wǒ yì yù jiù cǐ kàn gè zhòng yì de rén jiā zǐ nián, tì tā xún xià yī dòu qīn shì, chéng jiù tā zhōng shēn jié guǒ, yě shì hǎo shì. suǒ yǐ yī shí bù cí tā qù, yuán fēi wǒ zì jiā yǒu yì yě. tí kòng niáng zǐ dào: rú cǐ què hǎo. dāng yè wú cí. zì cǐ jiāng ài niáng zhī zài gù jiā zhù, tí kòng niáng zǐ yǔ tā rú tóng qīn jiě mèi yì bān, shèn shì kàn dài de hǎo. tā xīn zhōng yě shí cháng dǎ diǎn tí kòng dào tā fáng lǐ de, zěn zhī dào:
誰想提控是夜竟到自家娘子房裡來睡了,不到愛娘處去。提控娘子問道:「你為何不到江小姐那裡去宿?莫要忌我。」提控道:「他家不幸遭難,我為平日往來,出力救他。今他把女兒謝我,我若貪了女色,是乘人危處,遂我欲心。與那海賊指扳,應捕搶擄肚腸有何兩樣?顧某雖是小小前程,若壞了行止,永遠不言。」提控娘子見他說出咒來,知是真心。便道:「果然如此,也是你的好處。只是日間何不力辭脫了,反又留在家中做甚?」提控道:「江老兒是老實人,若我不允女兒之事,他又剜肉做瘡,別尋道路謝我,反為不美。他女兒平日與你相愛,通家姊妹,留下你處住幾日,這卻無妨。我意欲就此看個中意的人家子年,替他尋下一斗親事,成就他終身結果,也是好事。所以一時不辭他去,原非我自家有意也。」提控娘子道:「如此卻好。」當夜無詞。自此江愛娘只在顧家住,提控娘子與他如同親姐妹一般,甚是看待得好。他心中也時常打點提控到他房裡的,怎知道:
luò huā yǒu yì suí liú shuǐ, liú shuǐ wú qíng liàn luò huā.
落花有意隨流水,流水無情戀落花。
zhí dài tā nián róng guì hòu, fāng zhī jīn rì bù wèi chà.
直待他年榮貴後,方知今日不為差。
tí kòng zhī rú cháng xiāng chù, bìng bù céng qǐ yī háo xié niàn, shuō yī jù xì huà, lián ài niáng fáng lǐ jiǎo yě bù mài jìn qù yī bù. ài niáng chū shí yí huò, hòu lái yě bù yǐ wèi guài le
提控只如常相處,並不曾起一毫邪念,說一句戲話,連愛娘房裡腳也不邁進去一步。愛娘初時疑惑,後來也不以為怪了
tí kòng yá mén shì duō, shí cháng bù zài jiā lǐ. cōng cōng guò le yī yuè yǒu yú. hū yī rì dé xián zài jiā zhōng, duì niáng zǐ dào: jiāng xiǎo niáng zài jiā, chū yì yào tì tā xún gè rén jiā, jí qiè lǐ còu bù zháo qiǎo. ér jīn yī yuè duō le, jiǔ liú zài cǐ, yě jué bù biàn. bù rú bèi xià xiē lǐ wù, sòng hái tā jiā. tā jiā fù mǔ bì rán wèn qǐ nǚ ér xiāng chù qíng xíng, tā xiǎo dé wǒ xīn shì rú cǐ, zì rán bù lái qiáng wǒ le. tí kòng niáng zǐ dào: shuō dé yǒu lǐ. dāng xià bǎ cǐ yì yǔ jiāng ài niáng shuō míng liǎo. jiù bèi le liù gè hé pán, yòu jiāng chū zhū huā sì duǒ, jīn ěr huán yī shuāng, sòng yǔ jiāng ài niáng chā dài hǎo, yī chéng jiào zhe gè cóng rén jìng sòng dào jiāng lǎo jiā yòng lái. jiāng lǎo fū qī jiē zhe jiào zi, xiǎo dé shì gù jiā sòng nǚ ér huí jiā, xīn lǐ yí dào: wèi hé jiào tā dú zì gè guī lái? wèn dào: tí kòng zài jiā me? cóng rén dào: tí kòng bù dé gōng fū lái, duō duō bài shàng ā diē, zhè jǐ shí yǒu màn le xiǎo niáng zǐ, jīn tè sòng hái fǔ shàng. jiāng lǎo jiàn shuō huà qiāo qī, fǎn huái zhe yī dǔ zi guǐ tāi dào: gǎn pà yǒu shèn bù qià dāng chù. máng lǐng nǚ ér dào lǐ biān zuò le, tóng mā mā xì wèn tā zhè yī yuè de guāng jǐng. ài niáng bǎ gù niáng zǐ xiāng dài shén hòu, bìng tí kòng bù jìn fáng, bù jìn shēn de shì, shuō le yī biàn. jiāng lǎo dāi le yī shǎng dào: zhǎng yào lái wèn gè xìn, zì cóng wèi shì zhī hòu, shēng yì dàn bó, qióng máng méi yǒu gōng fū, yòu shì sù shǒu, bù hǎo shàng mén. yù dài yāng gè rén lái, jí qiè lǐ méi biàn chù. zhī dào nǐ yī jiā hé mù, wú xiē bié huà, shuí xiǎng què rú cǐ xíng jìng. zhè zěn me shuō? mā mā dào: gǎn shì rì zi bù hǎo, yǔ nǚ ér wú yuán fǎ, dé gè rén jiě ráng jiě ráng biàn hǎo. jiāng lǎo dào: qiě děng lìng jiǎn gè rì zi, zài sòng qù yòu zuò chù. ài niáng dào: jù nǚ ér kàn qǐ lái, zhè gù tí kòng bú shì tān cái hào sè zhī rén, nǎi shì zhèng rén jūn zǐ. wǒ jiā qiáng yào xiè tā, tā bù hǎo tuī cí dé, gù cǐ quán liú zhè jǐ shí, shì bù diàn wū wǒ shēn. jīn jì sòng le guī jiā, zì bù bì zài sòng qù. jiāng lǎo dào: suī rán rú cǐ, tā de ēn dé bì jìng bù céng bào dé, fǎn zhù zài tā jiā dǎ jiǎo duō shí, yòu jiā tiān lǐ wù sòng lái, nán dào biàn shì zhè yàng bà le? hái shì gǎi rì zài sòng qù de shì. ài niáng yě bù hǎo zǔ dāng, zhǐ de píng zhe fù mǔ shuō bà le.
提控衙門事多,時常不在家裡。匆匆過了一月有餘。忽一日得閒在家中,對娘子道:「江小娘在家,初意要替他尋個人家,急切里湊不着巧。而今一月多了,久留在此,也覺不便。不如備下些禮物,送還他家。他家父母必然問起女兒相處情形,他曉得我心事如此,自然不來強我了。」提控娘子道:「說得有理。」當下把此意與江愛娘說明了。就備了六個盒盤,又將出珠花四朵,金耳環一雙,送與江愛娘插戴好,一乘轎着個從人徑送到江老家用來。江老夫妻接着轎子,曉得是顧家送女兒回家,心裡疑道:「為何叫他獨自個歸來?」問道:「提控在家麼?」從人道:「提控不得工夫來,多多拜上阿爹,這幾時有慢了小娘子,今特送還府上。」江老見說話蹺蹊,反懷着一肚子鬼胎道:「敢怕有甚不恰當處。」忙領女兒到裡邊坐了,同嬤嬤細問他這一月的光景。愛娘把顧娘子相待甚厚,並提控不進房,不近身的事,說了一遍。江老呆了一晌道:「長要來問個信,自從為事之後,生意淡薄,窮忙沒有工夫,又是素手,不好上門。欲待央個人來,急切里沒便處。只道你一家和睦,無些別話,誰想卻如此行徑。這怎麼說?」嬤嬤道:「敢是日子不好,與女兒無緣法,得個人解禳解禳便好。」江老道:「且等另揀個日子,再送去又做處。」愛娘道:「據女兒看起來,這顧提控不是貪財好色之人,乃是正人君子。我家強要謝他,他不好推辭得,故此權留這幾時,誓不玷污我身。今既送了歸家,自不必再送去。」江老道:「雖然如此,他的恩德畢竟不曾報得,反住在他家打攪多時,又加添禮物送來,難道便是這樣罷了?還是改日再送去的是。」愛娘也不好阻當,只得憑着父母說罷了。
guò le liǎng rì, jiāng lǎo fū qī zuò le xiē bǐng shí, mǎi le jǐ jiàn xīn xiān wù shì, bàn zhe shí lái gè hé pán, yī tán quán jiǔ, gù gè dān fū tiāo le, yòu shì yī chéng jiào tái le nǚ ér. liú xià mā mā kān jiā, jiāng lǎo zì jiā bàn sòng guò gù jiā. tí kòng yíng zhe jiāng lǎo, jiāng lǎo dào qí lái yì, tí kòng zuò sè dào: lǎo zhàng nán dào bù céng wèn jí lìng ài lái? gù mǒu xīn shì wéi tiān kě biǎo, lǎo zhàng hé bù jiàn liàng rú cǐ? cǐ fān jué bù gǎn xiāng liú, shèng huì jǐn lǐng: lìng ài bù nǎi kuǎn jiē, yuán jiào qǐng huí. gǎi rì dēng mén bài xiè! jiāng lǎo jiàn tí kòng cí sè yán zhèng, fāng zhī nǚ ér bú shì kuáng yǔ. lián máng chū mén zhǐ wǎng lái jiào, jiào tā réng jiù tái huí jiā qù. tí kòng liú jiāng lǎo zhuǎn qù chá fàn, jiāng lǎo yě zài sān cí xiè, bù gǎn dāo lǐng, dāng shí bié qù.
過了兩日,江老夫妻做了些餅食,買了幾件新鮮物事,辦着十來個盒盤,一壇泉酒,雇個擔夫挑了,又是一乘轎抬了女兒。留下嬤嬤看家,江老自家伴送過顧家。提控迎着江老,江老道其來意,提控作色道:「老丈難道不曾問及令愛來?顧某心事唯天可表,老丈何不見諒如此?此番決不敢相留,盛惠謹領:令愛不乃款接,原轎請回。改日登門拜謝!」江老見提控詞色嚴正,方知女兒不是誑語。連忙出門止往來轎,叫他仍舊抬回家去。提控留江老轉去茶飯,江老也再三辭謝,不敢叨領,當時別去。
tí kòng zhuǎn lái, shòu le lǐ wù, chū le hé pán, dǎ fā le jiǎo dān qián, fēn fù duō xiè qù le. jìn fáng duì niáng zǐ shuō jiāng lǎo jīn rì fù lái zhī yì. niáng zǐ dào: zhè gè biàn lǎo méi zhèng jīng, nán dào qián fān bù xié, jīn fān yǒu zài xié zhī lǐ? zhǐ shì nán wèi le ài niáng, yòu lái yī fān, bù céng huì dé yī huì qù. tí kòng dào: ruò děng tā xià le jiào, jiē le jìn lái, yòu duō yī fān shì le. bù rú jué jué huí tóu le de shì. zhè lǎo ér zhēn chéng, què bù jiàn jī. jì rú cǐ bǎ nǚ ér xiāng chán, cǐ hòu wǎng lái dào yě yào xī shū le xiē, wài rén bù zhī jiù lǐ, rě dé zào xià yì lùn lái, fǎn hài le nǚ ér zhōng shēn, shì yāo hǎo chéng qiàn le. niáng zǐ dào: shuō dé jí shì. zì cǐ tí kòng jiā bù shì qián rì shí fēn yǔ jiāng jiā wǎng lái dé mì le.
提控轉來,受了禮物,出了盒盤,打發了腳擔錢,分付多謝去了。進房對娘子說江老今日復來之意。娘子道:「這個便老沒正經,難道前番不諧,今番有再諧之理?只是難為了愛娘,又來一番,不曾會得一會去。」提控道:「若等他下了轎,接了進來,又多一番事了。不如決絕回頭了的是。這老兒真誠,卻不見機。既如此把女兒相纏,此後往來到也要稀疏了些,外人不知就裡,惹得造下議論來,反害了女兒終身,是要好成歉了。」娘子道:「說得極是。」自此提控家不似前日十分與江家往來得密了。
nà jiāng jiā yuán wú shén me dà gēn jī, bù guò shēng yì jì chǔ, zì jīng cǐ yī fān héng shì bō xuē zhī hòu, jiā jì xiāo tiáo xià lái. zì gǔ dào: rén jiā tiān zuò. yùn lái shí, zhuàng zhe jiù shì chèn qián de, huǒ yàn yě sì zhǎng qǐ lái yùn tuì shí, zhuàng zhe jiù shì shé běn de, cháo shuǐ yě sì tuì xià qù. jiāng jiā huǐ qì tóu lǐ, lián wǔ shú xíng lǐ shēng yì duō bù jì le. zuò xià bǐng shí, cháng guǎn wǔ qī rì bù fā shì, jiù shì sōu zhēng qì le, wèi zhū gǒu yě bù zhōng. nǐ dào wèi hé rú cǐ? xiān qián wèi shì shí bù duō jǐ rì, zhǐ yīn jīng pà le, zì nǚ ér dào gù jiā qù hòu, guān le yī gè yuè duō diàn mén bù kāi, zhǔ gù jiā duō shēng shū, gǎi xiàng bié jiā qù, jiù biàn ǎo bù zhuǎn lái. kuàng qiě wō dào wèi shì, shēng míng yáng kāi qù bù hǎo tīng, bié rén bù guǎn hǎo dǎi, xìn yǐ wèi shí, jiù pà lái chán zhàng. yǐ cǐ shēng yì lěng luò, rì chī yuè kōng, jiàn jiàn zhī chí bù lái. yào bǎ nǚ ér jià gè rén jiā, sī liang kào tā guò xià bàn shì, yòu gāo bù còu, dī bù jiù, guāng yīn zhǎ yǎn, yī cuò jiù shì lùn nián, nǚ ér yě dà dé guò qī le.
那江家原無甚麼大根基,不過生意濟楚,自經此一番橫事剝削之後,家計蕭條下來。自古道:「人家天做。」運來時,撞着就是趁錢的,火焰也似長起來;運退時,撞着就是折本的,潮水也似退下去。江家悔氣頭裡,連五熟行里生意多不濟了。做下餅食,常管五七日不發市,就是餿蒸氣了,餵豬狗也不中。你道為何如此?先前為事時不多幾日,只因驚怕了,自女兒到顧家去後,關了一個月多店門不開,主顧家多生疏,改向別家去,就便拗不轉來。況且窩盜為事,聲名揚開去不好聽,別人不管好歹,信以為實,就怕來纏帳。以此生意冷落,日吃月空,漸漸支持不來。要把女兒嫁個人家,思量靠他過下半世,又高不湊,低不就,光陰眨眼,一錯就是論年,女兒也大得過期了。
hū yī rì, yī gè huī zhōu shāng rén jīng guò, ǒu rán jiān piē jiàn ài niáng yán sè, fǎng wèn lín rén, xiǎo dé shì mài bǐng jiāng jiā. yīn wèn kě kěn yǔ rén jiā wèi qiè fǒu, lín rén dào: wǎng nián wèi guān shì shí, céng sòng yǔ rén zuò qiè, nà jiā xíng shàn shì, bù kěn shòu hái le de. zuò qiè de shì, zhǐ pà yě kěn. huī shāng tīng dé cǐ huà, qù yāng gè shú shì de méi pó dào jiāng jiā lái shuō cǐ qīn shì, zhǐ yào shì chéng, bù xī zhòng jià. méi pó dé le kǒu qì, zǒu dào jiāng jiā, biàn shuō chū huī shāng xǔ duō fù hòu chù, qíng yuàn chū zhòng lǐ, pìn xiǎo niáng zǐ wèi piān fáng. jiāng lǎo fū qī zhèng zài hóu jí tóu shàng, jiàn shuō dé dòng huǒ, biàn wèn dào: tǎo zài hé chù qù de? méi pó dào: zhè gè cháo fèng zhī zài yáng zhōu kāi dāng zhōng yán, dà rú rén zì zài huī zhōu jiā lǐ. jīn tǎo qù zuò èr rú rén, zhù zài yáng zhōu dāng zhōng, shì liǎng tóu dà de, hǎo bù shòu yòng! yì qiě lù bù duō yuǎn. jiāng lǎo fū qī dào: kěn chū duō shǎo lǐ? méi pó dào: shuō guò zhǐ yào shì chéng, bù xī zhòng jià. nǐ měi néng yào de duō shǎo, nà fù jiā xīn xìng, liào bì gōu nǐ měi xīn xià de, píng nǐ měi tǎo lǐ bà le. jiāng lǎo fū qī shāng liáng dào: nǐ wǒ xīn xià bù gē shě dé nǚ ér, yù dài liú xià tā, yù bù zháo zhè yàng hǎo zhǔ. yǒu xīn dé bǎ yǔ bié chù rén qù, duō tǎo dé xiē lǐ qián, yě gōu xià bàn shì zuò shēng yì dù rì fāng kě. shì bì yào tā sān bǎi liǎng, bù kě shǎo le. shāng liáng yǐ dìng, duì méi pó shuō guò. méi pó dào: sān bǎi liǎng, tè zhòng xiē. jiāng mā mā dào: shǎo yī lí, wǒ yě bù kěn. méi pó dào: qiě tì nǐ men shuō shuō kàn, zhǐ yào shì chéng hòu, xiè wǒ duō xiē ér. sān gè rén jǐn shuō sān bǎi liǎng shì yī dà zhǔ cái wù, jí dǐng jià qián le, bù xiǎng shāng rén mù sè xīn zhòng, èr sān bǎi jīn zhī wù, nà lǐ zài tā xīn shàng? yī shuō jiù yǔn. rú shù xià le cái lǐ, jiǎn gè rì zi qǔ le guò qù, kāi chuán wǎng yáng zhōu. jiāng ài niáng kū kū tí tí, zì dào zhōng shēn bù dé jiàn fù mǔ le. jiāng lǎo suī shì mài qù le nǚ ér, xīn zhōng qī chǔ, què xìng de le yī zhǔ dà cái, zài jiā bié zuò shēng lǐ bù tí.
忽一日,一個徽州商人經過,偶然間瞥見愛娘顏色,訪問鄰人,曉得是賣餅江家。因問可肯與人家為妾否,鄰人道:「往年為官事時,曾送與人做妾,那家行善事,不肯受還了的。做妾的事,只怕也肯。」徽商聽得此話,去央個熟事的媒婆到江家來說此親事,只要事成,不惜重價。媒婆得了口氣,走到江家,便說出徽商許多富厚處,情願出重禮,聘小娘子為偏房。江老夫妻正在喉急頭上,見說得動火,便問道:「討在何處去的?」媒婆道:「這個朝奉只在揚州開當中鹽,大孺人自在徽州家裡。今討去做二孺人,住在揚州當中,是兩頭大的,好不受用!亦且路不多遠。」江老夫妻道:「肯出多少禮?」媒婆道:「說過只要事成,不惜重價。你每能要得多少,那富家心性,料必勾你每心下的,憑你每討禮罷了。」江老夫妻商量道:「你我心下不割捨得女兒,欲待留下他,遇不着這樣好主。有心得把與別處人去,多討得些禮錢,也勾下半世做生意度日方可。是必要他三百兩,不可少了。」商量已定,對媒婆說過。媒婆道:「三百兩,忒重些。」江嬤嬤道:「少一厘,我也不肯。」媒婆道:「且替你們說說看,只要事成後,謝我多些兒。」三個人盡說三百兩是一大主財物,極頂價錢了,不想商人慕色心重,二三百金之物,那裡在他心上?一說就允。如數下了財禮,揀個日子娶了過去,開船往揚州。江愛娘哭哭啼啼,自道終身不得見父母了。江老雖是賣去了女兒,心中淒楚,卻幸得了一主大財,在家別做生理不題。
què shuō gù tí kòng zài zhōu liù nián, liǎng kǎo yì mǎn, lì dāng fù jīng tīng kǎo. lì bù diǎn mǎo guò, bō chū zài hán shì láng mén xià bàn shì xiào láo. nà hán shì láng shì gè zhèng zhí zhōng hòu de dà chén, jiàn tí kòng jǐn hòu xiǎo xīn, yí biǎo kě guān, yě zì lìng yǎn kàn tā, shí liú zài yá qián tīng hóu chāi yì. yī rì shì láng chū qù bài kè, tí kòng bù gǎn shàn lí yá mén zuǒ yòu, zhī zài qián táng cì hóu guī lái. děng le xǔ jiǔ, shì láng yòu wǎng yuǎn chù fù xí, yī shí wèi hái. tí kòng děng de bù nài fán, kùn juàn qǐ lái, zuò zài kǎn shàng dǎ dǔn, méng lóng shuì qù. jiàn kōng zhōng yún duān lǐ huáng lóng xiàn shēn, cǎi xiá yī piàn, yìng zài zì jǐ shēn shàng, zhèng zài jīng kàn zhī jì, hū yǒu rén cù tā qǐ lái, sà rán jīng jué, nǎi shì hòu táng chuán hū, gāo shēng hē: fū rén chū lái! tí kòng cāng huáng shī cuò, lián máng qū bì bù jí. fū rén bù dào qián táng, qīn kàn jiàn tí kòng huāng jù zǒu chū zhī zhuàng, zhe rén huàn tā zhuǎn lái. tí kòng zì dào shī le lǐ dù, bì zāo zuì zé, qū zhì tíng zhōng guì dǎo, fǔ fú dì xià, bù gǎn yǎng shì. fū rén dào: tái qǐ tóu lái wǒ kàn. tí kòng bù gǎn fàng sì, lüè bǎ bó zi yī shēn, fū rén kàn jiàn dào: kuài zhàn qǐ lái, nǐ mò bú shì tài cāng gù tí kòng me? wèi hé zài cǐ? tí kòng dào: bù gǎn, xiǎo lì gù fāng, guān shì tài cāng rén, kǎo mǎn fù jīng, zài cǐ bàn shì. fū rén dào: nǐ rèn dé wǒ fǒu? tí kòng bù zhī shén me yuán gù, mō gè tóu lù bù zháo, bù gǎn dá yīng yī shēng. fū rén xiào dào: qiè shēn fēi bié rén, jí shì mài bǐng jiāng jiā nǚ ér yě. xī nián huī zhōu shāng rén qǔ qù, yǐ qīn nǚ xiāng dài. hòu lái jià yú hán xiàng gōng wèi cì fáng. zhèng fū rén wáng shì, xiàng gōng lì wèi jì shì, jīn yǐ shòu guò fēng gào, xiǎng lái cǐ děng róng huá, jiē jūn suǒ zhì yě. ruò shì dāng nián fēi jūn hòu dé, yì hái qiè shēn, jīn rì ān néng dào cǐ dì wèi? qiè shēn shí kè zài xīn, zhèng hèn wú yóu bǔ bào. jīn tiān xìng xiāng féng yú cǐ, dāng yǔ xiàng gōng shuō zhī jiù lǐ, shǎo tú bào xiào. tí kòng tīng bà, huǎng rú mèng zhōng yì bān, tōu yǎn qù zhe táng shàng fū rén, zhèng shì jiāng jiā ài niáng. xīn xià dào: shuí xiǎng tā què yǒu zhè gè dì wèi? yòu xún sī dào: tā fēn míng mài yǔ huī zhōu shāng rén zuò qiè le, rú hé què jià dé yǔ hán xiàng gōng? fāng cái tīng jiàn shuō huī shāng yǐ qīn nǚ xiāng dài, zhè yòu bù zhī zěn me jiě shuō. dāng xià tuì chū wài lái, sī xià tōu wèn hán fǔ lǎo dōu guǎn, fāng zhī shì tǐ bèi xì.
卻說顧提控在州六年,兩考役滿,例當赴京聽考。吏部點卯過,撥出在韓侍郎門下辦事效勞。那韓侍郎是個正直忠厚的大臣,見提控謹厚小心,儀表可觀,也自另眼看他,時留在衙前聽侯差役。一日侍郎出去拜客,提控不敢擅離衙門左右,只在前堂伺侯歸來。等了許久,侍郎又往遠處赴席,一時未還。提控等得不耐煩,困倦起來,坐在檻上打盹,朦朧睡去。見空中雲端里黃龍現身,彩霞一片,映在自己身上,正在驚看之際,忽有人蹴他起來,颯然驚覺,乃是後堂傳呼,高聲喝:「夫人出來!」提控倉惶失措,連忙趨避不及。夫人步到前堂,親看見提控慌遽走出之狀,着人喚他轉來。提控自道失了禮度,必遭罪責,趨至庭中跪倒,俯伏地下,不敢仰視。夫人道:「抬起頭來我看。」提控不敢放肆,略把脖子一伸,夫人看見道:「快站起來,你莫不是太倉顧提控麼?為何在此?」提控道:「不敢,小吏顧芳,關是太倉人,考滿赴京,在此辦事。」夫人道:「你認得我否?」提控不知甚麼緣故,摸個頭路不着,不敢答應一聲。夫人笑道:「妾身非別人,即是賣餅江家女兒也。昔年徽州商人娶去,以親女相待。後來嫁於韓相公為次房。正夫人亡逝,相公立為繼室,今已受過封誥,想來此等榮華,皆君所致也。若是當年非君厚德,義還妾身,今日安能到此地位?妾身時刻在心,正恨無由補報。今天幸相逢於此,當與相公說知就裡,少圖報效。」提控聽罷,恍如夢中一般,偷眼覷着堂上夫人,正是江家愛娘。心下道:「誰想他卻有這個地位?」又尋思道:「他分明賣與徽州商人做妾了,如何卻嫁得與韓相公?方才聽見說徽商以親女相待,這又不知怎麼解說。」當下退出外來,私下偷問韓府老都管,方知事體備細。
dāng rì huī shāng qǔ qù shí jié, huī rén fēng sú, zhuān yào nào fáng chǎo xīn láng. fán shì qīn wēi péng yǒu xiāng shí de, zài zhù chù suǒ zài, wén zhī qǔ qīn, jiù xié le jiǔ kē qián lái chēng qìng. shuō huà zhī jiān, míng wèi zhù sòng, shí bàn dài xiào shuǎ, bǎ xīn láng guàn dé làn zuì fāng yǐ wèi lè. shì yè huī shāng zuì jí, jiǎng bù dé shén me yún yǔ gōu dāng, zài xīn rén zhěn pàn yī jué shuì dào, zhí zhì tiān míng. méng lóng zhōng jiàn yī gè jīn jiǎ shén rén, jiāng guā chuí pū tā nǎo gài yī xià, cù tā qǐ lái dào: cǐ nǎi èr pǐn fū rén, fēi fán rén zhī pèi, bù kě zào cì hú xíng! ruò wéi wǒ yán, bì yǒu dà jiù! huī shāng jīng xǐng, jué dé tóu téng yì cháng, zhǐ de bā le qǐ lái, zì xiǎng cǐ mèng xī qí, xīn xià yí huò. píng rì zuì xìn de shì guān shèng líng qiān, shū xǐ bì, kāi gè suí shēn xiǎo xiá, qǔ chū shí gè qián lái, duì kōng xū chéng dǎo gào, kàn yǔ cǐ nǚ yuán fēn rú hé, bo dé gè yǐ wù, nǎi shì dì shí wǔ qiān, qiān yuē:
當日徽商娶去時節,徽人風俗,專要鬧房炒新郎。凡是親威朋友相識的,在住處所在,聞知娶親,就攜了酒磕前來稱慶。說話之間,名為祝頌,實半帶笑耍,把新郎灌得爛醉方以為樂。是夜徽商醉極,講不得甚麼雲雨勾當,在新人枕畔一覺睡倒,直至天明。朦朧中見一個金甲神人,將瓜錘撲他腦蓋一下,蹴他起來道:「此乃二品夫人,非凡人之配,不可造次胡行!若違我言,必有大咎!」徽商驚醒,覺得頭疼異常,只得扒了起來,自想此夢稀奇,心下疑惑。平日最信的是關聖靈簽,梳洗畢,開個隨身小匣,取出十個錢來,對空虛誠禱告,看與此女緣分如何,卜得個乙戊,乃是第十五簽,簽曰:
liǎng jiā mén hù gè xiāng dāng, bú shì yīn yuán mò jiào liàng.
兩家門戶各相當,不是姻緣莫較量。
zhí dài chūn fēng hǎo xiāo xī, què diào qín sè xiàng lán fáng.
直待春風好消息,卻調琴瑟向蘭房。
xiáng le qiān yì, yí dào: jì míng shuō bú shì yīn yuán le, yòu dào zhí dài chūn fēng, què diào qín sè, nán dào fàng zhe jiàn huò, děng dài shí lái bù chéng? xīn xià yī fā hú tú, zài jiǎo yī qiān, bo dé gè xīn bǐng, nǎi shì dì qī shí sān qiān. qiān yuē:
詳了簽意,疑道:「既明說不是姻緣了,又道直待春風,卻調琴瑟,難道放着見貨,等待時來不成?」心下一發糊塗,再繳一簽,卜得個辛丙,乃是第七十三簽。簽曰:
yì xī lán fáng fēn bàn chāi, ér jīn hū bào xìn yīn guāi.
憶昔蘭房分半釵,而今忽報信音乖。
chī xīn zhǐ wàng chéng lián lǐ, dào dǐ shuí zhī shì bù xié.
痴心指望成連理,到底誰知事不諧。
dé le zhè qiān, xiǎng dào cǐ qiān shuō huà míng bái, fēn míng bú shì wǒ de yīn yuán, bù néng dào dǐ de le. mèng zhōng shuō yǒu èr pǐn fū rén zhī fēn, ruò bǎ lái lìng jià yǔ rén, kàn shì rú hé? dǎo gào guò, zài bo yī qiān, dé le gè bǐng gēng, nǎi shì dì èr shí qī qiān. qiān yuē:
得了這簽,想道此簽說話明白,分明不是我的姻緣,不能到底的了。夢中說有二品夫人之分,若把來另嫁與人,看是如何?禱告過,再卜一簽,得了個丙庚,乃是第二十七簽。簽曰:
shì jiān wàn wù gè yǒu zhǔ, yī lì yī háo jūn mò qǔ.
世間萬物各有主,一粒一毫君莫取。
yīng xióng háo jié běn tiān shēng, yě xū bù bù xún guī jǔ.
英雄豪傑本天生,也須步步循規矩。
huī shāng kàn bà dào: qiān jù míng bái rú cǐ, bì shì lìng gāi yǒu gè zhǔ, wú yì jué yǐ.
徽商看罷道:「簽句明白如此,必是另該有個主,吾意決矣。」
suī shì zhè děng shuō, rì jiān jiàn tā měi sè, wèi miǎn dòng xīn, rán dàn shì yǒu xiē xié niàn, biàn jué tóu téng. dào wǎn lái zǒu jìn chuáng biān, yù jiā xīn shén huǎng hū, tóu téng nán zhī. huī shāng xiǎng dào: rú cǐ qiāo qī, yào jiàn mèng yán kě jù, qiān yǔ fēn míng. wàn yī pò tā nǚ shēn, bì wèi shén míng suǒ è. bù rú fàng xià niàn tóu, rèn tā zuò gè gān nǚ ér, xún gè rén jià le tā, hòu lái guǒ dé fù guì, yě bù kě zhī. suì bǎ cǐ yì duì jiāng ài niáng shuō dào: zài xià nián sì shí yú suì, yǔ xiǎo niáng zǐ nián jì bù děng. kuàng qiě jiā zhōng yuán yǒu dà rú rén, jīn yáng zhōu diǎn dāng nèi, yòu yǒu èr rú rén. qián rì zhǐ yīn kàn jiàn xiǎo niáng zǐ shēng de mào měi, gù cǐ yī shí pìn qǔ le lái. zuó wǎn mèng jiàn shén míng, shuō xiǎo niáng zǐ shì gè guì rén, yǔ zài xià fēi shì pèi ǒu. jīn bù gǎn hú luàn rǔ mò le xiǎo niáng zǐ, zài xià chī zhǎng yī bàn nián jì, bù ruò rèn yì wèi fù nǚ, děng dài xún gè hǎo yīn yuán pèi zhe, tú gè wǎng lái. xiǎo niáng zǐ yì xià rú hé? jiāng ài niáng tīng jiàn shuō bù zuò qiè zuò nǚ, yǒu shèn me bù kěn chù? dá yīng dào: dàn píng zūn yì, zhǐ kǒng bù zhōng tái jǔ. dāng xià qǐ shēn, chā zhú yě sì bài le huī shāng sì bài. yǐ hòu zhǐ chēng huī shāng zuò diē diē, huī shāng chēng ài niáng zuò dà jiě, gè chuáng ér shuì. tóng háng zhì yáng zhōu dāng lǐ, zhǐ shuō shì lù shàng jié bài de péng yǒu nǚ ér, tuō tā xún rén jiā de, yě jiù fēn fù méi pó tì tā sì xià lǐ xún qīn shì.
雖是這等說,日間見他美色,未免動心,然但是有些邪念,便覺頭疼。到晚來走近床邊,愈加心神恍惚,頭疼難支。徽商想道:「如此蹺蹊,要見夢言可據,簽語分明。萬一破他女身,必為神明所惡。不如放下念頭,認他做個乾女兒,尋個人嫁了他,後來果得富貴,也不可知。」遂把此意對江愛娘說道:「在下年四十餘歲,與小娘子年紀不等。況且家中原有大孺人,今揚州典當內,又有二孺人。前日只因看見小娘子生得貌美,故此一時聘娶了來。昨晚夢見神明,說小娘子是個貴人,與在下非是配偶。今不敢胡亂辱莫了小娘子,在下痴長一半年紀,不若認義為父女,等待尋個好姻緣配着,圖個往來。小娘子意下如何?」江愛娘聽見說不做妾做女,有甚麼不肯處?答應道:「但憑尊意,只恐不中抬舉。」當下起身,插燭也似拜了徽商四拜。以後只稱徽商做「爹爹」,徽商稱愛娘做「大姐「,各床而睡。同行至揚州當里,只說是路上結拜的朋友女兒,托他尋人家的,也就分付媒婆替他四下里尋親事。
zhèng shì chūn chū shí jié, qià hǎo còu qiǎo hán shì láng dài lǐng jiā juàn shàng rèn, zhōu guò yáng zhōu, fū rén yǒu bìng, yào qǔ gè piān fáng, jiù biàn fú shì fū rén, tíng zhōu zài guān xià. cǐ huà yī wén, nèi xiē zuò méi de rú yíng jù shān, lái de hé zhǐ sān sì shí qǐ? gè chù xún jiāng chū lái, duō kàn de bù zhòng yì. luò mò yǒu gè rén shuō: huī zhōu dāng lǐ yǒu gè gān nǚ ér, shuō shì dà cāng zhōu lái de, mó yàng jué měi, yě shì kěn yǔ rén wèi qiè de, wèn wèn yě hǎo. qí jiān jiù yǒu méi pó sì lǎn qù dāng lǐ lái shuō. yuán lái huī zhōu rén yǒu gè pì xìng, shì: wū shā mào, hóng xiù xié, yī shēng zhǐ zhè liǎng jiàn bù zhēng yín zi, qí yú zhū shì qiān lìn le. tīng jiàn shuō gè hán shì láng qǔ qiè, xiān zì ruǎn tān le bàn biān, zì kuā mèng zhào yǒu zhǔn, bā bù dé jiù chéng le. hán fǔ yě jiào rén kàn guò, kàn de shí fēn zhòng yì. huī shāng rèn zuò zì jǐ nǚ ér, bù zhēng cái wù, fǎn péi jià zhuāng, zhǐ tān gè shā mào wǎng lái, biàn zì xīn mǎn yì zú. hán fǔ shì huàn rén jiā, zuò shì bù xiǎo, yòu jiàn huī shāng háng jìng guān miǎn, běn shuō shēn jià, fǎn qīng yì bù dé le, lián chāi huán shǒu shì, duàn pǐ yín liǎng yě xià le sān sì bǎi jīn lǐ wù. huī shāng shòu le, zēng tiān jià shì, zì jǐ chuān le dà fú, dà chuī dà léi, jiāng ài niáng sòng xià guān chuán shàng lái. shì láng yǔ fū rén kàn jiàn rén wù biāo zhì, gèng jiā lǐ yì qí bèi, xīn xià xǐ huān, lìng yǎn kàn dài. dào wǎn yún yǔ zhī jì, yǎn rán shēn shì chù zi, yī fā jìng zhòng. yí lù xiāng chù, shèn shì xiāng de.
正是春初時節,恰好湊巧韓侍郎帶領家眷上任,舟過揚州,夫人有病,要娶個偏房,就便伏侍夫人,停舟在關下。此話一聞,那些做媒的如蠅聚膻,來的何止三四十起?各處尋將出來,多看得不中意。落末有個人說:「徽州當里有個乾女兒,說是大倉州來的,模樣絕美,也是肯與人為妾的,問問也好。「其間就有媒婆四攬去當里來說。原來徽州人有個僻性,是:」烏紗帽」,「紅繡鞋」,一生只這兩件不爭銀子,其餘諸事慳吝了。聽見說個韓侍郎娶妾,先自軟攤了半邊,自誇夢兆有準,巴不得就成了。韓府也叫人看過,看得十分中意。徽商認做自己女兒,不爭財物,反賠嫁裝,只貪個紗帽往來,便自心滿意足。韓府仕宦人家,做事不小,又見徽商行徑冠冕,本說身價,反輕易不得了,連釵環首飾,緞匹銀兩也下了三四百金禮物。徽商受了,增添嫁事,自己穿了大服,大吹大擂,將愛娘送下官船上來。侍郎與夫人看見人物標緻,更加禮義齊備,心下喜歡,另眼看待。到晚雲雨之際,儼然身是處子,一發敬重。一路相處,甚是相得。
dào le jīng zhōng, bù liào fū rén bìng zhòng bù qǐ, yī yīng jiā shì jǐn zhǔ ài niáng zhǎng guǎn. ài niáng chù dé jǐng jǐng yǒu tiáo, shèng guò fū rén zài rì. nèi wài dà xiǎo, wú bù xǐ huān. hán xiàng gōng dé yì, jiǎn gè jí rì, lì wèi jì fáng. qià yù hóng zhì gǎi yuán tán ēn, jìng jiāng jiāng shì rù cè bào qù, qǐng xià le fū rén fēng gào, cóng cǐ nèi wài jù chēng fū rén le. zì cóng zuò le fū rén, xīn lǐ cháng niàn xiān qián jià guò liǎng chù, ruò fēi duō yù zhe hǎo rén, zěn shēng bǎo quán dé nǚ ér zhī shēn, zhì jīn rì yǒu cǐ xiǎng yòng? nà huī shāng rèn zuò gàn yé, wū zì wǎng lái bù jué, bù bì shuō qǐ. zhǐ bù zhī gù tí kòng jìn rì xià luò, hū zài táng qián xiāng yù, qià qià zhèng zài mén xià zǒu dòng. zhèng suǒ wèi:
到了京中,不料夫人病重不起,一應家事盡矚愛娘掌管。愛娘處得井井有條,勝過夫人在日。內外大小,無不喜歡。韓相公得意,揀個吉日,立為繼房。恰遇弘治改元覃恩,竟將江氏入冊報去,請下了夫人封誥,從此內外俱稱夫人了。自從做了夫人,心裡常念先前嫁過兩處,若非多遇着好人,怎生保全得女兒之身,致今日有此享用?那徽商認做干爺,兀自往來不絕,不必說起。只不知顧提控近日下落,忽在堂前相遇,恰恰正在門下走動。正所謂:
yī yè fú píng guī dà hǎi, rén shēng hé chù bù xiāng féng?
一葉浮萍歸大海,人生何處不相逢?
fū rén jiàn le gù tí kòng, fǎn zhuǎn nèi fáng. děng hóu shì láng guī lái, duì shì láng shuō dào: qiè shēn yǒu gè ēn rén, méi lù bào xiào, shuí zhī què zài xiàng gōng yá mén zhōng fú yì. shì láng wèn shì shuí rén, fū rén dào: jí bàn shì lì gù fāng shì yě. shì láng dào: tā yǔ nǐ yǒu hé ēn chù? fū rén dào: qī shēn yuán jí tài cāng rén, tā yě shì tài cāng zhōu lì, yīn qiè jiā lǐ fù mǔ bèi dào bān hài, dé tā jiù jiě, xìng miǎn dà huò. fù mǔ jiāng shēn chóu xiè, jiān cí bù shòu, qiáng liú zài bǐ, tā yǔ qī zǐ dài yǐ bīn lǐ, shì bù xiāng fàn. dú chù shì zhōng yī yuè, yǐ lǐ sòng guī. hòu lái guò jì yǔ huī shāng wèi nǚ, dé yǒu jīn rì, qǐ fēi ēn rén? shì láng dà jīng dào: cǐ liǔ xià huì, lǔ nán zǐ zhī shì, wǒ bèi suǒ nán, bù dào chuán lì zhī zhōng, què yǒu cǐ děng rén rén jūn zǐ, bù kě mái méi le tā. jìng jiāng qí shì xiě chéng yī běn, zòu shàng cháo tíng, běn nèi dà lüè yún: qiè jiàn tài cāng zhōu lì gù fāng, bào bái yuān shì, xiá gǔ zhe yú gōng tíng jùn jué xiè sī, zhēn xīn shǐ hū àn shì. pǐn liú suī jiàn, yì guān suǒ nán. hé xíng tè jīng, yǐ zhāng dǔ xíng.
夫人見了顧提控,返轉內房。等侯侍郎歸來,對侍郎說道:「妾身有個恩人,沒路報效,誰知卻在相公衙門中服役。」侍郎問是誰人,夫人道:「即辦事吏顧芳是也。」侍郎道:「他與你有何恩處?」夫人道:「妻身原籍太倉人,他也是太倉州吏,因妾家裡父母被盜扳害,得他救解,倖免大禍。父母將身酬謝,堅辭不受,強留在彼,他與妻子待以賓禮,誓不相犯。獨處室中一月,以禮送歸。後來過繼與徽商為女,得有今日,豈非恩人?」侍郎大驚道:「此柳下惠,魯男子之事,我輩所難,不道椽吏之中,卻有此等仁人君子,不可埋沒了他。」竟將其事寫成一本,奏上朝廷,本內大略云:竊見太倉州吏顧芳,暴白冤事,俠骨著於公庭;峻絕謝私,貞心矢乎暗室。品流雖濺,衣冠所難。合行特旌,以彰篤行。
xiào zōng jiàn zòu dà xǐ dào: shì jiān nà yǒu cǐ děng rén? jí zhào hán shì láng miàn duì, wèn qí xiáng xì. shì láng yī yī zòu zhī, xiào zōng chēng tàn bù zhì. shì láng dào: cǐ jiē bì xià zhōng xìng zhī huà suǒ zhì, yīng yǔ biǎo yáng. xiào zōng dào: hé zhǐ biǎo yáng, qí rén kān wèi guó jiā suǒ yòng. jīn zài hé chù? shì láng dào: jīn zài jīng zhōng kǎo mǎn, bō chén yá mén bàn shì. xiào zōng huí gù nèi shì, mìng míng nà bù lǐ quē sī guān. sī lǐ jiān bǐng bǐ nèi jiān zòu dào: zuó rì lì bù shàng běn, lǐ bù yí zhì sī quē zhǔ shì yī yuán. xiào zōng dào: hǎo, hǎo. lǐ bù nǎi fēng huà zhī yuán, cǐ rén zhèng hǎo. jí yù pī gù fāng chú bǔ, lì bù zhī dào, hán shì láng dāng xià xiè ēn ér chū.
孝宗見奏大喜道:「世間那有此等人?」即召韓侍郎面對,問其詳細。侍郎一一奏知,孝宗稱嘆不置。侍郎道:「此皆陛下中興之化所致,應與表揚。」孝宗道:「何止表揚,其人堪為國家所用。今在何處?」侍郎道:「今在京中考滿,撥臣衙門辦事。」孝宗回顧內侍,命名那部里缺司官。司禮監秉筆內監奏道:「昨日吏部上本,禮部儀制司缺主事一員。」孝宗道:「好,好。禮部乃風化之原,此人正好。」即御批「顧芳除補,吏部知道」,韓侍郎當下謝恩而出。
shì láng chū yì bù guò yào jiāng tā jīng biǎo yī fān, yǔ tā gè běn děng zhí xián, mèng lǐ yě bù liào shèng ēn rú cǐ jiā jiǎng, zhòu yǔ shū děng měi guān, zhēn gè xǐ chū wàng wài. chū le cháo zhōng, jìng huí yá lái, shuō yǔ fū rén zhī dào. fū rén yě zì huān xǐ bù shèng, xiè dào: duō gǎn xiàng gōng wèi qī bào ēn, qī shēn wàn xìng. shì láng kàn jiàn fū rén huān xǐ, xīn xià yù jiā kuài huó. máng jiào qīn suí bào zhī gù tí kòng. tí kòng wén bào, yóu rú dì xià shēng tiān, hái fú zhe běn děng yī fú, suí zhe qīn suí jìn lái, xiān bài xiè xiàng gōng. shì láng bù kěn shòu lǐ, dào: rú jīn shì cháo tíng mìng guān, zì yǒu tǐ zhì. qiě huàn le guān dài, xiè ēn zhī hòu, rán hòu sī zhái shǎo xù bù chí. xū yú biàn yǒu lǐ bù yá mén rén lái cì hóu, fú shì qù dào hóng péng sì bào le míng. cì zǎo, wǔ mén wài xiè le shèng ēn, dào yá mén dào rèn. zhèng shì:
侍郎初意不過要將他旌表一番,與他個本等職銜,夢裡也不料聖恩如此嘉獎,驟與殊等美官,真箇喜出望外。出了朝中,竟回衙來,說與夫人知道。夫人也自歡喜不勝,謝道:「多感相公為妻報恩,妻身萬幸。」侍郎看見夫人歡喜,心下愈加快活。忙叫親隨報知顧提控。提控聞報,猶如地下升天,還服着本等衣服,隨着親隨進來,先拜謝相公。侍郎不肯受禮,道:「如今是朝廷命官,自有體制。且換了冠帶,謝恩之後,然後私宅少敘不遲。」須臾便有禮部衙門人來伺侯,伏侍去到鴻朋寺報了名。次早,午門外謝了聖恩,到衙門到任。正是:
xī nián xiāo zhǔ lì, jīn rì shū sūn tōng.
昔年蕭主吏,今日叔孫通。
liǎng chì hé céng yì? zhǐ shì jǐn páo hóng.
兩翅何曾異?只是錦袍紅。
dāng rì gù zhǔ shì wán le yá mén lǐ gōng shì, jiù chuān zhe gōng fú, jìng dào hán fǔ sī zhái zhōng lái bài jiàn shì láng. gù zhǔ shì dào: duō xiè ēn xiāng tí xié, zài huáng shàng miàn qián jí lì jǔ jiàn, gù yǒu jīn rì. cǐ ēn tiān gāo dì hòu. hán shì láng dào: cǐ jiē zú xià yīn gōng hào dà, yǐ zhì shèng zhǔ chǒng juàn fēi cháng, dé cǐ shū diǎn, lǎo fū hé gōng zhī yǒu? bài bà, zhǔ shì qǐng bài jiàn fū rén, yǐ xiè zhǔn xǔ dà ēn. shì láng dào: jiàn shì jì tiǎn tóng xiāng, jīn rì biàn tóng qīn wēi. chuán mìng qǐng fū rén chū lái xiāng jiàn. fū rén jiàn zhǔ shì, liǎng xiāng chēng xiè, gè bài le sì bài. fū rén jìn qù zhì jiǔ. shì rì shì láng kuǎn dài zhǔ shì, jǐn huān ér sàn. fū rén yòu chuán wèn gù zhǔ shì lí jiā zài jǐ shí, fù mǔ de ān fǒu xià luò. gù zhǔ shì huí dá dào: lí jiā yī nián, jiāng jiā shēng yì rú cháng, què xìng píng ān wú shì. shì láng yǔ gù zhǔ shì shāng yì, dài zhǔ shì sān yuè zhī hòu, gěi gè jiǎ xiàn huí jí, jiù biàn yāng tā yíng qǔ jiāng lǎo fū fù. gù zhǔ shì lǐng mìng, guǒ rán gěi jiǎ yī jǐn huí xiāng, xiāng rén wú bù chēng xiàn. yīn wǎng jiāng jiā bài hóu, jiù chuán nǚ ér xiāo xī, jiāng jiā xǐ cóng tiān jiàng. zhǔ shì jià mǎn, xié le qī zǐ huí jīng fù rèn, jiù fēn fù èr hào chuán lǐ zhuó luò le jiāng lǎo fū qī. dào jīng xiāng huì, yī jiā huān biàn wú jí.
當日顧主事完了衙門裡公事,就穿着公服,竟到韓府私宅中來拜見侍郎。顧主事道:「多謝恩相提攜,在皇上面前極力舉薦,故有今日。此恩天高地厚。」韓侍郎道:「此皆足下陰功浩大,以致聖主寵眷非常,得此殊典,老夫何功之有?」拜罷,主事請拜見夫人,以謝准許大恩。侍郎道:「賤室既忝同鄉,今日便同親威。」傳命請夫人出來相見。夫人見主事,兩相稱謝,各拜了四拜。夫人進去治酒。是日侍郎款待主事,盡歡而散。夫人又傳問顧主事離家在幾時,父母的安否下落。顧主事回答道:「離家一年,江家生意如常,卻幸平安無事。」侍郎與顧主事商議,待主事三月之後,給個假限回藉,就便央他迎取江老夫婦。顧主事領命,果然給假衣錦回鄉,鄉人無不稱羨。因往江家拜侯,就傳女兒消息,江家喜從天降。主事假滿,攜了妻子回京復任,就分付二號船里着落了江老夫妻。到京相會,一家歡忭無極。
zì cǐ shì láng yǔ zhǔ shì tōng jiā wǎng lái, bèi rú bó shū zǐ zhí yì bān. gù jiā dà niáng zǐ yǔ hán fū rén yù jiā qīn mì, zì bù bì shuō. hòu lái gù zhǔ shì sān zi, jiē dú shū dēng dì. zhǔ shì shòu dēng jiǔ shí wǔ suì, wú bìng ér zhōng. cǐ nǎi shàng tiān hòu bào shàn rén yě. suǒ yǐ fèng quàn shì jiān xíng shàn, yuán shì jī lái zì jiā shòu yòng de.
自此侍郎與主事通家往來,貝如伯叔子侄一般。顧家大娘子與韓夫人愈加親密,自不必說。後來顧主事三子,皆讀書登第。主事壽登九十五歲,無病而終。此乃上天厚報善人也。所以奉勸世間行善,原是積來自家受用的。
yǒu shī wèi zhèng:
有詩為證:
měi sè dāng qián shuí bù mù, kuàng shì chóu ēn qù fù lái.
美色當前誰不幕,況是酬恩去復來。
ruò shǐ ǒu rán tōng yī xiào, hé yuán chuán lì rù róng tái?
若使偶然通一笑,何緣椽吏入容台?