chén wén lǎo zǐ yuē: yǐ zhèng lǐ guó, yǐ qí yòng bīng, yǐ wú shì qǔ tiān xià. xún qīng yuē: rén zhǔ zhě, yǐ guān rén wèi néng zhě yě pǐ fū zhě, yǐ zì néng wèi néng zhě yě. fù zǐ yuē: shì dài fū fēn zhí ér tīng, zhū hóu zhī jūn fēn tǔ ér shǒu, sān gōng zǒng fāng ér yì, zé tiān zǐ gǒng jǐ ér zhèng yǐ. hé yǐ míng qí rán yé? dāng yáo zhī shí, shùn wèi sī tú, qì wèi sī mǎ, yǔ wèi sī kōng, hòu jì wèi tián chóu, kuí wèi lè zhèng, chuí wèi gōng shī, bó yí wèi zhì zōng, gāo yáo wèi lǐ guān, yì zhǎng qū qín. yáo bù néng wèi yī yān, xī yǐ wèi jūn, ér jiǔ zǐ zhě wèi chén, qí gù hé yě? yáo zhī jiǔ fù zhī shì, shǐ jiǔ zǐ gè shòu qí shì, jiē shèng qí rèn yǐ chéng jiǔ gōng. yáo suì chéng chéng gōng yǐ wáng tiān xià.
臣聞老子曰:「以正理國,以奇用兵,以無事取天下。」荀卿曰:「人主者,以官人為能者也;匹夫者,以自能為能者也。」傅子曰:「士大夫分職而聽,諸侯之君分土而守,三公總方而議,則天子拱己而正矣。」何以明其然耶?當堯之時,舜為司徒,契為司馬,禹為司空,后稷為田疇,夔為樂正,倕為工師,伯夷為秩宗,皋陶為理官,益掌驅禽。堯不能為一焉,奚以為君,而九子者為臣,其故何也?堯知九賦之事,使九子各授其事,皆勝其任以成九功。堯遂乘成功以王天下。
hàn gāo dì yuē: fū yùn chóu cè yú wéi wò zhī zhōng, jué shèng yú qiān lǐ zhī wài, wú bù rú zǐ fáng zhèn guó jiā, fǔ bǎi xìng, gěi xiǎng kuì, bù jué liáng dào, wú bù rú xiāo hé lián bǎi wàn zhī jūn, zhàn bì shèng, gōng bì qǔ, wú bù rú hán xìn. sān rén zhě, jiē rén jié yě. wú néng yòng zhī, cǐ wú suǒ yǐ yǒu tiān xià yě.
漢高帝曰:「夫運籌策於幃幄之中,決勝於千里之外,吾不如子房;鎮國家,撫百姓,給餉饋,不絕糧道,吾不如蕭何;連百萬之軍,戰必勝,攻必取,吾不如韓信。三人者,皆人傑也。吾能用之,此吾所以有天下也。」
rén wù zhì yuē: fū yī guān zhī rèn, yǐ yī wèi xié wǔ wèi yī guó zhī zhèng, yǐ wú wèi hé wǔ wèi. gù chén yǐ zì rèn wèi néng, jūn yǐ néng yòng rén wèi néng chén yǐ néng yán wèi néng, jūn yǐ néng tīng wèi néng chén yǐ néng xíng wèi néng, jūn yǐ néng shǎng fá wèi néng. suǒ yǐ bù tóng, gù néng jūn zhòng néng yě.
(《人物誌》曰:「夫一官之任,以一味協五味;一國之政,以無味和五味。故臣以自任為能,君以能用人為能;臣以能言為能,君以能聽為能;臣以能行為能,君以能賞罰為能。所以不同,故能君眾能也。」)
gù yuē: zhī rén zhě, wáng dào yě zhī shì zhě, chén dào yě. wú xíng zhě, wù zhī jūn yě wú duān zhě, shì zhī běn yě. gǔ bù yù wǔ yīn, ér wèi wǔ yīn zhǔ yǒu dào zhě, bù wèi wǔ guān zhī shì, ér wèi lǐ shì zhī zhǔ. jūn shǒu qí dào, guān zhī qí shì, yǒu zì lái yǐ.
故曰:知人者,王道也;知事者,臣道也。無形者,物之君也;無端者,事之本也。鼓不預五音,而為五音主;有道者,不為五官之事,而為理事之主。君守其道,官知其事,有自來矣。
xiān wáng zhī qí rú cǐ yě, gù yòng fēi qí yǒu, rú jǐ yǒu zhī, tōng hū jūn dào zhě yě.
先王知其如此也,故用非其有,如己有之,通乎君道者也。
yì yuē: huái nán zǐ yún: qiǎo jiàng wèi gōng shì, wèi yuán bì yǐ guī, wèi fāng bì yǐ jǔ, wèi píng zhí bì yǐ zhǔn shéng. gōng yǐ jiù yǐ, ér bù zhī guī jǔ zhǔn shéng, ér shǎng qiǎo jiàng. gōng shì yǐ chéng, bù zhī qiǎo jiàng, ér jiē yuē mǒu jūn mǒu wáng zhī gōng shì yě.
(議曰:《淮南子》云:「巧匠為宮室,為圓必以規,為方必以矩,為平直必以準繩。功已就矣,而不知規矩準繩,而賞巧匠。宮室已成,不知巧匠,而皆曰某君某王之宮室也。」
sūn qīng yuē: fū rén zhǔ yù de shàn shè zhòng wēi, zé mò ruò shǐ yì yù de shàn yù zhì yuǎn, zé mò ruò shǐ wáng liáng yù de diào yì tiān xià, zé mò ruò cōng míng jūn zǐ yǐ. qí yòng zhì shén jiǎn, qí wèi shì bù láo, ér gōng míng shén dà. cǐ néng yòng fēi qí yǒu, rú jǐ yǒu zhě yě.
孫卿曰:「夫人主欲得善射中微,則莫若使羿;欲得善御致遠,則莫若使王良;欲得調一天下,則莫若聰明君子矣。其用智甚簡,其為事不勞,而功名甚大。」此能用非其有,如己有者也。)
rén zhǔ bù tōng zhǔ dào zhě, zé bù rán. zì wèi zhī, zé bù néng rèn xián bù néng rèn xián, zé xián zhě è zhī. cǐ gōng míng zhī suǒ yǐ shāng, guó jiā zhī suǒ yǐ wēi.
人主不通主道者,則不然。自為之,則不能任賢;不能任賢,則賢者惡之。此功名之所以傷,國家之所以危。
yì yuē: shēn zi yún: jūn zhī qí dào yě, chén zhī qí shì yě. shí yán shí dāng, bǎi yán bǎi dāng zhě, rén chén zhī shì yě, fēi rén jūn zhī dào yě. shī zi yún: rén chén zhě, yǐ jìn xián wèi gōng yě jūn zhě, yǐ yòng xián wèi gōng yě. jiǎ yì yún: chén wén shèng zhǔ yán wèn qí chén, ér bù zì zào shì, gù shǐ rén chén dé bì jǐn qí yú zhōng, wéi bì xià cái xìng. yóu shì yán zhī, fū jūn bù néng sī qì wěi rèn ér dù xián è néng, qǔ bài zhī dào yě.
(議曰:「《申子》云:「君知其道也,臣知其事也。十言十當,百言百當者,人臣之事也,非人君之道也。」《尸子》云:「人臣者,以進賢為功也;君者,以用賢為功也。」賈誼云:「臣聞聖主言問其臣,而不自造事,故使人臣得必盡其愚忠,惟陛下財幸。」由是言之,夫君不能司契委任而妒賢惡能,取敗之道也。)
tāng wǔ rì ér jǐn yǒu xià shāng zhī cái, yǐ qí dì fēng, ér tiān xià mò gǎn bù yuè fú yǐ qí cái shǎng, ér tiān xià jiē jìng quàn, tōng hū yòng fēi qí yǒu yě.
湯武日而盡有夏商之財,以其地封,而天下莫敢不悅服;以其財賞,而天下皆競勸,通乎用非其有也。
yì yuē: sūn qīng yún: xiū lǐ zhě wáng, wèi zhèng zhě qiáng, qǔ rén zhě ān, jù liǎn zhě wáng. gù wáng zhě fù rén, bà zhě fù shì, jǐn cún zhī guó fù dài fū, wáng guó fù kuāng qiè shí fǔ kù. shì wèi shàng yì xià lòu. yòu yuē: tiān zǐ bù yán duō shǎo, zhū hóu bù yán lì hài, dài fū bù yán dé shī.
(議曰:孫卿云:「修禮者王,為政者強,取人者安,聚斂者亡。故王者富人,霸者富士,僅存之國富大夫,亡國富筐篋、實府庫。是謂上溢下漏。」又曰:「天子不言多少,諸侯不言利害,大夫不言得失。」
xī zhě zhōu lì wáng hǎo lì, jìn róng gōng, ruì liáng fū jiàn yuē: wáng shì qí jiāng bēi hū? róng gōng hǎo zhuān lì ér bù zhī dà nán. fū lì, bǎi wù zhī suǒ shēng yě, tiān dì zhī suǒ zài yě ér yǒu zhuān zhī, qí hài duō yǐ. tiān dì bǎi wù jiē jiāng qǔ yān, hé kě zhuān yě! suǒ lì shén duō ér bù bèi dà nán, yǐ shì jiào wáng, qí néng jiǔ hū? hòu lì wáng guǒ bài.
昔者周厲王好利,近榮公,芮良夫諫曰:「王室其將卑乎?榮公好專利而不知大難。夫利,百物之所生也,天地之所載也;而有專之,其害多矣。天地百物皆將取焉,何可專也!所利甚多而不備大難,以是教王,其能久乎?」後厲王果敗。
wèi wén hóu yù lǐn zāi, sù fú bì zhèng diàn, qún chén jiē kū. gōng zǐ chéng fù qū rù hè yuē: chén wén tiān zǐ cáng yú sì hǎi, zhū hóu cáng yú jìng nèi. fēi qí suǒ cáng, bù yǒu huǒ zāi, bì yǒu rén huàn. xìng wú rén huàn, bù yì shàn hū! kǒng zǐ yuē: bǎi xìng zú, jūn shú bù zú? zhōu yàn yǒu yán yuē: náng lòu chǔ zhōng. yóu cǐ yán zhī, fū shèng wáng yǐ qí dì fēng, yǐ qí cái shǎng, bù yǔ rén zhēng lì, nǎi néng tōng yú wáng dào, shì yòng fēi qí yǒu zhě yě.
魏文侯御廩災,素服避正殿,群臣皆哭。公子成父趨入賀曰:「臣聞天子藏於四海,諸侯藏於境內。非其所藏,不有火災,必有人患。幸無人患,不亦善乎!」孔子曰:「百姓足,君孰不足?」周諺有言曰:「囊漏儲中。」由此言之,夫聖王以其地封,以其財賞,不與人爭利,乃能通於王道,是用非其有者也。)
gù chēng: shè guān fēn zhí, jūn zhī tǐ yě wěi rèn zé chéng, jūn zhī tǐ yě hǎo móu wú juàn, jūn zhī tǐ yě kuān yǐ dé zhòng, jūn zhī tǐ yě hán gòu cáng jí, jūn zhī tǐ yě. jūn yǒu jūn rén zhī tǐ, qí chén wèi ér ài zhī, cǐ dì wáng suǒ yǐ chéng yè yě.
故稱:設官分職,君之體也;委任責成,君之體也;好謀無倦,君之體也;寬以得眾,君之體也;含垢藏疾,君之體也。君有君人之體,其臣畏而愛之,此帝王所以成業也。