fū huǐ yù shì fēi, bù kě dìng yǐ. yǐ hàn gāo zhī lüè ér chén píng zhī móu, huǐ zhī zé shū, yù zhī zé qīn yǐ wén dì zhī míng ér wèi shàng zhī zhōng, shéng zhī yǐ fǎ zé wèi zuì, shī zhī yǐ dé zé wèi gōng. zhī shì zhī tīng zhě, duō yǒu suǒ yóu, duō yǒu suǒ yóu, jí tīng bì bèi yǐ yóu, guò.. hé yǐ zhī qí rán yé?
夫毀譽是非,不可定矣。以漢高之略而陳平之謀,毀之則疏,譽之則親;以文帝之明而魏尚之忠,繩之以法則為罪,施之以德則為功。知世之聽者,多有所尤,多有所尤,即聽必悖矣(尤,過。)。何以知其然耶?
lǚ shì chūn qiū yún: rén yǒu wáng fǔ zhě, yì qí lín zhī zǐ, shì qí xíng bù yán sè yán yǔ dòng zuò tài dù wú wèi ér bù qiè fǔ zhě yě. qiè jué qí gǔ ér dé qí fǔ gǔ, kēng yě., tā rì fù jiàn qí lín zhī zǐ, dòng zuò tài dù wú shì qiè fǔ zhě yě. qí lín zhī zǐ fēi biàn yě, jǐ zé biàn zhī. biàn zhī zhě wú tā, yǒu suǒ yóu yǐ.
《呂氏春秋》云:「人有亡斧者,意其鄰之子,視其行步、顏色、言語、動作、態度無為而不竊斧者也。竊掘其谷而得其斧(谷,坑也。),他日復見其鄰之子,動作、態度無似竊斧者也。其鄰之子非變也,己則變之。變之者無他,有所尤矣。
zhū zhī gù, wèi jiǎ shang yǐ bó yǐ bó zhuì jiǎ, gōng xī jì wèi zhū zhī jūn yuē: bù ruò yǐ zǔ. zhū jūn yuē: shàn! xià lìng, lìng guān wèi jiǎ bì yǐ zǔ. gōng xī jì yīn lìng qí jiā jiē wèi zǔ. rén yǒu shāng zhī zhě yuē: gōng xī jì suǒ yǐ yù yòng zǔ zhě, qí jiā wèi jiǎ shang duō yǐ zǔ yě shāng, bài yě.. zhū jūn bù yuè, yú shì hū zhǐ, wú yǐ zǔ. zhū jūn yǒu suǒ yóu yě. zhū zhī gù wèi jiǎ yǐ zǔ ér biàn yě, gōng xī jì suī duō wèi zǔ, hé shāng? yǐ zǔ bù biàn, gōng xī jì suī wú yǐ wèi zǔ, yì hé yì? wèi zǔ yǔ bù wèi zǔ, bù zú yǐ lèi gōng xī jì zhī shuō yě lèi, rǔ yě.. fán tīng yǒu bù kě bù chá.
邾之故,為甲裳以帛(以帛綴甲),公息忌謂邾之君曰:「不若以組。」邾君曰:「善!」下令,令官為甲必以組。公息忌因令其家皆為組。人有傷之者曰:「公息忌所以欲用組者,其家為甲裳多以組也(傷,敗也。)。」邾君不悅,於是乎止,無以組。邾君有所尤也。邾之故為甲以組而便也,公息忌雖多為組,何傷?以組不便,公息忌雖無以為組,亦何益?為組與不為組,不足以累公息忌之說也(累,辱也。)。凡聽有不可不察。
lóu huǎn yuē: gōng fù wén bó shì yú lǔ, bìng ér sǐ, nǚ zǐ wèi zì shā yú fáng zhōng zhě èr rén. qí mǔ wén zhī, fú kū. qí xiāng shì yuē: yān yǒu zi sǐ ér fú kū hū? qí mǔ yuē: kǒng zǐ, xián rén yě, zhú yú lǔ ér shì rén fú suí zhī. jīn sǐ ér fù rén wèi zì shā. ruò shì zhě, bì qí yú zhǎng zhě báo ér yú fù rén hòu. gù cóng mǔ yán zhī, shì wèi xián mǔ cóng qī yán zhī, shì bù miǎn yú dù qī yě. gù qí yán yī yě, yán zhě yì zé rén xīn biàn yǐ.
樓緩曰:「公父文伯仕於魯,病而死,女子為自殺於房中者二人。其母聞之,弗哭。其相室曰:「焉有子死而弗哭乎?」其母曰:「孔子,賢人也,逐於魯而是人弗隨之。今死而婦人為自殺。若是者,必其於長者薄而於婦人厚。」故從母言之,是為賢母;從妻言之,是不免於妒妻也。故其言一也,言者異則人心變矣。
lè yáng wèi wèi jiāng ér gōng zhōng shān, qí zi zài zhōng shān, zhōng shān zhī jūn pēng qí zi ér yí zhī gēng, lè yáng jǐn chuài zhī. wén hóu yuē: lè yáng yǐ wǒ gù, shí qí zi zhī ròu. dǔ shī zàn yuē: qí zi qiě shí zhī, qí shuí bù shí? lè yáng bà zhōng shān, wén hóu shǎng qí gōng ér yí qí xīn.
樂羊為魏將而攻中山,其子在中山,中山之君烹其子而遺之羹,樂羊盡啜之。文侯曰:「樂羊以我故,食其子之肉。」堵師贊曰:「其子且食之,其誰不食?」樂羊罷中山,文侯賞其功而疑其心。
huái nán zǐ yuē: qīn mǔ wèi qí zi gǔ tū, chū xuè zhì ěr, jiàn zhě yǐ wèi ài zi zhī zhì yě, shǐ zài yú jì mǔ, zé guò zhě yǐ wèi sàn yě. shì zhī qíng yī yě, suǒ yǐ guān zhě yì ěr. cóng chéng shàng shì niú rú yáng, shì yáng rú tún, suǒ jū gāo yě. kuī miàn yú pán shuǐ zé yuán, yú pēi zé fù qí fù qí yīn suí, xùn kuī yě., miàn xíng bù biàn, qí gù yǒu suǒ yuán yǒu suǒ fù qí zhě, suǒ zì kuī zhī yì yě. jīn wú suī yù zhèng shēn ér dài wù, yōng jù zhī shì zhī suǒ zì kuī yú wǒ zhě hū? shì zhī tiān xià shì fēi wú suǒ dìng yě. shì gè shì qí suǒ shì fēi qí suǒ fēi. jīn wú yù zé shì ér jū zhī, zé fēi ér qù zhī, bù zhī shì zhī suǒ shì fēi zhě, shú shì shú fēi zāi!
《淮南子》曰:「親母為其子扢禿,出血至耳,見者以為愛子之至也,使在於繼母,則過者以為悷也。」事之情一也,所以觀者異耳。從城上視牛如羊,視羊如豚,所居高也。窺面於盤水則圓,於柸則[阜耆]([阜耆]音隨,訓虧也。),面形不變,其故有所圓、有所[阜耆]者,所自窺之異也。今吾雖欲正身而待物,庸詎知世之所自窺於我者乎?是知天下是非無所定也。世各是其所是、非其所非。今吾欲擇是而居之,擇非而去之,不知世之所是非者,孰是孰非哉!
yì yuē: fū wàng jiā xùn guó, zé yǐ wèi bù huái qí qīn, ān néng ài jūn? wèi gōng zǐ kāi fāng wú qǐ lè yáng sān rén shì yě. ruò sī qí qīn, zé yuē: jiāng shòu mìng zhī rì zé wàng qí jiā, lín jūn yuē shù zé wàng qí qīn, yuán fú gǔ zé wàng qí shēn. ráng jū shā zhuāng jiǎ shì yě. gù chuán yuē: yù jiā zhī zuì, néng wú cí hū! shěn shì fēi zhě, zé shì qíng de yě.
(議曰:夫忘家殉國,則以為不懷其親,安能愛君?衛公子開方、吳起、樂羊三人是也。若私其親,則曰:「將受命之日則忘其家,臨軍約束則忘其親,援桴鼓則忘其身。」穰苴殺莊賈是也。故《傳》曰:「欲加之罪,能無辭乎!」審是非者,則事情得也。)
gù yǒu zhōng ér jiàn yí zhě, bù kě bù chá.
故有忠而見疑者,不可不察。