zhōu lǐ yuē: xún guó chuán dié zhě, fǎn jiān yě. lǚ wàng yún: jiān, gòu fēi yán, jù wèi yī zú. shì zhī yòng jiān zhī dào, fēi yī rì yě. fán yǒu bái qì qún xíng, pái huái jié zhèn lái zhě, wèi tā guó rén lái yù tú, rén bù kě yīng, shì qí suǒ wǎng, suí ér jī zhī, kě de yě. huò yǒu hēi qì lín wǒ jūn shàng, rú chē lún xíng, dí rén shēn rù, móu luàn wú guó chén. huò yǒu hēi qì yóu xíng, zhōng hán wǔ sè, lín wǒ jūn shàng, dí bì móu hé zhū hóu ér fá wú guó, zhū hóu fǎn móu jūn, jūn zì bài. huò yǒu hēi qì rú chuáng, chū yú yíng zhōng, shàng hēi xià huáng, dí yù lái qiú zhàn. wú chéng shí, yán xìn xiāng fǎn, jiǔ rì nèi bì jué, bèi zhī, jí. huò rì yuè yīn chén, wú guāng bù yǔ, huò shí rì zhòu yè bù jiàn rì yuè, míng yuē méng, chén móu zhǔ. gù yuē: jiǔ yīn bù yǔ, chén móu zhǔ yě.
《周禮》曰:「巡國傳諜者,反間也。」呂望云:「間,構飛言,聚為一卒。」是知用間之道,非一日也。(凡有白氣群行,徘徊結陣來者,為他國人來欲圖,人不可應,視其所往,隨而擊之,可得也。或有黑氣臨我軍上,如車輪行,敵人深入,謀亂吾國臣。或有黑氣遊行,中含五色,臨我軍上,敵必謀合諸侯而伐吾國,諸侯反謀軍,軍自敗。或有黑氣如幢,出於營中,上黑下黃,敵欲來求戰。無誠實,言信相反,九日內必覺,備之,吉。或日月陰沉,無光不雨,或十日晝夜不見日月,名曰「蒙」,臣謀主。故曰:久陰不雨,臣謀主也。)
gù jiān yǒu wǔ jiān: yǒu yīn jiān, yǒu nèi jiān, yǒu fǎn jiān, yǒu shēng jiān, yǒu sǐ jiān. wǔ jiān jù qǐ, mò zhī qí dào. yīn jiān zhě, yīn qí xiāng rén ér yòng zhī zhě yě yán dí xiāng yì zhī rén, zhī dí biǎo lǐ xū shí, kě shǐ cì hou tīng chá, tōng cí zhì yán. gù yuē: yīn zhī yòng, shǎng lù wèi xiān yě..
故間有五間:有因間,有內間,有反間,有生間,有死間。五間俱起,莫知其道。因間者,因其鄉人而用之者也(言敵鄉邑之人,知敵表里虛實,可使伺候聽察,通辭致言。故曰:因之用,賞祿為先也。)。
nèi jiān zhě, yīn qí guān rén ér yòng zhī zhě yě yīn qí zài guān shī zhí zhě, ruò xíng zhū zhī zǐ sūn yǔ shòu fá zhī jiā yě. yīn qí yǒu xì, jiù ér yòng zhī..
內間者,因其官人而用之者也(因其在官失職者,若刑誅之子孫與受罰之家也。因其有隙,就而用之。)。
fǎn jiān zhě, yīn dí jiān ér yòng zhī zhě yě cáo gōng yuē: dí shǐ jiān lái shì wǒ, wǒ zhī zhī. yīn hòu lù zhòng xǔ, fǎn shǐ wèi wǒ jiān, gù yuē fǎn jiān. xiāo shì chéng yuē: yán dí shǐ rén lái hòu wǒ, wǒ yáng bù zhī ér shì yǐ xū shì, qián què qī huì, shǐ guī xiāng yǔ, gù yuē fǎn jiān yě..
反間者,因敵間而用之者也(曹公曰:「敵使間來視我,我知之。因厚賂重許,反使為我間,故曰反間。」蕭世誠曰:「言敵使人來候我,我佯不知而示以虛事,前卻期會,使歸相語,故曰反間也。)。
shēng jiān zhě, fǎn bào zhě yě zé jǐ yǒu xián cái zhì móu, néng zì kāi tōng yú dí zhī qīn guì, chá qí dòng jìng, zhī qí shì jì suǒ wèi, yǐ zhī qí shí, hái bào, gù yuē shēng jiān yě..
生間者,反報者也(擇己有賢才智謀,能自開通於敵之親貴,察其動靜,知其事計所為,已知其實,還報,故曰生間也。)。
sǐ zhě jiān, wèi kuáng shì yú wài, lìng wú jiān zhī zhī, ér dài yú dí jiān zhě yě. zuò zhà kuáng zhī shì yú wài, yáng lòu xiè zhī. shǐ wú jiān zhī zhī. wú jiān zhì dí zhōng, wèi dí suǒ de, bì yǐ kuáng shì shū dí, dí cóng ér bèi zhī, wú suǒ xíng bù rán yě, jiān zé sǐ yǐ. yòu, yī yún: dí jiān lái zài yíng, jiān wǒ kuáng shì ér chí guī, rán jiē fēi wú suǒ tú yě. èr jiān jiē bù néng zhī yōu yǐn, gù yuē sǐ jiān. xiāo shì chéng yún: suǒ huò dí rén jí jǐ jūn shì yǒu zhòng zuì xì zhě, gù wèi miǎn, xiāng chì wù xiè, yáng bù mì mì, lìng jū zhě qiè wén zhī. yīn huǎn zhī, shǐ wáng, wáng bì guī dí, yǐ suǒ wén gào zhī, dí bì xìn yān, wǎng bì bù jiān. gù yuē sǐ jiān zhě yě.
死者間,為誑事於外,令吾間知之,而待於敵間者也。(作詐誑之事於外,佯漏泄之。使吾間知之。吾間至敵中,為敵所得,必以誑事輸敵,敵從而備之,吾所行不然也,間則死矣。又,一云:敵間來在營,間我誑事而持歸,然皆非吾所圖也。二間皆不能知幽隱,故曰死間。蕭世誠云:「所獲敵人及己軍士有重罪系者,故為免,相敕勿泄,佯不秘密,令拘者竊聞之。因緩之,使亡,亡必歸敵,以所聞告之,敵必信焉,往必不間。故曰死間者也。)
xī hàn xī yù dōu hù bān chāo, chū wèi jiāng bīng zhǎng shǐ, xī fā zhū guó bù qí èr wàn wǔ qiān jī shā chē, shā chē qiú jiù guī zī. guī zī wáng qiǎn zuǒ jiāng jūn fā wēn sù gū mò wèi tóu, hé wǔ wàn rén zhù zhī. chāo zhào qū jí yú tián shū lè wáng yì yuē: bīng shǎo bù dí, jì mò rú gè jiě sàn qù. yú tián cóng cǐ dōng, zhǎng shǐ yì cóng cǐ xī guī. yè bàn wén gǔ shēng biàn fā. zhòng jiē yǐ wèi rán. nǎi yīn huǎn qín dé shēng kǒu, shēng kǒu guī, yǐ chāo yán gào guī zī. guī zī wén zhī, xǐ, shǐ zuǒ jiāng jūn jiāng wàn qí yú xī jiè zhē chāo, wēn sù wáng jiāng bā qiān qí yú dōng jiè zhē yú tián wáng. rén dìng hòu, chāo mì lìng zhū sī mǎ, lè bīng lì shì. zhì jī míng, chí fù shā chē jūn yíng, yǎn fù zhī, hú jiē jīng zǒu, zhǎn shǒu wǔ qiān jí, shā chē suì jiàng.
昔漢西域都護班超,初為將兵長史,悉發諸國步騎二萬五千擊莎車,莎車求救龜茲。龜茲王遣左將軍發溫宿、姑墨、尉頭,合五萬人助之。超召曲及于闐疏勒王議曰:「兵少不敵,計莫如各解散去。于闐從此東,長史亦從此西歸。夜半聞鼓聲便發。」眾皆以為然。乃陰緩擒得生口,生口歸,以超言告龜茲。龜茲聞之,喜,使左將軍將萬騎於西界遮超,溫宿王將八千騎於東界遮于闐王。人定後,超密令諸司馬,勒兵勵士。至雞鳴,馳赴莎車軍營,掩覆之,胡皆驚走,斬首五千級,莎車遂降。
yòu, gěng yǎn tǎo zhāng bù, bù wén zhī, nǎi shǐ qí dà jiāng fèi yì jūn lì xià, yòu fēn bīng tún zhù ā, bié yú tài shān zhōng chéng liè yíng shù shí yǐ dài yǎn xī liú bèi dōng xià yǔ sūn quán jiāo zhàn, wèi wén dì wén liú bèi shù shān lián yíng qī bǎi yú lǐ, wèi qún chén yuē: bèi bù xiǎo bīng quán, qǐ yǒu qī bǎi lǐ yíng kě yǐ jù dí zhě hū? bāo yuán xí xiǎn zǔ ér wèi jūn zhě, wèi dí suǒ qín, cǐ bīng jì yě. hòu qī rì, quán pò bèi shū dào. jīn zhāng bù liè yíng shù shí, huǎn jí bù néng xiāng jiù. yòu yī jūn kuì, zé zhòng xīn nán gù. cǐ qíng bù suǒ yǐ zǒu jīng wáng yě. bù fēi jì yě, bài qí yí yě.. yǎn dù hé, xiān jī zhù ā, bá zhī, gù kāi wéi yī jiǎo, lìng qí zhòng dé bēn zhōng chéng. zhōng chéng rén wén zhù ā yǐ kuì, dà jù, suì kōng bì wáng qù sūn zǐ yuē: sān jūn kě duó qì, jiāng jūn kě duó xīn. gěng yǎn kāi zhù ā zhī wéi, lìng qí zhòng bēn zhōng chéng, yǐ zhèn bù zhī, yì duó qì duó xīn jì yě. miào yǐ fū..
又,耿弇討張步,步聞之,乃使其大將費邑軍歷下,又分兵屯祝阿,別於太山鍾城列營數十以待弇(昔劉備東下與孫權交戰,魏文帝聞劉備樹柵連營七百餘里,謂群臣曰:「備不曉兵權,豈有七百里營可以拒敵者乎?包原隰險阻而為軍者,為敵所擒,此兵忌也。」後七日,權破備書到。今張步列營數十,緩急不能相救。又一軍潰,則眾心難固。此黥布所以走荊王也。步非計也,敗其宜也。)。弇渡河,先擊祝阿,拔之,故開圍一角,令其眾得奔鍾城。鍾城人聞祝阿已潰,大懼,遂空壁亡去(孫子曰:「三軍可奪氣,將軍可奪心。」耿弇開祝阿之圍,令其眾奔鍾城,以震怖之,亦奪氣、奪心計也。妙矣夫。)。
fèi yì fēn qiǎn qí dì gǎn shǒu jù lǐ, yǎn jìn bīng, xiān xié jù lǐ, duō fá shù mù, yáng yán tián sāi kēng qiàn. shù rì yǒu jiàng zhě, yán yì wén yǎn yù gōng jù lǐ, móu lái jiù zhī. yǎn nǎi yán lìng jūn zhōng qù zhì gōng jù, hòu sān rì dāng xī gōng jù lǐ. yīn huǎn shēng kǒu, lìng dé wáng guī, guī zhě yǐ yǎn qī gào yì. yì zhì guǒ zì jiāng lái jiù zhī, yǎn xǐ wèi zhū jiāng yuē: wú suǒ xiū gōng jù zhě, yù yòu zhì yì ěr. jīn lái, shì wú suǒ qiú yě. jí fēn sān qiān rén shǒu jù lǐ, zì yǐn jīng bīng zhǐ gǎng bǎn, chéng gāo hé zhàn, dà pò zhī, lín zhèn zhǎn yì huò wèn sūn zǐ yuē: dí zhòng ér zhěng, jiāng lái, dài zhī ruò hé? yuē: xiān duó qí suǒ ài, zé tīng yǐ. yòu yuē: shàn zhàn zhě, zhì rén ér bù zhì yú rén. yǎn yáng yán gōng jù lǐ yě, yì duó qí suǒ ài, lìng zì zhì zhī jì yě.. cǐ yòng yīn jiān zhī shì yě.
費邑分遣其弟敢守巨里,弇進兵,先脅巨里,多伐樹木,揚言填塞坑塹。數日有降者,言邑聞弇欲攻巨里,謀來救之。弇乃嚴令軍中趣治攻具,後三日當悉攻巨里。陰緩生口,令得亡歸,歸者以弇期告邑。邑至果自將來救之,弇喜謂諸將曰:「吾所修攻具者,欲誘致邑耳。今來,適吾所求也。」即分三千人守巨里,自引精兵止崗阪,乘高合戰,大破之,臨陣斬邑(或問孫子曰:「敵眾而整,將來,待之若何?」曰:「先奪其所愛,則聽矣。」又曰:「善戰者,致人而不致於人。」弇揚言攻巨里也,亦奪其所愛,令自致之計也。)。此用因間之勢也。
jìn shí, yì zhōu mù luó shàng qiǎn kuí bó gōng lǐ xióng yú pí chéng, dié yǒu shèng fù. xióng nǎi mù wǔ dū rén pǔ tài, biān zhī jiàn xuè, shǐ jué luó shàng, yù wèi nèi yīng, yǐ huǒ wèi qī. shàng xìn zhī, xī chū jīng bīng, qiǎn kuí bó děng lǜ lǐng cóng tài. lǐ xióng xiān shǐ lǐ xiāng yú dào shè fú, tài yǐ zhǎng tī yǐ chéng ér jǔ huǒ, bó jūn jiàn huǒ qǐ, jiē zhēng yuán tī. tài yòu yǐ shéng jí shàng shàng jūn bǎi yú rén, jiē zhǎn zhī. xióng yīn fàng bīng, nèi wài jī zhī, dà pò shàng jūn. cǐ yòng nèi jiān zhī shì yě.
晉時,益州牧羅尚遣隗伯攻李雄於郫城,迭有勝負。雄乃募武都人朴泰,鞭之見血,使譎羅尚,欲為內應,以火為期。尚信之,悉出精兵,遣隗伯等率領從泰。李雄先使李驤於道設伏,泰以長梯倚城而舉火,伯軍見火起,皆爭緣梯。泰又以繩汲上尚軍百餘人,皆斬之。雄因放兵,內外擊之,大破尚軍。此用內間之勢也。
zhèng wǔ gōng yù fá hú, xiān yǐ qí zi qī hú. yīn wèn qún chén yuē: wǒ yù yòng bīng, shuí kě fá zhě? dài fū guān qī sī yuē: hú kě fá. wǔ gōng nù ér lù zhī yuē: hú, xiōng dì zhī guó. zi yán fá zhī, hé yě? hú jūn wén zhī, yǐ zhèng wèi qīn jǐ ér bù bèi zhèng. zhèng xí hú, qǔ zhī hàn shǐ lì shēng shuō qí wáng tián guǎng, guǎng bà bīng, yǔ lì shēng zòng jiǔ. hàn jiāng hán xìn yīn qí wú bèi, xí qí, pò zhī. tián guǎng pēng lì shēng, lì shēng ǒu chéng hán xìn sǐ jiān. táng lǐ jìng fá xiōng nú, yǐ táng jiǎn xiān hé qīn, ér jǐ yǐ bīng chéng qí bù bèi, pò zhī. cǐ lǐ jìng yǐ táng jiǎn wèi sǐ jiān yě.. cǐ yòng sǐ jiān zhī shì yě.
鄭武公欲伐胡,先以其子妻胡。因問群臣曰:「我欲用兵,誰可伐者?」大夫關期思曰:「胡可伐。」武公怒而戮之曰:「胡,兄弟之國。子言伐之,何也?」胡君聞之,以鄭為親己而不備鄭。鄭襲胡,取之(漢使酈生說齊王田廣,廣罷兵,與酈生縱酒。漢將韓信因其無備,襲齊,破之。田廣烹酈生,酈生偶成韓信死間。唐李靖伐匈奴,以唐儉先和親,而己以兵乘其不備,破之。此李靖以唐儉為死間也。)。此用死間之勢也。
chén píng yǐ jīn zòng fǎn jiān yú chǔ jūn, jiān fàn zēng, chǔ wáng yí zhī. cǐ yòng fǎn jiān zhě yě. shì jù bà jì.
陳平以金縱反間於楚軍,間范增,楚王疑之。此用反間者也。(事具(霸紀)。)
gù zhī: sān jūn zhī qīn mò qīn yú jiān, shǎng mò hòu yú jiān, shì mò mì yú jiān. fēi shèng zhì mò néng yòng jiān, fēi mì wēi mò néng dé jiān zhī shí. cǐ sān jūn zhī yào, wéi xián jiāng zhī suǒ liú yì yě.
故知:三軍之親莫親於間,賞莫厚於間,事莫密於間。非聖智莫能用間,非密微莫能得間之實。此三軍之要,唯賢將之所留意也。