yán yòu chū, yǒng jiā téng shēng míng mù, nián èr shí liù, měi fēng diào, shàn yín yǒng, wèi zhòng suǒ tuī xǔ. sù wén lín ān shān shuǐ zhī shèng, sī yī yóu yān. jiǎ yín suì, kē jǔ zhī zhào xìng, suì yǐ xiāng shū fù jiàn. zhì zé qiáo jū yǒng jīn mén wài, wú rì bù wǎng yú nán běi èr shān jí hú shàng zhū shā, líng yǐn tiān zhú jìng cí bǎo shí zhī lèi, yǐ zhì yù quán hǔ pǎo tiān lóng líng jiù. shí wū zhī dòng, lěng quán zhī tíng, yōu jiàn shēn lín, xuán yá jué bì, zú jī dài jiāng biàn yān. qī yuè zhī wàng, yú qū yuàn shǎng lián, yīn ér sù hú, pō léi fēng tǎ xià.
延祐初,永嘉滕生名穆,年二十六,美風調,善吟詠,為眾所推許。素聞臨安山水之勝,思一游焉。甲寅歲,科舉之詔興,遂以鄉書赴薦。至則僑居涌金門外,無日不往於南北二山及湖上諸剎,靈隱、天竺、淨慈、寶石之類,以至玉泉、虎跑、天龍、靈鷲。石屋之洞,冷泉之亭,幽澗深林,懸崖絕壁,足跡殆將遍焉。七月之望,於曲院賞蓮,因而宿湖,泊雷峰塔下。
shì yè, yuè sè rú zhòu, hé xiāng mǎn shēn, shí wén dà yú tiào zhì yú bō jiān, sù niǎo fēi míng yú àn jì. shēng yǐ dà zuì, qǐn bù néng mèi, pī jīn ér qǐ, rào dī guān wàng. xíng zhì jù jǐng yuán, xìn bù ér rù. shí sòng wáng yǐ sì shí nián, yuán zhōng tái guǎn, rú huì fāng diàn qīng huī gé cuì guāng tíng jiē yǐ tuí huǐ. wéi yáo jīn xī xuān kuī rán rán dú cún. shēng zhì xuān xià, yǐ lán shǎo qì. é jiàn yī měi rén xiān xíng, yī shì nǚ suí zhī, zì wài ér rù. fēng huán wù bìn, chuò yuē duō zī, wàng zhī shū ruò shén xiān. shēng yú xuān xià bǐng xī yǐ guān qí suǒ wèi. měi rén yán yuē: hú shān rú gù, fēng jǐng bù shū, dàn shí yí shì huàn, lìng rén yǒu shǔ lí zhī bēi ěr! xíng zhì yuán běi tài hú shí pàn, suì yǒng shī yuē:
是夜,月色如晝,荷香滿身,時聞大魚跳擲于波間,宿鳥飛鳴於岸際。生已大醉,寢不能寐,披襟而起,繞堤觀望。行至聚景園,信步而入。時宋亡已四十年,園中台館,如會芳殿、清輝閣、翠光亭皆已頹毀。惟瑤津西軒巋然然獨存。生至軒下,倚欄少憩。俄見一美人先行,一侍女隨之,自外而入。風鬟霧鬢,綽約多姿,望之殊若神仙。生於軒下屏息以觀其所為。美人言曰:「湖山如故,風景不殊,但時移世換,令人有《黍離》之悲爾!」行至園北太湖石畔,遂詠詩曰:
hú shàng yuán lín hǎo, zhòng lái yì jiù yóu.
湖上園林好,重來憶舊遊。
zhēng gē diào yù shù, yuè wǔ àn liáng zhōu.
征歌調《玉樹》,閱舞按《梁州》。
jìng xiá huā yíng niǎn, chí shēn liǔ fú zhōu.
徑狹花迎輦,池深柳拂舟。
xī rén jiē yǐ mò, shuí yǔ huà fēng liú!
昔人皆已歿,誰與話風流!
shēng fàng yì zhě, chū jiàn qí mào, yǐ bù néng dìng qíng. jí wén cǐ zuò, jì yǎng bù kě fù jìn, jí yú xuān xià xù yín yuē:
生放逸者,初見其貌,已不能定情。及聞此作,技癢不可復禁,即於軒下續吟曰:
hú shàng yuán tíng hǎo, xiāng féng jué dài rén.
湖上園亭好,相逢絕代人。
cháng é cí yuè diàn, zhī nǚ xià tiān jīn.
嫦娥辭月殿,織女下天津。
wèi huì xīn zhòng yì, hún yí mèng lǐ shēn.
未會心中意,渾疑夢裡身。
yuàn chuī zōu zi lǜ, yōu gǔ fā yáng chūn.
願吹鄒子律,幽谷發陽春。
yín yǐ. qū chū fù zhī. měi rén yì bù jīng yà, dàn xú yán yuē: gù zhī láng jūn zài cǐ, tè lái xún fǎng ěr. shēng wèn qí xìng míng, měi rén yuē: qiè qì rén jiān yǐ jiǔ, yù zì chén xù, chéng kǒng jīng dòng láng jūn. shēng wén cǐ yán, shěn qí wèi guǐ, yì wú suǒ jù. gù wèn zhī, nǎi yuē: fāng huá xìng wèi, gù sòng lǐ zōng cháo gōng rén yě. nián èr shí sān ér mò, bìn yú cǐ yuán zhī cè. jīn wǎn yīn wǎng yǎn fú fǎng jiǎ guì fēi, méng yán jiǔ zuò, bù jué guī chí, zhì lìng láng jūn yú cǐ jiǔ dài. jí mìng shì nǚ yuē: qiào qiào, kě yú shě zhōng qǔ yīn xí jiǔ guǒ lái, jīn yè yuè sè rú cǐ, láng jūn yòu zhì, bù kě xū dù, kě biàn yú cǐ shǎng yuè yě. qiào qiào yīng mìng ér qù. xū yú, xié zǐ qú shū, shè bái yù niǎn huā zūn, bì liú lí zhǎn, láo lǐ xīn xiāng, fēi shì suǒ yǒu, yǔ shēng xiào xuè xiào yǒng, cí zhǐ qīng wǎn. fù mìng qiào qiào gē yǐ yòu jiǔ. qiào qiào qǐng gē liǔ qí qīng wàng hǎi cháo cí, měi rén yuē: duì xīn rén bù yí gē jiù qū. jí yú xí shàng zì zhì mù lán huā màn yī què, lìng qiào qiào gē zhī yuē:
吟已。趨出赴之。美人亦不驚訝,但徐言曰:「固知郎君在此,特來尋訪耳。」生問其姓名,美人曰:「妾棄人間已久,欲自陳敘,誠恐驚動郎君。」生聞此言,審其為鬼,亦無所懼。固問之,乃曰:「芳華姓衛,故宋理宗朝宮人也。年二十三而歿,殯於此園之側。今晚因往演福訪賈貴妃,蒙延久坐,不覺歸遲,致令郎君於此久待。」即命侍女曰:「翹翹,可於舍中取裀席酒果來,今夜月色如此,郎君又至,不可虛度,可便於此賞月也。」翹翹應命而去。須臾,攜紫氍毹,設白玉碾花樽,碧琉璃盞,醪醴馨香,非世所有,與生笑謔笑詠,詞旨清婉。復命翹翹歌以侑酒。翹翹請歌柳耆卿《望海潮》詞,美人曰:「對新人不宜歌舊曲。」即於席上自製《木蘭花慢》一闋,令翹翹歌之曰:
jì qián cháo jiù shì, céng cǐ dì, huì shén xiān. xiàng yuè qì yún jiē, zhòng xié cuì xiù, lái shí huā tián. fán huá zǒng suí liú shuǐ, tàn yī chǎng chūn mèng yǎo nán yuán. fèi gǎng fú qú dī lù, duàn dī yáng liǔ chuí yān. liǎng fēng nán běi zhǐ yī rán, niǎn lù cǎo qiān qiān. hèn bié guǎn lí gōng, yān xiāo fèng gài, bō jìn lóng chuán. píng shí yín píng jīn wū, duì qī dēng wú yàn yè rú nián. luò rì niú yáng lǒng shàng, xī fēng yàn què lín biān.
記前朝舊事,曾此地,會神仙。向月砌雲階,重攜翠袖,來拾花鈿。繁華總隨流水,嘆一場春夢杳難圓。廢港芙渠滴露,斷堤楊柳垂煙。兩峰南北只依然,輦路草芊芊。恨別館離宮,煙銷鳳蓋,波浸龍船。平時銀屏金屋,對漆燈無焰夜如年。落日牛羊壠上,西風燕雀林邊。
gē jìng, měi rén qián rán chuí lèi, shēng yǐ yán wèi jiě, réng wēi cí tiāo zhī, yǐ guān qí yì. jí qǐ xiè yuē: cú xiè zhī rén, jiǔ wèi chén tǔ, ruò dé fèng shì jīn zhì, suī sǐ bù xiǔ. qiě láng jūn shì jiān shī jù, gù yǐ xǔ zhī yǐ. yuàn chuī zōu zi zhī lǜ, ér yī fā yōu gǔ zhī chūn yě. shēng yuē: xiàng zhě zhī shī, lǜ kǒu ér chéng, shí běn wú yì, qǐ liào biàn wèi yǔ chèn. liáng jiǔ, yuè yǐn xī yuán, hé qīng dōng lǐng, jí mìng qiào qiào chè xí. měi rén yuē: bì jū pì lòu, fēi láng jūn zhī suǒ chù, zhī cǐ xī xuān kě yě. suì xié shǒu ér rù, jiǎ qǐn xuān xià. jiāo huì zhī shì, yī rú rén jiān. jiāng dàn, huī tì ér bié.
歌竟,美人潛然垂淚,生以言尉解,仍微詞挑之,以觀其意。即起謝曰:「殂謝之人,久為塵土,若得奉侍巾櫛,雖死不朽。且郎君適間詩句,固已許之矣。願吹鄒子之律,而一發幽谷之春也。」生曰:「向者之詩,率口而成,實本無意,豈料便為語讖。」良久,月隱西垣,河傾東嶺,即命翹翹撤席。美人曰:「敝居僻陋,非郎君之所處,只此西軒可也。」遂攜手而入,假寢軒下。交會之事,一如人間。將旦,揮涕而別。
zhì zhòu, wǎng fǎng yú yuán cè, guǒ yǒu sòng gōng rén wèi fāng huá zhī mù. mù zuǒ yī xiǎo qiū, jí qiào qiào yì yě. shēng gǎn tàn yú shí. dài mù, yòu fù xī xuān, zé měi rén yǐ xiān zhì yǐ. yíng wèi shēng yuē: rì jiān gǎn jūn xiāng fǎng, rán ér qiè zhǐ bo qí yè, wèi bǔ qí zhòu, gù bù gǎn fèng jiàn. shù rì zhī hòu, dāng dé wú jiān yǐ. zì shì, wú xī ér bù huì. jīng xún zhī hòu, bái zhòu yì jiàn. shēng suì xié guī suǒ yù ān yān. yǐ ér shēng xià dì dōng guī, měi rén yuàn suí zhī qù. shēng wèn: qiào qiào hé yǐ bù cóng? yuē: qiè jì fèng shì jūn zǐ, jiù zhái wú rén, liú qí kān shǒu ěr. shēng yǔ zhī tóng huí xiāng lǐ, jiàn qīn shí, dài zhī yuē: qǔ yú háng jùn zhī liáng jiā. zhòng jiàn qí jǔ zhǐ wēn róu, yán cí huì lì, xìn qiě yuè zhī. měi rén chù shēng zhī shì, fèng zhǎng shàng yǐ lǐ, dài bì pú yǐ ēn, zuǒ yòu lín lǐ, jù dé qí huān xīn. qiě yòu qín yú zhì jiā, jié yú shǒu jǐ, suī zhōng mén zhī wài, wèi cháng qīng chū. zhòng xián hè shēng de nèi zhù.
至晝,往訪於園側,果有宋宮人衛芳華之墓。墓左一小丘,即翹翹瘞也。生感嘆逾時。迨暮,又赴西軒,則美人已先至矣。迎謂生曰:「日間感君相訪,然而妾止卜其夜,未卜其晝,故不敢奉見。數日之後,當得無間矣。」自是,無夕而不會。經旬之後,白晝亦見。生遂攜歸所寓安焉。已而生下第東歸,美人願隨之去。生問:「翹翹何以不從?」曰:「妾既奉侍君子,舊宅無人,留其看守耳。」生與之同回鄉里,見親識,紿之曰:「娶於杭郡之良家。」眾見其舉止溫柔,言詞慧利,信且悅之。美人處生之室,奉長上以禮,待婢僕以恩,左右鄰里,俱得其歡心。且又勤於治家,潔於守己,雖中門之外,未嘗輕出。眾咸賀生得內助。
rěn rǎn sān suì, dāng dīng sì nián zhī chū qiū, shēng yòu zhì zhuāng fù zhè shěng xiāng shì. xíng yǒu rì yǐ, měi rén qǐng yú shēng yuē: lín ān, qiè xiāng yě. cóng jūn zhì cǐ, yǐ yuè sān qiū, jīn yuàn dé xié xíng, yǐ gù shì qiào qiào. shēng xǔ nuò, suì lìn zhōu tóng zài, zhí dǐ qián táng, jiù wū jū yān. zhì zhī míng rì, shì zhí qī yuè zhī wàng, měi rén wèi shēng yuē: sān nián qián céng yú cǐ xī yǔ jūn xiāng huì, jīn shì dāng qí qī, yù yǔ jūn tóng fù jù jǐng, zài xù jiù yóu kě hū? shēng rú qí yán, zài jiǔ ér wǎng.
荏苒三歲,當丁巳年之初秋,生又治裝赴浙省鄉試。行有日矣,美人請於生曰:「臨安,妾鄉也。從君至此,已閱三秋,今願得偕行,以顧視翹翹。」生許諾,遂賃舟同載,直抵錢塘,僦屋居焉。至之明日,適值七月之望,美人謂生曰:「三年前曾於此夕與君相會,今適當其期,欲與君同赴聚景,再續舊遊可乎?」生如其言,載酒而往。
zhì wǎn, yuè shàng dōng yuán, lián kāi nán pǔ, lù liǔ yān huáng, dòng yáo dī àn, wǎn rán ruò xī shí zhī jǐng. xíng zhì yuán qián, zé qiào qiào yíng bài yú lù shǒu yuē: niáng zǐ péi shì láng jūn, áo yóu chéng guō, shǒu wěi sān nián, yǐ jí rén jiān zhī huān, dú bù jì niàn jiù jū hū? sān rén rù yuán, tóng zhì xī xuān ér zuò. měi rén hū tì lèi ér gào shēng yuē: gǎn jūn bù qì, shì fèng fáng wéi, wèi suì shēn huān, yòu dāng yǒng bié. shēng yuē: hé gù? duì yuē: qiè běn yōu yīn zhī zhì, jiǔ qī yáng míng zhī shì, shén fēi suǒ yí. tè yǐ yǔ jūn yǒu sù shì zhī yuán, gù mào fàn tiáo lǜ yǐ xiāng cóng ěr. jīn ér yuán jǐn, zì dāng fèng cí. shēng jīng wèn yuē: rán zé hé shí? duì yuē: zhǐ zài jīn xī ěr. shēng qī huáng bù rěn. měi rén yuē: qiè fēi bù yù zhōng shì jūn zǐ, yǒng fèng huān yú. rán ér chéng mìng yǒu xiàn, bù kě wéi yuè. ruò gèng chí liú, xū dāng huò lì. fēi zhǐ yǒu sǔn yú qiè, yì jiāng bù lì yú jūn. qǐ bù jiàn yuè niáng zhī shì hū? shēng yì shāo wù, rán yì bēi shāng gǎn chuàng, chè xiǎo bù mèi. jí shān sì zhōng míng, shuǐ cūn jī chàng, jí qǐ yǔ shēng wèi bié, jiě suǒ yù yù zhǐ huán xì yú shēng zhī yī dài, yuē: yì rì jiàn cǐ, wú wàng jiù qíng. suì fēn mèi ér qù, rán yóu pín pín ér gù, liáng jiǔ shǐ miè. shēng dà tòng ér fǎn.
至晚,月上東垣,蓮開南浦,露柳煙篁,動搖堤岸,宛然若昔時之景。行至園前,則翹翹迎拜於路首曰:「娘子陪侍郎君,遨遊城郭,首尾三年,已極人間之歡,獨不記念舊居乎?」三人入園,同至西軒而坐。美人忽涕淚而告生曰:「感君不棄,侍奉房帷,未遂深歡,又當永別。」生曰:「何故?」對曰:「妾本幽陰之質,久戚陽明之世,甚非所宜。特以與君有夙世之緣,故冒犯條律以相從耳。今而緣盡,自當奉辭。」生驚問曰:「然則何時?」對曰:「止在今夕耳。」生悽惶不忍。美人曰:「妾非不欲終事君子,永奉歡娛。然而程命有限,不可違越。若更遲留,須當獲戾。非止有損於妾,亦將不利於君。豈不見越娘之事乎?」生意稍悟,然亦悲傷感愴,徹曉不寐。及山寺鐘鳴,水村雞唱,急起與生為別,解所御玉指環繫於生之衣帶,曰:「異日見此,無忘舊情。」遂分袂而去,然猶頻頻而顧,良久始滅。生大慟而返。
yì rì jù yáo lǐ, fén qiǎng chǔ yú mù xià, zuò wén yǐ diào jì zhī yuē:
翌日具餚醴,焚鏹楮於墓下,作文以弔祭之曰:
wéi líng shēng ér shū měi, chū lèi chāo qún. bǐng qí zī yú xiān shèng, zhōng xiù qì yú qián kūn. càn rán rú huā zhī lì, cuì rán rú yù zhī wēn. dá zé tiān shàng zhī jīn wū, qióng zé lù zuǒ zhī huāng fén. tuō sōng qiū ér gòng chù, duì hú tù zhī qún bēn. luò huā liú shuǐ, duàn yǔ cán yún, zhōng yuán duō shì, gù guó wú jūn. fǔ guāng yīn zhī guò xì, shì rì yuè zhī bēn lún. rán ér jīng líng bù mǐn, xìng shí zhǎng cún. bù bì zhàng shǎo wēng zhī qí shù, zì néng fǎn qiàn nǚ zhī fāng hún. yù xiá cān luán zhī shàn, jīn ní cù dié zhī qún. shēng líng líng xī huán pèi, xiāng ǎi ǎi xī lán sūn. fāng yù tóng huān ér xié lǎo, nài hé jì hé ér fù fēn! bù luò fēi líng bō zhī wà, fù wáng mǔ yáo chí zhī zūn. jí zhī ér wú suǒ dǔ, kòu zhī ér bù fù wén. chàng hòu huì zhī mò xù, shāng qián shì zhī shuí lùn. suǒ yáng liǔ chūn fēng zhī yuàn, bì lí huā yè yǔ zhī mén. ēn qíng duàn xī tiān mò mò, āi yuàn jié xī yún hūn hūn. yīn róng yǎo ér mí jiē, xīn xù luàn ér fēn yún. jǐn hán āi ér fèng diào, shù yǒu gǎn yú sī wén. wū hū āi zāi, shàng xiǎng!
惟靈生而淑美,出類超群。稟奇姿於仙聖,鍾秀氣於乾坤。粲然如花之麗,粹然如玉之溫。達則天上之金屋,窮則路左之荒墳。托松楸而共處,對狐兔之群奔。落花流水,斷雨殘雲,中原多事,故國無君。撫光陰之過隙,視日月之奔輪。然而精靈不泯,性識長存。不必仗少翁之奇術,自能返倩女之芳魂。玉匣驂鸞之扇,金泥簇蝶之裙。聲泠泠兮環珮,香藹藹兮蘭蓀。方欲同歡而偕老,奈何既合而復分!步洛妃凌波之襪,赴王母瑤池之樽。即之而無所睹,扣之而不復聞。悵後會之莫續,傷前事之誰論。鎖楊柳春風之院,閉梨花夜雨之門。恩情斷兮天漠漠,哀怨結兮雲昏昏。音容杳而靡接,心緒亂而紛紜。謹含哀而奉吊,庶有感於斯文。嗚呼哀哉,尚饗!
cóng cǐ suì jué yǐ. shēng dú jū lǚ dǐ, rú sàng pèi ǒu. shì qī jì pò, yì wú xīn rù yuàn, chóu chàng ér guī. qīn dǎng wèn qí gù, shǐ jù shù zhī, zhòng xián tàn yì. shēng hòu zhōng shēn bù qǔ, rù yàn dàng shān cǎi yào, suì bù fù hái.
從此遂絕矣。生獨居旅邸,如喪配耦。試期既迫,亦無心入院,惆悵而歸。親黨問其故,始具述之,眾咸嘆異。生後終身不娶,入雁盪山採藥,遂不復還。