èr shí sān nián, wáng jiāng zhù wú shè ér wèi zhī dà lín. dān mù gōng yuē: bù kě. zuò zhòng bì yǐ jué mín zī, yòu zhù dà zhōng yǐ xiān qí jì. ruò jī jù jì sàng, yòu xiān qí jì, shēng hé yǐ zhí? qiě fú zhōng bù guò yǐ dòng shēng, ruò wú shè yǒu lín, ěr fú jí yě. fū zhōng shēng yǐ wèi ěr yě, ěr suǒ bù jí, fēi zhōng shēng yě. yóu mù suǒ bù jiàn, bù kě yǐ wèi mù yě. fū mù zhī chá dù yě, bù guò bù wǔ chǐ cùn zhī jiān qí chá sè yě, bù guò mò zhàng xún cháng zhī jiān. ěr zhī chá hé yě, zài qīng zhuó zhī jiān qí chá qīng zhuó yě, bù guò yī rén zhī suǒ shèng. shì gù xiān wáng zhī zhì zhōng yě, dà bù chū jūn, zhòng bù guò shí. lǜ dù liàng héng yú shì hū shēng, xiǎo dà qì yòng yú shì hū chū, gù shèng rén shèn zhī. jīn wáng zuò zhōng yě, tīng zhī fú jí, bǐ zhī bù dù, zhōng shēng bù kě yǐ zhī hé, zhì dù bù kě yǐ chū jié, wú yì yú lè ér xiān mín cái, jiāng yān yòng zhī!
二十三年,王將鑄無射而為之大林。單穆公曰:「不可。作重幣以絕民資,又鑄大鐘以鮮其繼。若積聚既喪,又鮮其繼,生何以殖?且夫鐘不過以動聲,若無射有林,耳弗及也。夫鐘聲以為耳也,耳所不及,非鐘聲也。猶目所不見,不可以為目也。夫目之察度也,不過步武尺寸之間;其察色也,不過墨丈尋常之間。耳之察和也,在清濁之間;其察清濁也,不過一人之所勝。是故先王之制鐘也,大不出鈞,重不過石。律度量衡於是乎生,小大器用於是乎出,故聖人慎之。今王作鍾也,聽之弗及,比之不度,鐘聲不可以知和,制度不可以出節,無益於樂而鮮民財,將焉用之!
fū lè bù guò yǐ tīng ěr, ér měi bù guò yǐ guān mù. ruò tīng lè ér zhèn, guān měi ér xuàn, huàn mò shén yān. fū ěr mù, xīn zhī shū jī yě, gù bì tīng hé ér shì zhèng. tīng hé zé cōng, shì zhèng zé míng. cōng zé yán tīng, míng zé dé zhāo. tīng yán zhāo dé, zé néng sī lǜ chún gù. yǐ yán dé yú mín, mín xīn ér dé zhī, zé guī xīn yān. shàng dé mín xīn yǐ zhí yì fāng, shì yǐ zuò wú bù jì, qiú wú bù huò. rán zé néng lè. fū ěr nèi hé shēng, ér kǒu chū měi yán, yǐ wèi xiàn lìng, ér bù zhū mín, zhèng zhī yǐ dù liàng, mín yǐ xīn lì, cóng zhī bù juàn, chéng shì bù èr, lè zhī zhì yě. kǒu nèi wèi ér ěr nèi shēng, shēng wèi shēng qì. qì zài kǒu wèi yán, zài mù wèi míng. yán yǐ xìn míng, míng yǐ shí dòng. míng yǐ chéng zhèng, dòng yǐ zhí shēng. zhèng chéng shēng zhí, lè zhī zhì yě. ruò shì tīng bù hé, ér yǒu zhèn xuàn, zé wèi rù bù jīng, bù jīng zé qì yì, qì yì zé bù hé. yú shì hū yǒu kuáng bèi zhī yán, yǒu xuàn huò zhī míng, yǒu zhuǎn yì zhī míng, yǒu guò tè zhī dù. chū lìng bù xìn, xíng zhèng fàng fēn, dòng bù shùn shí, mín wú jù yī, bù zhī suǒ lì, gè yǒu lí xīn. shàng shī qí mín, zuò zé bù jì, qiú zé bù huò, qí hé yǐ néng lè? sān nián zhī zhōng, ér yǒu lí mín zhī qì èr yān, guó qí wēi zāi!
「夫樂不過以聽耳,而美不過以觀目。若聽樂而震,觀美而眩,患莫甚焉。夫耳目,心之樞機也,故必聽和而視正。聽和則聰,視正則明。聰則言聽,明則德昭。聽言昭德,則能思慮純固。以言德於民,民歆而德之,則歸心焉。上得民心以殖義方,是以作無不濟,求無不獲。然則能樂。夫耳內和聲,而口出美言,以為憲令,而布諸民,正之以度量,民以心力,從之不倦,成事不貳,樂之至也。口內味而耳內聲,聲味生氣。氣在口為言,在目為明。言以信名,明以時動。名以成政,動以殖生。政成生殖,樂之至也。若視聽不和,而有震眩,則味入不精,不精則氣佚,氣佚則不和。於是乎有狂悖之言,有眩惑之明,有轉易之名,有過慝之度。出令不信,刑政放紛,動不順時,民無據依,不知所力,各有離心。上失其民,作則不濟,求則不獲,其何以能樂?三年之中,而有離民之器二焉,國其危哉!」
wáng fú tīng, wèn zhī líng zhōu jiū. duì yuē: chén zhī shǒu guān fú jí yě. chén wén zhī, qín sè shàng gōng, zhōng shàng yǔ, shí shàng jiǎo, páo zhú lì zhì, dà bù yú gōng, xì bù guò yǔ. fū gōng, yīn zhī zhǔ yě, dì yǐ jí yǔ. shèng rén bǎo lè ér ài cái, cái yǐ bèi qì, lè yǐ zhí cái, gù lè qì zhòng zhě cóng xì, qīng zhě cóng dà. shì yǐ jīn shàng yǔ, shí shàng jiǎo, wǎ sī shàng gōng, páo zhú shàng yì, gé mù yī shēng.
王弗聽,問之伶州鳩。對曰:「臣之守官弗及也。臣聞之,琴瑟尚宮,鍾尚羽,石尚角,匏竹利制,大不逾宮,細不過羽。夫宮,音之主也,第以及羽。聖人保樂而愛財,財以備器,樂以殖財,故樂器重者從細,輕者從大。是以金尚羽,石尚角,瓦絲尚宮,匏竹尚議,革木一聲。
fū zhèng xiàng lè, lè cóng hé, hé cóng píng. shēng yǐ hé lè, lǜ yǐ píng shēng. jīn shí yǐ dòng zhī, sī zhú yǐ xíng zhī, shī yǐ dào zhī, gē yǐ yǒng zhī, páo yǐ xuān zhī, wǎ yǐ zàn zhī, gé mù yǐ jié zhī. wù dé qí cháng yuē lè jí, jí zhī suǒ jí yuē shēng, shēng yīng xiāng bǎo yuē hé, xì dà bù yú yuē píng. rú shì, ér zhù zhī jīn, mó zhī shí, xì zhī sī mù, yuè zhī páo zhú, jié zhī gǔ ér xíng zhī, yǐ suì bā fēng. yú shì hū qì wú zhì yīn, yì wú sàn yáng, yīn yáng xù cì, fēng yǔ shí zhì, jiā shēng fán zhǐ, rén mín hé lì, wù bèi ér lè chéng, shàng xià bù bà, gù yuē lè zhèng. jīn xì guò qí zhǔ fáng yú zhèng, yòng wù guò dù fáng yú cái, zhèng hài cái guì fáng yú lè. xì yì dà líng, bù róng yú ěr, fēi hé yě. tīng shēng yuè yuǎn, fēi píng yě. fáng zhèng guì cái, shēng bù hé píng, fēi zōng guān zhī suǒ sī yě.
「夫政象樂,樂從和,和從平。聲以和樂,律以平聲。金石以動之,絲竹以行之,詩以道之,歌以詠之,匏以宣之,瓦以贊之,革木以節之。物得其常曰樂極,極之所集曰聲,聲應相保曰和,細大不逾曰平。如是,而鑄之金,磨之石,系之絲木,越之匏竹,節之鼓而行之,以遂八風。於是乎氣無滯陰,亦無散陽,陰陽序次,風雨時至,嘉生繁祉,人民和利,物備而樂成,上下不罷,故曰樂正。今細過其主妨於正,用物過度妨於財,正害財匱妨於樂。細抑大陵,不容於耳,非和也。聽聲越遠,非平也。妨正匱財,聲不和平,非宗官之所司也。
fū yǒu hé píng zhī shēng, zé yǒu fān zhí zhī cái. yú shì hū dào zhī yǐ zhōng dé, yǒng zhī yǐ zhōng yīn, dé yīn bù qiān yǐ hé shén rén, shén shì yǐ níng, mín shì yǐ tīng. ruò fú guì cái yòng bà mín lì yǐ chěng yín xīn, tīng zhī bù hé, bǐ zhī bù dù, wú yì yú jiào ér lí mín nù shén, fēi chén zhī suǒ wén yě.
「夫有和平之聲,則有蕃殖之財。於是乎道之以中德,詠之以中音,德音不愆以合神人,神是以寧,民是以聽。若夫匱財用、罷民力以逞淫心,聽之不和,比之不度,無益於教而離民怒神,非臣之所聞也。」
wáng bù tīng, zú zhù dà zhōng. èr shí sì nián, zhōng chéng, líng rén gào hé. wáng wèi líng zhōu jiū yuē: zhōng guǒ hé yǐ. duì yuē: wèi kě zhī yě. wáng yuē: hé gù? duì yuē: shàng zuò qì, mín bèi lè zhī, zé wèi hé. jīn cái wáng mín bà, mò bù yuàn hèn, chén bù zhī qí hé yě. qiě mín suǒ cáo hǎo, xiān qí bù jì yě. qí suǒ cáo è, xiān qí bù fèi yě. gù yàn yuē: zhòng xīn chéng chéng, zhòng kǒu shuò jīn. sān nián zhī zhōng ér hài jīn zài xìng yān, jù yī zhī fèi yě. wáng yuē: ěr lǎo mào yǐ, hé zhī? èr shí wǔ nián, wáng bēng, zhōng bù hé.
王不聽,卒鑄大鐘。二十四年,鍾成,伶人告和。王謂伶州鳩曰:「鍾果和矣。」對曰:「未可知也。」王曰:「何故?」對曰:「上作器,民備樂之,則為和。今財亡民罷,莫不怨恨,臣不知其和也。且民所曹好,鮮其不濟也。其所曹惡,鮮其不廢也。故諺曰:『眾心成城,眾口鑠金。』三年之中而害金再興焉,懼一之廢也。」王曰:「爾老耄矣,何知?」二十五年,王崩,鐘不和。