yī yuán nián chūn, wáng zhēng yuè.
一、元年春,王正月。
yuán nián zhě hé? jūn zhī shǐ nián yě. chūn zhě hé? suì zhī shǐ yě. wáng zhě shú wèi? wèi wén wáng yě. hé wèi xiān yán wáng ér hòu yán zhēng yuè? wáng zhēng yuè yě. hé yán hū wáng zhēng yuè? dà yī tǒng yě. gōng hé yǐ bù yán jí wèi? chéng gōng yì yě. hé chéng hū gōng zhī yì? gōng jiāng píng guó ér fǎn zhī huán. hé wèi fǎn zhī huán? huán yòu ér guì, yǐn zhǎng ér bēi, qí wèi zūn bēi yě wēi, guó rén mò zhī. yǐn zhǎng yòu xián, zhū dài fū bān yǐn ér lì zhī. yǐn yú shì yān ér cí lì, zé wèi zhī huán zhī jiāng bì děi lì yě. qiě rú huán lì, zé kǒng zhū dài fū zhī bù néng xiāng yòu jūn yě, gù fán yǐn zhī lì wèi huán lì yě. yǐn zhǎng yòu xián, hé yǐ bù yí lì? lì shì yǐ zhǎng bù yǐ xián, lì zi yǐ guì bù yǐ zhǎng. huán hé yǐ guì? mǔ guì yě. mǔ guì zé zi hé yǐ guì? zi yǐ mǔ guì, mǔ yǐ zi guì.
元年者何?君之始年也。春者何?歲之始也。王者孰謂?謂文王也。曷為先言王而後言正月?王正月也。何言乎王正月?大一統也。公何以不言即位?成公意也。何成乎公之意?公將平國而反之桓。曷為反之桓?桓幼而貴,隱長而卑,其為尊卑也微,國人莫知。隱長又賢,諸大夫扳隱而立之。隱於是焉而辭立,則未知桓之將必得立也。且如桓立,則恐諸大夫之不能相幼君也,故凡隱之立為桓立也。隱長又賢,何以不宜立?立適以長不以賢,立子以貴不以長。桓何以貴?母貴也。母貴則子何以貴?子以母貴,母以子貴。
èr sān yuè, gōng jí zhū lóu yí fù méng yú mèi.
二、三月,公及邾婁儀父盟於眛。
jí zhě hé? yǔ yě, huì jí jì jiē yǔ yě. hé wèi huò yán huì, huò yán jí, huò yán jì? huì yóu zuì yě jí yóu jí jí yě jì yóu jì jì yě. jí wǒ yù zhī, jì bù dé yǐ yě. yí fù zhě hé? zhū lóu zhī jūn yě. hé yǐ míng? zì yě. hé wèi chēng zì? bāo zhī yě. hé wèi bāo zhī? wèi qí yǔ gōng méng yě. yǔ gōng méng zhě zhòng yǐ, hé wèi dú bāo hū cǐ? yīn qí kě bāo ér bāo zhī. cǐ qí wèi kě bāo nài hé? jiàn jìn yě. mèi zhě hé? dì qī yě.
及者何?與也,會及暨皆與也。曷為或言會,或言及,或言暨?會猶最也;及猶汲汲也;暨猶暨暨也。及我欲之,暨不得已也。儀父者何?邾婁之君也。何以名?字也。曷為稱字?襃之也。曷為襃之?為其與公盟也。與公盟者眾矣,曷為獨襃乎此?因其可襃而襃之。此其為可襃奈何?漸進也。眛者何?地期也。
sān xià, wǔ yuè, zhèng bó kè duàn yú yān.
三、夏,五月,鄭伯克段於鄢。
kè zhī zhě hé? shā zhī yě. shā zhī zé hé wèi wèi zhī kè? dà zhèng bó zhī è yě. hé wèi dà zhèng bó zhī è? mǔ yù lì zhī, jǐ shā zhī, rú wù yǔ ér yǐ yǐ. duàn zhě hé? zhèng bó zhī dì yě. hé yǐ bù chēng dì? dāng guó yě. qí dì hé? dāng guó yě. qí rén shā wú zhī hé yǐ bù dì? zài nèi yě. zài nèi suī dāng guó bù dì yě, bù dāng guó suī zài wài yì bù dì yě.
克之者何?殺之也。殺之則曷為謂之克?大鄭伯之惡也。曷為大鄭伯之惡?母欲立之,己殺之,如勿與而已矣。段者何?鄭伯之弟也。何以不稱弟?當國也。其地何?當國也。齊人殺無知何以不地?在內也。在內雖當國不地也,不當國雖在外亦不地也。
sì qiū, qī yuè, tiān wáng shǐ zǎi xuǎn lái guī huì gōng zhòng zi zhī fèng.
四、秋,七月,天王使宰咺來歸惠公仲子之賵。
zǎi zhě hé? guān yě. xuǎn zhě hé? míng yě. hé wèi yǐ guān shì? zǎi shì yě. huì gōng zhě hé? yǐn zhī kǎo yě. zhòng zi zhě hé? huán zhī mǔ yě. hé yǐ bù chēng fū rén? huán wèi jūn yě. fèng zhě hé? sàng shì yǒu fèng. fèng zhě, gài yǐ mǎ yǐ chéng mǎ shù bó. chē mǎ yuē fèng, huò cái yuē fù, yì pī yuē suì. huán wèi jūn zé zhū hóu hé wèi lái fèng zhī? yǐn wèi huán lì, gù yǐ huán mǔ zhī sàng gào yú zhū hóu. rán zé hé yán ěr? chéng gōng yì yě. qí yán lái hé? bù jí shì yě. qí yán huì gōng zhòng zi hé? jiān zhī, jiān zhī fēi lǐ yě. hé yǐ bù yán jí zhòng zi? zhòng zi wēi yě.
宰者何?官也。咺者何?名也。曷為以官氏?宰士也。惠公者何?隱之考也。仲子者何?桓之母也。何以不稱夫人?桓未君也。賵者何?喪事有賵。賵者,蓋以馬以乘馬束帛。車馬曰賵,貨財曰賻,衣被曰襚。桓未君則諸侯曷為來賵之?隱為桓立,故以桓母之喪告於諸侯。然則何言爾?成公意也。其言來何?不及事也。其言惠公仲子何?兼之,兼之非禮也。何以不言及仲子?仲子微也。
wǔ jiǔ yuè, jí sòng rén méng yú sù.
五、九月,及宋人盟於宿。
shú jí zhī? nèi zhī wēi zhě yě.
孰及之?內之微者也。
liù dōng, shí yǒu èr yuè, jì bó lái.
六、冬,十有二月,祭伯來。
jì bó zhě hé? tiān zǐ zhī dài fū yě. hé yǐ bù chēng shǐ? bēn yě. bēn zé hé wèi bù yán bēn? wáng zhě wú wài, yán bēn zé yǒu wài zhī cí yě.
祭伯者何?天子之大夫也。何以不稱使?奔也。奔則曷為不言奔?王者無外,言奔則有外之辭也。
qī gōng zǐ yì shī zú.
七、公子益師卒。
hé yǐ bù rì? yuǎn yě. suǒ jiàn yì cí, suǒ wén yì cí, suǒ chuán wén yì cí.
何以不日?遠也。所見異辭,所聞異辭,所傳聞異辭。