strong zūn xī shǔ nán dào dōng wú shǐ píng nán mán biǎo xìng běi fá shī strong
尊西蜀難倒東吳使 平南蠻表興北伐師
què shuō liú xiān zhǔ bìng dào mí liú, xuān yáng yí mìng, chéng xiàng zhū gé liàng, shàng shū lìng lǐ yán děng, bìng shì tà qián. xiān zhǔ gù liàng dào: jūn cái shí bèi cáo pī, bì néng ān bāng dìng guó, zhōng chéng dà shì. sì zǐ kě fǔ, láo jūn kuāng fǔ ruò bù kě fǔ, jūn kě zì qǔ. xiān zhǔ yì zhī sì zǐ chán bù cái. liàng huāng máng bài dǎo dào: chén gǎn bù jié gǔ gōng, xiào zhōng zhēn, shì sǐ wú èr, miǎn bào shèng ēn? xiān zhǔ nǎi mìng lǐ yán dài zuò yí zhào, liú zhǔ sì jūn. qiě huàn yǒng lǐ èr xiōng dì zhì qián, jiào tā fù shì chéng xiàng, bù dé yǒu wéi. yòu yǔ yì jūn jiāng jūn zhào yún, dīng níng shù yǔ, wú fēi shì tuō tā fǔ guó, shuō zhì cǐ, zhǎng tàn yī shēng, míng mù jìng shì, xiǎng shòu liù shí sān suì. zhū gé liàng zhǔ chí sàng shì, guān liàn rú yí, shǐ lǐ yán wèi zhōng dōu hù, liú zhèn yǒng ān, zì lǜ bǎi guān fèng sàng hái chéng dū. tài zǐ chán nián fāng shí qī, zài dōu liú shǒu, bù huáng bēn sàng, dàn chū dōu mén, shǒu hòu zǐ gōng jí líng chèn yǐ dào, yíng rù zhèng diàn, jǔ āi xíng lǐ. lǐ bì zhǎn dú yí zhào, zhào yún:
卻說劉先主病到彌留,宣揚遺命,丞相諸葛亮,尚書令李嚴等,並侍榻前。先主顧亮道:「君才十倍曹丕,必能安邦定國,終成大事。嗣子可輔,勞君匡輔;若不可輔,君可自取。」先主亦知嗣子禪不才。亮慌忙拜倒道:「臣敢不竭股肱,效忠貞,誓死毋貳,勉報聖恩?」先主乃命李嚴代作遺詔,留囑嗣君。且喚永理二兄弟至前,叫他父事丞相,不得有違。又與翊軍將軍趙雲,叮嚀數語,無非是托他輔國,說至此,長嘆一聲,瞑目竟逝,享壽六十三歲。諸葛亮主持喪事,棺殮如儀,使李嚴為中都護,留鎮永安,自率百官奉喪還成都。太子禪年方十七,在都留守,不遑奔喪,但出都門,守候梓宮;及靈櫬已到,迎入正殿,舉哀行禮。禮畢展讀遺詔,詔云:
zhèn chū dé jí, dàn xià lì ěr hòu zhuǎn zá tā bìng, dài bù zì jì. rén nián wǔ shí, bù chēng yāo, zhèn yǐ liù shí yǒu yú, hé suǒ fù hèn? bù fù zì shāng. dàn yǐ rǔ xiōng dì wèi niàn. miǎn zhī miǎn zhī! wù yǐ è xiǎo ér wèi zhī, wù yǐ shàn xiǎo ér bù wèi! wéi xián wéi dé, nǎi kě fú rén! rǔ fù dé báo, bù zú xiào yě! rǔ xiōng dì dāng fù shì chéng xiàng, gèng qiú wén dá, wú tì zhèn mìng!
朕初得疾,但下痢耳;後轉雜他病,殆不自濟。人年五十,不稱夭,朕已六十有餘,何所復恨?不復自傷。但以汝兄弟為念。勉之勉之!勿以惡小而為之,勿以善小而不為!惟賢惟德,乃可服人!汝父德薄,不足效也!汝兄弟當父事丞相,更求聞達,無替朕命!
tài zǐ chán bài shòu yí zhào, liàng jí qǐng chán sì wèi, gǎi yuán jiàn xìng, shì wèi hòu zhǔ. chóng shì xiān zhǔ wèi zhāo liè huáng dì, fèng zàng huì líng zūn huáng hòu wú shì wèi huáng tài hòu, bān zhào dà shè. yì zhōu cóng shì qín mì, yǐ dé shì yù, yóu liàng xuǎn wèi yì zhōu bié jià. mì shǎo yǒu cái míng, yě shì fǎ zhèng yī liú rén wù. liàng yīn fǎ zhèng zǎo mò, cháng tàn wèi xiào zhí ruò zài, bì bù lìng zhǔ shàng dōng zhēng, jiù shǐ dōng xíng, yě bù zhì yī bài ruò cǐ gù qín mì yīn jiàn dé zuì, liàng shén wèi tàn xī, zhì shè miǎn hòu, suí jí lù yòng. hòu zhǔ fēng liàng wèi wǔ xiāng hóu, kāi fǔ zhì shì sì fù shǐ lǐng yì zhōu mù, zhèng wú jù xì, jiē guī cái jué, hòu zhǔ wéi gǒng shǒu shòu chéng. liàng yuē guān zhí, xiū fǎ zhì, xìn shǎng bì fá, fēng huà sù rán. hū wén yì zhōu zhě shuài yōng kǎi, qiāng shā yì zhōu tài shǒu, pàn shǔ fù wú, liàng yīn xīn zāo dà sàng, wèi biàn dòng bīng, qiě yì zài hé wú fá wèi, gù jué jì huǎn zhēng. guǎng hàn tài shǒu dèng zhī, fāng rù wèi shàng shū, kuī zhī liàng yì, qǐng xiàng dōng wú xiū hǎo. liàng xīn rán dào: wǒ zǎo yǒu cǐ yì, yī shí kǔ fá shǐ cái, jīn shǐ xìng de rén le. zhī wèn wèi shuí, liàng dá yán mò rú shǐ jūn, zhī yì bù cí, fèng mìng jí xíng. wú wáng sūn quán, zhèng zài qiān è xiàn, gǎi míng è wèi wǔ chāng, zuò wèi wú dōu. bǎi máng zhōng bǔ xù cǐ wén. wén shǔ zhōng qiǎn shǐ dào lái, xīn xià hú yí, bù kěn jí jiàn. zhī dài le liǎng rì, zuò shū zhì quán dào: chén jīn dào cǐ, fēi dàn wèi shǔ, bìng qiě wèi wú, ruò dài wáng bù yuàn jiàn chén, chén jiù qù le. quán dé yuè cǐ shū, jí zhào zhī rù jiàn, zhī xíng lǐ bì, biàn kāi kǒu wèn quán dào: dài wáng, jīn rì yù yǔ wèi hé ne? yì yǔ shǔ hé ne? quán dá shuō dào: gū fēi bù yù hé shǔ, dàn kǒng shǔ zhǔ yòu guó xiǎo, bù zú dí wèi, suǒ yǐ huái yí. zhī yīng shēng dào: dài wáng wèi mìng shì yīng xióng, zhū gé liàng yì yī shí jùn jié, shǔ yǒu zhòng xiǎn, wú yǒu sān jiāng, ruò hù wèi chún chǐ, jìn kě jiān bìng tiān xià, tuì kě dǐng zú zhì lì jīn dài wáng gān xīn shì wèi, wèi bì zhēng dài wáng rù cháo, suǒ wáng zǐ rù shì, yī bù cóng mìng, biàn dāng fèng cí fá pàn, shǔ yì shùn liú jìn qǔ, chén kǒng dài wáng liǎng miàn shòu dí, jiāng dōng dì bù néng fù yǒu le. qǐng dài wáng shú sī! quán shěn yín liáng jiǔ dào: jūn yán yì shì, gū dāng yǔ shǔ lián hé, fán jūn xiān guī tōng bào, gū dāng qiǎn shǐ dìng méng biàn liǎo. zhī nǎi cí guī. shū hū jiān yǐ guò yī nián, wú nǎi qiǎn zhōng láng jiāng zhāng wēn bào pìn. wēn zhì chéng dū, hòu zhǔ dāng jí jiē jiàn, bìng yóu zhū gé chéng xiàng děng, yōu lǐ xiāng dài, yǔ shēn méng hǎo. wēn tán xiào zì ruò, pō yǒu ào róng, guò le liǎng rì, biàn cí xíng dōng hái. chéng xiàng liàng dài lǐng bǎi guān, qīn yǔ jiàn xíng dú qín mì bù zhì. liàng lǚ shǐ rén dūn cù, hǎo duō shí wèi jiàn dào lái, wēn yí wèn dào: shàng dài hé rén? liàng dá yán yì zhōu xué shì qín mì. jì ér mì zhì, wēn jí xiào wèn dào: jūn wèi yì zhōu xué shì, jiū jìng suǒ xué rú hé? mì zhèng sè dào: shǔ zhōng sān chǐ tóng zǐ, shàng jiē jiù xué, hé kuàng wǒ bèi? wēn jiē wèn dào: jūn jì sù xué, bì zhī tiān wén, tiān kě yǒu tóu fǒu? wèn dé wú wèi. mì suí kǒu dá yī yǒu zì. wēn wèn zài hé fāng? mì dá: tiān zài xī fāng. shī yún: nǎi juàn xī gù. kě zhī xī fāng yǒu tóu. wēn wèn tiān yǒu ěr fǒu? mì yòu dá dào: tiān chù gāo tīng bēi. shī yún: hè míng yú jiǔ gāo, shēng wén yú tiān. ruò tiān wú ěr, rú hé dé wén? wēn wèn tiān yǒu zú fǒu? mì fù yǐn shī yán, tiān bù jiān nán yī yǔ, zhèng míng yǒu zú. wēn yòu wèn tiān yǒu xìng fǒu? mì dá yán xìng liú. wēn wèn mì rú hé zhī xiǎo? mì dá chēng tiān zǐ xìng liú, kě yǐ tuī zhī. suí kǒu dào lái, dōu chéng miào dì. wēn fù shuō dào: rì shēng yú dōng, mì bù dài shuō bì, jiù jiē kǒu dào: rì suī dōng shēng, zhì xī bì méi. shuō dé wēn chēng mù jié shé, bù gǎn zài yán. mì què bǎ tiān dào yíng xū, zhuǎn jié zhāng wēn, wēn wú cí kě dá, jí dé hàn liú jiā bèi, mǎn miàn shēng cán hái shì zhū gé liàng tì tā pái jiě, fāng miǎn qiáng yǐn le shù bēi, qūn xún gào bié. liàng fù lìng dèng zhī xié xíng, jì zhì wǔ chāng, qǐng wēn xiān bào sūn quán, rán hòu jìn jiàn, quán yǔ yǔ dào: liǎng guó tōng hǎo, ruò dé tóng xīn miè wèi, tiān xià tài píng, cóng cǐ kě èr zhǔ fēn zhì, qǐ fēi kuài shì? zhī zhí dá dào: tiān wú èr rì, mín wú èr wáng, rú dé miè wèi, shàng wèi shí tiān mìng suǒ guī dàn shǐ jūn gè mào dé, chén gè jǐn zhōng, nà shí shì jūn lì dí, huò dāng zài qǐ zhàn zhēng, bì dài tǒng yī yǐ hòu, fāng dé tài píng zhì zhì lī. quán dà xiào dào: jūn hé chéng kuǎn nǎi ěr! yīn hòu lǐ sòng guī. sì shì wú shǔ yòu wǎng lái rú chū le. zǒng jié yī bǐ.
太子禪拜受遺詔,亮即請禪嗣位,改元建興,是為後主。崇諡先主為昭烈皇帝,奉葬惠陵;尊皇后吳氏為皇太后,頒詔大赦。益州從事秦宓,已得釋獄,由亮選為益州別駕。宓少有才名,也是法正一流人物。亮因法正早歿,嘗嘆為孝直若在,必不令主上東征,就使東行,也不致一敗若此;故秦宓因諫得罪,亮甚為嘆惜,至赦免後,隨即錄用。後主封亮為武鄉侯,開府治事;嗣復使領益州牧,政無巨細,皆歸裁決,後主惟拱手受成。亮約官職,修法制,信賞必罰,風化肅然。忽聞益州者帥雍闓,戕殺益州太守,叛蜀附吳,亮因新遭大喪,未便動兵,且意在和吳伐魏,故決計緩徵。廣漢太守鄧芝,方入為尚書,窺知亮意,請向東吳修好。亮欣然道:「我早有此意,一時苦乏使才,今始幸得人了。」芝問為誰,亮答言莫如使君,芝亦不辭,奉命即行。吳王孫權,正再遷鄂縣,改名鄂為武昌,作為吳都。百忙中補敘此文。聞蜀中遣使到來,心下狐疑,不肯即見。芝待了兩日,作書致權道:「臣今到此,非但為蜀,並且為吳,若大王不願見臣,臣就去了。」權得閱此書,即召芝入見,芝行禮畢,便開口問權道:「大王,今日欲與魏和呢?抑與蜀和呢?」權答說道:「孤非不欲和蜀,但恐蜀主幼國小,不足敵魏,所以懷疑。」芝應聲道:「大王為命世英雄,諸葛亮亦一時俊傑,蜀有重險,吳有三江,若互為唇齒,進可兼併天下,退可鼎足峙立;今大王甘心事魏,魏必征大王入朝,索王子入侍,一不從命,便當奉辭伐叛,蜀亦順流進取,臣恐大王兩面受敵,江東地不能復有了。請大王熟思!」權沈吟良久道:「君言亦是,孤當與蜀連和,煩君先歸通報,孤當遣使訂盟便了。」芝乃辭歸。倏忽間已過一年,吳乃遣中郎將張溫報聘。溫至成都,後主當即接見,並由諸葛丞相等,優禮相待,與申盟好。溫談笑自若,頗有傲容,過了兩日,便辭行東還。丞相亮帶領百官,親與餞行;獨秦宓不至。亮屢使人敦促,好多時未見到來,溫疑問道:「尚待何人?」亮答言益州學士秦宓。既而宓至,溫即笑問道:「君為益州學士,究竟所學如何?」宓正色道:「蜀中三尺童子,尚皆就學,何況我輩?」溫接問道:「君既宿學,必知天文,天可有頭否?」問得無謂。宓隨口答一「有」字。溫問在何方?宓答:「天在西方。《詩》云:『乃眷西顧。』可知西方有頭。」溫問天有耳否?宓又答道:「天處高聽卑。《詩》云:『鶴鳴於九皋,聲聞於天。』若天無耳,如何得聞?」溫問天有足否?宓復引《詩》言,『天步艱難』一語,證明有足。溫又問天有姓否?宓答言姓劉。溫問宓如何知曉?宓答稱天子姓劉,可以推知。隨口道來,都成妙諦。溫復說道:「日生於東,」宓不待說畢,就接口道:「日雖東升,至西必沒。」說得溫瞠目結舌,不敢再言。宓卻把天道盈虛,轉詰張溫,溫無詞可答,急得汗流浹背,滿面生慚;還是諸葛亮替他排解,方勉強飲了數杯,逡巡告別。亮復令鄧芝偕行,既至武昌,請溫先報孫權,然後進見,權與語道:「兩國通好,若得同心滅魏,天下太平,從此可二主分治,豈非快事?」芝直答道:「天無二日,民無二王,如得滅魏,尚未識天命所歸;但使君各茂德,臣各盡忠,那時勢均力敵,或當再起戰爭,必待統一以後,方得太平致治哩。」權大笑道:「君何誠款乃爾!」因厚禮送歸。嗣是吳蜀又往來如初了。總結一筆。
wéi wèi zhǔ cáo pī, wén dé wú shǔ lián méng, zì zhī bù miào, biàn zhào qún chén shāng yì, jí yù qǐ bīng fá wú. shì zhōng xīn pí jìn jiàn dào: tiān xià xīn dìng, tǔ guǎng mín xī, zhòu yù láo shī, wèi bì guǒ lì wèi jīn rì jì, bù ruò yǎng mín tún tián, dài shí nián hòu, zú shí zú bīng, fāng kě tūn wú bìng shǔ, hùn yì tiān xià. shí nián wèi qī, bìng fēi yū yán. pī xióng xīn bó bó, shí gè yuè qiě bù kěn dài, zěn kěn dài zhì shí nián yǐ hòu? dāng xià chì tuì xīn pí, jìn sī mǎ yì wèi shàng shū pú shè, liú zhèn xǔ chāng. cǐ wèi sī mǎ shì cuàn wèi zhī zhào. kàn guān! tīng shuō pī duō qīn dì, yòu yǒu zhǎng zi, wèi hé bù zhǔ zǐ dì jiān guó, què jiào sī mǎ yì liú shǒu? shuō lái yòu yǒu tè yīn, kě dé jiù cǐ bǔ xù: pī dì zhāng zhí, tóng wèi biàn tài hòu suǒ shēng, yīn pī sù xìng cāi jì, wèi wèi wáng shí, jiù jiāng èr dì qiǎn wǎng jiù guó. jiàn jiǔ shí huí. pī qī zhēn shì, róng jì jué shì, fā yóu měi guān, cháng jiāng wàn lǚ qīng sī, wǎn jiù yún huán, hào líng shé jì, guāng zé kě jiàn. tā běn wèi yuán xī fù, dāng zài jià cáo pī shí, zhí yě wèi yàn xiàn, zhǐ yīn pī jié zú xiān dé, wú nài ràng xiōng, wéi xīn zhōng wèi miǎn shī wàng, pō yǒu yuàn yán, pī yì jiā dù hèn. zhí jì chū fēng lín zī, jiān guó guàn jūn, yīn chéng pī yì, hé zhí shǐ jiǔ bèi màn, suì yóu pī zhēng zhí rù cháo, yì yù jiā zhū, hái kuī biàn tài hòu cóng zhōng bǎo hù, cái dé bù sǐ. dàn shàng xiàn lìng qī bù chéng shī, jí yǐ xiōng dì wèi tí, bù zhǔn zhí shuō, zhí suí kǒu dá yǒng dào: zhǔ dòu rán dòu qí, dòu zài fǔ zhōng qì, běn shì tóng gēn shēng, xiāng jiān hé tài jí? pī tīng le cǐ shī, xīn shāo zhī gǎn, hèn zhōng wèi chú, tè biǎn zhí wèi ān xiāng hóu. huì yīn pī duō nèi chǒng, chú xiàn dì èr nǚ wài, jiàn qián wén. shàng yǒu guō lǐ yīn sān guì rén, zuì chǒng ài de nǎi shì guō shì. guō shì wèi ān píng rén guō yǒng nǚ, shǎo jí xiù huì, yǒng hào wèi nǚ wáng zhǎng chéng hòu yàn míng yù zào, wèi pī suǒ wén, suì nà wèi jī qiè, gé wài ài lián. guō shì bù tè shàn mèi, bìng qiě shàn móu, pī dé lì wèi tài zǐ, yě shì shòu jiào kǔn zhōng, suǒ yǐ chǒng guō yóu shén. zhì pī jì cuàn hàn, jìn guō shì wèi guì pín, běn xiǎng lì tā wèi hòu, zhǐ yīn zhēn shì shàng cún, yī shí wèi biàn fā biǎo. guō shì què móu duó hòu wèi, duō fāng chán jiān, pī jìng wèi suǒ mí, jiāng zhēn shì liú zhì yè zhōng, qiě shuō tā xīn huái yuàn wàng, píng bái dì jiāng tā cì sǐ. hé ruò zǎo sǐ yè zhōng, wèi yuán xī xùn jié. guō shì wú chū, dú zhēn shì yǒu yī zi míng ruì, wèi pī suǒ ài, pī lì guō shì wèi hòu, jiù jiāng ruì jiāo yǔ guō shì, lìng tā fǔ yǎng. ruì shēng xìng cōng yǐng, míng zhī mǔ sǐ yóu hòu, dàn bù dé bù miǎn chéng hòu yán, jǐn wèn qǐ jū. dào le shí wǔ suì shí, suí pī chū liè, jiàn yǒu dà xiǎo èr lù, yóu pī yī jiàn shè qù, dà lù jí bì, pī lìng ruì shè xiǎo lù ruì qī rán dào: bì xià yǐ shè sǐ lù mǔ, zěn rěn zài shā lù zǐ? pī bù jīn xīn dòng, jiāng gōng zhì xià, bà liè huí gōng. wèi jǐ jí fēng ruì wèi píng yuán wáng, dàn zhōng bù shǐ wèi tài zǐ. jiù shì zhāng zhí èr dì, suī zhào lì zēng fēng, zhāng wèi rèn chéng wáng, zhí wèi zhāng chéng wáng, bì jìng bù jiàn qīn xìn. suǒ yǐ pī qīn chū fá wú, dú shǐ sī mǎ yì jū shǒu xǔ chāng, zhè yě shì tiān xīn bō nòng, tè lìng tā qīn shū dào zhì ne.
惟魏主曹丕,聞得吳蜀聯盟,自知不妙,便召群臣商議,即欲起兵伐吳。侍中辛毗進諫道:「天下新定,土廣民稀,驟欲勞師,未必果利;為今日計,不若養民屯田,待十年後,足食足兵,方可吞吳並蜀,混一天下。」十年為期,並非迂言。丕雄心勃勃,十個月且不肯待,怎肯待至十年以後?當下叱退辛毗,進司馬懿為尚書僕射,留鎮許昌。此為司馬氏篡魏之兆。看官!聽說丕多親弟,又有長子,為何不囑子弟監國,卻叫司馬懿留守?說來又有特因,可得就此補敘:丕弟彰植,同為卞太后所生,因丕素性猜忌,為魏王時,就將二弟遣往就國。見九十回。丕妻甄氏,容既絕世,發尤美觀,嘗將萬縷青絲,挽就雲鬟,號靈蛇髻,光澤可鑑。她本為袁熙婦,當再嫁曹丕時,植也為艷羨,只因丕捷足先得,無奈讓兄,惟心中未免失望,頗有怨言,丕益加妒恨。植既出封臨淄,監國灌均,陰承丕意,劾植使酒悖慢,遂由丕征植入朝,意欲加誅,還虧卞太后從中保護,才得不死。但尚限令七步成詩,即以兄弟為題,不準直說,植隨口答詠道:「煮豆燃豆其,豆在釜中泣,本是同根生,相煎何太急?」丕聽了此詩,心稍知感,恨終未除,特貶植為安鄉侯。會因丕多內寵,除獻帝二女外,見前文。尚有郭李陰三貴人,最寵愛的乃是郭氏。郭氏為安平人郭永女,少即秀慧,永號為女王;長成後艷名愈噪,為丕所聞,遂納為姬妾,格外愛憐。郭氏不特善媚,並且善謀,丕得立為太子,也是受教閫中,所以寵郭尤甚。至丕既篡漢,進郭氏為貴嬪,本想立她為後,只因甄氏尚存,一時未便發表。郭氏卻謀奪後位,多方讒間,丕竟為所迷,將甄氏留置鄴中,且說她心懷怨望,平白地將她賜死。何若早死鄴中,為袁熙殉節。郭氏無出,獨甄氏有一子名叡,為丕所愛,丕立郭氏為後,就將叡交與郭氏,令她撫養。叡生性聰穎,明知母死由後,但不得不勉承後顏,謹問起居。到了十五歲時,隨丕出獵,見有大小二鹿,由丕一箭射去,大鹿即斃,丕令叡射小鹿;叡悽然道:「陛下已射死鹿母,怎忍再殺鹿子?」丕不禁心動,將弓擲下,罷獵回宮。未幾即封叡為平原王,但終不使為太子。就是彰植二弟,雖照例增封,彰為任城王,植為鄣城王,畢竟不見親信。所以丕親出伐吳,獨使司馬懿居守許昌,這也是天心播弄,特令他親疏倒置呢。
pī fù tè zhì lóng zhōu, qīn zì chéng zuò, dū shuài dà xiǎo zhàn chuán shù qiān sōu, yóu cài yǐng èr shuǐ rù huái, yuè guò shòu chūn, zhí zhì guǎng líng. wú jiāng xú shèng, fèng mìng fáng yù, gù yì bǎ zhàn jiàn nì rù gǎng zhōng zhì cáo pī zhōu dá jiāng běi, yuǎn yuǎn tiào wàng, bìng bù jiàn yī chuán, wèi miǎn chà yì, yī shí bù gǎn qīng jìn, jiù zài jiāng běi tíng bó yī xiāo. yì rì qǐ shì, hū jiàn jiāng nán yī dài, lián chéng mián gèn, chéng lóu shàng chā mǎn qí xiè, biàn liè shì zú, pī bù jué dà jīng, qiě wàng qiě tàn dào: wèi suī yǒu wǔ qí qiān qún, zhì cǐ dōu chéng wú yòng jiāng nán rén wù rú cǐ, wèi kě jìn tú ne. yǔ shàng wèi bì, mò yǒu jù fēng guā qǐ, bái làng tāo tiān, lóng zhōu zài shuǐ zhōng kuáng bǒ, xiǎn xiē ér bù néng zhī chí pī jí gǎi chéng xiǎo zhōu, cāng huáng běi fǎn, gè zhàn jiàn yì méi mìng táo guī. yī chǎng xìng zuò, kōng qù kōng lái, fēng shī yuán qiǎo nòng cáo pī. wéi jiāng nán yī dài chéng lóu, jiū cóng hé lái? yuán lái shì wú jiāng xú shèng, chéng zhe yè sè mí méng de shí hòu, fàng zhōu chū gǎng, pái liè jiāng bīn, zhōu zhōng yù bèi jiǎ chéng yí lóu, yán jiāng zhāng shè, shì zú tǒng shì lú wěi fù chéng, wài zhào jūn yī, wéi qí xiè shì zhēn kě qiǎo qiū jiāng shèng zhǎng, àn kuò wù nóng, wèi zì cáo pī yǐ xià, dōu bù néng zǐ xì duān xiáng, suì zhì xià tuì, wú dé bù láo yī zú, ān dǔ yī rán. shǔ xiàng zhū gé liàng, wén zhī wú wèi xiāng gōng, liào tā wú xiá qīn shǔ, nǎi chóu zú jūn xiǎng, dìng yì nán zhēng. shì yǒng chāng gōng cáo lǚ kǎi, fǔ chéng wáng kàng, jiē lián shàng shū, bào chēng yōng kǎi shì shèng, lǚ cì rù kòu gèng yǒu zāng kē tài shǒu zhū bāo, yǔ yuè xī yí wáng gāo dìng, jiē pàn yīng yōng kǎi, suí chù sāo rǎo. liàng yīn diào qí bīng mǎ, cí bié hòu zhǔ, dū bīng nán xià. chéng dū lìng mǎ sù, yǐ yóu liàng shǔ wèi cān jūn, sòng liàng chū dōu, liàng yǔ yǔ dào: yǔ jūn gòng móu shù nián, jīn kě gèng huì liáng guī, miǎn de wù shì. sù dá shuō dào: nán zhōng mán rén, zì shì xiǎn yuǎn, bù fú wáng huà, jiù shǐ xìng shī rù jìng, suǒ xiàng jiē jié, qiè kǒng jīn rì dé pò, míng rì fù pàn, ruò bì shā jǐn yí zhǒng, yǒng chú hòu huàn, yì fēi rén rén suǒ rěn wèi qiě xū lián nián jī yuè, huò kě zòu gōng. sù wén yòng bīng fá rén, gōng xīn wèi shàng, gōng chéng wèi xià, xīn zhàn wèi shàng, bīng zhàn wèi xià chéng xiàng cǐ cì nán zhēng, zuì hǎo shǐ tā xīn fú, fāng kě yī láo yǒng yì ne. què shì gāo jiàn. liàng xiào dá dào: jūn yán shèn shì, wǒ yì yǒu cǐ yì ne. sù sòng xíng zhì shù shí lǐ wài, liàng shǐ qiǎn hái chéng dū, zì lǜ dà jūn jìng jìn. mán rén sù wú jì lǜ, zěn néng dí dé guò wáng shī? zài jiā zhū gé liàng yòng bīng yǒu fāng, shì shì zhàn rén xiān zhe, yīn cǐ suǒ xiàng wú zǔ, shì rú pò zhú. dāng xià zì yuè xī jìn bīng, zhǎn yōng kǎi, zhū gāo dìng, chuán xí zhū jùn, jiǎo fǔ jiān shī. mén xià dū mǎ zhōng, lì jí kē xī, zì qǐng xiào lì, liàng biàn bō bīng yǔ zhōng, jiào tā qián wǎng. cái yuè bàn yuè, jí dé zhōng jié shū, wèi zhū bāo yǐ jīng shòu lù, zāng kē fù ān, pàn lǔ tóu mù, zhū miè yǐ jǐn.
丕復特置龍舟,親自乘坐,督率大小戰船數千艘,由蔡潁二水入淮,越過壽春,直至廣陵。吳將徐盛,奉命防禦,故意把戰艦匿入港中;至曹丕舟達江北,遠遠眺望,並不見一船,未免詫異,一時不敢輕進,就在江北停泊一宵。翌日起視,忽見江南一帶,連城綿亘,城樓上插滿旗械,遍列士卒,丕不覺大驚,且望且嘆道:「魏雖有武騎千群,至此都成無用;江南人物如此,未可進圖呢。」語尚未畢,驀有巨風颳起,白浪滔天,龍舟在水中狂簸,險些兒不能支持;丕急改乘小舟,倉皇北返,各戰艦亦沒命逃歸。一場興作,空去空來,風師原巧弄曹丕。惟江南一帶城樓,究從何來?原來是吳將徐盛,乘着夜色迷濛的時候,放舟出港,排列江濱,舟中預備假城疑樓,沿江張設,士卒統是蘆葦縛成,外罩軍衣,惟旗械是真;可巧秋江盛漲,岸闊霧濃,魏自曹丕以下,都不能仔細端詳,遂至嚇退,吳得不勞一卒,安堵依然。蜀相諸葛亮,聞知吳魏相攻,料他無暇侵蜀,乃籌足軍餉,定議南征。適永昌功曹呂凱,府丞王伉,接連上書,報稱雍闓勢盛,屢次入寇;更有牂牁太守朱褒,與越雟夷王高定,皆叛應雍闓,隨處騷擾。亮因調齊兵馬,辭別後主,督兵南下。成都令馬謖,已由亮署為參軍,送亮出都,亮與語道:「與君共謀數年,今可更惠良規,免得誤事。」謖答說道:「南中蠻人,自恃險遠,不服王化,就使興師入境,所向皆捷,竊恐今日得破,明日復叛,若必殺盡遺種,永除後患,亦非仁人所忍為;且須連年積月,或可奏功。謖聞用兵伐人,攻心為上,攻城為下,心戰為上,兵戰為下;丞相此次南征,最好使他心服,方可一勞永逸呢。」卻是高見。亮笑答道:「君言甚是,我亦有此意呢。」謖送行至數十里外,亮始遣還成都,自率大軍徑進。蠻人素無紀律,怎能敵得過王師?再加諸葛亮用兵有方,事事占人先着,因此所向無阻,勢如破竹。當下自越雟進兵,斬雍闓,誅高定,傳檄諸郡,剿撫兼施。門下督馬忠,隸籍牁雟,自請效力,亮便撥兵與忠,叫他前往。才閱半月,即得忠捷書,謂朱褒已經受戮,牂牁復安,叛虜頭目,誅滅已盡。
běn lái shì dà gōng gào chéng, kě yǐ xuán shī, piān yǒu yī mán qiú mèng huò, shōu hé yōng kǎi yú zhòng, chū jù shǔ bīng. liàng tàn dé mèng huò shēng píng, suī wú zhì lüè, què shén xiāo hàn, wèi yí hàn suǒ wèi fú, yīn cǐ dǎ dìng zhǔ yì, jué jiāng mèng huò shōu wèi jǐ yòng, shǐ tā sǐ xīn tā dì, shù wú hòu yú. mèng huò bù shí jūn móu, yī wèi mán kàng, zhàn le yī cì, biàn yóu liàng yòu tā rù fú, yī gǔ qín zhù, liàng wèn tā xīn fú fǒu? huò kàng yán bù fú liàng què cáng guò jīng bīng, gù yì shǐ léi zú zhàn liè, lìng tā zhōu shì. huò gèng xiào shuō dào: xiàng bù zhī rǔ bīng xū shí, bèi rǔ yòu huò, jīn kàn rǔ bīng, bù guò rú cǐ, yǒu hé nán shèng ne? mán zi mán yǔ. liàng yīn zòng shǐ huí qù, zhěng jūn zài zhàn. huò fǎn zhì mán zhài, jiū zhòng lái jié liàng yíng, yòu bèi liàng yù shè jī móu, sì miàn dōu ná, fù qín mèng huò. huò réng rán bù fú, liàng gèng zòng hái. huò dù guò hù shuǐ, fù xiǎn zì gù. shí dāng wǔ yuè, rù shǔ xūn zhēng, shuǐ zhōng yòu wú chuán zhī kě xíng, shǔ bīng jù wèi nán yù tuì, liàng xià lìng dào: wǒ bīng ruò guī, lǔ bì zài chū, wǒ qù bǐ lái, wǒ lái bǐ qù, hé shí shǐ dé píng dìng? jīn wéi yǒu zài jiē zài lì, dù lú jìn qù, dǎo xué píng mán, jiù zài cǐ jǔ, yuàn dà zhòng nǔ lì, hòu dāng zhòng shǎng. bīng shì tīng le, fāng cái yǒng yuè qǐ lái. liàng jí mìng jiāng shì qián zào mù fá, zhì yè jiān qiāo qiāo dù lú, zhí dǐ mán dòng mèng huò zì shì xiǎn gù, bìng bù jiā fáng, dài zhì shǔ bīng shēn rù, cāng cù yíng dí, hǎo róng yì yòu bèi shǔ jūn qín qù. liàng réng bù jiā zhū, lìng huò hái dòng, huò gèng bì rù shēn cháo, yòu wèi shǔ bīng suǒ pò. zhí zhì qī zòng qī qín, huò wú chù kě róng, fāng cái bài fú. liàng shàng yù qiǎn guī zài zhàn, huò qì xiè dào: chéng xiàng tiān wēi, wú jiān bù cuī, nán rén shì bù fù fǎn le! shì wèi gōng xīn. suì yǐn shǔ bīng rù diān chí, fèng liàng rú shén, wú lùn mán zi mán fù, bìng lái bài yè. liàng hǎo yán fǔ wèi, réng lìng mèng huò guǎn lǐ mán zhòng, tīng shǔ zhèng lìng, zhòng jiē huān yuè qù qì. luó shì yǎn yì mǎn zhǐ niē zào. shén me duǒ sī dài wáng, shén me mù lù dài wáng, shén me zhù róng fū rén, hǎo xiàng fēng shén chuán xī yóu jì yì bān, kàn sì wǔ huā bā mén, shí zé shí xū jiǔ huàn, bù zhí shí zhě yī jué. huò qǐng liàng liú zhì guān lì, yǔ mèng huò tóng shǒu mán fāng, liàng kǎi rán dào: shè guān yǒu sān bù yì, liú guān bì dāng liú bīng, bīng wú suǒ shí, bì jiāng shēng biàn, shì yī bù yì mán rén lǚ bài, fù xiōng shāng wáng, miǎn bù dé jì hèn guān bīng, hù shēng xìn xì, shì èr bù yì hàn mán yì sú, dāng rán yì qíng, liú guān fǔ zhì, zěn kěn xiāng xìn? shì sān bù yì. jīn wǒ bù liú rén, bù yùn liáng, dàn shǐ tā xiāng ān wú shì biàn liǎo, ruò yù lìng bǐ tóng huà, róng dài tā nián. yú shì xià lìng kǎi xuán, mèng huò lǜ zhòng bài sòng, bìng xiàn jīn yín dān qī gēng niú zhàn mǎ, zuò wèi jūn yòng. liàng fēn kào jiāng shì, yī wú suǒ sī. wéi tú zhōng wǎng fǎn, zhé huàn shǔ yì, jīng liàng cǎi chá yào wù, hé cuò wèi mò, yòng píng shōu zhù, měi rén gè gěi yī píng, yù yǒu zhòng shǔ zhōng yì děng zhèng, chuī bí jí jiě, gù shèng shǔ xíng jūn, bēn bō wàn lǐ, dé miǎn sǐ wáng. jīn yào sì suǒ shòu zhū gé xíng jūn sàn, jiù shì dāng shí liú xià de mì fāng, zhè qiě wú yōng xù shù. qiě shuō zhū gé liàng bān shī huí guó, yǐn zhì xíng shǎng, rén rén xīn yuè, cháo yě qīng píng. nán zhōng fù àn shí jìn gòng, gè chéng fāng wù. liàng fù yǔ mín xiū xī, ān yǎng liǎng nián, guó fù mín ráo, nǎi nǐ chū shī běi fá, guī fù zhōng yuán. shí wèi zhǔ cáo pī, yǐ jīng bìng mò, yí zhǔ zhōng jūn dà jiāng jūn cáo zhēn zhèn jūn chén qún fǔ jūn sī mǎ yì děng, lì píng yuán wáng ruì wèi tài zǐ, jí rì sì wèi. ruì shì bù wèi wén dì, zūn tài hòu biàn shì wèi tài huáng tài hòu, huáng hòu guō shì wèi tài hòu, jí yòng yī bān gù mìng dà chén, bǐng chí guó zhèng, tǒng yù sì fāng. wú zhǔ sūn quán, chéng sàng jìn gōng, wéi jiāng xià chéng. wèi tài shǒu wén pìn, dēng pí jù shǒu, jiān chí bù xià. wú jiāng zhū gé jǐn, zhuǎn jī xiāng yáng, yě bèi sī mǎ yì jī tuì quán nǎi shōu jūn dōng guī. zhū gé liàng què huǎn le yī nián, rán hòu xìng shī. wài shǐ zhōng dōu hù lǐ yán, yí tún jiāng zhōu, hù jūn chén dào zhù yǒng ān, zuò wèi dōng fáng nèi shǐ zhōng bù dū xiàng chǒng, diǎn sù wèi bīng shàng shū chén zhèn shì zhōng guō yōu zhī fèi yī dǒng yǔn zhǎng shǐ zhāng yì cān jūn jiǎng wǎn, fēn zhì gōng fǔ zhū shì. nǎi shàng chū shī biǎo yī piān, chén míng zōng zhǐ. biǎo yún:
本來是大功告成,可以旋師,偏有一蠻酋孟獲,收合雍闓餘眾,出拒蜀兵。亮探得孟獲生平,雖無智略,卻甚驍悍,為夷漢所畏服,因此打定主意,決將孟獲收為己用,使他死心塌地,庶無後虞。孟獲不識軍謀,一味蠻抗,戰了一次,便由亮誘他入伏,一鼓擒住,亮問他心服否?獲抗言不服;亮卻藏過精兵,故意使羸卒站列,令他周視。獲更笑說道:「向不知汝兵虛實,被汝誘獲,今看汝兵,不過如此,有何難勝呢?」蠻子蠻語。亮因縱使回去,整軍再戰。獲返至蠻寨,糾眾來劫亮營,又被亮預設機謀,四面兜拿,復擒孟獲。獲仍然不服,亮更縱還。獲渡過滬水,負險自固。時當五月,溽暑熏蒸,水中又無船隻可行,蜀兵俱畏難欲退,亮下令道:「我兵若歸,虜必再出,我去彼來,我來彼去,何時始得平定?今惟有再接再厲,渡瀘進去,搗穴平蠻,就在此舉,願大眾努力,後當重賞。」兵士聽了,方才踴躍起來。亮即命將士潛造木筏,至夜間悄悄渡瀘,直抵蠻峒;孟獲自恃險固,並不加防,待至蜀兵深入,倉猝迎敵,好容易又被蜀軍擒去。亮仍不加誅,令獲還峒,獲更避入深巢,又為蜀兵所破。直至七縱七擒,獲無處可容,方才拜服。亮尚欲遣歸再戰,獲泣謝道:「丞相天威,無堅不摧,南人誓不復反了!」是謂攻心。遂引蜀兵入滇池,奉亮如神,無論蠻子蠻婦,並來拜謁。亮好言撫慰,仍令孟獲管理蠻眾,聽蜀政令,眾皆歡躍去訖。羅氏《演義》滿紙捏造。什麼朵思大王,什麼木鹿大王,什麼祝融夫人,好象《封神傳》《西遊記》一般,看似五花八門,實則十虛九幻,不值識者一噱。或請亮留置官吏,與孟獲同守蠻方,亮慨然道:「設官有三不易,留官必當留兵,兵無所食,必將生變,是一不易;蠻人屢敗,父兄傷亡,免不得記恨官兵,互生釁隙,是二不易;漢蠻易俗,當然異情,留官撫治,怎肯相信?是三不易。今我不留人,不運糧,但使他相安無事便了,若欲令彼同化,容待他年。」於是下令凱旋,孟獲率眾拜送,並獻金銀丹漆耕牛戰馬,作為軍用。亮分犒將士,一無所私。唯途中往返,輒患暑疫,經亮采查藥物,合銼為末,用瓶收貯,每人各給一瓶,遇有中暑中疫等症,吹鼻即解,故盛暑行軍,奔波萬里,得免死亡。今藥肆所售「諸葛行軍散」,就是當時留下的秘方,這且無庸絮述。且說諸葛亮班師回國,飲至行賞,人人欣悅,朝野清平。南中復按時進貢,各呈方物。亮復與民休息,安養兩年,國富民饒,乃擬出師北伐,規復中原。時魏主曹丕,已經病歿,遺囑中軍大將軍曹真、鎮軍陳群、撫軍司馬懿等,立平原王叡為太子,即日嗣位。叡諡不為文帝,尊太后卞氏為太皇太后,皇后郭氏為太后,即用一班顧命大臣,秉持國政,統馭四方。吳主孫權,乘喪進攻,圍江夏城。魏太守文聘,登陴拒守,堅持不下。吳將諸葛瑾,轉擊襄陽,也被司馬懿擊退;權乃收軍東歸。諸葛亮卻緩了一年,然後興師。外使中都護李嚴,移屯江州,護軍陳到駐永安,作為東防;內使中部督向寵,典宿衛兵;尚書陳震、侍中郭攸之費禕董允、長史張裔、參軍蔣琬,分治宮府諸事。乃上《出師表》一篇,陳明宗旨。表云:
chén liàng yán: xiān dì chuàng yè wèi bàn, ér zhōng dào bēng cú. jīn tiān xià sān fēn, yì zhōu pí bì, cǐ chéng wēi jí cún wáng zhī qiū yě. rán shì wèi zhī chén, bù xiè yú nèi, zhōng zhì zhī shì, wàng shēn yú wài zhě, gài zhuī xiān dì zhī shū yù, yù bào zhī yú bì xià yě.
臣亮言:先帝創業未半,而中道崩殂。今天下三分,益州疲敝,此誠危急存亡之秋也。然侍衛之臣,不懈於內,忠志之士,忘身於外者,蓋追先帝之殊遇,欲報之於陛下也。
chéng yí kāi zhāng shèng tīng, yǐ guāng xiān dì yí dé, huī hóng zhì shì zhī qì bù yí wàng zì fěi bó, yǐn yù shī yì, yǐ sāi zhōng jiàn zhī lù yě. gōng zhōng fǔ zhōng, jù wèi yī tǐ, zhì fá zāng pǐ, bù yí yì tóng. ruò yǒu zuò jiān fàn kē jí wèi zhōng shàn zhě, yí fù yǒu sī, lùn qí xíng shǎng, yǐ zhāo bì xià píng míng zhī zhì bù yí piān sī, shǐ nèi wài yì fǎ yě. shì zhōng shì láng guō yōu zhī fèi yī dǒng yǔn děng, cǐ jiē liáng shí, zhì lǜ zhōng chún, shì yǐ xiān dì jiǎn bá yǐ yí bì xià. yú yǐ wèi gōng zhōng zhī shì, shì wú dà xiǎo, xī yǐ zī zhī rán hòu shī xíng, bì néng bì bǔ què lòu, yǒu suǒ guǎng yì. jiāng jūn xiàng chǒng, xìng xíng shū jūn, xiǎo chàng jūn shì shì yòng yú xī rì, xiān dì chēng zhī yuē néng, shì yǐ zhòng yì jǔ chǒng wèi dū. yú yǐ wèi yíng zhōng zhī shì, shì wú dà xiǎo, xī yǐ zī zhī, bì néng shǐ xíng zhèn hé mù, yōu liè dé suǒ yě. qīn xián chén, yuǎn xiǎo rén, cǐ xiān hàn suǒ yǐ xìng lóng yě qīn xiǎo rén, yuǎn xián chén, cǐ hòu hàn suǒ yǐ qīng tuí yě. xiān dì zài shí, měi yǔ chén lùn cǐ shì, wèi cháng bù tàn xī tòng hèn yú huán líng yě. shù yǔ zuì guān jǐn yào, shuí zhī hòu zhǔ tā rì, yòu yòng huáng hào. shì zhōng shàng shū zhǎng shǐ cān jūn, cǐ xī zhēn liàng sǐ jié zhī chén yě, yuàn bì xià qīn zhī xìn zhī, zé hàn shì zhī lóng, kě jì rì ér dài yě. chén běn bù yī, gōng gēng yú nán yáng, gǒu quán xìng mìng yú luàn shì, bù qiú wén dá yú zhū hóu.
誠宜開張聖聽,以光先帝遺德,恢弘志士之氣;不宜妄自菲薄,引喻失義,以塞忠諫之路也。宮中府中,俱為一體,陟罰臧否,不宜異同。若有作奸犯科及為忠善者,宜付有司,論其刑賞,以昭陛下平明之治;不宜偏私,使內外異法也。侍中侍郎郭攸之費禕董允等,此皆良實,志慮忠純,是以先帝簡拔以遺陛下。愚以為宮中之事,事無大小,悉以咨之;然後施行,必能裨補闕漏,有所廣益。將軍向寵,性行淑均,曉暢軍事;試用於昔日,先帝稱之曰能,是以眾議舉寵為督。愚以為營中之事,事無大小,悉以咨之,必能使行陣和穆,優劣得所也。親賢臣,遠小人,此先漢所以興隆也;親小人,遠賢臣,此後漢所以傾頹也。先帝在時,每與臣論此事,未嘗不嘆息痛恨於桓靈也。數語最關緊要,誰知後主他日,又用黃皓。侍中尚書長史參軍,此悉貞亮死節之臣也,願陛下親之信之,則漢室之隆,可計日而待也。臣本布衣,躬耕於南陽,苟全性命於亂世,不求聞達於諸侯。
xiān dì bù yǐ chén bēi bǐ, wěi zì wǎng qū, sān gù chén yú cǎo lú zhī zhōng, zī chén yǐ dāng shì zhī shì, yóu shì gǎn jī, suì xǔ xiān dì yǐ qū chí. hòu zhí qīng fù, shòu rèn yú bài jūn zhī jì, fèng mìng yú wēi nán zhī jiān, ěr lái èr shí yǒu yī nián yǐ. xiān dì zhī chén jǐn shèn, gù lín bēng jì chén yǐ dà shì yě. cǐ zhū gé zì shù yào yǔ. shòu mìng yǐ lái, sù yè yōu tàn, kǒng tuō fù bù xiào, yǐ shāng xiān dì zhī míng. gù wǔ yuè dù lú, shēn rù bù máo. jīn nán fāng yǐ dìng, bīng jiǎ yǐ zú, dāng jiǎng shuài sān jūn, běi dìng zhōng yuán, shù jié nú dùn, rǎng chú jiān xiōng, xìng fù hàn shì, hái yú jiù dōu. cǐ chén suǒ yǐ bào xiān dì, ér zhōng bì xià zhī zhí fēn yě. zhì yú zhēn zhuó sǔn yì, jìn jǐn zhōng yán, zé yōu zhī yī yǔn zhī rèn yě. yuàn bì xià tuō chén yǐ tǎo zéi xìng fù zhī xiào bù xiào, zé zhì chén zhī zuì, yǐ gào xiān dì zhī líng. ruò wú xìng dé zhī yán, zé zé yōu zhī yī yǔn děng zhī jiù, yǐ zhāng qí màn. bì xià yì yí zì móu, yǐ zī zōu shàn dào, chá nà rén yán, shēn zhuī xiān dì yí zhào, chén bù shèng shòu ēn gǎn jī. jīn dāng yuǎn lí, lín biǎo tì qì, bù zhī suǒ yún.
先帝不以臣卑鄙,猥自枉屈,三顧臣於草廬之中,諮臣以當世之事,由是感激,遂許先帝以驅馳。後值傾覆,受任於敗軍之際,奉命於危難之間,爾來二十有一年矣。先帝知臣謹慎,故臨崩寄臣以大事也。此諸葛自述要語。受命以來,夙夜憂嘆,恐託付不效,以傷先帝之明。故五月渡瀘,深入不毛。今南方已定,兵甲已足,當獎帥三軍,北定中原,庶竭駑鈍,攘除奸凶,興復漢室,還於舊都。此臣所以報先帝,而忠陛下之職分也。至於斟酌損益,進盡忠言,則攸之禕允之任也。願陛下托臣以討賊興復之效;不效,則治臣之罪,以告先帝之靈。若無興德之言,則責攸之禕允等之咎,以彰其慢。陛下亦宜自謀,以咨諏善道,察納人言,深追先帝遺詔,臣不勝受恩感激。今當遠離,臨表涕泣,不知所云。
zhè biǎo shàng chén, xì zài jiàn xìng wǔ nián sān yuè jiān, hòu zhǔ chán nián yǐ yú guān, lì gù chē qí jiāng jūn zhāng fēi nǚ wèi hòu, shēng nán yù nǚ, nián fù lì qiáng zhǐ shì shēng xìng yōng nuò, wèi shí dà tǐ, yī qiè jūn guó zhòng shì, xìng yóu zhū gé chéng xiàng chù lǐ. zhū gé jì biǎo qǐng běi fá, hòu wáng zì rán yī cóng, dāng xià cuī zǎn rén mǎ, cì dì chū fā, zhèn lǚ tián tián, fá gǔ yuān yuān, yóu yáng píng guān jìn bīng, wǎng zhù hàn zhōng. xiě dé táng táng huáng huáng, bù kuì wèi běi fá zhī shī. xiǎo zi yǒu shī yǒng dào:
這表上陳,系在建興五年三月間,後主禪年已逾冠,立故車騎將軍張飛女為後,生男育女,年富力強;只是生性庸懦,未識大體,一切軍國重事,幸由諸葛丞相處理。諸葛既表請北伐,後王自然依從,當下催趲人馬,次第出發,振旅闐闐,伐鼓淵淵,由陽平關進兵,往駐漢中。寫得堂堂皇皇,不愧為北伐之師。小子有詩詠道:
sān fēn dǐng zú zǎo yū chóu, shòu tuō tǎo cáo zhì gèng qiú
三分鼎足早紆籌,受託討曹志更遒;
shǐ bǐ huáng huáng chēng běi fá, zǐ yáng shū fǎ zú qiān qiū.
史筆煌煌稱北伐,紫陽書法足千秋。
shǔ bīng chū zhù hàn zhōng, dāng yǒu tàn mǎ bào dá xǔ chāng. yù zhī wèi zhǔ ruì rú hé dǐ dí, qiě kàn xià huí shuō míng.
蜀兵出駐漢中,當有探馬報達許昌。欲知魏主叡如何抵敵,且看下回說明。
yù chéng hàn bù dé bù fá wèi, yù fá wèi bù dé bù hé wú, zhū gé gōng zhī suǒ yǐ chū cǐ zhě, quán wèi shí shì suǒ pò, fēi zhēn bù yù bào xiān zhǔ zhī chǐ yě. wèi wú shǐ zé qiǎn dèng zhī, nán wú shǐ zé mìng qín mì, zhé chōng zūn zǔ, yòng dāng qí cái, cǐ yóu wèi zhū gé gōng zhī miào suàn. zhì ruò nán zhēng mèng huò qī zòng qī qín, gài bù rú shì bù zú yǐ fú mán rén zhī xīn. nán mán bù fú, zhōng wú yóu zhuān xīn běi fá ěr. rán bì rú luó shì yǎn yì zhī huāng dàn chéng wén, jǐ shì zhū gé gōng zhī jù yǒu shén shù, wú nǎi huò rén? zhōng guó xiǎo shuō, wǎng wǎng tán xiān shuō guài, niàng chéng jìn shì yì hé tuán zhī luàn jiù guó bù zú, bìng guó yǒu yú, luó shì qí liú yà yě! qián chū shī biǎo yī piān, nèi wài jiān gù, bèi jí yīn qín, lù cǐ kě jiàn zhū gé gōng zhī zhàng yì, yuè cǐ yì zhī zhū gé gōng zhī xiào zhōng.
欲承漢不得不伐魏,欲伐魏不得不和吳,諸葛公之所以出此者,全為時勢所迫,非真不欲報先主之恥也。為吳使則遣鄧芝,難吳使則命秦宓,折衝樽俎,用當其才,此尤為諸葛公之妙算。至若南征孟獲七縱七擒,蓋不如是不足以服蠻人之心。南蠻不服,終無由專心北伐耳。然必如羅氏《演義》之荒誕成文,幾似諸葛公之具有神術,毋乃惑人?中國小說,往往談仙說怪,釀成近世義和團之亂;救國不足,病國有餘,羅氏其流亞也!《前出師表》一篇,內外兼顧,備極殷勤,錄此可見諸葛公之仗義,閱此益知諸葛公之效忠。