chén wén lǎo zǐ yuē:" yǐ zhèng lǐ guó, yǐ qí yòng bīng, yǐ wú shì qǔ tiān xià." xún qīng yuē:" rén zhǔ zhě, yǐ guān rén wéi néng zhě yě pǐ fū zhě, yǐ zì néng wéi néng zhě yě." fù zǐ yuē:" shì dài fū fēn zhí ér tīng, zhū hóu zhī jūn fēn tǔ ér shǒu, sān gōng zǒng fāng ér yì, zé tiān zǐ gǒng jǐ ér zhèng yǐ." hé yǐ míng qí rán yé? dāng yáo zhī shí, shùn wèi sī tú, qì wèi sī mǎ, yǔ wèi sī kōng, hòu jì wèi tián chóu, kuí wéi lè zhèng, chuí wèi gōng shī, bó yí wèi zhì zōng, gāo yáo wèi lǐ guān, yì zhǎng qū qín. yáo bù néng wéi yī yān, xī yǐ wéi jūn, ér jiǔ zǐ zhě wèi chén, qí gù hé yě? yáo zhī jiǔ fù zhī shì, shǐ jiǔ zǐ gè shòu qí shì, jiē shèng qí rèn yǐ chéng jiǔ gōng. yáo suì chéng chéng gōng yǐ wáng tiān xià.
臣闻老子曰:“以正理国,以奇用兵,以无事取天下。”荀卿曰:“人主者,以官人为能者也;匹夫者,以自能为能者也。”傅子曰:“士大夫分职而听,诸侯之君分土而守,三公总方而议,则天子拱己而正矣。”何以明其然耶?当尧之时,舜为司徒,契为司马,禹为司空,后稷为田畴,夔为乐正,倕为工师,伯夷为秩宗,皋陶为理官,益掌驱禽。尧不能为一焉,奚以为君,而九子者为臣,其故何也?尧知九赋之事,使九子各授其事,皆胜其任以成九功。尧遂乘成功以王天下。
hàn gāo dì yuē:" fū yùn chóu cè yú wéi wò zhī zhōng, jué shèng yú qiān lǐ zhī wài, wú bù rú zǐ fáng zhèn guó jiā, fǔ bǎi xìng, gěi xiǎng kuì, bù jué liáng dào, wú bù rú xiāo hé lián bǎi wàn zhī jūn, zhàn bì shèng, gōng bì qǔ, wú bù rú hán xìn. sān rén zhě, jiē rén jié yě. wú néng yòng zhī, cǐ wú suǒ yǐ yǒu tiān xià yě."
汉高帝曰:“夫运筹策于帏幄之中,决胜于千里之外,吾不如子房;镇国家,抚百姓,给饷馈,不绝粮道,吾不如萧何;连百万之军,战必胜,攻必取,吾不如韩信。三人者,皆人杰也。吾能用之,此吾所以有天下也。”
rén wù zhì yuē:" fū yī guān zhī rèn, yǐ yī wèi xié wǔ wèi yī guó zhī zhèng, yǐ wú wèi hé wǔ wèi. gù chén yǐ zì rèn wèi néng, jūn yǐ néng yòng rén wéi néng chén yǐ néng yán wèi néng, jūn yǐ néng tīng wèi néng chén yǐ néng xíng wéi néng, jūn yǐ néng shǎng fá wèi néng. suǒ yǐ bù tóng, gù néng jūn zhòng néng yě."
(《人物志》曰:“夫一官之任,以一味协五味;一国之政,以无味和五味。故臣以自任为能,君以能用人为能;臣以能言为能,君以能听为能;臣以能行为能,君以能赏罚为能。所以不同,故能君众能也。”)
gù yuē: zhī rén zhě, wáng dào yě zhī shì zhě, chén dào yě. wú xíng zhě, wù zhī jūn yě wú duān zhě, shì zhī běn yě. gǔ bù yù wǔ yīn, ér wèi wǔ yīn zhǔ yǒu dào zhě, bù wéi wǔ guān zhī shì, ér wèi lǐ shì zhī zhǔ. jūn shǒu qí dào, guān zhī qí shì, yǒu zì lái yǐ.
故曰:知人者,王道也;知事者,臣道也。无形者,物之君也;无端者,事之本也。鼓不预五音,而为五音主;有道者,不为五官之事,而为理事之主。君守其道,官知其事,有自来矣。
xiān wáng zhī qí rú cǐ yě, gù yòng fēi qí yǒu, rú jǐ yǒu zhī, tōng hū jūn dào zhě yě.
先王知其如此也,故用非其有,如己有之,通乎君道者也。
yì yuē: huái nán zǐ yún:" qiǎo jiàng wèi gōng shì, wèi yuán bì yǐ guī, wèi fāng bì yǐ jǔ, wèi píng zhí bì yǐ zhǔn shéng. gōng yǐ jiù yǐ, ér bù zhī guī jǔ zhǔn shéng, ér shǎng qiǎo jiàng. gōng shì yǐ chéng, bù zhī qiǎo jiàng, ér jiē yuē mǒu jūn mǒu wáng zhī gōng shì yě."
(议曰:《淮南子》云:“巧匠为宫室,为圆必以规,为方必以矩,为平直必以准绳。功已就矣,而不知规矩准绳,而赏巧匠。宫室已成,不知巧匠,而皆曰某君某王之宫室也。”
sūn qīng yuē:" fū rén zhǔ yù de shàn shè zhòng wēi, zé mò ruò shǐ yì yù de shàn yù zhì yuǎn, zé mò ruò shǐ wáng liáng yù de diào yì tiān xià, zé mò ruò cōng míng jūn zǐ yǐ. qí yòng zhì shén jiǎn, qí wèi shì bù láo, ér gōng míng shén dà." cǐ néng yòng fēi qí yǒu, rú jǐ yǒu zhě yě.
孙卿曰:“夫人主欲得善射中微,则莫若使羿;欲得善御致远,则莫若使王良;欲得调一天下,则莫若聪明君子矣。其用智甚简,其为事不劳,而功名甚大。”此能用非其有,如己有者也。)
rén zhǔ bù tōng zhǔ dào zhě, zé bù rán. zì wèi zhī, zé bù néng rèn xián bù néng rèn xián, zé xián zhě è zhī. cǐ gōng míng zhī suǒ yǐ shāng, guó jiā zhī suǒ yǐ wēi.
人主不通主道者,则不然。自为之,则不能任贤;不能任贤,则贤者恶之。此功名之所以伤,国家之所以危。
yì yuē:" shēn zi yún:" jūn zhī qí dào yě, chén zhī qí shì yě. shí yán shí dāng, bǎi yán bǎi dāng zhě, rén chén zhī shì yě, fēi rén jūn zhī dào yě." shī zi yún:" rén chén zhě, yǐ jìn xián wèi gōng yě jūn zhě, yǐ yòng xián wèi gōng yě." jiǎ yì yún:" chén wén shèng zhǔ yán wèn qí chén, ér bù zì zào shì, gù shǐ rén chén dé bì jǐn qí yú zhōng, wéi bì xià cái xìng." yóu shì yán zhī, fū jūn bù néng sī qì wěi rèn ér dù xián è néng, qǔ bài zhī dào yě.
(议曰:“《申子》云:“君知其道也,臣知其事也。十言十当,百言百当者,人臣之事也,非人君之道也。”《尸子》云:“人臣者,以进贤为功也;君者,以用贤为功也。”贾谊云:“臣闻圣主言问其臣,而不自造事,故使人臣得必尽其愚忠,惟陛下财幸。”由是言之,夫君不能司契委任而妒贤恶能,取败之道也。)
tāng wǔ rì ér jǐn yǒu xià shāng zhī cái, yǐ qí dì fēng, ér tiān xià mò gǎn bù yuè fú yǐ qí cái shǎng, ér tiān xià jiē jìng quàn, tōng hū yòng fēi qí yǒu yě.
汤武日而尽有夏商之财,以其地封,而天下莫敢不悦服;以其财赏,而天下皆竞劝,通乎用非其有也。
yì yuē: sūn qīng yún:" xiū lǐ zhě wáng, wéi zhèng zhě qiáng, qǔ rén zhě ān, jù liǎn zhě wáng. gù wáng zhě fù rén, bà zhě fù shì, jǐn cún zhī guó fù dài fū, wáng guó fù kuāng qiè shí fǔ kù. shì wèi shàng yì xià lòu." yòu yuē:" tiān zǐ bù yán duō shǎo, zhū hóu bù yán lì hài, dài fū bù yán dé shī."
(议曰:孙卿云:“修礼者王,为政者强,取人者安,聚敛者亡。故王者富人,霸者富士,仅存之国富大夫,亡国富筐箧、实府库。是谓上溢下漏。”又曰:“天子不言多少,诸侯不言利害,大夫不言得失。”
xī zhě zhōu lì wáng hǎo lì, jìn róng gōng, ruì liáng fū jiàn yuē:" wáng shì qí jiāng bēi hū? róng gōng hǎo zhuān lì ér bù zhī dà nàn. fū lì, bǎi wù zhī suǒ shēng yě, tiān dì zhī suǒ zài yě ér yǒu zhuān zhī, qí hài duō yǐ. tiān dì bǎi wù jiē jiāng qǔ yān, hé kě zhuān yě! suǒ lì shén duō ér bù bèi dà nàn, yǐ shì jiào wáng, qí néng jiǔ hū?" hòu lì wáng guǒ bài.
昔者周厉王好利,近荣公,芮良夫谏曰:“王室其将卑乎?荣公好专利而不知大难。夫利,百物之所生也,天地之所载也;而有专之,其害多矣。天地百物皆将取焉,何可专也!所利甚多而不备大难,以是教王,其能久乎?”后厉王果败。
wèi wén hóu yù lǐn zāi, sù fú bì zhèng diàn, qún chén jiē kū. gōng zǐ chéng fù qū rù hè yuē:" chén wén tiān zǐ cáng yú sì hǎi, zhū hóu cáng yú jìng nèi. fēi qí suǒ cáng, bù yǒu huǒ zāi, bì yǒu rén huàn. xìng wú rén huàn, bù yì shàn hū!" kǒng zǐ yuē:" bǎi xìng zú, jūn shú bù zú?" zhōu yàn yǒu yán yuē:" náng lòu chǔ zhōng." yóu cǐ yán zhī, fū shèng wáng yǐ qí dì fēng, yǐ qí cái shǎng, bù yú rén zhēng lì, nǎi néng tōng yú wáng dào, shì yòng fēi qí yǒu zhě yě.
魏文侯御廪灾,素服避正殿,群臣皆哭。公子成父趋入贺曰:“臣闻天子藏于四海,诸侯藏于境内。非其所藏,不有火灾,必有人患。幸无人患,不亦善乎!”孔子曰:“百姓足,君孰不足?”周谚有言曰:“囊漏储中。”由此言之,夫圣王以其地封,以其财赏,不与人争利,乃能通于王道,是用非其有者也。)
gù chēng: shè guān fēn zhí, jūn zhī tǐ yě wěi rèn zé chéng, jūn zhī tǐ yě hǎo móu wú juàn, jūn zhī tǐ yě kuān yǐ dé zhòng, jūn zhī tǐ yě hán gòu cáng jí, jūn zhī tǐ yě. jūn yǒu jūn rén zhī tǐ, qí chén wèi ér ài zhī, cǐ dì wáng suǒ yǐ chéng yè yě.
故称:设官分职,君之体也;委任责成,君之体也;好谋无倦,君之体也;宽以得众,君之体也;含垢藏疾,君之体也。君有君人之体,其臣畏而爱之,此帝王所以成业也。