strong shī jiē tíng huī lèi zhǎn mǎ sù fǎn hàn zhōng shòu jì lù wáng shuāng strong
失街亭揮淚斬馬謖 返漢中授計戮王雙
què shuō zhū gé liàng lǐng bīng fá wèi, yǐ chū hàn zhōng, tún zhù shí mǎ chéng. wèi zhǔ cáo ruì, fǔ jīng sì wèi, gǎi yuán tài hé, wén dé shǔ bīng jìn gōng, jí yù qīn chū yù dí. sàn qí cháng shì sūn zī, wèi nán zhèng xié gǔ, xiǎn zǔ yì cháng, bù yí láo shī jìn qǔ, dàn mìng dà jiāng jù shǒu yào hài, zì zú zhèn shè kòu dí, jìng zhèn jiāng chǎng, ruì nǎi bà yì. dàn jìn fǔ jūn jiāng jūn sī mǎ yì, wèi biāo qí dà jiāng jūn, dū du jīng yù èr zhōu zhū jūn shì, tún bīng wǎn chéng, dǔ yù dōng xī. dà jiāng jūn cáo zhēn, dū du guān yòu, zhuān jù shǔ bīng. xīn chéng tài shǒu mèng dá, běn lái yóu shǔ tóu wèi, mèng dá jiàng wèi shì, jiàn dì jiǔ shí huí. yǔ wèi shì zhōng huán jiē, jiāng jūn xià hóu shàng yǒu shàn, shàng jiē xiāng jì bìng mò, dá xīn bù zì ān. shì wèi zhū gé liàng suǒ wén, zhǔ zhōng dōu hù lǐ yán zhāo dá, dá fù shū rú mìng piān wèi xìng tài shǒu shēn yí, yǔ dá yǒu xì, shí cháng zhēn cì, yī wén dá yīn tōng shǔ shǐ, jí bào zhī cáo ruì, ruì lìng sī mǎ yì xiāng jī jìn tǎo. yì yáng wèi wèi jiě, àn zhōng què diào dòng bīng mǎ, qián fù xīn chéng. dá dé yì shū, chí yí wèi jué, yīn qiǎn rén fǎng wèn zhū gé liàng. liàng lìng dá gǎn jǐn jiā fáng, wú duò yì jì. dá shàng fù shū yǔ liàng dào: wǎn chéng jù luò yáng bā bǎi lǐ, zhì xīn chéng qiě yī qiān èr bǎi lǐ, ruò sī mǎ yì qián lái, yì dāng biǎo wén wèi zhǔ, wǎng fǎn xū yī yuè jiān shì, dá chéng chí yǐ gù, zì zú jù yì, xìng qǐng fàng huái. zhè shū dì zhì shí mǎ chéng, liàng yuè bì jīng tàn dào: dá bì wèi sī mǎ yì suǒ qín le! guǒ rán bú dào bàn yuè, biàn yóu dá fēi shū qǐ yuán, nèi chēng dá jǔ shì bā rì, yì bīng jí dào chéng xià, shén sù yì cháng, qǐng jí fā bīng xiāng jiù. liàng yòu tàn wèi wú jí, bù dé yǐ pài qiǎn piān shī, wǎng yuán xīn chéng. bīng fāng jiù dào, mèng dá bài sǐ de xiāo xī, biàn jí chuán dào, liàng nǎi jiāng piān shī diào huí, hé lì běi xiàng. xíng zhì nán zhèng, zhèn běi jiāng jūn wèi yán chū yíng, liàng jí shǐ yán wèi chéng xiàng sī mǎ, tǒng lǐng qián jūn. yán xiàn yì dào: wèi lìng xià hóu dūn dū du zhǎng ān, mào xì kèn zi, céng qǔ cāo nǚ wèi qī, nián shào zhì jiāo, háo wú móu lüè, yán yuàn dé jīng bīng wǔ qiān, qǔ dào bāo zhōng, yán qín lǐng dōng jìn, rào chū zǐ wǔ gǔ, bù guò xún rì, kě dào zhǎng ān mào wén yán yǎn zhì, bì bù gǎn chí jiǔ, qì chéng dōng zǒu, chéng xiàng kě cóng xié gǔ, jìn yǔ yán huì hé, bìng lì yī jǔ, xián yáng yǐ xī, biàn kě píng dìng le. jì què shèn shì. liàng yáo shǒu dào: cǐ jì shén wēi, bù rú ān cóng tǎn dào, fāng bǎo wàn quán. yán yòu shuō dào: chéng xiàng cóng dà dào jìn bīng, bǐ bì yán lù fáng shǒu, kuàng rì chí jiǔ, hé shí dé qǔ zhōng yuán? liàng kǎi tàn dào: tiān ruò zuò hàn, hé huàn bù shèng? suì bù cóng yán jì, yán yàng yàng tuì chū. àn fú xià wén. liàng yáng yán yóu xié gǔ qǔ méi, què shǐ zhào yún wèi zhèn dōng jiāng jūn, dèng zhī wèi yáng wǔ jiāng jūn, jù zhù jī gǔ, zuò wèi yí bīng yī miàn qīn lǜ zhū jūn, jìn gōng qí shān, duì wǔ zhěng qí, hào lìng yán sù. nán ān tiān shuǐ ān dìng sān jùn, wén fēng qǐng jiàng. wéi tiān shuǐ tài shǒu mǎ zūn, zhèng yǔ cān jūn jiāng wéi, gōng cáo liáng xù děng, àn xíng shǔ xiàn, wén dé shǔ bīng yǐ zhì qí shān, jùn xiàn xiǎng yīng, liào zhī wú lù kě guī, nǐ wǎng tóu shàng guī, wéi quàn zūn réng guī jùn zhì, zūn yí wéi yǒu yì zhì, yín yè zì qù. wéi hái zhì tiān shuǐ jùn zhōng, lì mín yǐ xiāng shuài jiàng shǔ, bì mén jù wéi, hài de wéi jìn tuì wéi gǔ, méi nài hé bēn tóu shǔ yíng. wéi běn tiān shuǐ jùn jì xiàn rén, zì bó yuē, shǎo dú bīng shū, shú ān tāo lüè. liàng yǐn yǔ gòng yǔ, jiē zhōng jī yào, dāng rán xīn xǐ, suì jǔ wéi wèi cāng cáo yuàn, jiā hào fèng yì jiāng jūn. shì yī jiāng wéi běn chuán, bù tóng luó shì yǎn yì.
卻說諸葛亮領兵伐魏,已出漢中,屯駐石馬城。魏主曹叡,甫經嗣位,改元太和,聞得蜀兵進攻,即欲親出禦敵。散騎常侍孫資,謂南鄭斜谷,險阻異常,不宜勞師進取,但命大將據守要害,自足震懾寇敵,靜鎮疆場,叡乃罷議。但進撫軍將軍司馬懿,為驃騎大將軍,都督荊豫二州諸軍事,屯兵宛城,堵御東西。大將軍曹真,都督關右,專拒蜀兵。新城太守孟達,本來由蜀投魏,孟達降魏事,見第九十回。與魏侍中桓階,將軍夏侯尚友善,尚階相繼病歿,達心不自安。事為諸葛亮所聞,囑中都護李嚴招達,達復書如命;偏魏興太守申儀,與達有隙,時常偵伺,一聞達陰通蜀使,即報知曹叡,叡令司馬懿相機進討。懿佯為慰解,暗中卻調動兵馬,潛赴新城。達得懿書,遲疑未決,因遣人訪問諸葛亮。亮令達趕緊加防,毋墮懿計。達尚復書與亮道:「宛城距洛陽八百里,至新城且一千二百里,若司馬懿前來,亦當表聞魏主,往返須一月間事,達城池已固,自足拒懿,幸請放懷。」這書遞至石馬城,亮閱畢驚嘆道:「達必為司馬懿所擒了!」果然不到半月,便由達飛書乞援,內稱達舉事八日,懿兵即到城下,神速異常,請即發兵相救。亮又嘆為無及,不得已派遣偏師,往援新城。兵方就道,孟達敗死的消息,便即傳到,亮乃將偏師調回,合力北向。行至南鄭,鎮北將軍魏延出迎,亮即使延為丞相司馬,統領前軍。延獻議道:「魏令夏侯惇都督長安,楙系掯子,曾娶操女為妻,年少志驕,毫無謀略,延願得精兵五千,取道褒中,沿秦嶺東進,繞出子午谷,不過旬日,可到長安;楙聞延掩至,必不敢持久,棄城東走,丞相可從斜谷,進與延會合,並力一舉,咸陽以西,便可平定了。」計卻甚是。亮搖首道:「此計甚危,不如安從坦道,方保萬全。」延又說道:「丞相從大道進兵,彼必沿路防守,曠日持久,何時得取中原?」亮慨嘆道:「天若祚漢,何患不勝?」遂不從延計,延怏怏退出。暗伏下文。亮佯言由斜谷取郿,卻使趙云為鎮東將軍,鄧芝為揚武將軍,據住箕谷,作為疑兵;一面親率諸軍,進攻祁山,隊伍整齊,號令嚴肅。南安天水安定三郡,聞風請降。惟天水太守馬遵,正與參軍姜維,功曹梁緒等,案行屬縣,聞得蜀兵已至祁山,郡縣響應,料知無路可歸,擬往投上邽,維勸遵仍歸郡治,遵疑維有異志,夤夜自去。維還至天水郡中,吏民已相率降蜀,閉門拒維,害得維進退維谷,沒奈何奔投蜀營。維本天水郡冀縣人,字伯約,少讀兵書,熟諳韜略。亮引與共語,皆中機要,當然心喜,遂舉維為倉曹掾,加號奉義將軍。事依《姜維本傳》,不同羅氏《演義》。
wèi dà jiāng jūn cáo zhēn, fāng dū bīng shǒu méi, nǎ zhī shǔ bīng què xī chū qí shān, lián xià nán ān tiān shuǐ ān dìng sān jùn, jí qiè wú fēn shēn fǎ, zhǐ hǎo fēi bào wèi zhǔ, qǐng pài jiāng è shǒu guān xī. wèi zhǔ gòu suì qǐ bīng wǔ wàn, shǐ yòu jiāng jūn zhāng hé wèi qián qū, zì wèi hòu yīng, tóng zhì zhǎng ān, bìng diào sī mǎ yì yóu dōng huì shī, gòng jī shǔ bīng. shǔ jiāng mǎ chāo, shí yǐ zǎo mò, bù lüè mǎ chāo. zhǐ yǒu chāo cóng dì mǎ dài, cóng jūn chū zhēng, dài yǒng lüè bù jí mǎ chāo, suī wèi shǔ jiāng, wèi kān dà rèn, gù liàng dé sān jùn, bù fù lìng zài zhèn liáng zhōu. huì liàng wén zhāng hé sī mǎ yì hé bīng lái gōng, suì zhào zhū jiāng yǔ yǔ dào: wèi bīng liǎng lù qián lái, bì gōng jiē tíng, jiē tíng wèi hàn zhōng yān hóu, fēi děi dà jiāng bǎ shǒu, bù néng wú yú. cān jūn mǎ sù, zhèng suí liàng běi fá, biàn xiàng qián qǐng mìng dào: sù yuàn wǎng shǒu jiē tíng. wèi yán wú yì, yì yuàn qián wǎng, liàng yīn sù sù yǒu zhì lüè, bù zhì wù shì, suì shǐ sù tǒng bīng èr wàn rén, chū tún jiē tíng. lín xíng shí zài sān dīng zhǔ, jiào tā jiān shǒu chéng zhài, wú dé shū hū qiě shǐ wáng píng wèi piān jiāng jūn, yǔ sù tóng wǎng yòu qiǎn wèi yán děng wǎng zhù yáng píng guān, yáo yīng mǎ sù. yě suàn yán mì. sù yǔ wáng píng xíng zhì jiē tíng, jiàn jiē tíng qián miàn yǒu shān, biàn yù yǐn bīng dēng gāng, jù shān lì zhài. píng dú wèi yí jù chéng shǒu shān, zǔ zhù dí fēng, bù yí tún bīng shān shàng, sù ào rán bù cóng. píng fù shuō dào: tǎng dí bīng qián lái wéi shān, jì jiāng ruò hé? sù xiào dá dào: jū gāo lín xià, shì ruò jiàn líng, dí ruò lái wéi, wǒ jí huī bīng sì xià, hái pà bù néng shā tuì me? píng yòu shuō dào: tǎng dí bīng duàn wǒ shuǐ dào, yòu jiāng ruò hé? sù dà xiào dào: wǒ jì néng shā tuì dí bīng, hái pà tā duàn shén me shuǐ dào? píng hái yào kǔ jiàn, sù chēn mù dào: chéng xiàng xíng shì, shàng qiě měi shì wèn wǒ, rǔ zěn de náo wǒ bīng móu? yě shì wù yī jiāo zì. píng zhī bù kě zǔ, nǎi qǐng fēn jūn xiāng yīng, zuò wèi jī jiǎo. sù hèn píng wéi lìng, zhǐ bō bīng qiān rén gěi píng, píng yǐn bīng jù chéng tīng lìng. mǎ sù shàng shān, píng qiǎn rén zǒu bào qí shān dà yíng. nǎ zhī sī mǎ yì zhāng hé liǎng jūn, yín yè shā dào, sù shàng jù zhù shān dǐng, yáng qí zhāo zhǎn, zì míng dé yì. dài zhì yì chén, wèi bīng yǐ huán jí shān lù, bǎ shān wéi zhù, sù huī bīng shā xià, wèi bīng quán rán bù dòng, wéi yòng qiáng nǔ yǎng shè, shǔ bīng duō bèi shè dào, zhǐ hǎo tuì huí. sù shàng yù yǔ dí pàn mìng, qū bīng zài xià, yī lián chōng shā shù cì, háo wú xiào lì. zhāng hé gèng dǔ zhù shuǐ dào, bù fàng shǔ bīng jí shuǐ, shǔ bīng wú cóng yǐn shí, dāng rán zì luàn. rǎng zhì yè bàn, jìng fēn fēn xià shān, tóu xiáng wèi yíng, sù jìn è bú zhù, shàng wàng wáng píng jiù yīng. kàn guān shì xiǎng: píng shǒu xià zhǐ yǒu qiān rén, nǎ lǐ shā dé guò shí duō wàn wèi bīng? tā yě céng nǔ lì xiāng jiù, bàn tú bèi wèi bīng jié huí, méi nài hé jiān bì zì chí, bǎo quán wēi zhài. sù dài yuán bù zhì, wú fǎ bǎ shǒu, zhǐ de lǜ bīng cuàn chū shān gǔ, xiàng xī táo zǒu. wèi bīng jié shā yī zhèn, èr wàn rén suǒ cún wú jǐ, hái kuī wèi yán cóng yáng píng guān shā lái, fāng dé jiāng sù jiù chū. yán jiàn wèi bīng qì shì shén shèng, bù gǎn liàn zhàn, máng yǔ sù tuì bǎo yáng píng guān. wáng píng zì zhī nán shǒu, zài chéng zhōng yáng míng gǔ jiǎo, zuò jìn bīng zhuàng, àn zhōng què shōu jí kuì zú, xú xú tuì qù. wèi jiāng zhāng hé, yí tā yòu dí, bù gǎn jìn bī, píng dé quán shī yǐn guī. hǎo wáng píng.
魏大將軍曹真,方督兵守郿,哪知蜀兵卻西出祁山,連下南安天水安定三郡,急切無分身法,只好飛報魏主,請派將扼守關西。魏主雊遂起兵五萬,使右將軍張郃為前驅,自為後應,同至長安,並調司馬懿由東會師,共擊蜀兵。蜀將馬超,時已早歿,不略馬超。只有超從弟馬岱,從軍出征,岱勇略不及馬超,雖為蜀將,未堪大任,故亮得三郡,不復令再鎮涼州。會亮聞張郃司馬懿合兵來攻,遂召諸將與語道:「魏兵兩路前來,必攻街亭,街亭為漢中咽喉,非得大將把守,不能無虞。」參軍馬謖,正隨亮北伐,便向前請命道:「謖願往守街亭。」魏延吳懿,亦願前往,亮因謖素有智略,不致誤事,遂使謖統兵二萬人,出屯街亭。臨行時再三叮囑,叫他堅守城寨,毋得疏忽;且使王平為偏將軍,與謖同往;又遣魏延等往駐陽平關,遙應馬謖。也算嚴密。謖與王平行至街亭,見街亭前面有山,便欲引兵登岡,據山立寨。平獨謂宜據城守柵,阻住敵鋒,不宜屯兵山上,謖傲然不從。平復說道:「倘敵兵前來圍山,計將若何?」謖笑答道:「居高臨下,勢若建瓴,敵若來圍,我即麾兵四下,還怕不能殺退麼?」平又說道:「倘敵兵斷我水道,又將若何?」謖大笑道:「我既能殺退敵兵,還怕他斷甚麼水道?」平還要苦諫,謖瞋目道:「丞相行事,尚且每事問我,汝怎得撓我兵謀?」也是誤一「驕」字。平知不可阻,乃請分軍相應,作為犄角。謖恨平違令,只撥兵千人給平,平引兵據城聽令。馬謖上山,平遣人走報祁山大營。哪知司馬懿張郃兩軍,夤夜殺到,謖尚據住山頂,揚旗招颭,自鳴得意。待至翌晨,魏兵已環集山麓,把山圍住,謖麾兵殺下,魏兵全然不動,惟用強弩仰射,蜀兵多被射倒,只好退回。謖尚欲與敵拚命,驅兵再下,一連衝殺數次,毫無效力。張郃更堵住水道,不放蜀兵汲水,蜀兵無從飲食,當然自亂。嚷至夜半,竟紛紛下山,投降魏營,謖禁遏不住,尚望王平救應。看官試想:平手下只有千人,哪裡殺得過十多萬魏兵?他也曾努力相救,半途被魏兵截回,沒奈何堅壁自持,保全危寨。謖待援不至,無法把守,只得率兵竄出山谷,向西逃走。魏兵截殺一陣,二萬人所存無幾,還虧魏延從陽平關殺來,方得將謖救出。延見魏兵氣勢甚盛,不敢戀戰,忙與謖退保陽平關。王平自知難守,在城中佯鳴鼓角,作進兵狀,暗中卻收集潰卒,徐徐退去。魏將張郃,疑他誘敵,不敢進逼,平得全師引歸。好王平。
sī mǎ yì bù qù zhuī sù, què tǒng bīng jìng qū qí shān, lái gōng zhū gé liàng dà yíng. liàng jiē wáng píng jūn bào, yǐ zhī mǎ sù wù shì, jí máng tuì huí xī chéng, qiě xí lìng tiān shuǐ zhū jùn shǒu lì, qí huí hàn zhōng, bìng chì zhào yún dèng zhī, shōu jūn hái yáng píng guān. hū bào sī mǎ yì tǒng bīng shí yú wàn, fēng yōng qián lái, chéng zhōng liú bīng bù duō, yù qū wǎng yáng píng guān, yǐ shì bù jí. jiāng shì děng bìng jiē shī sè, liàng dú tán xiào zì ruò, dàn shuō wú fáng. rú cǐ zhèn dìng, fāng kě jiāng bīng. dài yì bīng jiāng dào, chuán lìng chéng shàng yǎn qí, chéng zhōng xī gǔ, dà kāi sì mén, měi mén lìng jūn yì sǎ sǎo, bù zhǔn wàng dòng, zì yǐn xiǎo tóng liǎng rén, xié qín dēng chéng, zài chéng lóu shàng fén xiāng cāo qín. yǒu dǎn yǒu shí. sī mǎ yì dāng xiān yuè mǎ, lái gōng xī chéng, yáo jiàn zhū gé liàng rú cǐ bù zhì, bù jīn dà yí, duān xiáng le hǎo duō shí, yī xiē ér méi yǒu pò zhàn, nǎi huī lìng tuì bīng. bù jiāng wèn wèi hé yīn, yì yǔ yǔ dào: wǒ wén liàng bù rù zǐ wǔ gǔ, shà shì jǐn shèn jīn dà kāi chéng mén, qǐ kěn zhè bān shū lüè? míng míng shì yòu wǒ rù chéng, wèi yǎn shā jì. wǒ yí sù tuì, xiū wèi suǒ suàn. shuō bì zì qù. liàng jiàn sī mǎ yì tuì bīng, bù yóu de gǔ zhǎng dà xiào. cān zuǒ wèn liàng dào: sī mǎ yì hào chēng néng jūn, wèi hé hū lái hū qù? liàng xiào shuō dào: yì zhī wǒ jǐn shèn, bù kěn nòng xiǎn, tā jiàn wǒ rú cǐ mó yàng, bì yí yǒu fú, suǒ yǐ tuì qù wǒ liào tā bù zǒu dà lù, bì yán běi shān dùn qù, jīn hái yào sòng tā yī chéng, jié liú yī xiē zī zhòng, yě bù fù tā yī fān bēn zǒu lī. shuō zhe jí pài bù jiāng wú yì děng, sù fù běi shān, zhǐ zhǔn zài shān gǔ zhōng nà hǎn, bù zhǔn sī shā, rú dí yǒu zī zhòng, jí kě duó qǔ, yùn huí yáng píng guān biàn liǎo. wú yì děng fèng mìng jí xíng, liàng lǜ cān zuǒ děng chū le xī chéng, gǎn guī yáng píng guān. nà sī mǎ yì guǒ wèi liàng suǒ liào, rào zǒu běi shān, mò wén hòu miàn hǎn shēng dà zhèn, zǒng dào shì shǔ bīng zhuī lái, huāng máng pāo qì zī zhòng, méi mìng pǎo qù. wú yì děng jǐn yī jiāng lìng, bù gǎn zhuī xí, dàn jiāng zī zhòng yùn huí yáng píng guān. liàng yǐ tuì rù yáng píng guān nèi, yóu wèi yán mǎ sù děng jiē zhe. sù guì fú qǐng zuì, liàng zuò sè dào: rǔ wéi wǒ jié dù, jǐ zhì qīng fù quán shī ruò fēi míng zhèng jūn fǎ, hé yǐ fú zhòng? sù qì dá dào: chéng xiàng shì sù rú zi, sù yì shì chéng xiàng rú fù, jīn zì zhī fèn shì, zuì gāi wàn sǐ dàn yuàn chéng xiàng sī jí gǔn xìng yǔ gù shì, sù suī sǐ, yì gǎn shēn ēn. liàng bù jīn huī lèi dào: rǔ ruò zǎo tīng wáng píng jì yì, hé zhì cǐ bài? jīn shì yǐ zhì cǐ, bù néng náo fǎ, rǔ jiā xiǎo zì dāng fǔ xù, rǔ zi yǔ wǒ zi xiāng děng, bù bì guà huái. shuō zhì cǐ, jí lìng zuǒ yòu jiāng sù tuī chū zhǎn shǒu xùn zhòng, réng lìng fèng hé shī hái, jù guān mái zàng qiě qīn zì lín jì, yuè gěi sù jiā qián mǐ, fǔ yǎng yí gū. xiān gōng hòu sī. liàng gèng tài xī dào: xiān dì cháng wèi sù yán guò shí, bù kě dà yòng, jīn guǒ yīng cǐ yán, zì kuì bù míng, zhì wù jūn shì. sù guǒ yǒu zuì, wǒ yì nán cí. suì nǐ shàng biǎo zì hé, kě qiǎo zhào yún dèng zhī, zì jī gǔ tuì guī, jiǎo hái jūn lìng, yún zì yán wú gōng, yīng shòu chéng jiè. liàng wèn míng dèng zhī, zhī yán wèi jiāng cáo zhēn, lǜ bīng zhuī xí, xìng yóu yún qīn shēn duàn hòu, bù bù wèi yíng, shǐ dé quán jūn guī lái. liàng xī xū dào: jiē tíng jūn tuì, bīng jiāng bù fù xiāng gù, jī gǔ jūn tuì, bīng jiāng bìng bù xiāng shī, kě jiàn yòng bīng zài rén, yuán bù zài duō guǎ ne. yún shàng yǒu jūn zī dài hái, liàng shǐ fēn shǎng jiāng shì. yún dá chēng jūn shì wú lì, hé wèi yǒu shǎng? qiě zàn zhù kù zhōng, zuò wèi dōng cì liàng diǎn shǒu chēng shàn. yīn jí biǎo qǐng zì biǎn, yún yì fù biǎo qǐng chéng. hòu zhǔ dé biǎo, zhào wèn jiǎng wǎn fèi yī, yī děng wèi yīng cóng liàng yán, zàn xíng jiàng zhí, nǎi biǎn liàng wèi yòu jiāng jūn, xíng chéng xiàng shì jiàng zhào yún wèi zhèn jūn jiāng jūn, shǐ jiǎng wǎn jī zhào zhì yíng. liàng shòu zhào hòu, liú wǎn gòng yǐn, wǎn yǔ liàng dào: xī chǔ shā dé chén, jìn wén gōng rán hòu xīn xǐ jīn tiān xià wèi dìng, suì shā mǎ sù, zì shī zhì shì, qǐ bù kě xī? liàng liú tì dá dào: sūn wǔ suǒ yǐ néng zhì shèng tiān xià, quán lài fǎ yán jīn sì hǎi fēn liè, bīng jiāo fāng shǐ, ruò fù fèi fǎ, hé yǐ zhì jūn? wǎn quàn liàng huí chéng dū, liàng yáo shǒu dào: fèng zhào tǎo zéi, nài hé bà xiū? wǎn fù shuō dào: rú zài yù fá wèi, bì xū zēng bīng. liàng chàng rán dào: jiē tíng bài tuì, fēi yóu bīng shǎo, shí yóu liàng wù yòng mǎ sù, zhì yǒu cǐ bài bù kěn huì guò. jīn dāng jiǎn bīng shěng jiāng, míng fá sī guò, chéng fù zhé, shèn jiāng lái, qiě wàng zài cháo zhū gōng, qín bǔ wú què, rán hòu shì kě dìng, zéi kě miè, gōng kě juē zú ér dài le. wǎn dāng rán pèi fú, xuán jí cí qù. liàng nǎi kǎo láo yì, yáng zhuàng liè, yǐn jiù zé gōng, lì bīng jiǎng wǔ, zài zuò hòu tú. jì ér wú pó yáng tài shǒu zhōu fáng yòng zhà jiàng jì yòu wèi gōng wǎn, wèi yáng zhōu mù cáo xiū, wù tīng fáng yán, dāng jí fā bīng wèi wáng cáo ruì, yòu shǐ sī mǎ yì xiàng jiāng líng, jiàn wēi jiāng jūn jiǎ wú bīng yāo jī shí tíng, dà pò xiū jūn, xiū bēn huí jiā shí. yòu yóu wú bīng zhuī jí, xiǎn xiē ér bù néng tuō shēn, hái kuī jiǎ kuí jiān dào yuán xiū, cái dé xìng miǎn suǒ yǒu jūn shì liáng xiè, sàng shī chuí jǐn. sī mǎ yì zhōng dào zhé hái, xiū cán fèn chéng jí, jū fā bèi shàng, bù jiǔ jí sǐ. jì rèn wèi wèi jiāng mǎn chǒng, lǎo chéng chí zhòng, kòng yù yǒu fāng, suì chéng zhòng zhèn. dú zhū gé liàng wén wú rén bài wèi, fù yù chéng xì běi fá. zhèng yào diào dòng jūn mǎ, bù liào zhèn jūn jiāng jūn zhào yún bìng wáng, liàng dà wèi tòng xī, hòu zhǔ chán yì shén bēi dào, liǎng cì jiù hù, ān dé bù bēi? zhuī shì yún wèi shùn píng hóu, lìng yún zhǎng zi tǒng xí fēng. qún chén wèi shī yī dà jiāng, bù yí xìng shī, dú zhū gé liàng ruì yì běi fá, wèi kěn zhōng zhǐ. nǎi gèng shàng biǎo zòu wén dào:
司馬懿不去追謖,卻統兵徑趨祁山,來攻諸葛亮大營。亮接王平軍報,已知馬謖誤事,急忙退回西城,且檄令天水諸郡守吏,齊回漢中,並飭趙雲鄧芝,收軍還陽平關。忽報司馬懿統兵十餘萬,蜂擁前來,城中留兵不多,欲趨往陽平關,已是不及。將士等並皆失色,亮獨談笑自若,但說無妨。如此鎮定,方可將兵。待懿兵將到,傳令城上偃旗,城中息鼓,大開四門,每門令軍役灑掃,不准妄動,自引小僮兩人,攜琴登城,在城樓上焚香操琴。有膽有識。司馬懿當先躍馬,來攻西城,遙見諸葛亮如此布置,不禁大疑,端詳了好多時,一些兒沒有破綻,乃麾令退兵。部將問為何因,懿與語道:「我聞亮不入子午谷,煞是謹慎;今大開城門,豈肯這般疏略?明明是誘我入城,為掩殺計。我宜速退,休為所算。」說畢自去。亮見司馬懿退兵,不由的鼓掌大笑。參佐問亮道:「司馬懿號稱能軍,為何忽來忽去?」亮笑說道:「懿知我謹慎,不肯弄險,他見我如此模樣,必疑有伏,所以退去;我料他不走大路,必沿北山遁去,今還要送他一程,截留一些輜重,也不負他一番奔走哩。」說着即派部將吳懿等,速赴北山,只准在山谷中吶喊,不准廝殺,如敵有輜重,即可奪取,運回陽平關便了。吳懿等奉命即行,亮率參佐等出了西城,趕歸陽平關。那司馬懿果為亮所料,繞走北山,驀聞後面喊聲大震,總道是蜀兵追來,慌忙拋棄輜重,沒命跑去。吳懿等謹依將令,不敢追襲,但將輜重運回陽平關。亮已退入陽平關內,由魏延馬謖等接着。謖跪伏請罪,亮作色道:「汝違我節度,幾至傾覆全師;若非明正軍法,何以服眾?」謖泣答道:「丞相視謖如子,謖亦視丞相如父,今自知僨事,罪該萬死;但願丞相思殛鯀興禹故事,謖雖死,亦感深恩。」亮不禁揮淚道:「汝若早聽王平計議,何致此敗?今事已至此,不能撓法,汝家小自當撫恤,汝子與我子相等,不必掛懷。」說至此,即令左右將謖推出;斬首徇眾,仍令縫合屍骸,具棺埋葬;且親自臨祭,月給謖家錢米,撫養遺孤。先公後私。亮更太息道:「先帝嘗謂謖言過實,不可大用,今果應此言,自愧不明,致誤軍事。謖果有罪,我亦難辭。」遂擬上表自劾,可巧趙雲鄧芝,自箕谷退歸,繳還軍令,雲自言無功,應受懲戒。亮問明鄧芝,芝言魏將曹真,率兵追襲,幸由雲親身斷後,步步為營,始得全軍歸來。亮欷歔道:「街亭軍退,兵將不復相顧,箕谷軍退,兵將並不相失,可見用兵在人,原不在多寡呢。」雲尚有軍資帶還,亮使分賞將士。雲答稱軍士無利,何為有賞?且暫貯庫中,作為冬賜;亮點首稱善。因即表請自貶,雲亦附表請懲。後主得表,召問蔣琬費禕,禕等謂應從亮言,暫行降職,乃貶亮為右將軍,行丞相事;降趙云為鎮軍將軍,使蔣琬齎詔至營。亮受詔後,留琬共飲,琬語亮道:「昔楚殺得臣,晉文公然後心喜;今天下未定,邃殺馬謖,自失智士,豈不可惜?」亮流涕答道:「孫武所以能制勝天下,全賴法嚴;今四海分裂,兵交方始,若復廢法,何以治軍?」琬勸亮回成都,亮搖首道:「奉詔討賊,奈何罷休?」琬復說道:「如再欲伐魏,必須增兵。」亮悵然道:「街亭敗退,非由兵少,實由亮誤用馬謖,致有此敗;不肯諱過。今當減兵省將,明罰思過,懲覆轍,慎將來,且望在朝諸公,勤補吾闕,然後事可定,賊可滅,功可蹻足而待了。」琬當然佩服,旋即辭去。亮乃考勞勩,揚壯烈,引咎責躬,厲兵講武,再作後圖。既而吳鄱陽太守周魴用詐降計誘魏攻皖,魏揚州牧曹休,誤聽魴言,當即發兵;魏王曹叡,又使司馬懿向江陵,建威將軍賈吳兵邀擊石亭,大破休軍,休奔回夾石。又由吳兵追及,險些兒不能脫身,還虧賈逵兼道援休,才得倖免;所有軍士糧械,喪失垂盡。司馬懿中道折還,休慚憤成疾,疽發背上,不久即死。繼任為魏將滿寵,老成持重,控御有方,遂成重鎮。獨諸葛亮聞吳人敗魏,復欲乘隙北伐。正要調動軍馬,不料鎮軍將軍趙雲病亡,亮大為慟惜,後主禪亦甚悲悼,兩次救護,安得不悲?追諡云為順平侯,令雲長子統襲封。群臣謂失一大將,不宜興師,獨諸葛亮銳意北伐,未肯中止。乃更上表奏聞道:
xiān dì lǜ hàn zéi bù liǎng lì, wáng yè bù piān ān, gù tuō chén yǐ tǎo zéi yě. kāng kǎi jī áng. yǐ xiān dì zhī míng, liàng chén zhī cái, gù zhī chén fá zéi, cái ruò dí qiáng yě.
先帝慮漢賊不兩立,王業不偏安,故托臣以討賊也。慷慨激昂。以先帝之明,量臣之才,故知臣伐賊,才弱敵強也。
rán bù fá zéi, wáng yè yì wáng wéi zuò ér dài wáng, shú yǔ fá zhī? shì gù tuō chén ér wù yí yě. chén shòu mìng zhī rì, qǐn bù ān xí, shí bù gān wèi, sī wéi běi zhēng, yí xiān rù nán, gù wǔ yuè dù lú, shēn rù bù máo, bìng rì ér shí, chén fēi bù zì xī yě. gù wáng yè bù kě piān ān yú shǔ dōu, gù mào wēi nán yǐ fèng xiān dì zhī yí yì, ér yì zhě wèi wèi fēi jì jīn zéi shì pí yú xī, yòu wù yú dōng, bīng fǎ chéng shì, cǐ jìn qū zhī shí yě. jǐn chén qí shì rú zuǒ: gāo dì míng bìng rì yuè, móu chén yuān shēn, rán shè xiǎn bèi chuàng, wēi rán hòu ān. jīn bì xià wèi jí gāo dì, móu chén bù rú liáng píng, ér yù yǐ zhǎng cè qǔ shèng, zuò dìng tiān xià, cǐ chén zhī wèi jiě yī yě. liú yáo wáng lǎng, gè jù zhōu jùn, lùn ān yán jì, dòng yǐn shèng rén, qún yí mǎn fù, zhòng nán sāi xiōng, jīn suì bù zhàn, míng nián bù zhēng, shǐ sūn cè zuò dà, suì bìng jiāng dōng, cǐ chén zhī wèi jiě èr yě. cáo cāo zhì jì shū jué yú rén, qí yòng bīng yě, fǎng fú sūn wú rán kùn yú nán yáng, chú yú wū cháo, wēi yú qí lián, bī yú lí yáng, jǐ bài běi shān, dài sǐ tóng guān, rán hòu wěi dìng yī shí ěr kuàng chén cái ruò, ér yù yǐ bù wēi ér dìng zhī, cǐ chén zhī wèi jiě sān yě. cáo cāo wǔ gōng chāng bà bù xià, sì yuè cháo hú bù chéng, rèn yòng lǐ fú, ér lǐ fú tú zhī, wěi rèn xià hóu, ér xià hóu bài wáng xiān dì měi chēng cāo wèi néng, yóu yǒu cǐ shī, kuàng chén nú xià, hé néng bì shèng? cǐ chén zhī wèi jiě sì yě.
然不伐賊,王業亦亡;惟坐而待亡,孰與伐之?是故托臣而勿疑也。臣受命之日,寢不安席,食不甘味,思惟北征,宜先入南,故五月渡瀘,深入不毛,并日而食,臣非不自惜也。顧王業不可偏安於蜀都,故冒危難以奉先帝之遺意,而議者謂為非計;今賊適疲於西,又務於東,兵法乘勢,此進趨之時也。謹陳其事如左:高帝明並日月,謀臣淵深,然涉險被創,危然後安。今陛下未及高帝,謀臣不如良平,而欲以長策取勝,坐定天下,此臣之未解一也。劉繇王朗,各據州郡,論安言計,動引聖人,群疑滿腹,眾難塞胸,今歲不戰,明年不征,使孫策坐大,遂並江東,此臣之未解二也。曹操智計殊絕於人,其用兵也,仿佛孫吳;然困於南陽,除於烏巢,危於祁連,逼於黎陽,幾敗北山,殆死潼關,然後偽定一時爾;況臣才弱,而欲以不危而定之,此臣之未解三也。曹操五攻昌霸不下,四越巢湖不成,任用李服,而李服圖之,委任夏侯,而夏侯敗亡;先帝每稱操為能,猶有此失,況臣駑下,何能必勝?此臣之未解四也。
zì chén dào hàn zhōng, zhōng jiān qī nián ěr rán sàng zhào yún yáng qún mǎ yù yán zhī dīng lì bái shòu liú hé dèng tóng děng, jí qū zhǎng tún jiāng qī shí yú rén, tū jiāng wú qián, huī sǒu qīng qiāng sàn qí wǔ qí yī qiān yú rén, cǐ jiē shù shí nián zhī nèi, suǒ jiū hé sì fāng zhī jīng ruì, fēi yī zhōu zhī suǒ yǒu ruò fù shù nián, zé sǔn sān fēn zhī èr yě, dāng hé yǐ tú dí? cǐ chén zhī wèi jiě wǔ yě. jīn mín qióng bīng pí, ér shì bù kě xī, shì bù kě xī, zé zhù yǔ xíng, láo fèi zhèng děng, ér bù jí zǎo tú zhī, yù yǐ yī zhōu zhī dì, yǔ zéi chí jiǔ, cǐ chén zhī wèi jiě liù yě. fū nán píng zhě shì yě, xī xiān dì bài jūn yú chǔ, dāng cǐ shí, cáo cāo fǔ shǒu, wèi tiān xià yǐ dìng. rán hòu xiān dì dōng lián wú yuè, xī qǔ bā shǔ, jǔ bīng běi zhēng, xià hóu shòu shǒu, cǐ cāo zhī shī jì, ér hàn shì jiāng chéng yě. rán hòu wú gèng wéi méng, guān yǔ huǐ bài, zǐ guī cuō diē, cáo pī chēng dì. fán shì rú shì, nán kě nì liào, chén jū gōng jǐn cuì, sǐ ér hòu yǐ. zhù zhòng zài cǐ èr yǔ. zhì yú chéng bài lì dùn, fēi chén zhī míng, suǒ néng nì dǔ yě.
自臣到漢中,中間期年耳;然喪趙雲陽群馬玉閻芝丁立白壽劉郃鄧銅等,及曲長屯將七十餘人,突將無前,撝叟青羌散騎武騎一千餘人,此皆數十年之內,所糾合四方之精銳,非一州之所有;若複數年,則損三分之二也,當何以圖敵?此臣之未解五也。今民窮兵疲,而事不可息,事不可息,則住與行,勞費正等,而不及早圖之,欲以一州之地,與賊持久,此臣之未解六也。夫難平者事也,昔先帝敗軍於楚,當此時,曹操拊手,謂天下已定。然後先帝東連吳越,西取巴蜀,舉兵北征,夏侯授首,此操之失計,而漢事將成也。然後吳更違盟,關羽毀敗,秭歸蹉跌,曹丕稱帝。凡事如是,難可逆料,臣鞠躬盡瘁,死而後已。注重在此二語。至於成敗利鈍,非臣之明,所能逆睹也。
zhè dào biǎo wén, shǔ rén chēng wèi hòu chū shī biǎo, hòu zhǔ wéi liàng shì cóng, suí jí pī zhǔn. liàng fù yǐn bīng shù wàn, dào chū sàn guān, jìn wéi chén cāng. wèi dà jiāng jūn cáo zhēn, shǐ jiāng jūn hǎo zhāo, shǒu chén cāng chéng. zhāo zì bó dào, tài yuán rén shì, zhī bīng shàn zhàn, zhì yǒng jiān quán. zhì néng dí shǔ, yǒng zú bǎo chéng, gù tè xiáng xù lǚ lì. jì zhì chén cāng, dāng jí shàn chéng xiū guō, chóu zú shǒu jù, jí liàng bīng gōng chéng, yǐ shì jiān gù de hěn. liàng lèi gōng bù xià, tè qiǎn hǎo zhāo xiāng rén jìn xiáng, yì chéng xià zhāo xiáng, zhāo zài chéng lóu shàng yīng shēng dào: wèi jiā kē fǎ, jūn suǒ shēn zhì, wǒ yǐ wèi wèi chén, shì sǐ wú huò, qǐng jūn bù bì duō yán. dàn jiào huí bào zhū gé, néng gōng jí gōng, bù néng gōng jí tuì. xiáng zhī bù kě dòng, biàn hái yíng gào liàng. liàng zài qiǎn xiáng zhì chéng xià, yǔ yǔ shùn nì lì hài, wú yí hòu huǐ, zhāo fèn rán dào: qián yán yǐ dìng, hé láo zài shuō! wǒ yǔ jūn yuán shì xiāng shí, kǒng jiàn tóu wú yǎn, bù néng shí jūn ne. shuō zhì cǐ, jí niān gōng dā jiàn, yù shè jìn xiáng. xiáng huāng máng tuì huí, liàng yě jué dòng nù, huī bīng měng gōng. chéng shàng shǐ shí rú yǔ, wú xì kě chéng, liàng tè zhì yún tī shù shí jù, sì miàn pān dēng. zhāo yòng zhì jiàn zhù shè, tī bèi shāo duàn, bīng jiē zhuì sǐ. liàng zài yòng huǒ chōng chē gōng chéng, zhāo yòu yòng shéng suǒ chuān shí, měng lì zhì xià, chōng chē jiē zhé. liàng gèng qiǎn rén yùn tǔ tián qiàn, àn jué dì dào rù chéng, zhāo nèi zhú zhòng háo, héng jié dì xué, shǐ shǔ bīng wú cóng zuān rù. hǎo róng yì yǐ yuè jiān xún, chéng wán rú gù. cáo zhēn qiǎn jiāng jūn fèi yào yuán zhāo, wèi zhǔ ruì yì shǐ zhāng hé chí jiù. liàng zhèng lǜ jūn shí bù jì, yòu wén wèi bīng dà zhì, nǎi chè wéi yǐn guī, dàn shòu wèi yán mì jì, shǐ tā lǐng bīng duàn hòu. yán xú xú tuì huí, hū hòu miàn yáng qǐ fēi chén, hǎn shēng bī jǐn, liào yǒu wèi bīng zhuī lái, yán lìng bù bīng zhāng qí xiān xíng, zì lǜ ruì qí shù shí, fú lín qìng zhōng, jìng hòu wèi jiāng. wèi jiāng nǎi shì wáng shuāng, wàng jiàn qián miàn qí zhì, huī bīng jí zhuī. yán dài tā zhòu mǎ pǎo guò, què wò dāo tū chū, dà hē yī shēng, bù qí wáng shuāng huí tóu, biàn cóng tā bèi hòu pī qù, lián jiān dài tóu, kǎn luò mǎ xià. wèi bīng jiàn zhǔ jiāng bì mìng, dāng rán hài sàn. yán dé qū shā yī zhèn, xiāo dé xǔ duō shǒu jí, rán hòu fǎn rù hàn zhōng, xiàng liàng jiǎo lìng. liàng xiū yǎng yuè yú, yòu shì dōng jǐn chūn lái, shí wèi jiàn xìng qī nián. nǎi zài qiǎn bù jiāng chén shì, chū gōng wǔ dū yīn píng èr jùn. wèi yōng zhōu cì shǐ guō huái, yǐn bīng chí yuán, yǔ chén shì xiāng chí shù rì liàng yòng qí bīng zhù shì, jī tuì guō huái, suì dé gōng xià èr jùn chéng chí, liú jiāng bǎ shǒu, zì huí hàn zhōng. hòu zhǔ chán fù bài liàng wèi chéng xiàng, liàng shàng gù cí, jīng zhào shǐ fèi yī xiāng quàn, rán hòu shòu mìng. sì wén wú zhǔ chēng dì, qiǎn shǐ zhì shǔ, nǐ yǔ shǔ píng fēn zhōng yuán. shǔ chén jù sòng fēn yún, duō zhǔ jué jiāo, liàng réng nǐ hé wú, rù dōu jìn jiàn hòu zhǔ hòu zhǔ zhèng yīn wú shì wèi jué, xiàng liàng zī wèn. liàng chén yì dào: sūn quán yì tú tiě hào, fēi zì jīn shǐ, wǒ cháo yǔ tā xiū hǎo, wú fēi wèi shēng yuán qǐ jiàn jīn ruò jiā xiǎn jué, chóu wǒ bì shēn, gèng dāng yí bīng dōng shù, yǔ bǐ jué lì, bǐ xián cái shàng duō, jiāng xiāng jí mù, huà jiāng zì gù, shǒu yù yǒu yú, wǒ què tún bīng shàng yóu, zuò ér dài lǎo, fǎn shǐ běi zéi dé jì, shén fēi liáng tú gù bù rú réng yǔ zhōu xuán, qí běi fá dé zhì, dōng lüè wèi chí. hòu zhǔ wěi wěi shòu jiào, suì shǐ wèi wèi chén zhèn, wǎng wú qìng hè, quán yī lǐ xiāng dài, yǔ shēn méng shì, yuē dìng píng wèi yǐ hòu, yù qīng xú yōu sì zhōu guī wú, yǎn jì bìng liáng sì zhōu guī shǔ, wéi sī zhōu yǐ hán gǔ guān wèi jiè, zhèn rú yuē xī guī. dāng shí sān guó dǐng zhì, wèi dì zuì dà, yǒu zhōu shí sān, chú shàng wén suǒ shuō jiǔ zhōu wài, shàng yǒu jīng yáng qín liáng sì zhōu, dàn zhǐ de piàn tǔ, wèi jù quán jìng. wú zhǐ yǒu jīng yáng jiāo guǎng yǐng wǔ zhōu, jīng yáng qiě yǔ wèi fēn jù. shǔ tǔ zuì xiǎo, jǐn dé suì zhōu, wéi fēn yì wèi liáng yòu dé liáng jiāo èr zhōu biān yú, suàn zuò sì zhōu. cóng qián hàn wǔ dì shí, fēn zhōng guó quán tǔ wèi shí sān jùn, bù liè yǐng guǎng, yǐng guǎng èr zhōu míng, nǎi shì yóu wú fēn zhì chū lái. xiáng míng dì lǐ, wàn bù kě shǎo. wú sūn quán jiǔ yù chēng dì, yīn wèi wèi dōng xià, suǒ yǐ chí chí jí jiàn wèi bīng dōng xī zhì bài, nǎi fàng dǎn chēng zūn. wú chén chèn shì xiàn yú, wèi yǒu huáng lóng chū xiàn wǔ chāng, yīn jí gǎi huáng wǔ bā nián, wèi huáng lóng yuán nián, zhuī zūn fù jiān wèi wǔ liè huáng dì, xiōng cè wèi zhǎng shā huán wáng, lì zi dēng wèi tài zǐ, jìn lù xùn wèi shàng dà jiāng jūn, zhū gé kè wèi tài zǐ zuǒ fǔ, zhāng xiū wèi tài zǐ yòu bì. xiū wèi zhāng zhāo shǎo zǐ, zhāo yǐ nián lǎo, rù cháo hè quán, bāo zàn gōng dé. quán xiào shuō dào: jiǎ shǐ rú zhāng gōng jì, zǎo wèi wèi pū, kǒng jīn yǐ qǐ shí le. zhǐ chì bì shì. shuō dé zhāng zhāo fú dì cán hàn, xiè zuì ér chū. dāng jí shàng shū qǐ xiū, yóu quán fēng wèi lóu hóu, shí yì wàn hù, guī jiā bù qǐ, yòu dé xiǎng shòu bā nián, zhì bā shí yī suì nǎi zhōng. quán fù hái dōu jiàn yè, liú shàng dà jiāng jūn lù xùn, fǔ tài zǐ dēng, zhù shǒu wǔ chāng. zhè xiāo xī chuán rù shǔ dōu, zhū gé liàng yīn quán hái jiāng dōng, gèng kě miǎn yōu, fù yù běi xiàng tǎo wèi. bù shǔ le hǎo jǐ yuè, yǐ shì jiàn xìng bā nián de xià jì, hū yǒu jǐng bào chuán rù, nǎi shì wèi jiāng cáo zhēn sī mǎ yì liǎng lù jìn bīng, lái duó hàn zhōng. zhèng shì:
這道表文,蜀人稱為「後出師表」,後主惟亮是從,隨即批准。亮復引兵數萬,道出散關,進圍陳倉。魏大將軍曹真,使將軍郝昭,守陳倉城。昭字伯道,太原人氏,知兵善戰,智勇兼全。智能敵蜀,勇足保城,故特詳敘履歷。既至陳倉,當即繕城修郭,籌足守具,及亮兵攻城,已是堅固得很。亮累攻不下,特遣郝昭鄉人靳詳,詣城下招降,昭在城樓上應聲道:「魏家科法,君所深知,我已為魏臣,誓死毋惑,請君不必多言。但教回報諸葛,能攻即攻,不能攻即退。」詳知不可動,便還營告亮。亮再遣詳至城下,與語順逆利害,毋貽後悔,昭奮然道:「前言已定,何勞再說!我與君原是相識,恐箭頭無眼,不能識君呢。」說至此,即拈弓搭箭,欲射靳詳。詳慌忙退回,亮也覺動怒,麾兵猛攻。城上矢石如雨,無隙可乘,亮特製雲梯數十具,四面攀登。昭用炙箭注射,梯被燒斷,兵皆墜死。亮再用火衝車攻城,昭又用繩索穿石,猛力擲下,衝車皆折。亮更遣人運土填塹,暗掘地道入城,昭內築重濠,橫截地穴,使蜀兵無從鑽入。好容易已越兼旬,城完如故。曹真遣將軍費耀援昭,魏主叡亦使張郃馳救。亮正慮軍食不繼,又聞魏兵大至,乃撤圍引歸,但授魏延密計,使他領兵斷後。延徐徐退回,忽後面揚起飛塵,喊聲逼緊,料有魏兵追來,延令部兵張旗先行,自率銳騎數十,伏林箐中,靜候魏將。魏將乃是王雙,望見前面旗幟,揮兵急追。延待他驟馬跑過,卻握刀突出,大喝一聲,不俟王雙回頭,便從他背後劈去,連肩帶頭,砍落馬下。魏兵見主將斃命,當然駭散。延得驅殺一陣,梟得許多首級,然後返入漢中,向亮繳令。亮休養月余,又是冬盡春來,時為建興七年。乃再遣部將陳式,出攻武都陰平二郡。魏雍州刺史郭淮,引兵馳援,與陳式相持數日;亮用奇兵助式,擊退郭淮,遂得攻下二郡城池,留將把守,自回漢中。後主禪復拜亮為丞相,亮尚固辭,經詔使費禕相勸,然後受命。嗣聞吳主稱帝,遣使至蜀,擬與蜀平分中原。蜀臣聚訟紛紜,多主絕交,亮仍擬和吳,入都覲見後主;後主正因吳事未決,向亮諮問。亮陳議道:「孫權意圖僣號,非自今始,我朝與他修好,無非為聲援起見;今若加顯絕,仇我必深,更當移兵東戍,與彼角力,彼賢才尚多,將相輯睦,劃江自固,守御有餘,我卻屯兵上游,坐而待老,反使北賊得計,甚非良圖;故不如仍與周旋,俟北伐得志,東略未遲。」後主唯唯受教,遂使衛尉陳震,往吳慶賀,權依禮相待,與申盟誓,約定平魏以後,豫青徐幽四州歸吳,兗冀並涼四州歸蜀,惟司州以函谷關為界,震如約西歸。當時三國鼎峙,魏地最大,有州十三,除上文所說九州外,尚有荊揚秦涼四州,但只得片土,未據全境。吳只有荊揚交廣郢五州,荊揚且與魏分據。蜀土最小,僅得遂州,惟分益為梁;又得涼交二州邊隅,算作四州。從前漢武帝時,分中國全土為十三郡,不列郢廣,郢廣二州名,乃是由吳分置出來。詳明地理,萬不可少。吳孫權久欲稱帝,因畏魏東下,所以遲遲;及見魏兵東西致敗,乃放膽稱尊。吳臣趁勢獻諛,謂有黃龍出現武昌,因即改黃武八年,為黃龍元年,追尊父堅為武烈皇帝,兄策為長沙桓王,立子登為太子,進陸遜為上大將軍,諸葛恪為太子左輔,張休為太子右弼。休為張昭少子,昭已年老,入朝賀權,褒讚功德。權笑說道:「假使如張公計,早為魏仆,恐今已乞食了。」指赤壁事。說得張昭伏地慚汗,謝罪而出。當即上書乞休,由權封為婁侯,食邑萬戶,歸家不起,又得享壽八年,至八十一歲乃終。權復還都建業,留上大將軍陸遜,輔太子登,駐守武昌。這消息傳入蜀都,諸葛亮因權還江東,更可免憂,復欲北向討魏。部署了好幾月,已是建興八年的夏季,忽有警報傳入,乃是魏將曹真司馬懿兩路進兵,來奪漢中。正是:
xī chuí fāng jiàn sān jūn jí, běi kòu xiān wén liǎng dào lái.
西陲方見三軍集,北寇先聞兩道來。
yù zhī wèi bīng rú hé kòu shǔ, qiě kàn xià huí zài xiáng.
欲知魏兵如何寇蜀,且看下回再詳。
shén yǐ zāi, zhī rén zhī nán yě! yǐ zhū gé kǒng míng zhī cái shí, yóu qiě shī zhī mǎ sù, kuàng tā rén hū? sù qián jìn gōng fú nán mán zhī yì, wèi sūn wú bīng fǎ suǒ wèi xiáng, nǎi dú chū jǐ jiàn, zú rú suǒ yán, shì sù gù fēi bù zú xíng jūn zhě qiě zài yíng cān yì, yǔ duō è yào, ér yú jiē tíng yī yì, piān bù cóng kǒng míng zhī jié dù, wáng píng zhī jì yì, shàng shān bèi kùn, zuò shī yào qū, lùn zhě jǐ mù wèi tiān mìng shǐ rán. rán liú xiān zhǔ cháng wèi sù yán guò shí, bù kě dà yòng kǒng míng wù yòng ér fèn shì, jiù yǒu yōu guī, gù bù néng jǐn wěi zhū tiān yě. kōng chéng jì yī shì, shǐ chuán zhōng liè rù xiǎo zhù, yí wèi wèi què. dàn gù lǎo xiāng chuán yǐ jiǔ, bù biàn lüè qù, guǒ yǒu cǐ yì, zhū gé qí yì wēi yǐ zāi. jí zài gōng chén cāng, yù hǎo zhāo zhī shàn shǒu, lèi gōng bù xià. wéi tuì bīng zhī shí, dé zhǎn wáng shuāng. wèi jiāng duō cái, ér shǔ jǐn dé yī zhū gé, zhì jū gōng jǐn lì ér hòu yǐ. běi fá běi fá, míng chēng suī zhèng, qí rú jiāng zuǒ zhī fá rén hé yě?
甚矣哉,知人之難也!以諸葛孔明之才識,猶且失之馬謖,況他人乎?謖前進攻服南蠻之議,為孫吳兵法所未詳,乃獨出己見,卒如所言,是謖固非不足行軍者;且在營參議,語多扼要,而於街亭一役,偏不從孔明之節度,王平之計議,上山被困,坐失要區,論者幾目為天命使然。然劉先主嘗謂謖言過實,不可大用;孔明誤用而僨事,咎有攸歸,固不能盡諉諸天也。空城計一事,史傳中列入小注,疑為未確。但故老相傳已久,不便略去,果有此役,諸葛其亦危矣哉。及再攻陳倉,遇郝昭之善守,累攻不下。惟退兵之時,得斬王雙。魏將多才,而蜀僅得一諸葛,至鞠躬盡力而後已。北伐北伐,名稱雖正,其如將佐之乏人何也?