sūn zǐ yuē: sān yuē dì lì. dì lì zhě, yuǎn jìn xiǎn yì guǎng xiá shēng sǐ yě. gù bù zhī shān lín xiǎn zǔ jǔ zé zhī xíng zhě, bù néng xíng jūn bù yòng xiāng dǎo, bù néng de dì lì. gù yòng bīng: yǒu sàn dì yǒu qīng dì yǒu zhēng dì yǒu jiāo dì yǒu qú dì yǒu zhòng dì yǒu sì dì yǒu wéi dì yǒu sǐ dì jiǔ dì zhī míng.
孫子曰：「三曰地利。地利者，遠近、險易、廣狹、生死也。故不知山林、險阻、沮澤之形者，不能行軍；不用鄉導，不能得地利。故用兵：有散地、有輕地、有爭地、有交地、有衢地、有重地、有汜地、有圍地、有死地(九地之名)。

zhū hóu zì zhàn qí dì, wèi sàn dì zhàn qí jìng nèi zhī dì, shì zú yì bù zhuān, yǒu zì kuì zhī xīn yě. gù jīng yuē: sàn dì, wú jiāng yī qí zhì yě.
諸侯自戰其地，為散地(戰其境內之地，士卒意不專，有自潰之心也。故《經》曰：「散地，吾將一其志也」)。

rù rén zhī dì ér bù shēn zhě, wèi qīng dì rù rén zhī dì wèi shēn, shì zú yì shàng wèi zhuān, ér qīng zǒu yě. gù jīng yuē: qīng dì, wú jiāng shǐ zhī shǔ yě.
入人之地而不深者，為輕地(入人之地未深，士卒意尚未專，而輕走也。故《經》曰：「輕地，吾將使之屬也」)。

wǒ dé zé lì, bǐ dé yì lì zhě, wèi zhēng dì kě yǐ shǎo shèng zhòng ruò shèng qiáng, wèi shān shuǐ è kǒu yǒu xiǎn gù zhī lì, liǎng dí suǒ zhēng. gù jīng yuē: zhēng dì, wú jiāng qù qí hòu yě.
我得則利，彼得亦利者，為爭地(可以少勝眾、弱勝強，謂山水厄口、有險固之利，兩敵所爭。故《經》曰：「爭地，吾將趣其後也」)。

wǒ kě yǐ wǎng, bǐ kě yǐ lái, wèi jiāo dì dào shàng xiàng jiāo cuò, píng dì yǒu shù dào, wǎng lái jiāo tōng, wú kě jué yě, gù jīng yuē: jiāo dì, wú jiāng gù qí jié yě.
我可以往，彼可以來，為交地(道上相交錯，平地有數道，往來交通，無可絕也，故《經》曰：「交地，吾將固其結也」)。

zhū hóu zhī dì sān shǔ wǒ yǔ dí xiāng duì, ér páng yǒu tā guó yě., xiān zhì ér dé tiān xià zhī zhòng zhě, wèi qú dì xiān zhì qí dì, kě jiāo jié zhū hóu zhī zhòng wèi zhù yě. gù jīng yuē: qú dì, wǒ jiāng jǐn qí shǒu yě.
諸侯之地三屬(我與敵相對，而旁有他國也。)，先至而得天下之眾者，為衢地(先至其地，可交結諸侯之眾為助也。故《經》曰：「衢地，我將謹其守也」)。

rù rén nán fǎn zhī dì shēn, bèi chéng yì duō zhě, wèi zhòng dì yuǎn qù jǐ chéng kuò, shēn rù dí dì, zhuān xīn yì, gù wèi zhī zhòng dì. gù jīng yuē: zhòng dì, wú jiāng jì qí shí yě.
入人難返之地深，背城邑多者，為重地(遠去己城廓，深入敵地，專心意，故謂之重地。故《經》曰：「重地，吾將繼其食也」)。

xíng chū lín xiǎn zǔ jǔ zé, fán nán xíng zhī dào zhě, wèi sì dì sì, jìn rù zhī dì. gù jīng yuē: sì dì, wú jiāng jìn qí tú yě.
行出林、險阻、沮澤，凡難行之道者，為汜地(汜，浸洳之地。故《經》曰：「汜地，吾將進其途也)。

suǒ yóu rù zhě ài, suǒ yǐ guī zhě yū, bǐ guǎ kě yǐ jī wú zhòng zhě, wèi wéi dì suǒ yù cóng rù è xiǎn, yù guī dào yuǎn yě, chí jiǔ zé liáng fá, gù dí kě yǐ shǎo jī wú zhòng zhě. gù jīng yuē: wéi dì, wú jiāng sāi qí què yě.
所由入者隘，所以歸者迂，彼寡可以擊吾眾者，為圍地(所欲從入厄險，欲歸道遠也，持久則糧乏，故敵可以少擊吾眾者。故《經》曰：「圍地，吾將塞其闕也」)。

jí zhàn zé cún, bù jí zé wáng zhě, wèi sǐ dì qián yǒu gāo shān, hòu yǒu dà shuǐ, jìn zé bù dé, tuì fù yǒu ài, yòu liáng fá jué, gù wèi sǐ dì. zài sǐ dì zhě, dāng jí shì zú shàng bǎo, qiáng zhì shū sǐ, gù kě yǐ jù sǐ. gù jīng yuē: sǐ dì, wú jiāng shì zhī yǐ bù huó yě.
疾戰則存，不疾則亡者，為死地(前有高山，後有大水，進則不得，退復有礙，又糧乏絕，故為死地。在死地者，當及士卒尚飽，強志殊死，故可以俱死。故《經》曰：「死地，吾將示之以不活也」)。

shì gù, sàn dì zé wú zhàn shì zú gù jiā, bù kě yǐ zhàn., qīng dì zé wú zhǐ rù dí dì qiǎn, shì yì shàng wèi jiān, bù kě yǐ yù dí, zì dāng jiān qí xīn yě., zhēng dì zé wú gōng sān dào gōng, dāng xiān zhǔ dì lì yě, xiān dé qí dì zhě, bù kě gōng yě., jiāo dì zé wú jué xiāng jí shǔ yě. jiāo dì zhě, jù kě jìn tuì, bù yǐ bīng jué yě., qú dì zé hé jiāo zuǒ zhū hóu yě, dāng jiāo jié yú zhū hóu., zhòng dì zé lüè xù liáng shí yě. rù shēn, shì zú jiān gù, zé kě lüè qǔ cái wù., sì dì zé xíng bù kě zhǐ yě, wéi dì zé móu jī qí móu yě. zé dāng quán móu qí jué, kě yǐ miǎn nán., sǐ dì zé zhàn shū sǐ zhàn yě. wèi zhàn xiān lì zhī yuē: wú lǜ yú zhuàng, yòng jūn bù míng, nǎi suí wéi è zhī dì, yì shì dài fū zhī yōu yě, jiē jiāng zhī zuì yě. jīn rì zhī shì, zài cǐ yī jǔ. ruò bù yòng lì, shēn dāng gāo yě cǎo, wèi chóng shòu shí, qī zǐ wú suǒ qiú suǒ kè zé shēn róng, shǎng lù zài yān, kě bù miǎn zāi..
是故，散地則無戰(士卒顧家，不可以戰。)，輕地則無止(入敵地淺，士意尚未堅，不可以遇敵，自當堅其心也。)，爭地則無攻(三道攻，當先主地利也，先得其地者，不可攻也。)，交地則無絕(相及屬也。交地者，俱可進退，不以兵絕也。)，衢地則合交(佐諸侯也，當交結於諸侯。)，重地則掠(蓄糧食也。入深，士卒堅固，則可掠取財物。)，汜地則行(不可止也)，圍地則謀(擊其謀也。則當權謀奇譎，可以免難。)，死地則戰(殊死戰也。未戰先勵之曰：「無慮愚戇，用軍不明，乃隨圍厄之地，益士大夫之憂也，皆將之罪也。今日之事，在此一舉。若不用力，身當膏野草，為蟲獸食，妻子無所求索；克則身榮，賞祿在焉，可不勉哉。)。」

yòu yǒu liù dì: yǒu tōng, yǒu guà, yǒu zhī, yǒu ài, yǒu xiǎn, yǒu yuǎn liù dì míng yě. wǒ kě yǐ wǎng, bǐ kě yǐ lái, yuē tōng wèi jù zài píng líng, wǎng lái tōng lì yě.. jū tōng dì, xiān chù qí gāo yáng, lì liáng dào, yǐ zhàn zé lì níng zhì rén, wú zhì yú rén. yǐ xiān chù gāo dì, fēn wèi tún shǒu yú guī lái zhī lù, bù shǐ dí jué yǐ liáng dào yě..
又有六地：有通，有掛，有支，有隘，有險，有遠(六地名也)。我可以往，彼可以來，曰通(謂俱在平陵，往來通利也。)。居通地，先處其高陽，利糧道，以戰則利(寧致人，無致於人。已先處高地，分為屯守于歸來之路，不使敵絕已糧道也。)。

kě yǐ wǎng, nán yǐ fǎn, yuē guà guà, xiāng guà qiān yě.. guà xíng yuē: dí wú bèi, chū ér shèng zhī dí yǒu bèi, chū ér bù shèng, nán yǐ fǎn, bù lì dí wú bèi ér chū gōng zhī, shèng kě yě yǒu bèi, bù dé shèng zhī, zé nán hái fǎn yě..
可以往，難以反，曰掛(掛，相掛牽也。)。掛形曰：敵無備，出而勝之；敵有備，出而不勝，難以反，不利(敵無備而出攻之，勝可也；有備，不得勝之，則難還反也。)。

wǒ chū ér bù lì, bǐ chū ér bù lì, yuē zhī zhī, jiǔ yě. jù bù biàn jiǔ xiāng chí yě.. zhī xíng yuē: dí suī lì wǒ, wǒ wú chū, yǐn ér qù yě, lìng dí bàn chū ér jī zhī, lì lì wǒ zhě, yáng bèi wǒ qù, wú chū zhú, dài qí yǐn ér jī zhī, kě bài yě..
我出而不利，彼出而不利，曰支(支，久也。俱不便久相持也。)。支形曰：敵雖利我，我無出，引而去也，令敵半出而擊之，利(利我者，佯背我去，無出逐，待其引而擊之，可敗也。)。

ài xíng yuē: wǒ xiān jū zhī, bì yíng zhī ér dài dí yíng, mǎn yě. yǐ bīng zhèn mǎn yuàn xíng míng, shǐ dí bù dé jìn tuì. ruò dí xiān jū zhī, yíng ér wù cóng yě, bù yíng ér cóng zhī ài xíng zhě, liǎng shān zhī jiān tōng gǔ yě. dí nù, shì bù ráo wǒ yě. jū zhī, bì qián qí è kǒu zhèn, ér shǒu zhī yǐ qí yě. dí jí xiān jū cǐ dì qí kǒu zhèn, wù cóng yě. jí bàn ài zhèn zhě, cóng ér yǔ dí, qí cǐ lì yě..
隘形曰：我先居之，必盈之而待敵(盈，滿也。以兵陣滿院形名，使敵不得進退。)；若敵先居之，盈而勿從也，不盈而從之(隘形者，兩山之間通谷也。敵怒，勢不饒我也。居之，必前齊厄口陣，而守之以奇也。敵即先居此地齊口陣，勿從也。即半隘陣者，從而與敵，其此利也。)。

xiǎn xíng yuē: wǒ xiān jū zhī, bì jū gāo yáng yǐ dài dí jū gāo yáng zhī dì, yǐ dài dí rén. dí rén cóng qí xià yīn lái, jī zhī, shèng yě. ruò dí xiān jū, zé yǐn ér qù zhī, wù cóng yě dì xiǎn, xiān bù kě zhì yú rén yě..
險形曰：我先居之，必居高陽以待敵(居高陽之地，以待敵人。敵人從其下陰來，擊之，勝也。)；若敵先居，則引而去之，勿從也(地險，先不可致於人也。)。

fū yuǎn xíng, gōu shì, nán yǐ tiāo zhàn, ér bù lì tiāo, jìn dí yě. yuǎn xíng, qù guó yuǎn yě. dì gōu děng, wú dú biàn lì, xiān tiāo zhī zhàn, bù lì..
夫遠形，鈎勢，難以挑戰，而不利(挑，近敵也。遠形，去國遠也。地鈎等，無獨便利，先挑之戰，不利。)。

fán cǐ liù zhě, dì zhī dào yě. jiē jiāng zhī zhì rèn, bù kě bù chá.
凡此六者，地之道也。皆將之至任，不可不察。

gù yuē: shēn cǎo wěng huì zhě, suǒ yǐ dùn táo yě shēn gǔ zǔ xiǎn zhě, suǒ yǐ zhǐ yù chē qí yě ài sāi shān lín zhě, suǒ yǐ shǎo jī zhòng yě zhòng shǎo kě yǐ yè jī dí yě pèi zé yǎo míng zhě, suǒ yǐ nì qí xíng yě.
故曰：深草蓊穢者，所以遁逃也；深谷阻險者，所以止御車騎也；隘塞山林者，所以少擊眾也(眾少可以夜擊敵也)；沛澤杳冥者，所以匿其形也。

zhàng wǔ zhī gōu, jiàn chē zhī shuǐ jiàn, jìn yě. yīn zi lián fǎn., shān lín shí jìng, jīng chuān qiū fù jīng chuān, cháng liú zhī chuān., cǎo mù suǒ zài, cǐ bù bīng zhī dì, chē qí èr bù dāng yī.
丈五之溝，漸車之水(漸，浸也。音子廉反。)，山林石徑，涇川丘阜(涇川，常流之川。)，草木所在，此步兵之地，車騎二不當一。

qiū líng màn yǎn xiāng shǔ màn yǎn, yóu lián yán yě shǔ, xù yě, yīn zhī yù fǎn., píng yuán guǎng yě, cǐ chē qí zhī dì, bù bīng shí bù dāng yī.
丘陵漫衍相屬(漫衍，猶聯延也；屬，續也，音之欲反。)，平原廣野，此車騎之地，步兵十不當一。

píng yuán xiāng yuǎn yuǎn, lí yě., yǎng gāo lín xià, cǐ gōng nǔ zhī dì, duǎn bīng shí bù dāng yī. liǎng zhèn xiāng jìn, píng dì qiǎn cǎo, kě qián kě hòu, cǐ zhǎng jǐ zhī dì, jiàn dùn sān bù dāng yī.
平原相遠(遠，離也。)，仰高臨下，此弓弩之地，短兵十不當一。兩陣相近，平地淺草，可前可後，此長戟之地，劍楯三不當一。

guàn wěi zhú xiāo xiāo, hāo yě., cǎo mù méng lóng, lín yè mào jiē, cǐ máo dìng zhī dì, zhǎng jǐ èr bù dāng yī.
雚葦竹簫(簫，蒿也。)，草木蒙籠，林葉茂接，此矛鋌之地，長戟二不當一。

qū dào xiāng fú, xiǎn è xiāng bù, cǐ jiàn dùn zhī dì, gōng nǔ sān bù dāng yī.
曲道相伏，險扼相簿，此劍楯之地，弓弩三不當一。

gù yuē: dì xíng zhě, bīng zhī zhù. yòu yuē: yòng bīng zhī dào, dì lì wèi bǎo. zhào shē qū shān, qín shī suǒ yǐ fù bài hán xìn bèi shuǐ, hàn bīng yóu shì kè shèng. cǐ yòng dì lì zhī lüè yě.
故曰：「地形者，兵之助。」又曰：「用兵之道，地利為寶。」趙奢趨山，秦師所以覆敗；韓信背水，漢兵由是克勝。此用地利之略也。