wú wáng fū chāi hái zì huáng chí, xī mín bù jiè. yuè dài fū zhǒng nǎi chàng móu yuē: wú wèi wú wáng jiāng suì shè wú dì, jīn bà shī ér bù jiè yǐ wàng wǒ, wǒ bù kě yǐ dài. rì chén cháng bo yú tiān, jīn wú mín jì bà, ér dà huāng jiàn jī, shì wú chì mǐ, ér qūn lù kōng xū, qí mín bì yí jiù pú luǒ yú dōng hǎi zhī bīn. tiān zhàn jì zhào, rén shì yòu jiàn, wǒ miè bǔ shì yǐ. wáng ruò jīn qǐ shī yǐ huì, duó zhī lì, wú shǐ fū quān. fū wú zhī biān bǐ yuǎn zhě, bà ér wèi zhì, wú wáng jiāng chǐ bù zhàn, bì bù xū zhì zhī huì yě, ér yǐ zhōng guó zhī shī yǔ wǒ zhàn. ruò shì xìng ér cóng wǒ, wǒ suì jiàn qí dì, qí zhì zhě yì jiāng bù néng zhī huì yě yǐ, wú yòng yù ér lín zhī. wú wáng ruò yùn ér yòu zhàn, bēn suì kě chū. ruò bù zhàn ér jié chéng, wáng ān hòu qǔ míng ér qù zhī. yuè wáng yuē: shàn zāi! nǎi dà jiè shī, jiāng fá chǔ shēn bāo xū shǐ yú yuè, yuè wáng gōu jiàn wèn yān, yuē: wú guó wèi bù dào, qiú cán wǒ shè jì zōng miào, yǐ wèi píng yuán, fú shǐ xuè shí. wú yù yǔ zhī jiǎo tiān zhī zhōng, wéi shì chē mǎ bīng jiǎ zú wǔ jì jù, wú yǐ xíng zhī. qǐng wèn zhàn xī yǐ ér kě? bāo xū cí yuē: bù zhī. wáng gù wèn yān, nǎi duì yuē: fū wú, liáng guó yě, néng bó qǔ yú zhū hóu. gǎn wèn jūn wáng zhī suǒ yǐ yǔ zhī zhàn zhě? wáng yuē: zài gū zhī cè zhě, shāng jiǔ dòu ròu dān shí, wèi cháng gǎn bù fēn yě. yǐn shí bù zhì wèi, tīng lè bù jǐn shēng, qiú yǐ bào wú. yuàn yǐ cǐ zhàn. bāo xū yuē: shàn zé shàn yǐ, wèi kě yǐ zhàn yě. wáng yuē: yuè guó zhī zhōng, jí zhě wú wèn zhī, sǐ zhě wú zàng zhī, lǎo qí lǎo, cí qí yòu, zhǎng qí gū, wèn qí bìng, qiú yǐ bào wú. yuàn yǐ cǐ zhàn. bāo xū yuē: shàn zé shàn yǐ, wèi kě yǐ zhàn yě. wáng yuē: yuè guó zhī zhōng, wú kuān mín yǐ zi zhī, zhōng huì yǐ shàn zhī. wú xiū lìng kuān xíng, shī mín suǒ yù, qù mín suǒ è, chēng qí shàn, yǎn qí è, qiú yǐ bào wú, yuàn yǐ cǐ zhàn. bāo xū yuē: shàn zé shàn yǐ, wèi kě yǐ zhàn yě. wáng yuē: yuè guó zhī zhōng, fù zhě wú ān zhī, pín zhě wú yǔ zhī, jiù qí bù zú, cái qí yǒu yú, shǐ pín fù jiē lì zhī, qiú yǐ bào wú. yuàn yǐ cǐ zhàn. bāo xū yuē: shàn zé shàn yǐ, wèi kě yǐ zhàn yě. wáng yuē: yuè guó nán zé chǔ, xī zé jìn, běi zé qí, chūn qiū pí bì yù bó zǐ nǚ yǐ bīn fú yān, wèi cháng gǎn jué, qiú yǐ bào wú, yuàn yǐ cǐ zhàn. bāo xū yuē: shàn zāi, miè yǐ jiā yān, rán yóu wèi kě yǐ zhàn yě. fū zhàn, zhì wèi shǐ, rén cì zhī, yǒng cì zhī. bù zhì, zé bù zhī mín zhī jí, wú yǐ quán dù tiān xià zhī zhòng guǎ bù rén, zé bù néng yǔ sān jūn gòng jī láo zhī yāng bù yǒng, zé bù néng duàn yí yǐ fā dà jì. yuè wáng yuē: nuò.
吳王夫差還自黃池,息民不戒。越大夫種乃唱謀曰:「吾謂吳王將遂涉吾地,今罷師而不戒以忘我,我不可以怠。日臣嘗卜於天,今吳民既罷,而大荒荐饑,市無赤米,而囷鹿空虛,其民必移就蒲蠃於東海之濱。天占既兆,人事又見,我蔑卜筮矣。王若今起師以會,奪之利,無使夫悛。夫吳之邊鄙遠者,罷而未至,吳王將恥不戰,必不須至之會也,而以中國之師與我戰。若事幸而從我,我遂踐其地,其至者亦將不能之會也已,吾用御兒臨之。吳王若慍而又戰,奔遂可出。若不戰而結成,王安厚取名而去之。」越王曰:「善哉!」乃大戒師,將伐楚申包胥使于越,越王勾踐問焉,曰:「吳國為不道,求殘我社稷宗廟,以為平原,弗使血食。吾欲與之徼天之衷,唯是車馬、兵甲、卒伍既具,無以行之。請問戰奚以而可?」包胥辭曰:「不知。」王固問焉,乃對曰:「夫吳,良國也,能博取於諸侯。敢問君王之所以與之戰者?」王曰:「在孤之側者,觴酒、豆肉、簞食,未嘗敢不分也。飲食不致味,聽樂不盡聲,求以報吳。願以此戰。」包胥曰:「善則善矣,未可以戰也。」王曰:「越國之中,疾者吾問之,死者吾葬之,老其老,慈其幼,長其孤,問其病,求以報吳。願以此戰。」包胥曰:「善則善矣,未可以戰也。」王曰:「越國之中,吾寬民以子之,忠惠以善之。吾修令寬刑,施民所欲,去民所惡,稱其善,掩其惡,求以報吳,願以此戰。」包胥曰:「善則善矣,未可以戰也。」王曰:「越國之中,富者吾安之,貧者吾與之,救其不足,裁其有餘,使貧富皆利之,求以報吳。願以此戰。」包胥曰:「善則善矣,未可以戰也。」王曰:「越國南則楚,西則晉,北則齊,春秋皮幣、玉帛、子女以賓服焉,未嘗敢絕,求以報吳,願以此戰。」包胥曰:「善哉,蔑以加焉,然猶未可以戰也。夫戰,智為始,仁次之,勇次之。不智,則不知民之極,無以銓度天下之眾寡;不仁,則不能與三軍共飢勞之殃;不勇,則不能斷疑以發大計。」越王曰:「諾。」
yuè wáng gōu jiàn nǎi zhào wǔ dài fū, yuē: wú wèi bù dào, qiú cán wú shè jì zōng miào, yǐ wèi píng yuán, bù shǐ xuè shí. wú yù yǔ zhī jiǎo tiān zhī zhōng, wéi shì chē mǎ bīng jiǎ zú wǔ jì jù, wú yǐ xíng zhī. wú wèn yú wáng sūn bāo xū, jì mìng gū yǐ gǎn fǎng zhū dài fū, wèn zhàn xī yǐ ér kě? gōu jiàn yuàn zhū dài fū yán zhī, jiē yǐ qíng gào, wú ā gū, gū jiāng yǐ jǔ dà shì. dài fū shé yōng nǎi jìn duì yuē: shěn shǎng zé kě yǐ zhàn hū? wáng yuē: shèng. dài fū kǔ chéng jìn duì yuē: shěn fá zé kě yǐ zhàn hū? wáng yuē: měng. dài fū zhǒng jìn duì yuē: shěn wù zé kě yǐ zhàn hū? wáng yuē: biàn. dài fū lí jìn duì yuē: shěn bèi zé kě yǐ zhàn hū? wáng yuē: qiǎo. dài fū gāo rú jìn duì yuē: shěn shēng zé kě yǐ zhàn hū? wáng yuē: kě yǐ. wáng nǎi mìng yǒu sī dà lìng yú guó yuē: gǒu rèn róng zhě, jiē zào yú guó mén zhī wài. wáng nǎi mìng yú guó yuē: guó rén yù gào zhě lái gào, gào gū bù shěn, jiāng wèi lù bù lì, jí wǔ rì bì shěn zhī, guò wǔ rì, dào jiāng bù xíng.
越王勾踐乃召五大夫,曰:「吳為不道,求殘吾社稷宗廟,以為平原,不使血食。吾欲與之徼天之衷,唯是車馬、兵甲、卒伍既具,無以行之。吾問於王孫包胥,既命孤矣;敢訪諸大夫,問戰奚以而可?勾踐願諸大夫言之,皆以情告,無阿孤,孤將以舉大事。」大夫舌庸乃進對曰:「審賞則可以戰乎?」王曰:「聖。」大夫苦成進對曰:「審罰則可以戰乎?」王曰:「猛。」大夫種進對曰:「審物則可以戰乎?」王曰:「辯。」大夫蠡進對曰:「審備則可以戰乎?」王曰:「巧。」大夫皋如進對曰:「審聲則可以戰乎?」王曰:「可矣。」王乃命有司大令於國曰:「苟任戎者,皆造於國門之外。」王乃命於國曰:「國人慾告者來告,告孤不審,將為戮不利,及五日必審之,過五日,道將不行。」
wáng nǎi rù mìng fū rén. wáng bèi píng ér lì, fū rén xiàng píng. wáng yuē: zì jīn rì yǐ hòu, nèi zhèng wú chū, wài zhèng wú rù. nèi yǒu rǔ, shì zi yě wài yǒu rǔ, shì wǒ yě. wú jiàn zi yú cǐ zhǐ yǐ. wáng suì chū, fū rén sòng wáng, bù chū píng, nǎi hé zuǒ hé, tián zhī yǐ tǔ. qù jī cè xí ér zuò, bù sǎo. wáng bèi yán ér lì, dài fū xiàng yán. wáng mìng dài fū yuē: shí tǔ bù jūn, dì zhī bù xiū, nèi yǒu rǔ yú guó, shì zi yě jūn shì bù sǐ, wài yǒu rǔ, shì wǒ yě. zì jīn rì yǐ hòu, nèi zhèng wú chū, wài zhèng wú rù, wú jiàn zi yú cǐ zhǐ yǐ. wáng suì chū, dài fū sòng wáng bù chū yán, nǎi hé zuǒ hé, tián zhī yǐ tǔ, cè xí ér zuò, bù sǎo.
王乃入命夫人。王背屏而立,夫人向屏。王曰:「自今日以後,內政無出,外政無入。內有辱,是子也;外有辱,是我也。吾見子於此止矣。」王遂出,夫人送王,不出屏,乃闔左闔,填之以土。去笄側席而坐,不掃。王背檐而立,大夫向檐。王命大夫曰:「食土不均,地之不修,內有辱於國,是子也;軍士不死,外有辱,是我也。自今日以後,內政無出,外政無入,吾見子於此止矣。」王遂出,大夫送王不出檐,乃闔左闔,填之以土,側席而坐,不掃。
wáng nǎi zhī tán liè, gǔ ér xíng zhī, zhì yú jūn, zhǎn yǒu zuì zhě yǐ xùn, yuē: mò rú cǐ yǐ huán zhèn tōng xiāng wèn yě. míng rì xǐ shě, zhǎn yǒu zuì zhě yǐ xùn, yuē: mò rú cǐ bù cóng qí wǔ zhī lìng. míng rì xǐ shě, zhǎn yǒu zuì zhě yǐ xùn, yuē: mò rú cǐ bù yòng wáng mìng. míng rì xǐ shě, zhì yú yù ér, zhǎn yǒu zuì zhě yǐ xùn, yuē: mò rú cǐ yín yì bù kě jìn yě.
王乃之壇列,鼓而行之,至於軍,斬有罪者以徇,曰:「莫如此以環瑱通相問也。」明日徙舍,斬有罪者以徇,曰:「莫如此不從其伍之令。」明日徙舍,斬有罪者以徇,曰:「莫如此不用王命。」明日徙舍,至於御兒,斬有罪者以徇,曰:「莫如此淫逸不可禁也。」
wáng nǎi mìng yǒu sī dà xùn yú jūn, yuē: yǒu fù mǔ qí lǎo ér wú kūn dì zhě, yǐ gào. wáng qīn mìng zhī yuē: wǒ yǒu dà shì, zi yǒu fù mǔ qí lǎo, ér zi wèi wǒ sǐ, zi zhī fù mǔ jiāng zhuǎn yú gōu hè, zi wèi wǒ lǐ yǐ zhòng yǐ. zi guī, mò ér fù mǔ zhī shì. hòu ruò yǒu shì, wú yǔ zi tú zhī. míng rì xùn yú jūn, yuē: yǒu xiōng dì sì wǔ rén jiē zài cǐ zhě, yǐ gào. wáng qīn mìng zhī yuē: wǒ yǒu dà shì, zi yǒu kūn dì sì wǔ rén jiē zài cǐ, shì ruò bù jié, zé shì jǐn yě. zé zi zhī suǒ yù guī zhě yī rén. míng rì xùn yú jūn, yuē: yǒu xuàn mào zhī jí zhě, yǐ gào. wáng qīn mìng zhī yuē: wǒ yǒu dà shì, zi yǒu xuàn mào zhī jí, qí guī ruò yǐ. hòu ruò yǒu shì, wú yǔ zi tú zhī. míng rì xùn yú jūn, yuē: jīn lì bù zú yǐ shèng jiǎ bīng, zhì xíng bù zú yǐ tīng mìng zhě guī, mò gào. míng rì, qiān jūn jiē hé, zhǎn yǒu zuì zhě yǐ xùn, yuē: mò rú cǐ zhì xíng bù guǒ. yú shì rén yǒu zhì sǐ zhī xīn. wáng nǎi mìng yǒu sī dà xùn yú jūn, yuē: wèi èr sān zi guī ér bù guī, chù ér bù chù, jìn ér bù jìn, tuì ér bù tuì, zuǒ ér bù zuǒ, yòu ér bù yòu, shēn zhǎn, qī zǐ yù.
王乃命有司大徇於軍,曰:「有父母耆老而無昆弟者,以告。」王親命之曰:「我有大事,子有父母耆老,而子為我死,子之父母將轉於溝壑,子為我禮已重矣。子歸,歿而父母之世。後若有事,吾與子圖之。」明日徇於軍,曰:「有兄弟四五人皆在此者,以告。」王親命之曰:「我有大事,子有昆弟四五人皆在此,事若不捷,則是盡也。擇子之所欲歸者一人。」明日徇於軍,曰:「有眩瞀之疾者,以告。」王親命之曰:「我有大事,子有眩瞀之疾,其歸若已。後若有事,吾與子圖之。」明日徇於軍,曰:「筋力不足以勝甲兵,志行不足以聽命者歸,莫告。」明日,遷軍接和,斬有罪者以徇,曰:「莫如此志行不果。」於是人有致死之心。王乃命有司大徇於軍,曰:「謂二三子歸而不歸,處而不處,進而不進,退而不退,左而不左,右而不右,身斬,妻子鬻。」
yú shì wú wáng qǐ shī, jūn yú jiāng běi, yuè wáng jūn yú jiāng nán. yuè wáng nǎi zhōng fēn qí shī yǐ wèi zuǒ yòu jūn, yǐ qí sī zú jūn zǐ liù qiān rén wèi zhōng jūn. míng rì jiāng zhōu zhàn yú jiāng, jí hūn, nǎi lìng zuǒ jūn xián méi sù jiāng wǔ lǐ yǐ xū, yì lìng yòu jūn xián méi yú jiāng wǔ lǐ yǐ xū. yè zhōng, nǎi mìng zuǒ jūn yòu jūn shè jiāng míng gǔ zhōng shuǐ yǐ xū. wú shī wén zhī, dà hài, yuē: yuè rén fēn wèi èr shī. jiāng yǐ jiā gōng wǒ shī. nǎi bù dài dàn, yì zhōng fēn qí shī, jiāng yǐ yù yuè. yuè wáng nǎi lìng qí zhōng jūn xián méi qián shè, bù gǔ bù zào yǐ xí gōng zhī. wú shī dà běi. yuè zhī zuǒ jūn yòu jūn nǎi suì shè ér cóng zhī, yòu dà bài zhī yú méi, yòu jiāo bài zhī, sān zhàn sān běi, nǎi zhì yú wú. yuè shī suì rù wú guó, wéi wáng tái.
於是吳王起師,軍於江北,越王軍於江南。越王乃中分其師以為左右軍,以其私卒君子六千人為中軍。明日將舟戰於江,及昏,乃令左軍銜枚溯江五里以須,亦令右軍銜枚逾江五里以須。夜中,乃命左軍、右軍涉江鳴鼓中水以須。吳師聞之,大駭,曰:「越人分為二師。將以夾攻我師。」乃不待旦,亦中分其師,將以御越。越王乃令其中軍銜枚潛涉,不鼓不噪以襲攻之。吳師大北。越之左軍、右軍乃遂涉而從之,又大敗之於沒,又郊敗之,三戰三北,乃至於吳。越師遂入吳國,圍王台。
wú wáng jù, shǐ rén xíng chéng, yuē: xī bù gǔ xiān wěi zhì yú yuè jūn, jūn gào gū qǐng chéng, nán nǚ fú cóng. gū wú nài yuè zhī xiān jūn hé, wèi tiān zhī bù xiáng, bù gǎn jué sì, xǔ jūn chéng, yǐ zhì yú jīn. jīn gū bù dào, dé zuì yú jūn wáng, jūn wáng yǐ qīn rǔ yú bì yì. gū gǎn qǐng chéng, nán nǚ fú wèi chén yù. yuè wáng yuē: xī tiān yǐ yuè cì wú, ér wú bù shòu jīn tiān yǐ wú cì yuè, gū gǎn bù tīng tiān zhī mìng, ér tīng jūn zhī lìng hū? nǎi bù xǔ chéng. yīn shǐ rén gào yú wú wáng yuē: tiān yǐ wú cì yuè, gū bù gǎn bù shòu. yǐ mín shēng zhī bù zhǎng, wáng qí wú sǐ! mín shēng yú dì shàng, yù yě, qí yǔ jǐ hé? guǎ rén qí dá wáng yú yǒng jù dōng, fū fù sān bǎi, wéi wáng suǒ ān, yǐ méi wáng nián. fū chāi cí yuē: tiān jì jiàng huò yú wú guó, bù zài qián hòu, dāng gū zhī shēn, shí shī zōng miào shè jì. fán wú tǔ dì rén mín, yuè jì yǒu zhī yǐ, gū hé yǐ shì yú tiān xià! fū chāi jiāng sǐ, shǐ rén shuō yú zi xū yuē: shǐ sǐ zhě wú zhī, zé yǐ yǐ ruò qí yǒu zhī, wú hé miàn mù yǐ jiàn yuán yě! suì zì shā.
吳王懼,使人行成,曰:「昔不穀先委制于越君,君告孤請成,男女服從。孤無奈越之先君何,畏天之不祥,不敢絕祀,許君成,以至於今。今孤不道,得罪於君王,君王以親辱於弊邑。孤敢請成,男女服為臣御。」越王曰:「昔天以越賜吳,而吳不受;今天以吳賜越,孤敢不聽天之命,而聽君之令乎?」乃不許成。因使人告於吳王曰:「天以吳賜越,孤不敢不受。以民生之不長,王其無死!民生於地上,寓也,其與幾何?寡人其達王於甬句東,夫婦三百,唯王所安,以沒王年。」夫差辭曰:「天既降禍於吳國,不在前後,當孤之身,實失宗廟社稷。凡吳土地人民,越既有之矣,孤何以視於天下!」夫差將死,使人說於子胥曰:「使死者無知,則已矣;若其有知,吾何面目以見員也!」遂自殺。
yuè miè wú, shàng zhēng shàng guó, sòng zhèng lǔ wèi chén cài zhí yù zhī jūn jiē rù cháo. fū wéi néng xià qí qún chén, yǐ jí qí móu gù yě.
越滅吳,上征上國,宋、鄭、魯、衛、陳、蔡執玉之君皆入朝。夫唯能下其群臣,以集其謀故也。