strong shī shǔ tǔ hàn zōng jué sì cuàn wèi zuò jìn shì kāi jī strong
失蜀土汉宗绝祀 篡魏祚晋室开基
què shuō sī mǎ zhāo jì zhū chéng jì, suì yì lìng lì sì jūn, jué yíng yàn wáng yǔ zi huáng wèi wèi zhǔ shǐ zhǎng zǐ zhōng lěi jiāng jūn sī mǎ yán, xíng zhōng hù jūn shì, chí jié zhì yǒng cì xiàn, cháng dào xiāng, yíng huáng rù dōu. huáng wèi cháng dào xiāng gōng, nián fāng shí wǔ, jì rù luò yáng, jí zhì yǒng níng gōng, yè guò tài hòu, dēng diàn sì wèi, gēng míng wèi huàn, gǎi hào jǐng yuán, jìn sī mǎ zhāo wèi xiàng guó, fēng jìn gōng, jiā jiǔ xī lǐ, zhāo réng rán gù cí. hé bì zuò zuò? shì nián gù hàn xiàn dì fū rén cáo jié bìng mò, zhuī shì wèi xiàn mù huáng hòu, sāng zàng lǐ yí, jiē yī hàn cháo gù lì. tè bǐ shū cǐ, yǐ zhì cáo nǚ zhī yóu bù wàng hàn. yuè nián, yòu mìng sī mǎ zhāo jìn jué, zhāo qiān ràng rú gù. yòu yuè nián shí yuè, táo yáng dì rù jūn bào, nǎi shì shǔ jiāng wéi fù wèi dà jiàng jūn, chū bīng gōng wèi. zhāo lìng ān xī jiāng jūn dèng ài, guò yì yán fáng. xiān shì shǔ hàn zhǔ chán yán xī èr shí yī nián, gǎi yuán jǐng fú, zhèng zhí wèi bīng chū gōng shòu chūn, shǔ jiāng jiāng wéi, yù chéng xū běi fá, tè lǜ shù wàn rén, tōng dào luò gǔ, jìn gōng cháng chéng. cǐ cháng chéng xì shì xiàn míng, fēi qín suǒ xiū zhù zhī cháng chéng. wèi ān xī jiāng jūn dèng ài, yǔ cháng chéng dū du sī mǎ wàng, jiān bì jù wéi, xiāng chí bù xià. jí wèi píng shòu chūn, sī mǎ zhāo hái shī, wéi nǎi yǐn hái. shì bǔ qián huí wèi xiáng zhī quē. dàn zì jiāng wéi zhí zhǎng jūn zhèng, zhǔ zhāng běi fá, zhì cǐ yǐ jīng guò liù cì, chà bù duō shì lián nián xīng shī, shǔ mín dāng rán chóu kǔ. zhōng sàn dài fū qiáo zhōu, céng zuò chóu guó lùn fěng wéi, wéi shàng wú huí yì. shàng shū lìng chén zhī, yǔ zhōng cháng shì huáng hào, zài nèi yòng shì, rǎo luàn guó zhèng. yǐ ér zhī sǐ, hòu zhǔ chán yòng pú yè dǒng jué wèi shàng shū lìng, shàng shū zhū gě zhān wèi pú yè sì qiě jìn jué zhān wèi jiāng jūn, gòng píng shàng shū shì, mìng shì zhōng fán jiàn wèi shàng shū lìng. jué běn yì yáng rén, céng shì chéng xiàng fǔ zhōng lìng shǐ, zhū gě liàng cháng chēng wéi liáng shì. zhān jí liàng zi, dé shàng gōng zhǔ, wèi jiān xūn qīn, dàn liǎng rén sù xìng shèn zhòng, wèi néng lì chú huáng hào. dú fán jiàn bù yǔ hào wǎng lái, hào lèi chéng chǒng juàn, méng bì hòu zhǔ, fá yì dǎng tóng, yòu jiāng jūn yán yǔ, yǔ hào qīn shàn, hào yù chù qù jiāng wéi, yǐ yǔ wèi dài. wéi chá zhī yīn móu, rù bái hòu zhǔ dào:" hào jiān qiǎo zhuān zì, jiāng bài guó jiā, qǐng bì xià sù zhū cǐ rén." hòu zhǔ xiào dá dào:" hào yī qū zǒu xiǎo chén, yǒu hé néng wéi? cóng qián dǒng yǔn jí hào, zhèn cháng yǐ wéi guò shèn, qīng xìng wù jiè yì." shuō zhe, fù hū hào chū xiè jiāng wéi, wéi bù biàn duō yán, dāng jí qū chū. hǎo yí gè hé shì tiān zǐ. zhì jǐng yào wǔ nián, wéi yòu yù fá wèi, chē qí jiāng jūn liào huà, quàn zǔ bù cóng, tuì yǔ qīn shǔ dào:" bīng bù jí, bì zì fén, bó yuē jiāng wéi zì. kǒng nán táo cǐ yǔ ne! shàng yǔ běn zuǒ zhuàn. zhì jì wèi yōu, lì yòu wèi zú, nǎi yòng bīng wú yàn, hé yǐ zì cún?" guǒ rán wéi jìn gōng táo yáng, qián fēng xià hóu bà, zhōng jiàn zhèn wáng wéi yǔ dèng ài jiāo zhàn, hóu hé chéng xià, yòu fù shī lì, zhǐ de tuì huán. jiāng wéi qī fá zhōng yuán, zhì cǐ cái le, luó shì yǎn yì tiān rù jì zhuàn wáng guàn yī huí, chēng zuò bā fá, bù zhī hé zhǐ? huáng hào suì chéng jiàn jìn chán, qǐng lìng yán yǔ dài wéi, hòu zhǔ suī wèi yī yán, xīn xià què yǒu yí yì. wéi zài tú zhōng, dé zhī xiāo xī, nǎi zì qǐng zhǒng mài dá zhōng, bù fù huán dōu. cái yuè liǎng yuè, jí dé wèi rén kuī shǔ xiāo xī, shàng biǎo hòu zhǔ, qǐng qiǎn zuǒ yòu chē qí jiāng jūn zhāng yì liào huà, dū lǐng bīng mǎ, chū zhèn yáng píng guān, jí yīn píng qiáo tóu, fáng bèi bù yú. hòu zhǔ jiē dé cǐ biǎo, nǎi yǔ huáng hào jì yì, hào fù zòu dào:" zhè yòu shì jiāng wéi tān gōng, gù yǒu cǐ biǎo. chén liào shǔ zhōng tiān xiǎn, wèi rén yì wèi bì gǎn lái, bì xià rú shàng huái yí, dōu zhōng yǒu yī shī wū, néng zhī wèi lái, kě chuán zhǐ wèn míng." hòu zhǔ suì lìng hào wǎng wèn shī wū, wèi jǐ fǎn bào, wèi wū yǐ qǐng de shén yán, shuō shì bì xià hòu fú wú qióng, hé lái wài kòu? quán shì dǎo guǐ. hòu zhǔ xìn yǐ wéi zhēn, lè de dān qíng jiǔ sè, zuò xiǎng tài píng, suǒ yǒu jiāng wéi biǎo wén, zhì zhū bù lǐ. shì yǒu dōu xiāng hòu hú yǎn qī hè shì, měi lì jué lún, yīn rù gōng cháo jiàn huáng hòu, bèi liú jīng yuè, fāng xǔ huán jiā. yǎn yí hè shì yǔ hòu zhǔ sī tōng, jìng hū jiā zú zhì hè shì qián yòng lǚ tà miàn, chà bù duō yǒu shù shí bǎi xià. kàn guān shì xiǎng! hǎo hǎo yī zhāng qiào páng ér, néng jìn de zhè bān zāo tà me? yǎn qí jiā zú tà bà, jiāng qī qū chū. kě lián hè shì kū kū tí tí, jìng zhì gōng zhōng miàn sù yuān qíng hòu zhǔ jiàn tā miàn mù qīng zhǒng, bù jīn dà nù, lì mìng zuǒ yòu jū yǎn xià yù, chì yǒu sī cóng zhòng dìng yàn, yàn wén yǒu yún:" zú fēi wō qī zhī rén, miàn fēi shòu lǚ zhī dì, zuì dāng qì shì!" yú shì yǎn chǔ zhǎn. shí rén yīn yǎn zuì qīng fǎ zhòng, yuè shēng yí yì, suì zhì yú qíng shī wàng, yuàn bàng jiāo chéng, hòu zhǔ shì chī lóng yì bān, quán wú zhī jué. qiě zì jiāng wéi shàng biǎo hòu, guò le bàn nián, bìng bú jiàn wèi bīng rù jìng, yì jué de huáng hào zhōng chéng, yuǎn guò jiāng wéi.
却说司马昭既诛成济,遂议另立嗣君,决迎燕王宇子璜为魏主;使长子中垒将军司马炎,行中护军事,持节至永次县,常道乡,迎璜入都。璜为常道乡公,年方十五,既入洛阳,即至永宁宫,谒过太后,登殿嗣位,更名为奂,改号景元,进司马昭为相国,封晋公,加九锡礼,昭仍然固辞。何必做作?是年故汉献帝夫人曹节病殁,追谥为献穆皇后,丧葬礼仪,皆依汉朝故例。特笔书此,以志曹女之犹不忘汉。越年,又命司马昭晋爵,昭谦让如故。又越年十月,洮阳递入军报,乃是蜀姜维复为大将军,出兵攻魏。昭令安西将军邓艾,过意严防。先是蜀汉主禅延熙二十一年,改元景福,正值魏兵出攻寿春,蜀将姜维,欲乘虚北伐,特率数万人,通道骆谷,进攻长城。此长城系是县名,非秦所修筑之长城。魏安西将军邓艾,与长城都督司马望,坚壁拒维,相持不下。及魏平寿春,司马昭还师,维乃引还。是补前回未详之阙。但自姜维执掌军政,主张北伐,至此已经过六次,差不多是连年兴师,蜀民当然愁苦。中散大夫谯周,曾作《仇国论》讽维,维尚无回意。尚书令陈祗,与中常侍黄皓,在内用事,扰乱国政。已而祗死,后主禅用仆射董厥为尚书令,尚书诸葛瞻为仆射;嗣且进厥、瞻为将军,共平尚书事,命侍中樊建为尚书令。厥本义阳人,曾仕丞相府中令史,诸葛亮常称为良士。瞻即亮子,得尚公主,位兼勋亲,但两人素性慎重,未能力除黄皓。独樊建不与皓往来,皓累承宠眷,蒙蔽后主,伐异党同,右将军阎宇,与皓亲善,皓欲黜去姜维,以宇为代。维察知阴谋,入白后主道:“皓奸巧专恣,将败国家,请陛下速诛此人。”后主笑答道:“皓一趋走小臣,有何能为?从前董允嫉皓,朕常以为过甚,卿幸勿介意。”说着,复呼皓出谢姜维,维不便多言,当即趋出。好一个和事天子。至景耀五年,维又欲伐魏,车骑将军廖化,劝阻不从,退语亲属道:“兵不戢,必自焚,伯约姜维字。恐难逃此语呢!上语本《左传》。智既未优,力又未足,乃用兵无厌,何以自存?”果然维进攻洮阳,前锋夏侯霸,中箭阵亡;维与邓艾交战,侯和城下,又复失利,只得退还。姜维七伐中原,至此才了,罗氏《演义》添入计赚王瓘一回,称作八伐,不知何指?黄皓遂乘间进谗,请令阎宇代维,后主虽未依言,心下却有疑意。维在途中,得知消息,乃自请种麦沓中,不复还都。才阅两月,即得魏人窥蜀消息,上表后主,请遣左右车骑将军张翼廖化,督领兵马,出镇阳平关,及阴平桥头,防备不虞。后主接得此表,乃与黄皓计议,皓复奏道:“这又是姜维贪功,故有此表。臣料蜀中天险,魏人亦未必敢来,陛下如尚怀疑,都中有一师巫,能知未来,可传旨问明。”后主遂令皓往问师巫,未几返报,谓巫已请得神言,说是陛下后福无穷,何来外寇?全是捣鬼。后主信以为真,乐得耽情酒色,坐享太平,所有姜维表文,置诸不理。适有都乡侯胡琰妻贺氏,美丽绝伦,因入宫朝见皇后,被留经月,方许还家。琰疑贺氏与后主私通,竟呼家卒至贺氏前用履挞面,差不多有数十百下。看官试想!好好一张俏庞儿,能禁得这般糟蹋么?琰俟家卒挞罢,将妻驱出。可怜贺氏哭哭啼啼,竟至宫中面诉冤情;后主见她面目青肿,不禁大怒,立命左右拘琰下狱,饬有司从重定谳,谳文有云:“卒非挝妻之人,面非受履之地,罪当弃市!”于是琰处斩。时人因琰罪轻法重,越生疑议,遂致舆情失望,怨谤交乘,后主似痴聋一般,全无知觉。且自姜维上表后,过了半年,并不见魏兵入境,益觉得黄皓忠诚,远过姜维。
shéi zhī pī lì yī shēng, zhèn dòng quán shǔ, wèi bīng jìng sān lù shā dào, shì rú pò zhú, guǎn jiào nà yán jiāng shī shǒu, quán shǔ lún wáng. wèi dà jiàng jūn sī mǎ zhāo, yīn shǔ rén lǚ cì fàn biān, yì yù qiǎn kè rù shǔ, cì sǐ jiāng wéi, cóng shì zhōng láng xún xūn dào:" míng gōng dāng táng táng zhěng zhěng, chū shī tǎo shǔ, nài hé lìng cì kè xī xíng, wú míng wú wàng ne?" shuō de sī mǎ zhāo yuè rán xīn dòng, suì nǐ dà jǔ gōng shǔ. cháo chén duō yǐ wéi wèi kě, dú zhōng huì jié lì zàn chéng, zhāo jí lìng huì wèi zhèn xī jiāng jūn, dū du guān zhōng, bù shǔ rén mǎ, zài shǐ dèng ài wèi zhēng xī jiāng jūn, yù huì bìng jìn. ài yǐ shǔ wèi yǒu xìn, lǚ chén yì yì, zhāo qiǎn zhǔ bù shī zuǎn, wèi ài sī mǎ, zài sān quàn miǎn, ài wú nài fèng mìng. běn fēi qíng yuàn, yǐ wèi hòu wén mái gēn. yuē yuè shù yuè, zhōng huì yǐ chóu zú xiǎng xiè, biàn tǒng shuài shí yú wàn rén, fēn cóng luò gǔ xié gǔ zǐ wǔ gǔ, zhí qū hàn zhōng. dèng ài dū sān wàn yú rén, zì dí dào rù dá zhōng, qiān chè jiāng wéi. zài lìng yōng zhōu cì shǐ zhū gě xù, dū sān wàn yú rén, zì qí shān wǎng wǔ wèi qiáo tóu, jué wéi guī lù. sān lù wèi bīng, tóng shí chū fā, yòu yóu zhāo qiǎn tíng wèi wèi guàn, chí jié jiān jūn. guàn xíng guò yōu zhōu, yóu cì shǐ wáng róng chū yíng, yǔ guàn yàn xù. xí jiān tán jí xíng jūn dé shī, róng yǔ yǔ dào:" dào jiā yǒu yán, wèi ér bù shì, kě jiàn de chéng gōng bù nán, bǎo shǒu wéi nán ne." guàn fù shù cān jūn liú shí wēi yán, wèi zhōng dèng èr rén, bì néng pò shǔ, dàn jiē bù dé shēng huán. róng wēi xiào dào:" wǒ yì yì rán, jūn yīng shǒu mì mì, qiě kàn jiāng lái." guàn nǎi jìn xìng ér qù. cóng qián liú xiān zhǔ shǒu dìng hàn zhōng, céng zài yáng píng guān wài, fēn zhì biān shù, yán fáng wài kòu zhì jiāng wéi yòng shì, wèi bù rú liǎn bīng jù gǔ, tuì shǒu hàn shòu jí hàn lè èr chéng, jiào wéi jiǎn shěng kòu ruò gōng guān, shì nán jù bá, dài tā liáng jǐn yǐn hái, kě yóu zhū chéng bìng chū bó jī, zì zú jiān dí děng yǔ, hòu zhǔ yī yì shī xíng. yīn jiāng gè biān shù chè tuì, wéi chì jiāng jūn fù qiān, shǒu zhù guān ài, wáng hán jiǎng bīn, fēn shù hàn lè èr chéng. wài hù bù shǒu, chè tún yǐn dí, zhè shì jiāng wéi dì yī shī jì. cǐ cì zhōng huì jìn bīng, suì dé cháng qū wú zǔ, zhí dá yáng píng guān xià. zì dū zhū jūn gōng guān, shǐ qián jiāng jūn lǐ fǔ, yǔ guàn jūn xún kǎi, gè lǜ wàn rén, wǎng wéi hàn chéng lè chéng, shǐ tā gé jué bù tōng. yáng píng guān běn lái xiǎn jùn, shǒu jiāng fù qiān, è zhù guān kǒu, rèn píng zhōng huì yǒu shí wàn dà jūn, yī shí zǒng nán fēi yuè. wéi qiān kǒng guǎ bù dí zhòng, máng qiǎn shǐ fēi bào chéng dū, qǐ shī xiāng zhù. wèi jǐ lái le yí gè jiǎng shū, běn wèi wǔ xìng jūn dū, yóu hòu zhǔ diào tā zhù qiān. qiān yì zài jiān shǒu, shū piān yào chū zhàn, liǎng rén gè zhí yī shì, jié guǒ shì qiān réng shǒu guān, shū chū yíng dí. shuí liào shū chū guān yǐ hòu, jìng xiàng wèi yíng qǐ xiáng, fǎn yǐn wèi xiān fēng hú liè, tóng lái kòu guān. qiān zài guān shàng fǔ zhǔ, míng míng shì jiǎng shū hái jūn, dāng rán kāi guān jiē rù. guān mén fǔ pì, wèi bīng rú cháo yǒng jìn, luàn shā shǒu bīng, qiān shǐ zhī wèi shū suǒ mài, xià guān gé dòu, lì shā wèi bīng shù shí rén, zì jǐ shēn shòu zhòng shāng, xuè mǎn páo kǎi, dāng xià yòng jiàn nǐ jǐng, rěn tòng lì huī, yī dào zhōng hún, wǎng xún nǎi fù fù tóng qù le. fù zǐ tóng wèi shǔ sǐ, jié zú guāng hàn chéng. wèi bīng rù guān, zhōng huì lǜ duì jìn lái, dé le xǔ duō liáng cǎo jiǎ zhàng, hěn shì xǐ wèi, biàn jí kào shǎng jūn shì, jiù zài guān shàng xiū xī yī xiāo. yuè rì dé lǐ fǔ xún kǎi jūn bào, nǎi shì hàn lè èr chéng, yǐ jīng guī xiáng, huì jiù fàng dǎn qián jìn, xíng jīng dìng jūn shān, hū jiàn yīn yún bù hé, chóu wù mí méng, jī hū lián qián miàn lù jìng, dōu bù kě biàn. huì jí wèn xiáng jiàng jiǎng shū dào:" shān shàng yǒu wú shén miào?" shū dá yán bìng wú miào yǔ, zhǐ yǒu shǔ gù chéng xiàng zhū gě liàng mù, quán shǔ jiāng wáng, guài bù dé yīn yún chóu cǎn. huì huǎng rán dào:" zhū gě gōng yí huì jí mín, lǐ yīng zhì jì." suì jǐn bèi shēng lǐ, qīn wǎng mù qián dǎo sì, qiě shì yán rù shǔ yǐ hòu, jué bù wàng shā yī rén, dài zhì dǎo bì, yún wù xú kāi, rán hòu zài jìn.
谁知霹雳一声,震动全蜀,魏兵竟三路杀到,势如破竹,管教那岩疆失守,全蜀沦亡。魏大将军司马昭,因蜀人屡次犯边,意欲遣客入蜀,刺死姜维,从事中郎荀勋道:“明公当堂堂整整,出师讨蜀,奈何令刺客西行,无名无望呢?”说得司马昭跃然心动,遂拟大举攻蜀。朝臣多以为未可,独锺会竭力赞成,昭即令会为镇西将军,都督关中,部署人马,再使邓艾为征西将军,与会并进。艾以蜀未有衅,屡陈异议,昭遣主簿师纂,为艾司马,再三劝勉,艾无奈奉命。本非情愿,已为后文埋根。约阅数月,锺会已筹足饷械,便统率十余万人,分从骆谷斜谷子午谷,直趋汉中。邓艾督三万余人,自狄道入沓中,牵掣姜维。再令雍州刺史诸葛绪,督三万余人,自祁山往武卫桥头,绝维归路。三路魏兵,同时出发,又由昭遣廷尉卫瓘,持节监军。瓘行过幽州,由刺史王戎出迎,与瓘宴叙。席间谈及行军得失,戎与语道:“道家有言,为而不恃,可见得成功不难,保守为难呢。”瓘复述参军刘实微言,谓锺邓二人,必能破蜀,但皆不得生还。戎微笑道:“我意亦然,君应守秘密,且看将来。”瓘乃尽兴而去。从前刘先主手定汉中,曾在阳平关外,分置边戍,严防外寇;至姜维用事,谓不如敛兵聚谷,退守汉寿及汉乐二城,较为简省;寇若攻关,势难遽拔,待他粮尽引还,可由诸城并出搏击,自足歼敌等语,后主依议施行。因将各边戍撤退,惟饬将军傅佥,守住关隘,王含蒋斌,分戍汉乐二城。外户不守,撤屯引敌,这是姜维第一失计。此次锺会进兵,遂得长驱无阻,直达阳平关下。自督诸军攻关,使前将军李辅,与瓘军荀恺,各率万人,往围汉城乐城,使他隔绝不通。阳平关本来险峻,守将傅佥,扼住关口,任凭锺会有十万大军,一时总难飞越。惟佥恐寡不敌众,忙遣使飞报成都,乞师相助。未几来了一个蒋舒,本为武兴军督,由后主调他助佥。佥意在坚守,舒偏要出战,两人各执一是,结果是佥仍守关,舒出迎敌。谁料舒出关以后,竟向魏营乞降,反引魏先锋胡烈,同来叩关。佥在关上俯瞩,明明是蒋舒还军,当然开关接入。关门甫辟,魏兵如潮涌进,乱杀守兵,佥始知为舒所卖,下关格斗,力杀魏兵数十人,自己身受重伤,血满袍铠,当下用剑拟颈,忍痛力挥,一道忠魂,往寻乃父傅彤去了。父子同为蜀死,节足光汉乘。魏兵入关,锺会率队进来,得了许多粮草甲仗,很是喜慰,便即犒赏军士,就在关上休息一宵。越日得李辅荀恺军报,乃是汉乐二城,已经归降,会就放胆前进,行经定军山,忽见阴云布合,愁雾迷蒙,几乎连前面路径,都不可辨。会亟问降将蒋舒道:“山上有无神庙?”舒答言并无庙宇,只有蜀故丞相诸葛亮墓,全蜀将亡,怪不得阴云愁惨。会恍然道:“诸葛公遗惠及民,理应致祭。”遂谨备牲醴,亲往墓前祷祀,且誓言入蜀以后,决不妄杀一人,待至祷毕,云雾徐开,然后再进。
hòu zhǔ wén hàn zhōng shī shǒu, jí qiǎn zuǒ yòu chē qí zhāng yì liào huà, jí fǔ guó dà jiàng jūn dǒng jué, lǐng bīng jù wèi, chí le! chí le! qiě qiǎn shǐ xiàng wú qiú yuán, yī miàn xià lìng dà shè, gǎi jǐng yào liù nián, wèi yán xìng yuán nián. jiāng wéi shàng zài dá zhōng, wén de wèi bīng jìn gōng, huāng máng diào bīng dǐ yù, kě qiǎo dèng ài yǐn bīng shā dào, biàn yǔ duì lěi, xiāng chí le hǎo jǐ rì. hū yóu tàn mǎ lái bào, hàn zhōng shī shǒu, fù qiān zhàn sǐ, wéi dà jīng dào:" hàn zhōng yī shī, wǒ wú guī lù, zhǐ hǎo sù tuì bà." dāng xià bá zhài qí tuì. xíng zhì qiáng chuān kǒu, hòu miàn zhuī bīng yòu zhì, wéi wú xīn liàn zhàn, qiě dòu qiě zǒu, sàng shī bù bīng duō rén. jiāng dǐ yīn píng, hòu yǒu tàn mǎ zǒu bào dào:" wèi jiāng zhū gě xù, jìn jù qiáo tóu, jié wǒ qù lù." wéi wén yán shěn yín, xiǎng mìng jūn shì gǎi xiàng běi xíng, yáng yán jiāng jié jī xù hòu. xù guǒ wèi suǒ dài, tuì bīng sān shí lǐ, sì miàn kuī tàn, bìng wú shǔ jūn, nǎ zhī wéi yǐ hái xiàng qiáo tóu, qū huí jiàn gé qù le. shǔ jiāng liào huà zhāng yì dǒng jué děng, fèng mìng jù wèi, zhèng yǔ jiāng wéi xiāng yù, wéi wèi jiàn gé xiǎn zǔ, bì kě gù shǒu, bù rú bìng lì è zhù, dài dí liáng jǐn tuì guī, zài kě guī fù hàn zhōng. liào huà děng yě yǐ wéi rán, suì hé bīng tóng zhì jiàn gé, yī xiǎn fēn tún, guǒ rán zhōng huì bīng zhì, wú xì kě chéng, jiù shì dèng ài zhū gě xù, yī qí qū jí, yě shì lǚ gōng bù kè, tú fèi bēn bō. huì zhī nán yù tuì, piān dèng ài mào xiǎn jìn qǔ, yǐn bīng zì xíng, wéi zhū gě xù réng yù huì hé jūn. huì yīn ài bù shòu jié zhì, qiān nù jí xù, mì zòu xù wèi nuò wú gōng, jìng jiāng tā jiàn chē sòng guī, suǒ yǒu xù bīng sān wàn rén, xī guī huì guǎn xiá. huì qiě liú gōng jiàn gé, zhuān tàn dèng ài xiāo xī. ài què shuài lǐng bù qǔ, jiù yīn píng pì dào, qū rù qián miàn, dōu shì cóng shān jùn lǐng, miǎo wú rén jī ài bù gù jiān xiǎn, lè lìng jūn shì féng shān kāi dào, yù shuǐ jià qiáo, dào le wēi yá qiào bì de dì fāng, què yòng zhān guǒ zhù shēn tǐ, xiān gǔn xià qù, jiàng shì děng bù gǎn luò hòu, rú fǎ zūn xíng, jí zhì wú zhān kě guǒ, gè yòng shéng suǒ shù yāo, pān mù guà shù, yú guàn ér jìn. ài bù jiǔ jí sǐ, hé kǔ wèi cǐ. tú cì shàng yǒu èr fèi lěi, xū wú yī rén, ài zhǐ shì jiàng zuǒ dào:" cǐ jiān kōng lěi shàng cún, xiǎng zhū gě kǒng míng zài rì, dìng bì pài bīng bǎ shǒu, jīn yǐ fèi zhì, shì tiān shǐ wǒ chéng gōng le." jí xíng jìn jiāng yóu, lù jiàn píng tǎn, zǒng jì suǒ jīng lù xiǎn, yuē yǒu qī bǎi yú lǐ, bù zhòng zài tú shāng wáng, yì bù xià shù qiān rén, zì shì yǒu jìn wú tuì, zhǐ hǎo pàn sǐ shā rù. jiāng yóu shǒu jiāng mǎ miǎo, màn bù jiā fáng, yī wén ài bīng yǐ dào chéng xià, xià dé hún fēi dǎn luò, huāng máng kāi chéng yíng jiàng. shǔ wèi jiāng jūn zhū gě zhān, fāng shǒu fú chéng, wén de jiāng yóu bèi xiàn, máng diào bīng dǐ yù shàng shū láng huáng chóng, quàn zhān jí chū jù xiǎn. zhān yīn bīng shàng wèi jí, bù biàn jù chū, cái yuè liǎng rì, wèi bīng yǐ jiāng xiǎn yào zhàn qù, yǎn jiàn de fú chéng nán shǒu, bù dé yǐ tuì bǎo mián zhú. ài lìng zǐ zhōng jí sī mǎ shī zuǎn, yǐn bīng zhuī zhān, bèi zhān yī gǔ jī tuì, hái jiàn dèng ài, bào chēng dí wèi kě jī. ài dà nù dào:" cún wáng lì hài, zài cǐ yī jǔ, ruò fēi mào sǐ jìn jī, nán dào hái yǒu shēng lù me?" zhōng yǔ zuǎn nǎi fù chí qù, yǔ zhān zài zhàn. zhè fān jiē zhàng, yǔ qián cì jiǒng bù xiāng tóng, wèi bīng jù huái sǐ zhì, ruì bù kě dāng, zhān zhèng lǜ zhāo jià bú zhù, piān yòu yǒu dà duì shā lái, nǎi shì dèng ài zì lái jiē yìng, liǎng jūn shā zhì rì mù, shǔ bīng sì sàn, zhān yǔ shàng shū huáng chóng, bìng jiē zhèn wáng. zhān zi shàng nián jiāng ruò guàn, dēng chéng yáo wàng, jiàn fù zhān xiàn rù zhèn zhōng, bù jīn tòng kū dào:" wǒ fù zǐ hé guó zhòng ēn, yīng gāi xiào sǐ, zhǐ hèn cháo tíng bù zǎo zhǎn huáng hào, zhì yǒu cǐ huò! jīn wǒ fù yǐ sǐ, wǒ hé shēng wèi?" suì cè mǎ shā chū, gé bì wèi bīng shù míng, yě jí juān qū. fù sǐ zhōng, zi sǐ xiào, bù kuì wèi wǔ hòu zǐ sūn. ài suì shā rù mián zhú chéng, shǒu bīng jǐn kuì. mián zhú jù chéng dū, zhǐ bǎi yú lǐ, bài bào zǎo fā xī zhì, jí dé hòu zhǔ chán shù shǒu wú cè, máng zhào cháo chén shāng yì, huò wèi yí dōng chū bēn wú, huò wèi qiě bì wǎng nán zhōng qī jùn, wéi guāng lù dài fu qiáo zhōu, wèi bù rú jiàng wèi, hòu zhǔ chí yí wèi jué, liú tì hái gōng. hé bù jiào shī wū tuì dí?
后主闻汉中失守,急遣左右车骑张翼廖化,及辅国大将军董厥,领兵拒魏,迟了!迟了!且遣使向吴求援,一面下令大赦,改景耀六年,为炎兴元年。姜维尚在沓中,闻得魏兵进攻,慌忙调兵抵御,可巧邓艾引兵杀到,便与对垒,相持了好几日。忽由探马来报,汉中失守,傅佥战死,维大惊道:“汉中一失,我无归路,只好速退罢。”当下拔寨齐退。行至强川口,后面追兵又至,维无心恋战,且斗且走,丧失部兵多人。将抵阴平,后有探马走报道:“魏将诸葛绪,进据桥头,截我去路。”维闻言沈吟,想命军士改向北行,扬言将截击绪后。绪果为所绐,退兵三十里,四面窥探,并无蜀军,哪知维已还向桥头,趋回剑阁去了。蜀将廖化张翼董厥等,奉命拒魏,正与姜维相遇,维谓剑阁险阻,必可固守,不如并力扼住,待敌粮尽退归,再可规复汉中。廖化等也以为然,遂合兵同至剑阁,依险分屯,果然锺会兵至,无隙可乘,就是邓艾诸葛绪,一齐趋集,也是屡攻不克,徒费奔波。会知难欲退,偏邓艾冒险进取,引兵自行,惟诸葛绪仍与会合军。会因艾不受节制,迁怒及绪,密奏绪畏懦无功,竟将他槛车送归,所有绪兵三万人,悉归会管辖。会且留攻剑阁,专探邓艾消息。艾却率领部曲,就阴平僻道,趋入前面,都是丛山峻岭,渺无人迹;艾不顾艰险,勒令军士逢山开道,遇水架桥,到了危崖峭壁的地方,却用毡裹住身体,先滚下去,将士等不敢落后,如法遵行,及至无毡可裹,各用绳索束腰,攀木挂树,鱼贯而进。艾不久即死,何苦为此。途次尚有二废垒,虚无一人,艾指示将佐道:“此间空垒尚存,想诸葛孔明在日,定必派兵把守,今已废置,是天使我成功了。”及行近江油,路渐平坦,总计所经路险,约有七百余里,部众在途伤亡,亦不下数千人,自是有进无退,只好拚死杀入。江油守将马邈,漫不加防,一闻艾兵已到城下,吓得魂飞胆落,慌忙开城迎降。蜀卫将军诸葛瞻,方守涪城,闻得江油被陷,忙调兵抵御;尚书郎黄崇,劝瞻急出据险。瞻因兵尚未集,不便遽出,才阅两日,魏兵已将险要占去,眼见得涪城难守,不得已退保绵竹。艾令子忠及司马师纂,引兵追瞻,被瞻一鼓击退,还见邓艾,报称敌未可击。艾大怒道:“存亡利害,在此一举,若非冒死进击,难道还有生路么?”忠与纂乃复驰去,与瞻再战。这番接仗,与前次迥不相同,魏兵俱怀死志,锐不可当,瞻正虑招架不住,偏又有大队杀来,乃是邓艾自来接应,两军杀至日暮,蜀兵四散,瞻与尚书黄崇,并皆阵亡。瞻子尚年将弱冠,登城遥望,见父瞻陷入阵中,不禁恸哭道:“我父子荷国重恩,应该效死,只恨朝廷不早斩黄皓,致有此祸!今我父已死,我何生为?”遂策马杀出,格毙魏兵数名,也即捐躯。父死忠,子死孝,不愧为武侯子孙。艾遂杀入绵竹城,守兵尽溃。绵竹距成都,只百余里,败报早发夕至,急得后主禅束手无策,忙召朝臣商议,或谓宜东出奔吴,或谓且避往南中七郡,惟光禄大夫谯周,谓不如降魏,后主迟疑未决,流涕还宫。何不叫师巫退敌?
shì shí wú tài hòu yǔ liáng wáng lǐ, jiē zǎo mò, lǔ wáng yǒng xǐ fēng gān líng, bù zài dōu zhōng, yú rú zhāng hòu jí tài zǐ xuán děng, háo wú zhǔ jiàn, zhǐ yǒu zài páng péi lèi. hū yǒu yī rén qū rù dào:" rú guǒ shì qióng lì qū, huò bài bì jí, biàn dāng fù zǐ jūn chén, bèi chéng yī zhàn, tóng sǐ shè jì, fāng hǎo jiàn xiān dì yú dì xià! nài hé jù yù chū jiàng ne?" hòu zhǔ qiáo zhe, nǎi shì dì wǔ zǐ běi dì wáng liú chén. liú chán yōng zhǔ, bù yì yǒu cǐ qí ér. yuán lái hòu zhǔ yǒu qī zǐ, zhǎng míng xuán, yǐ lì wèi tài zǐ, cì wèi ān dìng wáng yáo, yòu cì wèi xī hé wáng cóng, shí yǐ qù shì. yòu cì wèi xīn píng wáng zàn, dì wǔ zǐ jiù shì běi dì wáng chén, liù zǐ xún, fēng xīn xīng wáng, qī zǐ qián, fēng shàng dǎng wáng, chén zuì hào yīng míng, gù yǒu cǐ jiàn. hòu zhǔ nù shuō dào:" tóng zǐ hé zhī? yě lái duō yán!" chén dà kū dào:" xiān dì chuàng yè jiān nán, yī dàn gǒng shǒu ràng rén, qǐ bù kě xī? chén níng sǐ bù shòu rǔ ne." hòu zhǔ jiàng tā chì tuì. é ér qiáo zhōu fù rù bào dào:" wèi bīng jiāng dào chéng xià, bì xià ruò yī chén yán, hái kě bǎo quán jué lù, bì wú tā yú, chén yuàn zhì wèi yíng lì zhēng, jué bù shǐ bì xià lí zāi." hòu zhǔ tīng dào cǐ yǔ, xīn xià shāo kuān, zǒng jiào xìng mìng kě bǎo, hé xī qū xī? nǎi shǐ zhōu shàn jiù jiàng biǎo, yǔ shì zhōng zhāng shào, fù mǎ dū wèi shào liáng, tóng fù ài yíng qǐng xiáng. ài fāng zhì luò chéng, dé biǎo dà xǐ, dá shū yǒu" wēi zǐ guī zhōu, dāng wèi shàng bīn" děng yǔ, yīn qiǎn shào liáng chí shū fǎn bào, zì lǜ bù bīng, jìng yì chéng dū, hòu zhǔ miàn fù yú chèn, chū chéng jiàng ài. ài lìng fén chèn shì fù, hǎo yán fǔ wèi, réng lìng hái gōng ān mín, shì rì běi dì wáng liú chén, qiè qī zǐ zhì zhāo liè miào zhōng, kū bài yī fān, qǐ bá pèi jiàn, xiān shā qī zǐ, rán hòu zì shā, suī sǐ yóu shēng. hàn zhì cǐ nǎi wáng. zǒng jì shǔ hàn zì xiān zhǔ kāi jī, chēng dì sān nián, hòu zhǔ chán sì wèi sì shí nián, hé dé sì shí sān nián, dú xiáng shǔ hàn lì shǔ, yǐn zōng zǐ yáng shū fǎ. sān hàn gòng èr shí liù zhǔ, zǒng jì dé sì bǎi liù shí jiǔ nián. zài jiā yī bǐ. dèng ài jì rù chéng dū, jìn zhǐ jiàng shì lǔ lüè, dú shōu gù huáng hào, yì yù jiā zhū, hào lù ài zuǒ yòu, zhōng dé miǎn sǐ. nài hé bù zhū cǐ shù? ài yī dōng hàn dèng yǔ gù shì, chéng zhì bài hòu zhǔ wèi chē qí jiāng jūn, tài zǐ zhū wáng, gè yǒu fēng zhí dàn shǐ hòu zhǔ chí shū jiàn gé, chì lìng jiāng wéi jiàng wèi. wéi wén zhū gě zhān bài sǐ, hái yuán chéng dū, xíng zhì qī xiàn, jiē dé hòu zhǔ chì shū, chóu chú duō shí, nǎi lìng bù bīng hái jiàng zhōng huì, jiù shì liào huà zhāng yì dǒng jué zhū jiàng, yì xié wéi tóng jiàng, jiàng shì tǒng jiē fèn jī, bá dāo zhuó shí, shàng yù yǔ wèi bīng jué yī sǐ zhàn, jīng wéi mì wèi xiǎo shì, fāng suí zhì huì yíng. huì sù wén jiāng wéi cái míng, kāi yíng yíng rù, guǎn rán xiào yǔ dào:" bó yuē lái cǐ hé chí?" wéi liú tì dào:" wéi bù néng bǎo zhǔ, běn dāng yī sǐ, yīn wén jiāng jūn rén míng yīng wǔ, gù bù xī lái jiàng, jīn rì zhì cǐ, shàng wèi tài sù ne." huì tīng le cǐ yǔ, máng qǐ wò wéi shǒu, yǐn zhì shàng zuò, yǔ tán xīn fù, bìng shǐ wéi yī jiù lǐng bīng, wéi zì rán àn xǐ, suì dǎo huì zhì fú chéng zhù zhā. huì wén ài shì gōng zhuān duàn, xīn shén bù yuè, ài yòu shàng shū sī mǎ zhāo, qǐng chéng shèng fá wú, bìng fēng jiàng wáng liú chán fù zǐ, shǐ wú rén wàng fēng wèi fú yún yún. zhāo biǎo fēng ài wèi tài wèi, huì wèi sī tú, dú wèi kěn jù cóng ài qǐng. tè xí jiān jūn wèi guàn yù ài, jiào tā shì xū xiān bào, bù dé zhuān xíng. ài fèn rán dào:" dài fū chū jiāng, gǒu lì shè jì, hé fáng zhuān mìng? ài wéi zhī chūn qiū dà yì, zěn de wú duān qiān chè ne?" shuō de guàn wú cí kě dá, zǒu bái zhōng huì. shǔ jiāng jiāng wéi, dé cǐ zhī xìn, biàn jìn yǔ zhōng huì dào:" gōng zì rù shǔ yǐ lái, suàn wú yí cè, jīn fǎn wèi chū ài xià, yǐ fú nèi yí wéi wén táo zhū zhǎo wú, fàn zhōu jué jī, zhāng liáng pò chǔ, bì gǔ quán shēn gōng hé bù shàng xiào gǔ rén, bǎo gōng lì míng ne?" gù yì fǎn jī. huì xiào dá dào:" jūn yán cuò le! wǒ nián qiáng shì, hé néng xíng cǐ?" wéi jiē kǒu dào:" gōng ruò bù yuàn gāo dǎo, píng gōng zhì lì, hé shì nán wéi? wú fán lǎo fū chén cè le." míng shì bī tā móu fǎn. huì nǎi píng qù zuǒ yòu, yǔ wéi yì dìng mì móu, jí yǔ wèi guàn lián míng shàng shū, bái ài fǎn zhuàng.
是时吴太后与梁王理,皆早殁,鲁王永徙封甘陵,不在都中,余如张后及太子璇等,毫无主见,只有在旁陪泪。忽有一人趋入道:“如果势穷力屈,祸败必及,便当父子君臣,背城一战,同死社稷,方好见先帝于地下!奈何遽欲出降呢?”后主瞧着,乃是第五子北地王刘谌。刘禅庸主,不意有此奇儿。原来后主有七子,长名璇,已立为太子,次为安定王瑶,又次为西河王琮,时已去世。又次为新平王瓒,第五子就是北地王谌,六子恂,封新兴王,七子虔,封上党王,谌最号英明,故有此谏。后主怒说道:“童子何知?也来多言!”谌大哭道:“先帝创业艰难,一旦拱手让人,岂不可惜?谌宁死不受辱呢。”后主将他叱退。俄而谯周复入报道:“魏兵将到城下,陛下若依臣言,还可保全爵禄,必无他虞,臣愿至魏营力争,决不使陛下罹灾。”后主听到此语,心下稍宽,总教性命可保,何惜屈膝?乃使周缮就降表,与侍中张绍,驸马都尉绍良,同赴艾营请降。艾方至雒城,得表大喜,答书有“微子归周,当为上宾”等语,因遣绍良持书返报,自率部兵,径诣成都,后主面缚舆榇,出城降艾。艾令焚榇释缚,好言抚慰,仍令还宫安民,是日北地王刘谌,挈妻子至昭烈庙中,哭拜一番,起拔佩剑,先杀妻子,然后自杀,虽死犹生。汉至此乃亡。总计蜀汉自先主开基,称帝三年,后主禅嗣位四十年,合得四十三年,独详蜀汉历数,隐宗紫阳书法。三汉共二十六主,总计得四百六十九年。再加一笔。邓艾既入成都,禁止将士掳掠,独收锢黄皓,意欲加诛,皓赂艾左右,终得免死。奈何不诛此竖?艾依东汉邓禹故事,承制拜后主为车骑将军,太子诸王,各有封职;但使后主驰书剑阁,饬令姜维降魏。维闻诸葛瞻败死,还援成都,行至郪县,接得后主敕书,踌躇多时,乃令部兵还降锺会,就是廖化张翼董厥诸将,亦偕维同降,将士统皆愤激,拔刀斫石,尚欲与魏兵决一死战,经维密为晓示,方随至会营。会素闻姜维才名,开营迎入,莞然笑语道:“伯约来此何迟?”维流涕道:“维不能保主,本当一死,因闻将军仁明英武,故不惜来降,今日至此,尚为太速呢。”会听了此语,忙起握维手,引置上座,与谈心腹,并使维依旧领兵,维自然暗喜,遂导会至涪城驻扎。会闻艾恃功专断,心甚不悦,艾又上书司马昭,请乘胜伐吴,并封降王刘禅父子,使吴人望风畏服云云。昭表封艾为太尉,会为司徒,独未肯遽从艾请。特檄监军卫瓘谕艾,叫他事须先报,不得专行。艾奋然道:“大夫出疆,苟利社稷,何妨专命?艾惟知《春秋》大义,怎得无端牵掣呢?”说得瓘无词可答,走白锺会。蜀将姜维,得此知信,便进语锺会道:“公自入蜀以来,算无遗策,今反位出艾下,已伏内疑;维闻陶朱沼吴,泛舟绝迹,张良破楚,辟谷全身;公何不上效古人,保功立名呢?”故意反激。会笑答道:“君言错了!我年强仕,何能行此?”维接口道:“公若不愿高蹈,凭公智力,何事难为?无烦老夫陈策了。”明是逼他谋反。会乃屏去左右,与维议定秘谋,即与卫瓘联名上书,白艾反状。
sī mǎ zhāo jì fáng dèng ài, fù fáng zhōng huì, xiān qǐng wèi zhǔ xià zhào, qiú ài jiě jīng, yī miàn shǐ zhōng huì jìn bīng chéng dū, yī miàn lìng jiǎ chōng jiāng bīng rù xié gǔ, zì fèng wèi zhǔ chū tún cháng ān. zhe zhe fáng dào, zhāo cái shí guò zhōng dèng. huì jiē dào zhào chì, biàn yù huī bīng zhí jìn, wéi jí quàn huì dào:" ài ruò jù gōng, bì qiě láo dòng bīng gē, bù rú xiān qiǎn jiān jūn wèi guàn, qián qù shōu ài, rán hòu jìn bīng bù chí." huì jí kǒu chēng shàn, lì qiǎn wèi guàn yǐn bīng bǎi qí, wǎng jū dèng ài, zì lǜ quán jūn jì jìn. guàn què yě guāi qiǎo, míng zhī qián qù shōu ài, wēi xiǎn yì cháng, tā què jiù yè jiān chí wǎng chéng dū, dài xiǎo rù chéng, tuō yán yǒu yào shì mì shāng, jìng zhì dèng ài wò shì zhōng. ài shàng gāo wò wèi qǐ, guàn jìng chì cóng bīng jiāng ài fù zhù, ài zi zhōng qǐ shēn rù wèn, yì wèi suǒ zhí, yīn lì shēng dà hū dào:" fèng zhào shōu dèng ài fù zǐ, yú jiē bù wèn." dāng xià qiān ài fù zǐ rù jiàn chē. dài zhì ài bù zhòng qí jí, yì yù zǔ náo, piān chéng wài yǐ yóu zhōng huì dà jūn, yī yōng zhí rù, zhòng nǎi bù gǎn zài dòng, tīng zhōng huì chǔ zhì, huì rù chéng yù zhòng, gè shǒu zhuān zhí, dàn pài qiǎn jiàng lì jiāng ài fù zǐ yā sòng luò yáng. hū yóu wèi tíng bān dào āi zhào, nǎi shì guō tài hòu bìng wáng, huì chéng jī móu biàn, yáng zhào zhū jiàng jǔ āi, qū zhì yī shì, dài zhì āi bì, tū cóng huái zhōng qǔ chū yī zhǐ, xiàng zhòng xuān yán dào:" tài hòu yǒu yí zhào bān lái, shǐ huì rù tǎo sī mǎ zhāo." zhū jiàng wèn zhāo yǒu hé zuì? huì bá jiàn zhì àn dào:" nán quē shì jūn, zuì zhuàng zhāo rán, zhū jūn rú gān xīn cóng nì, qǐng shì wú jiàn!" zhòng jiē jīng è, miǎn qiǎng yīng mìng. huì què jiāng zhū jiàng gù zhù shì zhōng, bù zhǔn sī chū, dú wèi guàn zhà chēng yǒu jí, dé jū wài xiè. huì yīn guàn shǒu xià wú bīng, xǔ lìng zì yóu fù yǔ wéi mì yì qǐ bīng, shǐ wèi xiān qū, wéi yī kǒu yìng chéng, dàn yán zhū jiàng wèi fú, bù kě bù fáng. huì jí jǔ jiàn shì wéi dào:" yǒu cǐ wù zài, hé bì duō yōu?" wéi dà xǐ qū chū, wǎng bào hòu zhǔ chán dào:" yuàn bì xià rěn rǔ shù rì, biàn kě shǐ shè jì fù ān, rì yuè zhòng míng liǎo." nǎ zhī hàn zuò yǐ zhōng, bù néng zài wǎn, cái gé yī xiāo, jiù qǐ biàn duān. wèi hù jūn hú liè, yì bèi gù jìn shì zhōng, dú zǐ yuān shàng zài wài miàn, liè shǐ qīn bīng chū wài qǔ shí, zhǔ tā jì yǔ, wěi yán zhōng huì yǐ zuò dà kēng, bìng bàn jiù dà zhàng shù qiān, jiāng qū zhòng jǐn sǐ kēng zhōng. yuān wén yǔ dà jīng, chuán gào zhū jūn, yī xī jiē biàn, dào le rì zhōng, yóu yuān jī gǔ zhào zhòng, qǐng kè biàn jí zhì wàn rén, shā rù diàn zhōng. huì fāng yǔ jiāng wéi gòng zuò nèi diàn, mì shāng chū bīng shì yí, mò wén diàn wài yǒu gǔ zào shēng, huì jīng qǐ dào:" mò fēi shì wài bīng biàn luàn me?" wéi dá shuō dào:" jiù shǐ yǒu biàn, yī jī biàn liǎo!" yǔ shàng wèi bì, luàn bīng yǐ jīng qū rù. huì jí bá jiàn chū yù, hū bèi yī jiàn shè zhe, cāng cù dǎo dì wéi shàng yù jiù huì, hū jué xīn tòng nán dāng, nǎi yǎng tiān dà hū dào:" wǒ jì bù chéng, qǐ fēi tiān mìng?" shuō zhì cǐ, jiù jǔ jiàn zì wěn, xū yú bì mìng. rén dìng bù néng shèng tiān. luàn bīng jiāng huì shā sǐ, zài pōu wéi fù, dǎn dà rú luǎn, bìng jiē zé shé, yú shì chéng shì shā lüě, sāo rǎo quán chéng. hú liè děng yě chuān wū chí chū, yī tóng háng xiōng, bù dàn jiāng wéi jiā shǔ, jǐn zāo tú lù, shèn zhì shǔ tài zǐ xuán, jí shǔ jiāng shù rén, yě wèi suǒ hài shǔ mín sǐ wáng wú shù, jī shī yíng tú, xiǎng shì bǎi xìng yīng gāi zāo jié. hái kuī wèi guàn chū lái tán yā, hǎo jǐ rì cái dé píng ān. dèng ài jiù bù jiàng lì, fēi qí zhuī ài, xìng de xiāng yù, máng jiāng ài fù zǐ, fàng chū jiàn chē, réng xiàng chéng dū huí lái. jiāng zhì mián zhú, jiàn yǒu yī biāo jūn chí zhì, ài zǐ xì shěn shì, xiān qū wèi bù jiàng tián xù, dāng jí pāi mǎ xiāng yíng. xù hū shǒu qǐ yī dāo jiāng ài pī luò mǎ xià, ài zi zhōng xiàng qián jiù fù, yòu bèi xù shùn shǒu shā sǐ. kàn guān! zhè shì hé yīn? yuán lái xù qián yuè yīn píng, wèi nán bù jìn, bèi qí chì rǔ yī fān, xīn zhōng jì hèn, cǐ cì wèi wèi guàn suǒ qiǎn, jiào tā xí shā dèng ài fù zǐ, miǎn de ài hái shǔ bào chóu, xù zhǐ shuō shì fèng zhào zhū nì, wú rén gǎn kàng, dāng jí chí shǒu hái bào. jì ér jiǎ chōng rù shǔ, suì jiāng hòu zhǔ chán děng, gòng xǐ luò yáng. shǔ chén wéi mì shū lìng què zhèng, jí diàn zhōng dū zhāng tōng, suí chán běi xíng. sī mǎ zhāo yǐ fèng zhǔ huí luò, dài chán dào lái, fēng tā wèi ān lè gōng. zhāo yāo chán yǔ yàn, mìng zòu shǔ lè, què zhèng děng bìng jiē gǎn shāng, chán nǎi xī xiào zì ruò. zhāo nǎi yǔ jiǎ chōng dào:" cǐ rén kě wèi wú xīn, jiù shǐ zhū gě liàng shàng cún, yì nán bǎo hù, hé kuàng shì yī jiāng wéi ne?" nǎi fù wèn chán dào:" pō sī shǔ fǒu?" chán dá shuō dào:" cǐ jiān lè, bù sī shǔ le!" ān lè gōng míng fú qí shí. dài zhì yàn bì, chán cí bié huí dǐ, què zhèng rù yǔ dào:" zhǔ gōng qián cì shī yán, tǎng tā rì zài rú qián wèn, yīng liú tì xiāng dá, shuō shì xiān rén fén mù, yuǎn zài shǔ zhōng, zěn néng bù sī?" chán diǎn shǒu jì zhe, hòu lái guǒ yóu zhāo zài wèn, chán yī què zhèng yán dá zhāo, zhǐ kǔ yī shí wú lèi, nǎi bì mù zuò tài. zhāo hū wèn dào:" cǐ yǔ hé sì què zhèng suǒ yán?" chán kāi mù jīng shì dào:" chéng rú zūn mìng!" zhāo bù jīn shī xiào, zuǒ yòu yì chī chī yǒu shēng. chán nǎi wǎng rán gào tuì, dàn yì de shǐ rén bù yí, ān xiǎng yú shēng. zhì jìn tài shǐ qī nián, fāng cái bìng zhōng, dào yě huó dé liù shí yǒu wǔ suì, zhè qiě gē guò bù tí. dāi rén dāi fú.
司马昭既防邓艾,复防锺会,先请魏主下诏,囚艾解京,一面使锺会进兵成都,一面令贾充将兵入斜谷,自奉魏主出屯长安。着着防到,昭才实过锺邓。会接到诏敕,便欲麾兵直进,维急劝会道:“艾若拒公,必且劳动兵戈,不如先遣监军卫瓘,前去收艾,然后进兵不迟。”会极口称善,立遣卫瓘引兵百骑,往拘邓艾,自率全军继进。瓘却也乖巧,明知前去收艾,危险异常,他却就夜间驰往成都,待晓入城,托言有要事密商,径至邓艾卧室中。艾尚高卧未起,瓘竟叱从兵将艾缚住,艾子忠起身入问,亦为所执,因厉声大呼道:“奉诏收邓艾父子,余皆不问。”当下牵艾父子入槛车。待至艾部众齐集,意欲阻挠,偏城外已由锺会大军,一拥直入,众乃不敢再动,听锺会处置,会入城谕众,各守专职,但派遣将吏将艾父子押送洛阳。忽由魏廷颁到哀诏,乃是郭太后病亡,会乘机谋变,佯召诸将举哀,驱置一室,待至哀毕,突从怀中取出一纸,向众宣言道:“太后有遗诏颁来,使会入讨司马昭。”诸将问昭有何罪?会拔剑置案道:“南阙弑君,罪状昭然,诸君如甘心从逆,请试吾剑!”众皆惊愕,勉强应命。会却将诸将锢住室中,不准私出,独卫瓘诈称有疾,得居外廨。会因瓘手下无兵,许令自由;复与维密议起兵,使为先驱,维一口应承,但言诸将未服,不可不防。会即举剑示维道:“有此物在,何必多忧?”维大喜趋出,往报后主禅道:“愿陛下忍辱数日,便可使社稷复安,日月重明了。”哪知汉祚已终,不能再挽,才隔一宵,就起变端。魏护军胡烈,亦被锢禁室中,独子渊尚在外面,烈使亲兵出外取食,嘱他寄语,伪言锺会已作大坑,并办就大杖数千,将驱众尽死坑中。渊闻语大惊,传告诸军,一夕皆遍,到了日中,由渊击鼓召众,顷刻便集至万人,杀入殿中。会方与姜维共坐内殿,密商出兵事宜,蓦闻殿外有鼓噪声,会惊起道:“莫非是外兵变乱么?”维答说道:“就使有变,一击便了!”语尚未毕,乱兵已经趋入。会急拔剑出御,忽被一箭射着,仓猝倒地;维尚欲救会,忽觉心痛难当,乃仰天大呼道:“我计不成,岂非天命?”说至此,就举剑自刎,须臾毕命。人定不能胜天。乱兵将会杀死,再剖维腹,胆大如卵,并皆咋舌,于是乘势杀掠,骚扰全城。胡烈等也穿屋驰出,一同行凶,不但姜维家属,尽遭屠戮,甚至蜀太子璇,及蜀将数人,也为所害;蜀民死亡无数,积尸盈途,想是百姓应该遭劫。还亏卫瓘出来弹压,好几日才得平安。邓艾旧部将吏,飞骑追艾,幸得相遇,忙将艾父子,放出槛车,仍向成都回来。将至绵竹,见有一彪军驰至,艾仔细审视,先驱为部将田续,当即拍马相迎。续忽手起一刀将艾劈落马下,艾子忠向前救父,又被续顺手杀死。看官!这是何因?原来续前越阴平,畏难不进,被其叱辱一番,心中记恨,此次为卫瓘所遣,叫他袭杀邓艾父子,免得艾还蜀报仇,续只说是奉诏诛逆,无人敢抗,当即持首还报。既而贾充入蜀,遂将后主禅等,共徙洛阳。蜀臣惟秘书令却正,及殿中督张通,随禅北行。司马昭已奉主回洛,待禅到来,封他为安乐公。昭邀禅与宴,命奏蜀乐,却正等并皆感伤,禅乃嬉笑自若。昭乃语贾充道:“此人可谓无心,就使诸葛亮尚存,亦难保护,何况是一姜维呢?”乃复问禅道:“颇思蜀否?”禅答说道:“此间乐,不思蜀了!”安乐公名符其实。待至宴毕,禅辞别回邸,却正入语道:“主公前次失言,倘他日再如前问,应流涕相答,说是先人坟墓,远在蜀中,怎能不思?”禅点首记着,后来果由昭再问,禅依却正言答昭,只苦一时无泪,乃闭目作态。昭忽问道:“此语何似却正所言?”禅开目惊视道:“诚如尊命!”昭不禁失笑,左右亦吃吃有声。禅乃惘然告退,但亦得使人不疑,安享余生。至晋泰始七年,方才病终,倒也活得六十有五岁,这且搁过不提。呆人呆福。
qiě shuō wú zhǔ xiū sì wèi liù nián, yīn shǔ shǐ gào jí, céng qiǎn dà jiàng jūn dīng fèng xiàng shòu chūn, piān jiàng dīng fēng sūn yì xiàng féi zhōng, wèi shǔ shēng yuán sì wén shǔ yǐ rù wèi, nǎi lìng gè jūn tuì huí, wéi xīn zhōng bù néng wú yōu, yǎn hū chéng jí, cù zhì bù qǐ. suì zhào chéng xiàng pú yáng xìng rù gōng, zhǔ fù hòu shì, xiū yǐ bù néng yán, dàn wò zhù xìng shǒu, shǐ tài zǐ chū bài, suàn shì tuō gū de yí mìng, shì xī suì mò. xìng què yǔ zuǒ jiāng jūn zhāng bù shāng yì, wèi shǔ yǐ xīn wáng, shì jiāng jí wú, tài zǐ nián shàng yòu ruò, kǒng nán bǎo guó, bù rú yíng lì wū chéng hóu hào, jiào wéi dé jì, bù yě jí zàn chéng, suì rù gōng bǐng bái zhū hòu. zhū hòu shì yī róu shùn de nǚ liú, shān rán dá dào:" wǒ yī guǎ fù rén, hé zhī dà lǜ? dàn píng qīng děng cái jué bà le." fù dào shàng róu, cǐ chù shì yīn róu zhào huò, dàn wù zài xìng bù, bù néng wéi zhū shì jiù. xìng děng qū chū, biàn yíng hào sì wèi, gǎi nián yuán xìng. dāng jí wéi xiū fā sāng, fèng zàng dìng lù, zhuī shì xiū wèi jǐng huáng dì. hào wèi xiū cóng zǐ, jì yǐ rù sì xiū wèi, lì yīng zūn xiū hòu zhū shì wèi tài hòu, qiě qún chén yǐ jiāng tài hòu xǐ shòu, sòng rù gōng zhōng. piān hào jiāng xǐ shòu duó hái, dàn hào zhū shì wèi jǐng huáng hòu, dú chóng shì fù hé wéi wén huáng dì, zūn shù mǔ hé jī wèi tài hòu, fēng xiū zi wèi yù zhāng wáng, lè lìng jiù guó, lì fēi téng shì wèi hòu. xì shì gù wèi jiāng jūn téng yìn zú nǚ, fù míng mù, dé fēng gāo mì hóu, bài wèi jiāng jūn. hào chū cì bān fā yōu zhǐ, rú fā cāng lǐn, zhèn pín fá, fàng gōng nǚ, chū yuàn qín děng shì, dǎo hái yǒu xiē xián míng hòu lái jiāo yín bù dào, shěn miǎn jiǔ sè, chéng xiàng xìng yǔ jiāng jūn bù, wèi miǎn shēng huǐ, lún liú jìn jiàn. hào jìng mù wèi yuàn bàng, shā bì liǎng rén, xún qiě bī sǐ zhū hòu, jí hòu èr zi, cán rú cǐ, zěn de jiǔ cún? nà wèi dà jiàng jūn sī mǎ zhāo, píng shǔ yǒu gōng, shǐ shòu fēng xiàng guó jìn gōng, jí jiǔ xī diǎn lǐ. tài wèi wáng xiáng, sī tú hé céng, sī kōng xún yù, yòu qǐng jiā fēng zhāo wèi jìn wáng, zhāo yì zhí shòu bù cí. zhì cǐ yǐ wú yōng zuò zuò le. yī bān qū yán fù shì de chén liáo, jiù jiāng shàn ràng de diǎn lǐ, zhēng xiān chéng rù, zhāo yīn dōng wú wèi píng, hái xiǎng shǎo dài, wéi mìng zhǎng zǐ yán wèi fù xiàng guó bǎi guān yòu chèn shì féng yíng, biǎo jìn yán wèi fǔ jūn dà jiàng jūn. yuè nián, wèi wèi zhǔ cáo huàn xián xī èr nián, zhāo yǐ lì yán wèi shì zǐ, fù jìn chēng tài zǐ. wèi jǐ zhāo sǐ, yán sì wèi xiàng guó jìn wáng, qiān wèi sī tú hé céng wèi jìn chéng xiàng, lìng piào qí jiāng jūn sī mǎ wàng, wèi jìn sī tú. wèi zhǔ huàn míng wéi rén jūn, zǎo yǔ kuǐ lěi wú yì, zuǒ yòu shì chén wú yī fēi sī mǎ shì zhǎo yá. hǎo róng yì zài wèi liù nián, hái shì sī mǎ zhāo bù kěn shòu shàn, cái dé qiān yán shí rì. wú fēi xiǎng xué cáo cāo. jí yán chéng fù jué, bù kěn zài huǎn, duān dì yào dì zhì zì wèi le. yǔ cáo pī hé yì? shì nián qiū jì, xiāng wǔ xiàn zhōng, bào chēng yǒu dà rén chū xiàn, shēn cháng sān zhàng yú, jī zhǎng sān chǐ èr cùn, bái fà huáng jīn, zhǔ zhàng zì hū dào:" wǒ nǎi mín wáng, chuán yǔ zhào mín, guó yùn jiàng gǎi, cóng cǐ tài píng!" yán qì bú jiàn. zhēn yé? wěi yé? hé céng děng suì tuī wèi jìn ruì, xiàng yán quàn jìn, yán yáng wèi tuī cí, piān cháo chén yǐ bī lìng wèi zhǔ, jiù nán jiāo zhù shòu shàn tán, zé yú xián xī èr nián shí èr yuè rén xū rì shàn wèi. zhuǎn yǎn jiān yǐ shì jiè qī, bǎi guān zhì jìn wáng fǔ qián, qǐng yán shòu shàn, yán jū rán dài miǎn liú, fú gǔn yī, chéng niǎn chū lái, yóu dà zhòng yōng zhì nán jiāo, xià chē dēng tán, zǎo yǒu huáng mén guān pěng zhe huáng dì xǐ shòu, jìng jǐn shàng xiàn. yán jiē shòu hòu, dāng fán chái gào tiān, yī rú wèi shòu hàn chán gù shì, zhēn hǎo bào yìng. lǐ bì hái cháo, yù diàn shòu hè, guó hào jìn, gǎi yuán tài shǐ. fèi wèi zhǔ huàn wèi chén liú wáng, jí rì xǐ jū jīn yōng chéng. huàn hán lèi bié qù, tài fù sī mǎ fú, bài cí gù zhǔ, liú tì xī xū dào:" chén nián lǎo jiàng sǐ, shàng bù shī wéi dà wèi chún chén lī." zì chēng zì zàn. wèi jǐ yòu xǐ huàn zhì yè chéng, zhí zhì jìn tài ān yuán nián shòu zhōng, zhuī shì wèi yuán huáng dì. fèi zhǔ cáo fāng, yóu qí wáng jiàng fēng wèi shào líng gōng, mò shí zhuī shì wèi lì. yú rú wèi shì zhū wáng, jiē jiàng fēng wèi hóu, wèi lì wǔ zhǔ ér wáng. dú wú zhì tài kāng yuán nián, fāng wèi jìn miè, shì jiàn jìn shǐ yǎn yì zhōng. hàn shì yǐ wán, mò gàn bǐ tū. xiǎo zi zhǐ yǒu jué shī liǎng shǒu, zuò wéi běn biān de shā wěi shēng. shī yuē:
且说吴主休嗣位六年,因蜀使告急,曾遣大将军丁奉向寿春,偏将丁封孙异向淝中,为蜀声援;嗣闻蜀已入魏,乃令各军退回,惟心中不能无忧,奄忽成疾,猝致不起。遂召丞相濮阳兴入宫,嘱咐后事,休已不能言,但握住兴手,使太子出拜,算是托孤的遗命,是夕遂殁。兴却与左将军张布商议,谓蜀已新亡,势将及吴,太子年尚幼弱,恐难保国,不如迎立乌程侯皓,较为得计,布也即赞成,遂入宫禀白朱后。朱后是一柔顺的女流,潸然答道:“我一寡妇人,何知大虑?但凭卿等裁决罢了。”妇道尚柔,此处似因柔召祸,但误在兴布,不能为朱氏咎。兴等趋出,便迎皓嗣位,改年元兴。当即为休发丧,奉葬定陆,追谥休为景皇帝。皓为休从子,既已入嗣休位,例应尊休后朱氏为太后,且群臣已将太后玺绶,送入宫中。偏皓将玺绶夺还,但号朱氏为景皇后,独崇谥父和为文皇帝,尊庶母何姬为太后,封休子为豫章王,勒令就国,立妃滕氏为后。系是故卫将军滕胤族女,父名牧,得封高密侯,拜卫将军。皓初次颁发优旨,如发仓廪,赈贫乏,放宫女,出苑禽等事,倒还有些贤明;后来骄淫不道,沈湎酒色,丞相兴与将军布,未免生悔,轮流进谏。皓竟目为怨谤,杀毙两人,寻且逼死朱后,及后二子,残如此,怎得久存?那魏大将军司马昭,平蜀有功,始受封相国晋公,及九锡典礼。太尉王祥,司徒何曾,司空荀彧,又请加封昭为晋王,昭亦直受不辞。至此已无庸做作了。一班趋炎附势的臣僚,就将禅让的典礼,争先呈入,昭因东吴未平,还想少待,唯命长子炎为副相国;百官又趁势逢迎,表进炎为抚军大将军。越年,为魏主曹奂咸熙二年,昭已立炎为世子,复进称太子。未几昭死,炎嗣为相国晋王,迁魏司徒何曾为晋丞相,令骠骑将军司马望,为晋司徒。魏主奂名为人君,早与傀儡无异,左右侍臣无一非司马氏爪牙。好容易在位六年,还是司马昭不肯受禅,才得迁延时日。无非想学曹操。及炎承父爵,不肯再缓,端的要帝制自为了。与曹丕何异?是年秋季,襄武县中,报称有大人出现,身长三丈余,迹长三尺二寸,白发黄巾,拄杖自呼道:“我乃民王,传语兆民,国运将改,从此太平!”言讫不见。真耶?伪耶?何曾等遂推为晋瑞,向炎劝进,炎佯为推辞,偏朝臣已逼令魏主,就南郊筑受禅坛,择于咸熙二年十二月壬戌日禅位。转眼间已是届期,百官至晋王府前,请炎受禅,炎居然戴冕旒,服衮衣,乘辇出来,由大众拥至南郊,下车登坛,早有黄门官捧着皇帝玺绶,敬谨上献。炎接受后,当燔柴告天,一如魏受汉禅故事,真好报应。礼毕还朝,御殿受贺,国号晋,改元泰始。废魏主奂为陈留王,即日徙居金墉城。奂含泪别去,太傅司马孚,拜辞故主,流涕欷歔道:“臣年老将死,尚不失为大魏纯臣哩。”自称自赞。未几又徙奂至邺城,直至晋太安元年寿终,追谥为元皇帝。废主曹芳,由齐王降封为邵陵公,殁时追谥为厉。余如魏氏诸王,皆降封为侯,魏历五主而亡。独吴至太康元年,方为晋灭,事见《晋史演义》中。汉事已完,墨干笔秃。小子只有绝诗两首,作为本编的煞尾声。诗曰:
chōng líng qǐ yì hàn chóng guāng, hòu sì hūn yōng yòu zhì wáng
舂陵起义汉重光,后嗣昏庸又致亡;
yíng de shǔ zhōng yán yī xiàn, shéi zhī huàn shù qiě yí yāng?
赢得蜀中延一线,谁知宦竖且贻殃?
fù sì yuán wèi luàn guó méi, qún xióng rǎo rǎng yì kān āi,
妇寺原为乱国媒,群雄扰攘亦堪哀,
shì kàn liǎng hàn tóng sān guó, duō shǎo bīng mín fù jié huī!
试看两汉同三国,多少兵民付劫灰!
jiāng wéi cái bù dǎi zhū gě, ér yù yǔ wèi zhēng shèng, lián suì chū shī, zhì mín láo kǔ, bù kě wèi fēi shī jì. rán rú hòu zhǔ zhī hūn yú, qīn xiǎo rén, yuǎn xián chén, jiù shǐ wéi bù fá wèi, shǔ yì níng néng jiǔ cún hū? kuàng wéi wén wèi rén kuī shǔ, jí biǎo qǐng qiǎn jiàng shǒu xiǎn, ér wèi yī huáng hào suǒ wù, zú zhì wèi bīng sān lù, cháng qū zhí rù shì jiù zài huáng hào, yú wéi wú yóu yě. jiàn gé shǒu xiǎn, zhōng huì lǚ gōng bù kè, ér dèng ài cóng yīn píng jìn bīng, zhí qū fú chéng, zhū gě zhān bù yī huáng chóng zhī yì, ràng dí shēn rù, cù zhì zhàn sǐ, shì jiù zài zhū gě zhān, yú wéi yì wú yóu yě. chéng dū suī wēi, shàng kān bèi chéng jiè yī, hòu zhǔ níng cóng qiáo zhōu, bù cóng běi dì wáng chén, miàn fù chū jiàng, zuò sàng shǔ tǔ, shì jiù zài hòu zhǔ, yú wéi gèng wú yóu yě. zhì dà shì yǐ qù, wéi shàng zhà xiáng zhōng huì, yì tú guī fù, nǎi bù xìng shī bài, yī sǐ xiè guó, wéi zhī bào zhǔ, zhì yǐ jìn yǐ! tiān bù zuò shǔ, hé wéi zhī zú yóu hū? ruò fú sī mǎ shì zhī cuàn wèi, shí wèi tiān dào zhī xún huán, bù yǒu cáo cāo fù zǐ zhī zuò yǒng yú qián, hé yǒu sī mǎ zhāo zhī xiào yóu yú hòu? gù cuàn wèi zhě jìn, shí zé wèi zì yí zhī yě. ér jìn zhī wáng, dāng yú jìn shǐ zhōng xún qí yuán, gù bù zhuì yún.
姜维才不逮诸葛,而欲与魏争胜,连岁出师,致民劳苦,不可谓非失计。然如后主之昏愚,亲小人,远贤臣,就使维不伐魏,蜀亦宁能久存乎?况维闻魏人窥蜀,即表请遣将守险,而为一黄皓所误,卒至魏兵三路,长驱直入;是咎在黄皓,于维无尤也。剑阁守险,锺会屡攻不克,而邓艾从阴平进兵,直趋涪城,诸葛瞻不依黄崇之议,让敌深入,猝至战死,是咎在诸葛瞻,于维亦无尤也。成都虽危,尚堪背城借一,后主宁从谯周,不从北地王谌,面缚出降,坐丧蜀土,是咎在后主,于维更无尤也。至大势已去,维尚诈降锺会,意图规复,乃不幸失败,一死谢国,维之报主,至矣尽矣!天不祚蜀,何维之足尤乎?若夫司马氏之篡魏,实为天道之循环,不有曹操父子之作俑于前,何有司马昭之效尤于后?故篡魏者晋,实则魏自诒之也。而晋之亡,当于《晋史》中寻其源,故不赘云。